azınlıkça 75 SELANİK TEKİ ALACA İMARET CAMİİ Nİ BAYRAM NAMAZI İÇİN TAHSİS EDECEĞİM Selanik teki Yeni Camii de 90 yıl sonra namaz kılındı

Transkript

1 azınlıkça 75 BATI TRAKYA AYLIK HABER YORUM DERGİSİ ΜΗΝΙΑΙΟ ΤΟΥΚΟΕΛΛΗΝΟΦΩΝΟ ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΤΗΣ Δ. ΘΡΑΚΗΣ ΤΕΥΧΟΣ 75 ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2013 ΤΙΜΗ 3 SAYI 75 NİSAN 2013 FİYATI 3 Selanik teki Yeni Camii de 90 yıl sonra namaz kılındı Μιλώντας για το όνειρο των Βουλγάρων για τη Θράκη Η ενότητα και η ομοψυχία της μειονότητας SELANİK TEKİ ALACA İMARET CAMİİ Nİ BAYRAM NAMAZI İÇİN TAHSİS EDECEĞİM Azınlıkça 75 i dijital ortamda okumak için cep telefonunuza barkodu okutun: Azınlıkça 1

2 BU AY AZINLIKÇA BATI TRAKYA AYLIK HABER YORUM DERGİSİ NİSAN 2013 YIL: 10 SAYI: 75 Azınlıkça Online ΑΖΙΝΛΙΚΤΣΑ ΜΗΝΙΑΙΟ ΤΟΥΡΚΟΕΛΛΗΝΟΦΩΝΟ ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΤΗΣ Δ. ΘΡΑΚΗΣ ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2013 ΕΤΟΣ: 10 NO:75 SAHİBİ-SORUMLUSU ΙΔΙΟΚΤΗΤΗΣ-ΕΚΔΟΤΗΣ- ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ EVREN DEDE GENEL KOORDİNATÖR ΓΕΝΙΚΟΣ ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ AYDIN BOSTANCI YAYIN YÖNETMENİ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΕΚΔΟΣΗΣ İBRAM ONSUNOĞLU İNTERNET SORUMLUSU FATİH NAZİFOĞLU BU SAYIDA YAZARLAR Aydın Bostancı Dimostenis Yağcıoğlu Evren Dede Γιώργος Δούδος Herkül Millas İbram Onsunoğlu ADRES Anemonis Komotini - Greece azinlikca@yahoo.com Tel: Fax: ΕΤΗΣΙΕΣ ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ Ιδιώτες. : 36 Τραπεζες, Οργανισμοί: 98 Ν.Π.Δ.Δ, Α.Ε: 98 Δήμοι: 98 Euro Κοινότητες: 72 İbram Onsunoğlu Milliyetçi İğnelemer Afrika ve Asya kökenli kaçak göçmenlerin Avrupa ya geçmesine yardımcı olan, onları Avrupa ya taşıyan kişiler Yunanistan da esir tacirleri diye adlandırılıyor. Yanlış bir adlandırma. Gerçek esir tacirleri, o çaresiz göçmenleri, bir parça ekmek karşılığında, sigortasız ve sefil koşullar altında çalıştıran ve bu sayede zenginleşen işverenler. Mora nın Manolada bölgesinde çilek tarlalarında göçmen işçileri esir gibi çalıştıran büyük üreticiler gibi. İçindekiler Evren Dede Azınlığın birlik-beraberliği Birlik-beraberlik demişken, toplantılarda, resepsiyonlarda, kenarda köşede, orada burada, hatta dini törenlerde bile yan yana olduğunuz herkes birbirini çekiştiriyor. Kimini azınlığa ait falan kurumu şahsi çıkarları için kullanmakla, kimini özel hayatıyla, kimini azınlığı üç-beş kuruş uğruna çoğunluğa satmakla, kimini siyasi duruşuyla, kimini falan partiye su taşımakla, kimini yazdıklarıyla, kimini söyledikleriyle çekiştiriyorsunuz. Ve biliyorum, herkes birbirini çekiştirirken, siz de zevkle çekiştiriyorsunuz, o biçim hoşunuza gidiyor... Azınlıkça75 Aydın Bostancı Selanik Yeni Camii nde namaz? Selanik teki öğrencilik yıllarımda ilk defa olarak ziyaret ettiğim Yeni Camii veya bir başka adıyla Hamidiye Camii o zamana kadar hiç görmediğim bir mimari üslup ile karşıma çıkmıştı. Caminin Hz. Süleyman mührü ile süslü saat kuleleri, ana giriş kapısı ve caminin mermer motifleri bana klasik Osmanlı cami mimarisinin dışında yapının eklektik bir üslupla inşa edildiğini gösteriyordu. 4 Bulgarların Trakya hayali demişken... Evren Dede 5 Μιλώντας για το όνειρο των Βουλγάρων για τη Θράκη Εβρέν Δεδέ 6 Selanik Yeni Camii nde namaz Aydın Bostancı 8 Milliyetçi İğnelemeler İbram Onsunoğlu 10 Beğenmiyorsan Git veya Ya Sev ya Terk Et Dimostenis Yağcıoğlu 12 Vatandaş Olma Hasreti Herkül Millas 13 Batı Trakya da ne görüyoruz? Herkül Millas 16 Ο ΝΕΟΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΜΑΡΩΝΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΜΟΤΗΝΗΣ Γιώργος Δούδος 18 Atina daki yabancı büyükelçiler Yunanistan hakkında ne düşünüyor? 21 TÜRK HALKINA DAYANIŞMA VE DESTEĞİMİZİ İLETİYORUZ 22 Azınlığın birlik-beraberliği Evren Dede 23 Η ενότητα και η ομοψυχία της μειονότητας Εβρέν Δεδέ 24 Batı Trakya da servet değerinde kaya gazı rezervleri mi var? 28 Savvidis, Drama daki kayak merkeziyle ilgileniyor 30 Yunanistan da hangi ülke hangi sektöre yatırım yapıyor? 35 Selanik teki Yeni Camii de 90 yıl sonra öğle namazı kılındı 39 Butaris: Selanik teki Alaca İmaret Camii ni Bayram Namazı için tahsis edeceğim. 2 Azınlıkça AZINLIKÇA - BATI TRAKYA AYLIK HABER YORUM DERGİSİ ΑΖΙΝΛΙΚΤΣΑ - ΜΗΝΙΑΙΟ ΤΟΥΡΚΟΕΛΛΗΝΟΦΩΝΟ ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΤΗΣ Δ. ΘΡΑΚΗΣ

3 Onun gibi 10 tane belediye başkanı daha lazım Yorgo Kırbaki onu şöyle anlatmıştı: O, 71 yaşında bir delikanlı. Yüzündeki derin izlerden her birinin ayrı öyküsü, ellerinde çizilmiş onca dövmeden her birinin ayrı hatırası var. Kanatlı at (Pegasus), ejderha, kertenkele, kartal... Kulağında küpesi, spor kıyafetle dolaşır. Filtresiz Camel marka cigara içer, arabası Alfa Romeo yu da hızlı sürer. Davullu zurnalı Yunan türkülerini de, Mozart ı, Bach ı da dinler zamanına göre. En sevdiği şarkı aykırı müzisyen Lou Reed in söylediği Walk On Wild Side yani doğru yolda ilerle... O, çok zengin bir adam. İş hayatında çok başarılı... O, zengin olduğu kadar mütevazı biri. Öyle lüks pahalı mekanlarda boy göstermez. Dostlarıyla salaş yerlerde eğlenir hep. Yaşadığı şehirde onu herkes tanır. Daha birkaç gün önce yolda yürürken motosikleti biri, Yaşa bre berduş deyiverdi kendisine. Gülüp geçti! O, çok hızlı yaşadı. Çok şey gördü geçirdi. 20 yaşında iken Almazsam ölürüm diyerek evlendiği eşi Athina dan uzun yıllar sonra boşandı. Bir süre gezdi tozdu sonra yine barıştı. Ne var ki çiftin ikinci baharı uzun sürmedi. Kansere yenildi Athina. Eşinin, Beni toprağa gömmeyin, yakın, küllerimi dört bir yana savurun vasiyetini Yunanistan da yerine getiremedi. Neymiş? Kilise Olmaz! demiş. O da evine çağırdığı bir papaza okuttu eşini, sonra Bulgaristan a götürüp yaktırdı. İflah olmaz bir alkolikti. Sarhoş dolaşırdı yollarda ve eve döndüğünde yığılıp kalırdı. Günün birinde tak demiş olsa gerek canına, İçimi temizleyeceğim deyip ABD ye gitti. Aylar sonra da tertemiz döndü. Yıllardır tertemiz. O, çok sevdiği şehri Selanik ile ilgilenmeye başladı 13 yıl önce. Aşırı milliyetçilerin hop oturup hop kalkmasına ve topyekün üzerine yürümesine aldırmadan... Selanik Belediye Başkanı Yannis Butaris, Dinişleri Bakanlığı nın da onayını alarak, şehrin müze olarak kullanılan Yeni Camii ni Gümülcine den gelen Medrese öğrencilerinin öğle namazını kılmaları için tahsis etti geçtiğimiz ay. Bu hareketiyle Müslümanların gönüllerini fethetti Butaris... Şimdi de Alaca İmaret Camii ni Ramazan Bayram Namazı için Müslümanlara tahsis edeceğini söylüyor. Kulağında küpesi, spor kıyafetle dolaşır kentin sokaklarında Butaris. Filtresiz Camel marka cigara içer, arabası Alfa Romeo yu da hızlı sürer... Keşke onun gibi 10 belediye başkanı daha olsa Yunanistan da; korkularından arınmış. * Bu ay dergi tasarımımızda ufak tefek değişikliklere gittik. Umarız beğenirsiniz. İyi okumalar... editör Azınlıkça 3

