BĠLGĠSAYARIN (COMPUTER) TANIMI

Transkript

1 BİLGİSAYAR, DONANIM VE YAZILIM KAVRAMLARI Giriş birimleri ile dış dünyadan aldıkları veriler üzerinde aritmetiksel ve mantıksal işlemler yaparak işleyen ve bu işlenmiş bilgileri çıkış birimleri ile bize ileten, donanım (Hardware) ve yazılım (software) dan oluşan elektronik bir makine dir. Bilgisayar donanımı (hardware) : Bilgisayarların fiziksel kısımlarına donanım denilmektedir. Elle tutulabilirler. Ekran, klavye, Sabit disk (harddisk), fare, yazıcı, bellek, mikroişlemci, tarayıcı, Bilgisayar yazılımı (Software) : Donanımı kullanmak için gerekli programlardır. Bilgisayarın nasıl çalışacağını söylerler. Elle tutulmazlar. Belirli bir işlemi yapmak üzere bilgisayara kurulurlar (setup, install). Örneğin: Kelime işlem (Word processor) programları son kullanıcıların yazı yazması için kullanılır. Tablolama (spread sheet), sunu (presentation), programlama dilleri (Pascal, C...), ses (sound) programı gibi. 2 BĠLGĠSAYARIN (COMPUTER) TANIMI GiriĢ birimleri ile dıģ dünyadan aldıkları veriler üzerinde aritmetiksel ve mantıksal iģlemler yaparak iģleyen, iģlenen bu verileri saklayan ve gerektiğinde çıkıģ birimleri ile bize ileten, donanım (Hardware) ve yazılım (Software) dan oluģan elektronik bir makinedir. 1

2 3 Bilgisayarın Tanımı Giriş: KiĢi tarafından veya bilgisayar tarafından sağlanan verilerdir. Bu veriler, sayılar, harfler, sözcükler, ses sinyalleri ve komutlardır. Veriler giriģ birimleri tarafından toplanır. İşlem: Veriler insanların amaçları doğrultusunda, programın yetenekleri ölçüsünde iģlem basamaklarından geçer. Bellek: Verilerin saklandığı yerdir. GiriĢ yapılan veriler, iģlenen veriler bellekte saklanır. Çıkış: Bilgisayar tarafından üretilen rapor, döküman, müzik, grafik, video, resimlerdir. ĠĢlenmiĢ sonuçların yazılı olarak ekrandan veya diğer çıkıģ birimlerinden çıkarılmasıdır. 4 BĠLGĠSAYAR DONANIMI (HARDWARE) Bilgisayarların fiziksel kısımlarına donanım denilmektedir. Elle tutulabilirler. Ekran (Monitör), klavye, sabit disk (harddisk), fare, yazıcı, bellek, iģlemci, tarayıcı örnek olarak verilebilir. 2

3 5 BĠLGĠSAYAR YAZILIMI (SOFTWARE) Donanımı kullanmak için gerekli programlardır. Bilgisayarın nasıl çalıģacağını söylerler. Elle tutulmazlar. Belirli bir iģlemi yapmak üzere bilgisayara kurulurlar Örneğin; Kelime iģlem programları son kullanıcıların yazı yazması için kullanılır. Tablolama,sunu,programlama dilleri (Pascal, C, C++, Java.. ), ses programları vb. örnek olarak verilebilir. 6 BĠLGĠSAYARIN TARĠHÇESĠ Birinci Kuşak Bilgisayarlar: yılları arasında vakumlu tüpler kullanılan bilgisayarlardır. İkinci Kuşak Bilgisayarlar: yılları arasında tüplerin yerine transistörlerin kullanıldığı bilgisayarlardır. Üçüncü Kuşak Bilgisayarlar: yılları arasında kullanılan entegre devrelerin kullanıldığı bilgisayarlar. Dördüncü Kuşak Bilgisayarlar: 1980 den sonra transistörlerin yerine mikroçiplerin kullanıldığı bilgisayarlardır. Bu gün kullandığımız bilgisayarlar bu kuģağa aittir. Ancak her gün yenilikler eklenmekte, bilgisayarların çalıģma hızı ve kapasitesi arttırılmaktadır. 3

4 7 BİLGİSAYARIN TARİHİ 8 eniac 4

5 9 ordvac1 10 brlescii1 5

6 11 vax780 6

7 14 7

8 Bilgisayar Türleri 1) Server (Sunumcu) Bilgisayarlar 15 Bilgisayar Türleri 2) KiĢisel Bilgisayarlar 16 8

9 Bilgisayar Türleri 3) Terminal (iģ istasyonu) Bilgisayarlar 17 Bilgisayar Türleri 4) Dizüstü Bilgisayarlar 18 9

10 Bilgisayar Türleri 5) Avuç içi Bilgisayarlar (Palmtop)

11 BĠLGĠSAYAR UYGULAMA ALANLARI Mimarlar çizimlerinde eğitmenler derslerinde mühendisler modellerini üretmekte iģ dünyası; grafik, satıģ analizi, ileriye dönük tahminler, proje yönetimi, üretim planlama, yatırım gibi konularda Havayolları, iniģ kalkıģ saatleri, uğrak yerleri ve uçuģ programlarını düzenlemek, rezervasyon ve idari bilgiler için Trafik kontrol sisteminde gecikmeleri minimum seviyeye indirmek, trafik akıģında optimalliği sağlamak amacıyla perakende satıģ uygulamalarında, stok kontrol iģlemlerinde Kütüphanelerde kitap ödünç verme iģlemlerinin yürütülmesi ve takibi amacı ile BĠLGĠSAYAR UYGULAMA ALANLARI Turizm sektöründe rezervasyon ve tanıtım amacı ile Hastanelerde hasta takibi, hastaların durumları, kuruluģun mali tablosunu güncel bir Ģekilde takip etmek için ĠĢ yerlerinde müģterilere ait bilgileri depolamak, yazıģmalarda etiket basmak, muhasebe iģlemlerini yürütmek amacı ile Güvenlik unsurunun ön plana çıktığı kuruluģlarda ses, görüntü ve parmak izlerinden tanıma amacı ile Oyun oynamak için Grafik Uygulamaları için: Tıpta bilgisayarlı tomografi Ġmalat alanında CAD/CAM uygulamaları.. 11

12 BĠLGĠSAYAR DONANIMI DONANIM Bilgisayarı oluģturan elektronik devreler ve mekanik kısımların oluģturduğu fiziksel parçalardır. Donanım bileģenleri 5 ana baģlıkta toplanabilir. 1. GiriĢ Birimleri (Fare, Klavye, vb.) 2. ĠĢlem Birimleri (MikroiĢlemci, vb) 3. Bellek ve Depolama Birimleri 4. ÇıkıĢ Birimleri (Yazıcı, Çizici) 5. ĠletiĢim Birimleri (Modem vb.) 12

