YAKIN DÖNEM GENÇLİK VE SPOR POLİTİKALARININ DEĞERLENDİRİLMESİ

Transkript

1 T.C. GAZİ ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR ANABİLİM DALI YAKIN DÖNEM GENÇLİK VE SPOR POLİTİKALARININ DEĞERLENDİRİLMESİ DOKTORA TEZİ Gözde ALGÜN DOĞU Tez Danışmanı Prof. Dr. A. Azmi YETİM ANKARA Ağustos 2013

2 T.C. GAZİ ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR ANABİLİM DALI YAKIN DÖNEM GENÇLİK VE SPOR POLİTİKALARININ DEĞERLENDİRİLMESİ DOKTORA TEZİ Gözde ALGÜN DOĞU Tez Danışmanı Prof. Dr. A. Azmi YETİM ANKARA Ağustos 2013 ii

3 T.C. GAZİ ÜNİVERSİTESİ Sağlık Bilimleri Enstitüsü Beden Eğitimi ve Spor Ana Bilim Dalı Doktora Programı çerçevesinde yürütülmüş olan bu çalışma aşağıdaki jüri tarafından Doktora Tezi olarak kabul edilmiştir. Tez Savunma Tarihi :../../2013 İmza Ünvanı Adı ve Soyadı. Üniversitesi Jüri Başkanı İmza Ünvanı Adı ve Soyadı. Üniversitesi İmza Ünvanı Adı ve Soyadı. Üniversitesi İmza Ünvanı Adı ve Soyadı. Üniversitesi İmza Ünvanı Adı ve Soyadı. Üniversitesi

4 İÇİNDEKİLER Kabul ve Onay i İçindekiler ii Şekiller iv Tablolar v Semboller, Kısaltmalar vii 1. GİRİŞ 1 2. GENEL BİLGİLER Türk Spor Örgütlerinin Tarihçesi Yılı Öncesi Dönem Yılları Arasındaki Dönem Türkiye İdman Cemiyetleri İttifakı Türk Spor Kurumu Beden Terbiyesi Genel Müdürlüğü Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü Gençlik ve Spor Bakanlığı Spor Genel Müdürlüğü Teşkilatın Tarihsel Gelişimi Türkiye de Gençlik ve Spor Gençlik Kavramı Gençlik Tanımı Gençlik ve Gençliğin Önemi Kalkınma Planlarında Gençlik Spor Kavramı Sporun Tanımı Sporun Temel Amaçları Kalkınma Planlarında Spor Anayasa da Gençlik ve Spor Hükümet Programlarında Gençlik Ve Spor Genel Olarak Türk Spor Politikasının Değerlendirilmesi GEREÇ VE YÖNTEM Araştırma Modeli Araştırmanın Evren ve Örneklemi Veri Toplama Teknikleri Verilerin İstatistiksel Analizi BULGULAR Tanımlayıcı İstatistikler Görüşme Formu Sorularının Analizi TARTIŞMA Araştırma Kapsamına Alınan Yöneticilerin Demografik Özelliklerine Ait Bulgular 137 ii

5 5.2 Çalışmaya Katılan Kişilerin Yakın Dönem Gençlik ve Spor Politikalarının Değerlendirilmesine Ait Bulguların Tartışılması SONUÇ ÖZET SUMMARY KAYNAKLAR EKLER Görüşme Formu Gençlik ve Spor Bakanlığı 2012 Yılı Bütçesinin Birimler Bazında Gerçekleşme Tutarları TEŞEKKÜR ÖZGEÇMİŞ 177 iii

6 Şekiller Şekil 1 : Araştırmaya Katılanların Yaş Dağılımı 94 Şekil 2 : Araştırmaya Katılanların Kıdem Süreleri 95 Şekil 3 : Araştırmaya Katılanların Bulundukları Birimdeki Görev Süreleri 95 Şekil 4 : Araştırmaya Katılanların Lisans Mezuniyetleri 96 Şekil 5 : Tablo 2 nin Bar Grafik ile Gösterimi 98 Şekil 6 : Tablo 6 nın Bar Grafik ile Gösterimi 102 Şekil 7 : Tablo 7 nin Bar Grafik ile Gösterimi 104 Şekil 8 : Tablo 9 un Bar Grafik ile Gösterimi 108 Şekil 9 : Tablo 11 in Bar Grafik ile Gösterimi 110 Şekil 10 : Tablo 12 nin Bar Grafik ile Gösterimi 112 Şekil 11 : Tablo 13 ün Bar Grafik ile Gösterimi 115 Şekil 12 : Tablo 15 in Bar Grafik ile Gösterimi 119 Şekil 13 : Tablo 17 nin Bar Grafik ile Gösterimi 123 Şekil 14 : Tablo 20 nin Bar Grafik ile Gösterimi 128 Şekil 15 : Tablo 23 ün Bar Grafik ile Gösterimi 133 iv

7 Tablolar Tablo 1 : Araştırmaya Katılan Bürokratların Demografik Bilgilerine İlişkin Bulguların Dağılımı 93 Tablo 2 : Yakın Dönem Gençlik ve Spor Politikalarını Nasıl Değerlendiriyorsunuz Sorusuna İlişkin Bulguların Dağılımı 97 Tablo 3 : Bürokratların Kıdemlerine Göre Araştırma Sonuçları 99 Tablo 4 : Odds Oranı Hesabı-1 99 Tablo 5 : Odds Oranı Hesabı Tablo 6 : Bakanlık Öncesi ve Sonrası Gençlik Politikalarının Karşılaştırılmasına İlişkin Bulguların Dağılımı 101 Tablo 7 : Gençlik Politikaları Çerçevesinde Nasıl Bir Gençlik Hedeflenmektedir Sorusuna İlişkin Bulguların Dağılımı 104 Tablo 8 : Gençlik Politikaları ile Hedeflenen Gençlik İçin Oluşturulan Temalar ve Görev Süresine Göre Oluşturulmuş Çapraz Tablo 106 Tablo 9 : Spor Politikaları ile Hedeflenenler Sorusuna İlişkin Bulguların Dağılımı 107 Tablo 10 : Spordaki Beklentilerin Eğitim Düzeyine Göre Tablosu 109 Tablo 11 : Gençlik ve Spor Politikalarındaki İhtiyaç Duyulan Düzenlemelere İlişkin Bulguların Dağılımı 110 Tablo 12 : Bakanlığa Ayrılan Bütçeyi Yeterli Buluyor Musunuz Sorusuna İlişkin Bulguların Dağılımı 112 Tablo 13 : Son Dönemde Çeşitli Konular Çerçevesinde Hedeflere Ulaşma Konusunun Değerlendirilmesine İlişkin Bulguların Dağılımı 114 Tablo 14 : Son Dönemde Çeşitli Konular Çerçevesinde Hedeflere Ulaşma Konusunun Kıdem Derecelerine Göre Tabakalandırılması 115 Tablo 15 : Ulusal Gençlik ve Spor Politika Belgesi ile Neler Hedeflendiği Konusundaki Görüşlere İlişkin Bulguların Dağılımı 118 Tablo 16 : Ulusal Gençlik ve Spor Politika Belgesi ile Neler Hedeflendiği Konusuna Katılımcıların Yanıtlarının Lisansüstü Eğitim Olup Olmadığına Göre Tabakalandırılması 119 Tablo 17 : Gençlik ve Spor Bakanlığı na Neden İhtiyaç Duyulduğu ve Bakanlık Öncesi Dönemle Karşılaştırıldığında Ne Gibi Farklılıklar Olduğuna İlişkin Bulguların Dağılımı 122 Tablo 18 : Gençlik ve Spor Bakanlığı na Neden İhtiyaç Duyulduğu ve Bakanlık Öncesi Dönemle Karşılaştırıldığında Ne Gibi Farklılıklar Olduğu v

8 Konusunda Görüşlerin Kıdem Yıllarına Göre Tabakalandırılması 123 Tablo 19 : Gençlik ve Spor Bakanlığı na Neden İhtiyaç Duyulduğu ve Bakanlık Öncesi Dönemle Karşılaştırıldığında Ne Gibi Farklılıklar Olduğu Konusunda Görüşlerin Lisansüstü Eğitimin Olup Olmamasına Göre Tabakalandırılması 124 Tablo 20 : Bugüne Kadar Türk Spor Politikalarında En Büyük Eksiklik ve Hatalar Nelerdir, Gelecekte Öncelikli Olarak Neleri Hedefledikleri Hakkındaki Görüşlere İlişkin Bulguların Dağılımı 127 Tablo 21 : Bugüne Kadar Türk Spor Politikalarında En Büyük Eksiklik ve Hatalar Nelerdir, Gelecekte Öncelikli Olarak Neleri Hedefledikleri Hakkındaki Görüşlerin Halen Yapmakta Olunan Görevdeki Hizmet Süresine Göre Tabakalandırılması 128 Tablo 22 : Bugüne Kadar Türk Spor Politikalarında En Büyük Eksiklik ve Hatalar Nelerdir, Gelecekte Öncelikli Olarak Neleri Hedefledikleri Hakkındaki Görüşlerin Lisansüstü Eğitimin Olup Olmadığına Göre Tabakalandırılması 129 Tablo 23 : Katılımcıların Sporun İçine Halkı ve Özel Sektörü Nasıl Çekmeyi Düşünüyorsunuz Konusundaki Görüşlerine İlişkin Bulguların Dağılımı 132 Tablo 24 : Sporun İçine Halkı ve Özel Sektörü Nasıl Çekmeyi Düşünüyorsunuz Konusuna Yönelik Verilen Cevaplar Lisansüstü Eğitim Olup Olmamasına Göre Tabakalandırılması 133 Tablo 25 : Sporun İçine Halkı ve Özel Sektörü Nasıl Çekmeyi Düşünüyorsunuz Konusuna Yönelik Verilen Cevapların Çalışma Yılı Kıdemine Göre Tabakalandırılması 134 Tablo 26 : Gençlik ve Spor Bakanlığı 2012 Yılı Ödenek ve Harcama Durumu 174 Tablo 27 : Gençlik ve Spor Bakanlığı 2012 Yılı Ödenek ve Harcama Durumu 175 Tablo 28 : Bağlı Kuruluşlara Aktarılan Hazine Yardımı 175 vi

9 Semboller, Kısaltmalar BESYO BTGM CMJ DPT EYOF GSB GSGM IOC İFB İFKL KHK MEB SPSS TBMM TİCİ TSK : Beden Eğitimi ve Spor Yüksek Okulu : Beden Terbiyesi Genel Müdürlüğü : Gençlik Ortaklık Konseyi : Devlet Planlama Teşkilatı : Avrupa Gençlik Olimpik Oyunları : Gençlik ve Spor Bakanlığı : Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü : Uluslararası Olimpiyat Komitesi : İstanbul Futbol Birliği : İstanbul Futbol Kulüpleri Ligi : Kanun Hükmünde Kararname : Milli Eğitim Bakanlığı : Statistical Package for the Social Sciences (İstatistik Paket Programı) : Türkiye Büyük Millet Meclisi : Türkiye İdman Cemiyetleri İttifakı : Türk Spor Kurumu vii

10 UEFA : Avrupa Futbol Federasyonları Birliği viii

11 1. GİRİŞ Gençlerin kişisel ve sosyal gelişimini desteklemek, potansiyellerini tam anlamıyla ortaya çıkarabilecekleri imkan ve zemini hazırlamak, ekonomik ve sosyal hayatın her alanına etkin katılımlarını sağlamak gerekir. Gençlerin ekonomik ve sosyal alanın tümüne etkin katılımı ise ülke kalkınması ve gelişimi için büyük öneme sahiptir. Bireysel ekonomik ve sosyal yönleriyle spor; sağlıklı nesillerin yetişmesinde ekonominin gelişmesinde, toplumsal barışın tesis edilmesinde, sosyal uyumun geliştirilmesinde çok önemli bir yere sahiptir. Gençlerin yaş, cinsiyet, ekonomik, sosyal, ailevi ve kültürel durumları, eğitim seviyeleri, yaşadıkları yerler göz önünde bulundurularak, gençlerle iletişimin kurulması kamu politikalarının oluşturulmasında büyük önem taşımaktadır. Gençler, hayatlarının en önemli evresinden geçerken istismara açıklık nedeniyle ilgiye ihtiyaç duymaktadırlar. Gençliğin doğasıyla ilgili olan bu durumun yanında gençler geleceğin inşasında da rol alacak pozitif bir güç olarak kabul edilmelidir. Gençlik politikaları gençlerin toplumsal yapının her alanına etkin bireyler olarak katılımı ve sahip oldukları yeteneklerin ortaya çıkarılması için vazgeçilmez bir unsurdur. Spor, fiziksel ve zihinsel sağlığı korumak ve geliştirmek, sosyal ilişkiler kurmak, eğlenmek ve hoşça vakit geçirmek veya yarışmalarda mücadele ederek kazanmak amacıyla organize ya da plansız olarak yapılan fiziksel aktivitenin her türlü şeklini ifade etmektedir. 1

12 Günümüzde tüm ülkeler spora büyük bir önem vermekte ve uluslararası spor organizasyonları ile spor yarışmalarında ön sıralarda yer alabilmek için yoğun mücadeleler göstermektedir. Beden eğitimi ve spor faaliyetleri, kişilerin sosyal, psikolojik, fiziki, kültürel ve zihin gelişimlerinin yanı sıra günümüzde kitleleri etkileyen, uluslararası ilişkileri geliştirerek dünya barışına katkıda bulunan evrensel bir faaliyet alanı olması nedeniyle de öne çıkmaktadır. Bu nedenle gençler üzerinde sporun pozitif etkilerini anlama ve kavramada kamu kurumları ve sivil toplum kuruluşlarına yön vermek gerekmektedir. Gençlere düzenli fiziksel aktivite alışkanlığının kazandırılması, yetenekli gençlerin tespit edilerek üst düzeyde sporcu olarak yetiştirilmesi, amatör branşlara gerekli ve yeterli desteğin verilmesi ancak başarılı gençlik ve spor politikalarıyla gerçekleştirilebilir 1. Gençliğin gelişimi açısından son derece önemli olan gençlik ve spor politikalarının, toplumun gelişimine katkı sağlaması gerekmektedir. Bu çalışmanın temel amacı, Yakın dönem gençlik ve spor politikalarının değerlendirilmesidir. Araştırma ile elde edilecek sonuçların geleceğe yönelik gençlik ve spor alanında politika belirleme çalışmalarında ve politikaların uygulanma aşamasında önemli bir işleve sahip olacağı düşünülmektedir. 2

13 2. GENEL BİLGİLER 2.1 Türk Spor Örgütlerinin Tarihçesi Spor insanların yaşama biçimleriyle birlikte gelişmiş bir kavramdır 2. Uzun zaman amaçsız olarak yapıldığı kabul edilen hareketlerin sosyal ve kültürel gelişmeyle birlikte, bilinçli ve belirli amaçlara uygun, insanların beden ve ruh yapılarını eğitici bir değer ve nitelik kazandırdığı anlaşılmıştır. Uygarlığın gelişimiyle spor, birlikte yaşama, mücadele etme ve başarı kazanma ruhunun gelişmesine de yardımcı olmuştur. Spor insanlık tarihi boyunca insanların yaşamıyla iç içe olarak gelişirken, gelişimi boyunca da farklı amaçlara hizmet etmiştir. İlkel toplumlarda, savunma ve saldırı eylemleriyle yaşam sürerken bu eylemler sporun ilk şekilleri olmuştur ve insanın kendini korumasına hizmet etmiştir. İnsanlığın gelişim sürecinde araç yapmayı ve kullanmayı öğrenen insanların eylemleri ulaştırma ve taşımaya yönelmiştir. Daha sonra bir kısım insanların diğer insanları çalıştırmayı öğrenmesiyle birlikte kendi boş zamanlarını artırmışlardır. Sosyal bir varlık olan insan, bu boş zamanını kendi yaratıcılığının ürünleri olan bir takım faaliyetlere ayırmıştır. Bu faaliyetler ise çoğunlukla eğlenceye yönelik olmuştur. Şimdiki sportif organizasyonların temeli bu eğlencelerdir. Böylece o dönemlerde spor, boş zaman faaliyeti olarak eğlenmeye yönelik kullanılmıştır. İnsanın doğayla mücadelesindeki temel hareketlerin yarışmacı benzetimi olan sporlardan hangilerinin yapılacağına da, tarih içinde yine siyasal ve sosyoekonomik süreçler karar vermiştir. Aynı süreçler bireysel boş zamanı kitlesel boş zamana dönüştürürken, sporu da kitleselleştirmiştir 3. Anadolu nun savaş eğitiminden soyutlanmış, bütünüyle spora yönelik ilk örgütlenme birimleri pehlivan tekkeleridir. Çağdaş anlamda kulüp olgusuna çok yaklaşan bu tekkelerde güreş sporu yapılmıştır. Bu tekkeler Anadolu da sporun gelişmesinde önemli rol oynamışlardır. 3

14 Osmanlılar, imparatorluğunun yayılma döneminde aldıkları her yeni yere bölgenin güçlü kuvvetli gençlerini toplayarak, tekkelerde pehlivan olarak yetiştirmişlerdir. Ayrıca her kent ve kasabada bu tekkelerin dışında başka sporları da yaptıran örgütler bulunmuştur 4. Osmanlılar ın imece-tekke-vakıf üçgenine dayandırdıkları spor yönetim yapısı, sporla savaşı birbirinden ayırması ile batıya benzer bir yönetim uygulamasına dönüşmüştür. Osmanlı spor tekkelerinde şeyhler (öğretmenler) eğitim buyurmakta, müritlerse (sporcular) buyurulanları yapmaktaydılar. Özetle, Osmanlı İmparatorluğu nun spor yapısı savaştan arındırılmışlığıyla, Batı nın hiyerarşik otoritesiyle, Doğu nun özgün yapılarının ilginç bir sentezidir. Tanzimat dönemine kadar bu sistemlerle yönetilen Osmanlı sporu Tanzimat ile görülen laikleşme sürecinde yerleşik spor kurumlarında çözülmeler başlayarak geriye, yönetim yapısı olarak pehlivansız tekkeler, spor malzemesi olarak da, tekkesiz pehlivanlar kalmıştır 5. Hitit, Selçuklu dönemlerinde savaş amacıyla yapılan spor, Osmanlı döneminin ortalarından sonra dinsel tekke ve vakıfların bünyesinde örgütlenmiş ve daha sonra tanzimat batıcılığı ile genel eğitim düzeninin bir parçası olarak laikleşmiş ve yeni arayışlar içerisine girilmiştir. Yeni yönetsel arayış sonunda batıda var olan üç sistem alınmıştır. Bunlardan birincisi; ortak amaçlı kişilerin bir araya gelerek oluşturdukları gönüllü birlik olan şimdiki Kulüp örgütlenmesine gidilmesidir. Bu kulüplerde ağırlığı futbol spor dalı oluşturmuştur. Geniş alanlarda öncelikle yabancıların futbol oynamaları çok sayıda meraklıyı bu sahalara çekmiştir. Alınan ikinci örgütlenme şekli ise; kulüplere Lig içinde müsabaka yaptırılmasıdır. Türkiye nin ilk futbol ligi, dört yabancı takımlı bir yapıda, Moda, Elpis, İmogene ve Kadıköy kulüpleridir. İstanbul Futbol Birliği adı ile 1903 yılında kurulan bu yapıya 1905 de Galatasaray, 1908 de Fenerbahçe katılmıştır. Osmanlıların batıdan aldığı üçüncü örgütsel yapı 4

15 ise; Federe birimlerin ortak işlerinin daha etkili biçimde tek elden yönetilebilmesi için bir bölüm yetkilerini seçimlik bir üst kuruluşa devredilmesi anlamına gelen Federasyon dur 3. Bu örgütsel yapılar, Avrupa da doğup gelişmiş, Osmanlı nın bünyesine girmiştir. Kulüplerin örgütsel yapısı Avrupa da olduğu gibi, Başkan, Genel Sekreter, Genel Kaptan dan oluşmuştur. Kulüplerin yöneticileri aynı zamanda kulüpte oynayan sporculardır. II. Meşrutiyet dönemine kadar kulüp adıyla anılan örgütsel yapılar, tüzel kişiliği olmayan birer basit ortaklık şeklindedir. II. Meşrutiyetin ilanından sonra, konulan yasakların kalkması kulüp kurulmasını da kolaylaştırmış ve 3 Ağustos 1909 tarihli Cemiyetler Kanunu, spor kulüplerine önceden izin gerektirmeyen serbest kuruluşlu özel hukuk tüzel kişiliği kazandırmıştır. 7 Ekim 1983 tarih ve 2908 Sayılı Dernekler Kanunu spor kulüplerinin özel hukuk tüzel kişisi olma niteliklerini değiştirmemiş, yalnızca bunların ulusal spor yönetimlerince nasıl izleneceklerini hükme bağlamıştır 5. İstanbul Futbol Birliği (İFB), İstanbul da kurulmuş olan kulüpleri örgütlü bir şekilde bir araya getirmek ve lig usulüne göre müsabaka yaptırmak amacıyla, 1903 yılında kurulmuş gönüllü bir birliktir yılında yeni bir düzenlemeyle, İstanbul Futbol Kulüpleri Ligi (İFKL) adını almış ve bu birlikteki iki küme Cuma ve Pazar ligi olarak Cumhuriyet Dönemine ulaşmıştır. İki ligin arasındaki rekabet yüzünden Türk Sporu örgütsel bir kargaşayla kötü günler geçirmiştir yılında yapılan örgütsel düzenlemelerle Cumhuriyet sonrası spor yönetiminin hem kuramsal hem de düşünsel temelleri atılmıştır 5. Türk spor sisteminin yapılanma sürecini; örgütsüz ve himayeciliğe yönelik 1923 (Cumhuriyet) öncesi dönem, Türkiye İdman Cemiyetleri İttifakı ( ) kuruluşu ile birlikte sporda önemli adımların 5

16 atıldığı (fahrî) birlikler dönemi, Türk Spor Kurumu ile devletin spor yönetimine ağırlığını hissettirmesi ( ) dönemi, 3530 Sayılı Yasa ile Beden Terbiyesi Genel Müdürlüğü nün kuruluşu ( ) ve bu yasanın devamı niteliğindeki 3289 Sayılı Yasa (21 Mayıs 1986) ile devam eden dönemler içerisinde incelemek mümkündür 6. Bu dönemleri takiben, 638 Sayılı "Gençlik ve Spor Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin" 08 Haziran 2011 tarihinde sayılı Mükerrer Resmi Gazetede yayımlanması ile Gençlik ve Spor Bakanlığı kurulmuştur Yılı Öncesi Dönem Tarihteki tüm toplumlar gibi Anadolu daki devletlerin de, insanın doğayla savaşımına benzer şekilde spor olgusuna vardıkları ve yine Anadolu da öncelikli olarak savaşçı becerilere dayalı sporların geliştiği belirtilmektedir 7. Bu toplumlarda at sırtında ve göğüs göğüse savaşımı andıran, cirit, ata binme, polo, mızrak, okçuluk, kılıç ve güreş sporları ön planda yapılmıştır. Anlaşılacağı üzere Anadolu insanları, barışta ve savaşta büyük ölçüde yararlandıkları ata binme sporundan başka zamanlarını, iyi siyah kullanmak ve atmak için harcamışlardır. Anadolu toplumlarında beliren savaşmaya dayalı bu spor yapısı, hemen hemen hiçbir değişikliğe uğramaksızın, Hitit lerden 19. Yüzyıl Osmanlılara kadar ulaşmış, örgütsel yapı bu süreç içinde aynen korunmuştur 8. Osmanlılar döneminde sporun kitlelere ulaşmasını sağlayan bugünkü kulüp fonksiyonunu yerine getiren tekkeler bulunmaktadır. İmparatorluğun yayılma döneminde, her aldıkları yere bölgenin güçlükuvvetli gençlerini biraraya toplayıp pehlivan olarak yetiştirmek için bu tekkeler Osmanlılar tarafından kurulmuştur. Kurulan bu tekkelerin tek amacı spor ve sportif faaliyetler değildir. Çok yönlü amaçlar için kurulan bu tekkelerin faaliyetlerinden sadece bir tanesi spordur. Spor açısından 6

