Temel Kavram ve İfadeler : Helisel alın dişlilerin düz dişlinin vida helisinde kaydırılması ile hasıl olduğu düşünülebilir.(şekil 5).

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Temel Kavram ve İfadeler : Helisel alın dişlilerin düz dişlinin vida helisinde kaydırılması ile hasıl olduğu düşünülebilir.(şekil 5)."

Aysun Özhan
6 yıl önce
İzleme sayısı:

1 8 HELİSEL ALIN DİŞLİ ÇARKLAR Temel Kavam ve İfadele : Heliel alı dişlilei düz dişlii vida heliide kaydıılmaı ile haıl olduğu düşüüleili.(şekil 5). Şekil 5 Heliel Alı Dişli Çak Diş doğuluu ile diş ekei aaıdaki da açı heli açıı β olaak adladıılmışı. Diş aşıdaki, diş diideki ve emel daiei üzeideki doğululaı ve eğimlei faklıdı. Ayı havei (H) ulumaı heli açılımıda aşağıdaki şalaı oaya çıkaı. aβ π H ; π a β π ; a β d d π ; a β, H H H yai özellikle aβ aβ () veya geel olaak aβ x x aβ Heli açıı β, daima akima daieideki heli açııı göei. Vidaladaki gii dişlilede ağ ve ol heli olaak ayıdedilile. Dış dişlilei eş çalışmaıda i ağ i de ol dişli olmalıdı ve β 'laı mulak değelei eşi olmalıdı. Temel Silidii üzeide yuvalaa eğe düzlem, döme ekeie paalel doğuu ile β açıı yapa imala doğuu ouça Evolve i vida yüzeyi haıl ede.

2 9 Daima ide çok diş kavamadadı; yükleme aide üü diş geişliği oyua olmaz, yavaş yavaş ve yaak oyua ilelemek ueiyle diyagoal olaak geçekleşi. Yükek yük aşıma kailiyei ve eiz çalışma ağlaı. Buu yaıda daha oa açıklaaak ola ıı diş ayıı düz dişlilee azaa azalı. F A ekeel kuvvei oaya çıkmaı i dezavaaj olaak kaşımıza çıka. Bu ie yaakla aafıda kaşılaı veya ok dişli kullaılaak yok edili. Diş ayııı ouz ayıda olduğu ahayyül edildiğide β eğimli çuuk dişli kaşımıza çıka. İmala kolaylığı eeiyle, (Düz dişliledeki akımlaı kullaılmaı) alı keile değil de, omal kei efea pofili olaak ( m (Şekil 6). ve ψ ) kullaılı Şekil 6 Dişli Alı ve Nomal Keii

3 Nomal ve alı keieki üyüklükle aaıdaki ilişki çıkaılaili. 0 oβ m m π π ; m m () oβ h / a ψ a ψ a ψ h / a ψ a ψ (3) oβ o ψ ifadeiyle () eşiliği aβ o ψ aβ (4) (3) ve (4) 'de β yok edileili. i ψ i ψ o β veya ψ yok edileili: iβ iβo ψ Mukaveme heaplaı ve kuvve ayii içi şekil 7 de göüle alı kei ile düz dişli çakı omal keii (yaak pofilie dik) aaıdaki ağlaı kullaılı. Buada akima daiei yaıçapı, akima daieideki kei elipii eğilik yaıçapı ile uluu.

4 Şekil 7 Heliel Alı Dişli Çaka Nomal ve Alı Keile ( üyük yaýeke) / o β küç ük yaýeke o β (5) Takima m π vaıaıyla eşdeğe dişlii diş ayıı elilei. π veya () ve (5) ve m 'de : π o β m m π 3 o o β 3 (6) β Açıklaa omal keie am i evolve haıl olmaz, faka çok iyi i yaklaşım ağlaı. Hez aıçlaıı heaıda ema doğuua dik E-F keiideki pofili eğilik yaıçapı ρ B kullaılı.

5 ρ B ema düzlemide uluu. C"T"B" üçgeide : ρ B ρ o β veya ρ ρ B ψ i oβ i ψ ile CTO üçgeide: Sağ ala çizilmiş E-F keiide CB okaı içi a ψ B oβ oβ a ψ ; C M, B, o β B B B uada ( π ) viüel diş ayıı : v v B πb π o β m π o β oβ uluu. B (7) Ala keme olmamaı içi ıı diş ayıı ψ,yeie ψ, m ý yeie m ve ý TP m yeie m koaak ý ψ oβ i ψ 0 içi; veya ý 5 6 ý (8) β O ý Küçük diş ayılaıda pofil kaydıma yapılmalıdı. Ala kemei ölemei içi geekli pofil kaydıma: ý x ý veya x ý ý (9) Pofil kaydıma geek omal, geeke alı keie mm olaak uluu. Pofil kaydıma faköü x om modül ola m e ağlı olaak iimlediili.

