Oyunlaştırma Tasarımı

Transkript

1 Oyunlaştırma Tasarımı Yeliz TUNGA Ege Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Mustafa Murat İNCEOĞLU Ege Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Özet Oyun tasarım unsurlarının oyun bağlamı dışında kullanılması olarak tanımlanan oyunlaştırma ile ilgili gerek ticari gerekse eğitsel uygulamaların sayısı giderek artmaktadır. Kullanıcı katılımı ve motivasyonunu artırma amacıyla ortaya sürülen bu yeni yaklaşım ticaret, sağlık, turizm, pazarlama, eğitim gibi birçok farklı disiplinde kullanılmaya başlanmıştır. Foursquare, swarm, Nike+ gibi oyunlaştırma uygulamalarının başarısı da oyunlaştırma uygulamalarına olan ilgiyi giderek arttırmıştır. Yaygınlığı giderek artan bu yeni kavramın bilinirliğinin artması kadar iyi tasarlanmış oyunlaştırma uygulamalarının sayısının artmasına da ihtiyaç duyulmaktadır. Bu noktada, başarılı oyunlaştırma uygulamalarının gerçekleştirilmesi için iyi yapılandırılmış, sistematik bir oyunlaştırma tasarım sürecine gerek duyulmaktadır. Alan yazında yapılan oyunlaştırma çalışmaları incelendiğinde oyunlaştırma sürecinde lider tablosu, dijital rozet, puan, seviye gibi sıklıkla kullanılan oyun tasarım unsurlarının bir ya da birkaçının ortama ilave edilmesi ile bağlamların oyunlaştırıldığı algısına rastlanmaktadır. Oysaki bir ortamın oyunlaştırılması için planlı ve sistematik bir tasarımı gerektiren ve birçok aşamadan oluşan bir sürece ihtiyaç duyulmaktadır. Bu ihtiyaçtan yola çıkarak, bu çalışmada oyunlaştırma yaklaşımının eğitsel etkinliklerde kullanılmasına rehberlik etmesi amacıyla yaygın olarak oyunlaştırma tasarımında kullanılan 6D modeli tanıtılmış ve oyunlaştırma tasarımına yönelik önerilerde bulunulmuştur. Anahtar Sözcükler :Oyunlaştırma, oyunlaştırma tasarımı, D6 modeli, öğretim tasarımı 267

2 Gamification Design Abstract Gamification is a term defined as using game design element in non- game context and there is a increasing number of gamified applications developed for both commercial and educational purposes. Gamification is used in several different disciplines such as medicine, marketing, tourism, education since the aim of this approach is to increase user engagement and motivation. The popularity of the gamification has also increased with success of well-known gamified application such as Foursquare, Swarm and Nike+. There is a need for well-designed gamified applications within the incearsing popularity of the term. Consequently, structured and systematic design process is required to develop succesful gamified applications. Literature reviwes reveal that there is common belief about gamification like that a context can be gamified by adding at least one or more commonly used game design elements such as leaderboard, dijital badges, points, levels. On the contrary, a planned and systematic multi-stage design process is necessary for gamificiton of content.for that reason, 6D model that frequently used in gamification design is introduced in this study to provide guidance for future gamification studies for instructional purposes and suggestions are presented within this frame. Key words: Gamification, gamification design, D6 model, instructional design 268