4 Vitrin Evren Dede Bulgarların Trakya hayali demişken... Geçen hafta Yunanistan ile Bulgaristan arasında Batı Trakya nedeniyle cereyan eden mini krizden haberdar olunca, ister istemez hatırladık geçmişi. Balkanlar ın makûs talihidir bu: İrredantizm. Peki, nedir irredantizm? Zamanında kaybedilen toprakları geri istemek, yurtdışında kalmış bir toprak parçasını (toprağın büyüklüğü, ülkeden ülkeye değişir), zamanı gelince, tekrar anayurdun sınırları içine almak düşüncesi, hayali veya ülküsü... Geçen hafta Yunanistan ile Bulgaristan arasında yaşanan kriz işte bununla alakalı, bir ülkenin, bir başka ülkenin topraklarını kendi toprağı olarak görmesiyle. İsterseniz, olay nasıl cereyan etti, biraz açalım. Önümüzdeki Temmuz ayında, Bulgaristan Hava Kuvvetleri nin inisiyatifiyle, ABD, Yunanistan ve Romanya nın da katılacağı, ortak Thracian Star hava tatbikatı yapılacak. Bulgaristan ın Graf Ignatevo üssünde gerçekleştirilmesi planlanan bu hava tatbikatına katılacak ülkelerin askeri yetkilileri, geçen hafta, koordinasyonun sağlanması amacıyla Sofya da ilk toplantılarını gerçekleştirdiler. rahatsızlığı dile getirdiği bir şikâyet mektubu gönderir ve ekler: Bahse konu verileriniz asılsızdır; üstelik, yaptığınız tarihî atfın, düzenleyeceğimiz ortak hava tatbikatının hedefiyle hiçbir ilişkisi yoktur ve son tahlilde Yunan Hava Kuvvetleri olarak tatbikata katılabilmemiz için bahse konu haritanızın operasyondan kaldırılması şarttır. Bu mektubun hemen ardından, 15 Nisan da, Bulgar komutan, Yunan mevkidaşına mektupla cevap verir. 12 Nisan tarihli mektup için teşekkürlerini aktaran Popov, Yunanistan ın tatbikata katılmasının önemine vurgu yapar ve ekler: Yunan tezlerinin tatmin edilmesi için tarihî haritada düzeltmeler yapılmıştır. Balkanlar ın makûs talihidir bu işte! Balkan toprakları üzerine kurulmuş onca devlet, geçmişin hayaliyle yaşar, vaat edilmiş toprak olarak algıladığı, komşu ülkedeki toprakları tekrar anayurt sınırları içine alma ülküsünü, öyle eskisi gibi alenen dışa vurmasa da, içten içe sürdürür. Toplantıda dört ülkenin askerî kurmayları tatbikat konusunu görüşürken, Yunan kurmaylar, tarihî unsurlara atıfta bulunan Bulgar tarafının kökenlerinin Traklardan geldiğini ve tarihî Bulgaristan haritasında Yunanistan a ait Trakya topraklarına (Batı Trakya ya) yer verdiklerini fark eder. İş bununla da kalmaz; Yunan tarafı, tarihî Bulgar haritasında, antik Makedonya nın da Yunanistan ın geri kalan bölümünden sınırlarla ayrılarak çizildiğini görür. Tabii, konu derhal Yunanistan Milli Savunma Bakanı Panos Panayotopoulos a bildirilir; Panayotopoulos derhal Yunan Hava Kuvvetleri Komutanı Evangelos Tournas a talimat verir; Komutan Tournas da 12 Nisan da Bulgar Hava Kuvvetleri Komutanı Constantin Popov a söz konusu haritadan duyulan Peki, bunu yapan sadece Bulgaristan mıdır? Veya Bulgarlar Yunan Trakyası nı isterken, diğer taraftan Türk Trakyası nı da arzulamamış mıdır? Soruların cevapları can sıkıcıdır. Neresinden tutarsanız tutun, Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti nin ortadan kalkmasıyla aynı topraklar üzerinde kurulan devletler, Bosna Hersek, Hırvatistan, Slovenya, EYC Makedonya, Sırbistan, Karadağ ve Kosova da durum ortada; Arnavutluk Başbakanı Berişa nın son irredantist açıklamaları da hâlâ çok taze. Üstelik, Türkiye ve Yunanistan ın benzer bakış açıları da zaman zaman çeşitli gruplar tarafından gündeme getirilmekte. Ne demişler, vatan kelimesinin mutlak bir manası ve sabit bir şekli yoktur. Ülkeden ülkeye, zamandan zamana değişir. Evren Dede nin bu makalesi Agos gazetesinden alıntılanmıştır. 4 Azınlıkça

5 Βιτρίνα Εβρέν Δεδέ Μιλώντας για το όνειρο των Βουλγάρων για τη Θράκη Όταν πληροφορηθήκαμε την προηγούμενη εβδομάδα τη μικρής κλίμακας κρίση που σημειώθηκε μεταξύ Ελλάδας και Βουλγαρίας, θέλοντας και μη θυμηθήκαμε το παρελθόν Αυτή είναι και η ατυχής μοίρα των Βαλκανίων: ο αλυτρωτισμός. Τι είναι λοιπόν ο αλυτρωτισμός; Το να επιθυμείς τα εδάφη που έχασες στο παρελθόν, το ιδανικό, το όνειρο ή και η σκέψη της επαναπροσάρτησης ενός γεωγραφικού χώρου (το μέγεθος του χώρου αυτού ποικίλλει από χώρα σε χώρα) στη μητέρα πατρίδα την κατάλληλη στιγμή. Με αυτά λοιπόν σχετίζεται η κρίση που σημειώθηκε μεταξύ Ελλάδας και Βουλγαρίας την προηγούμενη εβδομάδα: με το να θεωρεί μια χώρα τα εδάφη μιας άλλης χώρας ως δικά της. Αν επιτρέπετε, ας επεκταθούμε λίγο στο πως εξελίχθηκε το εν λόγω συμβάν Τον προσεχή Ιούλιο, έπειτα από πρωτοβουλία των βουλγαρικών αεροπορικών δυνάμεων, πρόκειται να πραγματοποιηθεί η αεροπορική άσκηση «Thracian Star» στην οποία θα συμμετάσχουν η Ρουμανία, η Ελλάδα και οι ΗΠΑ. Την προηγούμενη εβδομάδα, οι στρατιωτικοί αξιωματούχοι των χωρών που θα συμμετάσχουν στην κοινή στρατιωτική άσκηση που θα λάβει χώρα στην αεροπορική βάση «Graf Ignatevo» πραγματοποίησαν την πρώτη συνάντησή τους στη Σόφια με σκοπό να διασφαλίσουν το συντονισμό της άσκησης. Τη στιγμή που στο πλαίσιο της συνάντησης συζητιέται το θέμα της άσκησης που θα πραγματοποιήσουν από κοινού τα στρατιωτικά επιτελεία των τεσσάρων χωρών, οι έλληνες στρατιωτικοί αξιωματούχοι προσέχουν ότι η βουλγαρική πλευρά υποστηρίζει με ιστορικές αναφορές ότι η ιστορική της καταγωγή τοποθετείται στους Θράκες ενώ στον ιστορικό χάρτη της Βουλγαρίας, εμπεριέχονται και εδάφη της Θράκης που ανήκουν στην Ελλάδα (Δυτική Θράκη). Και δεν είναι μόνο αυτό. Η ελληνική πλευρά προσέχει ότι στον ιστορικό βουλγαρικό χάρτη, το τμήμα της αρχαίας Μακεδονίας που ανήκει στην Ελλάδα διαχωρίζεται με σύνορα από την υπόλοιπη Ελλάδα. Κατευθείαν ενημερώνεται ο υπουργός Άμυνας, Πάνος Παναγιωτόπουλος σχετικά με το θέμα. Ο Παναγιωτόπουλος δίνει αμέσως εντολή στον αρχηγό του Γενικού Επιτελείου Αεροπορίας, αντιπτέραρχο κο Ευάγγελο Τουρνά, ο οποίος και στέλνει στις 12 Απριλίου επιστολή στον βούλγαρο ομόλογό του, Κονσταντίν Ποπόβ, μέσω του οποίου του εκφράζει την ενόχλησή του για το συγκεκριμένο χάρτη. Στην επιστολή αναφέρεται: «Τα στοιχεία που περιλαμβάνετε είναι αναληθή. Πέραν τούτου η εν λόγω ιστορική αναφορά, ουδεμία σχέση έχει με το σκοπό της κοινής στρατιωτικής άσκησης. Η απόσυρση του σχετικού χάρτη αποτελεί δε προϋπόθεση για τη συμμετοχή των ελληνικών δυνάμεων στην στρατιωτική άσκηση». Ο βούλγαρος αντιπτέραρχος απαντά στην εν λόγω επιστολή στις 15 Απριλίου. Ο Ποπόβ ευχαριστεί για την επιστολή της 12ης Απριλίου, τονίζει τη σπουδαιότητα της συμμετοχής της Ελλάδας στην άσκηση και προσθέτει τα εξής: «έχουν γίνει στον ιστορικό χάρτη οι αναγκαίες ρυθμίσεις που ευχαριστούν την ελληνική πλευρά». Αυτή είναι λοιπόν η ατυχής μοίρα των Βαλκανίων. Ζούνε με τα όνειρα τόσων κρατών που ιδρύθηκαν στην περιοχή στο παρελθόν. Η ιδέα την επαναπροσάρτησης στη μητέρα πατρίδα των εδαφών «που μας έταξαν», συνεχίζεται ενδόμυχα. Μήπως αυτό το κάνει μόνο η Βουλγαρία; Ή μήπως εφόσον επιθυμεί την ελληνική Θράκη, δεν επιθυμεί την τουρκική Θράκη; Η απάντηση των εν λόγω ερωτήσεων προκαλεί πονοκέφαλο. Από όπου και αν το πιάσετε, όλοι γνωρίζουμε την κατάσταση στα εδάφη που δημιουργήθηκαν μετά από τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας: Βοσνία Ερζεγοβίνη, Κροατία, Σλοβενία, ΠΓΔΜ, Σερβία, Μαυροβούνιο και Κόσσοβο, ενώ οι αλυτρωτικές δηλώσεις του πρωθυπουργού της Αλβανίας, Μπερίσα είναι ακόμη νωπές. Επιπλέον παρόμοιες θέσεις έρχονται κατά καιρούς στο προσκήνιο από διάφορες ομάδες σε Ελλάδα και Τουρκία. Όπως λένε, η έννοια της «πατρίδας» δεν έχει απόλυτο ορισμό και απτή μορφή. Αλλάζει από χώρα σε χώρα και από καιρού εις καιρόν. * Azınlıkça 5