17 tekkelerin teşkilatlanması ve yönetimi Osmanlının Tekke-İmece-Vakıf üçgenine dayandırıldığı bilinmektedir. Tekkelerin, bugünkü kulüplere çok yakın şekilde teşkilatlanıp yönetildiği görülmektedir 9. Osmanlı İmparatorluğu döneminde bugünkü kulüplere eşdeğer bir nitelik taşıyan bu tekkeler, sosyal nitelikleri bakımından bugünkü kulüpçülük anlayışından daha ileri ve faydalı fonksiyonları yerine getirmektedir. Dayanışmaları fert ve toplum çıkarcılarının birbirine paralel olduğunu kabul eden, manevi tatmine yönelen, sosyal normların yaygın olduğu imparatorluğun gelişme dönemlerinde sosyal bütünleşmeyi sağlayıcı görevleri de üstlenmiş olan bu tekkeler, sadece bugünkü anlamıyla bir kulüp değil ama mensuplarını koruyan, gelişmelerini sağlayan, destek olan birer gayri resmi sosyal güvenlik kuruluşu durumundadırlar. Tanzimattan sonra diğer tekkelerde olduğu gibi spor tekkeleri de fonksiyonlarını yitirmeye başlamıştır. Bu dönemde kulüp modeli benimsenmiştir yılı öncesinde kurulmuş olan kulüpler arasında maçlar organize edilmiştir. Ancak takım sayısı az olduğu için maçlar hep aynı biriki takım arasında gerçekleştirilmiştir. Maçlara seyirci ilgisi çok sınırlıdır. İngiltere' de geliştirilen teknik kuralları bilenlerin sayısı fazla olmadığından hakem sıkıntısı çekilmiştir. Bütün bu olumsuzlukları ortadan kaldırmak için İstanbul Futbol Birliği kurulmuştur Yılları Arasındaki Dönem 1903 ile 1922 yılları arasında birbirlerine benzer özellikler taşıyan fakat farklı isimlerde birçok teşkilat kurulmuştur. Bu teşkilatların tamamı futbol kulüplerinin oluşturduğu örgütlerdir. Federatif bir yapı arz eden bu teşkilatlarda kararlar kulüp temsilcilerinin katılımıyla alınmıştır yılında kurulan İstanbul Futbol Birliği yukarıda da belirtildiği gibi 1903 yılı öncesi olumsuzlukları ortadan kaldırmak üzere kurulmuştur. Futbol sezonunun dolu ve çekici bir takvime bağlanması, lig programının aksaksız uygulanması, kulüpler arasındaki teknik ve idari anlaşmazlıkların 7

18 çözülmesi ve lige alınacak kulüplerin tespit edilmesi gibi görevleri mevcuttur. İstanbul Futbol Birliği bu görevlerini yerine getirirken bazı sorunlar çıkmıştır. Bu sorunların başında, özellikle Türk uyruklular tarafından kurulan kulüpler lige alınmazken, yabancı uyrukluların kurduğu kulüplerin lige kabul edilmesi gelmektedir. Başka bir sorun hakem bulmakta çekilen güçlükler ve hakemlerin, tarafların anlaşmazlıkları ile oyun esnasında değiştirilebilmesidir. En önemli sorun ise "özyönetime" dayalı bir yönetim anlayışından kaynaklanmaktadır 5. Her şeye rağmen futbol maçlarının düzenli ve programlı biçimde oynanmasını sağlayan bir lig sistemi getirmesi hem de çok kulüplü tek sporlu yapı olması bakımından, Türk Spor Tarihinde önemli bir yer tutmaktadır. Ayrıca bu birlik her ne kadar bölgesel nitelikte olursa olsun spora hizmet açısından ve ilk spor teşkilatlarının kurulması ve taban oluşturması açısından oldukça önemlidir 9. Ancak yaşanan olumsuz gelişmeler İFB nin sonunu getirmiştir. Aynı yıl İstanbul Futbol Birliğinin yerine İstanbul Futbol Kulüpleri Ligi kurulmuştur 5. İstanbul Futbol Kulüpleri Ligi nin tarihsel açıdan önemi bir öncekinin idari yanılgılarını yenilememek için gösterilen özene karşın savaş koşullarının ve kötü bir idari mirasın etkisiyle, çok sınırlı bir biçimde işlerlik kazanmasıdır yılında İstanbul Futbol Kulüpleri Ligine katılma başvuruları reddedilen ve çoğunluğu okul kulüplerinden oluşan bazı kulüpler "Cuma Ligi"ni kurmuştur 5. Böylece 1913 yılında İstanbul Kulüpleri Ligi ve Cuma Ligi olmak üzere iki ayrı futbol birliği ortaya çıkmıştır. Cuma Ligi varlığını futbol sezonunda sürdürmüştür. Bu lige İstanbul Şampiyonlar Ligi de denmektedir. Amacı, Türk kulüplerinin futbol müsabakalarını düzenlemek, maddi ve manevi 8

19 kazanç sağlamaktır. Birinci Dünya Savaşının başlamasıyla beraber Türk kulüpleri gruplaşmaya başlamıştır. Bu kulüplerden bazıları İstanbul Futbol Birliği adında birlik kurup maçlara başlarken diğer kulüpler Cuma ligi ni oluşturarak müsabakalara başlamışlardır. Sonuç olarak, Cuma ligi azınlıklar tarafından kurulmuş ve maçlarını Pazar günleri oynayan kulüplere karşı, bu lige alınmayan kulüplerin kurduğu bir tepki ligi olarak da anılmaktadır 8. İstanbul Futbol Birliği nin şampiyonu Galatasaray ile maçlarını Cuma günü yaptığı için Cuma Ligi diye anılan İstanbul Şampiyonluğu Liginde Fenerbahçe şampiyon olmuştur. Bu durumda İstanbul'u temsil edecek takımın tespiti için iki takım final oynamıştır. Fenerbahçe'nin galibiyetiyle sonuçlanan bu finalden hemen sonra her iki ligin bazı takımları yeni bir birlik oluşturmuştur. Bu birlik maçlarını Pazardan Cumaya aldıkları için "Cuma Birliği" olarak adlandırılmıştır. Cuma Birliği, İstanbul Futboluna egemen olmuştur yılına kadar lig maçları düzenli bir şekilde sürmüştür futbol sezonu maçları yapılamamış ve 1919 yılında Beşiktaş öncülüğünde Türk İdman Birliği kurulmuştur. 1920'de etnik kökenli kulüpler tekrar Pazar Ligi kurmuştur. Yabancı uyruklularla Türkler arasında adeta yarışırcasına kurulan birliklerden oluşan bu karmaşık yapı 1922 tarihinde Türkiye İdman Cemiyetleri İttifakı'nın kurulması ile son bulmuştur. Osmanlı İmparatorluğu'ndan Cumhuriyet Türkiye'sine kalan spor mirası; yerel düzeyde tekke ve vakıflarca düzenlenen güreş karşılaşmaları; "Cuma Ligi", "Pazar Ligi" türünden ikilik ve bölünmelerden bir türlü kurtulamamış bir örgütlenmedir 3. 9

20 2.1.3 Türkiye İdman Cemiyetleri İttifakı Kuruluş süreci 22 Mayıs 1921 de başlayan Türkiye İdman Cemiyetleri İttifakı, 22 Mayıs 1922 de Cemiyetler Kanunu na göre tescil işlemleri tamamlanarak kurulmuştur. Türkiye nin ilk biçimsel spor yönetiminin uygulandığı bir teşkilattır 5. Türkiye İdman Cemiyetleri İttifakı; önce İstanbul, ardından da Anadolu kulüplerinin bir araya gelmesiyle oluşturulan merkezi bir teşkilattır. Kulüpler ise devlete ve hükümetlere karşı özerkliği bulunan derneklerdir. Bu durum modern spor yönetim anlayışını yansıtmıştır. Çünkü, Burhan Felek in ifadesiyle spor şahsın ve özel teşebbüsün malı fakat hükümetin ve milletin himayesi altında kalmalıdır Olimpik anlayış da bunu gerektirir. Nitekim, sporun ve spor teşkilatlarının her türlü ekonomik, siyasi, etnik ve benzeri baskılardan bağımsız olmaları, bulundukları ülkenin yönetimine karşı özerk ve kulüplere dayanan bir yönetim yapısına sahip olmaları gerekmektedir. DPT tarafından 1977 de toplanan Beden Eğitimi ve Spor Özel İhtisas Komisyonu ön raporunda da yukarıda ifade edilen görüş savunulmaktadır 10. Türkiye İdman Cemiyetleri İttifakı; genel kongre, genel merkez ve federasyonlardan oluşan merkez; mıntıka kongresi, mıntıka merkez heyeti ve mıntıka idman heyetinden oluşan taşra teşkilatıyla ülke düzeyinde ademimerkeziyetçi bir teşkilat örneğidir. TİCİ ülke düzeyinde bir teşkilat olması, 1922 yılı öncesindeki yalnız tek sporlu teşkilatların aksine, çok sporlu olması ve Türkiye de ilk biçimsel spor yönetimini uygulaması sebebiyle modern anlamda spor teşkilatlanması olarak değerlendirilebilir 10. Türkiye İdman Cemiyetleri İttifakı giderek federal ve demokratik kimliğinden uzaklaşmış, belki de kendi içindeki etkenlerin yanında, dışındaki etkenlerle de uzaklaştırılmış, partiye sığınmak istemiştir. Parti nin kendisini ve ülke sporunu ayakta tutacağını sanmış, ileriyi ve 10

21 dünyadaki gelişmeleri göremediği için, parti ve devlet güdümündeki bir örgütün (TSK) doğumuna neden olmuştur. Zamanla kulüpler arası çekişmeler, sürtüşmeler ve ortaya çıkan bölünmeler, TİCİ nin zayıflamasına yol açmıştır. Bu arada, 1928 olimpiyatlarından sonra, TİCİ nin bazı harcama ve işlemleri denetim ve soruşturma konusu olmuştur 11. Mali açıdan devlete bağlılığın ortaya çıkardığı problemlere, sporda gereken otoriteyi sağlayamayışı da eklenince birliğin idari ve siyasi özerkliği çıkmaza girmiş, böylece TİCİ nin yerine TSK(Türk Spor Kurumu) kurulmuştur Türk Spor Kurumu Türkiye İdman Cemiyetleri İttifakı, sporun gelişmesine katkıda bulunmuş, en azından günümüzde tartışılan bağımsız ve özerk bir idare anlayışını Türk Spor yönetimine kazandırmış, fakat yapısı itibariyle otorite haline gelememiştir. Bu sebeple TSK spor yönetimini kısmen merkezileştirmiştir. Fakat; bu eğilim giderek artan dozlarda gelişmiştir 10. Türk Spor Kurumu nun amacı, Kurum Nizamnamesinde; Türkiye de sporun milli ve fenni (ulusal ve bilimsel) esaslara göre yayılmasına ve yükselmesine çalışır, Türk sporculuğunu yurt içinde ve dışında temsil eder. şeklinde yer almıştır. Hükümet programlarına spor ilk kez, TSK döneminde, 1937 yılında girmiştir 11. TİCİ ye benzer şekilde merkez ve taşra organlarından oluşan TSK, merkezde büyük kongre, genel merkez ve federasyonlardan; taşrada spor çevreleri, ajanlar ve lig heyetleri, spor kulüpleri ve spor yuvalarından meydana gelmiştir. Bu dönemde kış sporları, atıcılık, yelken, havacılık vb. 11

22 ülke savunmasına yarayacak sporlarla geleneksel sporlara önem verilmiştir. Türk Spor Kurumu kuruluş safhasında kendine özgü ve seçimle işbaşına gelen organları ve gelirlerini harcama yetkisine sahipliği itibariyle özerk bir teşkilattır. Bu yapılaşma anlayışı TİCİ den çok farklı değildir. Ancak TSK nın genel kurulunda hükümetin ve askeri üyelerin yer alması ve devrin tek ve yönetici partisi Cumhuriyet Halk Partisi nin Genel Başkanlık Kurulunun ve parti genel sekreterliğinin TSK nın bütçe ve çalışma programlarını onaylaması onu yarı-resmi bir yapıya dönüştürmüştür. Ayrıca önemli görülen meselelerde partiden talimat alınmıştır. Kısaca bu dönemde spor teşkilatı parti-devlet idaresinden başka bir şey değildir. TSK nın bu yapısından dolayı partililerin şahsi hırs ve amaçları spora karışmış, spordaki bazı olumsuz hadiseler partiye sıçramıştır. Bu durum, sosyal ve siyasal çevrelerde gruplaşmalara yol açmış, hizmetin sunulmasında fırsat eşitliği ilkesi ihlal edilmiştir. Bu yüzden hükümet bu yükü doğrudan taşımayı göze alamamış, sorumluluğu devlet paralelinde ve resmi nitelendirilebilecek bir parti yan kuruluşu olan Halkevlerine bırakmak istemiştir. Ayrıca, TİCİ ve TSK dönemlerindeki olumsuzluklar göz önüne alınarak; sporun eğitim ve sağlık işleri gibi devlet tarafından yöneten Almanya, İtalya ve Rusya gibi örneklere özenilerek, yeniden yapılanma düşünülmüş ve işlenmiştir. Bütün bu sebeplerle varlığını iki yıl sürdüren TSK bir geçiş dönemi olmuş ve yerini tamamıyla bir kamu kuruluşu olan ve 3530 sayılı yasayla kurulan Beden Terbiyesi Umum Direktörlüğüne bırakmıştır

23 2.1.5 Beden Terbiyesi Genel Müdürlüğü Daha önce belirtildiği gibi TİCİ ve TSK Türk sporuna hizmet etmiştir. Ancak bu dönemlerde bahsi geçen gelişmelerden ötürü devlet eliyle yürütülmesi gerektiği düşüncesi hâkim olmuştur. Böylece gönüllü kuruluşlar tarafından özerk bir yapı olarak kurulan, herkesin benimsediği bir otorite haline gelemeyen TİCİ 'nin; Türkiye'nin savaşa girme riskinin bulunduğu, savaşacak gençlik yetiştirmeye ihtiyaç duyduğu yıllarda sporda otorite ve disiplin kurma hususuna sınırlı bir merkezcilikle cevap veren TSK'nın yerine tam bir devlet otoritesi olan Beden Terbiyesi Genel Müdürlüğü 3530 Sayılı Kanunla kurulmuştur 3. Beden Terbiyesi Genel Müdürlüğünün kuruluş amacına baktığımızda, yurttaşın fizik ve moral kabiliyetlerini milli ve devrimci yollardan geliştirmek, ona yurdu tanımayı, sevmeyi, korumayı öğretmek amacını güden, oyun, jimnastik ve spor çalışmalarını bu anlayışla düzenleyerek gerekli yapıların meydana getirilmesi, çarelerini bulup yaymak ve bunların uygulanmalarını sağlamaktır Beden Terbiyesi Genel Müdürlüğünün Görevleri Yurttaşları fizik ve moral bakımından yetiştirmek; yurttaşa yurdu tanıma, sevme ve koruma amacını güden oyun, jimnastik ve spor çalışmalarını sevk ve idare etmek, Gençlerin kulüp ve gruplara giderek boş zamanlarının beden terbiyesiyle değerlendirmeleri konusunda spor mükellefiyetini tatbik etmek, Uluslararası temaslarda memleketi temsil edecek sporcuların sağlık, ahlak ve teknik şartlara göre seçmek için tedbirler almak, 13

24 Diğer memleketlerdeki sportif gelişmeleri izlemek ve ileri memleket seviyesine ulaşma imkanlarını araştırmak, Beden terbiyesi teşkilatının ceza yönetmeliğini uygulamak, bölge spor faaliyetlerini planlamak, Kulüplerin kurulmasına teşvik etmek ve bunların genel müdürlüğe intibak tescillerini yapmak, Memur ve işçi sayısı beş yüzden çok olan müessese ve kurumların spor alanı ve yüzme havuzu gibi tesisler yapması ve uzman beden eğitimi öğretmeni ve antrenör tutması için gerekli çalışmaları yapmak, Kışla, ceza evi ve okul gibi kamu müesseseleri için beden eğitimi esaslarını tespit etmek, beden terbiyesi ve sporla ilgili tesis ve yapılan projeleri hazırlamak ve hazırlatmak, uygulamak, uygulama sonuçlarını kontrol ve takip etmek, Proje ve inşaata ait fenni ve idari şart nameleri hazırlamak, Kendisine ait gayri menkullerin tapu işlerini yapmak ve kayıtlarını tutmak, Sporculara verilen mükafat ve cezaların kayıtlarını tutmak, Sporcu ve kulüplerin tescil, vize, belge ve kulüp değiştiren sporcuların işlemlerini yürütmek, sporcuların sağlık şartlarını tespit etmek, Futbol müsabakalarında müşterek bahis tertip edip spor-toto matbaasını işletmek, yurttaşların beden eğitimi ve spor alanındaki ilgilerini ve ilgisini arttıracak yayınlar yapmaktır

25 BTGM, kurulduğu yıl olan 1938 den itibaren farklı üst kuruluşlara bağlanarak günümüze kadar varlığını sürdürmüştür de Başbakanlığa, 1942 de Milli Eğitim Bakanlığı na, 1960 da tekrar Başbakanlığa, 1970 de yeni kurulan Gençlik ve Spor Bakanlığı na, 1983 de Milli Eğitim Gençlik ve Spor Bakanlığı na, 1989 da yeniden Başbakanlığa bağlanmıştır. BTGM nin farklı üst kuruluşlara bağlanmasının nedenleri ise; BTGM nin herhangi bir bakanlığa veya kurulacak bir icracı bakanlığa bağlanması hiyerarşik yetki kullanmasında sorunlar çıkarabilirdi. Zira eş düzey bakanlıkların birinin diğerine yaptırım uygulaması söz konusu olmamaktadır. Halbuki spor birçok bakanlığı birden ilgilendiren bir husustur. Bu sebepledir ki; Beden Terbiyesi teşkilatının 1938 de, hem bakanlıklar arasında koordinasyonu sağlayacak hem de bakanlıklar üzerinde yaptırım gücüne sahip bir makam olan Başbakanlık makamına bağlanması düşünülmüştür. Başbakanlık 3530 sayılı Beden Terbiyesi Kanunu nda öngörülen teşkilatlanmayı gerçekleştirmekte başarısız olmuştur. Hâlbuki Beden Terbiyesi Kanunu nun 4. maddesiyle getirilen beden eğitimi ve spor yapma zorunluluğu aynı Yasa da öngörülen teşkilatlanmanın gerçekleştirilebilmesi ile mümkün olabilirdi. Teşkilatlanma eksikliğinden kaynaklanan bu başarısızlık, daha etkili olabilecek bazı hazır teşkilatlardan yararlanma arayışına sebebiyet verdi. İşte bu arayışlar, ilçe, bucak ve köylere kadar inen teşkilatının bulunması sebebiyle Beden Terbiyesi Genel 15

26 Müdürlüğü nün 1942 de Milli Eğitim Bakanlığı na bağlanması sonucunu doğurdu. O yıllarda, 3530 sayılı kanunda, profesyonellik bir hükme bağlanmamıştı, ilgili mevzuat amatörlük hükümlerine göre düzenlenmişti. Böylece şartların zorlanmasıyla 1951 yılında profesyonel futbola bir yönetmelikle yasallık kazandırıldı yılına kadar da futbol mahalli lig kapsamındadır. Ancak 1959 yılında deplasmanlı hale gelmiştir. Dolayısıyla spor, Milli Eğitim Bakanlığı nın gücünü aşmıştır. Ayrıca spor, okullara ve öğrenciye ancak yetişebilen MEB nin spora ilişkin olarak meydana gelen bu dezavantajları sebebiyle 1960 da BTGM yeniden Başbakanlığa bağlanmıştır sezonunda futbolda Türkiye 3. ligi kurulmuştur. Buna bağlı olarak da spor yapısı iyiden iyiye karışmıştır. Bu karışıklık spor alanında icracı bir bakanlığın kurulması gereğini düşündürmüş ve 1969 yılında Gençlik ve Spor Bakanlığı kurulmuştur. Spor yanında gençlik hizmetlerine de önem verecek Gençlik Sorunları, Gençlik Hizmetleri, Okul içi Beden Eğitimi ve Spor adında üç genel müdürlük kurulmuştur. Ancak görevleri itibariyle bunlar daire başkanlığı seviyesinde kalmışlardır yılında BTGM bu Bakanlığa bağlanmıştır 13. Gençlik ve Spor Bakanlığı merkez örgütü Bakanlık makamı, esas birim olarak dört genel müdürlük ve büyük bölümü ortak hizmet birimi durumunda olan ve başka kuruluşlardaki türdeş organlarla aynı işleri gören danışmacı ve yardımcı birimlerden kurulmuştur Anayasası nda, Devlet her yaştaki Türk vatandaşlarının beden ve ruh sağlığını geliştirecek tedbirler alır. Sporun kitlelere yayılmasını teşvik eder ve başarılı sporcuları korur (m.59) hükmü yer almaktadır. Böyle maddelerin Anayasa da yer alması sosyal devlet 16

27 anlayışına uygundur. Ancak bu husus devlet organlarınca özel sektörün ve gönüllü kuruluşların çabalarını törpüleyici değil, teşvik edici bir yapılanmayı ve idareyi gerektirmektedir 13. Nitekim 1983 de sporun nasıl yönetileceği konusundaki tereddütlerin olduğu yıllardaki gibi Gençlik ve Spor Bakanlığı ile Milli Eğitim Bakanlığı 179 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile birleştirilecek Milli Eğitim Gençlik ve Spor Bakanlığı kurulmuş ve BTGM bu Bakanlığa bağlanmıştır yılında BTGM 356 Sayılı KHK yle Milli Eğitim Gençlik ve Spor Bakanlığından ayrılarak üçüncü defa tekrar Başbakanlığa bağlanmıştır. Bu defa Genel Müdürlük ün adı Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü ne dönüştürülmüştür. Uygulamada, spor faaliyetlerinin düzenlenmesi, denetlenmesi ve koordinasyonu konusunda karşılaşılan yetki sorunları, iki kurum arasında sürtüşmelere sebebiyet vermiştir. Bu sebeple yeniden böyle bir düzenlemeye gidilmiştir den günümüze kadar farklı üst kuruluşlara bağlanarak faaliyetlerini sürdüren BTGM merkez ve taşra teşkilatlarından oluşmaktadır sayılı yasaya göre BTGM nin merkez teşkilatında genel müdürlük makamı, genel müdürlük kurulları, esas, danışma ve yardımcı birimler bulunmaktadır. BTGM nin taşra teşkilatında ise, bölge başkanı (vali), bölge müdürlüğü, ilçe başkanı (kaymakam), bucak beden terbiyesi başkanı (bucak müdürü) ve köy beden terbiyesi başkanlığı (muhtar) bulunmaktadır 13. Bu yapıda, Beden Terbiyesi nin taşra teşkilatında yalnızca bölge başkanlığı, bölge müdürlüğü basamakları işlerlik kazanmıştır. Diğer basamaklarda fonksiyonellik söz konusu değildir

28 BTGM yasası ve yasanın tanıdığı geniş yetkilerle oluşturulan spor federasyonlarının yapısı, çağın gelişimine ve toplumsal değişimlere ayak uyduramayınca, 3530 sayılı yasanın birçok önemli ilke içermesine karşın artık eskidiği, yıprandığı ve çağın hızına cevap veremediği ileri sürülmüştür. Bu vesileyle, Beden Terbiyesi yasası yerine değişen ve gelişen şartlara uyum sağlamak üzere BTGM nün teşkilat ve görevleri hakkında 3289 sayılı yasa 21 Mayıs 1986 tarihinde kabul edilerek 28 Mayıs 1986 tarih ve sayılı Resmİ Gazete de yayınlanmıştır. Daha sonra çıkarılan 2 Mart 1989 tarih ve 356 sayılı Bakanlar Kurulu kararının 2009 sayılı Resmi Gazete de yayınlanması ile Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü adını almıştır Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü 3289 sayılı kanunun amacı, başbakanlığa bağlı, merkezde katma bütçeli ve tüzel kişiliğe sahip Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünün, taşrada ise özel bütçeli Gençlik ve Spor il ve ilçe müdürlüklerinin kurulmasına, teşkilat görev ve yetkilerine ait esas ve usulleri düzenlemektir Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü nün Görevleri Vatandaşın ve okul dışı gençlerin fizik, moral, güç ve yeteneklerini sağlayan beden eğitimi, oyun, jimnastik ve spor faaliyetlerini sevk ve idare etmek; gençliğin boş zamanının değerlendirilmesine ilişkin hizmetleri yürütmek, bilgi ve beceri kursları düzenlemek, gençlerin kötü alışkanlıklardan korunması için gerekli tedbirleri almak, Milli Eğitim Bakanlığına bağlı bütün öğretim kurumlarının; yurt içi ve yurt dışı spor faaliyetlerini programlamak, beden eğitimi ve spor faaliyetlerinin esaslarını tespit etmek, yürütmek bu faaliyetlere ait araçgereç ve benzeri ihtiyaçları sağlamak, 18

29 Okul dışı izcilik ve spor faaliyetleri ile gençlik faaliyetlerini programlamak, düzenlemek, yönetmek ve gelişmesini sağlamak; spor idarecisi, antrenör, monitör, spor elemanları ve hakemleri yetiştirmek, eğitmek, sayılarını artırmak, eğitim merkezleri kurmak. Sporcu ve spor kulüpleri ile gençlik derneklerinin tescil, vize aktarma işlemlerini yapmak, Beden eğitimi, gençlik ve spor faaliyetleri için gerekli olan gençlik merkezleri, kampları ile saha, tesis ve malzemeleri yapmak, yaptırmak, işletmek ve bu tesisleri vatandaşın istifadesine sunmak, Sporcu sağlığı ile ilgili tedbirleri almak, sporcu sağlık merkezleri açmak, açtırmak, işletmek, işletilmesine yardımcı olmak, sporcuların sigortalanması işlemlerini yapmak ve yaptırmak, Spor müsabakalarında milletlerarası kuralların ve her türlü talimatın uygulanmasını sağlamak, Futbol müsabakalarında müşterek bahis düzenlemek, yönetmek, Beden eğitimi ve spor alanında teknik bilgi ve spora ilgiyi artıracak yayınlar yapmak, faaliyetlerde bulunmak, Gençliğin boş zamanlarının değerlendirilmesi hususunda diğer kuruluşlarla işbirliği yapmak, Bu kanuna göre tescili yapılmış bulunan spor kulüp ve kuruluşları ile spor amacını taşıyan teşekkül ve spor elemanlarını denetlemek, Başarılı sporculara ve çalıştırıcılara ayni ve nakdi yardım yapmak ve yapılmasını sağlamak, ödüllendirmek, 19

