Ü lkemizde çal flanlar n sosyal güvenliklerini sa lamak üzere farkl sosyal

Transkript

1 DEVLET MEMURLARINA 5234 SAYILI KANUNLA STE E BA LI fit RAKÇ - L K ( STE E BA LI S GORTA) HAKKI VER LD Resul Kurt Sigorta Müfettifli I. GENEL B LG LER Ü lkemizde çal flanlar n sosyal güvenliklerini sa lamak üzere farkl sosyal güvenlik kurulufllar bulunmaktad r. Bunlar, Çal flma ve Sosyal Güvenlik Bakanl na ba l Sosyal Sigortalar Kurumu (SSK) ile, Esnaf ve Sanatkarlar ve Di er Ba ms z Çal flanlar Sosyal Sigortalar Kurumu (Ba -Kur), Maliye Bakanl na ba l Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sand ve ayr ca, 506 say l Sosyal Sigortalar Kanunu nun geçici 20. maddesine istinaden banka ve sigorta flirketlerinde çal flanlar n sosyal güvenli ini sa lamak için kurulan özel sosyal güvenlik sand klar olarak say labilir. Her kurumun uygulamalar na yön veren yasal mevzuat n farkl olmas, beraberinde farkl uygulamalar da getirmifltir. Bu ba lamda, Ba -Kur ve SSK nda sigortal lara iste e ba l sigortal l k hakk verilmesine ra men, T.C. Emekli sand Kanunu na tabi ifltirakçilerin iste e ba l hakk bulunmamaktayd say l Kanunun 3. maddesi ile, tarihli ve 5434 say l Kanunun; a) 12 nci maddesinin (II) iflaretli f kras n n (o) bendinin üçüncü alt bendinden sonra gelen paragraftaki ifltirakçi ibareleri, ifltirakçi ve iste e ba l ifltirakçi olarak de ifltirilmifl ve an lan maddenin sonuna afla daki paragraflar eklenmifltir. 657 say l Devlet Memurlar Kanununa tâbi olarak en az on y l çal flt ktan sonra, memurluktan ç kar lm fl olanlar ile ayn Kanunun 96 nc maddesi kapsam na girenler ve an lan Kanunun 48 inci maddesinin (A) bendinin (5) numaral alt bendinde aranan nitelikleri kaybedenler hariç olmak üzere herhangi bir nedenle memurluktan ayr lm fl olanlar, memurluktan ayr ld klar tarihten itibaren alt ay içinde yaz l olarak Sand a baflvurmalar ve emeklilik kesene i ve kurum karfl - l klar n ait oldu u ay içinde Sand k hesab na yat rmalar flart yla baflvuru tarihini takip eden aybafl ndan itibaren Sand kla ilgilendirilirler. Sand n di er ifltirakçileri de 657 say l Devlet Memurlar Kanununa tâbi olanlar ile ayn esaslar çerçevesinde bu uygulamadan yararlanabilirler. Bunlar n emeklilik keseneklerine, emeklilik kesene ine esas ayl k, derece ve kademeleri ile ayr ld klar göreve ilifl-