6 Genç Bakış Aydın Bostancı Selanik Yeni Camii nde namaz Selanik teki öğrencilik yıllarımda ilk defa olarak ziyaret ettiğim Yeni Camii veya bir başka adıyla Hamidiye Camii o zamana kadar hiç görmediğim bir mimari üslup ile karşıma çıkmıştı. Caminin Hz. Süleyman mührü ile süslü saat kuleleri, ana giriş kapısı ve caminin mermer motifleri bana klasik Osmanlı cami mimarisinin dışında yapının eklektik bir üslupla inşa edildiğini gösteriyordu. Mermer mihrabın üzerinde nefis bir Sülüs hattı ile yazılmış ayet-i celile, aradan 6 Azınlıkça Selanik Belediye Başkanı Yannis Butaris, camiyi bir vakitliğine de olsa ibadet amaçlı tahsis ettiği için bazı çevrelerce eleştiri yağmuruna tutuldu. 80 yıl geçmesine rağmen ihtişamını öylece koruyor, yere döşenmiş renkli mermerler ziyaretçileri adeta yapıya hayran bırakıyordu. Selanik in Kapan Pazarı semtinde bulunan bu tarihi yapının mimarı, Selanik ve İstanbul a eşsiz eserler kazandırmış olan ünlü İtalyan Mimar Vitaliano Poselli den başkası değildi. Nitekim caminin girişinde küçük bir mermer levha üzerine Osmanlıca olarak kazınmış imzası bugün bile ziyaretçileri hoş geldiniz dercesine karşılamaya

7 devam ediyor. Sultan II. Abdülhamid tarafından 1886 yılında İstanbul a davet edilen ünlü mimar, İstanbul İdadiye Mektebi başta olmak üzere payitahtta birçok dini mabet, okul, devlet binasını inşa ederek Sultan tarafından nişanlarla ödüllendiriliyor. Fakat Poselli, Selanik te ayrı bir öneme sahiptir. 19 uncu yüzyılın son çeyreğinde Osmanlı İmparatorluğu nun en modern şehri olan Selanik in şekillenmesinde Poselli nin katkısı büyüktür. Bugün Selanik in Allatini Köşkü, Valilik Konağı, Mülkiye Mektebi, Yeni Camii, Ermeni ve Katolik Kiliseleri, Bet Saul Sinagogu, Üçüncü Ordu Kışlası, gibi belli başlı eserler onun imzasını taşımaktadır. Sultan Abdülhamid kendisini İstanbul ve Selanik e katkılarından ötürü birçok kez ödüllendirmiş ve İstanbul a yerleşmesini sağlamıştır. Ne hazindir ki Sultan Abdülhamid Selanik teki sürgün yıllarını yine Poselli nin bir eseri olan Allatini Köşkünde geçirmiştir. Aradan bir asırdan fazla bir zaman geçmesine rağmen bugün hala Selanik te Abdülhamid ve Poselli nin etkisi hissedilmektedir. Selanik te Hamidiye ismi altında bulunan cami, çeşme, cadde ve binaların neredeyse tamamı Poselli imzasını taşımaktadır. Bir Hünkar ile bir Mimar ı bu kadar birbiriyle bağlayan ve hatırlatan bir başka şehir ender rastlanır sanırım. İşte bir hünkâr ile bir mimarı bu kadar özdeşleştiren ve 1902 yılında Müşir Mehmet Hayri Paşa nın katkılarıyla yaptırılan Selanik teki Yeni Camii 30 Mart 2013 Cumartesi günü 90 yıl aradan sonra kapılarını ilk defa olarak Gümülcine Medrese-i Hayriye talebelerine namaz kılmak için açtı. Caminin yaklaşık bir asır ezan sesi duymamış olan duvarları ezan ile yankılandı. Caminin akustiği de öyle mükemmel ki ses dalga dalga tüm binaya yayıldı. Talebeler hocaları eşliğinde cemaat halinde öğle namazını eda ettiler. Elbette böyle bir ortamda insanın duygulanmaması mümkün değil. Sanırım böylesi durumlar insanlarda empati duygusunun gelişmesine yardımcı oluyor. Uzun yıllar sonra ibadet edilmeyen bir kilise veya havrada herhangi bir Hristiyan veya Musevinin neler hissedebileceğini en azından anlayabiliyorsunuz. Bu tür açılımlara tepki gösterenlerde işte bu empati eksikliği var. Kendilerini hiç bir zaman başkalarının yerine koyamıyor, olaylara daima kendi pencerelerinden ve kendi gözlükleriyle yaklaşıyorlar. Nitekim Medrese-i Hayriye talebelerine bu imkânı tanıyan Selanik Belediye Başkanı Yannis Butaris, camiyi bir vakitliğine de olsa ibadet amaçlı tahsis ettiği için bazı çevrelerce eleştiri yağmuruna tutuldu. Her zamanki milliyetçilik hezeyanları. Bu tam bir zavallılıktır. İçinde yaşadığı dünyayı bilememek ve önyargıların pençesinde kıvranmaktır. Diğer yandan azınlık içerisindeki bazı kimseler ise efendim ibadet için niçin falancaya verildi de, filancaya verilmedi bir vakitlik göstermelik namaz şeklinde bazı eleştirilerde bulundular. Fakat genel anlamda Yunanistan ve Türkiye basınında bu gelişme son derece olumlu karşılandı ve bu gibi adımların devam etmesi temennileri dile getirildi. Çünkü burada amaç eğer bağcıyı dövmek değil de üzüm yemekse, olaylara iyi niyet ve empati ile yaklaşılır ve bu gibi adımların devamının gelebilmesi için köstek değil destek olunur. Yok eğer art niyet varsa o zaman provokasyonun sınırı yok tabii. Halbuki burada asıl önemli olan karar mercileri ve karar sahiplerinin takınacağı tavır ve tutumdur. Esasen karar alma yetkisine sahip olanlar her zaman olabilecek bu tür tepki ve eleştirileri dikkate almayıp, kararlılıkla adımlarını atmalı ve insanlığın ortak değerlerine sahip çıkmalılar. Selanik Belediye Başkanı o gün Medrese-i Hayriye öğrencilerini yoğun programına rağmen yaklaşık iki saat kapıda karşılamak için bekledi. Öğrenci heyetini bir belediye başkanına yakışır şekilde ağırladı. Daha sonra yapılan eleştirilere de göğüs geren Butaris, basına yaptığı açıklamalarda senenin muhtelif zamanlarında yine Selanik in bazı camilerini ibadet amaçlı tahsis edebileceğini ve Ramazan Bayramı için tarihi İshak Paşa Camiini Müslümanlara tahsis edeceğini dile getirdi. Butaris, Yeni Camii nin öğrencilere namaz için tahsis edilmesinde Eğitim ve Dinişleri Bakanlığının da olumlu görüş belirttiğini sözlerine ekledi. Hiç şüphesiz insanlığın ortak değerlerine sahip çıkabilmek için ortak çaba ve adımların atılması şart. Ülkemizin bugün özellikle içinde bulunduğu ekonomik kriz ortamında önyargılardan arındırılmış kararlı ve cesur yöneticilere her zamankinden daha fazla ihtiyacı var. * Azınlıkça 7

8 Denge İbram Onsunoğlu Milliyetçi İğnelemeler Savaş Tazminatı Yunanistan da refah düzeyi hızla aşağıya doğru düşerken ekonomik bunalımdan çıkış yolları aranıyor. Ne troykanın verdiği krediler, ne devlet borçlarında yapılan kırkımlar, ne de bugüne dek alınan başkaca önlemler... Tünelin ucunda ışık görünmüyor, karanlıkta düşe kalka yürümeye devam ediyoruz, içinde bulunduğumuz tünelin duvarlarına çarpa çarpa. Son günlerde yeniden gündeme gelen Almanya dan savaş tazminatı konusu, yolumuzu aydınlatır oldu. Bunalımdan Almanya dan alacağımız savaş tazminatıyla kurtulacağız. Dünya savaşında Yunanistan üçlü işgal altındaydı, Almanya dan başka İtalya ve Bulgaristan. Doğu Makedonya ve Trakya nın kurtuluşu için bu bölgeyi işgal etmiş Bulgaristan dan savaş tazminatı talep ve tahsil edilmesini öneriyorum. Dünya savaşında Yunanistan üçlü işgal altındaydı, Almanya dan başka İtalya ve Bulgaristan. Doğu Makedonya ve Trakya nın kurtuluşu için bu bölgeyi işgal etmiş Bulgaristan dan savaş tazminatı talep ve tahsil edilmesini öneriyorum! Türkiye artık AB ye girebilir Son bir kamuoyu araştırması, Yunanistan da evro para birimine ve Avrupa Birliği nin kendisine karşı olumsuz görüşlerin gittiçe armakta olduğunu ve neredeyse %50 lere ulaştığını gösteriyor. Genel olarak Avrupa Birliği nin Yunanistan a zarar verdiği fikri yaygınlık kazanıyor... Eh, buna göre, bir başka kamuoyu araştırması yapılsa, Türkiye nin AB ye üyeliği konusunda olumlu görüşlerin de arttığı ortaya çıkacaktır. Resmî kültürün zaferi Irkçı ve neonazi örgüt Altın Şafak ın oy patlamasını bir sabun köpüğü gibi görenler yanıldıklarını anlamaya başladılar. Aradan bir yıl geçti, kamuoyu yoklamalarında Altın Şafak oy oranını artıran tek parti, gücü bazı yoklamalarda %15 lere dayanıyor ve 3. parti olarak yerini sağlamlaştırmış görünüyor. Aşırı sağ, tüm Avrupa da ilerleme kaydediyor, ama rekor büyük 8 Azınlıkça