30 yapmak. İlgili mevzuat ve Başbakanlıkça verilen benzeri görevleri Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü nün Örgüt Yapısı Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü; Merkez ve Taşra örgütlerinden meydana gelir Merkez Örgütü Ana Hizmet Birimleri Spor Federasyonları Başkanlıkları Tesisler Dairesi Başkanlığı Sağlık İşleri Dairesi Başkanlığı Spor Eğitim Dairesi Başkanlığı Gençlik Hizmetleri Dairesi Başkanlığı Spor Kuruluşları Dairesi Başkanlığı Spor Faaliyetleri Dairesi Başkanlığı Danışma ve Denetim Birimleri Teftiş Kurulu Başkanlığı Hukuk Müşavirliği Araştırma Planlama ve Koordinasyon Dairesi Başkanlığı 20

31 Spor Kontrolörleri Kurul Başkanlığı Yardımcı Birimler Personel ve Eğitim Dairesi Başkanlığı İdari ve Mali İşler Dairesi Başkanlığı Dış İlişkiler Dairesi Başkanlığı Savunma Uzmanlığı Bağlı Birimler Spor-Toto-Loto Teşkilat Müdürlüğü Taşra Örgütü İllerde Gençlik ve Spor İl Müdürlüğü, İlçelerde Gençlik ve Spor İlçe Müdürlükleri kurulur. İllerde Vali, İlçelerde Kaymakam Gençlik ve Spor Başkanıdır. Bu teşkilatın hizmetleri illerde İl Müdürü, ilçelerde İlçe Müdürü tarafından yürütülür. Hizmetlerin yürütülmesinden dolayı il müdürü valiye, ilçe müdürü kaymakama karşı sorumludur. İl teşkilatının bütçesi özel bütçedir. İl bütçesinden ilçelere, il müdürünün teklifi ve valinin onayı ile ödenek tahsis edilir Spor Dalları Temsilcileri İllerde gençlik ve spor işleriyle meşgul olmak üzere, valilerin sorumluluğu altında, o illerde uygulanmakta olan spor dallarının ilgili federasyonları ile uyumlu çalışabilme ve bu federasyonların taşra bağlantılarını sağlayabilme amacı ile fahri birer spor dalı temsilcisi bulunur. 21

32 Sürekli Kurullar Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünün sürekli kurulları şunlardır: Gençlik ve Spor Şuraları Merkez Danışma Kurulu Merkez Ceza Kurulu Genel Müdürlük Ceza Kurulu İl Ceza Kurulu Gençlik ve Spor Bakanlığı Gençlik ve Spor Bakanlığı, 638 Sayılı "Gençlik ve Spor Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin" 08 Haziran 2011 tarihinde sayılı Mükerrer Resmi Gazetede yayımlanması ile kurulmuştur. Bu Kanun Hükmünde Kararnamenin amacı, Gençlik ve Spor Bakanlığının kuruluş, görev, yetki ve sorumluluklarını düzenlemektir. Gençlik ve Spor Bakanlığının görevleri şunlardır: Gençliğin kişisel ve sosyal gelişimini destekleyici politikaları tespit etmek, farklı genç gruplarının ihtiyaçlarını da dikkate alarak gençlerin kendi potansiyellerini gerçekleştirebilmelerine imkân sağlamak, karar alma ve uygulama süreçleri ile sosyal hayatın her alanına etkin katılımını sağlayıcı öneriler geliştirmek ve bu doğrultuda faaliyetler yürütmek, ilgili kurumların gençliği ilgilendiren hizmetlerinde koordinasyon ve işbirliğini sağlamak, 22

33 Gençliğin ihtiyaçları ile gençliğe sunulan hizmet ve imkânlar konusunda inceleme ve araştırmalar yapmak ve öneriler geliştirmek, gençlik alanında bilgilendirme, rehberlik ve danışmanlık yapmak, Gençlik çalışma ve projelerine ilişkin usul ve esasları belirlemek, Gençlik çalışma ve projeleri yapmak, bu çalışma ve projeleri desteklemek, bunların uygulama ve sonuçlarını denetlemek, Spor faaliyetlerinin plan ve program dâhilinde ve mevzuata uygun bir şekilde yürütülmesini gözetmek, gelişmesini ve yaygınlaşmasını teşvik edici tedbirler almak, Spor alanında uygulanacak politikaları tespit etmek ve uluslararası kuralların ve talimatların uygulanmasını temin etmek, yapmak. Mevzuatla Bakanlığa verilen diğer görev ve hizmetleri Teşkilat Yapısı Bakanlığın yurtdışında yürüteceği program, proje ve faaliyetlerin gerektirdiği koordinasyonun sağlanması amacıyla Koordinasyon Ofisleri kurulabilir. Koordinasyon Ofislerinin kurulacağı yerler ve süresi ile Ofislerin çalışma usul ve esasları; bu Ofislerde, Bakanlık ve bağlı kuruluşların personelinden görevlendirilenler ile bunlara yardımcı olmak üzere mahallinden temin edilen ve Ofis hizmetlerinde çalışan personelin niteliği, sayısı, görev süresi ve bunlara ödenecek ücretlerin belirlenmesi, 23

34 personele yapılacak ödemeler dışında kalan diğer harcamaların neler olacağı ve harcamaya ilişkin usul ve esaslar Bakanlar Kurulunca belirlenir Bakan ve Görevleri Bakanlığın en üst amiri olan Bakan, Bakanlık icraatından ve emri altındakilerin faaliyet ve işlemlerinden Başbakana karşı sorumlu olup aşağıdaki görev, yetki ve sorumluluklara sahiptir: Bakanlığı Anayasaya, kanunlara, hükümet programına ve Bakanlar Kurulunca belirlenen politika ve stratejilere uygun olarak yönetmek, Bakanlığın görev alanına giren hususlarda politika ve stratejiler geliştirmek, bunlara uygun olarak yıllık amaç ve hedefler oluşturmak, performans ölçütleri belirlemek, Bakanlık bütçesini hazırlamak, gerekli kanunî ve idarî düzenleme çalışmalarını yapmak, belirlenen stratejiler, amaçlar ve performans ölçütleri doğrultusunda uygulamayı koordine etmek, izlemek ve değerlendirmek, Bakanlık faaliyetlerini ve işlemlerini denetlemek, yönetim sistemlerini gözden geçirmek, teşkilat yapısı ve yönetim süreçlerinin etkililiğini gözetmek ve yönetimin geliştirilmesini sağlamak, Faaliyet alanına giren konularda diğer bakanlıklar, kamu kurum ve kuruluşları ile işbirliği ve koordinasyonu sağlamak Müsteşar ve Müsteşar Yardımcıları Müsteşar, Bakandan sonra gelen en üst düzey kamu görevlisi olup Bakanlık hizmetlerini, Bakan adına ve onun emir ve yönlendirmesi doğrultusunda, mevzuat hükümlerine, Bakanlığın amaç ve politikalarına, stratejik planına uygun olarak düzenler ve yürütür. Bu 24

35 amaçla, Bakanlık kuruluşlarına gereken emirleri verir ve bunların uygulanmasını gözetir ve sağlar. Müsteşar bu hizmetlerin yürütülmesinden Bakana karşı sorumludur. Müsteşara yardımcı olmak üzere iki Müsteşar Yardımcısı görevlendirilebilir Gençlik ve Spor Bakanlığının Hizmet Birimleri Gençlik Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Proje ve Koordinasyon Genel Müdürlüğü, Eğitim, Kültür ve Araştırma Genel Müdürlüğü, Spor Hizmetleri Dairesi Başkanlığı, Dış İlişkiler Dairesi Başkanlığı, Hukuk Müşavirliği, Strateji Geliştirme Dairesi Başkanlığı, Personel Dairesi Başkanlığı, Destek Hizmetleri Dairesi Başkanlığı, Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığı, Basın ve Halkla İlişkiler Müşavirliği, Özel Kalem Müdürlüğü. 25

36 Gençlik Hizmetleri Genel Müdürlüğü Görevleri Gençlere yönelik istismarın ve şiddetin engellenmesi ile gençler arasında her türlü ayrımcılığın giderilmesi amacıyla gerekli tedbirleri almak ve bu hususlarda öneriler geliştirmek, Yurtiçi veya yurtdışında gençlikle ilgili toplantı, kurs, seminer ve benzeri faaliyetler düzenlemek, düzenlenen faaliyetlere katılmak ve bu faaliyetleri desteklemek, Gençlere hizmet veren gençlik merkezi ve benzeri tesisler ile gençlik ve izcilik kamplarının kurulması ve çalışmasına ilişkin usul ve esasları belirlemek, bunları geliştirici ve tanıtıcı faaliyetlerde bulunmak, Sosyal hayatın her alanına gençliğin etkin katılımını sağlayıcı öneriler geliştirmek, yapmak, Gençlik derneklerinin tescil, vize ve aktarma işlemlerini Gençleri kötü alışkanlıklardan koruyacak çalışmalar yapmak ve bu konuda faaliyetler yürütmek, Ulusal ve yerel düzeyde gençlik etkinlikleri düzenlemek, Gençlik haftası etkinliklerini düzenlemek, Gençlik alanında faaliyet gösteren sivil toplum kuruluşları ile kamu kurum ve kuruluşları, mahalli idareler ve üniversitelerin ilgili birimleriyle ilişkileri yürütmek. 26

37 Proje ve Koordinasyon Genel Müdürlüğü Görevleri Gençlik veya spor alanında proje ve çalışmalar yapmak, bu alanda yapılacak proje ve çalışmaları değerlendirmek, katılmak, desteklemek, uygulama ve sonuçlarını denetlemek, desteklenecek proje ve çalışmalara ilişkin usul ve esasları belirlemek. Dezavantajlı gençlere ve gençlerin hareketliliğine yönelik projeleri öncelikli olarak desteklemek. Görev alanıyla ilgili konularda kurum ve kuruluşlar arasında koordinasyon ve işbirliğini sağlamak. Ulusal Gençlik ve Spor Politikası Belgesinin oluşturulmasına ilişkin hazırlık çalışmalarını yapmak ve uygulanmasını takip etmek. Gençliğe sunulan hizmet ve imkânlar konusunda gelen talep, öneri ve şikâyetleri ilgili kurumlara iletmek Eğitim, Kültür ve Araştırma Genel Müdürlüğü Görevleri Gençlere rehberlik ve danışmanlık hizmeti yapmak, eğitim hizmet ve imkânlarını geliştirici faaliyetlerde bulunmak. Gençliğin gelişimine katkı sağlamak amacıyla eğitim ve kültür alanında yapılabilecek faaliyetleri planlamak. Bakanlığın görev alanıyla ilgili yayınlar yapmak, yaptırmak ve yayınları takip etmek. 27

38 Yurtiçi ve yurtdışında gençlikle ilgili inceleme ve araştırmalar yapmak veya yaptırmak, bunların sonuçlarını ilgili kurum ve kuruluşlarla paylaşmak. Gençlerin bilim, sanat ve kültürel alanlara ilgisini artırmaya yönelik faaliyetler yürütmek ve bu kapsamda yürütülen faaliyetleri desteklemek Spor Hizmetleri Dairesi Başkanlığı Görevleri Spor faaliyetlerinin gelişmesini ve yaygınlaşmasını teşvik edici tedbirler almak ve bu faaliyetlere her yaşta katılımı sağlayacak önlemler geliştirmek. Yurtiçi ve yurtdışı spor faaliyetlerinin plan ve program dâhilinde ve mevzuata uygun olarak yürütülmesini gözetmek ve gelişmesini sağlamak, spor alanındaki uluslararası kuralların ve talimatların uygulanmasını temin etmek. Spor federasyonlarının kurulmasını teşvik edici önlemler almak, sporcu yetiştirilmesi, sporcu sağlığı ve spora ilgiyi artırmaya yönelik çalışmaları takip etmek. Spor alanında uygulanacak temel politika önerileri geliştirmek Dış İlişkiler Dairesi Başkanlığı Görevleri Bakanlığın faaliyet alanıyla ilgili uluslararası gelişmeleri takip etmek ve Bakanlığın uluslararası ilişkilerini yürütmek. Uluslararası kuruluşlar ve uluslararası gençlik organizasyonları nezdinde Bakanlığı temsil etmek. 28

39 Uluslararası gençlik organizasyonları düzenlenmesinde ilgili birimlere yardımcı olmak. Uluslararası kuruluşlara üyelik, aidat ve benzeri hizmetlerle ilgili maddi yükümlülükleri yerine getirmek Hukuk Müşavirliği Görevleri Bakanlığın taraf olduğu adlî ve idarî davalarda, tahkim yargılamasında ve icra işlemlerinde Bakanlığı temsil etmek, dava ve icra işlemlerini takip etmek, anlaşmazlıkları önleyici hukukî tedbirleri zamanında almak. Bakanlık hizmetleriyle ilgili olarak diğer kamu kurum ve kuruluşları tarafından hazırlanan mevzuat taslaklarını, Bakanlık birimleri tarafından düzenlenecek her türlü sözleşme ve şartname taslaklarını, Bakanlık ile üçüncü kişiler arasında çıkan her türlü uyuşmazlıklara ilişkin işleri ve Bakanlık birimlerince sorulacak diğer işleri inceleyip hukukî mütalaasını bildirmek. Bakanlıkça hizmet satın alma yoluyla temsil ettirilen dava ve icra takiplerine ilişkin usul ve esasları belirlemek, bunları izlemek, koordine etmek ve denetlemek. Bakanlığın amaçlarını daha iyi gerçekleştirmek, mevzuata, plan ve programa uygun çalışmalarını temin etmek amacıyla gerekli hukukî teklifleri hazırlayıp Bakana sunmak Strateji Geliştirme Dairesi Başkanlığı Görevleri 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanunu, tarihli ve 5436 sayılı Kanunun 15 inci maddesi ve diğer 29

40 mevzuatla strateji geliştirme ve malî hizmetler birimlerine verilen görevleri yerine getirmek Personel Dairesi Başkanlığı Görevleri Bakanlığın insan gücü politikası ve planlaması ile insan kaynakları sisteminin geliştirilmesi ve performans ölçütlerinin oluşturulması konusunda çalışmalar yapmak ve tekliflerde bulunmak. Bakanlık personelinin atama, nakil, terfi, emeklilik ve benzeri özlük işlemlerini yürütmek. Bakanlığın eğitim planını hazırlamak, uygulamak ve değerlendirmek. Eğitim faaliyetleri ile ilgili dokümantasyon, yayım ve arşiv hizmetlerini yürütmek Destek Hizmetleri Dairesi Başkanlığı Görevleri 5018 sayılı Kanun hükümleri çerçevesinde, Bakanlığın kiralama ve satın alma işlerini yürütmek, temizlik, aydınlatma, ısıtma, onarım, taşıma ve benzeri hizmetleri yapmak veya yaptırmak. Bakanlığın taşınır ve taşınmazlarına ilişkin işlemleri ilgili mevzuat çerçevesinde yürütmek. Genel evrak ve arşiv faaliyetlerini düzenlemek ve yürütmek. Bakanlık sivil savunma ve seferberlik hizmetlerini planlamak ve yürütmek. 30

41 Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığı Görevleri Bakanlık projelerinin Bakanlık bilişim altyapısına uygun olarak tasarlanmasını ve uygulanmasını sağlamak, teknolojik gelişmeleri takip etmek, bilgi güvenliği ve güvenilirliği konusunun gerektirdiği önlemleri almak, politikaları ve ilkeleri belirlemek, kamu bilişim standartlarına uygun çözümler üretmek. Bakanlığın bilgi işlem hizmetlerini yürütmek. Bakanlığın internet sayfaları, elektronik imza ve elektronik belge uygulamaları ile ilgili teknik çalışmaları yapmak. Bakanlık hizmetleriyle ilgili bilgileri toplamak ve ilgili birimlerle işbirliği içinde veri tabanları oluşturmak. Bakanlığın mevcut bilişim altyapısının kurulumu, bakımı, ikmali, geliştirilmesi ve güncellenmesi ile ilgili işleri yürütmek, haberleşme güvenliğini sağlamak ve bu konularda görev üstlenen personelin bilgi teknolojilerindeki gelişmelere paralel olarak düzenli şekilde hizmet içi eğitim almalarını sağlamak Basın ve Halkla İlişkiler Müşavirliği Görevleri Bakanlığın basın ve halkla ilişkilerle ilgili faaliyetlerini planlamak ve bu faaliyetlerin belirlenen usul ve ilkelere göre yürütülmesini sağlamak sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanununa göre yapılacak bilgi edinme başvurularını etkin, süratli ve doğru bir şekilde sonuçlandırmak üzere gerekli tedbirleri almak. 31

42 Özel Kalem Müdürlüğü Görevleri Bakanın çalışma programını düzenlemek. Bakanın resmî ve özel yazışmalarını, protokol ve tören işlerini düzenlemek ve yürütmek. Bakanlıkta, önem ve öncelik taşıyan konularda Bakana yardımcı olmak üzere yirmi Bakanlık Müşaviri atanabilir Spor Genel Müdürlüğü Gençlik ve Spor Bakanlığına bağlı, merkezde katma bütçeli ve tüzel kişiliğe sahip Spor Genel Müdürlüğünün, taşrada ise özel bütçeli Gençlik Hizmetleri ve Spor İl ve İlçe Müdürlüklerinin kurulmasına, teşkilat, görev ve yetkilerine ait esas ve usullere ilişkin düzenlemeler 3289 sayılı Spor Genel Müdürlüğünün Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun ile düzenlenmektedir Spor Genel Müdürlüğünün Görevleri Vatandaşın ve okul dışı gençlerin fizik, moral güç ve yeteneklerini sağlayan beden eğitimi, oyun, jimnastik ve spor faaliyetlerini sevk ve idare etmek, Milli Eğitim Bakanlığına bağlı bütün öğretim kurumlarının; yurt içi ve yurt dışı spor faaliyetlerini programlamak, beden eğitimi ve spor faaliyetlerinin esaslarını tespit etmek, yürütmek, bu faaliyetlere ait araç, gereç ve benzeri ihtiyaçları sağlamak, Okul dışı izcilik ve spor faaliyetlerini programlamak, düzenlemek, yönetmek ve gelişimini sağlamak; spor idarecisi, antrenör, 32

43 monitör, spor elemanları ve hakemleri yetiştirmek, eğitmek, sayılarını artırmak, eğitim merkezleri kurmak, yapmak, Sporcu ve spor kulüplerinin tescil, vize, aktarma işlemlerini Spor federasyonlarının kurulması ve spor dallarını belirlemek için gerekli usul ve esasları tayin ve tespit etmek, Beden eğitimi ve spor faaliyetleri için gerekli olan saha, tesis ve malzemeleri yapmak, yaptırmak, işletmek ve bu tesisleri vatandaşın istifadesine sunmak, Sporcu sağlığı ile ilgili tedbirleri almak, sporcu sağlık merkezleri açmak, açtırmak, işletmek, işletilmesine yardımcı olmak, sporcuların sigortalanması işlemlerini yapmak ve yaptırmak, Spor müsabakalarında milletlerarası kuralların ve her türlü talimatın uygulanması sağlamak, Beden eğitimi ve spor alanında teknik bilgi ve spora ilgiyi artıracak yayınlar yapmak, faaliyetlerde bulunmak, Milletlerarası spor temas ve münasebetlerinde resmi merci görevi yapmak, Bu Kanuna göre tescili yapılmış bulunan spor kulüp ve kuruluşları ile spor amacını taşıyan teşekkül, sporcu ve spor elemanlarını denetlemek, Başarılı sporculara ve çalıştırıcılarına ayni ve nakdi yardım yapmak ve yapılmasını sağlamak, ödüllendirmek, 33

44 Özürlü bireylerin spor yapabilmelerini sağlamak ve yaygınlaştırmak üzere; spor tesislerinin özürlülerin kullanımına da uygun olmasını sağlamak, spor eğitim programları ve destekleyici teknolojiler geliştirmek, gerekli malzemeyi sağlamak, konu ile ilgili bilgilendirme ve bilinçlendirme çalışmaları ile yayınlar yapmak, spor adamları yetiştirmek, özürlü bireylerin spor yapabilmesi konusunda ilgili diğer kuruluşlarla işbirliği yapmak, İlgili mevzuat ve Bakanlıkça verilen benzeri görevleri yapmak Spor Genel Müdürlüğü Örgüt Yapısı Spor Genel Müdürlüğü Merkez ve Taşra Teşkilatından meydana gelir Merkez Teşkilatı Genel Müdürlük Merkez Teşkilatı; Ana Hizmet Birimleri, Danışma ve Denetim Birimleri, Yardımcı Birimler ve Bağlı Birimlerden meydana gelir Ana Hizmet Birimleri Spor Federasyonları Başkanlıkları Tesisler Dairesi Başkanlığı Sağlık İşleri Dairesi Başkanlığı Spor Eğitimi Dairesi Başkanlığı Uluslar Arası Organizasyonlar Dairesi Başkanlığı 34

45 Spor Kuruluşları Dairesi Başkanlığı Spor Faaliyetleri Dairesi Başkanlığı Danışma ve Denetim Birimleri Teftiş Kurulu Başkanlığı Hukuk Müşavirliği Spor Kontrolörleri Kurul Başkanlığı Yardımcı Birimler Personel ve Eğitim Dairesi Başkanlığı İdari ve Mali İşler Dairesi Başkanlığı Dış İlişkiler Dairesi Başkanlığı Taşra Teşkilatı Gençlik ve Spor Bakanlığı ile Spor Genel Müdürlüğünün taşradaki hizmetlerini yürütmek üzere illerde gençlik hizmetleri ve spor il müdürlüğü, ilçelerde gençlik hizmetleri ve spor ilçe müdürlüğü kurulur. Gençlik Hizmetleri ve Spor İl Müdürleri ile Gençlik Hizmetleri ve Spor İlçe Müdürleri Bakan tarafından atanır. İl teşkilatının bütçesi özel bütçedir. İl bütçesinden ilçelere valinin onayı ile ödenek tahsis edilir. 35

46 Spor Genel Müdürlüğüne bağlı federasyonların ilgili olduğu spor dallarında taşra bağlantılarını sağlamak amacıyla illerde fahri olarak görev yapmak üzere birer spor dalı temsilcisi bulunur Teşkilatın Tarihsel Gelişimi 638 KHK ile Gençlik ve Spor Bakanlığının kurulmasına kadar ülkemizde gençlik ve spor faaliyetlerinden sorumlu olan Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünün temeli, 14 Temmuz 1922 tarihinde 16 kulübün birleşerek, sporu disipline etmek amacıyla "Türkiye İdman Cemiyetleri İttifakı"nı (TİCİ) kurmalarıyla atıldı. Devletin spor yönetimine ağırlığını koyması, spor konseyinin önerisi üzerine 1936 yılında Türk Spor Kurumu'nun (TSK) kurulmasıyla başladı. Bunu 29 Haziran 1938 tarihinde 3530 sayılı yasayla Beden Terbiyesi Genel Müdürlüğünün kurulması izledi. Müdürlüğün başına da eski bir asker olan General Cemal Tahir Taner getirildi. Bundan sonra Türk Sporu, 3530 sayılı bu yasanın verdiği yetkiler doğrultusunda Başbakanlığa bağlı bir "Devlet Kuruluşu" statüsüne kavuştu yılında 4235 sayılı yasayla kuruluş yasası değiştirilerek Milli Eğitim Bakanlığına bağlandı yılında ise yeniden Başbakanlığa bağlandı. Spor işlerinin ilk kez bakanlık düzeyinde ele alınması 1969 tarihinde kurulan 2 inci Demirel Hükümeti döneminde, 03 Kasım 1969 tarihinde Gençlik ve Spor Bakanlığı'nın kurulmasıyla gerçekleşti. 06 Şubat 1970 tarih ve 3/707 sayılı Cumhurbaşkanlığı tezkeresiyle adı geçen bakanlık kapsamına alındı. Böylece Türk sporunda yeni bir sayfa açıldı. İsmet Sezgin de Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk Gençlik ve Spor Bakanı oldu. 36