3 GİRİŞ Günümüzde tasarım süreci sadece sanat eserleri yaratılması için gerekli bir aşama olarak görülmekten öte, sonucunda ortaya ürün konulması hedeflenen tüm üretim süreçlerinde bulunması gereken bir aşama olarak karşımıza çıkmaktadır. Öyle ki, tasarım kelimesi bir araştırma sürecinin çeşitli dönemlerinde izlenecek yok ve işlemleri kararlaştırma olarak tanımlanmaktadır (TDK, 2006). Teknik bir ürünün ya da sanat eserinin ve hatta bilişsel, psikolojik ve kültürel süreçlerin önceden belirlenen çerçeveler doğrultusunda gerçekleşmesi tasarım ın hayatımızdaki yerini göstermektedir. Zaman ve kaynaklardan tasarruf sağlama, daha kullanışlı arayüzlere ulaşma gibi tasarım sürecinin elde edilecek ürün ve hedeflere yaptığı katkılar farklı disiplinlerde farklı amaçlar doğrultusunda tasarımlar gerçekleştirilmesine neden olmaktadır. Bir şeyi tasarlamak ürün geliştirme sürecinin ilk aşaması olarak görülmekle birlikte, tasarlama eyleminin gerçekleşmesi için de bir çerçeveye ihtiyaç duyulmaktadır. Örneğin, bir öğretim sürecini tasarlarken bu alanda sunulmuş olan öğretim tasarımı modellerinden destek alıyoruz. Benzer olarak oyun tasarımcıları da oyun tasarım modelleri kullanıyorlar. Sadece bu açıdan bakıldığında bile oyunlaştırmanın da bir tasarım sürecine ihtiyaç duyduğunu söylemek yanlış olmaz. Ortaya sürüldüğü ilk günden bu yana yükselen bir grafiğe sahip olan oyunlaştırma yaklaşımının kitlelere duyurulması kadar bu yaklaşımın nasıl entegre edileceğine yönelik kaynaklara da ihtiyaç duyulmaktadır. Gartner (2014) raporunda oyunlaştırma tabanlı çözümlerin çoğunun başarısızlıkla sonuçlanmasının nedenini açık ve belirli bir çerçeve olmadan oyun öğelerinin sisteme eklenerek yapılması olarak ifade edilmiştir. Oyunlaştırılmış uygulamaların sayısının giderek arttığı şu günlerde gerek alanyazında gerekse ticari amaçlarla gerçekleştirilen oyunlaştırma uygulamalarında oyunlaştırma bileşenlerinden rozet, lider tablosu ve puan en yaygın kullanılanlarıdır. Öyle ki oyunlaştırılmanın sadece rozeti puan ya da lider tablosu ekleyerek gerçekleştirilebileceğine dair bir kanı bulunmaktadır. En yaygın kullanılan oyunlaştırma bileşenleri olan rozet, puan ve lider tablolarının eklendiği bağlamı oyunlaştırıldığı kanısı özellikle eğitsel ortamların oyunlaştırılmasını konu alan akademik araştırmalarda görülmektedir. Linden (2015) bu konudaki yanlış algıyı şöyle bir örnekle açıklamıştır: Nasıl ki sadece zeytinyağı, domates ve patlıcan kullanılarak Türk yemeği yapıyorum denilemezse, sadece puan, rozet ve lider tablosu bileşenlerini ekleyerek oyunlaştırma da gerçekleştirilemez. (Yılmaz, 2015, s. xix). Benzer olarak oyunlaştırma alanındaki çalışmaları ile tanınan Zichermann ve Cunnigham(2011) da web sitelerine birkaç rozet eklemek ile oyunlaştırma gerçekleştirilemeyeceğini ifade etmişlerdir. 269