9 arayla Yunanistan da. Bir Alman dergisi, Yunanistan ın bu halini, Hitler in iktidara yürüdüğü 1930 Almanya sına benzetmiş. Irkçı örgütün ifade ettiği görüşler ve sergilediği davranışlar kamuoyu tarafından gittikçe daha çok benimseniyor. Olayı geçirmekte olduğumuz ekonomik bunalıma bağlamak, onu yeterli olarak açıklamaya yetmiyor. Nedenleri daha derin ve daha köklü. Bazı cesur yorumcular, ülkede öteden beri işlenen resmî bir hoşgörüsüz milliyetçilik ve seçkin halk efsanesi kültürüyle ilişkilendiriyorlar bu ırkçılık patlamasını. Bir başka deyişle, halk, resmî kültüre sahip çıkıyor. Esir tacirleri Afrika ve Asya kökenli kaçak göçmenlerin Avrupa ya geçmesine yardımcı olan, onları Avrupa ya taşıyan kişiler Yunanistan da esir tacirleri diye adlandırılıyor. Yanlış bir adlandırma. Gerçek esir tacirleri, o çaresiz göçmenleri, bir parça ekmek karşılığında, sigortasız ve sefil koşullar altında çalıştıran ve bu sayede zenginleşen işverenler. Mora nın Manolada bölgesinde çilek tarlalarında göçmen işçileri esir gibi çalıştıran büyük üreticiler gibi dönümlük üretim alanı, bu esirler sayesinde şimdi dönüme yükselmiş. Bölgede yıllardır süregelen bu sömürü ve esaret koşullarına devlet göz yumuyordu. Bu Irkçı ve neonazi örgüt Altın Şafak ın oy patlamasını bir sabun köpüğü gibi görenler yanıldıklarını anlamaya başladılar. Gerçek esir tacirleri, o çaresiz göçmenleri, bir parça ekmek karşılığında, sigortasız ve sefil koşullar altında çalıştıran ve bu sayede zenginleşen işverenler. yakınlarda aylardır ödenmeyen göçmen işçiler işverenden ücretlerini talep edince, yerli muhafızlar üzerlerine ateş açmaktan kaçınmadı, onlarcasını kanlar içinde yere sererek. Ölümsüz Konuksever Zeus! Atina Fethiye Camii Atina da Akropolis in bitişiğindeki 500 yıllık Fethiye Camii nin, bir tapınak olarak her çeşit saygısızlığa maruz kaldıktan sonra, bugün yıkılma tehlikesi karşısında, onarılmasına karar verilmiş, ilgili ödenek aranıyormuş. Artık kültürel etkinlikler için kullanılacakmış. Haberi To Vima gazetesinin sitesinden okuyorum. Altında okuyucu yorumları, 17 tane, onları da okuyorum. 4 ü olumlu, 13 ü olumsuz. Olumsuz olanlar, olumsuzluklarıyla kalmıyor, çoğu ölçüsüz bir kin ve nefret kusuyor. Kızmaktan çok utanıyorum. Bu okuyucu yorumlarının kaynağı Altın Şafak ideolojisi değil. Olay, çok daha derin ve köklü. Geriye kalanı TBMM Başkanı Cemil Çiçek, yeni Gürcistan Başbakanını kabul ederken, Türk Meclisinde birçok Gürcü kökenli milletvekilinin bulunduğunu söylemiş. Herhalde öyledir. Dahası TBMM de çok sayıda Kürt kökenli üye mevcut, birçok Laz kökenli, birçok Çerkez, Arnavut ve Boşnak kökenli, birkaç Pomak, Arap ve Süryani kökenli ve herhalde daha başka etnik kökenli milletvekilleri mevcut. Eh, biraz da geriye kalan Türk kökenli üye mevcut. * Azınlıkça 9

10 Paradoks Dimostenis Yağcıoğlu Beğenmiyorsan Git veya Ya Sev ya Terk Et Bir ülkede vatandaşlar, hele özellikle azınlık mensubu olanlar, haksız, yanlış ve zararlı buldukları belli bir uygulamadan şikâyet ettiklerinde, bazı tutum ve politikaların değişmesini istediklerinde, gücü, iktidarı, çoğunluğu temsil edenlerden veya güç ve iktidarla kendilerini özdeşleştirmiş olanlardan her zaman değil ama sık sık beğenmiyorsan ülkeden git, ya sev ya terk et türünden tepkiler alırlar. Bu yazımda, hemen her ülkede azınlıkta kalan her çeşit grubun muhatap kaldığı bu tepkilerin, bunların arkasında hangi isteğin gizlendiğinin, durumundan memnun olmayan azınlık mensuplarının sahip olduğu seçeneklerin teorik bir analizini yapmaya çalışacağım. Birkaç ay önce vefat eden ünlü iktisatçı ve tolpumbilimci Albert Hirschman, 1970 yılında yayımlanan klasikleşmiş Exit, Voice, and Loyalty (Çıkış, Ses/İtiraz ve Sadakat) isimli kitabında 1 tam da bu konuları anlamamızı ve incelememizi kolaylaştıracak bir model sunar. Hirschman ın bu kitapta savunduğu kısaca şudur: Bir kurumda, bir firmada veya bir devlette, olumsuz değişiklikler yaşandığında, işler bozulmaya başladığında, sunulan hizmet veya ürünlerde bir kötüleşme görüldüğünde, o hizmet veya üründen yararlananların önünde üç temel seçenek tipi vardır: 10 Azınlıkça (1) Çıkış -- yani o ürünü kullanmayı bırakıp benzer başka bir ürünü tercih etmek; o hizmeti almaktan vazgeçip başka bir firma veya kurumun hizmetlerinden yararlanmaya başlamak; (2) İtiraz söz konusu hizmet veya ürünün bozulmasını protesto etmek, memnuniyetsizliğini dile getirmek, o hizmet veya ürünlerin gittikçe kötüleşmesine neden olan uygulamalara itiraz etmek, durumun düzelmesini talep etmek; ve (3) Sadakat -- gözlemlenen kötüleşmenin geçici olmasını dileyerek, konjonktür ya da şartlar değiştiğinde sunulan hizmet veya ürünün de düzeleceğini temenni ederek, sesini çıkarmamak, sabretmek ve söz konusu ürün veya hizmeti almaya devam etmek. Bu üç seçenek tipinin her birinin yüzlerce versiyonu veya biçimi olabilir, fakat sonuçta müşterilerin firmalar karşısında, vatandaşların devlet karşısında, memnun olmadıkları bir uygulama veya müşahede ettikleri bir bozulma durumunda önlerinde sadece bu üç temel seçenek vardır. Bunlardan hangisini seçecekleri, elbette, içinde bulundukların sistemin niteliklerine, kişilerin kendi özel şartlarına ve olanaklarına bağlıdır. Meselâ, özgür ve demokratik bir ortamda insanlar itiraz ı daha kolay seçebilirler. Birçok firmanın birbirleriyle nispeten serbestçe rekabet ettiği bir piyasada veya başka bir ülkeye gidip yerleşmenin kolay ve ucuz olduğu şartlarda çıkış seçeneği daha cazip olabilir. Firmanın müşterilerle veya ülke liderlerinin vatandaşlarla kurmuş olduğu bağ derin ve güçlü duygulara dayanıyorsa, özellikle de güven duygusu zedelenmemişse, müşteri veya vatandaşlar sadakat i yeğleyebilirler. Azınlık-devlet ilişkilerinde de azınlık mensuplarının önüne bu üç seçenek mevcuttur. Üstelik bazı şartlar altında bu üç seçeneğin en şiddetli ve en dramatik versiyonları söz konusu olabilir. Azınlıkla devlet arasındaki ilişkilerde kriz çok derin, rejim aşırı baskıcı, ihtilaflar şiddetli ise, çıkış toplu göç, itiraz bazen silahlı mücadele, sadakat ise azınlık kimliğinden feragat edip asimile olma veya olmuş gibi görünme şeklinde tezahür edebilir. Devletin ve devletle kendini özdeşleştirmiş olanların, dominant grubun, en istemediği seçenek elbette itiraz dır. Başat grup, güçsüz bir grubun durumundan şikâyet etmesinden, bazı uygulamaların değişmesini istemesinden, hak talep

11 etmesinden rahatsızlık duyar. Azınlık veya güçsüz grup itiraz ı seçtiğinde, buna başta çoğu zaman öfkeyle tepki verir. İşte bu durumda azınlığa diğer iki seçenek gösterilir: Ya sev yani ya sadakat göster, sesini kes, durumuna razı ol, hatta -- samimiyetle değilse bile -- sevgi ve balılığını beyan et, ya terk et, yani ülkeden göç et, başka bir ülkeye git; bu anavatan ın da olabilir, iş imkânlarının daha geniş olduğu daha zengin başka bir ülke de. Şartları beğenmiyorsan, ki itiraz ettiğine göre beğenmiyorsun demektir, git. Yok eğer burada kalmayı tercih ediyorsan, o zaman en azından beğeniyormuş gibi yap. Her halükarda şikâyet etme. Devletin ve bir ülkedeki güçlü grupların güçsüz gruplardan seçmesini arzu ettiği seçenek sadakat tir. Eğer sadakat gerçekten sevgi ve bağlılığa dayanıyorsa ne âlâ, ama bu şart değildir. Önemli olan güçsüz grupların beğenmedikleri uygulamalara sesini çıkarmaması ve bunlara katlanmasıdır. Bazen güçsüz gruplar içinde sadakati seçenler bir şekilde ödüllendirilebilirler de. Politika değişmez ama sadakati seçenler daha iyi muamele görebilir. Başka konularda kayrılabilir. Eğer devlet ve toplumdaki muktedirler, azınlık ve başka güçsüz grupların sadakat ini sağlayamıyorlarsa, o zaman onları çıkış ı seçmeye zorlayabilirler. Ancak çıkış belli ekonomik imkânlar ve belli bir esneklik, başka bir ülkeye adaptasyonu mümkün kılacak bir eğitim ve bazı beceriler gerektirebilir. Bunlara sahip olanlar için, ülkede kalıp zulüm ve baskı altında ıstırap çekmektense, daha özgür ve daha müreffeh bir yaşam için başka bir ülkeye göç etmek cazip bir seçenek bile olabilir. Toplumun ve/veya azınlığın daha yoksul ve eğitimsiz kesimleri için ise çıkış çok zor seçilebilecek, seçildiğinde de travma yaratan bir seçenektir. Azınlık-devlet ilişkilerinde de azınlık mensuplarının önüne bu üç seçenek mevcuttur. Üstelik bazı şartlar altında bu üç seçeneğin en şiddetli ve en dramatik versiyonları söz konusu olabilir. Güçlülerin elinde bazı durumlarda kovma seçeneği de vardır. Güvenmedikleri, tehlikeli buldukları ya da herhangi bir nedenden dolayı nefret ettikleri bir grubu, eğer şartlar, konjonktür bu seçeneği kullanmayı mümkün kılıyorsa, kovmayı seçebilirler. Neyse ki günümüz konjonktüründe devletlerin, özellikle gelişmiş ülkelerde, beğenmedikleri gruplar için bu seçeneğe baş vurması çok zordur. En azından ahlâken ve uluslararası normlar aşısından kabul edilebilir bir seçenek değildir. Nitekim, ya sev ya terk et, beğenmiyorsan git gibi ifadeler, kovma seçeneğine baş vurulmasının aslında kolay olmadığı durumlarda kullanılmaktadır. Eğer istenmeyen grupları kovmak kolay olsaydı, bu gruplar şikâyet ettiğinde onlara ya sev ya terk et denmez ya sev ya da seni kovarız denirdi. Çıkış seçeneği iktidarın dizginlerini elinde tutan zümreye kısa vadede yarar getirse de, orta ve uzun vadede bütün sistemi zayıflatır. Sisteme ve ülkeye katkıda bulunacak insanların gitmesi, ülkeyi sonuçta yoksullaştırır. Güçsüz grupların veya vatandaşların, devletin yanlış ve zararlı buldukları bir uygulamasına sadakat göstermesi ise başta bağlılık ve güven duygusuyla olabilir. Ama böyle bir uygulama değişmeden devam ettiğinde, olumsuz sonuçları daha fazla hissedildiğinde, bağlılık ve güvene dayalı sadakatin yerini gittikçe korku ve baskıya dayanan sadakat alır. Bu, sahte bir sadakattir. Sonra, bir gün korku ve baskı etkisini biraz yitirince, insanlar âniden gerçek duygu ve düşüncelerine göre hareket etmeye başlarlar ve yıllarca sarsılmaz gibi görünen siyasi sistem kâğıttan bir kule gibi çöküverir. Hiçbir yönetici, hiçbir lider (ve sadece liderler de değil, aslında hiçbir insan) uygulamalarının protesto edilmesinden, kendisine itiraz edilmesinden hoşlanmaz. Ne var ki, demokratik ve özgür bir siyasi sistemde, bu üç seçenekten en yararlı olanı aslında itirazdır. Sistemin yanlışlarını düzeltmesi, zaaflarını gidermesi, gelişmesi, daha adil hale gelmesi ancak itiraz seçeneğine imkân ve önem verilmesiyle mümkündür. 1. Albert O. Hirschman. Exit, Voice, and Loyalty: Responses to Decline in Firms, Organizations, and States. Cambridge, MA: Harvard University Press, Kitabın tam metnine D2008i/HirschmanExitVoiceLoyalty.pdf sayfasından ulaşılabilir. Azınlıkça 11