47 07 Kasım 1982 tarihli Anayasa'da ise ilk kez spora yer verildi. Böylece Ülkemizde ilk kez spor ve sporcu Anayasa'nın teminatı altına alındı. Beden Terbiyesi Genel Müdürlüğü'nce yönetilen Türk sporu 14 Aralık 1983 tarihinde de 179 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile Milli Eğitim ve Gençlik ve Spor Bakanlığı bünyesinde yer aldı yılında 3289 sayılı yasayla Beden Terbiyesi Genel Müdürlüğü olan adı Beden Terbiyesi ve Spor Genel Müdürlüğü olarak değiştirildi yılında Başbakanlığı bağlı olarak Devlet Bakanlığı'na bağlanmasının ardından Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü adını aldı 10. Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü; Gençlik ve Spor Bakanlığının kurulması ile Bakanlığa bağlı kuruluş olarak Spor Genel Müdürlüğü adıyla çalışmalarına devam etmektedir. 2.2 Türkiye de Gençlik ve Spor Gençlik Kavramı Gençlik Tanımı İnsan hayatı, doğumdan ölüme kadar birbirinden farklı evrelerden oluşur. Bunlar, bebeklik, çocukluk, gençlik, yetişkinlik ve yaşlılıktır. Bu evreler, birbirinin etkisi altındadır. Bir önceki evre bir sonrakini etkiler ve birbirinden çok kesin sınırlarla ayrılamayacak şekilde süreklilik gösterir. Bu çağların birinden diğerine geçiş süreci sadece kişinin biyolojik durumu ile ilgili değil aynı zamanda psikolojik gelişimiyle birlikte 37

48 sosyokültürel ve ekonomik etkenlerin de rol oynadığı geniş kapsamlı oluşum ve gelişim sürecidir. Genel olarak gençlik dönemi, kişinin çocukluktan çıkıp olgunluğa adım atmaya çalıştığı, çocukluk ile yetişkinlik arasındaki evredir. Gençlik dönemi, bireyin yetişkinlik dönemini ve bundan sonraki bütün hayatını etkiler. Çünkü gençlik dönemi, insan hayatının gelecekte alacağı durumu büyük ölçüde etkileyen ve biçimlendiren kararların alındığı, insan kişiliğinin büyük ölçüde tamamlandığı bir dönemdir. Bu dönemde birey, değişken, oldukça farklı ve çalkantılarla dolu dinamik bir ruh yapısına sahiptir. Aynı zamanda belli birtakım kompleksleri yenmeye çalışmakta, kişilik aramakta ve kendini aşma savaşı vermektedir. Genç ve gençlik kavramları üzerinde evrensel olarak kabul edilen bir tanım henüz yapılamamıştır. Bunun temel sebebi ise, gençlik çağının güç tanımlanabilir soyut bir kavram olması, kendisinden önceki ve sonraki dönemlerle kesin çizgilerle ayrılamayacak bir devamlılık özelliği göstermesidir. Gökçe ye göre, gençlik genel olarak, insan hayatında çocukluktan yetişkinliğe geçiş arasındaki gelişim dönemi şeklinde tanımlanabilmektedir. Bir başka ifadeyle gençlik, buluğa erme ile başlayan fizyolojik ve psikolojik değişmeyi de kapsayan, bireyi sosyal olgunluğa hazırlayan bir yaş dönemidir 16. Jeffs ve Smith (1999), gençliği tanımlayan yaş aralığı konusunda farklı yaklaşımlar olsa da gençlik çalışmasının, yaş-özel bir çalışma biçimi olduğunu ve gençlik nasıl tanımlanırsa tanımlansın, gençlerin kendi deneyimlerini diğer yaş gruplarının deneyimlerinden farklı biçimde algılayarak akranlarıyla birlikte olmaya yöneldiklerini söylemektedir

49 Yıldırım (2005), gençlik denildiğinde akıllarda canlanan tasvirin, aslında gençlik sürecini tamamlamış olan büyüklerin gösterdiği ve gençlerin de bunu özümsediği bir yanılgı olduğunu söylemektedir 18. Aktan da (2005) bunu desteklemektedir ve kurulan dizayn edilen her kimlik gibi gençlik de toplumun çizdiği, yarattığı dünyaya uyum sağlamak krizinin üzerinden kendisini var ettiğini belirtmektedir 19. Alemdaroğlu (2005), hayatın gençlik olarak nitelendirilen sürecinin yaşanılan toplumsal koşullara göre şekillendiğini belirtmektedir. Farklı sosyal sınıflarda bulunan gençler toplumsal, siyasal ve ekonomik süreçleri farklı biçimlerde tecrübe etmekte ve bu farklılıklar da benzer bir gençlik tanımı yapmayı zorlaştırmaktadır. Aynı zamanda, çocukluk ile yetişkinlik arasında bir geçiş süreci olarak tanımlanan gençliğin evrensel bir tanımını yapmanın, kendinden önceki çocukluk ve sonraki yetişkinlik sürecinin de evrensel tanımlarının olmamasından dolayı oldukça zor olduğunu vurgulamaktadır 20. Arı ve Benli ye (2001) göre gençlik tanımı çok açıktır. Gençlik kişinin üretim sürecine katılması ile çocukluktan çıkışı arasındaki süreçtir. Fakat çocukluktan çıkılma evresi ile üretim sürecine katılma evresi kesin olarak belirlenemediği için gençliğin ne kadar sürelik bir zaman dilimini kapladığını bilme olanağı olmayabilir 21. Bilhan a (1996) göre gençlik, bilinçli olarak yetişmenin ve toplumsal sorumluluk duygusunun olgunlaşmaya başladığı evredir. Bireyler toplum içerisinde yerini bulma ve kendisini kanıtlama çağının geldiğinin farkına varırlar, bilgilenmeye kültürel olgunlaşmaya, beceriler elde etmeye hazırdırlar 22. Lüküslü ye göre gençlik, kişinin kim olduğunu sorguladığı, başkaları tarafından nasıl görüldüğü ve nasıl görünmek istediği üzerine kafa yorduğu bir dönemdir

50 Gençliğin tanımı yapılırken kavrama bakış da önemlidir. Steinberg, bir biyoloğun ergenliğin başlama ve tamamlanması arasındaki sürece, bir avukatın yasalarla düzenlenen yaş aralığına, bir eğitimcinin ise farklı sınıf düzeyindeki öğrenciler arasındaki farklara odaklanabileceğini söylemekte ve gençliğin sadece belirli bir yaş aralığına indirgenmeden toplumsal, ekonomik ve siyasi koşullar içinde farklı ilgileri, gereksinimleri ve koşulları olan heterojen bir kesim olarak ele alınması gerektiğini vurgulamaktadır 24. UNESCO'ya göre ise genç, "öğrenim yapan ve hayatını kazanmak için çalışmayan, kendine ait konutu bulunmayan kişi" veya "büyük hayal gücüne sahip, cesaretin çekingenliğe, macera isteğinin rahata üstün geldiği insan" olarak tarif edilmektedir 25. Gençlik dönemini belirleyen yaş sınırları, değişik ülke ve yayınlarda farklılık göstermektedir. Bu farklılıklar, daha çok gencin yaşadığı toplumun doğal ve kültürel özelliklerinden kaynaklanmaktadır. G.Ü. Öğrenci Profili 2007 yılındaki araştırmasına göre UNESCO, gençlik yaşını olarak belirlerken, Birleşmiş Milletler yaş arasındaki kesimi genç, bu yaşlar arasındaki dönemi de gençlik dönemi olarak tanımlamıştır. Türkiye'de ise gençlik yaşının olarak kabul edileceği görüşü ağırlık kazanmaktadır 26. Gençlik dönemi, kişinin en dinamik, en hareketli olduğu dönem olarak bilinir. Kişi açısından gençlik dönemi, toplumsallaşma yolu ile çocukluktan yetişkinliğe geçiş ve kişiliğin oluşması sürecidir. Bu süreçte kişi, içerisinde yaşadığı toplumsal yapı ve bu toplumsal yapı içerisindeki sosyoekonomik statüsü tarafından biçimlendirilir. Yani, gençlik, toplumsal gelişmelerden, sorunlardan etkilenir, kısacası yaşadığı çevrenin ve toplumun izlerini taşır. 40

51 Sosyal sorumluluk duygusunun olgunlaşmaya başladığı gençlik dönemi, bilinçli olarak yetişme, toplum içerisinde yerini bulma ve kendini kanıtlama çağının en önemli evrelerinden biridir. Bu dönemde birey, bilgilenmeye, kültürel olgunlaşmaya ve beceriler elde etmeye hazırdır. Halk deyimi ile "delikanlıdır. Adeta kanı, çağlayan gibi delice akar, her türlü iyiliğe, güzelliğe açık olduğu gibi, her türlü kötülüğe, zararlı davranışlara ve alışkanlıklara da açıktır. Gencin doğup büyüdüğü ortam, aile durumu, özellikle eğitim, iş ve kazanç imkânları onun yönünü belirleyecek etmenlerin başında gelir. Kişi; geçimini sağlayacağı mesleğini, yaşamını paylaşacağı eşini genellikle bu dönemde seçer. Kendisi ve yaşadığı toplum hakkındaki değer yargıları bu dönemde oluşur. İleride bu konularla ilgili yanlışlığı gördüğünde, genellikle değiştirmek ve yeni bir oluşum sağlamak için zaman artık geçmiştir. Bu sebeple gençlik dönemi; bireyin, genel karakter ve kişilik yapılarının oluşumunda, biyolojik, fizyolojik, sosyolojik, moral gelişim ve değişimleri açısından üzerinde önemle durulması gereken hızlı bir olgunlaşma çağıdır. Daha kısa bir anlatımla gençlik, insanın sosyal kişiliğine kavuşma çağıdır. Başlama ve bitişi kesin sınırlarla belirlenemeyecek bu çağ, kendine özgü ifade ve etkinlik biçimlerine sahiptir. Bu süreçte ortaya çıkan etkinlik, enerji, hırs, başarı arzusu, farklı ilgi ve değerler gibi özellikleri nedeni ile gençlik kesimi, toplumlar tarafından her zaman önemli bir potansiyel güç olarak kabul görmüştür. Sözlük anlamında politika, bugünkü ve gelecekteki kararlara bir yön verebilmek için bir çok alternatif arasından seçilen belirli bir yol veya davranış tarzı, uzun bir plan, yöneticilere karar vermede rehberlik eden bir ilke veya ilkeler dizisi olarak tanımlanmaktadır. 41

52 Gençlik politikası ise, genç insanların yaşadıkları toplumda aktif yurttaşlar olabilmeleri için bilgi, beceri ve yetenek geliştirmelerini sağlayacak eğitim ve deneyim fırsatları sunan uzun dönemli çözümler olarak tanımlanmıştır 27. Sağlıklı çözümlere de, gençleri yetişkinliğe hazırlayan değil, gençlerin genç oldukları dönemde eşit haklara sahip özerk vatandaş olabilmelerini sağlayan politikalar ile ulaşılacağı söylenmektedir 28. Gençlik politikası, gençlerin çocukluktan yetişkinliğe geçişte karşılaştıkları fırsatları ve zorlukları yansıtmalı, gençlik çalışmaları, yaygın eğitim, bilgi, hareketlilik, gönüllülük ve sivil toplum örgütü alanlarında somut adımları hedeflemelidir Gençlik ve Gençliğin Önemi Gençliğin tarih boyunca olduğu gibi, bugün de toplumların hayatında ve millî bütünlük içerisinde oldukça önemli bir yeri vardır. Çünkü gençlik, bugünün mutluluğu, ümidi ve aynası, geleceğin ise güveni ve teminatıdır. Bu bakımdan, gençlik ve onun ihtiyaç ve sorunları, millî varlığın korunması ve geliştirilmesi ile bağımsız ve hür olarak devamlılığının sağlanması yönünde hayati bir değer taşımaktadır. Bu açıdan gençliğin, psikolojik, fizyolojik, ekonomik ve sosyal ihtiyaçlarını karşılamakla görevli kurumlar ve yetkililer ciddi, sistemli ve planlı bir şekilde araştırarak, ülke ve toplum şartlarına göre ihtiyaç ve sorunların çözümlenmesini sağlamak zorundadırlar. G.Ü. Öğrenci Profili 2007 yılındaki araştırmasına göre gençlik, konumları itibariyle toplumdan en fazla etkilenen grubu oluşturur. Sosyalleşme sürecini hızlı ve bunalımlı yaşadıklarından dolayı, bu süreçte kazanacakları kişilik, davranış, tutum, ilgi, rol ve değerler, bir yandan 42

53 kendilerini, diğer yandan toplumun geleceğini biçimlendirecek olması nedeniyle önemlidir. Milletlerin en önemli görevlerinden biri, gençliğin mili sorumluluk duygusu içinde, yapıcı, yaratıcı, birleştirici, beden ve ruh sağlıkları tam, ahlaklı, kişilikli karakter sahibi, insan haklarına saygılı, vatansever, ülkesini ve milletini yüceltmeyi en şerefli amaç ve görev sayan bir anlayış ve davranışla yetiştirmektir. Çünkü toplumların, çağdaş uygarlık seviyesine ulaşması, gençliğini gelecekte yükleneceği görevler için en iyi şekilde hazırlaması ile mümkündür. İnsanlık tarihi boyunca çocuk ve gençlerin yetiştirilmeleri, ailelerin ve devletlerin üzerinde durdukları en önemli ana konulardan birisi olmuştur. En dinamik sosyal kesim olan gençlik; toplumsal gelişmedeki yeri ve toplumun geleceğini oluşturmadaki rolü ile "insanlığın geleceği" olarak tanımlanmıştır. Çünkü milletin özü, cevheri, temeli ve teminatı olan gençlik için atılacak her adım, her hizmet ve yatırım, aslında milletin korunması, beslenmesi, geliştirilmesi ve sonsuza dek devam ettirilmesi için yapılabilecek en önemli hizmet ve yatırımdır. Bu nedenle, geleceğini düşünen toplumlar gençliğe gereken önemi vermeli ve onu yarınlara en iyi şekilde hazırlamalıdır Kalkınma Planlarında Gençlik Ülkemizde 1963 yılında uygulamaya konulan "5 Yıllık Kalkınma Planlarından 9 uncu 5 Yıllık Kalkınma Planının içerisindeyiz. Başlangıcından bu yana Kalkınma Planlarında gençlikle ilgili doğrudan alınmış kararlara göz atacak olursak; I. Beş Yıllık Kalkınma Planı ( ) Birinci Beş Yıllık Kalkınma Planında gençliğin serbest zamanları ile ilgili bir karara rastlanmamıştır. 43

54 II. Beş Yıllık Kalkınma Planı ( ) İkinci Beş Yıllık Kalkınma Planında gençliğin ayrıca değerlendirilmediği "spor" başlığı adı altında değerlendirildiği görülmüştür. Yatırımların Dağılımı ve Spor Tesisleri başlığının (2) bendinde; "Gençliğin serbest vakitlerini iyi değerlendirmek amacıyla, semt spor tesislerinin spor dışındaki sosyal faaliyetlere de zemin hazırlayacak şekilde gelişmesi ve ilişkili olduğu okulun bina imkânlarından da yararlanılarak birer gençlik ve kültür merkezi niteliğine kavuşturulması desteklenecektir" denmektedir III. Beş Yıllık Kalkınma Planı ( ) Üçüncü Beş Yıllık Kalkınma Planında "gençlik" ayrı bir başlık altında ele alınmıştır. Gençlik ve gençlik sorunları daha kapsamlı değerlendirilmiştir. Bunlardan bazıları; Bilim ve teknoloji alanındaki gelişmelerin sosyal, ekonomik ve kültürel yapıya yansıması günümüzde daha süratli bir şekilde olmaktadır. Bu yansıma, daha çok, toplumların psikolojik, biyolojik ve sosyal açıdan en duyarlı yaş kesiti olan gençleri etkilemektedir. Gençlik sorunları, bu nedenle, günümüzde sanayileşmiş ve sanayileşme yolundaki birçok ülkenin ortak ve önemli sorunu haline gelmiştir. Uzun Dönemli Kalkınmanın Yeni Stratejisi çerçevesinde gençliğe dönük temel amaç, Atatürkçü ilkeleri izleyen ve her gencin üyesi olmaktan övüneceği çağdaş bir toplum yaratmaktır İkinci Planda gençlik sorunlarının bütüncül bir yaklaşımla çözülmesi yolunda getirilen politika tedbirlerine rağmen, bu konuda çaba gösteren ve gençliğe hizmet götüren kuruluşlar arası işbirliği fonksiyonel bir biçimde gerçekleştirilememiş ve hizmetler verimli bir biçimde 44

55 yürütülememiştir. Bunun sonucu, gençlik ve sporla ilgili sorunların çözülmesine bir bütünlük ve yeni bir anlayış getirmek ve ilgili kuruluşlar arası işbirliğini sağlamak amacıyla Gençlik ve Spor Bakanlığı kurulmuştur. Çeşitli kamu kuruluşlarınca yürütülen gençliğe dönük hizmetler genellikle okul içi gençliğe yöneltilmiştir. Okul dışı gençliğe dönük hizmetlerin eksik ve dağınık olmaları nedeniyle bu alandaki çabalar etken olmamaktadır. Genç kuşağın, Atatürk ilkeleri doğrultusunda, ülkenin yararlarını, millî değer ve ülküleri, özellikle hızlandırılmış kalkınmanın ihtiyaçlarını seçip gözetebilecek, yapıcı ve yaratıcı yeteneklerle ve değerlerle yetiştirilmesi sağlanacaktır. Gençleri yarının görev ve sorumluluklarını yüklenebilecek, kalkınmada başlıca itici ve yürütücü güce sahip yüksek vasıflı vatandaşlar olarak yetiştirmek millî kalkınma çabamızın en verimli yatırımlarından biri olacaktır. Bu nedenle gençliğin içinde bulunduğu ekonomik ve sosyal sorunların gençliğe yöneltilmiş eğitim, rehberlik, sağlık, çalışma, eğlenme ve dinlenme, spor ve sosyal refah hizmetlerinin yaygınlaştırılması ve etkenliğinin arttırılması yoluyla hızla çözülmesi bu konulardaki programların koordinasyonu ile sağlanacaktır. Gençlik sorunlarının ekonomik, sosyal ve kültürel yapıyla yakın ilişkileri göz önünde bulundurularak, bu sorunların ferdi ve sosyal yönden oluşumunu etkileyen faktörler araştırılarak bulunacak, çözüm yolları, sorunların bütününü kapsayan bir yaklaşım içinde ele alınacaktır. Gençlik ve Spor Bakanlığı ve diğer ilgili örgütlerce yürütülen eğitim, yönlendirme, serbest zamanları değerlendirme, izcilik, spor, kültür ve yayım hizmetleri ve tesisleri gençleri hızlı bir sosyo-ekonomik kalkınmanın gerektirdiği hayat görüşü, millî ülkelerle bütünleşmiş köklü 45

56 kültür ve bilgi, sağlam karakter, başarma ve yaratma gücü, ruh ve beden sağlığı ve toplum içinde yaşama ve dayanışma alışkanlığı gibi ortak değerleri kazandıracak yönde düzenlenecektir. Gençliğe hizmet götürülen örgütler arası koordinasyon ve işbirliği Gençlik ve Spor Bakanlığınca sağlanarak hizmetlerin yaygınlığı ve etkinliği arttırılacaktır. Okul dışı gençliğin eğitilmesinde yaygın eğitim ve yayım imkânlarından yararlanılarak çevreye ve ekonomik faaliyetlere dönük meslekî beceri ve yeteneklerin kazandırılmasına çalışılacaktır. Gençliğin kamu kuruluşlarına ait eğitim, kültür, spor ve sosyal tesislerden tam kapasite ile yararlanabilmesi amacıyla mevcut tesislerin ortaklaşa kullanılması imkânları araştırılacak ve tam kullanımı sağlayıcı bir sistem geliştirilecektir. Eğitim ve kültür politikaları ile eğitimin bütün kademelerinde gençliğe uzun dönemde kazandırılması amaçlanan değerleri verecek muhtevada eğitim, öğretim ve kültür programlarının hazırlanması ve uygulanması sağlanacaktır. Gençlik ve Spor Bakanlığınca, spor hizmetleri gençliğe çeşitli spor dallarında dengeli olarak spor yapma imkânları verecek şekilde yaygınlaştırılacak, gençlere düşünme gücü yanı sıra beden ve ruh sağlığı kazandırılacaktır. Yüksek öğrenim gençlerinin kredi, yurt, burs, sosyal ve kültürel faaliyet imkânları, Gençlik ve Spor Bakanlığı önderliğinde yaygınlaştırılacak, bu konudaki faaliyetleri gerçekleştirecek biçimde, yeniden düzenleme çalışmaları hızla sonuçlandırılacaktır. Gençlik ve Spor Bakanlığının önderliğinde gençlerin, özellikle yüksek öğrenim gençliğinin ülke sathına yayılmış kalkınma projelerine 46

57 yetenekleri oranında gönüllü katılma imkânları araştırılacak ve özendirilecektir. Gençlik sorunlarının köklerine inen bilimsel araştırmalar, üniversiteler ve Gençlik ve Spor Bakanlığınca yapılacak, bu araştırma sonuçlarına göre sorunların çözülmesi yönünde gerekli tedbirler alınacaktır IV. Beş Yıllık Kalkınma Planı ( ) Dördüncü Beş Yıllık Kalkınma Planında gençlik, gençlik sorunları başlığı adı altında ele alınmıştır. Bu bölümde gençlerin serbest zaman etkinliklerinden ziyade, köyden kente göçün yoğunlaştığı, gençlerin çalışma hayatına katılımları, okuma yazma oranının istenilen seviyeye gelemediği, yükseköğrenim öğrencilerinin barınma sorunları ve öğrenim kredisi konuları işlenmiştir V. Beş Yıllık Kalkınma Planı ( ) Beşinci Beş Yıllık Kalkınma Planında gençlik ilke ve politikalar başlığı altında değerlendirilmiştir. Buna göre; Gençlik kesimine bütün sosyal sektörler tarafından sunulacak hizmetlerde niteliğe ağırlık verilecektir. Geleceğin teminatı olan gençlerin, millî, manevî ve kültürel değerler ile teçhizatlandırılmış olarak yetiştirilmesi ve eğitilmesi en önemli hedeflerden birisi olarak ele alınacaktır. Gençlik kesimine eğitim, sağlık, barınma, sosyal güvenlik ve çalışma konularında verilecek tüm hizmetlerde fırsat eşitliği sağlanacaktır. 47

58 Toplumun çeşitli sosyal gruplarına mensup okul dışındaki gençliğin sorunları üzerinde önemle durulacaktır. Gençlere götürülecek hizmetlerin ve tesislerin yaygınlaştırılması için gerekli tedbirler alınacak, bu konuda kalkınmada öncelikli yöreler ile ihtiyacın fazla olduğu şehirlere öncelik verilecektir. Gençlerin ruh, fikir ve beden yönünden mükemmel şekilde gelişmesini sağlamak amacı ile okul içi eğitim ve öğretime ek olarak okul dışında fikir, kültür, sanat, spor ve folklor faaliyetleri teşvik edilecektir. Gençlerin katılma, gelişme ve hoşgörü ilkeleri çerçevesinde toplum hayatı ile bütünleştirilmesi sağlanacaktır VI. Beş Yıllık Kalkınma Planı ( ) Altıncı Beş Yıllık Kalkınma Planında gençlik ilke ve politikalar başlığı altında değerlendirilmiştir. Buna göre; Geleceğin güvencesi olan gençlerin milli, manevi ve kültürel değerler, çağdaş medeniyetin ve teknolojinin bilgileri ile donatılmış olarak yetiştirilmeleri ve eğitilmeleri temel ilkedir. Gençlerin gerek kendi kişiliklerini geliştirmeleri ve gerekse toplumun olumlu yönde gelişmesini sağlayacak faaliyetlere katılabilmeleri için; katılma, gelişme ve barış ilkeleri çerçevesinde toplum hayatı ile bütünleştirilmeleri sağlanacaktır. Gençlik kesimine sunulacak hizmetlerde kalitenin artırılması çalışmaları, fırsat eşitliği ilkesi ile bütünleştirilecek, gençlerin yapıcı ve yaratıcı taraflarını ortaya çıkarmak üzere kişilik, düşünce ve beden 48

59 yönünden gelişmelerini sağlayacak okul içi ve dışı düşünce, kültür, sanat, spor ve izcilik faaliyetleri teşvik edilecektir. Toplumun çeşitli kesimlerine ait okul dışı gençliğin, sağlık, çalışma, sosyal güvenlik ve istihdam konularındaki sorunları üzerinde önemle durulacaktır. Gençleri tanıma ve sorunlarına çözüm getirme amacı ile gençlerin sosyoekonomik durumlarını ve beklentilerini ortaya çıkaracak kapsamlı araştırmalar yapılmaya devam edilecektir. Yüksek öğrenim öğrencilerine verilen kredi miktarının günün şartlarına göre ayarlanmasına çalışılacak ve kamu yurtlarının kapasitesi artırılacaktır VII. Beş Yıllık Kalkınma Planı ( ) Yedinci Beş Yıllık Kalkınma Planında "Nüfusumuzun yüzde 20,4'ünü oluşturan yaş grubundaki gençlik kesimine yönelik hizmetlerde sayı ve nitelik olarak belirli iyileşmeler sağlanmakla birlikte, bu hizmetlerdeki yetersizlikler devam etmektedir. Öğrenim dışı gençlik kesiminin sorunlarının giderilmesine duyulan ihtiyacın önemi artmıştır" denilmektedir. Gençlik: Gençlik kesiminin sorunlarını gidermek ve gençlerin kalkınma sürecine katkı ve katılımlarını artırabilmek amacıyla bu kesime sunulan hizmetler sayı ve nitelik olarak geliştirilecektir. Toplumun temelini oluşturan ve geleceğin güvencesi olan gençlerin eğitim, sağlık, çalışma hayatı, sosyal güvenlik, istihdam ve serbest zaman değerlendirme konularındaki sorunlarının çözümüne yönelik önlemler alınacaktır. 49