4 Bir oyunlaştırmanın başarılı olması ve hedeflenen kazanımların elde edilmesi gerçekleştirilen sürecin başarısına bağlıdır. Başarılı bir oyunlaştırma gerçekleştirebilmek için sistematik ve iyi yapılandırılmış bir tasarım sürecine ihtiyaç duyulmaktadır. Bu noktada oyunlaştırma yaklaşımını kullanmayan planlayan araştırmacılar ve uygulayıcılar için rehberlik etmesi amacıyla oyunlaştırma tasarımı modelleri ortaya atılmıştır. Bu modeller ile başarılı bir oyunlaştırmanın gerçekleşmesi için gerekli olan işlem basamakları okuyucuya sunularak, oyunlaştırmanın eleştirildiği noktalardan biri olan puanlaştırma/pointification yakıştırmasıda ortadan kaldırılabilecektir. Bu sebeplerden ötürü çalışmanın devamında öncelikle oyunlaştırma yaklaşımı özetlendikten sonra oyunlaştırma tasarımına yönelik öneri ve açıklamalar sunulacaktır. OYUNLAŞTIRMA Oyunlaştırma yaklaşımı pazarlama, sağlık, eğitim, turizm gibi birçok disiplinin ortak çalışma konusu olduğu için, alanyazında bu yaklaşımın farklı noktaları vurgulanarak oluşturulmuş tanımları bulunmaktadır (Zicherman ve Linder, 2010; Deterding, Sicart, Nacke, O Hara,& Dixon, 2011; Groh,2012; Werbach ve Hunter 2012; Seaborn ve Fels, 2015). Bu tanımlar incelendiğinde oyunlaştırmanın kullanıcıların bağlılık ve motivasyon düzeylerini artırmak amacıyla kullanılması gereken bir yaklaşım olduğu görüşü ile oyun dışı bağlamlar söz öbeğinin öne çıktığı görülmektedir. Deterding ve diğerleri (2011) tarafından oyunlaştırma kullanıcı deneyimi ve katılımını (bağlılığını) artırmak amacıyla video oyunlarını oluşturan unsurların oyun amacı taşımayan sistemlerde kullanılmasını ifade eden genel bir terimdir. olarak tanımlanmaktadır. Bu tanımda da görüldüğü üzere oyunlaştırma oyun oluşturma veya tam teşekklü oyun kullanımı amaçlarını taşımamaktadır. Tam teşekküllü ticari veya eğitsel oyunlar oyunlaştırma sürecinden geçmemiş, oyun yaratma/tasarlama sürecinden geçmişlerdir. Bu sebeplerden ötürü, oyunlaştırılmış bir ortamda bütün oyunlaştırma unsurlarının bulunmasına yönelik bir kısıtlama bulunmazken, oyun dışı bağlamların tanımlanmasında da sınırlama bulunmamaktadır. Oyunlaştırma tasarımına geçmeden önce oyunlaştırmanın ne zaman işe yaramayacağı ve hangi durumlarda oyunlaştırma yapmanın gereksiz olduğu konusuna açıklık getirilmesi gerekmektedir. Oyunlaştırma kullanımının bağlılık (engagement) ve motivasyona yönelik katkıları, farklı disiplinde farklı sebeplerden kaynaklanan problemlerin çözümü olarak oyunlaştırmanın görülmesine neden olmaktadır. Fakat oyunlaştırma her problemi çözen bir yapıya sahiptir. Zira her bağlam oyunlaştırmaya uygun değildir. 270

5 Bir ortamın oyunlaştırılabilmesi için ortamın eğlence (fun) unsuru içermesi ya da en azından içermeye elverişli olması ve ortamda oyunlaştırmaya konu olacak amaçların olması gerekmektedir. Benzer olarak hali hazırda çok eğlenceli olan bir etkinliğin de oyunlaştırılmaya ihtiyacı yoktur. Çünkü eğlenceli olan bir işi yapmak için insanların zaten yeteri kadar motivasyonu vardır. Werbach ve Hunter (2012) bu konuda şu örneği vermektedirler: İnsanlara kaybettikleri yakınlarına tabut satma işini gerçekleştiren bir şirket satışlarını artırmak için oyunlaştırmaya gidemez ya da düzenlenen bir piknik organizasyonuna olan katılımı artırmak için oyunlaştırma unsurlarını içeren bir web sitesine ihtiyaç yoktur. Oyunlaştırmaya karar vermeden önce düşünülmesi gereken birkaç nokta daha bulunmaktadır. Oyunlaştırma davranış değiştirmeye yönelik