13 TEMEL BİLEŞENLER KASA İÇERİSİNDEKİ BİLEŞENLER 13

14 27 KASA Kasa dışarıdan bakıldığında tek bir ünite gibi görünse de içerisinde bir çok parça barındırır. Kasa, içerisinde bulunan parçaları dış etkenlere karşı korur ve üzerindeki güç kaynağı ünitesi ile onlara enerji sağlar. ANA KART (SĠSTEM KARTI = MOTHERBOARD = MAINBOARD) ĠĢlem grubuna dahil olan bileģenler, PC nin anakart dediğimiz fiberglastan yapılmıģ üzerinde bakır yolların bulunduğu levhada bulunur. Anakart üzerinde mikroiģlemci, yardımcı iģlemciler, RAM soketleri, ROM çipleri, geniģleme yuvaları, veri ve adres yolları, dahili ve harici kapılar (port) yer alır. Anakart tüm sistemin temelini oluģturur. Diğer kartlar anakart üzerindeki geniģleme yuvalarına (slot) takılır. Anakartlar destekledikleri mikroiģlemci türlerine göre adlandırılır. Örneğin PentiumII mikroiģlemcisini destekleyen bir Anakart PentiumII anakart diye adlandırılır. Anakart boyutları teknolojik geliģmelere paralel olarak her gün biraz daha küçülmektedir. 14

15 29 ANAKART 30 ANA KART (SĠSTEM KARTI = MOTHERBOARD = MAINBOARD) Bilgisayarın omurgasıdır. Bilgisayar ile ilgili temel birimlerin (CPU,Ram, Ekran Kartı, Modem,Tv kartı, Ethernet kartı, Ses kartı ) üzerine takıldığı, bu birimler ve diğer çevre birimlerin veri aktarımının sağlandığı karttır. Üzerinde kendine ait chipsetleri bulunmaktadır. Bunların temel görevi iģlemci, ram, harddisk, ekran kartı, modem vb. donanım bileģenleri arasındaki veri akıģını düzenlemek, iģlemciden aldığı komutlar vasıtasıyla verileri ilgili birimlere yollamak ve enerji gereksinimlerini sağlamaktır. 15

16 MERKEZĠ ĠġLEM BĠRĠMĠ (CPU = CENTRAL PROCESSING UNIT) Bilgisayarın program komutlarını bellekten aldıktan sonra kodlarını çözen ve karģılığı olan iģlemleri yerine getiren merkez birimi olarak tanımlanır. CPU genellikle bilgisayarın beyni olarak ta söylenir. Çünkü tüm iģlemler CPU tarafından yapılır. Bu nedenle bir bilgisayarın iģlem yeteneği ve hızı iģlemcisinin yeteneği ve hızıyla doğrudan ilgilidir MERKEZĠ ĠġLEM BĠRĠMĠ (CPU = CENTRAL PROCESSING UNIT) CPU hızından bahsedilirken Mhz (Mega Hertz) veya Ghz (Giga Hertz) kavramları kullanılır. Pentium III 800 Mhz, Pentium IV 1,5 Ghz, Core 2 Duo 2,6 Ghz Burada Mega Hertz ve Giga Hertz,CPU nun saniyedeki iģlem hızını gösterir. Örneğin Pentium IV 1,5 Ghz demek, saniyede bir CPU nun 2,5 milyar iģlem yapması demektir. Dünyada 3 marka CPU üretilmektedir: Intel, Cyrix ve AMD 16

17 ANA BELLEK (RAM = RANDOM ACCESS MEMORY) 33 Görevi, CPU nun üzerinde iģlem yapacağı verileri depolamak ve CPU istediğinde bu verileri CPU ya göndermektir. Programların ve verilerin kullanıldıkları zaman geçici olarak depolandıkları yerdir. CPU iģlemler yapılırken ana bellekte saklanan veriler kullanılır ve iģlenen veriler (bilgi) RAM bellekte tutulur. Elektrik kesildiğinde ana bellekteki veriler kaybolur. Birimi günümüzde megabyte veya gigabyte (MB veya GB)'dır. PC'lerde 128 MB, 256 MB, 512 MB, 1 GB, 2GB ve katları Ģeklinde bellekler kullanılmaktadır. 34 RAM (RANDOM ACCESS MEMORY) RAM genel olarak Bilgisayar hafızası olarak bilinir. Rastgele erişilebilir bellek olarak adlandırılmıştır, çünki RAM içerisindeki herbir hücreye istenildiği anda bilgi yazılabilir ve silinebilinir, içeriği okunabilir. 17

18 ROM (READ ONLY MEMORY) SALT OKUNABİLİR BELLEK Read-only memory (ROM), üretimleri esnasında özel bilgiler ile programlanmış Hafıza tipleridir. ROM chipleri sadece bilgisayarlarda değil birçok elektronik cihazda da kullanılmaktadır. ROM Tipleri Temel olarak beş adet ROM tipi bulunmaktadır ROM (Read Only Memory) PROM (Programmable Read Only Memory) EPROM (Electrically Programmable Read Only Memory) EEPROM (Electrically Erasable Programmable Read Only Memory) Flash memory Farklı ROM tipleri olmakla birlikte hepsi için temel iki özellik bulunmaktadır. Bu tip hafızalarda elektirik olmasa dahi bilgiler kaybolmazlar. Bu tip hafızalarda tutulan bilgiler ya değişitirilemez dir, yada değiştirilmeleri için özel işlemler gerekmektedir. BIOS Flash hafızalararın en çok kullanılan uygulama alanı bilgisayarların temel giriş/çıkış sistemi olan BIOS lardır. BIOS temel olarak bilgisayarı oluşturan tüm birimlerin birlikte çalışmalarını denetleyen bir birimdir. Temel olarak iki farklı yazılım tipi mevcuttur. Birincisi İşletim Sistemi; bilgisayarda çalışan uygulamalar için bir dizi servis hizmeti verir ve kullanıcı ile bilgisayar arasındaki temel arabirimi oluşturur. Windows 2000, XP, Unix, Linux gibi çeşitleri bulunmaktadır. İkincisi ise Uygulama Yazılımlarıdır. Uygulama yazılımları bilgisayar ile belirli işlemleri yapmamızı sağlayacak ve programcılar tarafından geliştirilmiş veya kendimizin geliştirebileceği yazılımlardır. Örneğin şu anki sunumu gerçekleştirmek için kullandığımız MS Power Point programı gibi. 18