60 Boş Zamanların Değerlendirilmesi: Boş zamanların değerlendirilmesini yaşamın bir parçası haline getirmek temel ilkedir. Boş zamanların değerlendirilmesinde eğitim ve organizasyon faaliyetlerini yürütecek insan gücünün yetiştirilmesi amacıyla üniversitelerde rekreasyon ana bilim dalı tesis edilecektir. Boş zamanların değerlendirilmesinde kullanılacak alan ve tesisler, çocuk, genç, ev hanımları, yaşlı, yalnız yaşayanlar, özürlü ve benzeri gruplar tarafından değişik zamanlarda istifade edilebilir şekilde geliştirilecektir. Toplumun her kesiminin boş zamanları değerlendirme faaliyetlerine katılabilmesi için çok amaçlı tesislerin mahalli idarelerin yardımı ile semtlere, uydu kentlere ve kırsal kesime kadar yaygınlaştırılması çabaları sürdürülecektir VIII. Beş Yıllık Kalkınma Planı ( ) Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planında Gençlik, Beden Eğitimi ve Spor birlikte ele alınmıştır. Gençlikle ilgili kararlar şu şekildedir: Gençliğe yönelik hizmetlerde sayı ve nitelik olarak bazı iyileşmeler sağlanmakla birlikte, yetersizlikler devam etmektedir. Özellikle öğrenim dışı kalan gençlik kesiminin sorunlarının giderilmesine duyulan ihtiyaç önemini korumaktadır. Madde bağımlılığı, başta büyükşehirlerde olmak üzere, gençler için önemli bir tehdit unsuru oluşturmaktadır. Sorumluluk duygusu gelişmiş, yeni fikirlere açık, kültürel değerlerimizi özümsemiş, ülkenin hedef ve imkânlarını bilen ve benimseyen, araştırıcı, eleştirel yaklaşım ve demokratik tavırlar gösterebilen ve kendi kişiliklerini geliştirirken, topluma ve kalkınma sürecine katkıda bulunan özgüvenli bir gençlik yetiştirilmesi esastır. 50

61 Gençlerin eğitim, sağlık, çalışma hayatı, sosyal güvenlik, istihdam ve serbest zaman değerlendirme konularındaki sorunlarının tespitine imkan verecek araştırma çalışmaları yapılacak ve bunlara uygun çözüm önerileri geliştirilecektir. Gençlik kesimine sunulacak hizmetlerin kalitesinin artırılması çalışmalarında fırsat eşitliği ilkesi gözetilecek, kişilik, düşünce ve beden yönünden gelişmelerini sağlayacak okul içi ve dışı düşünce, kültür, sanat ve spor gibi faaliyetler teşvik edilecektir. Mahalli idarelerin; gençlere yönelik kültür, sanat, geleneksel sporlar başta olmak üzere spor, zeka oyunları, satranç, folklor, okuma ve araştırma alışkanlığı kazandırıcı faaliyetleri düzenleyici ve teşvik edici programlar hazırlamaları, gençlik merkezlerinin yurt genelinde yaygınlaştırılması çalışmalarına katkı sağlamaları, özel sektörün de bu alana yatırım yapması teşvik edilecek ve bu merkezlerde uzman personel istihdamı sağlanacaktır. Gençlere yönelik hizmetlerin daha etkin yapılabilmesi için Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü yeniden yapılandırılacaktır IX. Beş Yıllık Kalkınma Planı ( ) Dokuzuncu Beş Yıllık Kalkınma Planında gençlikten ayrıca bahsedilmemiş olup, diğer konu başlıkları altında gençlik değerlendirilmiştir. Türkiye 1 Nisan 2004 tarihinden itibaren AB eğitim ve gençlik programlarına başarılı ve aktif bir şekilde katılım sağlamaktadır. Genel Eğitim Programından olmak üzere yaklaşık kişi 2006 yılı itibarıyla programlardan yararlanmış olacaktır. 51

62 Giderek hızlanan değişim süreci aile ve toplum içi kültürel ve sosyal ilişkileri de olumsuz etkilemiştir. Kitle iletişim araçlarının çeşitlenmesi, aile içi iletişimde geleneksel yöntemlerin dışına çıkılamaması ve eğitim sisteminin aşılamayan sorunları gençlerin aileden kopma, toplumsal sorunlara duyarsızlaşma, ümitsizlik ve özgüvensizlik gibi sorunlarını ve bunun sonucunda şiddete eğilimini artırmıştır. Diğer taraftan, iletişim olanaklarının artması ve sivil toplum kuruluşlarının gelişmesi gençlerin kendileriyle ilgili taleplerini açıkça dile getirmelerine olanak sağlamaktadır. İşgücü piyasasında zorluklarla karşılaşan kadınlar, gençler, uzun süreli işsizler, özürlüler ve eski hükümlüler için fırsat eşitliği sağlanacaktır. Kadınların işgücüne ve istihdama katılımlarının artırılması amacıyla çocuk ve diğer bakım hizmetlerine erişimleri kolaylaştırılacaktır. Gençlerin işgücü piyasasında deneyim kazanmalarını sağlayıcı programlar geliştirilecektir. Gençlerin aileleriyle ve toplumla iletişimlerini daha sağlıklı hale getirecek, özgüvenlerini geliştirecek, yaşadıkları topluma aidiyet duygusu ve duyarlılıklarını artıracak, karar alma süreçlerine katılımlarını sağlayacak tedbirler alınacaktır Spor Kavramı Sporun Tanımı Spor çok yönlü bir kavram olduğundan, sporun tanımı konusunda değişik yazarlar, farklı tanım ve görüşler ortaya koymuşlardır. Bunun sebebi ise, sporun kapsamı, branşları, hedefleri, içerikleri ve yapılış biçimlerinin farklı biçimde algılanıp değerlendirilmesindendir. Bu değerlendirme ve tanımlardan bazıları aşağıya çıkarılmıştır: 52

63 Fişek; sporu, insanın doğayla savaşırken kazandığı ana becerileri ve geliştirdiği araçlı araçsız savaşım yöntemlerini, boş zamanındaki artışa paralel olarak tek ya da topluca, barışçı biçimde ve benzetim yoluyla, oyun, oyalanma ve işten uzaklaşma için kullanmasına dayalı olarak estetik, teknik, fizik, yarışmacı ve toplumsal bir süreçtir, şeklinde tanımlamıştır 3. Spor, resmî ve organize olmuş durumlar altında ortaya çıkan yarışmalar biçimidir. Başka bir deyişle, spor, kurum hâline gelen fiziksel bir aktivite yarışını içerir 37. Spor, isteğe bağlı olarak yapılan egemen değerler ve normların damgasını vurduğu bedensel hareketlerdir 38. Erkal a göre "spor, ferdin tabii çevresini beşerî çevre hâline çevirirken elde ettiği kabiliyetleri geliştiren, belirli kurallar altında araçlı veya araçsız, ferdî veya toplu olarak, boş zaman faaliyeti kapsamı içinde veya tam zamanını alacak şekilde meslekleştirerek yaptığı sosyalleştirici, toplumla bütünleştirici, ruh ve fiziği geliştiren rekabetçi, dayanışmacı ve kültürel bir olgudur 39. Spor, bir toplumda fertlerin sağlığını, eğitimini, ahlakını, iş gücünü, üretimini ve verimliliğini etkileyen çok önemli bir faktör olduğundan, toplumun tümünü ilgilendiren fonksiyonlar ihtiva etmektedir. Bu yüzden toplumun ana politikaları belirlenirken, spor olgusu da göz önüne alınarak sağlıklı spor politikalarının tespit edilmesi gerekir. Spor politikası denince, sporun ele alınışı, ilke ve hedefleri, bu hedeflere ulaşma yol ve yöntemleri, alt yapı, tesis, araç gereç ve eğitimöğretim anlayışı, ulusal ve uluslararası düzeyde spora bakış açısı, sporun örgütleniş ve uygulanış felsefesi anlaşılmaktadır

64 Türk Spor Politikasını ise iki boyutta incelemek mümkündür: Sporda Devlet Politikası Sporda Hükümet Politikası a) Devlet Politikası, Milli Spor Politikası ve Uluslararası Spor Politikaları olmak üzere ikiye ayrılır: Milli Spor Politikası; Sağlıklı insanlar yetiştirmek, Spor yoluyla fırsat eşitliği sağlamak, Yurt genelinde spor faaliyetlerini yaymak, Uluslararası seviyede yarışacak sporcuları yetiştirmek. Uluslararası Spor Politikaları; Ülkenin çeşitli yönlerden propagandasını yapmak, Ülkenin ideolojik, sosyal ve siyasi üstünlüğünü göstermek, Maddi kazanç sağlamak. b) Hükümet Politikası: Spor saha ve tesislerinin yapımının sağlanması, Spor araç ve gereçlerinin temini, 54

65 Spor yönetici ve öğreticilerinin eğitimlerinin sağlanması, Sportif eğitim ve yarışma programlarının hazırlanarak uygulanmasının sağlanması Sporun Temel Amaçları Beden eğitimi, bireylerin hareket tecrübeleriyle meydana çıkarttığı bir değişim süreci ve aynı zamanda fiziki aktiviteler yoluyla insanın bütün yönleriyle ilgili bir faaliyet ya da eğitim şekli olarak tanımlanırken, spor ise, bu faaliyetlerin yarışmaya dönüşmesi olarak ifade edilmektedir. Beden eğitimi ve spor, bireyleri fiziki, zihnî, moral ve sosyal yönden geliştiren, kişilik ve karakter özellikleri kazandıran bir olgudur. Beden eğitimi ve sporun amaç ve fonksiyonlarına bakıldığında bunları genel olarak dört grupta toplamak mümkündür: Fiziki gelişim, Motor gelişimi (sinir - kas gelişimi), Zihnî gelişim, Sosyal gelişim. Beden eğitimi ve sporun fiziki gelişim amacı organizmanın fonksiyonel etkinliğini arttırmayı ve sağlıklı bir yapı kazandırmayı ifade eder. Motor gelişim sisteminin, gelişmesine de yine en çok katkıyı beden eğitimi ve spor hareketleri sağlamaktadır. Zihinsel gelişim amacı, bilgi ve anlayışla ilgilidir. Fiziksel faaliyetler kapsamı içinde yer alan kurallar, taktikler, spor programlarındaki çeşitli aktiviteler ve bunlara ait metotların öğrenilmesi, ayrıca sağlıklı yaşama, fiziksel uygunluk ve bunların 55

66 yaşantıdaki önemi gibi hususların öğrenilmesi ile de zihinsel gelişime katkı sağlanır. Zihinsel gelişim, bilgi kavrama ve saklama ile ilgilidir. Bunlar aracılığıyla çocukların yorum karar verme ve düşünme yetenekleri gelişir. Beden eğitimi ve sporun sosyal gelişim ile ilgili amaçları hem birey hem de toplum açısından önem taşır. Spor faaliyetleri aracılığıyla bireylerin sosyal bir çevre kazanmaları ve kendilerini gerçekleştirebilmeleri mümkün olmaktadır Kalkınma Planlarında Spor I. Beş Yıllık Kalkınma Planı Dönemi ( ) Planlı kalkınma döneminin başlangıç yılı olan 1963'ten 1967 yılına kadar olan dönemi kapsayan Birinci Beş Yıllık Kalkınma Planında spora yer verilmemiştir II. Beş Yıllık Kalkınma Planı Dönemi ( ) ilgili olarak; İkinci Beş Yıllık Kalkınma Planının İlkeler bölümünde sporla "Sıhhatli ve sağlam bir kuşak yetiştirilmesinde spor, ana eğitim araçları arasında kabul edilecek, spor yapabilecek yaştaki kişileri yalnız seyirci olmak durumundan kurtaracak ve aktif olarak spor faaliyetlerine katarak beden ve ruh sağlığına yardım edecek imkânlar yaratılacak, beden çalışması fikir çalışması ile ahenkli kılınacaktır. Devletin, seyir sporunu düzenleyici rolü geliştirilerek sporla ilgili faaliyetleri topluma yönelten, okul ve halk sporuna öncelik veren bir nitelik kazanacaktır. 56

67 Beden eğitiminin yanı sıra kişilere farklı yetişme imkânları veren çeşitli spor dallarının dengeli gelişmesi teşvik edilecek, güreş, atıcılık, okçuluk ve binicilik gibi geleneksel spor dalları desteklenecektir. Spor tesislerinin yurt üzerindeki ve çeşitli spor dallarına göre dağılımındaki dengesizlikleri ortadan kaldıracak önceliklerin tanımlanmasında ağırlığı, seyir sporu yerine kitle sporuna verecek bir yatırım politikası izlenecektir. Spor kulüplerinin değişik spor dallarında amatör faaliyet göstermeleri ve çok sayıda kişinin spor ve kültür faaliyetlerine aktif olarak katılmasına imkân hazırlayıcı kuruluşlar hâline gelmeleri teşvik edilecektir." şeklinde ifadelere yer verildiği görülmektedir. Ayrıca devlet spor ilişkileri ise, 1938 yılında kurulan Beden Terbiyesi Genel Müdürlüğü ne yılları arasında Milli Eğitim Bakanlığına ve bu tarihler dışında Başbakanlığa bağlı olarak faaliyet göstermiştir. "Yurttaşın fizik ve moral kabiliyetlerinin ulusal ve inkılapçı amaçlara göre geliştirilmesini sağlayıcı" spor faaliyetlerini yürütmekle yükümlü olan Beden Terbiyesi Genel Müdürlüğü yılları arasında sporu bir eğitim unsuru olarak yürütmüş, gençliği ve halkı spor yapmaya özendirecek faaliyetlerde bulunmuştur. Bu dönemden sonra toplumun genel spor bilgisi gelişir ve spora ilgisi artarken, Beden Terbiyesi Genel Müdürlüğü halk sporu faaliyetlerinden seyir sporunu düzenleyen bir kuruluş durumuna geçmiştir. Bunun sonucu futbolda profesyonellik kabul edilirken amatör spor dallarının korunması için gerekli tedbirlerin alınamaması olmuştur. 57

68 Bugün yurt sporu plansız yürütülmekte, okul sporu ihmal edilmektedir. Spor öğretmenleri sayıca ve nitelikçe yetersizdir. Her kademedeki elemanlar sistemsiz yetişmektedir. Spor - Toto gelirleri iyi kullanılmamakta, yer yer gereksiz yapı işleri için harcanmaktadır. Spor sağlığı ihmal edilmektedir. Amatör spor gelişmemektedir. Bu aksaklıkların yanı sıra profesyonel kulüplerin gelirlerinin belirli bir oranını amatör spor dallarına ayırmaları zorunluluğu, Beden Terbiyesi Genel Müdürlüğüne bağlı 18 federasyon, genellikle sınırlı çalışma imkanlarına sahiptir. Milli Eğitim Bakanlığı, okul sporunun geliştirilmesi yolunda belirli bir program uygulamamakta, beden eğitimi derslerinde ve bu dersler dışında öğrencilerin beden kabiliyetlerini değerlendirmek, yeterince gelişmemiş olanlara özel eğitim vermek gibi metotlar kullanılmamaktadır. Üniversite spor kuruluşlarına gereken rehberlik sağlanamamaktadır. Kişilerin "sağlığını koruyacak ve boş zamanlarını değerlendirecek tesisleri yapmak veya yapılmasına yardım etmekle" yükümlü olan mahallî idarelerin bu yöndeki faaliyetleri, içinde bulundukları maddî şartlar sonucu, çok sınırlı kalmaktadır. Spor konusunda Millî Eğitim Bakanlığı, Beden Terbiyesi Genel Müdürlüğü ve mahallî idareler arasında iş birliği yoktur. Görevli kuruluşların bu yeterli olmayan hizmetlerine rağmen Türkiye'de spora karşı ilgi ve gençliğin spor yapma gücü artmaktadır. Ancak yukarıda açıklanan nedenlerle bu ilgi büyük ölçüde belirli spor dallarına yönelmektedir." şeklinde ifade edilmiştir

69 III. Beş Yıllık Kalkınma Planı Dönemi ( ) Üçüncü Beş Yıllık Kalkınma Planı döneminde sporla ilgili olarak ilkeler ve tedbirler bölümünde aşağıdaki ifadelere yer verilmiştir: Spor faaliyetlerine katılmanın yaygınlaştırılmasında ve sporun geliştirilmesinde eğitimin ve eğitim kurumlarının etkili bir araç olarak kullanılması esastır. Bu nedenle, okul için beden eğitimi ve spor faaliyetlerine önem verilecek, bu amaçla Gençlik ve Spor Bakanlığı gerekli tedbirleri alacak, okullarda beden eğitimi ders saatleri arttırılacaktır. Gençlik ve Spor Başkanlığınca spor konusunda yetenekli elemanların yetiştirilmesi amacıyla yeterli sayıda beden eğitimi öğretmeni, öğretim görevlisi, antrenör, monitör, spor yöneticisi ve sağlığı uzmanı yetiştirilmesine öncelik verilecektir. Her türlü spor araç ve gereçlerinin yurt içinde uluslararası standartlarla yapım imkânları geliştirilerek desteklenecektir. Spor araç ve gereçlerinin standartlaştırılması çalışmaları, Gençlik ve Spor Bakanlığı ile Türk Standartları Enstitüsünce yürütülecektir. Spor yatırımlarının yurt düzeyine dağılımında, dengesizlikleri giderici tedbirler alınacak ve tesislerin yapımında yerleşim birimleri ölçeklerine uyumlu hizmet standartları göz önünde bulundurulacaktır. Spor tesislerinin yapımında çok yönlü kullanım esas alınacak, mevcut spor tesislerinden öncelikle geniş halk kitlelerinin, amatör sporcuların ve öğrencilerin yararlanması sağlanacaktır. Kamu eliyle yapılmış ve yapılacak olan spor tesislerinin, spor kulüplerinin kiralanması konusu öncelikle ele alınacak, bu konu ile ilgili 59

70 mevzuatta değişiklikler yapılarak, tesislerin en fazla üç yıl süreyle ve rayiç fiyatla kiralanması sağlanacaktır. Spor kulüplerinin faaliyetleri ile ilgili hukukî değişiklikler ve düzenlemeler gerçekleşinceye kadar, kulüplerin amatör faaliyetlerini artırıcı yönde tedbirler alınacak, spor kulüplerinin sosyal ve kültürel alanlarda da çalışmalar yapmaları teşvik edilecektir. Özellikle çok sayıda kişinin katılabileceği atletizm, yüzme ve jimnastik gibi temel spor dalları ile güreş ve diğer geleneksel spor faaliyetlerinin geliştirilmesine ağırlık verilerek desteklenecektir. Sporun gelişmesini engelleyen profesyonellik teşvik edilmeyecek. Devletin her türlü özendirme tedbirleri yalnız amatör kulüpler için uygulanacaktır. Kamu kuruluşlarına bağlı profesyonel kulüpler amatörlüğe dönüştürülecektir. Üçüncü Plan döneminde uluslararası bir spor organizasyonunun gerçekleştirilmesine çalışılacaktır IV. Beş Yıllık Kalkınma Planı Dönemi ( ) Dördüncü Beş Yıllık Kalkınma Planı döneminde spor, "Durum" ve "Tedbirler" başlığı adı altında ele alınmış ve şu şekilde değerlendirilmiştir: Beden eğitimi ve sporun toplumun tüm kesimlerine yaygınlaştırılmasına ilişkin yeterli bir gelişme gerçekleştirilememiştir. Bu amaçla amatör sporun belirli bir sistem içinde geliştirilmesi sağlanamamıştır. Ayrıca, okul içi ve okullar arası spor ilişkilerinin yaygınlaştırılması, yeterli bir seviyede gerçekleştirilememiştir. Öte yandan 60

71 profesyonel seyir sporu, uygulamada önceliğini ve ağırlığını korumakta devam etmiştir. Beden eğitimi ve spor alanında tesis-malzeme ve eğitici eleman ile beden eğitimi ve spor faaliyetlerini genel bir yaklaşımla uygulamaya dönüştürücü bir düzen kurulamamıştır. Sosyal ve ekonomik kalkınmanın temel unsuru olan insan gücünün, beden ve ruh sağlığını geliştirmek amacıyla her yaştaki kişilerin spor yapmalarını sağlamak esastır. Bu sebeple, amatör sporu toplumun tüm kesimlerine yaygınlaştıracak bir sistem geliştirilecektir. Spor faaliyetlerine katılmada eğitim ve eğitim kurumlarının etkili bir araç olarak kullanılması esastır. Bu sebeple, okul içi beden eğitim ve spor faaliyetlerine önem verilecek ve geliştirilmesi için gerekli tedbirler alınacaktır. Beden eğitimi ve spor konusunda yetenekli ve yeterli sayıda beden eğitimi öğretmeni, öğretim görevlisi, antrenör, monitör, spor yöneticisi ve sağlığı uzmanı yetiştirilmesi amacıyla kurulan "Gençlik ve Spor Akademileri", "Beden Eğitimi ve Spor Akademileri" olarak geliştirilecektir. Eğitim Enstitülerinin yapısında yer alan beden eğitimi bölümleri kaldırılarak, bu kuruluşların yetki ve görevleriyle, eleman, bina, araç ve gereçlerinin Beden Eğitimi ve Spor Akademilerine devri öğretim döneminde tamamlanacaktır. Sporun kitleye yayılması ve tesirli bir biçimde yapılması amacıyla belirli nüfus yoğunluklarına, yerleşim yerlerinin ilgi ve özelliklerine göre kademeli bir yatırım politikası uygulanacaktır. 61

72 Ananevî sporlarımızın genç nesillere öğretilmesi okul sıralarından başlayarak ve günlük hayatta yapılabilmeleri için gerekli tedbir ve tesisler bir program dahilinde gerçekleştirilecektir 31. şekli ile yer almıştır: V. Beş Yıllık Kalkınma Planı Dönemi ( ) Bu dönem içerisinde sporla ilgili ilke ve politikalar aşağıdaki Bedenen ve ruhen sağlıklı bir toplumun gelişmesinde, beden eğitimi ve spor faaliyetleri mühim bir unsurdur. V. Plan döneminde, beden eğitimi ve sporun yaygınlaştırılması ve amatör sporun teşviki esastır. Amatör sporda istenilen seviyeye ulaşılabilmesi için, geleneksel spor dallarının daha da geliştirilmesine ve milletlerarası seviyede başarı gösterecek sporcuların yetiştirilmesine ağırlık verilecek; Türk güreşinin geliştirilmesi için özel tedbirler alınacak, bu husustaki teşebbüsler desteklenecektir. Kamu ve özel sektör kuruluşlarında çalıştırılan işçi sayısının belli bir nispeti kadar sporcu istihdam eden kuruluşlar teşvik edilecektir. Sporun semtlere ve köylere yayılabilmesi için basit, ekonomik tesisler, özel idare ve belediyelerin iş birliği ve katkılarıyla gerçekleştirilecektir. Kamunun yanında, özel sektör tarafından da spor tesislerinin yapılması teşvik edilecektir. 62

73 şartlar hazırlanacaktır. Kitle sporuna ehemmiyet verilecek ve bunun için gerekli Beden eğitimi ve spor alanında gerekli insan gücünün yetiştirilmesine ağırlık verilecek; üniversitelerin beden eğitimi ve spor bölümlerinden mezun olanların, beden eğitimi öğretmeni olarak vazife yapmaları sağlanacak; her spor dalında antrenör yetiştirilmesine ehemmiyet verilecektir. Şehir imar planlarının hazırlanışında spor alanlarına ve yeşil sahalara ağırlık verilecek; mevcut planlarda bu maksatla tahsis edilmiş yerlerden süratle istifade edilebilmesi için gerekli çalışmalar yapılacak ve uygulanacaktır. Spor malzemelerinin imalâtı teşvik edilecek; yurt içinde imal edilemeyen veya imali ekonomik olmayan spor malzemelerinin ithali kolaylaştırılacak ve muafiyet imkânları sağlanacaktır. Okullarda spor ve spor eğitimine ağırlık verilecektir. İş yerlerinde beden eğitiminin yapılması sağlanacaktır. Spor tesisleri süratle tamamlanacak ve yaygınlaştırılacaktır VI. Beş Yıllık Kalkınma Planı Dönemi ( ) Altıncı Beş Yıllık Kalkınma döneminde beden eğitimi ve sporla ilgili ilke ve politikalar; Sağlıklı bir nesil yetiştirilmesinde beden eğitimi ve spor, temel eğitim araçlarından kabul edilecek, beden ve ruh sağlığını geliştirmek gayesiyle sporun günlük faaliyetler içine girmesi için her yaştaki kişilerin seyirci durumundan kurtarılarak aktif spor yapmalarını sağlayacak imkânlar 63