bir yaklaşım olduğu için kazandırılması ya da pekiştirilmesi hedeflenen davranışın gözlemlenebilen bir davranış olması önemlidir. Oyunlaştırmanın işe yarayıp yaramadığının tespit edilmesi hedeflenen davranışın gözlemlenebilen ve hatta kaydedilebilen bir forma getirilmesi gereklidir. Örneğin e-öğrenme yoluyla işlenen bir derste öğrenci katılımını artırmak için e-öğrenme ortamının oyunlaştırılması hedeflenmiştir. Eğitim-öğretim dönemi sonunda belirlenen hedefin gerçekleşip gerçekleşmediğini tespit etmek için bir önceki yılın öğrenci katılım yüzdeleri ile oyunlaştırılmış öğrenme ortamına katılım yüzdeleri kıyaslanır. Oyunlaştırmanın gerçekleştirilmesinde gerekli olan bir diğer özellikte oyunlaştırılmaya çalışılan ortamdaki davranışların pekiştirilmeye uygun olmasıdır. Davranışçı kuram insanların bir davranışı gerçekleştirmeyi devam ettirmesi için o davranışın pekiştirilmesi gerektiğini söyler. Bu kurama göre pekiştirilmeyen davranış zamanla söner. Aynı durum davranışçı kuramdan beslenen oyunlaştırma içinde geçerlidir. Oyuncunun hedeflenen davranışı sürdürmesi için pekiştirilmeye ihtiyacı vardır. Aynı mekanizma aslında bütün oyunlarda kullanılır. Oyuncu bir hamle yaptığında karşılığında muhakkak bir geri bildirim alır. Örneğin, oyuncu bir savaş oyununda tüm rakiplerini alt ettiğinde savaş ganimeti elde eder. Ödül vererek oyuncuyu pekiştirmek oyunlaştırma da yerini rozet ya da puan vermeye bırakmıştır. Oyuncu gibi düşünme (game thinking) oyunlaştırma tasarımında gerekli bir diğer özelliktir. Son olarak, bir davranışın pekiştirilebilmesi için o davranışın bir süreklilik göstermesi gerekmektedir. Bir kez yapılacak bir iş için oyunlaştırma tasarımı gerçekleştirmek boşa kaynak kullanımına neden olacaktır. Bir kez gerçekleşecek bir davranışın gerçekleştirilmesi için oyunlaştırma yapılması da düşünülmemelidir. 271

6 OYUNLAŞTIRMA UNSURLARI Oyunlaştırma unsurları oyunlaştırma tasarımında kullanılan her şeyi kapsamaktadır. Bir oyunda bulunması gereken şeyler nelerdir? sorusuna verilen cevaplar oyunlaştırma da kullanılan oyun tasarım unsurlarını vermektedir. İki farklı zaman dilimine ait oyunun ekran görüntüleri üzerinden oyunlarda kullanılan tasarım öğeleri incelendiğinde oyun tasarımında kullanılan öğeler hakkında yorum yapılabilmektedir.. İlk ekran görüntüsü sosyal paylaşım sitesi Facebook üzerinden oynanan bir çiftlik oyunu olan Farmville ye ait, ikincisi ise 1985 yılında piyasa çıkan ve hala oynanan bir bulmaca oyunu olan Tetris e ait ekran görüntüsüdür. Farmville oyununa ait ekran görüntüsüne bakıldığında oyunda seviyeler olduğu, oyun içinde puan/altın kazanıldığı, oyuncuların kendilerini temsil eden birer avatarlarının olduğunu, oyuncuların oyun esnasında kazandıkları altınlar ile oyun içinde alışveriş yapabildiklerini, oyunun kendine has bir hikayesi olduğunu söylenebilir. Tetris oyununa ait ekran görüntüsüne bakıldığında ise oyunun farklı seviyelere sahip olduğunu, oyunda puan kazanıldığını söylenebilir. Daha detaylı düşünüldüğünde her iki oyunda da oyuncuların bir ilerleme yaşadığını (farmville de çiftliğini büyütürken, Tetris te zorluk düzeyi daha yüksek bulamacalar çözebilmek), oyuncuların oyun