19 Tüm bunlara ek olarak BIOS bilgisayarın başarılı bir şekilde çalıştırılabilmesi için gerekli olan ÜÇÜNCÜ tür bir yazılımdır. BIOS ne yapar? BIOS birden fazla önemli role sahiptir fakat bunlardan en önemlisi İşletim sisteminin bilgisayara yüklenmesidir. Bilgisayarınızı açtığınızda ve mikroişlemcinin ilk komutu çalıştırmaya başlaması için bu komutun ona biryerden aktarılması gereklidir. Mikroişlemci bu komutu işletim sisteminden alamaz çünki işletim sistemi HARD DİSK üzerinde bulunmaktadır. Mikroişlemci bu komuta nasıl ulaşacağını kendisine iletecek bir komut (açıklama) olmadan bu işlemi gerçekleştiremez. BIOS mikroişlemciye bu bilgiyi sağlamaktadır. BIOS un gerçekleştirdiği diğer bazı işlemeler şu şekilde sıralanabilir. Bilgisayar sistemini oluşturan donanımların power-on self test olarak adlandırılan (POST) testini yaparak herşeyin uygun bir şekilde çalışıp çalışmadığını kontrol eder. Bilgisayara monte edilen diğer kartlar üzerinde bulunan farklı BIOS chip lerini çalıştırır. (Örneğin Grafik kartı ve SCSI adaptörü gibi) İşletim sistemi ile iletişimde olan farklı donanımlar için düşük seviyeli bazı programları içerir. Klavye, Ekran, seri ve paralel portlar bu sınıfa örnek olarak gösterilebilir. Hard disk, bilgisayar zamanı gibi birim ve bilgiler için mevcut ayarları tutmaktadır. BIOS bilgisayar açılırken tüm sürücüleri kontrol eder. BIOS ayarları değiştirilebilirdir. 19

20 39 Bilgi Saklama Birimleri ve Bilgisayar Aritmetiği Bilgisayar sayıları ve harfleri bizim gösterdiğimiz gibi göstermez. Biz sayıları göstermek için rakamları (0,1,...9) ve harfleri göstermek için alfabeyi kullanırız. Bilgisayarda sadece 2 tane rakam vardır: 0, 1. Bilgisayar bu iki rakamla çalıģır. Bir Ģey ya vardır (1) veya yoktur (0). Buna matematikte ikili sayı sistemi denir. 40 Bilgi Saklama Birimleri ve Bilgisayar Aritmetiği Bilgisayarın en temel birimine BIT adı verilir.1 bit bir rakamdan oluģur (kapalı devre=0, açık devre=1) Bir BIT bilgi saklamak için genellikle yetersizdir. Bu nedenle bilgisayar 8 tane BIT i yanyana sıralar ve bu 8 BIT ten (8 tane 0 veya 1 den oluģan) birimi kullanır. Bu sekiz bitlik birime BYTE adı verilir. Bilgisayarlar sayıları, karakterleri ve harfleri BYTE birimini kullanarak gösterirler. 20

21 SIFIR VE BĠR SĠNYAL VAR YADA YOK DURUMUDUR. V YOK VAR t BIT ĠKĠLĠ SAYILAR 0 VE 1 OLUġAN, PC LERĠN ĠLETĠġĠM KURMASINDA KULLANILAN SAYI SĠSTEMĠDĠR. ÖRNEĞĠN;

22 BIT EN KÜÇÜK BĠLGĠ BĠRĠMĠDĠR. 0 VEYA BĠR (SĠNYAL VAR YADA YOK) OLABĠLĠR. BYTE 8 BĠTLĠK BĠLGĠ GRUBUDUR. BĠR KARAKTERĠ TEMSĠL ETMEK ĠÇĠN BĠR BYTE KULLANILIR. ÖRNEĞĠN KLAVYEDEN A TUġUNA BASTIĞINIZDA ASLINDA KLAVYEDEN ĠġLEMCĠYE ġeklġnde ĠKĠLĠ BĠR KOD GÖNDERĠLĠR. 22

23 45 Bilgi Saklama Birimleri ve Bilgisayar Aritmetiği Bir BYTE içerisinde BIT ler soldan sağa doğru sıralanmıģlardır. Herbir bitin karģılığında bir sayı vardır. Bu sayı bit numarası ile alakalıdır. 2 (bitno-1) herbir bitin karģılığı olan sayıyı verir. Örneğin 5. bitin karģılığındaki sayı 2 (5-1) = 16 dır. Bilgisayar 1 olan BIT lerin karģılarında bulunan sayıları toplayarak 1 BYTE içerisinde bulunan sayıyı bulur. 46 Bilgi Saklama Birimleri ve Bilgisayar Aritmetiği 49 Sayısı = dir. 255 Sayısı = dir. Alfabede bulunan her harf yine bilgisayarda BYTE ile gösterilir. Her harfin bir numarası vardır. Bilgisayar o numaraya göre 1 BYTE ile 1 harfi gösterebilir. Bir BYTE ile en fazla 255 sayısı yazılabildiğine göre bir bilgisayar 256 değiģik harfi saklayabilir (0..255). BYTE en temel veri birimdir. Bu birimin gruplanmasıyla daha büyük birimlere ulaģmak mümkündür: 23

24 47 Bilgi Saklama Birimleri ve Bilgisayar Aritmetiği 8 Bit = 1 Byte(bayt) 1024 Byte = 1 Kilobyte(kilobayt) 1024 KB = 1 Megabyte(megabayt) 1024 MB = 1 Gigabyte(cigabayt) 1024 GB = 1 Terabyte(terabayt) 1024 TB = 1 Petabyte(petabayt) 1024 PB = 1 Exabyte 1024 EB = 1 Zettabyte 1024 ZB = 1 Yottabyte 48 Bilgi Saklama Birimleri ve Bilgisayar Aritmetiği 3½" Disket = 1,44 Megabyte CD Rom = Megabyte DVD Rom = 4,5 Gigabyte TaĢınabilir bellek = 128 Mb - 8 Gb Harddisk = Gigabyte 24

25 EKRAN (DISPLAY=MONĠTÖR) 49 CRT Monitör Bilgisayar kullanıcısının yazdığı komutların iģlem sonuçlarını görebildiği;bilgisayar ile kullanıcı arasındaki iletiģimi sağlayan görüntü birimidir. Bütün ekranda görüntü olarak bilinen Ģey, çok ufak bazı ekran noktalarının yada piksellerin(pixel) yanar yada sönük durumda olması durumudur. LCD Monitör Monitörler bilgisayar ile kullanıcı arasındaki temel arabirimdir. Günümüzde farklı tiplerde monitörler olmakla birlikte masaüstü bilgisayarlarda kullanılan temel monitör teknolojisi Katot tüpü (CRT) dür. Çözünürlük kavramı bir ekran için sahip olduğu toplam pixel sayısını ifade etmektedir. Pixel kırmızı, yeşil ve mavi renk üçlüsünün oluşturduğu birimi iafade etmektedir. Çözünürlük genel olarak satır ve sütün olarak pixel sayısının verilmesi ile ifade edilir. Örneğin 640x480, 1024x768 gibi. 25