74 artırılacak ve amatör sporda uluslararası seviyede başarı gösterecek sporcuların yetiştirilmesi ve desteklenmesine önem verilecektir. Beden eğitimi ve spor alanında, eğitim, sağlık, bilim ve teknolojideki yeniliklerin takibi ve uygulanması konularına öncelik verilecektir. Spor tesisleri çok yönlü kullanılabilecek şekilde yapılacak ve bütün tesislerin tam kapasiteyle kullanılmasını sağlayacak düzenlemeler gerçekleştirilecektir. Özellikle şehir imar planlarının hazırlanmasında yeşil alan, spor tesisleri ve çocuk oyun alanları için kişi başına düşen alan büyüklüğünün, gelişmiş ülkeler standartlarına uygun olması sağlanacaktır. Spor yapmak isteyen herkese açık olmak şartıyla, düşük maliyetli ve basit spor tesislerinin mahallî idarelerin katkıları ile semtlere ve köylere kadar yaygınlaştırılması çalışmalarına devam edilecektir. tedbirler alınacaktır. Geleneksel spor dallarının daha da geliştirilmesi için gereken Sporla ilgili mevzuat yeniden düzenlenecek, profesyonelliğe müsait olan dallarda, profesyonellik teşvik edilecektir. Spor eğitim, sağlık ve araştırma merkezleri, arşiv ve dokümantasyon bölümleriyle de desteklenerek yaygınlaştırılacak, bu merkezlerde kullanılacak araç ve gereçlerin standardizasyonu sağlanacaktır. Spor dalları itibariyle master plan çalışmaları yapılacaktır. 64

75 Spor istatistiklerinin uluslararası standartlara uygun ve düzenli hâle getirilmesi sağlanacaktır, şeklinde ifade edilmiştir VII. Beş Yıllık Kalkınma Planı Dönemi ( ) Yedinci Beş Yıllık Kalkınma Plan'ında sporla ilgili olarak şu görüşlere yer verilmiştir. Spora ayrılan kaynakların artırılması, tesislerin rasyonel kullanılması, sporla ilgili insan gücü ihtiyaçlarının karşılanması, yeni bir yapılanmaya gidilmesi, özel sektörün, mahallî idarelerin ve spor kulüplerinin rolünün ve katkısının artırılması ihtiyacı devam etmektedir VIII. Beş Yıllık Kalkınma Planı Dönemi ( ) Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı'nda beden eğitimi ve sporla ilgili amaç, ilke ve politikalar aşağıdaki şekli ile yer almıştır: Beden eğitimi ve sporun bütün nüfusun bir alışkanlığı ve rahatlıkla ulaşabileceği hizmet alt yapısına sahip bir yaşayış tarzı hâline getirilmesi esastır. Bedenen ve ruhen sağlıklı bir toplumun yetiştirilmesinin temel unsuru olan sporun, toplumumuzun tüm kesimlerine düzenli spor yapma alışkanlığı kazandırmak suretiyle yaygınlaştırılması, sporun ve spor alt yapısının bütün dallar itibarıyla ülke genelinde dengeli dağılımı, sporcu ve spor elemanlarının eğitim ve istihdam sorunlarının giderilmesi, tesis sayılarının artırılması ve rasyonel kullanılması sağlanacaktır. Spor tesisleri ve faaliyetlerinin, spor elemanlarının hizmet içi eğitimlerinin, mali ve idari açıdan tam bağımsız spor kulüpleri, federasyonlar ile özel teşebbüs ve mahallî idareler tarafından yapılması veya işletilmesi sağlanacak, kamu kesiminin görevi ise denetlemek, 65

76 yönlendirmek, teşvik etmek ve bu alandaki bilim ve teknolojideki yenilikleri takip etmek olacaktır. Olimpiyat oyunları için gerekli alt yapının oluşturulması çalışmalarına devam edilecektir. Turizm amaçlı sportif faaliyetlerin artırılması ve yaygınlaştırılması için gerekli alt yapı ve tanıtım faaliyetlerine önem verilecek, bu alanda istihdam edilecek spor elemanlarının yetiştirilmesi konusunda programlar uygulanacaktır. Kulüp ve federasyonların kurumsallaşması ve kendi kendini finanse eden bir yapıya dönüşmeleri sağlanacaktır. Her okula bir beden eğitimi ve spor öğretmeni, her kulübe bir eğitimli spor yöneticisi, her spor dalında ve her kulüpte, yeterli eğitilmiş antrenör istihdam edilmesi ve spor alanlarının artırılmasını sağlayacak teşvik ve yönlendirmeler yapılacaktır. Okulların spor alt yapı imkânları geliştirilecek ve yeni okullar, spor alt yapısını da dikkate alacak şekilde planlanacaktır. Okullarda dahil olmak üzere kamuya ait spor tesisleri mesai saatleri dışında halkın kullanımına açılacaktır IX. Beş Yıllık Kalkınma Planı Dönemi ( ) Dokuzuncu beş yıllık kalkınma planında, spor yer almaz iken, gençlikle ilgili olarak aşağıdaki ifadelere yer verilmiştir. Gençlerin aileleriyle ve toplumla iletişimlerini daha sağlıklı hale getirecek, özgüvenlerini geliştirecek, yaşadıkları topluma aidiyet 66

77 duygusu ve duyarlılıklarını artıracak, karar alma süreçlerine katılımlarını sağlayacak tedbirler alınacaktır. Giderek hızlanan değişim süreci, aile ve toplum içi kültürel ve sosyal ilişkileri de olumsuz etkilemiştir. Kitle iletişim araçlarının çeşitlenmesi, aile içi iletişimde geleneksel yöntemlerin dışına çıkılamaması ve eğitim sisteminin aşılamayan sorunları, gençlerin aileden kopma, toplumsal sorunlara duyarsızlaşma, ümitsizlik ve özgüvensizlik gibi sorunlarını ve bunun sonucunda şiddete eğilimini artırmıştır. Diğer taraftan, iletişim olanaklarının artması ve sivil toplum kuruluşlarının gelişmesi, gençlerin kendileriyle ilgili taleplerini açıkça dile getirmelerine olanak sağlamaktadır Anayasa da Gençlik ve Spor 1982 yılında kabul edilen Anayasa da, gençlik ve spor ile ilgili ifadelere şu şekilde yer verilmiştir. Madde 58: Devlet, İstiklal ve Cumhuriyetimizin emanet edildiği gençlerin müspet ilimin ışığında, Atatürk ilke ve inkılapları doğrultusunda ve devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğünü ortadan kaldırmayı amaç edinen görüşlere karşı, yetişme ve gelişmelerini sağlayıcı tedbirleri alır. Devlet, gençleri alkol düşkünlüğünden, uyuşturucu maddelerden, suçluluk, kumar ve benzeri kötü alışkanlıklardan ve cehaletten korumak için gerekli tedbirleri alır 26. Madde 59; "Devlet, her yaştaki Türk vatandaşlarının beden ve ruh sağlığını geliştirecek tedbirleri alır, sporun kitlelere yayılmasını teşvik eder. Devlet başarılı sporcuyu korur. 67

78 Spor federasyonlarının spor faaliyetlerinin yönetimine ve disiplinine ilişkin kararlarına karşı ancak zorunlu tahkim yoluna başvurulabilir. Tahkim kurulu kararları kesin olup bu kararlara karşı hiçbir yargı merciine başvurulamaz." hükmü yer almıştır Hükümet Programlarında Gençlik Ve Spor V. İcra Vekilleri Heyeti ( ) Ali Fethi Bey (OKYAR) başkanlığında görev yapan V. İcra Vekilleri Heyetinin programında, bireyin, bedeni, fikrî kabiliyetleri gibi, ahlâkî ve sosyal kabiliyetlerinin de geliştirileceği, "bu maksada vusul için bir terbiye-i bedeniye Darülmualliminin" açılacağı, "izcilik teşkilatına ehemmiyet-i mahsusa" verileceği bildirilmekte ve "programlar ile mekteplerin teşkilâtı, tedricen içtima-i esasta tevfik olunacaktır" ifadelerine yer verilmektedir. Celâl BAYAR Hükümeti ( ) Hükümet programında, sporun millî kültür kadrosu içinde mütaalasının zaruri görüldüğü ve sporun profesyonel şampiyonlar yetiştirmek için istenmediği ifade edilerek, bunun gerekçesi ve sporla ilgili temel düşünceler şu şekilde açıklanmaktadır: "Spor, okullarımız gibi, sahnemiz gibi millî kültürümüzün bir cüzüdür. Büyük gaye, Türk vatandaşını düşünce itibariyle kuvvetli, vücut itibariyle kuvvetli, en ve tam sıhhatli, seciyeli, gürbüz güzel insan olarak yetiştirmektir. Nasıl ki memleketimizde okuma yazma bilmeyen tek vatandaşın kalmasını istemiyorsak, sevdiği ve bütün hayatınca tatbik edeceği laakal bir spor olmayan vatandaş da kalmamalıdır. Salim bir kafa ancak sağlam bir vücutta olabilir, sözü Türk atasözüdür. Yine bu mülahaza iledir ki bütün vatandaşlarda verim kudretini muhafaza için muntazam çalışma, hafta ve yıl tatillerinden muntazam istifade ve seyahat zevkinin inkişafına taraftarız. 68

79 Hükümet ayrıca, "sporu bir merkeze bağlayıp teşkilatlandırmak ve muhtelif spor teşekkül ve hareketlerini o vasıta ile idare etmek için", TBMM'ye bir kanun tasarısı sunacağını belirtmektedir. Recep PEKER Hükümeti ( ) 1960'tan önce görev yapan ve programında spora yer veren son hükümet, bu konudaki hedeflerini şöyle açıklamaktadır: "Her türlü spor faaliyetleri, okullar ve kulüpler için öğretici kadroyu yetiştirecek olan yüksek beden terbiyesi enstitüsünün açılmasına çalışacağız. Kapalı ve açık beden terbiyesi ve spor sahaları kurulması işinde teşebbüs alacağız." Cumhuriyetin kuruluşundan önce görev yapan son TBMM Hükümeti olan V. İcra Yerlileri ile birlikte 24 hükümetin görev yaptığı bu dönemde, yalnızca üç hükümetin programında sporla ilgili hususlara yer verilmiştir. VIII. İsmet İNÖNÜ Hükümeti ( ) "Başbakanlığa bağlı olarak müesseseler arasında, Beden Terbiyesi Genel Müdürlüğü için mütehassısların eliyle takip edilen programın tatbikine çalışacağız." X. İsmet İNÖNÜ Hükümeti ( ) "Beden eğitimi alanında daha yeterli teşkilatlanma çalışmaları hızlandırılacak ve yurdun bütün il ve ilçelerinde gençliğin yararlanabileceği spor alan ve tesisleri süratle tamamlanmaya çalışılacaktır." Suat Hayri ÜRGÜPLÜ Hükümeti ( ) 69

80 Beden terbiyesi işlerimizin modern esaslara cevap vermeyen bir kanunla yürütülmekte olduğu değerlendirilmesi yapılarak, hedefler aşağıdaki gibi sıralanmaktadır: "Sporumuzun her dalını çağdaş seviyede bulundurmak için mevzuatta gerekli değişiklikleri yapmak, sporun kitleye mal edilmesine çalışmak, okul içi ve okul dışı spor faaliyetlerinde bulunan amatörlerle daha yakından ilgilenmek, kaliteli sporcu yetiştirmek ve mevcutlardan daha çok faydalanmak hususlarına dikkat edeceğiz." Süleyman DEMİREL Hükümeti ( ) Sporun, hem eğitim hem de beden sağlığı bakımından çok önemli bir vasıta olduğu, gençlerin ruh ve beden eğitiminde spordan daha geniş şekilde faydalanılmasına inanıldığı ifade edilen bu hükümet programında, vatandaşların, her yaşta spor faaliyetlerinde bulunabilmeleri için, devlet ve mahallî idarelerin daha fazla gayret göstermesi gerektiği belirtilerek, yapılacak çalışmalar açıklanmaktadır: "Bunun için güreş ve binicilik gibi millî sporlarımızla birlikte, gençliğin ve halkın spor ihtiyaçlarını karşılayacak tesisler genişletilecek ve yayılacak, amatör sporculuk teşvik edilecektir. Bunun için mevzuat alanında gereken tedbirler alınacak, malî kaynaklar aranacaktır. Süleyman DEMİREL Hükümeti ( ) İlk kez bir gençlik ve spor bakanının görev aldığı bu hükümetin programında, sporla ilgili meseleler üzerinde önemle durulduğu, sporun ruh ve beden eğitimi bakımından değerli bir vasıta olduğuna inanıldığı ifade edilmekte ve şu tedbirlerin alınacağı bildirilmektedir: 70

81 "Her yaşta herkesin sporla ilgisini teşvik amacıyla lüzumlu tesisler inşa edilecek, bedeni, ruhi ve fikri gelişmeler için bir çalışma sistemi kurulacaktır. Beden Terbiyesi Kanunu değiştirilecek, Türk sporuna bütünüyle ve modern anlamda hizmet imkânları vermenin tedbirleri alınacaktır. Gayemiz sporun kanun, nizam, ahlak ve disiplin ölçüleri içinde gelişmesini sağlamak, amatör sporu da kitlelere yaymak suretiyle gençliğin moral ve fizik gücünü artırmak olacaktır." Süleyman DEMİREL Hükümeti ( ) Hükümetin, bir taraftan millî eğitim hizmetleri çerçevesinde okul içi ve okul dışı eğitim programlarıyla, diğer taraftan gençlik ve spor hizmetleri çerçevesinde zaman değerlendirici spor ve kültür faaliyetleriyle, Türk gençliğinin maddi ve manevi gelişme ihtiyaçlarına cevap vermek kararında olduğu ifade edilmektedir. II. Nihat ERİM Hükümeti ( ) Türkiye'de sporun geliştirilmesine ve yaygın hâle getirilmesine gereken önem verilecektir." Ferit MELEN Hükümeti ( ) Gençlik ve spor sorunlarının çözümlenmesi ve bu konuya ilişkin ihtiyaçların karşılanması çalışmalarının planlı bir şekilde yürütüleceği bildirilen bu hükümet programında gençlik ve spor eğitimine, uzmanlaşmayı sağlayıcı yeterli sayı ve nitelikte eleman teminine, etkin bir organizasyon sağlanmasına ve millî spor dallarımızın geliştirilmesine öncelik ve ağırlık verileceği ifade edilmektedir. 71

82 Bülent ECEVİT Hükümeti ( ) Sporda, gençliğin ve halkın, beden ve ruh sağlığının geliştirilmesine yardımcı olunmasının esas alınarak, seyir sporundan çok kitle sporuna, profesyonel spordan çok amatör spora ve bu meyanda okul içi spora ağırlık verilmesinin hedef alındığı hükümet programında yapılacak çalışmalar şöyle açıklanmaktadır: "Okul içi ve dışı gençliğin spor, izcilik, beden eğitimi, boş zamanları değerlendirme ve gönüllü olarak toplum kalkınmasına hizmet imkânları geliştirilecektir. Güreş, atıcılık, okçuluk, binicilik ve cirit gibi geleneksel spor dalları ile jimnastik, atletizm ve yüzme gibi spor dallarına önem ve öncelik verilecektir." Sadi IRMAK Hükümeti ( ) Yurttaşların beden, fikir ve ruh gelişmelerinin dengeli olarak sağlanması ve Türk sporunun aynı zamanda millî birlik ve bütünlüğü güçlendirecek şekilde yurt içinde yayılması ve yurt dışında şerefli yerini alması için, beden eğitimi ve spor hizmetlerinin düzenlenip desteklenmesinin önemli bir kamu görevi olarak görüldüğü bildirilerek, hükümetin bu husustaki yaklaşım ve hedefleri ayrıntılı bir biçimde ortaya konulmaktadır: "Gençlik ve spor sorunları Atatürk ilkeleri ve Türk Millî Eğitimin genel amaç ve temel uygulamaları doğrultusunda ele alınacak; başta millî eğitim sistemi olmak üzere sosyal ve ekonomik diğer ilgili kesimler ile çağımızın ve ülkemizin ihtiyaçlarına ve şartlarına uyan sistemli bir yaklaşımla bütünleştirilecektir. Çeşitli kurumlar arasındaki ilişkiler ve bütünlük içinde düzenlenecek ve bugüne kadar yapılan çalışmalar bu 72

83 görüşle değerlendirilerek Gençlik ve Spor Bakanlığı Kuruluş ve Görevleri Kanununun çıkarılmasına çalışılacaktır. Yine aynı görüşle, gençlik ve spor hizmetleri için gerekli sayıda ve nitelikte insan gücünün yetiştirilmesinde çağdaş bilim ve tekniğin geniş ve sonsuz katkısını getirecek olan Gençlik ve Spor Akademisinin kurulması sağlanacak ve akademi, mevcut spor alan ve tesislerinin geniş imkânlarından yararlanılarak deneme niteliğinde başlamak üzere ve en kısa zamanda faaliyete geçirilecektir." Süleyman DEMİREL Hükümeti ( ) Hükümet programında; "Gençliğin her dalda kitle sporuna ve özellikle geleneksel sporlara yönelmesi teşvik edilecektir. İlgili teşkilat kanunlarının gerekli şartlara uygunluğu temin edilecek, Gençlik ve Spor Akademilerinin ihtiyaçlarının karşılanmasına ve yenilerinin açılmasına çalışılacaktır." şeklinde ifade edilmiştir. Bülent ECEVİT Hükümeti ( ) TBMM'den güven oyu alamayan bu hükümetin programında, bütün toplumda küçük yaştan başlanarak insanın düşünce ve beden gücünün dengeli gelişmesine özen gösterileceği ifade edilmekte, sporla ilgili tedbirler şöyle açıklanmaktadır: "Spor kuruluşları bütün yurtta yaygınlaştırılırken bunlardan kültür ve sanat çalışmalarında da yararlanılması sağlanacaktır. Profesyonel seyir sporu geliştirilirken, halkın spor yapmasına, okul içi spora ve genellikle amatör spora büyük önem verilecektir. Amatör kulüpler devletçe desteklenecektir. 73

84 Sporun örgütlenmesinde demokratik yöntemlere ve denetime etkinlik kazandırılacaktır. Profesyonel sporun iç düzeni, sağlam ve sağlıklı kurallara bağlanacak, profesyonel sporcuların hakları korunarak toplumsal güvenlikleri sağlanacaktır." Süleyman DEMİREL Hükümeti ( ) "Gençlerimizin, yurt, burs, dinlenme ve spor ihtiyaçlarını karşılayan tesisler kuracağız. Mevcutları ise, tam kapasite ile çalıştıracağız. Gençlerimizin boş zamanlarının sosyal, kültürel ve sportif faaliyetlerle değerlendirilmesine önem vereceğiz. Üstün fizik ve moral kabiliyetlere sahip nesillerin yurt kalkınması ve savunmasındaki önemli yerini nazara alarak sporun yurt sathında ve yaygın kitle sporu hâlinde geliştirilmesi yolunda geniş çapta alt yapı tesislerini süratle kurup, ikmal edeceğiz. Türk sporunun her alanda gelişmesi için insan gücü, tesis, araç ve gereç açığımızı süratle gidereceğiz. Amatör sporu destekleyici ve özendirici, profesyonel sporu yönlendirici bir tutum ve davranış içinde düzenlemeler yapacağız. Teşkilâtın yapısı ile ilgili kanunların çıkmasına gayret edeceğiz." Bülent ECEVİT Hükümeti ( ) Hükümetin, sporu, her şeyden önce beden ve ruh sağlığı yönünden, insan kişiliğini geliştirici ve eğitici bir etkinlik olarak değerlendirdiği, okul ve kitle sporuna büyük önem vereceği bildirilerek, sporla ilgili tüm dallarda başarıya ulaşmanın temel koşulunun, beden 74

85 eğitiminin ve sporun, ciddî ve bilimsel yollarla, küçük yaşlardan başlayarak ve bütün topluma yaygın olarak geliştirilmesinde görüldüğü ifade edilmektedir. Spor alanında öngörülen tedbirler ise şunlardır; "Gençlik ve Spor Akademileri, Türk gençliğinin ve sporcunun tüm gereksinmelerini karşılayacak biçimde yeniden düzenlenecektir. Ata sporumuz güreş bilimsel yöntemlere kavuşturulacaktır. Profesyonel sporun da temeli ve kaynağı olan amatör spor devletçe desteklenecektir. Amatör ve profesyonel sporcularımızın sağlıklı yaşam koşullarına, profesyonel sporcularımızın yeterli geçim olanaklarına ve sosyal güvenliğe kavuşturulmaları, insanlık onurunun olduğu kadar sporda başarının da gereğidir. Profesyonel sporun iç düzeni sağlam ve sağlıklı kurallara bağlanacaktır. Profesyonel sporcuların sendikalaşması özendirilecektir." Süleyman DEMİREL Hükümeti ( ) Hükümet programında, "Spor, sosyal bir ihtiyaç olarak yeni bir görüşle ele alınacak, her yıl yeni spor tesislerinin yapılması sağlanacak, spor eğitimi ders olarak ilkokul, ortaokul ve liselerde yer alacaktır." şeklinde ifadelere yer verilmiştir. Bülent ULUSU Hükümeti ( ) Bülent Ulusu Hükümeti, hükümet programında gençlik ve spor faaliyetleri bir arada ele alınmıştır. 75

86 "Gençliğin boş zamanlarının kıymetlendirilmesinde ve toplum sağlığında büyük yeri olan toplu spor faaliyetlerinin yurt sathına dengeli bir şekilde yayılıp gelişmesi sağlanacaktır. Bu maksatla geniş kitleler tarafından kullanılabilecek semt spor tesislerinin yapımına önem ve öncelik verilecektir. Bu tesisler ve imkânlar bütün gençliğin hizmetine eşit şartlarda sunulacaktır." şeklinde ifade edilmiştir. Turgut ÖZAL Hükümeti ( ) Disiplinli, zorluklara dayanıklı, kötü alışkanlıklardan arınmış, sağlıklı bir toplumun teşekkülünde spor faaliyetlerinin önemli bir unsur olduğu ifade edilerek, sporun geliştirilmesi için hükümetin alacağı temel tedbirler maddeler hâlinde sıralanmaktadır: "Spor tesisleri süratle tamamlanacak ve yaygınlaştırılacaktır. hazırlanacaktır. Kitle sporuna önem verilerek bunun için gerekli şartlar Uzun süreden beri arzu ettiğimiz ve milletçe alıştığımız başarılarını göremediğimiz Türk güreşi için özel tedbirler alınacak, bu konuda hiçbir fedakârlıktan kaçınılmayacaktır. Üniversitelerin beden eğitimi ve spor bölümlerinden mezun olanların, beden eğitimi öğretmeni olarak görev yapmaları sağlanacak ve her alanda antrenör yetiştirilmesine önem verilecektir. Şehir imar planlarının hazırlanışında spor alanlarına, yeşil alanlara ağırlık verilecek, mevcut planlarda bu maksatla tahsis edilmiş yerlerden sür'atle faydalanılması için gerekli çalışmalar yapılacak ve uygulanacaktır. 76

87 Spor malzemeleri imalatı teşvik edilecek, yurt içinde imal edilemeyen veya imali ekonomik olmayan spor malzemelerinin ithali kolaylaştırılacak ve muafiyet imkânları sağlanacaktır." Turgut ÖZAL Hükümeti ( ) Bir önceki hükümet programında yer alan sporun önemi konusundaki ifadelerin aynen korunduğu bu hükümet programında, geçen dört yıllık dönemde yapılan çalışmalar şu şekilde özetlenmektedir: "Hükümetimiz spora büyük ehemmiyet vereceğini, geçici değil, kalıcı ve köklü tedbirlerle Türk sporunu geliştireceğini açık ve seçik bir şekilde ilân etmiştir. Bu amaçla yepyeni bir spor kanunu hazırlanarak yürürlüğe konulmuştur." Aynı programın, başka bir yerinde ise çıkarılan Beden Terbiyesi ve Spor Genel Müdürlüğü Teşkilât ve Görevleri Hakkındaki bu Kanun ile, sporumuza yenilikler getirildiği, ilâve kaynaklar sağlandığı ifade edilmektedir. Yıldırım AKBULUT Hükümeti ( ) Programda, gençlerin, ruh, fikir ve beden yönünden mükemmel şekilde gelişmelerini sağlamak hedefi doğrultusunda, formal "eğitim ve öğretime ilâveten, okul içinde ve okul dışında fikir, kültür, sanat, spor ve folklor faaliyetlerinin yapılmasına imkân verecek modern tesislerin kurulmasının öncelik taşıdığı ifade edilmektedir. Mesut YILMAZ Hükümeti ( ) "Son yıllarda gerçekleştirilmiş bulunan ve Türk sporunun atılım yapması sonucunu doğuracak alt yapı ve tesis yatırımlarına ağırlık verilmeye devam edilecek ve bunların bütün yurt sathına yaygınlaştırılması temin edilecektir. 77