içinde sesli ya da görsel olarak geribildirimler aldığını, oyunlar içerinde bazı kısıtlamaların olduğu çıkarımlarını yapabilir. Bu iki oyuna ait ekran görüntüsü üzerine yapılan yorumlar bile oyunlarda kullanılan öğeleri listelemeye yardımcı olmaktadır. Resim 1 Farmville oyununa ait ekran görüntüsü Resim 2 Tetris oyununa ait ekran görüntüsü Puan, seviye, ilerleme, hikaye ve avatar kullanımı gibi oyun tasarımında kullanılan öğeler oyunlaştırma tasarımında kullanılmaktadır. Oyunlaştırma tasarımı yapmak isteyen araştırmacı ve eğitimcilere bir tasarım modeli sunan Werbach ve Hunter (2012), aynı zamanda oyunlaştırma 272

7 unsurlarını bileşenler, dinamikler ve mekanikler olarak sınıflara ayrılmış olup, bu unsurların hepsi bir piramidin basamağı olarak göstermişlerdir (Şekil 1). Üç basamaklı olan bu piramidin en alt basamağında oyun bileşenleri bulunurken orta basamağında oyun mekanizmaları, en üst basamağında ise oyun dinamikleri bulunmaktadır. Dinamikler Mekanikler Bileşenler Şekil 1. Oyunlaştırma Piramidi (Werbach ve Hunter 2012) Dinamikler: Oyunlaştırma unsurları piramidinde en üst sırada yer alan dinamikler oyuncuların direk olarak göremedikleri ya da başka bir ifade ile etkileşim kuramadıkları fakat oyunlaştırma tasarımında belki de önemli bir yere sahip olan kurgusal tasarım ögeleridir. Oyunlaştırmanın oyuncu üzerinde yaratacağı etkinin tasarlanmasında oyun dinamiklerinden faydalanılır. Farklı tiplerdeki oyunculara yönelik çeşitli oyun dinamikleri bulunmaktadır. Oyunlaştırmada kullanılan dinamikler oyunlaştırmanın tamamını etkileyeceği gibi oluşturulacak oyununda kurgusunu oluşturmaktadırlar. Werbach ve Hunter(2012) beş tane dinamik listelemişlerdir (Tablo 1). Mekanizmalar: Dinamikler ile kurgusu yapılan oyunlaştırma mekanikler ile hayata geçirilir. Oyunlaştırmanın etkilediği en önemli değişkenlerden biri olarak görülen bağlılık (engagement) ve motivasyon düzeyini artırmak amacıyla kullanılırlar. Werbach ve Hunter (2012) on temel mekanik sıralamışlardır (Tablo 1). Her bir mekanik aslında bir ya da birden çok dinamiğin gerçekleştirilmesine olanak sağlar. Bileşenler: Oyunlaştırma bileşenleri oyuncu ile etkileşime giren tasarım unsurları olarak tanımlanabilir. Oyuncuların oyunlaştırılmış bağlamda etkileşime girdikleri rozet, lider tablosu, seviyeler, sanal hediyeler vs. gibi tasarım öğeleri oyunlaştırma bileşenlerinin sadece birkaçıdır. 273

8 Kurgusu oyunlaştırma dinamikleri ve mekanikleri ile yapılan oyunlaştırma bu bileşenlerin kullanımı ile desteklenir. Werbach ve Hunter(2012) on beş tane bileşen sıralamışlardır (Tablo 1). Oyunlaştırma Unsurları Dinamikler Mekanikler Bileşenler Kısıtlamalar Duygular Kurgu İlerleme İlişkiler Zorluk Şans İş Birliği ve Rekabet Geri Bildirim Ödüller Alışveriş Durum Sıra Kaynak Edinimi Başarı Avatar Rozetler Lider Tablosu Seviyeler Puanlar Takımlar Sanal Hediyeler İçeriğe Ulaşma Kolleksiyonlar Macera Savaş Hediye Mücadele etme Sosyal grafikler Tablo 1. Oyunlaştırma Unsurları (Werbach ve Hunter, 2012) D6 OYUNLAŞTIRMA TASARIM MODELİ Oyunlaştırma için bir tasarım sürecine ihtiyaç duyulmaktadır. GartnerWerbach ve Hunter (2012) bir oyunlaştırma tasarım modeli oluşturulmuştur. Bu model altı basamaktan oluşmaktadır ve D6 modeli olarak adlandırılmaktadır (Şekil 2). Bu model iş dünyası için hazırlanmış olsa da, farklı bağlamlar ve amaçlar doğrultusunda da kullanılabilmektedir (Erümit & Karakuş, 2015). Hedefleri Belirleme Hedef Davranışları Betimleme Oyuncu Türleri Belirleme Etkinlik Döngüsünü Tasarlama Eğlence Öğelerini İlave Etme Uygun Araçları Belirleme Şekil 2. D6 Oyunlaştırma Tasarımı (Werbach ve Hunter, 2012) 274

