YENİ BİBLİYOGRAFİK EVREN, RDA VE ULUSAL GİRİŞİM

Transkript

1 YENİ BİBLİYOGRAFİK EVREN, RDA VE ULUSAL GİRİŞİM Aysel Gümüş İYTE Kütüphanesi RDA TÜRKİYE ÇALIŞMA GRUBU 27 Mart 2013, Yaşar Üniversitesi

2 İÇERİK RDA-FRBR Linked (Open) data BIBFRAME OCLC RDA politikası Ulusal Girişim

3 RDA NEDİR? Kaynak Tanımlama ve Erişim AACR2 yerini alan yeni kataloglama standartı İçerik (content) standartı Dijital ortamlar için tasarlanmıştır.

4 NİÇİN RDA? Web standartları ve teknolojisindeki hızlı değişim ve getirdiği yeni olanaklar Küreselleşme, Kişiselleştirme, sosyalleşme Kullanıcıların yükselen beklentileri Dijital yayınların artışı Kullanıcı ihtiyaçlarına duyarlı ve web standartlarıyla uyumlu = Evrensel dijital kütüphane Evrensel Bibliyografik Veri ise ; Paylaşılabilir, İzlenebilir, Ölçeklenebilir

5 FRBR VARLIK-İLİŞKİ MODELİ Eser Roman Film Anlatım Özgün metin Çeviri Eleştirel basım Özgün sürüm Gösterim Kağıt PDF HTML item Kopya 1 imzalı Kopya 2 Kaynak: Tillett (2004, slayt no. 16)

6

7

8 LIBRARYTHING - ESER DETAY BİLGİSİ

9 OCLC IDENTITIES Works, manifestations, expressions, items Works about Works by Variant access points

10 LINKED (OPEN ) DATA / BAĞLANTILI (AÇIK) VERİ Web ağı içerisinde her bir bilgiyi belli bir anlama sahip olacak şekilde modelleyerek, bu bilgilerin birbirleriyle ilişkilendirilmesi ve akıllı veri tabanlarının oluşumunu hedeflemektedir. RDF (Resource Description Framework) : Bilgiyi modellemek için kullanılır. Üçlüler (triples) olarak adlandırılan, özne-yüklem-nesne şeklinde ifadeler üretme fikri üzerine kurulmuştur. URI (Uniform Resource Identifier) : Kaynağı tanımlamak için kullanılır.

11 TRIPLES (ÜÇLÜLER) Subject - Predicate Object Thing Relation - Thing is subject of uri written by uri is about uri uri author of painted by uri uri painter of slide:koster (2011, slide 12)

12 YENİ BİBLİYOGRAFİK EVREN NASIL OLACAK? FRBR URIs Linking Shared data Bibliographic Authority Local data Holdings Circulation Outside links Slide : Koster (2012, slide 14)

13

14 LOD, FRBR AND CATALOGUING author of Work Expression Manifestation Holding Item written by The Da Vinci Code is about Dutch translation Da Vinci Code is subject of painted by painter of Dan Brown Library 14 The Last Supper Leonardo da Vinci slide:koster (2011, slide 39)

15

16

17

18 VIAF : VIRTUAL INTERNATIONAL AUTHORITY FILE VIAF bir uluslararası otorite veritabanıdır Proje Alman Milli kütüphanesi ve LC tarafından başlatılmış, OCLC tarafından yürütülmektedir Her bir VIAF kaydı standart bir ID no alır Wikipedia biyografik yazıları da eklenmektedir

19

20

21

22 LC'S BIBLIOGRAPHIC FRAMEWORK INITIATIVE? Mayıs 2011 Girişimi duyurdu Ekim 2011 LC genel planı yayınladı

23 BİBLIOGRAPHIC FRAMEWORK INITIATIVE LC ve Zepheira (Eric Miller ve Şirketi) Ortaklığı, 22 Mayıs 2012 Zepheira, teknoloji ile bilgi yönetimi alanında etkin çözümler sunmakta olan bir şirkettir.