6 3 Pofil Kaydımax m (Alı keie xm xm) Heliel alı dişlilede de pofil kaydıma adee ala keilmeyi ölemek içi kullaılmaz. Buu yaıda poziif pofil kaydıma ile daha uygu diş fomua ve yükek diş dii mukavemeie ulaşmak ve V-dişlilei eş çalışmaı ile veile i eke meafeii uumak mümküdü. Düz dişlile içi çıkaıla ifadele alı keie heliel dişlile içi de geçelidi. ψ ( ψ yeie ) ( ve ) ve,... ve, ( e, g ve e yeie) koulmalıdı. ()-(4) ifadelei gözöüe alıaak aşağıdaki ifadele çıka : Takima çapıdaki diş kalılığı : m π ( + x a ψ ) (0) oβ Hehagi i y yaıçapıdaki diş kalılığı: π ( ( + xa ψ ) ( evψ evψ ) ) () y y y ψ y aşağıdaki ifadede elde edili. o ψ y o ψ () y Hehagi i çapaki akima : y y o ψ o ψ y (3) Temel daiei üzeideki kalılık : o ψ (4)

7 4 HELİSEL V-ÇARKLARIN EŞ ÇALIŞMASI Diş ayılaı ve pofil kaydıma fakölei veilmişe : x + x evψ v a ψ + evψ (5) + () kullaılaak m + a a ( + ) o ψ ( ) o ψ o ψ o ψ oβ o ψ v Diş ayılaı ve ekele aaı meafe veilmişe ; o α v m ( + ) oψ a oβ v a a ve ( ev ev x x + )( ψ v ψ ) + a ψ v (6) (6a) (5a) (5) ve (6) gafik olaak göeilmişi. Diyagam, ö heap ve kool heaplaı içi çok uygudu.(şekil 8).

8 5 Şekil 8 Yaklaşık ve Kool Heaplaı içi Diyagam x +x 'i x ve x olaak ölümei düz dişliledeki giidi. Diş ayıı yeie viüel diş ayıı v alımalıdı. Diş ayılaıı oplamlaı içi aviye edile değele, x +x (0,7-,3) ve om ekele içi iyi i yaklaşımda alo 4 de veilmişi. Bu değe oβ ile çapılmalıdı.

9 Talo 4 Diş Sayılaı Toplamıa göe Modül ve Eke Meafei 6 Modul Eke Meafei a (mm) (mm) , o β ( + ) β 0 Elde edile değelei i ü değee yuvalaılmaı ve x +x değeleii diyagamda koolü mümküdü. Dişdii yaıçapı : ( m + ) + m x ; ( m + ) + m x (7) d k d k Dişaşı yaıçapı : a + m ( x ); a + m ( x ); (8) Temel daiei yaıçapı * değei ile kolaylıkla heap edili. m * ; m *. (9) Heliel alı dişli mekaizmalaıda kavama oaı alı keieki pofil kavama oaı ve idime kavama oaı olaak ikiye ayılı. g g TE TA TT ε + ε + ε ε e Düz dişliledeki heap azı ile a (0) ε + π a ( z z ( z + z) ) * * * m m m () uluu.

10 7 Bidime kavama oaı ε p, diş geişliğii,ekeel akimaa oaı veya idimei alı akimaa oaı olaak aımlaı. Bidime Sp şekil 6'da Sp a β dı. Böylee ε p Sp aβ iβ /oβ m π () MUKAVEMET HESAPLARI Düz dişlile içi geçeli çevim oaı,e küçük piyo akima çapı,modül ve piyo diş ayıı ve diş geişliği oalaı ( / d ) ve ( / m ) heaplaı içi veile ilgi ve eüi değele, Heliel alı dişli mekaizmalaı içi de geçelidi. Takima daieideki çeveel kuvve ayı şekilde F M / olaak heaplaı. Buada Md, d güç (P) ve devi ayıı ( ) ve işleme faköü ( f B ) kullaılaak heaplaı.(talo ) M d f B P ω Bua dayaaak mukaveme heaplaı yie dişdii ve yüzey mukavemei gözöüe alıaak yapılmalıdı. () a) Dişdii Mukavemei : Tema diş ya yüzeyi oyua diyagoal şekilde olmaıa ağme kavama diş aşıdaki kuvve ile, omal keie 30 o 'lik eğei dişdiideki ema okaıdaki eğilme geilmei içi : σ e F () ð k m q Diş fom faköü ( q k ) yie şekil 'de alıaili. Buada eşdeğe dişli veya viüel diş ayıı kullaılmalıdı. viüel diş ayıı : Veilmiş dişli içi : σ eð v o β o β F k σe em m q, F ð σ e em k σ m q ð eðem