9 Hedefleri Belirleme: Oyunlaştırma yapılacak işin belirlenmesi bu modelin ilk aşamasını oluşturmaktadır. Eğitsel amaçlar ile yapılan bir oyunlaştırma tasarımının hedefleri arasında öğrenenlerin derse yönelik motivasyonlarını artırmak, derse karşı olumlu tutum kazandırmak ya da daha alt öğrenen gruplarının için davranış geliştirmeye yönelik hedefler seçebilmektedir. Hedef Davranışları Betimleme: Oyunlaştırma tasarımında bir diğer aşama hedef davranışları belirlemektir. Belirlenen kazanımlara ulaşmak için oyuncuların/ öğrenenlerin hangi davranışları gerçekleştirmesi gerektiğinin tespit edilmesi bu aşamanın temelini oluşturmaktadır. Örneğin, bir derse yönelik katılımı ve motivasyonu oyunlaştırma kullanarak artırmak isteyen bir eğitimci bu hedefini gerçekleştirmek oyuncularının hangi davranışları gerçekleştirmesi gerektiğine karar vermelidir. Hedef davranışların eksiksiz ve tam olarak belirlenmesi oyunlaştırma tasarımının başarılı olmasında büyük rol oynamaktadır. Hedef davranışların belirlenmesi kadar bu davranışları ölçecek ölçüm araçlarının belirlenmesi de bu aşamada yapılmaktadır. Oyuncu Türlerini Belirleme: Oyunlaştırılmış sistemi kullanacak gruba oyuncular denmektedir. Bu aşamada oyunlaştırmanın hedef kitlesi olan oyuncuların türlenin tespit edilmesi amaçlanmaktadır. Bartle (1996) tarafından geliştirilen Bartle oyuncu testi kullanılarak oyuncu türleri tespit edilebilmektedir. Bartle oyuncu testi oyuncuları 4 kategori altına toplamaktadır: başaranlar (achievers), kaşifler (explorers), katiller (killers) ve sosyalleşenler (socializers). Oyuncu türlerinin dağılımı aşağı yukarı %75 sosyalleşenler, %10 kaşifler, %10 başaranlar ve %5 katiller şeklinde olmaktadır(zichermann ve Cunnigham, 2011). Başaranlar: Bu grupta yer alan oyuncular oyun içerisinde belirlenen hedefleri ulaşmayı ve sistemde yer alan ödülleri toplamayı amaçlamaktadırlar. Bu tür oyuncuların çoğunlukta olduğu bir grup için oyunlaştırma yapılırken dijital rozet, puan, seviye,sanal hediyeler gibi oyunlaştırma unsurları kullanılabilir. Başaranlar ödül kazanmakla güdülenebileceği gibi, oyunun kaybedilmesi durumu bu oyuncu türünün sisteme olan ilgisinin yok olmasına veya azalmasına neden olabilmektedir. Bu oyuncu türü için oyunlaştırma yapılırken karşılaşılan zorluk herkesin kazanabileceği bir sistemi tasarlayabilmektir (Zichermann ve Cunnigham, 2011) Kaşifler: Bu grupta yer alan oyuncular yeni şeyler keşfetmekten hoşlanmaktadırlar. Bu türde oyuncuların çoğunlukta olduğu bir grup için oyunlaştırma tasarlanırken, içerik açma, macera, ilerleme duygusu yaşatacak şekilde tasarlanan kurgular kullanılabilir. Katiller: Bu grupta yer alan oyuncular başaranlara benzemekle birlikte daha baskın bir zafer isteği taşımaktadırlar. Oyuncu popülasyonun en küçük bölümünü oluşturan katiller 275