12 Algı(lamak) Herkül Millas Vatandaş Olma Hasreti İstanbul u terk etmiş olan Rumlar geri gelebilir, gelsinler, buyur ediyoruz; bu insanlar bizim vatandaşlarımızdır; geçmişte hatalar oldu, artık değiştik; ama Atina da cami de açılsın, ki biz de Ruhban Okulunu açalım; vakıf taşınmazlarını iade ettik; Batı Trakya da müftüyü Müslüman azınlık seçsin, zaten Patrik seçimine biz karışıyor muyuz? Bunları okuyorum Türkiye basınında. Resmi kimseler söylüyor bunları. Okuyanlara da bunlar çok makul geliyor sanıyorum: Aklıselimin örneği gibi. Güzel sözler, hatta milli gururu okşayan sözler. Biz neler yapmışız neler; oysa ötekiler yapmıyor! Ama bana gidenlerden biri olan bana bu sözler aynı etkiyi yapmıyor. Çünkü bu sözler bana göre - çelişki dolu. Beni rahatsız eden, gittiğim için pişmanlık duymamama neden olan sözlerdir bunlar. Azınlık üyesi olarak en büyük Atina da cami varmış veya yokmuş, Gümülcine de müftü seçilemiyormuş böyle bir durum İstanbul daki Hasan ın ve Ahmet in hayatını doğrudan etkilemiyor da Yorgo nun hayatını etkiliyorsa vatandaşlıktan ve eşitlikten geriye ne kalıyor? şikâyetim, hatta tek şikâyetim, eşit vatandaş sayılmamış olmamdır. Anayasada sözü edilen herkes, dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayırım gözetilmeksizin kanun önünde eşittir maddesi bana uygulanmadı. Azınlık üyesi olarak görüldüğüm için den bugüne farklı uygulamaların pek çok örneğini yaşadım. İlginçtir, bu arada ben hiçbir an azınlık üyesi olduğumu iddia da etmedim, bu özelliğimi öne çıkararak ek bir hak da talep etmedim. Benim ve ailemin başına ne geldiyse devletin ve toplumun beni algılama biçiminden geldi. Beni ötekileştirdi, yabancı saydı; kısacası vatandaş saymadı. Kendimi azınlık üyesi görerek Lozan Antlaşmasına ve azınlıklara sağlanması gereken haklardan da söz edebilirdim, edebilirim. 37 den 44 e bu antlaşmanın hiçbir maddesi uygulanmadı. Şunlar öngörülüyordu: Hiçbir yasa bu maddelere karşı olmayacaktı; eşitlik tam olacaktı; 12 Azınlıkça

13 mahkemede ana dilin kullanımı ve kamuda çalışma temel hak sayılacaktı; azınlıklara kendi kurumlarını kurmak ve işletme hakkı tanınacaktı; eğitimde her türlü kolaylık sağlanacaktı; her türlü kurum kurulabilecekti; din konusunda tam saygılı olunacaktı; bu maddelerde belirtilen haklar ihlal edildiğinde Uluslararası Adalet Divanına başvurulacaktı. Bence en önemli ve tam olarak ihlal edilen madde son maddedir. Devletler karşı tarafta gördüğü kötü uygulamalarla ilgili şikâyetleri bir divana başvurarak çözmeye çalışmak yerine azınlıkları rehine gibi kullanarak halletme yoluna gitti. Böyle bir uygulama hemen semere veren bir yol sayıldı; yani azınlıklar araç olarak görüldü. Bu yol pratik ve pragmatik olabilir, ama bu uygulama en nihayette azınlıkları ve beni - araca dönüştürür. Tabii bu uygulama vatandaşlık anlayışının kökünden reddi anlamını da taşır: İstanbul da bazı kişileri bulunduracağız, Batı Trakya da soydaşlarımız sorunlar yaşadığında da, benzer sorunları bu kişilere yaşatacağız. Karşı tarafta durum düzelirse biz de buradakileri rahat ettireceğiz; oradakiler sürünürse, biz de elde bulundurduklarımızı süründürürüz! Ben bu karşılıklılık anlayışını böyle algılıyorum; hep böyle de yaşadım. Oysa ben isterdim ki, yabancı bir ülkede Türk soyundan olan insanlar acı çektiklerinde bedelini vatandaşı olduğum ülkede ben ödemeyeyim. Zaten neden ödeyecekmişim? Ben bu ülkenin eşit vatandaşı değil miyim, böyle sayılmam hakkım değil mi? Atina da cami varmış veya yokmuş, Gümülcine de müftü seçilemiyormuş böyle bir durum İstanbul daki Hasan ın ve Ahmet in hayatını doğrudan etkilemiyor da Yorgo nun hayatını etkiliyorsa vatandaşlıktan ve eşitlikten geriye ne kalıyor? Ve kâbus gibi bir soru: ya karşı taraf bir 6/7 Eylül senaryosunu uygularsa ben ne olacağım? Geri gelin demeden önce geri geleceklerin statüsünü açıkça ve samimi bir biçimde belirlemek gerek. Ben şahsen rehine rolünü üstlenmek istemiyorum. Son yıllarda azınlıklara gerçekten haklar tanındı; bazı vakıf mallarının iadesi, Peki, ya Yunanistan bu konularda ne yapıyor? Daha mı iyi orası, daha mı hakkaniyetli? İşte bu soru da Ahmet e sorulmuyor, Yorgo ya soruluyor! Eşit sayılan iki vatandaştan yalnız biri bu soru ile karşı karşıya; ve hesap ve bedel ödeme durumunda. O da kendini bu sorunun doğal muhatabı saymaya başlayınca, cevap vermeye başlayınca vatandaş olmaktan çıkıyor; öteki oluyor. dini bazı serbestlikler gibi hoş girişimlerdir bunlar. Hakları ihlal eden hükümetlerle, hakları iade eden hükümetin farkını tanımak gerek. Bu hakların cemaate değil vatandaşlara sağlanmasını tercih ederdim. Bu cümlenin ne anlama geldiğini belki başka bir yazıda açıklık kazandırırım. Ama bu sağlananların Nasreddin Hoca nın bir hikâyesini hatırlattığını da ekleyeyim. Hani, adamın biri evde çok sıkışığız şikâyetinde bulununca, eve köpeği de, eşeği de al, demesi, sonra da onları çıkar ve rahatla tavsiyesinde bulunması hikâyesini Bu tür bağışları, başkaları nasıl algılıyor bilemem, ama ben bu hak iadelerini milli gurur, övünme nedeni veya pazarlık konusu yapılmamasının gerektiğine inanıyorum. Bir hak ihlalinin düzeltilmesi bağış değildir ve bu alanda şükran duyulması da gerekmiyor. Peki, ya Yunanistan bu konularda ne yapıyor? Daha mı iyi orası, daha mı hakkaniyetli? İşte bu soru da Ahmet e sorulmuyor, Yorgo ya soruluyor! Eşit sayılan iki vatandaştan yalnız biri bu soru ile karşı karşıya; ve hesap ve bedel ödeme durumunda. O da kendini bu sorunun doğal muhatabı saymaya başlayınca, cevap vermeye başlayınca vatandaş olmaktan çıkıyor; öteki oluyor. Ve çıkıp gidiyor genellikle. Geri dönmesi için ilk şart ise bu soruya cevap verme durumunda kalmamasıdır sanıyorum. Söylediğim basit: Bir insanın bir ülke vatandaş duygusunu taşıması için o ülkede vatandaş olması gerekir. Eşitlik yoksa vatandaşlık da yoktur. Vatandaşlık, modernite ile ortaya çıkmış çağdaş bir kavramdır; reaya olmak, Osmanlı dönemi anlamında millet veya cemaat olmak başka bir şeydir. Ben, kendi hesabıma, vatandaş olarak yaşamak istiyorum. Türkiye den bütünüyle kopmadımsa, bu yolda, benimle aynı görüşte olan, bana tam destek veren insanların bulunmasındadır. Bu insanlar azınlıkta şu anda; benim gibi onlar da. Onlar var diye umudumu tam kaybetmedim. Bir gün gelecek vatandaş olacağım. Azınlıkça 13