26 51 CRT Monitör EKRAN (DISPLAY=MONĠTÖR) Ekranlarda önemli olan bir nokta çözünürlüktür. Çözünürlük ekrandaki piksel sayısıdır ve ekranın görüntü kalitesini belirler. Kullanılan ekranlar 14", 15", 17" 19 ve 21 Ģeklinde değiģir. 15" bir ekran 1024x768 çözünürlüğü destekleyebilir. Yani ekrandaki görüntü yatayda 1024, düģeyde ise 768 nokta yani piksel tarafından oluģturulur. LCD Monitör EKRAN KARTI (DISPLAY=MONITOR) 52 Bilgisayardaki sayısal verileri bizim anlayacağımız analog forma dönüģtüren, sayısal verileri iģleyerek Ģekiller,yazılar, semboller vb. görüntülerin monitöre aktarılmasını sağlayan karttır. Kendi üzerlerinde sayısal verileri iģleyebilmek için ram ve cpu barındırırlar. Ekran kartları üzerindeki cpu lara daha çok gpu (Graphics Processing Unit) adı verilir. Ram ve Gpu nun tipine göre çeģitlilik gösterirler. Ekran kartı 64,128, 256, 512 veya 1024 megabyte olabilir. PCI ve AGP olmak üzere iki tür ekran kartı bulunmaktadır. Bazı ekran kartları anakartla bütünleģik olarak yapılırlar. Bu tür ekran kartlarına ONBOARD ekran kartı adı verilir. 26

27 EKRAN KARTI EKRAN KARTI ĠġLEMCĠNĠN ĠġLEDĠĞĠ GÖRÜNTÜ BĠLGĠSĠNĠ MONĠTÖRE GÖNDEREN KARTTIR. ĠġLEMCĠDEKĠ DĠGĠTAL BĠLGĠ EKRAN KARTI ĠLE ANALOGA ÇEVRĠLĠR VE MONĠTÖRE ÖYLE GÖNDERĠLĠR 27

28 EKRAN KARTI RAM VGA ÇİPİ BIOS DAC MONİTÖR GÖRÜNTÜ BİLGİSİ Bağlantı Noktaları (Paralel-Seri ve Usb Ports) 56 Bağlantı noktaları aslında girdi-çıktı aygıtları değildir. Bağlantı noktaları bilgisayar ile çevre bilimleri arasında bilgi taģır. Bağlantı noktası, farklı iki sistem arasında veri aktarımını sağlar. Bunlar paralel, seri ve yeni üretilen usb portlardır. Klavye Fare USB Paralel Seri 28

29 57 Disket (Floppy Disk) TaĢınabilir manyetik bilgi depolama ortamlarıdır. En popüler Ģekli 3.5 boyutunda olup 1.44MB bilgi depolama kapasitesi vardır. En önemli özelliği taģınabilir olmasıdır (Bir bilgisayardan baģka bir bilgisayara kolayca taģınabilirler). Bu nedenle bilgi taģıma ve yedekleme amacıyla kullanılırlar. Disket sürücü denilen cihazlar tarafından yazılıp okunurlar. 58 Disket (Floppy Disk) Disketlerin arka sağ kenarlarında kayıt çentiği vardır. Eğer çentik kapalıysa diskete kayıt yapılabilir. Çentik açıksa diske kayıt yapılamaz. Disketteki bu çentiğe protect ismi verilir. Kayıt yapılmak istendiğinde veya disketten kayıt silineceği zaman mutlaka protect in kapalı olması gerekir. Disketlere veriler kopyalanabilir, eklenebilir, silinebilir, değiģtirilebilir. 29

30 59 Disket (Floppy Disk) Disketlerdeki verilerin bozulmaması için; disketlerin manyetik ortamdan, sıcaktan, soğuktan, nemden, güneģ ıģınlarından uzak tutmak gerekir. Disketlerin kullanılabilmesi için biçimlenmesi (formatlanması) gereklidir. Formatlama disketi iz ve sektörlere bölerek bilgisayarın kullanımına hazır hale getirmektir. Floppy Disk ve Sürücüsü 30

31 61 Disket Sürücüsü (Floppy Disk Driver) Disketlerin takıldığı sürücüler, disketten okuma ve onlara yazma iģlemlerini yaparlar Sürücüler olmadan disketin anlamı yoktur. Disket Sürücüsü, bilgisayarın kasası içerisine ön taraftan disketlerin takılabileceği Ģekilde yerleģtirilmiģ, elektrik motoruyla ileri-geri hareket eden alt ve üst iki yönlü okuma/yazma kafası bulunan sürücüdür. Disket, bilgisayardan dosya kopyalamak,ayrıca geri kopyalamak ve dosyaların yedeklerini almak, bilgisayara bilgi kaydetmek amacıyla kullanılır. Harddiske göre yavaģtırlar ve kapasiteleri çok azdır. 62 Sabit Disk (Harddisk veya Fixeddisk) Bilgi depolamak amacı ile kullanılan kasa içersindeki kutuya yerleģtirilmiģ ikincil bellek birimidir. Sabit diskler disketlere oranla daha çok bilgi depolayabilirler ve hızları da disketin çalıģma hızından yüksektir. Disketler nasıl disket sürücüsü tarafından okunuyorsa, sabit disklerde disk sürücüsü tarafından okunur. Harddiskin büyüklüğü Megabyte- Gigabyte gibi kavramlarla ölçülür. Örneğin bir harddiskin kapasitesi; 40, 80,120,160, 500, 1000 GB vs. kapasitelerinden birisine sahip olabilir. 31

32 Hard Disk Hard Disk ler 1950 li yıllarda geliştirilmiştir. İlk zamanlar 20 inç çapında ve sadece birkaç Megabyte lık bilgi depolama kapasitesine sahiptiler. Orjinal olarak sabit disk olarak adlandırılmakla birlikte daha sonraları Floppy disklerden ayırt edilebilmeleri için Hard disk olarak adlandırılmışlardır. Hard Disk lerde performansı belirleyen iki ölçüt mevcuttur. Data Rate (Data Oranı): Hard disk in bir saniyede CPU ya aktarabildiği veri miktarıdır. 5 ila 40 Mega Byte lık oranlar yaygın olarak kullanılmaktadır. Seek time (Arama Zamanı): Arama zamanı CPu nun Hard disk ten bir dosya istediğinde bu dosyanın ilk Byte ının CPU ya gönderildiği zaman miktarıdır. 10 ila 20 milisaniye değerleri yaygın olarak kullanılmaktadır. 32