10 başaranlardan farklı olarak oyunu kazanmanın yanı sıra, oyunu kaybeden birilerini görmek isterler (Zichermann ve Cunnigham, 2011) Savaş, rekabet, mücadele etme gibi oyunlaştırma unsurları bu tür oyuncular için kullanılabilir. Sosyalleşenler: Oyuncu popülasyonu arasında en sık görülen oyuncu türü olan sosyalleşenler için diğer oyuncular ile etkileşim halinde olmak önemlidir.takımlar ve işbirliği bu grup oyuncular için tasarlanan oyunlaştırma uygulamalarında kullanılabilir. Ayrıca oyuncuların yaş, cinsiyet, sınıf gibi demografik bilgilerine göre oyunlaştırma tasarımının gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Hedef kitlenin beğeni ve ilgilerinin oyunlaştırmanın başarısına etki edeceği düşünülmektedir. Örneğin Coccoli, Iacono ve Vercelli(2015) yetişkin öğrenenler için tasarladıkları oyunlaştırma çalışmasınıda StarWars temasını kullanarak grup motivasyonu ve katılımını artırmayı planlamışladır. Etkinlik Döngüsü Tasarlama: Oyunlaştırma tasarımında kullanılan iki tür etkinlik döngüsü bulunmaktadır :bağlılık döngüsü (engagement loop) ve ilerleme basamakları (progression stairs). Bağlılık döngüsü oyunlaştırma içerisinde oyuncunun ne yaptığında ne olacağını başka bir deyişle sistemin ona nasıl cevap vereceğini etkinlik düzeyinde tanımlamaktadır (Şekil 3). İlerleme basamkları oyunlaştırmanın genel akışının nasıl olacağı ile ilgilidir (Şekil 4). motivasyon geribidirim etkinlik Şekil 3. Etkinlik Çemberi (Werbach ve Hunter, 2012) Şekil 4. İlerleme Basamakları (Werbach ve Hunter, 2012) Eğlence Öğelerini İlave Etme: Bu aşamada oyunlaştırılmış sistemin eğlenceli olup olmadığı incelenmektedir. Oyuncunun oyunlaştırılmış sistemi gönüllü olarak kullanmasını sağlayacak eğlence unsurlarının sisteme ilave edilmesi gereklidir. Eğlencenin farklı türlerde olduğu bilinmektedir. Lazzaro 4 farklı eğlence türü olduğunu ifade etmiştir:kolay eğlence (easy fun), zor eğlence (hard fun), insan eğlencesi (people fun), ciddi eğlence (serious fun). Oyuncu türleri ile eşleşen eğlence türleri oyunlaştırlmış sisteme dahil edilemelidir. 276

11 Uygun Araçları Belirleme: Modelin son aşamasında belirlenen hedef ve oyuncu türlerine uygun oyun dinamik ve mekanikleri oyunlaştırmaya dahil edilerek oyunlaştırma tasarımı gerçekleştirilir. Oyunlaştırma için önerilen eğitimcilere önerilen platformlar aşağıda listelenmiştir (Kapp, Blair, &Mesch; 2014) Axonify Badgeville BigDoor Bunchball GamEffective Gamify Mozilla s Open Badges project MindTickle OnPoint Digital Knowledge Guru SONUÇ VE ÖNERİLER Eğitsel amaçlarla yapılan oyunlaştırma çalışmalarında öğrencinin derse yönelik motivasyonun ve bağlılığının artırılması amaçlanmaktadır. Bu aşamada verilmesi gereken ilk karar oyunlaştırma kullanımının bu duruma katkı yapıp yapmayacağını tespit etmektir. Oyunlaştırmanın hangi durumlarda kullanılabileceği, simulasyon ve eğitsel oyun kullanımının hangi durumlarda öğrenmeyi daha çok destekleyeceğini alanyazın desteği ile kararlaştırıldıktan sonra oyunlaştırma tasarımı iyiyapılandırılmış sistemli bir süreç şeklinde gerçekleştirilmelidir. Alanyazında