14 Algı(lamak) Herkül Millas Batı Trakya da ne görüyoruz? Batı Trakya yı, özellikle Gümülcine ve İskeçe köylerini böylesine doya doya dolaşma olanağını ilk kez buldum. Genç dostum usta rehber Aydın Bostancı sayesinde. Hem doğa hem kültür çeşitliliği şaşırtıcıydı. Yörenin tarihî zenginliği sürprizler sunuyordu. Dağlarla deniz arasında inerçıkarken, diller, dinler, kıyafetler, yemekler de değişiyordu. Hametli den (Organi) Sapçi ya (Sapes); Büyük Derbent (Mega Derio) ve Ruşenler den (Russa) Dedeağaç a (Aleksandrupolis); Şahin den (Ehinos) Fener e (Fanari) dolaştık üç gün boyunca. Bunları derli toplu, sınıflandırarak anlatmaya karar verince hocalığım sırasında öğrencilerime çözmelerini istediğim bir soru/bilmece aklıma geldi. Tahtaya küçüklü büyüklü, beyaz veya siyah, dörtgenler, daireler ve üçgenler çizerdim. Sonra bunları gruplara ayırın, sınıflandırın derdim. Kimileri ikili gruplar görürdü: büyük şekiller ve küçük şekiller; veya beyazlar bir yanda siyahlar öte yanda. Kimileri üçgen ve dörtgenleri bir grup sayar, daireleri ayrı yere koyardı. Başkaları üç grup görürdü: dörtgenler, üçgenler ve daireler diye. Başkaları bunları da küçükler ve büyükler diye yeniden ikiye ayırır altı grup elde ederdi; bunları yeniden siyah ve beyaz diye ayırıp on iki grup elde eden de vardı. Kimileri ise hepsi şekil işte! der birlik görürdü. Sonra bu farklı seçimlerin anlamını konuşurduk. Bu sınıflandırmalarda yanlış yoktu, herkes kendi açısından, belli bir mantıkla bu grupları görmüştü. Demek ki gördüklerimizi hepimiz aynı biçimde algılamayız. İnsanlar aynı şeylere bakar ama aynı şeyleri görmez. Neden? Çünkü ilgi alanları, referansları, kültürleri, kaygıları, eğitimleri, ruh halleri farklı. Bu farklılığa algı farkı da diyebiliriz, kimlik farkı da. Farklı kimlikte olan insanlar aynı şeye baksa da farklı şeyler görür. Ruhbilimde kullanılan Rorschach testinde olduğu gibi: bir mürekkep lekesine bakanlar, iç dünyalarına göre çok farklı şeyler görebilir. Tabii bu tespiti ve bilgiyi tersinden de kullanabiliriz: kimlik farklı algılara ve yorumlara neden oluyorsa, farklı algılar ve yorumlar da kimlikleri ele verir. Batı Trakya da ne gördüğümüzü dile getirirken en başta kimliğimizi ilan ederiz. Örneğin, milliyetçiler oralarda Türk ve Yunan görür: Şu köyde Yunanlılar, bu köyde Türkler yaşar derler. Din duygusu güçlü olanlar, Hıristiyan ve Müslüman gruplar görür, etnisiteleri vurgulamazlar. Müslüman olup ayrıntılara önem verenler Sünni ve Bektaşi köylerinden söz ederler. Irk konularında hassas olanlar Romaları da görürler. Hatta her grubu farklı bir ırk olarak belirlerler. Yunanlılıkla yetinmeyenler Yunanca konuşan ve Ortodoks Hıristiyan olanları da üçe ayırabilirler: Yerliler, 1923 mübadilleri, 1990 Pontuslu (Rus/ Pontuslu) göçmenler diye. Türkçe konuşan Hıristiyan Ortodoks Rumları (Karamanlıları) nereye dâhil edeceğimiz de kimliğimize bağlı. Pomak Türklerini de hangi gruba (etnik, din, dil, ırk, coğrafya, tarih grubuna) dâhil edeceğimiz de öyle. Bu sınıflandırma konusu bu yörede zor bir meslek! Hemen hemen tabu. Ne desen birileri nem kapıyor. Sınıflandırmanız kendi algılarına uymadığında kasıt, gizli amaç ve komplo görülüyor. Hepsi insan aslında, farklı farklı ama insan dememiz olanaklı ama Batı Trakya da böyle diyenlere pek seyrek rastlanıyor. Geçmişten gelen algılar ve yeniden üretilen ideolojiler evrenselliğe pek olanak bırakmıyor. Ulus devletlerinin olmazsa olmaz olan şartı vatandaşlık kavramı da buralarda unutulmuş gibi. Hepsi aynı ülkenin yurttaşıdır lafı ediliyor ama ne buna içtenlikle inanan var ne de denenin gereğini yapan. Aktörler eski, hatta arkaik sınıflandırmalara öncelik vermişler. En sonra fark edilmesi gereken özellikler (ırk, soy, cilt rengi, dil, inanç, etnik algı) en başa alınmış. Batı Trakya da kendi kimliğimi de daha yakından sezmeme yardım etti. Ben her yanda azınlık grupları gördüm. Rahatsız, güveni tam olmayan, etraftakilerin kendilerini yan gözle izlediğine inanan, ama onurlarını korumaya kararlı olan insan grupları. Devlet koruyucu, ama kimi koruduğu pek belli değil. Belki en fazla kendini. Vatandaşlar, daha doğrusu vatandaş olmaları gerekenler, amaç değil 14 Azınlıkça

15 Evros bölgesinde yapılan ankette hangi parti önde? Metron Analysis şirketinin Gnomi gazetesi hesabına Evros (Meriç) ili seçmenleri üzerinde yaptığı son kamuoyu yoklamasından ortaya ilginç sonuçlar çıktı. araç olmuşlar. Bu ilişkiler ağına ve bu dekora baskıcı derim. İki ulus devletin, Yunanistan ve Türkiye nin gölgesi düşmüş her yana. Bu yüzden her yan tam aydınlık değil. Konuşmalar iki yanlı ve iki anlamlı: demek istenenlerle söylenmesi gerekenler; konuşulanlarla ima edilenler; dile getirilenlerle ağza alınmayanlar. Semboller daha da anlamlı veya biraz düşününce daha da anlamsız. Tek bir Hıristiyan ın yaşamadığı köylerde kiliseler var; güvensizliği haykıran bolca milli bayraklar her yanda dalgalanıyor; laik olduğunu durmadan vurgulayan bir devlet dini mekânları onarıp öne çıkarıyor, millilik adına; eski taş köprülerin üzerindeki hilâller sıva ile örtülmüş; kendi dilini inkâr ederek kimliğini koruduğunu ve ilan ettiğini sanan her yaşta insanlar; eşitsizliğin her türlüsünü yaşayan ama resmen eşit vatandaş rolünü üstlenmiş kişiler Bunları gördüğüme, bunlar gözüme takıldığına göre demek ki benim kimliğimin egemen yanı azınlık üyesi olmak olmalı. Gelecekte bütün bu çelişkiler, tutarsızlıklar, haksızlıklar ve kanunsuzluklar herhalde aşılacak. Eşitlik laf olarak değil uygulama olarak yaşandığında Batı Trakya daki kültür zenginlikleri gerilim nedeni olmayacak, boşlukları dolduran tamamlayıcı öğeler olacak. Aslında bu değişikliğin işaretlerini görüyoruz. Eksiklikler artık göze batıyor, sakatlıklar gittikçe daha sık hatırlatılıyor. Ayrımcı ideolojilere karşı sesler şimdi daha sık ve daha tiz duyuluyor. Irkçı siyasi partilerin ortaya çıkışının bile olumlu bir yanı var: bugüne kadar bizde ırkçılık yoktur mitosunun yıkılmasına neden oldu. Dolu dolu geçen bir gezinin bendeki yankısı böylesine doyurucu, öğretici ve yararlı oldu. Gümülcineli ebru ressamından da bir tablo aldım. Sembolik bir anlamı var. İç içe geçmiş renklerin oluşturduğu güzel bir resim. Aynen Batı Trakya. Yapılan ankete göre hükümetin büyük ortağı ND Partisi, anamuhalefet SYRIZA partisinin büyük bir farkla önünde yer aldı. Öte yandan aşırı ırkçı Altın Şafak partisi ise yüzde 13,3 oy oranıyla Evros ilinde 3 üncü parti durumunda. Metron Analysis şirketinin sonuçlarına göre Evros ilinde partiler arasındaki sıralama şöyle oluştu: ND: %36,5 SYRIZA: %16,9 Altın Şafak: %13,3 PASOK %11 Bağımsız Yunanlılar: %6,2 DİMAR: %4,4 KKE: %3,2 Anketten çıkan bir diğer sonuca göre ise Evros ili ND Partisi Milletvekili Kiryakos Gerontopoulos, hakkında olumlu görüşlerin daha fazla olduğu bölgedeki tek milletvekili durumunda. Evros taki milletvekilleri arasında olumlu ve olumsuz görüşlerin dağılımı ise şöyle: Kiryakos Gerontopoulos (ND): %44 olumlu, %40 olumsuz Alekos Dermentzopoulos (ND): %41 olumlu, %44 olumsuz Yorgos Dolyos (PASOK): %39 olumlu, %52 olumsuz Marinos Ouzounidis (Bağımsız Yunanlılar): %27 olumlu, %28 olumsuz Azınlıkça 15

