İŞLETME BÜTÇELERİ M. Vefa TOROSLU Serbest Muhasebeci Mali Müşavir

Transkript

1 İŞLETME BÜTÇELERİ M. Vefa TOROSLU Serbest Muhasebeci Mali Müşavir Ekim 2009

2 Bütçe Nedir? Devletin, bir kuruluşun, bir aile veya bir kimsenin gelecekteki belirli bir süre için tasarladığı gelir ve giderlerinin tümünü gösteren rapordur. 2

3 Bütçe Çeşitleri BÜTÇE Devlet Bütçesi İşletme Bütçesi 3

4 Devlet Bütçesi Devlet Bütçesi, kamu gelir ve giderlerinin, yasama organı tarafından onaylanarak, hükümet tarafından yürütülüp uygulanmasına izin veren bir kanundur. Bir başka deyişle kamu kaynaklarının toplanması ve harcamaların yapılması için hükümetin, ulusal egemenliği temsil eden parlamentodan aldığı bir yetkidir. 4

5 Devlet Bütçesi (Devam) Bütçe Devletin gelir ve gider dengesini gösteren belge şeklinde tanımlanabilir. Hukuki açıdan bütçe Kamu gelirlerin toplanması ve kamu giderlerinin yapılmasına yetki veren bir kanundur. 5

6 Devlet Bütçesinin Bölümleri è Merkez Yönetim Bütçesi Genel Bütçe Özel Bütçe Düzenleyici ve Denetleyici Kurum Bütçesi è Sosyal Güvenlik Kurumu Bütçesi èmahalli İdareler Bütçesi 6

7 Genel Bütçe ( I ) Sayılı Cetvel Devlet tüzel kişiliğine dahil olan kamu kurumlarının bütçesidir. Cumhurbaşkanlığı TBMM Başbakanlık Genel Kurmay Başkanlığı Hazine Müsteşarlığı DPT DTM 7

8 Özel Bütçe ( II ) Sayılı Cetvel Genel bütçe dışında tutulan, kendilerine gelir tahsis edilen ve harcama yapma yetki verilen kamu kuruluşlarıdır. Yüksek Öğretim Kurumu Üniversiteler Tübitak vb 8

9 Düzenleyici ve Denetleyici Kurum Bütçesi 5018 sayılı Kanunun (III) Sayılı Listesi Özel kanunlarla kurul, kurum veya üst kuruluş şeklinde teşkilatlanan kurumların bütçeleri. RTÜK Telekomünikasyon Kurumu SPK EPDK vb 9

10 Sosyal Güvenlik Bütçesi 5018 sayılı Kanunun (IV) Sayılı listesi Sosyal Güvenlik Kurumu Türkiye İş Kurumu 10

11 Mahalli İdare Bütçesi Mahalli idare kapsamındaki kamu idarelerinin bütçesidir. Türkiye de mahalli idareler İl Özel İdareleri Belediyeler Köyler 11

12 İşletme Bütçesi İşletme bütçesi, işletmenin amaçlarına, hedeflerine ve işletme politikalarına uygun olarak işletme yönetimi tarafından hazırlanan gelecek dönem faaliyetlerini ve sonuçlarını sayısal ve parasal olarak ifade eden rapordur. 12

13 İşletme Bütçesinin Çeşitleri İŞLETME BÜTÇESİ Sabit Bütçe Esnek Bütçe 13

14 Sabit Bütçe Sabit Bütçe, düzenlendiği tarihten sonraki dönemlerde oluşacak olası değişiklikler karşısında revize edilmeyen bütçelerdir. 14

15 Esnek Bütçe Esnek Bütçe, düzenlendiği tarihten sonraki dönemlerde üretim maliyetlerinde, genel giderlerde ve makro ekonomik parametrelerde meydana gelen değişikler dolayısıyla belirli dönemlerde revize edilen bütçelerdir. 15

16 İşletme Bütçelerinin Özellikleri İşletmenin sahip olduğu kaynakların en etkili şekilde kullanımına olanak sağlar. Yönetimin sağlıklı ve doğru karar vermesine yardımcı olur. Gelir ve giderlerin sürekli kontrol altında tutulmasını sağlar. Geçmiş dönem sonuçlarından yararlanılarak ileriye yönelik tahmin esasına göre düzenlenir. 16