88 VII. Süleyman- DEMİREL Hükümeti ( ) "Hâlen tespit edilmiş olan sporda öncelikli illerimizin yeniden gözden geçirilerek, bu illerin iklim şartları, spor potansiyeli, nüfusu ve sosyal yapısı dikkate alınarak daha sağlıklı bir tespit yapılacaktır. İllerimizin bu özelliklerine göre tesis planlaması ve dağılımı sağlıklı bir şekilde düzenlenecektir. Ülkemizde faaliyet gösteren spor kulüplerinin ekonomik, sosyal ve idarî yönden yapılanmasını sağlamak amacıyla kulüplerimizin Dernekler Kanunu kapsamından ayrılarak daha verimli ve işler hâle getirilmesi sağlanacaktır. Ülkemiz sporu ve sporcusunun sporda ileri gitmiş çağdaş ülkelerin düzeyine çıkartılabilmesi için bunları yetiştirecek olan antrenör ve hakemlerimizin en üst düzeyde eğitimleri sağlanacaktır yılındaki Olimpiyatların İstanbul'da yapılması için gerekli girişimlerde bulunulacak ve Olimpiyat tesislerinin planlanıp yapımına başlanacaktır. Ülkemizde sporun daha geniş kitleye yaygınlaştırılması için gerekli önlemler alınacaktır. Kulüplerimizin yapısal durumları değiştirilerek ekonomik ve idari yönden ileri ülkelerin düzeyine çıkaracak bir yapıya kavuşturulacaktır. Tansu ÇİLLER Hükümeti ( ) Tansu Çiller Hükümetinin programında, gençlerin yapıcı ve yaratıcı yeteneklerini ortaya çıkarmak üzere kişilik, düşünce ve beden yönünden gelişmelerini sağlayacak okul içi ve dışı, düşünce, kültür, sanat 78

89 ve spor faaliyetlerinin destekleneceği, bu amaçla kısa dönemde büyük illerimizde, uzun vadede diğer illerimizde olmak üzere gençlik merkezleri kurulacağı ifade edilmektedir. Programda ayrıca "2000 li yıllarda dünya ile bütünleşme hedefi çerçevesinde Olimpiyatların İstanbul'da düzenlenmesi için girişimlere hız" verileceği ifade edilmiştir Eylül Kasım 1995 tarihleri arasında kurulan hükümet güven oyu alamamıştır. 4 Kasım Mart 1996 tarihleri arasında görev yapan Çiller Hükümeti, seçim hükümeti esprisinde kurulmasından dolayı programında daha çok vaatler içermekte olup gençlik ile ilgili sadece şu ifadeye yer verilmiştir. "Seçim yasasında yapılan değişiklikle 18 yaşını doldurmuş milyonlarca gencimize seçme ile demokratik topluma katılma ve yön verme imkânı sağlanmıştır 43. Mesut YILMAZ Hükümeti (12 Mart Temmuz 1996) 12 Mart Temmuz 1996 tarihleri arasında görev yapan Yılmaz Hükümeti programında gençliğin boş zaman faaliyetleri ve spor ile ilgili konular şu şekilde yer almıştır. "Çocuklarımızın ve gençlerimizin Türkiye Cumhuriyetinin temel ilkelerine, millî ve manevî değerlerimize bağlı bir şekilde fikren, ruhen ve bedenen gelişmeleri temin edilecektir. Gençlik kesiminin sorunlarını gidermek ve gençlerin kalkınma sürecine katkı ve katılımlarını artırabilmek amacıyla bu kesime sunulan hizmetlerle, toplumun temelini oluşturan ve geleceğin güvencesi olan gençlerin eğitim, sağlık, çalışma hayatı, sosyal güvenlik, istihdam ve boş zamanları değerlendirme konularındaki sorunların çözümüne yönelik önlemler alınacaktır. Gençleri alkol, uyuşturucu, kumar ve benzeri alışkanlıklardan koruyucu ve caydırıcı tedbirlerle onları suça iten ortamları yaratan unsurları yok edecek tedbirlere ağırlık verilecektir. Bedenen ve ruhen sağlıklı bir toplum yetiştirilmesi için spora gerekli önem verilecektir. Beden eğitimi ve spor alanında eğitim, sağlık, bilim ve teknolojideki 79

90 yeniliklerin takibi ve uygulanması konularına öncelik verilecektir. Özellikle şehir imar planlarının hazırlanmasında spor alanlarına ve yeşil alanlara ağırlık verilmesi ve tesis sayısının artırılması için mahallî idarelerle iş birliğine gidilecektir. Sporun her dalda geliştirilmesi ve yaygınlaştırılması için gereken çaba gösterilecektir. Dünya olimpiyatlarının ülkemizde yapılmasını temin için her seviyede gayretler sürdürülecek, bu nedenle hedefe ulaşmak için çok yönlü çalışmalara ve çabalara hız verilecektir 44. ERBAKAN Hükümeti (3 Temmuz Temmuz 1997) 3 Temmuz Temmuz 1997 tarihleri arasında görev yapan Erbakan Hükümeti'nde, gençlik ve sporla ilgili ifadelerin şu şekilde yer aldığı görülmüştür: "Gençlik kesiminin sorunlarını gidermek ve gençlerin kalkınma sürecine katkı ve katılımlarını artırabilmek amacıyla gençliğe sunulan hizmetler geliştirilecektir. Gençleri, alkol, uyuşturucu, kumar ve benzeri olumsuz alışkanlıklardan koruyucu ve caydırıcı tedbirler alınacak, onları suça iten sebepler ortadan kaldırılacaktır. Bedenen ve ruhen sağlıklı bir toplum yapısına ulaşmak amacıyla beden eğitimi ve spor geliştirilecektir. Milletimizin bütün fertlerinin ve bilhassa gençlerimizin manevî varlıklarının geliştirilmesine özen gösterilecektir. Olimpiyatların ülkemizde yapılması için gerekli gösterilecektir. gayret 80

91 1999) III. Mesut YILMAZ Hükümeti (7 Temmuz Ocak 7 Temmuz Ocak 1999 tarihleri arasında görev alan Yılmaz Hükümeti'nde gençlik ve sporla ilgili ifadeler şu şekildedir: "Gençlerimizin Atatürk ilke ve inkılapları doğrultusunda sağlıklı ve üstün ahlâklı bireyler olarak yetiştirilmesi ve onların zararlı alışkanlıklardan korunması için gerekli tedbirler alınacaktır. Toplumun temelini oluşturan ve gençliğin güvencesi olan gençlerin eğitimleri yanında boş zamanlarını değerlendirmeleri ve spor ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik her türlü olanak harekete geçirilecektir. Gençlerimizin boş zamanlarını kendi istek ve yetenekleri doğrultusunda sosyal ve kültürel faaliyetlerde değerlendirmelerine yönelik çalışmalara ağırlık verilecek, sporun kitlelere yayılması, amatör spor ve sporcularımız ile elit sporcularımızın, sporda çağdaş düzeyi yakalayabilmeleri amacıyla; okul, aile, kulüp, yurt dışındaki vatandaşlarımız, kamu ve özel teşebbüs ile iş birliği geliştirilecek ve bu amaca yönelik gerekli yasal düzenlemelerle, tesis, malzeme, eğitim, sağlık ve sosyal güvenlik alanlarındaki bütün tedbirler alınacak ve ayrıca bu amaçla, gençlik merkezleri ve gençlik kamplarının yaygınlaştırılması sağlanacaktır. Sporun geniş kitlelere yayılması teşvik edilecek, doğanın sunduğu spor olanaklarından herkesin yararlanması için gerekli önlemler alınacaktır. Bedensel engellilerin toplumsal yaşamında sporun da yer alabilmesi için gereken her türlü önlem alınacaktır. 81

92 Spor kulüplerinin kendi tesislerine kavuşturulması için politikalar oluşturulacak, devlet spor kulüplerinin tesis yapmasını teşvik edecektir. Sporcuların sağlık ve sosyal güvenlikleri sağlanacak, spor dallarına yönelik yetenek tespiti ve seçimine özel önem verilecek, sporcu performansını geliştirmek amacıyla araştırma merkezleri kurulacaktır. Spor federasyonları ve spor adamları ile kulüp temsilcilerinden oluşan ve kendi dinamiği içinde özerk bir yapıya kavuşturulacaktır. Ülkemizde bu yıl yapılacak olan Hava Oyunları Olimpiyatları için her türlü destek verilecektir. Olimpiyatların İstanbul'da yapılmasını sağlamak için çalışmalara devam edilecektir. Bülent ECEVİT Hükümeti (12 Ocak Haziran 1999) 12 Ocak Haziran 1999 tarihleri arasında kurulan Ecevit azınlık hükümeti programında gençlik ve sporla ilgili bulgulara rastlanmamıştır. 2002) V. Bülent ECEVİT Hükümeti (4 Haziran Kasım 4 Haziran Kasım 2002 tarihleri arasında Ecevit başbakanlığında görev yapan 57. Cumhuriyet Hükümetinin programında gençlik ve sporla ilgili ifadeler şu şekilde yer almıştır: "Toplumu ve aile bütünlüğünü tehdit eden uyuşturucu kullanımı, şiddet, müstehcenlik ve benzeri sorunlarla mücadele ödünsüz sürdürülecek, gençlerimizi zararlı alışkanlıklara karşı korumak için her türlü önlem alınacaktır. 82

93 Geleceğimizin güvencesi olan gençlerimizin, Atatürk ilke ve inkılâplarına bağlı, sağlıklı, bilgili ve nitelikli olarak yetiştirilmesi için her türlü önlem alınacaktır. Kamu elindeki spor alanlarının, ticari hizmet işletmesine dönüştürülmesine izin verilmeyecektir. Tüm yörelerimizde, semt ve kent düzenlemeleri ucuz, sağlam ve sağlıklı olarak gerçekleştirilecektir. Yerel yönetimlerin de desteği ile gençliğin spor etkinliklerinden yararlanacağı alan ve mekân sayısı arttırılacaktır. açılacaktır. Özel imar düzenlemeleri ile semt spor ve oyun alanları Amatör sporculuk ve bu amaçla kurulan tesisler tüm yurda yaygınlaştırılacak ve bunun için gerekli devlet desteği sağlanacaktır. Profesyonel kulüplerin de amatör sporculuğa katkısı arttırılacaktır. Belirli amatör spor dallarında etkinlik gösteren gençlerin, doğal afetlerle ilgili kurtarma çalışmalarına gönüllü katılmaları desteklenecektir 45. Abdullah GÜL Hükümeti (18 Kasım Mart 2003) 18 Kasım Mart 2003 tarihleri arasında görev yapan GÜL Hükümeti programında gençlik ve sporla ilgili olarak şu ifadelere yer verilmiştir: "Gençlik kesimine sunulan hizmetlerde fırsat eşitliğine, gençlerin kişilik, düşünce ve beden yönünden sağlıklı gelişmelerine dikkat edilecek, kültür, sanat ve spor faaliyetleri teşvik edilecektir. 83

94 Gençlik ve spor hizmetlerinde merkezî yönetimin düzenleyici, koordine edici, denetleyici bir rol üstlenmesi, hizmetlerin esas olarak gönüllü kuruluşlar ve özel sektörün iş birliği ile yerel yönetimlerce yürütülmesi sağlanacaktır. Spor federasyonları idarî ve malî özerkliğe kavuşturulacak ve spor teşkilâtı yeniden yapılandırılacaktır. Yerel yönetimlerin gençlere yönelik kültür, sanat, spor, folklor, okuma ve araştırma faaliyetleri ile özel sektörün bu alana yatırım yapması teşvik edilecektir. Madde bağımlılığı ile mücadele için gerekli tedbirler alınacak, bu alandaki çalışmaları yürüten kuruluşlar arasında etkili bir koordinasyon sağlanacaktır. Gençlerimizin serbest zamanlarını daha sağlıklı ve verimli kullanmalarına dönük tedbirler alınacaktır." I. ERDOĞAN Hükümeti (19 Mart Ağustos 2007) 19 Mart 2003'te kurulan ERDOĞAN Hükümeti programında gençlik ve spor aşağıdaki gibi yer almıştır. "Gençlik, ülkenin sadece zenginliği değil, aynı zamanda dinamizminin ve değişim potansiyelinin de kaynağıdır. Dolayısıyla, genç nüfusa sahip olmak Türkiye için büyük bir imkândır. Hükümetimiz, toplumun gençlere, gençlerin de Türkiye'ye güvenini sağlamayı temel hedefleri arasında görmektedir. Sporla ilgili ifadede ise; "Dünyanın ve Türkiye'nin gelişen ve değişen şartları dikkate alınarak yeni bir spor politikası oluşturulacaktır. Sporun her dalında uluslararası standartları yakalamak için destek verilecektir." şeklinde yer almıştır. 84

95 II. ERDOĞAN Hükümeti (29 Ağustos Haziran 2011) 60. Hükümet olan II. Erdoğan hükümeti programında spor ile ilgili bir düzenleme yer almaz iken, gençlikle ilgili olarak aşağıdaki ifadelere yer verilmiştir. Gençlerin donanımlı, özgüveni yüksek, temel değerlerimize sahip çıkan, demokratik ve çoğulcu evrensel değerleri özümsemiş, farklılıkları zenginlik olarak gören ve sorumluluk almayı bilen bireyler olarak yetişmesi yönünde çalışmalar yapılacaktır. Gençlerin gelecek kaygıları giderilerek ülkemizin rekabet gücünü geliştirecek en önemli aktörler olmaları sağlanacaktır 46. III. ERDOĞAN Hükümeti (12 Haziran ) tarihli 61. Hükümet Programında gençliğe sunulan hizmetlere ilişkin yenilikler ile öngörüler yer almaktadır: 61. Hükümet döneminde yeni ve daha icracı bir yapı ile etkin bir şekilde hizmet sunulacağı, Başbakanlığa bağlı kuruluşların sayısının azaltıldığı, Başbakanlığın asli görevi olan koordinasyon işlevinin güçlendirildiği, Devlet Bakanlıklarının kaldırılarak, bazı bakanlıkların yeniden yapılandırıldığı, geleceğimiz olan gençlerimize çok daha kapsamlı hizmetleri ulaştırmak ve sporu toplum hayatımıza daha yaygın bir şekilde dahil etmek için Gençlik ve Spor Bakanlığının kurulduğu, gençliğin sivil toplum örgütlerine üyeliğinin teşvik edileceği, gençlerin kendi projelerini hayata geçirebilecekleri gençlik merkezlerinin yaygınlaştırılacağı, özel yurtların destekleneceği ve öğrencilere ucuz barınma imkanı sağlamaya devam edileceği, üniversiteler ve meslek kuruluşları ile işbirliği içinde gençler için iş kurma ve geliştirme merkezleri kurulacağı, gençlerimizi toplumun değerlerine yabancılaşmadan, bilgi ve tecrübe ile donatarak meslek sahibi ve rekabet gücü yüksek bireyler olarak yetişmeleri için 85

96 eğitimden istihdama kadar her alanda gerekli tedbirlerin alınacağı ifade edilmiştir Genel Olarak Türk Spor Politikasının Değerlendirilmesi Spor, çağımız modern toplumlarının en yaygın ve etkili sosyal kurumlarından birisidir. Temel amacı, insanın bedenen, ruhen ve sosyal yönden gelişmesine katkı sağlamak olan spor modern toplum yaratmada en etkin bir sosyal olgudur. Sporun, kişisel fayda ve görevleri yanında, sosyal yönden de çok önemli görevleri vardır. Çağımızda, sporun bilinçli olarak yaygınlaştırılması ve halkın çağdaş anlamda spor yapması ile gelişmişlik arasında önemli ölçüde bir paralelliğin varlığı kabul edilmektedir 48. Günümüz toplumlarında çok değişik ve çekici yönleriyle ilgi odağı olan spor, bir yandan büyük ekonomik faaliyetleri kapsayan, öte yandan ülkelerin uluslararası platformda tanıtım konusu olan ve hatta uluslararası ilişkileri müspet veya menfi yönden etkileyebilecek nitelikler taşımaktadır 49. Sporla ilgili hizmetleri belirlenen amaçlara ulaştırmak için insan ve madde kaynaklarını sağlayarak ve etkili biçimde kullanarak, belirlenen politikaları ve alınan kararları uygulamak ise spor yönetiminin işidir 50. Spor Yönetimi, spor alanına ilişkin politika, karar ve hedeflerin gerçekleşmesine yönelik faaliyetlerle ilgilenir. Dünyada spor yönetimi iki şekilde yürütülmektedir. Bunlardan ilki gönüllü spor birliklerinin oluşturduğu federatif yönetim şekli, diğeri ise spor hizmetlerinin sevk ve idaresinin devlet eliyle yürütülmesidir. Konuya ülkemiz açısından bakıldığında, devletin spor yönetiminde doğrudan söz sahibi olduğu görülmektedir 49. Toplum üzerinde bu denli etkileri olan sporun, tarihi süreç içerisindeki fonksiyonları ile bugünkü yaygınlığı, popülerliği, sosyal, 86

97 ekonomik, politik, uluslararası ilişkiler, tanıtım ve eğitim yönünden etkileri ve gelecekte üstleneceği roller göz önüne alındığında devletlerin dolayısıyla da hükümetlerin, sporun sevk ve idaresinde, etkinliğinin arttırılması ve olumlu yönde kullanılmasına anayasalarında, kanunlarında gelecekle ilgili plan ve programlarında yer vermeleri kaçınılmaz olmuştur. Günümüzde çeşitli şekillerde tartışılan konulardan biri de ülkemizin spor politikasının olup olmadığıdır. Ancak ülkemizin spor alanındaki her türlü hizmet ve faaliyetlerinin amaç ve hedeflerini belirleyen ve belli prensiplere dayandıran resmi bir spor politikası mevcuttur 51. Sporun topluma yaygınlaştırılması konusu ülkemizde de yasal düzenlemelerle ele alınmıştır. Türk spor politikasının amaç ve hedeflerini belirleyen, ana hatlarıyla ortaya koyan Anayasa, kanun, kalkınma planları ve hükümet programları Türkiye de gençlik ve spor politikalarının temelini oluşturmaktadır 52. Türkiye de modernleşmenin Tanzimat Dönemiyle başladığı kabul edilir. O zamana kadar Osmanlı İmparatorluğuna yabancı olan kavramlara Tanzimatın ilanıyla etkinlik kazandırılmak istenmiştir. Bir toplumsal olgu olarak spor da ülkedeki modernleşme hareketinden etkilenmiştir. Modern beden terbiyesi ilk kez Osmanlı İmparatorluğunda askeri okullarda uygulanmaya başlanmıştır. Beden eğitiminin yaygınlaşması 1870 li yıllara doğru ivme kazanmıştır. Meşrutiyet yıllarında spor kulüplerinin artmaya başladığı görülmüştür. Bu gelişmeleri daha sonra Türkiye İdman Cemiyeti İttifakı, Türk Spor Kurumu ve Beden Terbiyesi Genel Müdürlüğü nün kurulması izlemiştir li yıllarda spor alanında iki önemli hedef ortaya konmuştur. Bunlardan biri sporun bütün yurtta yaygınlaştırılması çabası, diğeri ise spor kategorilerinin çeşitliliğine gidilmesidir. Ancak 1930 lu yıllarda dünya siyasal konjonktürünün de etkisiyle Türk sporuna para-militer düşünce hakim olmuş, özellikle gençliğin teşkilatlanması açısından Avrupa daki gençlik örgütleri üzerinde 87

98 detaylı çalışmalar yapılarak Türk sporuna uygulanmak istenmiştir. Bu dönemde spor, milliyetçi ideoloji bağlamında ele alınmıştır. Beden Terbiyesi ve Spor alanında otoriter eğilimlerin terk edildiği yıl ise II. Dünya Savaşının bitimidir lı yıllarda sporda çağ atlama sürecine giren Türkiye, 2000 li yıllara malesef gerileme dönemiyle yaklaşmıştır. Gerek alt yapıda, gerek eğitimde, gerekse parasal kaynakta başlatılan hamleler; yerini planlanan spor müsabakalarının parasal kaynağını nasıl ve nereden bulabilirizi düşünerek, birçok eğitim ve kamp çalışmaları ile yurtiçi ve dışı müsabakaları iptal etmeye terk etmiştir. Dünyanın ve Türkiye nin gelişen ve değişen koşulları artık yeni bir spor politikasını zorunlu kılmaktadır. Hedef sporun kitlelere yayılmasını ve her yaştaki vatandaşlarımızın spor yapmasını sağlamaktır 42. Sonuç olarak, Türk Spor Politikalarında öngörülen hedeflerin uygulamada istenilen düzeyde gerçekleşmediği tespit edilmiştir. Buna neden olarak da sporu yönetenlerin konuya devlet politikası olarak değil, siyasi hesaplarla yaklaşmaları, sorunları günübirlik çözümlerle giderme yoluna gitmeleri ve sporun topluma yaygınlaştırılmasından çok sporda madalya sayısı ve başarıyı ön planda tutmalarından kaynaklandığı söylenilebilir

99 3. GEREÇ VE YÖNTEM Bu bölümde araştırmanın modeli, araştırmanın evreni ve örneklemi, verilerin toplanması, verilerin analizi ve son olarak kullanılan analizin geçerlik ve güvenilirliği hakkında bilgi verilmiştir Araştırma Modeli Bu araştırmada nitel araştırma yöntemleri kullanılmıştır. Nitel araştırma, belli bir nokta üzerinde odaklanmada çok yönlü; araştırma problemini yorumlama yaklaşımını benimseyen bir yöntemdir 55. Bu çalışmada, nitel araştırma türlerinden Fenomenoloji seçilmiştir. Nitel araştırma desenlerinden fenomenoloji (olgu bilim) farkında olduğumuz, bunun yanında derinlemesine ve ayrıntılı bir anlayışa sahip olmadığımız olgulara odaklanmaktadır. Fenomenler; olaylar, durumlar, tecrübeler veya kavramlar olarak çeşitlilik gösterebilmektedir. Araştırmada, Türkiye Cumhuriyet inde gençliğe ve spora yön veren üst düzey yöneticiler (bakan, milletvekili, müsteşar yardımcısı, genel müdür, genel müdür yardımcısı, il müdürü, federasyon başkanı) ile görüşmeler yapılmış ve bu görüşmeler çerçevesinde yakın dönem ( ) gençlik ve spor politikaları uygulamalarla değerlendirilmiştir. Üst düzey yönetici; görev yaptığı kuruluşun sorumlusu olan görevlilerin oluşturduğu yöneticiler üst yönetim olarak tanımlanırlar. Üst düzey yöneticiler bağlı oldukları organizasyonun tümünden sorumludurlar. Organizasyonun genel politikaları ve hedeflerini belirleyerek organizasyonun dış çevre ile olan ilişkilerini düzenlerler 8. Araştırmada, nitel araştırma aracı olarak bireysel görüşme (mülakat) tekniği kullanılmıştır. Araştırmalarda yaygın kullanılan veri toplama tekniklerden biri olan görüşme ya da mülakat; araştırmacının 89

100 önceden hazırlanmış soruları sorduğu ve karşısındaki kişinin sorulara yanıtlar verdiği amaçlı bir söyleşidir Araştırmanın Evren ve Örneklemi Araştırmanın evrenini, Türkiye Cumhuriyet inde gençliğe ve spora yön veren üst düzey yöneticiler oluşturmaktadır. Araştırma örneklemi, amaçlı örnekleme yöntemleri ile oluşturulmuştur. Çalışmada sırasıyla tipik durum örneklemesi ve ardından kolay ulaşılabilir durum örneklemesi tekniğine de başvurulmuştur 56. Tipik durum örneklemesi, yeni bir uygulama veya bir yenilik tanıtılmak isteniyorsa, bu uygulamanın yapıldığı veya yeniliğin olduğu bir dizi durum arasından en tipik bir ya da birkaçını seçerek çalışmak mantığına dayanmaktadır. Tipik durum seçiminde konuyla ilgili bilgiye sahip bireyler ve kurumlar yardımcı olabilmektedir 57. Bu araştırmada görüşmeler üst düzey yöneticilerle yapılmış olduğundan tipik duruma uygun paydaşlardan kolay ulaşılabilir olanlar seçilmiştir. Buna göre görüşme talebini kabul eden 13 adet görüşmeci, araştırmanın örneklemini oluşturmaktadır Veri Toplama Teknikleri Bu araştırmada yarı yapılandırılmış görüşme formu tercih edilmiştir. Yarı yapılandırılmış görüşme formu, uzman görüşleri doğrultusunda ve ilgili alan yazın taranarak hazırlanmıştır. Yarı yapılandırılmış görüşme formunda kullanılan standartlaştırılmış açık uçlu 90