16 ΜΕ ΓΝΩΣΗ και ΜΕ ΤΟΛΜΗ Γιώργος Δούδος Συγγραφέας και νομικός από τη Θεσσαλονίκη Ο ΝΕΟΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΜΑΡΩΝΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΜΟΤΗΝΗΣ Όσο ακόμα χήρευε η Μητρόπολη Μαρωνείας και Κομοτηνής, είχα υποβάλλει μια έκκληση προς τον Μακαριότατο Πρόεδρο και προς τα Μέλη της Ιεράς Συνόδου της Ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδος με αναφορά, στο, κατά τη γνώμη μου, χρέος του νέου Επισκόπου αυτής της Επαρχίας. Το κείμενό μου κατέληγε ως εξής: «Ελπίζουμε οι προσδοκίες για έναν Επίσκοπο που θα είναι διάκονος όλων των κατοίκων της Επαρχίας του και όχι μόνο του υπό την στενή έννοια ποιμνίου του να ευοδωθούν. Ο νέος Μητροπολίτης Μαρωνείας και Κομοτηνής ευχόμαστε, πολιτευόμενος με νου Χριστού, να αποτελεί υπόδειγμα μεταξύ των Ιεραρχών της Εκκλησίας της Ελλάδος ενός γνήσιου και ουσιαστικού διαθρησκειακού διαλόγου της καθημερινής πράξης θεμελιωμένου στην αδιάπτωτη αγάπη». Μετά την εκλογή του Αρχιμανδρίτη Παντελεήμονος Μουτάφη, πρωτοσύγκελου της Μητροπόλεως Ξάνθης και Περιθωρίου, ως Μητροπολίτη Μαρωνείας και Κομοτηνής, τολμώ να πω, ότι έχω στη συνείδησή μου την πληροφορία ότι το Άγιο Πνεύμα έθεσε ολοφάνερα τη σφραγίδα του στην εκλογή του συγκεκριμένου κληρικού! Κι ακόμα, έχω την πεποίθηση, πως ο νέος Επίσκοπος έχει συναίσθηση του χρέους του να διακονήσει όχι μόνο τους Ορθοδόξους Χριστιανούς της Επαρχίας που του έλαχε, αλλά και τους Μουσουλμάνους αδελφούς του. Σε όσους τα παραπάνω ακούγονται ίσως περίεργα, θα ήθελα να επισημάνω ορισμένες αλήθειες, που συχνά διαφεύγουν της προσοχής μας. Το κατά Ιωάννην Ευαγγέλιο μαρτυρεί, ότι ο Ιησούς Χριστός είναι το φως «τὸ ἀληθινόν, ὃ φωτίζει πάντα ἄνθρωπον ἐρχόμενον εἰς τὸν κόσμον» (Ιω. 1:9). Φωτίζει τον κάθε άνθρωπο, αδιάφορο αν είναι πιστός ή όχι και ανεξάρτητα σε ποια θρησκευτική κοινότητα ανήκει ο ίδιος ή οι γονείς του. Επομένως φωτίζει και τους Μουσουλμάνους, οι οποίοι μάλιστα βρίσκονται πάρα πολύ κοντά προς τους Χριστιανούς, ακόμα και αν τόσο Μουσουλμάνοι όσο και 16 Azınlıkça Χριστιανοί αγνοούν αυτήν την αλήθεια! Ο Προφήτης Μωάμεθ διακήρυττε μια μοναδική εγγύτητα που πίστευε ότι τον συνέδεε προς τον Ιησού Χριστό. Η πλειοψηφία των Μουσουλμάνων αναμένουν την δεύτερη έλευση του Χριστού, όπως ακριβώς και οι Χριστιανοί, κατά την Τελευταία Κρίση. Ο Ιησούς είναι ο Μεσσίας κατά το Κοράνιο, δηλαδή ο Χριστός. Και τί να πούμε για την Παναγία, την Μαριάμ, που ως Παρθένος κατά το Κοράνιο, συνέλαβε κατά τρόπο υπέρλογο από το Άγιο Πνεύμα και γέννησε τον Κύριο Ιησού. Κατά την παράδοση του Ισλάμ η Παναγία, που οι Τούρκοι με πολλή τρυφερότητα αποκαλούν Meryem Ana, δηλαδή Μάνα Μαριάμ, είναι η Βασίλισσα του Γένους των Ανθρώπων. Η Σούρα 19 του Κορανίου επιγράφεται «Μαριάμ», προς τιμή της Μητέρας του Ιησού Χριστού. Ενώ η Σούρα 3 του ιερού Βιβλίου επιγράφεται «Ιμράν», προς τιμή του πατέρα της Παναγίας του αγίου Ιωακείμ (στα αραβικά Ιμράν ). Μέσα σε εδάφια του Κορανίου οι Χριστιανοί μπορούν να βρουν αναφορές περιστατικών της ζωής της Παναγίας, όπως λόγου χάρη σχετικά με τα εισόδια και την παραμονή της στα άγια του Ναού, ενώ τα Ευαγγέλια σιωπούν ολωσδιόλου. Θα ήθελα να θυμίσω στους φίλους μου Μουσουλμάνους και Χριστιανούς της Κομοτηνής την Παναγία του Αγά. Σύμφωνα με προφορικές μαρτυρίες που σώζονται από γενιά σε γενιά, πριν από πεντακόσια χρόνια περίπου, με θαυμαστό τρόπο βρέθηκε εικόνα της Παναγίας θαμμένη σε χωράφι του τσιφλικιού Φατήρ Γιακά. Επί τρεις νύχτες λέει η παράδοση, ο Μουσουλμάνος Αγάς έβλεπε όραμα πάνω στον ουρανό, ένα σημείο του σταυρού που σημάδευε την κορυφή από ένα καραγάτσι. Προσπάθησε να μην δώσει σημασία στο όραμα. Ώσπου ήρθε η ώρα και είδε σε όνειρο την Παναγία, που τον διέτασσε κατά κάποιο τρόπο να σκάψει στη ρίζα του δέντρου που σημάδευε το φωτεινό όραμά του, για να βρει κάτω απ το έδαφος την εικόνα της. Αυτή τη φορά ο Αγάς δεν ήταν σε θέση να αδιαφορήσει. Η παράδοση λέει, πως αφού ειδοποίησε τον Μητροπολίτη Μαρωνείας, ο Αγάς έσκαψε με τα χέρια του το μέρος που του

17 είχε δείξει η υπεραγία Μαριάμ και βρήκε μικρή φορητή εικόνα της Παναγίας βρεφοκρατούσας. Παρόντες λέγεται πως ήταν ο ίδιος ο Μητροπολίτης, προύχοντες της Γκιουμουλτζίνας, Χριστιανοί και Μουσουλμάνοι. Η Παναγία δεν φανερώθηκε σε κάποιον Χριστιανό, κληρικό, λαϊκό ή καλόγερο, αλλά σε έναν Μουσουλμάνο. Ούτε διάλεξε να κρύψει την σεπτή εικόνα της στο χωράφι κάποιου Χριστιανού, αλλά στο τσιφλίκι ενός Μουσουλμάνου. Αξίζει να λάβουμε υπόψη μας, ότι ενώ το ιστορικό, το ερμηνευτικό Ισλάμ, εμφανίζεται αρκετά απόμακρο προς την παράδοση της Εκκλησίας, λόγω αδυναμίας κατανόησης του σκανδάλου του Σταυρού, από την άλλη μεριά ο Ιησούς Χριστός διεισδύει αγαπητικά στο μυστικό ρεύμα του, γνωστού ως Σουφισμός, όχι απλά ως ένας τιμημένος προφήτης, αλλά ως η σφραγίδα της Συμπαντικής Αγιότητας, όπως τον είχε αποκαλέσει ο θεσπέσιος Ιμπν Άραμπι. Στο Κοράνιο ο Ιησούς, ο γιος της Μαριάμ, είναι ο Λόγος του Αλλάχ, το Πνεύμα του Αλλάχ [Ρουχουλλάχ] (Κοράνιο 3:45, 14:171). Το Κοράνιο δεν αμφισβητεί το πάθος του Ιησού μετά σύλληψή του από τους ισχυρούς της Ιερουσαλήμ (Σαδδουκαίους αρχιερείς και Ρωμαίους), αλλά στην πλειοψηφία των Μουσουλμάνων επικρατεί η πεποίθηση ότι ο Ιησούς δεν πέθανε στο σταυρό. Σύμφωνα όμως με την ερμηνεία κορανικών αναφορών στο θέμα τούτο (Κοράνιο 4:157), που αναζητά το εσωτερικό, το βαθύτερο μήνυμα του ιερού κειμένου, ο θάνατος δεν άγγιξε τον Ιησού, όπως επιδίωκαν οι θρησκευτικές αρχές των Ιουδαίων της εποχής του. Ο σταυρικός θάνατος προκάλεσε πόνο μόνο στο τίμιο σώμα Του, ενώ η πνευματική Του υπόσταση παρέμεινε εντελώς ανέγγιχτη (Encyclopedia of Islam, άρθρο Jesus. L. Massignon Les Christ dans les Evangiles selon Ghazali όπου παρατίθεται απόσπασμα του Abu Hatim al Razi [περίπου 934]). Η Εκκλησία του Χριστού, ως πρώτιστα χαρισματική πραγματικότητα εντός του κόσμου, συχνά κατά την ανθρώπινη διάστασή της αγνοεί τα όριά της. Αγνοεί ως πού στ αλήθεια φτάνουν τα άκρα της. Και τούτο κρίνεται ως φυσικό επακόλουθο, αφού η Εκκλησία, το μυστικό σώμα του Χριστού, ωσάν καράβι, ταξιδεύει ακατάπαυστα σε πόντους γαλήνιους αλλά και οργισμένους, με ιστία νοητά τις πνοές του Αγίου Πνεύματος, που συντρίβει κάθε είδους στεγανά και υπερβαίνει κάθε μορφής περιορισμούς. Ένας Ορθόδοξος Επίσκοπος, που στα όρια της Επισκοπής του ζουν και Μουσουλμάνοι, οφείλει να υπάρχει και υπέρ αυτών, με συνείδηση, ότι πράγματι η κληρονομία του Πατέρα των πιστών που φτάνει ως τον Άραβα Προφήτη, μπορεί να θεωρηθεί, κατά την άποψη του σοφού Μητροπολίτη του Πατριαρχείου Αντιοχείας Γεωργίου Khodr, ως μια μυστική οδός που φανερώνει την πρόνοια του Θεού, ενώ το ιερό Κοράνιο, κατά τη μαρτυρία του ίδιου Επισκόπου, φέρει διάσπαρτα τα ίχνη του Ιησού Χριστού στις σελίδες του. Ένας Ορθόδοξος Επίσκοπος, που στα όρια της Επαρχίας του ζουν και Μουσουλμάνοι, διακονεί τους πάντες, μεταξύ αυτών και τους μη Χριστιανούς, ως πρεσβύτερος αδελφός, χωρίς διόλου προσηλυτιστική ιδιοτέλεια, αλλά μόνον ως οφειλέτης αγάπης, σύμφωνα με τις εσχατολογικές απαιτήσεις που αποκάλυψε ο ίδιος ο Χριστός στο Ευαγγέλιό Του (Ματθ. 25:31-46). Κλείνοντας τούτο το σημείωμά μου, ως ένα είδος καλωσορίσματος του σεβασμιότατου Μητροπολίτη κ. Παντελεήμονος του Μουτάφη στην θεόσωστη Επαρχία Μαρωνείας και Κομοτηνής, εύχομαι εγκάρδια, μαζί με τους Χριστιανούς, αλλά και τους Μουσουλμάνους της περιοχής, κατά την πολύχρονη διακονία του να τον σκεπάζουν με τις πρεσβείες τους οι άγιοι Επτά Παίδες οι ἐν Ἐφέσῳ, που η μνήμη τους τιμάται τόσο από την Ορθόδοξη Εκκλησία (4 Αυγούστου), όσο και από το Ισλάμ, που το ιερό Κοράνιο αναφέρει το περιστατικό της θαυμαστής σωτηρίας τους από τους διωγμούς του Δεκίου στη Σούρα Αλ Καχφ (18: 9-26). Azınlıkça 17