11 8 imal edileek dişli içi () eşiliğide ve σ d m m ile o β eð σ ve M eðem F d M d d ve m 3 q k o β 3 M d ( / d ) σ ð e em (a) σ eðem ve ( / d ) içi alolada aviye değelei veilmişi. Uygu dişli koükiyou içi öe z değeii kaul edilmei aviye edili. Modül, ekele aaı meafe, diş ayılaı ve geişliği eçili, daha oa geilmele kool edili. Daha iyi kavama oalaı içi, heliel dişlilede q ε kavama oaı faköü gözöüe alımalıdı. Bu akdide : σ F e em k ε m qq ð () ) Yüzey Mukavemei : Biçok duumda, Hez geilmeii adee yuvalama okaıda heaplamaı yeelidi. Düz dişliledekie eze i ifade ile, p E F i + C 035, y (3) d i uada yuvalama okaı faköü y C oβ o ψ o ψ i ψ v v Bu değe, heli (β ), diş ayılaı oplamı ( + ) ve ahih fakölei oplamı (x +x ) ağlıdı. Şekil 9`da y değelei ( a a*)/ a* 'ya ağlı olaak çeşili (β ) açılaı içi * * veilmişi. Ayıa ( a a )/ a, z + z ve x +x aaıdaki ağııla mevuu. İlk heapla içi (3) ifadeide m çıkaılı. m o β 07, EMd i + 3 y (3a) ( / d ) p em i

12 9 Şekil 9 Heliel Dişli Çakla içi Yuvalama Nokaı Faköü y p em - değelei alo 'da alıaili. Heliel alı dişlilede kuvve dağılımı iki veya daha fazla diş çifie ai olduğu içi diş uzuluğu faköü y L ε heaplaa kaılı. p E F i + 035, yy (3) L d i YATAK KUVVETLERİ, EĞİLME MOMENTLERİ Heliel alı dişlilede yuvalama okaıda, ema ölgeide olduğu düşüüle diş ya yüzeyleie dik gele diş kuvvei F N üç ileşee ayılı; ula çeveel F, adyal F R ve ekeel F A kuvveleidi. (Şekil 0).

13 30 Şekil 0 Heliel Alı Dişli Çaka Gele Kuvvele Çeveel kuvve içi yie F Md. () geçelidi. Üe göüüşe F A F aβ () çıkaılı. Ve F Nomal keie F F /oβ F a ψ yai F F R R a ψ oβ Kei heaplamalada yeie v,β yeie β v ve ψ yeie ψ v kullaılmakadı. İki kademeli dişli kuulaıda aa mil yaaklaıa gele ekeel kuvvelei ( F F F ) mümkü olduğua azalmak içi aa mildeki he iki dişli ol heli a AII AI (veya he ikii de ağ heli ) ve βii daha küçük βýý F i ıfıa yaklaşmaı içi β II 3 aβ ) olmalıdı. I. (3)

14 3 Yaak kuvveleii ayii içi aik dege duumu ve he ekede eğilme momei duumlaı elilemelidi. Buada dikka edileek huu ouçlaı döme yöüe ağlı olduğudu. İÇ HELİSEL ALIN DİŞLİLER Dışıa diş açılmış piyola, içie diş açılmış iç dişli çak ayı yöde heli açıı β 'ya ahip olmalıdı. V-çaklaı eş çalışmaı içi evvelki ifadele geçelidi. m a ( z z ) o Ψ o β a v eþ eþ * * ve veilmişe o ψ a v a x, x, ve veilmişe : x x evψv a ψ + evψ, a x ( )( evψ v evψ ) x, a ψ * a o ψ Diş ayıı fakıı az olduğu duumlada akım dişli içi V çakı kullaılmaı geeki. Geelde he i dişli çifi içi kavama haalaı ve moaj zoluklaıı olup olmadığı aaşıılmalıdı. v *, Diş dii mukavemeie göe heapa, piyoa göe geel i heap yapılmaı yeelidi. Yuvalama okaıdaki Hez geilmelei Sıfı ve V-Sıfı Mekaizmalaıda m o β 07, EMd i 3 y z ( / d ) p em i p E F 035, d i i y y C i ψ o β o ψ olaak uluu.

15 3 Heliel iç dişlili mekaizmalaı avaajlaı, düz iç dişli çaklada olduğu giidi. Büyük güçlede güü ölümei içi (üyük çevim oalaıda iki) aa mili kullaılı. Bu duum, az i haimde mome ileimii ve mekezdeki yaağı daha az zolamaıı ağla. Homoje i güç dağılımı içi aa mili üzeideki alı dişlilei yay elemalaı vaıaıyla ayalaaili olmaı veya uula ilike giiş milii oyak olaak yaaklamaı faydalıdı.

Benzer belgeler

FZM450 Elektro-Optik. 7.Hafta. Fresnel Eşitlikleri

FZM450 Elektro-Optik. 7.Hafta. Fresnel Eşitlikleri FZM45 leko-ok 7.Hafa Feel şlkle 28 HSaı 1 7. Hafa De İçeğ Feel şlkle Yaıma Kıılma lekomayek dalgaı dalga özellkle kullaaak ışığı faklı kıılma de ah yüzeydek davaışı celeecek 28 HSaı 2 Feel şlkle-1 Şekldek