24 BIBFRAME TASLAK MODEL Bibliographic Framework as a Web of Data : linked Data Model and Supporting Services raporu yayınlanıyor, 21 Kasım 2012

25 EARLY EXPERIMENTERS GROUP OCLC National Library of Medicine British Library Deutsche Nationalbibliothek George Washington University Princeton University

26 BIBFRAME & LINKED OPEN DATA RDF Vocabulary/Data Model Webde sunduğumuz şeyler tanımlamak için URIs kullanın Kaynak hakkında yararlı bilgiler sağlayın Web de bilgi bulmayı iyileştirmek için diğer ilgili URI lere bağlantılar ekleyin Esneklik

27 IDENTIFYING MARC RESOURCES

28 BIBFRAME MODELİ TEMEL ALANLAR 4 bölümden oluşmaktadır Creative work Instance Authority Annotation eser / çalışma materyal türü otorite kaynakları notlar / ekler

29 Authority Authority Authority Authority Authority

30

31

32 BIBFRAME RDF/XML

33 TAKİP ETMEK İÇİN Bibliographic Framework Transition Initiative Tartışma listesi : bibframe@listserv.loc.gov Web sayfası :

34 OCLC & RDA RDA uygulama politikası Connexion Client değişiklikleri MARC güncelleme

35 RDA POLİTİKA BEYANI 31 Mart 2013 tarihinden itibaren geçerli olan ; AACR2 kataloglamaya devam edilebilir. RDA lı kayıtlar AACR2 ye dönüştürelemez. RDA pratiğine göre mevcut eski kayıtlarını güncelleyecek. Fakat 31 Mart 2016 ya kadar şu anki haliyle koruyacak. GMD (245 #h ) kaldırılacak. 336, 337, 338 alanları eklenecek. 255, 300, 500, 504 alanlarındaki kısaltmalar kaldırılacak. 245, 260 alanındaki latince kısaltmalar İngilizce karşılıklarına dönüştürülecek. RDA uyarınca heading değişiklikleri yapılacak. Kuran ve İncil başlıkları değiştirilecek.

36 CONNEXION CLIENT RDA workforms RDA Toolkit IP authentication

37 MARC GÜNCELLEME Bibliyografik kayıtlar için yeni alanlar : 264, 344, 345, 346, 347, yerine 264 alanı Second Indicator 0 - Production 1 - Publication 2 - Distribution 3 - Manufacture 4 - Copyright notice date Otorite kayıtları için yeni alanlar : 368, 378

38 RDA TOOLKIT ERİŞİM & RDA WORKFORMS

39 RDA BOOKS WORKFORM Marc 264 alanı 0 - Production 1 - Publication 2 - Distribution 3 - Manufacture

40 RDA TÜRKİYE ÇALIŞMA GRUBU / ULUSAL GİRİŞİM 2012 yılı Haziran ayında Nevşehir de düzenlenen çalıştayda RDA Türkiye Çalışma Grubunun kurulmasına karar verildi. Haziran 2012 tarihinde Sonuç bildirgesi yayınlandı. Milli Kütüphane himayesinde oluşturulmasına karar verilen bu grup ilk toplantısını Eylül 2012 tarihinde Ankara da yapmıştır. İlk toplantı sonucu ; Dört alt grup kurulmuştur. RDA Türkiye web sayfası yapılandırılmıştır. RDA Broşürü Türkçe ye çevrilmiştir. RDA konusunda farkındalık yaratmak için kütüphane haftasında toplantılar düzenlenmiştir.

41 NASIL HAZIRLANABİLİRİZ? Tartışma listelerine, bloglara, gruplara üye olmak RDA-L Katalog kütüphanecileri grubu FRBR-RDA ile ilgili yayınları takip etmek RDA Toolkit üye olmak JSC, LC ve OCLC web sayfalarını takip etmek LC web sayfasındaki ve RDA toolkit içindeki örnek kayıtları incelemek 1.Uluslararası Semantik Ağ ve Üst Veri Sistemleri Konferansı 7-8 Mart 2013 İzmir, İYTE

42 BİZ NE YAPMALIYIZ? Milli Kütüphane stratejik planı belirlenmeli Kurumlar kendi politikalarını belirlemeli Eğitim şart Kurumsal-Mesleki işbirliği sağlanmalı Toplu katalog kayıtları FRBRize edilmeli Milli Kütüphane kayıtları FRBRize edilmeli Yazar Otorite kayıt birliği için VIAF üye olunmalı Mesleki dernekler? Toplantılar

43 TEŞEKKÜRLER SORULAR?