33 HARD DĠSKĠN FĠZĠKSEL ÖZELLĠKLERĠ DĠSK ÜZERĠNE KAYDEDĠLEN BĠLGĠLERĠN DAHA SONRA GEREKTĠĞĠNDE BULUNABĠLMESĠ ĠÇĠN BĠR TAKIM DÜZENLEMELER VARDIR. VERĠLER DĠSK ÜZERĠNDE BYTE GRUPLARI HALĠNDE SAKLANIR. 512 BYTE IN BĠR ARAYA GELMESĠYLE SEKTÖR OLUġUR. KÜME (SEKTÖR) DĠSK ÜZERĠNDE 512 BYTE BĠLGĠNĠN BĠR ARAYA GELMESĠYLE OLUġUR. SEKTÖR, ÜZERĠNE VERĠ YAZABĠLECEĞĠNĠZ YADA VERĠ OKUYABĠLECEĞĠNĠZ EN KÜÇÜK BĠRĠMDĠR. 33

34 ĠZ (TRACK) YAN YANA DĠZĠLEN SEKTÖRLER ĠZLERĠ OLUġTURURLAR. İZ0 KÜME İZ1 İZ2 SĠLĠNDĠR ÜST ÜSTE GELEN ĠZLER SĠLĠNDĠRLERĠ OLUġTURUR. İZ1 İZ0 DİSK1 DİSK2 İZ1 İZ0 34

35 KAFA (HEAD) KAFA DİSK KAFA BİR DİSKİN İKİ YÜZÜ VARDIR. BU İKİ YÜZEYDEN VERİ OKUMAK/YAZMAK İÇİN İKİ KAFA BULUNUR. BĠLGĠLERĠN BULUNMASI HERHANGİ BİR VERİ OKUNACAĞI ZAMAN ÖNCE VERİNİN OLDUĞU SEKTÖR KAFANIN ALTINA GELECEK ŞEKİLDE DİSK DÖNDÜRÜLÜR, DAHA SONRA KAFA İLERİ-GERİ HAREKET EDEREK İLGİLİ SEKTÖR BULUNUR VE OKUNUR. KAFA HAREKETİ DİSK HAREKETİ KAFA DİSK KAFA 35

36 DĠSKĠN KULLANIMA HAZIRLANMASI BĠR DĠSK BIOS A TANITILDIKTAN SONRA HEMEN KULLANILAMAZ. ÖNCE FDISK KOMUTUYLA PARTITION (BÖLÜMLEME) YAPILIR. DAHA SONRA HER BÖLÜM FORMAT KOMUTUYLA FORMATLANIR. C DOS WINDOWS 9X BİRİNCİL DOS BÖLÜMÜ D WINDOWS 2000 LINUX NT UZATILMIŞ DOS BÖLÜMÜ 36

37 73 CD-ROM (Compact Disc Read Only Memory) Günümüzde CD olarak bilinirler. Son yıllarda yaygın olarak kullanılmaya baģlanan veri depolama birimidir MB bilgi depolanabilir. CD-ROM üzerindeki bilgiler günümüzde değiģtirilememektedir Bir CD'de 24 Ciltlik bir ansiklopedideki yazılar, resimler, video klipler, animasyon ve sesler saklanabilir. Bir program yüklerken disketin takılıp çıkarılması yerine CD-ROM'lar tercih edilir. CD ROM CD Writers 37

38 CD Yazma İşlemi Bir CD üzerindeki spiral açıldığında yaklaşık 5 km lik bir uzunluğa erişilir. Bir CD yazıcı laser ünitesi. 38

39 77 CD-ROM SÜRÜCÜ (Cd-Rom Driver) CD'lerin kullanıldığı sürücüye CD-ROM sürücü denir. Bir disket sürücüsü gibi kasa üzerine takılmaktadır. CD-ROM sürücüler ile müzik dinleme, ses- görüntü ve film gibi multimedia (çoklu-ortam) uygulamaları çalıģtırmanın yanında, veri (data) CD'leri, yani program CD'leri takılarak programlar harddiske yüklenebilirler. CD-W ve CD-RW SÜRÜCÜLER (Compact Disk Writer - Compact Disk Re Writer) 78 CD-ROM sürücülerden farklı yönleri CD lere yazım yapabilmeleridir. CD-W ile hiç yazılmamıģ bir Cd üzerine birkez yazım yapabilirsiniz. CD-RW ile ise tekrar yazılabilen Cd ler üzerine silerek (Formatlayarak) yeniden yazım yapabilirsiniz. 39

40 79 DVD (Digital Video Disk) DVD ler CD lerin aksine daha yüksek yoğunluğa sahiptirler. DVD ler görünüģte CD leri andırır. DVD sürücüler de CD sürücülere benzer. DVD üzerine yazım iģlemi katmanlar halinde yapılmaktadır. DVD ler Cd lerin 20 katı kadar veri depolayabilir CD üzerinde sadece tek katman üzerine yazım ve okuma yapıldığından kapasiteleri en fazla 700MB olabilmekte iken bugün 4 katmanlı bir DVD yaklaģık 4 GB veri depolayabilmektedir. DVD ler film ve Video Cliplerin bir Cd kapasitesinden fazla yer tutması, uzun filmlerin 3 hatta 4 Cd içerisinde sunulabilmesi nedeniyle DVD geliģtirilmiģtir. 80 DVD Sürücüler (Digital Versalite Disk Driver) DVD'lerin kullanıldığı sürücüye DVD sürücü denir. Bir disket sürücüsü gibi kasa üzerine takılmaktadır. DVD sürücü olan bir bilgisayarda CD-ROM sürücüye ihtiyaç yoktur. 40