18 Atina daki yabancı büyükelçiler Yunanistan hakkında ne düşünüyor? Büyükelçiliklerde görev yapan üst düzey diplomatlar tarafından yapılan analizlerde koalisyon hükümetindeki bütünlüğün korunup korunamayacağı sorusu da soruluyor. 18 Azınlıkça

19 To Vima gazetesinde Aris Ravanos ve Aggelos Athanasopoulos imzalarını taşıyan analizde, Atina da bulunan yabancı ülke büyükelçiliklerinin Yunanistan da sosyal patlama yaşanmasından çekindikleri belirtildi. Siyasi istikrar. Atina daki büyükelçiliklerde yapılan görüşme ve konuşmalarda hakim olan anahtar kelime bu iki sözcükten ibaret ifadeleriyle başlayan yazının Azınlıkça Online ekibi tarafından Türkçeye yapılan serbest çevirisi şu şekildedir: Yunanistan da görevli yabancı ülke büyükelçilikleri, mevcut üç partili hükümetin daha ne kadar sosyal baskıya dayanabileceği konusunda endişeliler. Memorandumun hayata geçirilmesi konusundaki değerlendirmeler de birbirinden farklı. Büyükelçiliklerde görev yapan üst düzey diplomatlar tarafından yapılan analizlerde hükümetteki bütünlüğün korunup korunamayacağı sorusu sorulurken, yabancı misyonlar Yunanistan daki bir sonraki gün için, şahıslar, roller ve beklentiler konusunda değerlendirmelerini yapıyorlar. Ancak bütün büyükelçilikler için en önemli nokta, mevcut üç partili koalisyon hükümetinin Yunanistan da iktidarda kalabilmesi. Yabancı büyükelçiler diğer taraftan ise anamuhalefetteki SYRIZA partisinin bütün hareketlerini mercek altına alırken, ırkçı Altın Şafak partisinin yükselişini de kaygıyla karşılıyor ve önlem alınması gerektiği görüşünü beyan ediyorlar. Berlin diplomatları izlemede Atina da en büyük ilgi gören büyükelçilikler arasında hiç şüphesiz birçok kişinin girip çıktığı Almanya Büyükelçiliği yer alıyor. Alman diplomatlar, Yunanistan da yaşanan her şeyi kaydediyor ve önemli hükümet kurmayları ile sürekli iletişim halinde olmayı elden bırakmıyorlar. Almanya Büyükelçiliği nde Yunanistan nın mali programı uygulamaya devam edebilmesi için gerekli olan siyasi istikrara büyük önem veriliyor. II Dünya Savaşı tazminatları konusunun yeniden gündeme gelmesi ise Alman hükümetini bir hayli kızdırdı. Ancak Yunan tarafından gerekli mesajlar gönderildi ve suların durulması için perde arkasında birçok hükümet yetkilisi Alman Büyükelçiliği ni ziyaret etti. Almanlar koalisyon hükümetinin görev süresinin sonuna kadar gidip gidemeyeceği konusunda endişeliyken, toplumsal patlamanın beraberinde getirebileceklerinden çekinerek mevcut hükümetin görevini tamamlamasını ve her ne pahasına olursa olsun erken genel seçimlere gidilmemesini destekliyor. Anamuhalefet partisi SYRIZA nın duruşu ise Almanların kafasını karıştırırken, bu partinin gerçek planının ne olduğunu çözmeye çalışıyorlar. Altın Şafak ise Alman Büyükelçiliği ne göre Yunan Parlamentosu nda yeri olmayan bir Nazi partisinden ibaret. Fransız diplomatlar kaygılı Fransa Büyükelçiliği ndeki diplomatların en büyük kaygısı, Yunanistan hükümetinin aldığı kemer sıkma önlemlerinin toplumsal etkilerine yönelik. Hükümetin çok önemli ilerleme adımları attığı ve genel iyimserlik havasının hakim olduğu kabul edilse de, maaşlara yapılan kesintilerin etkileri çok ağır olarak değerlendiriliyor. Böylece Fransızlar için ana soru, ekonominin düzene sokulması dışında, kritik yapısal reformların hayata geçirilmesi konusunda gerçek ve samimi niyetin olup olmadığı. Üç partili koalisyon hükümetinin istikrarını memnuniyetle karşılayan Fransız Büyükelçiliği, Başbakan Samaras ın mevcut koalisyon hükümetinin bütünlüğünü sağlama konusundaki kabiliye- Azınlıkça 19

20 İngiliz diplomatlar bu yıl Eylül ayına kadar sürecek dönemi son derece kritik buluyorlar. Buna gerekçe olarak ise, troykanın raporları dışında, ağır toplumsal havayı değiştirebilmek için hükümetin kalkınma iddiasını kazanmasının artık zamanının gelmesi gösteriliyor. tini de başarılı buluyor. SYRIZA nın oluşan toplumsal hoşnutsuzlukları hanesine puan olarak yazamaması da Antonis Samaras ın işine geliyor. Merkez soldaki gelişmeler de ayrı bir öneme sahip. Koalisyon ortakları PASOK ve DİMAR arasındaki ilişkinin gelecekte nasıl şekilleneceği, son zamanlarda oluşan küçük grupların rolleri gibi birçok soru işaretleri bulunuyor. Fransız diplomatlar, Altın Şafak ın son anketlerdeki yükselişinden duydukları endişeyi de gizlemiyorlar. Fransızlara göre, konu sadece sosyal değil, aynı zamanda siyasi. Çünkü toplumun bir kesimine göre suç oranlarının artmasının ana sebebi göçmenler ve bu yüzden göçmenler hedef haline getirilmiş durumda. Ancak Fransız diplomatlar göre, mevcut hükümetin temel direği olan ND partisi, sağdaki açığını kapamak amacıyla Altın Şafak ın çizgisinde hareket etmeyi deneyebilir. Amerikalılar mesafeli Diplomatları geleneksel olarak Yunanistan ın siyasi ve mali sistemi ile yakın ilişkiler içinde olan ABD nin Atina Büyükelçiliği, gelişmeleri uzaktan seyrediyor. Amerikalı diplomatlar, Yunan hükümetinin gerçekten bir planı var mı, yoksa görerek ve yaparak mantığıyla mı hareket ettiğini anlamaya çalışıyorlar. Ancak gelecekte toplumsal patlamanın ihtimal dışı olmadığı değerlendirmesini de yapıyorlar. Yunanistan ın Almanya ile olan ilişkileri Amerikalı diplomatları şaşırtmazken, bu ilişkileri yakından takip ediyorlar. Amerikalı diplomatlar öte yandan, bölgedeki jeopolitik oyunda Yunan diplomasisinin etkin rol oynamadığı tespitini yapıyorlar. ABD nin Yunaistan la ilgili gelecekteki tutumunu yapılacak özelleştirmelerdeki gelişmeler belirleyecek. Ayrıca Başbakan Antonis Samaras ın hareketleri konusunda uyarılar da devam ediyor. Yunanistan ile ABD nin ilişkilerinin yeniden güçlenmesi için hükümetin rota değiştirmesi ve jeostratejik politikasını yeniden gözden geçirmesi gerektiğine inanılıyor. Bütün bu düşüncelerin yanısıra anamuhalefet partisi SYRIZA nın radikal sol özelliği Amerikalıları korkutmazken, SYRIZA nın kısa zamanda sistemik bir parti olabileceğine inanıyorlar. Altın Şafak ın mevcudiyeti ise olumsuz bir gelişme olarak algılanırken, gelecekte bu konunun kararlılıkla önüne geçilmesi gerektiğine inanılıyor. İngiliz diplomatların kafasındaki soru: Hükümet dayanabilecek mi? İngiliz diplomatlar bu yıl Eylül ayına kadar sürecek dönemi son derecek kritik buluyorlar. Buna gerekçe olarak ise, troykanın raporları dışında, ağır toplumsal havayı değiştirebilmek için hükümetin kalkınma iddiasını kazanmasının artık zamanının gelmesi gösteriliyor. Ancak üç partili koalisyon hükümetinin daha ne kadar ayakta kalacağı da kafalarda soru işaretleri oluşturuyor. Kalkınma aracılığıyla Yunanistan daki psikolojinin değişmemesi durumunda, sonbaharın hükümet için kâbusa dönüşebileceği değerlendirmesini yapan İngiliz diplomatların sayısı bir hayli fazla. Bu durumda, her ne kadar hiç kimse muhalefet de dahil olmak üzere istemese de, erken genel seçim senaryolarının açık olacağı görüşü hakim. İngiliz diplomatlara göre anamuhalefet partisi SYRIZA nın gidişatı ise tam bir muamma. Yunanistan ın Avrupa daki yeri konusunda SYRIZA nın bir ileri bir geri attığı adımlar kafa karıştırıyor. Değerlendirmeler, her şey belirginleşene kadar SYRIZA nın kendisiyle çelişkiye düşmeye devam edeceği yönünde. * 20 Azınlıkça