17 İşletme Bütçelerinin Özellikleri (Devam) Bütçeler belirli bir dönem için düzenlenir. Bütçe kalemleri, muhasebe hesap planına paralel bir şekilde düzenlenir. Bütçe katılımcı bir anlayışla hazırlanmalıdır. Bütçe gerçekçi olmalıdır. Bütçe verileri ile muhasebe verileri aylık olarak karşılaştırılmalıdır. 17

18 İşletme Bütçesinin Bölümleri GENEL BÜTÇE SATIŞ BÜTÇESİ ÜRETİM BÜTÇESİ GENEL YÖNETİM BÜTÇESİ 18

19 Satış Bütçesi Satış Miktarları Bütçesi Birim Satış Fiyatları Bütçesi Satış Tutarları Bütçesi Pazarlama, Satış ve Dağıtım Giderleri Bütçesi 19

20 Üretim Bütçesi Direkt İlk Madde ve Malzeme Bütçesi Direkt İşçilik Bütçesi Genel Üretim Giderleri Bütçesi Hammadde Stok Bütçesi Mamul Stok Bütçesi Mamullerin Birim Maliyet Bütçesi Araştırma ve Geliştirme Giderleri Bütçesi 20

21 Genel Yönetim Bütçesi Üst Yönetim Bütçesi Mali İşler Bölümü Bütçesi Dış Ticaret Bölümü Bütçesi İnsan Kaynakları Bölümü Bütçesi İdari İşler Bölümü Bütçesi Yatırım Bütçesi Nakit Bütçesi Finansman Bütçesi 21

22 Bütçe Çıktıları Proforma Gelir Tablosu Proforma Bilanço 22

23 Bütçe Hazırlama Süreci è Makro ekonomik büyüklüklerin belirlenmesi. è Bütçe varsayımlarının yapılması. è Satış bütçesinin hazırlanması. è Üretim bütçesinin hazırlanması. è Genel yönetim bütçesinin hazırlanması. è Bütçenin yönetim kurulu onayına sunulması. è Bütçenin yayınlanması. 23

24 Nakit Bütçesi Nedir? Belirli bir dönem içerisinde işletmenin nakit giriş ve çıkışlarının miktarlarını ve zamanlarını gösteren bir tablodur. (+) Dönem Başı Nakit Mevcudu (+) Nakit Girişleri (-) Nakit Çıkışları = Dönem Sonu Nakit Mevcudu 24

25 Nakit Bütçesinin Özellikleri İşletmenin nakit sıkıntısı mı yoksa nakit fazlası mı olduğunu gösterir. Ödeme ve tahsilat tarihleri belli olmayan nakit hareketleri nakit bütçesinde gösterilmez. Nakit bütçesi işletmenin en az nakit ihtiyacını planlar. 25

26 Nakit Girişleri Satışlardan elde edilen nakit, Diğer olağan faaliyetlerden elde edilen nakit, Olağandışı faaliyetlerden elde edilen nakit, Yabancı kaynaklardaki artıştan sağlanan nakit, Sermaye artışlarından sağlanan nakit, Hisse senedi ihraç primlerinden sağlanan nakit, Diğer nakit girişleri. 26

27 Nakit Çıkışları Maliyetlerden kaynaklanan nakit çıkışları, Faaliyet giderlerine ilişkin nakit çıkışları, Diğer olağan faaliyetlerden kaynaklanan, Finansman giderlerinden dolayı nakit çıkışları, Yabancı kaynak ödemelerinden kaynaklanan, Olağandışı faaliyetlerden kaynaklanan, Yatırımlara ilişkin nakit çıkışları, Yasal yükümlülüklerden kaynaklanan, Temettü ödemelerinden kaynaklanan, Diğer nakit çıkışları. 27

28 Nakit Bütçesi Hazırlama Süreci Nakit bütçesinin süre ve zaman dilimlerinin belirlenmesi. Minimum nakit sınırının belirlenmesi. Esas faaliyet konusu ile ilgili nakit girişlerinin belirlenmesi. Esas faaliyet konusu ile ilgili nakit çıkışlarının belirlenmesi. Esas faaliyet dışındaki nakit girişlerinin belirlenmesi. 28

29 Nakit Bütçesi Hazırlama Süreci (Devam) Esas faaliyet dışındaki nakit çıkışlarının belirlenmesi. Nakit açık veya fazlasının belirlenmesi. Nakit açığı olan dönemler için fon kaynaklarının tespit edilmesi. Nakit fazlası olan dönemler için kullanım alanlarının belirlenmesi. 29