41 81 Flash Bellekler Genellikle mobil cihazlarda (dijital kameralar, MP3 çalarlar, dizüstü bilgisayarlar gibi) kullanmak için geliģtirilmiģ bellek aygıtlarıdır. Fakat kullanımının artmasıyla bütün masaüstü bilgisayarlarda kullanılabilecek Ģekle getirilmiģtir. Fiziksel büyüklükleri ve depolama kapasiteleri (4 MB ile 4 GB arasında) türlerine göre değiģmektedir. Yaygın olarak kullanılanlar arasında USB Flash Disk, Compact Flash, Ata Flash, MMC card, Memory Stick ve SSFD gibi çeģitleri bulunmaktadır. Bu ürünlerin masaüstü bilgisayarlarda kullanılabilmesi için genellikle bir arabirim cihazı gerekmektedir. 82 Güç kaynağı (Power Supply) Bilgisayarın giriģinde 220 volt (AC) olan elektriğin, bilgisayarın ihtiyacı olan 6-12 volta (DC) dönüģtürmek için kasanın içerisinde güç kaynağı bulunmaktadır. Kasa içerisindeki elektronik devrelerin ısınmaları nedeniyle güç kaynağının arkasında bir de soğutucu fan bulunur ve bilgisayar açık olduğu sürece çalıģır. Bilgisayardaki bu fanın yeterince soğutma yapıp iģlevini yerine getirmesi için, bilgisayarın kasasında olan fanın yönünün hava sirkülasyonu yapabilecek Ģekilde yerleģtirilmesi uygun olacaktır. 41

42 83 Ses Kartı (Sound Card) KiĢisel bilgisayarlar bip sesi ve basit melodileri çalabilirler. Daha farklı sesleri elde edebilmek ve CD kullanarak müzik vs. dinlemek için veya programları kullanırken orijinal seslerini alabilmek için ses kartı takılmalıdır. Günümüzde ses kartları genellikle anakartla bütünleģik olarak yapılmaktadırlar. SES KARTLARI Ses kartları bilgisayarlarda dijital olarak üretilen ses bilgisinin hoparlörlere aktarımını gerçekleştiren veya analog olarak dış ortamdan alınan sesleri dijital olarak bilgisayarda depolamaya yarayan bir donanımdır. Ses kartlarının kullanımı gündemde değil iken kişisel bilgisayarlar anakart üzerinde bulunan bir hoparlörden sağlanan beep sesine mahkumdular lerin sonlarına doğru ses kartlarının kullanılmaya başlaması ile birlikte bilgisayar kullanıcıları multimedya desteği ile tanıştı ve bilgisayar kullanımı çok daha farklı bir hale geldi yılında Creative laboratuvarlarında geliştiren Creative Labs SoundBlaster ses kartı piyasaya sürüldü. Daha sonra birçok firma ses kartı üretimine başladı. 42

43 Tipik bir ses kartı aşağıdaki bileşenlerden oluşmaktadır. Gerekli hesaplamaları yapmak için bir dijital sinyal işlemcisi (DSP) Bilgisayarda üretilen dijital sinyalleri dış ortama analog olarak aktarmak için kullanılan bir Dijital analog çevirici (DAC) Dış ortamda üretilen analog sesleri bilgisayara dijital olarak kaydetmek için bir Analog-Dijital çevirici (ADC) Dataları kaydetmek için bir ROM veya Flash hafıza. Müzik enstümanlarını bilgisayara bağlamak için Müzical ınstrument digitalk interface (MIDI) arayüzü Mikrofon ve hoparlörleri bağlamak için giriş ve çıkış jag ları. Jostick veya gamepad bağlantısı için bir giriş. SES OLUŞUMU ve KAYDI Mikrofon Analog Sinyal 43

44 Bilgisayarda üretilen seslerin dış ortama aktarılması 88 Hoparlör (Speaker) Ses kartı ile kaliteli seslerin dinlenebilmesi için hoparlör olması gerekmektedir. Hoparlörlerle televizyon sesi, CD müzik sesi ve bilgisayar kullanıcısının kendi mikrofonuyla kaydettiği sesleri veya dosyadaki sesleri çok net ve istendiğinde stereo olarak dinlemek mümkün olmaktadır 44

45 89 Mikrofon (Microfon) Kasa üzerine takılan bir mikrofon ile bilgisayarınıza ses kaydı yapabilirsiniz. Ayrıca bu sesle birlikte arka fonda bir müzik yayını (CD'den veya baģka yoldan olabilir) alarak efektler verilebilmektedir. Ayrıca birleģtirme ile seslerin montajı da yapılabilmektedir. Bu iģlemler ses kartı ile birlikte verilen program kullanılarak yapılabilir. 90 Televizyon ve Radyo Kartı (TV and Radio Card) Bilgisayarın ekranından televizyon ve radyo olarak da yararlanmak mümkündür. Televizyon kartının anakart üzerine takılması sonucunda ekran bir televizyon olarak çalıģacaktır. Bazı televizyon kartları Radyo kartı ile birlikte tek kart üzerinde olabildiği gibi, ayrı ayrı da olabilmektedir. Ayrıca bir kumanda ile TV kumandası özellikleri aynen kullanılabilmektedir 45

46 91 Kamera (Camera) Günlük hayatta kullanılan video kameralar bilgisayara bağlanarak alınan bant görüntüleri veya o anda yapılan çekimler bilgisayara aktarılabilmektedir. Kamerayı bilgisayara takmak için video kiti adı verilen kart da bilgisayara takılabilmektedir. 92 Modem (Modulator-Demodulator) Bilgisayarların telefon kabloları üzerinden lokal yada genel ağlara bağlanmalarını sağlayan birimlerdir. Veriler analog olarak kablolar üzerinden modeme akratılır ve dijitale dönüģtürülür. ĠĢlenen veriler bu sefer dijital yapıdan analoğa çevrilerek yollanır. Bir anlamda fax-modem kartı analog ve dijital sinyaller arasında çevirici iģlevini görür. Harici yada dahili olarak sistemde bulunabilirler. Bazı anakartlarda bütünleģik olarak bulunabilirler. 46

47 93 Ağ Kartları (Network Card) Bilgisayarların lokal yada genel ağlara bağlanmalarını sağlayan birimlerdir. Veriler dijital olarak kablolar üzerinden ağ kartlarına aktarılır. ĠĢlenen veriler yine ağ kartları üzerinden yollanır. Saniyede aktardıkları veri üzerinden değerlendirilirler. Günümüzde yerel ağların oluģturulmasında kullanılan, veri alıģveriģini yöneten ve gerçekleģtiren elemanlardır. PCI veya ISA yuvalara takılan bu kartların bağlantıları BNC veya RJ45 konnektörleri ile yapılabilmekte yani iki tip kablo ile birlikte kullanılabilmektedirler. BPS (BIT PER SECOND) MODEMĠN BĠR SANĠYEDE TRANSFER ETTĠĞĠ BĠLGĠ MĠKTARIDIR. 14,400 bps 28,800 bps 33,600 bps 56,600 bps OLABĠLĠR. 47

48 ONLINE ĠKĠ CĠHAZ ARASINDA BAĞLANTININ AKTĠF OLDUĞU DURUMDUR. VERĠ ĠLETĠġĠMĠ YAPILMAKTADIR. OFFLINE BĠR MODEMLE BAġKA BĠR CĠHAZA BAĞLI OLAMAYAN BĠR CĠHAZIN DURUMUDUR. 48