2 kin ek göstergeleri esas al n r ve Sand - a emekli kesene i ödedikleri her y l için bir kademe ilerlemesi ve e itim durumlar itibariyle 657 say l Devlet Memurlar Kanununa göre yükselebilecekleri dereceyi geçmemek flart yla her üç y l için bir derece yükselmesi uygulan r. Ancak, bu süreler, tekrar Sand a tâbi bir göreve bafllayanlar için de geçerli olmak üzere emeklilik ikramiyesinin süre ve miktar yönünden hesab ile kazan lm fl hak ayl klar n n tespitinde dikkate al nmaz. Bu flekilde Sand kla ilgilendirilenler bu Kanunun uygulanmas nda iste e ba l ifltirakçi olarak kabul edilirler. Yukar daki paragrafta belirtilenlerden, toplu ya da fas lal olarak toplam alt aydan daha fazla süreye iliflkin emekli kesenekleri ile kurum karfl l klar n süresinde ödemeyenlerin iste e ba l ifltirakçilikleri sona erer. Sand kla iliflkilendirilme iste inden vazgeçti ini yaz l olarak Sand a bildirenlerin de iste e ba l ifltirakçiliklerine baflvuru tarihini takip eden ay bafl ndan itibaren son verilir. Di er sosyal güvenlik kurumlar ile zorunlu olarak ilgilendirilmelerini gerektirir görevlerde çal flmakta olan ya da çal flmaya bafllayanlar ile di er sosyal güvenlik kurumlar ndan veya Sand ktan kendi çal flmas ndan dolay ayl k ba lanm fl olanlar iste e ba l ifltirakçi olamazlar. Bunlardan di er sosyal güvenlik kurumlar na tâbi olarak çal flmaya bafllay p bu görevleri sona erenler de alt ay içinde yaz l olarak iste e ba l ifltirakçi olmak üzere baflvuruda bulunabilirler. Hükmü getirilmifltir. Bu yaz m zda, 5234 say l Yasa ile getirilen T.C. Emekli sand Kanunu na tabi ifltirakçilerin iste e ba l hakk konusu ele al nm flt r. II SAYILI YASA LE DE fi KL K YAPILMADAN ÖNCE DEVLET MEMURLU UNDAN AYRILANLARIN Ç N T.C. EMEKL SANDI I KAPSAMINDA STE E BA LI fit RAKÇ L E DEVAM ETMES Bir iflyerinde sigortal olarak çal flt ktan sonra baz nedenlerden dolay iflten ayr lan ve bir daha da herhangi bir sosyal güvenlik kurulufluna tabi olmayanlar n sosyal güvenliklerini sa lamak amac yla iste e ba l sigortal l k uygulanmaktad r. ste e ba l sigortal lar, zorunlu sigortal lar n aksine sigortal - l klar n devam ettirip ettirmeme ve diledikleri takdirde iste e ba l sigortadan ayr lma hakk na sahiptirler. ste e ba l sigortal l k kapsam nda bulunan sigortal lar n ödedikleri primler sigortal l k süresinden say lmakta ve hizmet birlefltirmelerinde dikkate al nmaktad r. Sosyal güvenli in yayg nlaflt r lmas konusunda iste e ba l sigortan n büyük faydas olmaktad r. SSK ve Ba -Kur sigortal lar n n, sigortal l klar sona erdikten sonra sigortal l klar n iste e ba l olarak devam ettirebilmeleri olanakl iken, 5234 say l Yasa ile de ifliklik yap lmadan önce Devlet memurlu undan ayr lanlar n için T.C. Emekli Sand kapsam nda iste e ba l ifltirakçili e devam etme olana bulunmamaktayd.