101 sorular; dikkatlice yazılmış ve belirli bir sıraya konmuş bir dizi sorudan oluşur ve her görüşülen bireye bu sorular aynı tarzda ve sırada sorulur 58. Değişen koşullara uyum sağlayabilme esnekliği, geribildirim mekanizmasının anında işleyebilmesi, derinliğine bilgi edinilebilmesi, yanlış anlamaların azaltılması, cevaplarda bireyselliğin korunması gibi özelliklerinden dolayı da açık uçlu sorular bu araştırma için uygun görülmüştür 59. Verilerin toplanmasında, hazırlanan yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılarak üst düzey yöneticilere uygulanmıştır. Araştırmacı, görüşmeler öncesinde, belirlenen yöneticilerle ön görüşme yaparak araştırma hakkında bilgi vermiş ve yetkili kişilerin kabulü ile randevu almıştır. Belirlenen tarih, saat ve yer görüşmecilerin istekleri doğrultusunda belirlenmiştir. Araştırmacı tüm ön aşamalardan sonra yarı yapılandırılmış görüşme formlarını üst düzey yöneticilerle ses kaydı alınarak yüz yüze yapmıştır Verilerin İstatistiksel Analizi Araştırmacı tarafından veriler toplandıktan sonra öncelikle veriler bilgisayar ortamına aktarılmış ve gerekli düzenlemeler yapılmıştır. Araştırmada içerik analizi ve sürekli karşılaştırmalı analiz yöntemi uygulanmıştır. İçerik analizi, temel olarak nitel verilerin nicel verilere indirgendiği bir tekniktir 60. Diğer bir yöntem de nitel araştırma metotlarında sıkça kullanılan sürekli karşılaştırmalı analiz yöntemidir 61. Bu metotta tümevarım yöntemi kullanılmaktadır. Verilerin önceden düzenlenmiş 91

102 temalara göre analiz edilmesinden ziyade, veriler elde edildikten sonra temalara ayrılmıştır 62. Bu işlem sürecinde, temellendirilmiş kuram yaklaşımı çerçevesinde, elde edilen veriler incelenerek, sürekli karşılaştırmalar yapılarak benzer veriler sınıflandırılıp temalar elde edilmiştir. Elde edilen bu kategoriler tablolar halinde sunulmuş ve tablolardaki veriler araştırmaya katılan bürokratların görüşmelerinde kaydedilen konuşma metinleri ile desteklenmiştir. Tüm bu çalışmaların yanında araştırmacı Nvivo 8 adlı programından faydalanmış bu program sayesinde ilk başta oluşturduğu Word formatındaki 13 görüşme bu programa yüklenerek gerekli kodlar bu programda işaretlenmiş ve buradan da temalara bağlanmıştır. Program sayesinde bütün olarak hareket edilebilme sağlanmış ve görüşme forumları arasında daha hızlı geçişlere program olanak tanımıştır. Tüm bu çalışmalara ek olarak belirlenen temalar görüşmelere katılanların demografik durumuna göre çapraz tablolar oluşturulmuş ve bu çapraz tabloda oransal yorumlara ek olarak istatistik analiz yöntemlerinden olan odds oranları hesaplanmıştır. Odds oranı; İncelenen iki farklı olayın odds değerlerinin birbirine oranına odds oranı denilmektedir. Odds oranı, incelenen iki olayın gözlenme olasılıklarından birinin diğerine oranla kaç kat daha fazla veya kaç kat daha az olarak ortaya çıkabileceğini göstermektedir. Böylece çapraz tablodaki değişkenler arasındaki karşılaştırmalarda daha rakamsal yorumlar yapılabilmiştir

103 4. BULGULAR Araştırmaya katılan üst düzey yöneticilere göre yarı yapılandırılmış olarak hazırlanan görüşme formu 2 bölümden oluşmuştur. Birinci bölümde araştırmaya katılan üst düzey yöneticiler ile ilgili tanımlayıcı istatistikler toplanmıştır. İkinci bölümde ise bu çalışmanın esas amacını oluşturan açık uçlu sorular sorulmuştur Tanımlayıcı İstatistikler Bu bölümde üst düzey yöneticilerin cinsiyetleri, yaşları, kıdemleri, görev süreleri, mezun olduğu lisans, varsa yüksek lisans ve doktora durumları ile ilgili veriler elde edilmeye çalışılmıştır. Tablo 1 araştırmaya katılan üst düzey yöneticiler ile ilgili elde edilen demografik bilgileri yansıtmaktadır. Tablo 1 : Araştırmaya Katılan Bürokratların Demografik Bilgilerine İlişkin Bulguların Dağılımı Görüşmeci Cinsiyet Yaş Kıdem Görevdeki süre G1 K G2 E Lisans İktisadi ve idari bilimler fakültesi İktisadi ve idari bilimler fakültesi Yüksek lisans Doktora İşletme 0 Eğitim bilimleri Eğitim bilimleri G3 E Diğer 0 0 G4 E İktisadi ve idari bilimler fakültesi 0 0 G5 E İktisadi ve idari bilimler fakültesi 0 0 G6 E İktisadi ve idari Siyaset bilimler fakültesi bilimi 0 G7 E Diğer 0 0 G8 E Hukuk fak. 0 0 G9 E Diğer İnşaat Müh. 0 G10 E İktisadi ve idari bilimler fakültesi 0 0 G11 E İktisadi ve idari bilimler fakültesi 0 0 G12 E Diğer 0 0 G13 E Hukuk fak

104 Tablo 1 e göre araştırmaya katılanlardan 1 kişi kadın yönetici geri kalan 12 yönetici ise erkektir. Araştırmada elde edilen demografik bilgilerin pasta grafik ile gösterimleri aşağıdaki gibidir: Şekil 1 : Araştırmaya Katılanların Yaş Dağılımı Şekil 1 deki verilere göre katılımcıların %54 ü yaş, %31 i 46 artı yaş, %15 i ise yaş arasında oldukları tespit edilmiştir. 94

105 Şekil 2 : Araştırmaya Katılanların Kıdem Süreleri Şekil 2 deki verilere göre katılımcıların %39 unun yıl, %38 inin yıl, %23 ünün ise 26 artı yıl kıdem süreleri olduğu tespit edilmiştir. Şekil 3 : Araştırmaya Katılanların Bulundukları Birimdeki Görev Süreleri 95

106 Şekil 3 teki verilere göre katılımcıların %54 nün bulundukları birimdeki görev süreleri 1-5 yıl, %23 nün yıl, %8 nin yıl ve %15 inin ise yıl arasında bulundukları birimde görev yaptığı tespit edilmiştir. Şekil 4 : Araştırmaya Katılanların Lisans Mezuniyetleri Şekil 4 deki verilere göre katılımcıların %54 nün iktisadi ve idari bilimler fakültesi, %31 nin diğer ve %15 inin ise hukuk fakültesi mezunu oldukları tespit edilmiştir 4.2. Görüşme Formu Sorularının Analizi Soru 1. Görüşmeye katılan üst düzey yöneticilerin Yakın dönem gençlik ve spor politikalarını nasıl değerlendiriyorsunuz? Başarılı veya başarısız ise nedenlerini belirtiniz. sorusuna verdikleri cevaplar çerçevesinde bulunan temalar aşağıdaki gibi tablolaştırılmıştır. 96

107 Tablo 2 : Yakın Dönem Gençlik ve Spor Politikalarını Nasıl Değerlendiriyorsunuz Sorusuna İlişkin Bulguların Dağılımı Görüşmeci Spor Gençlik Toplum G G G G G G G G G G G G G Sıklık (Yüzde) 6 (%16.2) 17 (%46) 14 (%37.8) Verilen cevaplar kapsamında katılan yöneticilerden %46 lık kısım yakın dönem gençlik ve spor politikalarında daha çok gençlik vurgusu yapmış, onu %37.8 lik dilimle toplum vurgusu ve %16.2 lik dilimle spor vurgusu izlemiştir. 97

108 Şekil 5 : Tablo 2 nin Bar Grafik ile Gösterimi Cevapları büyük oranda gençlik çerçevesi içinde yoğunlaşan yöneticilerin soruya verdikleri bazı cevaplar şöyledir: katılımı artmıştır (G1) gençlerin toplumsal yapının her alanına etkin birey olarak gençlerin karşılaştıkları problemler de günümüz toplumları ve gelecek nesiller için sorun ve beklentilerin asli unsurlarıdır (G3); gençliğin güçlendirilmesine yönelik çalışmaların arttırılacağı, gençlerin donanımlı, özgüveni yüksek, temel değerlerimize sahip çıkan politikaların üretileceği (G5) gençlerin evrensel ve insanî değerlere sahip, milli ve manevi değerlerine bağlı, çevreye saygılı bireyler olması için çalışmaların artırıldığı (G2) 98

109 Bulguların çapraz tablo olarak gösterimi aşağıdaki gibidir: Tablo 3 : Bürokratların Kıdemlerine Göre Araştırma Sonuçları Kıdem Spor Gençlik Toplum TOPLAM TOPLAM Yukarıdaki tablo görev süresi araştırma sonucu çapraz tablosu SPSS paket programı yardımı ile oluşturulmuştur. Tablo analizinde istatistik veri analizi yöntemlerinden biri olan kategorik veri analizi yöntemine başvurulmuş ve bu bağlamda gerekli yerlerin odds oranları hesaplanarak yorumlamalar yapılmıştır. Odds oranı = Tablo 4 : Odds Oranı Hesabı-1 Kıdem Gençlik Toplum Kıdem yılı yıl arasında olanların, kıdem yılı yıl arasında olanlara göre soru1 e verdikleri cevaplarda gençlik ağırlıklı cevaplar vermesi 2.75 (1/0.36) kat daha fazladır. 99

110 Odds oranı Tablo 5 : Odds Oranı Hesabı-2 Kıdem Spor Gençlik Odds oranı yorumu; Kıdemi yıl arasında olanlar kıdemi 21 yıldan fazla olanlara göre soruya gençlik politikası çerçevesinde bakması 13.7(1/0.07) kat fazladır. Soru 2. Bakanlık öncesi ve sonrası gençlik ve spor politikalarının karşılaştırılmasını yapar mısınız? sorusuna çeşitli açık uçlu cevaplardan genel olarak öncesi için olumlu, olumsuz ve sonrası için olumlu, olumsuz olmak üzere 2 ana başlık 4 alt başlık altında temalar belirlenmiştir. Elde edilen sonuçlar frekanslarına göre Tablo 6 da oluşturulmuştur. 1 Hesaplama yapılırken sıfır sıklık değerler 0.5 düzeltme terimi eklenerek odds oranı hesaplanmıştır. 100

111 Tablo 6 : Bakanlık Öncesi ve Sonrası Gençlik Politikalarının Karşılaştırılmasına İlişkin Bulguların Dağılımı Bakanlık Öncesi Bakanlık Sonrası Görüşmeci Olumlu Olumsuz Olumlu Olumsuz G1 1 5 G2 2 3 G3 2 G4 2 2 G5 1 2 G6 3 G7 1 G8 1 G9 2 G10 2 G11 1 G12 1 G13 2 Sıklık (Yüzde) 1 (%3) 7 (%21.3) 23 (%69.7) 2 (%6) Tablo 6 da elde edilen sıklıklar çerçevesinde görüşmeye katılanların %69.7 lik dilimi bakanlık yapılanmasına geçilmesi ile olumlu sonuçların doğduğu kanısındadır. Olumlu teması ile kastedilen görüşmeye katılanlar tarafından bütçenin artması, daha planlı ve daha kalıcı politikaların uygulanmasıdır. Sıklıklardan ikinci olarak %21.3 ile bakanlık öncesi olumsuzluklar eleştirilmiştir. Geri kalan bakanlık dönemindeki olumsuzluklara değinen katılımcılar %6 lık dilim bu bağlamda bakanlığın yeni kurulmasıyla tam oturmadığından planlı hareketin zor olmasından bahsetmiştir. Bu çıkarsamalar ışığında bakanlık öncesi için olumsuz düşünenlerle bakanlık yapılanmasına geçilmesi ile olumlu olduğunu düşünenler tek bir çatıda toplanmış ve %91 lik kısmı oluşturmuş, geri kalan %8 lik kısım da bakanlık dönemine geçilmesiyle ilgili olumsuzluklar ve bakanlık öncesi olumlu kısımların birleştirilmiş kesimidir. Bu gösterim şekil 6 daki bar grafikte görselleştirilmiştir. 101

112 Şekil 6 : Tablo 6 nın Bar Grafik ile Gösterimi Görüşme cevapları genelinde bakanlık yapılanmasına geçilmesinin olumlu olduğunu düşünen kişilerin cevaplarından bazıları; geçmişte daha dar kapsamlı Bakanlık yapılanması ile daha kapsamlı politikalar uygulanmakta, geniş bütçe ayrılmakta (G4) bakanlık sonrası stratejik planlar Yatırım programları daha iyi (G5) projelerin sahiplenilmesi daha fazla (G6) bakanlık döneminde gençliğe daha fazla kaynak oluşturulmuş (G12) proje ve çalışmalara standartlar getirilmiş G10 Bakanlık yapılanmasına olumsuz görüş bildirenlerde olumsuz görüşleri daha çok temenni yönünde olmuştur; 102

113 daha planlı hareket edilmeli... Uluslararası alanda başarılı sporcular için strateji geliştirilmeli (G9) stratejik yönetim anlayışı benimsenmeli (G1) Sıklık değerlerinin tek bir alanda yoğunlaşması dolayısıyla bu soruda yaşlara veya kıdeme göre tabakalanma yapısına gidilmemiştir. Soru 3. Görüşme formunda katılımcılara üçüncü soru olarak Son yıllarda gençlik politikaları ile nasıl bir gençlik hedeflenmektedir? sorusu yöneltilmiş, katılımcılardan gelen açık uçlu cevaplar çerçevesinde belirlenen ana temalar; kültürel, sosyal, spor ve sağlık, ekonomik olmak üzere 4 başlıktan oluşmuştur. Bu başlıkları şöyle açıklayabiliriz: kültürel tema da gençlerin tarih bilincine kavuşturulması, okuyup düşünen gençlerin önemi gibi vurgular bulunurken, sosyal tema gençlerin sosyal hayatta yer bulması ile ilgili atıfları içermekte, spor ve sağlık temasında genç nesillerin sporla beraber daha sağlıklı fiziki ve psikolojik yapıya bürüneceklerine atıf yapılmakta, son olarak ekonomik tema da ise gençlerin eğitimlerini sürdürebilmeleri için yurt ve burs olanaklarına atıf yapmaktadır. Bu temalar sonucunda oluşturulan genel çerçeve Tablo 7 de gösterilmiştir. 103

114 Tablo 7 : Gençlik Politikaları Çerçevesinde Nasıl Bir Gençlik Hedeflenmektedir Sorusuna İlişkin Bulguların Dağılımı Görüşmeci Kültürel Sosyal Spor-Sağlık Ekonomik G1 1 1 G2 3 G G4 1 G5 2 1 G6 2 1 G7 1 1 G8 1 G9 1 G G11 2 G G Sıklık (Yüzde) 6 (%17.1) 21 (%60) 6 (%20) 1 (%2.8) Katılımcıların politikalarla hedeflenen gençlik sorusuna vermiş oldukları cevaplar ile elde edilen temalardan %60 ile en büyük paya sahip tema sosyal temasıdır. Onu takip eden kültürel ve spor-sağlık teması %17.1 ve %20 oranlarında bulunmuş, en az da ekonomik tema gözlemlenmiştir. Şekil 7 : Tablo 7 nin Bar Grafik ile Gösterimi 104

115 Katılımcıların büyük bir çoğunluğu sosyal tema çevresinde toplanmış bu temanın oluşumu için verilen cevaplar; gençleri sosyal, kültürel, sanatsal faaliyetlere yönlendirilebilen bir gençlik (G3) politikalar (G4) toplumun tüm fertlerini ilgilendiren belirleyici toplumla bütünleşmiş, özgüvenli gençlik Spor ve gençlik temasına verilen bazı cevaplar; sadece elit sporcular değil spordan uzak gençlerde politikanın içinde yer almaya başladı (G13) zararlı maddelere karşı bilinçli, boş zamanlarını değerlendirebilen gençlik (G3) sorunların çözümünde işbirliğine, organizasyonlarda da planlı hareket edecek bir gençliğin yetişmesine (G9) Gençlik politikaları ile hedeflenen gençlik yapılanmasının görüşülen kişinin görev süresine göre tabakalanması ile elde edilen çapraz tablo, Tablo 8 de verilmiştir. 105

116 Tablo 8 : Gençlik Politikaları ile Hedeflenen Gençlik İçin Oluşturulan Temalar ve Görev Süresine Göre Oluşturulmuş Çapraz Tablo Görev Kültürel Sosyal Spor-Sağlık Ekonomik Toplam Süresi 1-5 5(%21.7) 12(%52.2) 5(%21.7) 1(%4.3) (%10) 8(%80) 1(%10) 0 10 Toplam Genel olarak görüşmeye katılan görev süresi 1-5 yıl arasında olan katılımcıların %52.1 i hedeflenen gençlik kısmına sosyal boyutlu bakmış, onun ardından %21.7 ile kültürel ve spor-sağlık boyutu gelmiştir. Görüşmeye katılan görev süresi yıl arasında olan yöneticilerin %80 i görüşmeye sosyal boyutlu bakarken %10 luk kesim kültürel ve ekonomik boyutlu bakmıştır. Bu iki tabaka arasındaki ilişkinin odds oranı ile gösterimi aşağıdaki gibidir; Görüşmeye katılan görev süresi yıl arasında olan kişiler görev süresi 1-5 yıl arasında olanlara göre verdikleri cevaplarda sosyal boyutlu bakması 3.3kat daha fazladır. Görüşmeye katılan görev süresi yıl arasında olan kişiler görev süresi 1-5 yıl arasında olanlara göre verdikleri cevaplarda sosyal boyutlu bakması 3.3kat daha fazladır. Odds oranları yorumlarına bakarak görev süresi arttıkça insanların gençlik hakkındaki düşünceleri kültürel veya spor tarafından çok tüm toplumu ilgilendirecek sosyal boyutlu olarak ele alınmaya başlamaktadır. Soru 4. Görüşme formunda katılımcılara dördüncü soru olarak Son yıllarda spor politikaları ile spordaki beklentileriniz nelerdir? soruna verilen cevaplar toplumsal fayda, sporun gelişimi, gençlik, 106

117 uluslararası başarı gibi 4 ana tema altında toplanmıştır. Bu temalardan toplumsal faydadan kastedilen halk sağlığının korunması, sporun günlük hayatın bir parçası haline gelmesi gibi konulardan söz edilebilmekte, sporun gelişiminden kastedilen tesis yatırımı ile kaliteli sporcu yetiştirilmesi, spor kültürü gibi konulardan söz edilmektedir. Gençlik teması ile ruhsal ve bedenen sağlıklı mutlu genç kuşaklar hedeflenmekte son olarak uluslararası başarı ölçütü olarak ağırlıklı ölçüde 2020 olimpiyatlarının ülkemizde düzenlenmesi kastedilmektedir. Bu temalar Tablo 9 da gösterilmiştir. Tablo 9 : Spor Politikaları ile Hedeflenenler Sorusuna İlişkin Bulguların Dağılımı Görüşmeci Toplumsal Fayda Sporun Gelişimi Gençlik Uluslararası Başarı G1 1 1 G2 2 1 G3 5 G G5 1 2 G6 3 G7 1 G8 2 G9 1 2 G G11 1 G G Sıklık (yüzde) 10 (%26.3) 9 (%23.6) 16 (%42.2) 3 (%7.9) Katılımcılardan %42.2 lik dilim sporun gelişimi ile hedeflenen amaç olarak gençlik teması altında birleşmiştir. İkinci olarak %26.3 lük dilim ile toplumsal fayda, onu %23.6 oranında sporun gelişimi izlemiştir. Son olarak %7.9 luk oran ile uluslararası başarı teması oluşmuştur. Elde edilen temalar Şekil 8 de bar grafik yardımı ile görselleştirilmiştir. 107

118 Şekil 8 : Tablo 9 un Bar Grafik ile Gösterimi Bu temaların oluşumu için verilen cevaplardan bazıları; en önemli hedeflerimizden birini de İstanbul ile aday olduğumuz 2020 Olimpiyatları oluşturmaktadır... (G1) Spor, sağlıklı nesillerin yetişmesinde, halk sağlığının korunmasında, sosyal barışın sağlanmasında önemli yere sahip (G2) Spor kültürünün geliştirilmesi, günlük hayatın bir parçası haline getirilmesi ve elit sporcuların yetiştirilmesi hedeflenmekte (G5) sporda sağlık ve güvenlik hedeflenmekte (G8) tüm vatandaşlara spor alışkanlığı ve spor yoluyla toplum refahının sağlanması (G4) spor kültürünün toplumda oturması, spor kültürü ile eğitimin çok önemli olduğu (G13) 108

119 Spordaki beklentilerin katılımcıların yüksek lisans düzeyinin olup olmamasına göre gösterimi Tablo 10 da verilmiştir. Tablo 10 : Spordaki Beklentilerin Eğitim Düzeyine Göre Tablosu Yüksek Lisans Toplumsal Fayda Sporun Gelişimi Gençlik Uluslararası Başarı Var Yok TOPLAM 11 (%28.9) 27 (%71.1) TOPLAM Görüşmeye katılan katılımcıların %28.9 luk dilimi yüksek lisansa sahip iken, geri kalan %71.1 lik dilim sadece lisans diplomasına sahiptir. Odds oranları; Odds oranı Yüksek lisansı olanların olmayanlara göre spor politikalarındaki beklentileri, toplumsal fayda yönünde 2,6 kat fazladır. Odds oranı Yüksek lisansı olanların olmayanlara göre spor politikalarındaki beklentileri, gençlik yönünde 8.5 kat fazladır. Soru 5. Katılımcılara 5. soru kapsamında gençlik ve spor politikalarının oluşturulmasında yeni yasal düzenlemelere ihtiyaç var mı? sorusu yöneltilmiş ve katılımcıların tamamı evet cevabını verdikten sonra elde edilen kodlar şu temalar altında toplanmıştır; Teşkilat yapısı, Özerklik ve sponsorluk, Spor kültürü ve gençlik. Bu temalar Tablo 11 de gösterilmiştir. 109

120 Tablo 11 : Gençlik ve Spor Politikalarındaki İhtiyaç Duyulan Düzenlemelere İlişkin Bulguların Dağılımı Görüşmeci Teşkilat yapısı Özerklik ve Sponsorluk Spor Kültürü ve Gençlik G1 1 G2 1 G3 1 G4 1 G5 1 G6 1 G7 1 G8 1 1 G9 1 G10 1 G11 1 G12 1 G Sıklık (Yüzde) 11 (73.3) 2 (%13.3) 2 (%13.3) Katılımcıların 5.soruya verdikleri yanıtların çoğunluğu %73.3 lük kısım teşkilat yapısı üzerinde yoğunlaşmış onu özerklik ve sponsorluk ve spor kültürü ve gençlik eşit yüzdelerle izlemiştir. Bunların bar grafiği şekil 9 da gösterilmiştir. Şekil 9 : Tablo 11 in Bar Grafik ile Gösterimi 110

121 Katılımcıların verdikleri cevaplardan bazıları;. Küreselleşme, bilgi ve iletişim alanındaki gelişmeler ekonomik ve sosyal hayatı temelinden değiştirmektedir. Ülkemizin de bu değişimin dışında kalması düşünülemez. Yapmamız gereken bu değişimleri takip eden her türlü düzenlemeleri gerçekleştirmektir (G1) Teşkilat içerisinde yaşanılan birtakım sorunlar nedeniyle yeni düzenleme çalışmaları yapılmaktadır (G2) Mevcut sistemde yaşanılan aksaklıklar nedeniyle yeni düzenlemelere ihtiyaç var (G5) Özellikle yönetim yapısındaki eksiklikler nedeniyle yeni düzenlemeler yapılmaktadır (G11) Özerklik ve sponsorlukla başlayan değişim süreci, 638 sayılı KHK ile devam etmiş ve toplum ihtiyaçlarına göre şekillenmeye devam edecektir (G8) Aynı zamanda ülkede spor kültürünün oluşması, elit sporcuların yetişmesi bakanlık yapılanması için düzenlemeler şart (G13) Soru 6. Gençlik ve spor politikalarının gerçekleşmesi için bakanlığa ayrılan bütçenin yeterli olduğunu düşünüyor musunuz? Açıklar mısınız? sorusundan elde edilen temalar bütçe yeterli ve bütçe yetersiz olarak iki sınıfa ayrılmış ve bu temaların gösterimi Tablo 12 de işlenmiştir. 111

122 Tablo 12 : Bakanlığa Ayrılan Bütçeyi Yeterli Buluyor Musunuz Sorusuna İlişkin Bulguların Dağılımı Görüşmeci Yeterli Yetersiz G1 1 - G2 1 - G3 1 - G4 1 - G5-1 G6-1 G7-1 G8-1 G9-1 G10-1 G11-1 G G Sıklık (yüzde) 6 (%46.1) 7 (%53.9) Katılımcıların %46.1 lik dilimi bakanlığa ayrılan bütçenin yeterli olduğu görüşünde %53.9 luk dilim ise bütçenin yetersiz olduğu görüşündedir. Sonuçlar Şekil 10 da bar grafiğinde gösterilmiştir. Şekil 10 : Tablo 12 nin Bar Grafik ile Gösterimi 112