49 BROWSER WWW SAYFALARINI OKUMAYA YARAYAN PROGRAMLARDIR. INTERNET EXPLORER, NETSCAPE GĠBĠ. DOWNLOAD UZAK BĠR BĠLGĠSAYARDAN VERĠ ALMA ĠġLEMĠDĠR. 49

50 UPLOAD BĠR PC DEN UZAK BĠR PC YE VERĠ GÖNDERME ĠġLEMĠDĠR. PROTOCOL ĠKĠ VEYA DAHA FAZLA CĠHAZ ARASINDA VERĠ ALIġVERĠġĠ YAPARKEN KULLANILAN KURALLAR BÜTÜNÜDÜR. 50

51 101 Yazıcı (Printer) Bilgisayarlarda yazılan yazılar hesaplamalar, çizilen grafik ve resimleri yazıcıdan kağıda döktürebiliriz. Yazıcılar kağıda yazma tekniklerine göre üçe ayrılırlar; Dot Matrix (Nokta VuruĢlu ) Yazıcılar Ink Jet [Mürekkep püskürtmeli) Yazıcılar Lazer Yazıcılar 102 Yazıcı (Printer) Yazıcılar kendilerine has bir mikroiģlemci, belli sayıda karakter depolamasına imkan veren bir ana bellek yada tampon (buffer) içerirler. Yazıcının baskı kalitesi (buna yazıcının çözünürlüğü de denir) dpi (dot per inch=bir inch'e düģen nokta sayısı) birimi ile belirtilir. Yazıcının dpi rakamı ne kadar yüksekse, o kadar net ve güzel yazıelde edilir. Ġyi bir çıktı için yazıcının en az 600 dpi olması gerekir. 51

52 104 Çizici (Plotter) KarmaĢık çizimlerin kağıda dökülmesi için kullanılır. Mühendislik ve mimarlıkta ayrıntılı planlar ve karmaģık tasarımlar için çizici kullanılır. Yazıcılar basımı kağıdın üzerine noktalar basarak gerçekleģtirirken ; çiziciler çizim için kendi kalemini kullanarak çizim yaparlar. Çiziciler yazıcılara göre daha büyük boyutlardaki kağıtlara basım yapabilirler. 52

53 105 Tarayıcı (Scanner) Tarayıcı, kağıt üzerindeki renkli ya da siyah, beyaz bütün desen, yazı ve resimleri aynen bilgisayara kopyalar. Taramanın daha iyi yapılabilmesi için taranacak nesne bir ıģık kaynağı Ġle aydınlatılır. Böylece alınan iģaretler Ram'e yazılacak Ģekle getirildikten sonra ekranda görüntülenip, oradan da dosyaya aktarılarak saklanabilirler. 106 Kesintisiz Güç Kaynağı (UPS=Uninterruptible Power Supply) Kesintisiz güç kaynakları gerçekte bilgisayarınıza kesintisiz enerji sağlamakla görevlidirler. Fakat enerji çıkıģları belli bir voltaja ayarlanmıģ olduğu için gerilim artması yada azalması durumunda da aynı gerilimi vermeye devam edeceklerdir. KGK lar, içlerindeki Ģarj edilebilir aküler ile bilgisayarınıza belli bir süre enerji sağlamaya devam edebilecek Ģekilde üretilmektedirler. 53

54 107 Yedekleme Ünitesi (Tape Backup Unit ) Yedekleme amaçlı kullanılır. Teyp kasedi biçiminde özel üretilmiģ küçük kasetlere kayıt yapabilenlerin yanı sıra doğrudan teyp kasedine kayıt yapabilenleri mevcuttur. Depolama kapasiteleri 250MB ile 4 GB arasında değiģmektedir. Okuma ve yazma sistemleri sabit disklerden farklı olduğundan ayrıca bir arabirim ile kurulur ve iģletilebilirler. 108 Sunum Cihazı (Presentation = Data Show) Bir bilgisayar ile ders verirken veya der anlatırken, ekrandaki bilgilerin veya slayt gösterilerinin belirli aralıklarla tahtaya veya bir zemine yansıtılması bu cihazla olmaktadır. 54

55 109 Ekran Filtresi Ekrandan gelen radyasyonun ve gözü rahatsız eden ıģıkların zararlarını önlemek için ekran filtreleri üretilmiģtir. Bu filtreler sürekli bilgisayar kullananlar için önemlidir. Bu filtrenin ucundaki kablo bir topraklama hattına bağlanarak, zararlı maddelerin toprağa verilmesi sağlanmaktadır. 110 Oyun Çubuğu (Joystick) Oyun çubuğu, fare gibi, bilgisayarın hareketleri veya farklı konumları algılamasını sağlar. Günümüzde bilgisayar oyunlarında kullanılır. 55

56 Fare (Mouse) Encoder Klasik Mouse lar (toplu) topun sürtünmesi ile harekete eden ve uçlarına encoder bağlı diskler yardımı ile düzlem üzerindeki konumun belirlenmesini sağlar. Fare (Mouse) Klavye dıģında fare de PC sistemi içinde önemli bir giriģ aygıtıdır. Fare grafik kullanıcı arabirimleriyle çalıģırken ve çizimler ve grafikler yaparken vazgeçilmez bir araçtır. Windows kullanılan bir bilgisayarın faresinin olmaması düģünülemez. Fare ikon lara tıklayıp, programların çalıģtırılmasında, dosyaların taģınmasında vb. pek çok iģ için kullanılmaktadır. Yeni programlarda farenin sağ tuģuna tıkladığımızda, imlecin bulunduğu yerde gerçekleģtirebileceğimiz komutları içeren bir menü açılır. Fare temel olarak ekrandaki imleci hareket ettirmekte kullanılır. Genellikle fareler bir kablo ile kapıya (port) bağlanırlar. Bilgisayara ileti göndermek için kızıl- ötesi teknoloji kullanan kordonsuz fare aygıtları giderek yaygınlaģmaktadır. Farenin yerine, ters dönmüģ bir fareyi andıran TrackBall (Ġz topu) onun alternatifi olarak kullanılabilir. 56