3 5434 say l T.C. Emekli Sand Genel Müdürlü ü Kanununun 12. maddesine 5234 say l Kanunun 3. maddesi ile eklenen paragrafla, 657 say l Devlet Memurlar Kanununa ve di er personel kanunlar ile kendi kurulufl kanunlar na göre Emekli Sand ifltirakçisi olarak en az 10 y l çal flt ktan sonra görevinden ayr lanlar n iste e ba l T.C. Emekli Sand ifltirakçisi olabilmelerine imkan sa lanm flt r. Buna göre; a) Kanunun yürürlük tarihinden önce görevinden ayr lm fl olanlar n kanunun yürürlük tarihinden itibaren ( tarihinden) üç ay içinde, b) Geçici 218.madde kapsam na girenlerden, Kanunun yürürlü e girdi i tarihte di er sosyal güvenlik kurulufllar - na tabi çal flanlar n bu kurulufllarla ilgilerini keserek Kanunun yürürlülük tarihinden itibaren ( ) üç ay içinde Sand a yaz l olarak müracaat etmeleri halinde, dilekçelerinin Sand k kay tlar na geçti i tarihi takip eden aybafl ndan itibaren, c) Kanunun yürürlük tarihinden sonra görevlerinden ayr lanlar n ise görevlerinden ayr ld klar tarihten itibaren alt ay içinde, (5234 say l Kanunun 3.maddesi) Sand a yaz l olarak müracaat etmeleri ve herhangi bir sosyal güvenlik kurumuna zorunlu olarak prim ödemeleri gereken görevlerde çal flmamalar halinde talep dilekçelerinin T.C. Emekli Sand kay tlar na geçti i tarihi takip eden aybafl ndan itibaren Sand kla ilgileri kurulacakt r. 1 ste e ba l sand k ifltirakçili inin sa lanabilmesi için matbu dilekçenin doldurulup imzaland ktan sonra, Ba -Kur ve SSK Genel Müdürlüklerinden temin edilecek ilifli inin bulunmad na dair belgenin eklenerek Sand a gönderilmesi gerekmektedir. A. 10 Y ll k Çal flman n Hesab nda Dikkate Al nmayacak Süreler Kanunda on y l çal flt ktan sonra ifadesi kullan ld ndan, fiili hizmet süresi zamm, itibari hizmet süresi zamm, askerlik borçlanmas, ücretsiz izinli geçen süreler, di er hizmet borçlanmalar ve benzeri süreler 10 y l n hesab nda dikkate al nmayacakt r. B. Sand kla ste e Ba l fltirakçi Olarak lgilenemeyecekler 1- Devlet memurlu undan ç kar lm fl olanlar, say l Devlet Memurlar Kanununun 48. maddesinin (A) 5 bendi uyar nca taksirli suçlar ve afla da say lan suçlar d fl nda tecil edilmifl hükümler hariç olmak üzere, a r hapis veya 6 aydan fazla hapis veyahut affa u ram fl olsalar bile Devletin flahsiyetine karfl ifllenen suçlarla, zimmet, ihtilas, irtikap, rüflvet, h rs zl k, doland r c l k, sahtecilik, inanc kötüye kullanma, dolanl iflas gibi yüz k zart c veya fleref 1

4 ve haysiyeti k r c suçtan veya istimal ve istihlak kaçakç l hariç kaçakç l k, resmi ihale ve al m sat mlara fesat kar flt rma, Devlet s rlar n aç a vurma suçlar ndan dolay hükümlü bulunmalar nedeniyle Devlet Memurlu una al nma flartlar n kaybetmifl olanlar, say l Devlet Memurlar Kanununun 96. maddesi uyar nca ola anüstü hal, s k yönetim, seferberlik ve savafl hallerinde veya genel hayata müessir afetlere u rayan yerlerdeki Devlet memurlar ndan, yerine atanacaklar gelip ifle bafllamadan görevlerini b rakanlar, 4- Di er sosyal güvenlik kurumlar ile zorunlu olarak ilgilendirilmeleri gereken görevlerde çal flmakta olanlar, 5- Di er sosyal güvenlik kurumlar ndan veya Sand ktan kendi çal flmalar ndan dolay emekli ayl alanlar, T.C. Emekli Sand na iste e ba l ifltirakçi olarak devam edemeyeceklerdir. C. Sand kla ste e Ba l fltirakçi Olarak lgilenenler Hakk nda Yap lacak fllemler 1- T.C. Emekli Sand ile ilgileri kurulan iste e ba l ifltirakçilerin emeklilik kesene i ve kurum karfl l klar, görevlerinden ayr ld klar tarihteki emeklilik kesene ine esas ayl k, derece, kademe ve varsa ek göstergeleri üzerinden kesene e esas di er unsurlar da nazara al nmak suretiyle hesaplanacak ve ilgililer taraf ndan bu tutar ait oldu- u ay içerisinde T.C. Emekli Sand hesab na yat r lacakt r. 2- Emeklilik kesene i ve kurum karfl - l klar n ait oldu u ay içinde yat rmayanlar ile eksik yat ranlar n o aya ait süreleri hizmet olarak al nmayacakt r. 3- ste e ba l ifltirakçi olarak geçen süreler sadece emeklilik kesene ine esas ayl n hesab nda dikkate al nacak olup, kazan lm fl hak ayl n n ve k - dem ayl n n hesab nda dikkate al nmayacakt r. 4- ste e ba l ifltirakçi olarak geçen süreler emeklilik ikramiyesinin süre ve miktar yönünden hesab nda dikkate al nmayacakt r. D. Sand kla ste e Ba l fltirakçili in Hangi Hallerde Sona Erdirilece i 1- Toplu ya da fas lal olarak toplam alt aydan daha fazla emeklilik kesene- i ve kurum karfl l klar n süresi içinde yat rmayanlar n iste e ba l ifltirakçilikleri sona erdirilecektir. 2- Bu Kanuna göre T.C. Emekli Sand - ile ilgilendirildikten sonra, di er sosyal güvenlik kurulufllar nca zorunlu olarak ilgilendirilenlerin bu kurulufllarca ilgilendirildikleri tarihi takip eden aybafl ndan itibaren iste e ba l ifltirakçilikleri sona erdirilecektir. 3- T.C. Emekli Sand ile ilgilenmek iste inden vazgeçenlerin bu isteklerini Sand a yaz l olarak bildirmeleri halinde iste e ba l ifltirakçiliklerine son verilecektir madde uyar nca iste e ba l ifltirakçili i sona erdirilenlerin tekrar iste- e ba l ifltirakçi olarak ilgilendirilmeleri mümkün de ildir. III. SONUÇ Bir iflyerinde sigortal olarak çal flt ktan sonra baz nedenlerden dolay iflten ayr lan ve bir daha da herhangi bir sos-