oyunlaştırma tasarımına yönelik farklı tasarım çerçeveleri bulunmaktadır (Werbach ve Hunter, 2012; Marache-Francisco and Brangier, 2013; Versteeg, 2013; Burke, 2014; Marczewski, 2014). Bu çalışmada Werbach ve Hunter (2012) tarafından geliştirilen D6 modeli tanıtılmıştır. Çalışmada değinilen noktalara ek olarak eğitsel bağlamlarda oyunlaştırma tasarımına yönelik öneriler şu şekilde sıralanabilir: Oyunlaştırma tasarımı gerçekleştirilirken öğretim mesaj tasarımı ilkeleri de göz önünde bulundurulmalıdır. 277

12 Kullanılması planlanan oyun tasarım unsurlarının öğrenenlerin motivasyon düzeyine katkısı kadar konu dışı (extranous load) yaratıp yaratmayacağını dikkate alınmalıdır. Oyunlaştırma tasarımında kullanılan görsellerin görsel tasarım ilkelerine uygun olarak tasarlanması oyunlaştırma tasarımına olumlu katkıda bulunacaktır. KAYNAKLAR Burke, B. (2014). Gamify: How Gamification Motivates People to Do Extraordinary Things. Brookline MA: Gartner Inc. Coccoli M., Iacono S., Vercelli G. (2015), Applying gamification techniques to enhance the effectiveness of video-lessons, Journal of e-learning and Knowledge Society, v.11, n.3, ISSN: , e-issn: Deterding, S., Sicart, M., Nacke, L., O Hara, K. and Dixon, D. (2011), Gamification: Using Game Design. The ACM CHI Conference on Human Factors in Computing Systems, Vancouver, BC, 1p. Erümit, S. F., & Karakuş, T.(2015). Eğitim Ortamlarına Yeni Bir Yaklaşım : Oyunlaştırma. In B. Akkoyunlu, & H. F. Aytekin İşman, Eğitim Teknolojileri Okumaları, 2015 (p. 401). Ankara: TOJET. Gartner. (2014) Gartner says by 2014, 80 percent of current gamified applications will fail to meet business objectives primarily due to poor design. adresinden 5 Mayıs 2015 tarihinde erişilmiştir. Groh, F. (2012), Gamification:State of The Art Definition and Utilization. Research Trends in Media Informatics, Ulm, 39-45pp. Kapp K, M., Blair L., & Mesch R. (2014). The Gamificaton of Learning and Instruction Fieldbook Ideas into the Practice. San Francisco: Wiley. Marache-Francisco C.,& Brangier E. (2013) Process of gamification. from the consideration of gamification to its practical implementation, CENTRIC 2013, The Sixth Marczewsky A.(2014), Gamification design vs game design Seaborn, K., and Fels, D. (2015), Gamification in theory and action:a survey. International Journal of Human -Computer Studies, 74, 14-31pp. Werbach, K., and DanHunter. (2012), For The Win: How Game Thinking Can Revolutionize Your Business. Philedelphia: Wharton Dijital Editions. Versteeg M., (2013), Ethics & gamification design: a moral framework for taking responsibility. Yılmaz, E. A., (2015). Oyunlaştırma (1. Baskı ed.). İstanbul: Abaküs Kitap Yayın Dağıtım 278

13 Zicherman, G., and Cunningham, C. (2011), Gamification by design: Implementing game mechanics in web and mobile apps. Canada: O'Reiily Media. Zichermann, G., and Linder, J. (2010), Game-based Marketing: Inspire Customer Loyalty through Rewards, Challenges, and Contests. Hoboken, New Jersey: Jon Wiley and Sons. TDK. (2006, Eylül 26). Güncel Türkçe Sözlük. Retrieved 08 11, 2016, from Türk Dil Kurumu: 29a adresinden 10 Kasım 2016 tarihinde erişilmiştir. 279