57 Fare bilgisayarın giriş birisidir. aygıtlarından Bilgisayara komutların verilmesi, ekran üzerinde istenilen noktaya gidilmesi işlemlerinde kullanılır. Farenin altında bulunan dönen top sayesinde, ekran üzerinde x ve y eksenleri üzerinde istenilen noktaya gelinebilir. Farenin ekran üzerinde hangi noktada olduğunu anlamanıza yarayan ok şeklinde bir imleci yani göstergeci vardır. Fare üzerinde bulunan tuşlar seçeneklerin seçilmesi ve komutların onaylanması veya ekran üzerindeki nesneler üzerinde yapılabilecek işlemleri gerçekleştirmemizi sağlarlar. Optik Mouse lar Optik Mouse larda düzlemdeki hareket Mouse içerisinde bulunan bir kamera yardımı ile tespit edilmektedir. Optik Mouselar Agilent Technologies tarafından 1999 yılı sonunda piyasaya sürülmüş olup, saniyede 1500 resim alan küçük bir kamera içermekte idi. Optik mouse lar hemen hemen tüm yüzeylerde çalışmakta olup, alt yüzeyde kırmızı bir ışık yayan bir led bulunmaktadır ve bu yayılan bu ışık yüzeyden yansıyarak bir CMOs sensörü tarafından algılanmaktadır. Bu sensör herbir görüntüyü bir Dijital sinyal prosesörüne (DSP) analiz için aktarmaktadır. DSP saniyede 18 Milyon ve üzeri işlem yapabilme kapasitesine sahiptir. Peşpeşe gelen görüntüler işlenerek görüntüler arasındaki farklılıktan hareketle hareket miktarını algılamaktadır. 57

58 Optik Mouse lar Tekerli mouse lardan şu üstünlüklere sahiptir. Hareketli parça içermediği için aşınma yoktur ve arıza ihtimali azdır. Mouse un içerisine pislik girmesi ihtimali yoktur. Arttırılmış takip çözünürlüğü (görüntüleme ve işleme) daha hassas cevap verir. Mouse pad gibi özel yüzeyler gereksinimi yoktur. 116 Dokunmatik Ekranlar ĠĢi parmağınıza yükleyen diğer bir gösterme aygıtı, turizm danıģma bürolarında, bankalarda, metroda, alıģveriģ merkezlerinde, müzelerde ve hava alanlarında sıkça görülen dokunmatik ekranlardır (touch screen). Kullanıcılar komut vermek yada bilgi almak için ekrana dokunurlar. 58

59 Klavye Klavye üzerinde kendi mikroişlemcisi bulunan bir giriş birimidir. 118 Klavye (Keyboard) Bilgisayarın giriģ ünitelerinden bir diğeri de klavyedir. Üzerinde daktiloda bulunan tuģlar ve bazı fonksiyon tuģları vardır. Klavyeler harf diziliģlerine göre adlandırılırlar. Örneğin F klavye Türkçe klavye diye adlandırılır. Q klavye ise Amerikan klavyesidir. Ama Q klavyeye Türkçe harfler ilave edilerek te Türkçe Q klavye oluģturulmuģtur. 59

60 119 Klavye tuģlarının görevleri Daktilo tuşları :Harfler, sayılar ve noktalama iģaretleri tuģlarıdır. Fonksiyon tuşları:klavyenin en üstünde bulunan F1, F2..., F12 sıralaması halinde bulunan tuģlardır. Bu tuģların görevleri her programa göre değiģmektedir. F1 tuģu genellikle yardım tuģudur. Nümerik tuşlar :Rakam yazmaya yarayan tuģlardır. Klavyede fonksiyon tuģlarının altında ve klavyenin en sağında yer alırlar. 120 Klavye tuģlarının görevleri Esc (escape, kaçış) :Bulunulan mönüden çıkmak için veya yapılan bir iģlemin iptali için kullanılır. Enter (Giriş) :Komut yazıldıktan veya seçildikten sonra basılan tuģtur. Yazılan veya seçilen komutun çalıģtırılması için kullanılır. Kelime iģlemci programlarda bir alt satıra geçmek için kullanılır. Yön tuşları :Klavyenin alt sağ bölgesinde bulunan tuģlarıdır. Sayfa üzerinde gösterdikleri yönde ilerleme imkanı verir. Klavyenin en sağaltta yer alan ok tuģları da vardır. Bunları kullanabilmek için NUM LOCK tuģu pasif (ıģığı sönük) olmalıdır. 60

61 121 Klavye tuģlarının görevleri Aralık Çubuğu (Space bar) :En altta bulunan uzun tuģtur. Yazılan karakterler arasında sağa doğru boģluk oluģturmaya yarar. Back Space tuşu :Ġmlecin bulunduğu yerden sola doğru tek tek siler. Shift (kaydırma) :TuĢların üzerinde bulunan ikinci karakterleri veya harflerin büyük harf olarak yazdırılması için kullanılır. Num Lock: (Bu tuģ açıksa klavyenin sağ üst köģesinde ıģık yanar.)bu tuģ açıkken klavyenin sağ tarafında bulunan rakamları kullanabiliriz. 122 Klavye tuģlarının görevleri Ctrl (Kontrol) tuşu :Bu tuģun kendi baģına bir iģlevi yoktur. Diğer tuģlarla birlikte kullanılır. Örneğin Ctrl+V kopyalanan yazı, dosya veya dizini ilgili yere yapıģtırır. Caps Lock tuşu :Büyük harf tuģudur. Aktif olduğunda (ıģığı yanık) harfler sürekli olarak büyük harf Ģeklinde yazılırlar. Bu iģlemi iptal etmek için tekrar caps lock tuģuna basmak yeterlidir. Tab tuşu (Sekme) :Yazım iģlemlerinde paragraf için girinti oluģturmada ve sekme yaparken kullanılır. 61

62 123 Klavye tuģlarının görevleri Alt Gr (alternatif karakter) tuşu: Üzerinde birden fazla karakter bulunan tuģlarda sağ alt köģedeki karakterin yazdırılması için kullanılır (4 numaralı tuģun üzerinde bulunan $ karakteri). Alt (alternatif) tuşu: Kendi baģına etkisi yoktur. ASCII kodlarını girmekte kullanılır. Örneğin "alt" tuģu basılıyken 6 ve 8 tuģlarına bastığımızda ekrana "V" karakteri yazılır. Insert (araya girme) tuşu: O ana kadar girilen karakterlerin arasına yeni karakterler yerleģtirmede kullanılır. 124 Klavye tuģlarının görevleri Delete (sil) tuşu :Ġmlecin bulunduğu yerden sağa doğru tek tek siler. Home :Ġmleci satır baģına götürür. End :Ġmleci satır sonuna götürür. 62

63 125 Klavye tuģlarının görevleri PageUp :Bir sayfa öncesine götürür. PageDown :Bir sayfa sonrasına götürür. Print Screen :Windows ta o an için ekranda olan görüntüyü belleğe alır. Scroll Lock :Ġmlecin bulunduğu yeri sabit tutarak ekranın sağa veya sola hareket etmesini Pause : Bu tuģa basıldığında ekran durur. 63