5 yal güvenlik kurulufluna tabi olmayanlar n sosyal güvenliklerini sa lamak amac yla iste e ba l sigortal l k uygulanmaktad r. Sosyal güvenli in yayg nlaflt r lmas konusunda iste e ba l sigortan n büyük faydas bulunmaktad r. Bu ba lamda SSK ve Ba -Kur sigortal lar n n, sigortal l klar sona erdikten sonra sigortal l klar n iste e ba l olarak devam ettirebilmelerine olanak tan nmas na ra men T.C. Emekli Sand - kapsam nda iste e ba l ifltirakçili e (iste e ba l sigorta) devam etme olana bulunmamaktayd. Bu durum eflitlik ilkesine ayk r oldu undan 5234 say l Kanunla yap lan düzenleme olumludur say l T.C. Emekli Sand Genel Müdürlü ü Kanununun 12. maddesine 5234 say l Kanunun 3. maddesi ile eklenen paragrafla, 657 say l Devlet Memurlar Kanununa ve di er personel kanunlar ile kendi kurulufl kanunlar na göre Emekli Sand ifltirakçisi olarak en az 10 y l çal flt ktan sonra görevinden ayr lanlar n iste e ba l T.C. Emekli Sand ifltirakçisi olabilmelerine imkan sa lanm flt r. Bu sürenin uzun olmas, iste e ba l ifltirakçili e olan talebin azalmas na neden olacakt r. Bu nedenle, bu sürenin 5 y l olarak belirlenmesi iste e ba l ifltirakçili e olan talebi art racakt r.

6 EK: Baflvuru Belgesi TÜRK YE CUMHUR YET EMEKL SANDI I GENEL MÜDÜRLÜ ÜNE (Hizmet Borçlanmas ve fllemler Dairesi Baflkanl ) ANKARA...Kurumunda Sand n za tabi olarak y l çal flt ktan sonra... tarihinde görevimden ayr ld m. Halen herhangi bir sosyal güvenlik kurumuna tabi çal flm yorum say l Kanunun 12./ geçici 218. maddeleri uyar nca Sand n zla iste e ba l ifltirakçi olarak ilgilendirilmek istiyorum gere ini arz ederim... /.. /. Ad Soyad mza T.C.Kimlik No : Emeklilik Sicil No : Kurum Sicil No : EKLER: Ek-1 Ba -Kur yaz s Ek-2 SSK yaz s ADRES :