Bir ruh hastalýklarý hastanesine zorla yatýrýldýðýnýz zaman >Hastalar için bilgiler

Transkript

1 TURKS.qxd :09 Pagina 1 LIMEPEEL C0% M3% Y100% B40% BURNT UMBER C0% M52% Y100% B64% TUSCAN RED C0% M100% Y60% B55% RAW UMBER C15% M15% Y25% B0% Bir ruh hastalýklarý hastanesine zorla yatýrýldýðýnýz zaman >Hastalar için bilgiler TRUE BLUE C75% M0% Y7% B0% GRAPE C45% M100% Y0% B55% DARK GREEN C65% M0% Y100% B42% LIMEPEEL C0% M3% Y100% B40% BURNT UMBER C0% M52% Y100% B64% TUSCAN RED C0% M100% Y60% B55% > > TRUE BLUE C75% M0% Y7% B0% RAW UMBER C15% M15% Y25% B0% DARK GREEN C65% M0% Y100% B42% GRAPE C45% M100% Y0% B55%

2 TURKS.qxd :09 Pagina 2 1

3 TURKS.qxd :09 Pagina 3 Ýçindekiler 0 Bu broþür sizin için hazýrlanmýþtýr 1 Hastaneye zorla yatýrýlmak ne demektir? 2 RM veya IBS ile zorla yatýrýlmak 3 Bir ruh hastalýklarý hastanesinde nelerle karþýlaþabilirsiniz? 4 Ne zaman eve dönebilirsiniz? 5 Daha fazla bilgiye mi ihtiyacýnýz var? 2

4 TURKS.qxd :09 Pagina 4 3

5 TURKS.qxd :09 Pagina 5 0 Bu broþür sizin için hazýrlanmýþtýr Bir ruh hastalýklarý hastanesine yatýrýldýnýz veya yatýrýlmak üzeresiniz. Zor bir durumdasýnýz. Belki kýzgýn veya üzgünsünüz veya bu durumdan utanýyorsunuz. Aklýnýza çeþitli sorular gelebilir: Hollanda'da zorla yatýrýlmak acaba ne demektir? Bir ruh hastalýklarý hastanesinde yapmanýza izin verilen ve verilmeyen þeyler nelerdir? Zorla yatýrýldýðýnýz zaman, hastanede karþýlaþabileceðiniz þeyler hakkýnda bu broþürden bilgi edinebilirsiniz. IBS veya RM Hastaneye zorla yatýrýlmanýn iki yolu vardýr: (1) hâkimin kararý (RM: rechterlijke machtiging (hâkimin kararý)) ile, veya (2) akut bir tehlike olmasý ve gecikmesinde sakýnca bulunan hallerde belediye baþkanýnýn kararý (IBS: inbewaringstelling (muhafaza altýna alma)) ile yatýrýlabilirsiniz. Bu iki yol hakkýnda bu broþürde açýklamalar bulacaksýnýz. Zorla yatýrýlan hastalarýn hastanedeki hukuksal konumu, "Wet bijzondere opnemingen in psychiatrische ziekenhuizen (BOPZ)" denilen Ruh Hastalýklarý Hastanelerine Özel Yatýrýlýþlar Kanunu'nda öngörülmüþ durumdadýr. Bu kanunun özellikleri bu broþürde açýklanmaktadýr. Her ne kadar bu broþür hasta için hazýrlanmýþsa da, broþürde hastanýn yakýnlarý ve dostlarý için de önemli bilgiler mevcuttur. > Broþürde hasta ve hasta yakýnlarýnýn anlattýklarý deneyimlerden italik harflerle yazýlý alýntýlar vardýr. 4

6 TURKS.qxd :09 Pagina 6 5

7 TURKS.qxd :09 Pagina 7 1 Hastaneye zorla yatýrýlmak ne demektir? > Zorla yatýrýlmanýz, rýzanýz olmadan bir ruh hastalýklarý hastanesine alýndýðýnýz anlamýna gelir. Böyle bir þeyi istemeyebilir ve gereksiz görebilirsiniz. Bir kiþi Hollanda'da bir hastaneye geliþigüzel ve zorla alýnamaz. Önceden yapýlmasý gereken iþlemler vardýr. Çevrenizdeki insanlar sizin hakkýnýzda endiþe duyarlar. Ruhsal sorunlarýnýz yüzünden durumunuzun iyi olmadýðýný düþünürler. Belki de kendinize veya diðer insanlara zarar vereceðinizden korkarlar. Örneðin zihin karýþýklýðý yüzünden kendi ihtiyaçlarýnýzý ciddi þekilde ihmal edebilir veya yaþamýnýza son vermek isteyebilirsiniz. Belki saldýrgan olabilirsiniz veya çevrenizdekiler sizinle iletiþim kurmayabilirler. Durumunuzu düzeltmek için her türlü çareye baþvurulduðu halde, bundan fayda görmediniz. Tehlikeli bir durum olmasýna raðmen yardým aramak istemiyorsanýz, hastaneye zorla alýnabilirsiniz. Eþiniz, akrabanýz veya çevrenizden baþka bir kiþi, sizi tedavi eden (doktor veya sosyal hasta bakýcý gibi) görevliden bu tedbirin alýnmasýný isteyebilir. Bu konuda sizi tedavi eden görevli/doktor da giriþimde bulunabilir. Bu durumda tarafsýz bir psikiyatr hakkýnýzda görüþünü belirtir. Kendisi týbbi bir rapor hazýrlar. Bu rapor esas alýnarak hastaneye zorla yatýrýlma baþvurusu yapýlýr. Gecikmesinde sakýnca bulunan hallerde genellikle Riagg'ýn acil servisi sizinle ilgilenir. Bu broþürde ilgili iþlem hakkýnda bilgiler bulabilirsiniz. Ayný zamanda bu broþürde hasta ve akrabalarýnýn bu konuda yaþadýklarýný ve anlattýklarý deneyimleri okuyabilirsiniz Doktor bana dedi ki, haplarýný bir gün yutup bir gün yutmazsan iyi olmaz. Beni anlamadý. Kuruntulardan rahatsýzlýk duydum. Bir sabah evi yak talimatýný almýþ gibi oldum. Evi yakmamý önlemek için oðlum benimle mücadele etmek zorunda kaldý. Bundan sonra hastaneye götürüldüm Oðlumuzun duyduðu acýyý gördüm. Evdeki durum gittikçe zorlaþtý. Sonunda oðlumuzu hastaneye aldýrtmaya karar verdiðimiz zaman, doktor þöyle dedi: 'Bir reçete yazabilirim, fakat oðlunuzu zorlayamam'. Bu nasýl olabilir? Oðlumun çok hasta olduðunu görmüyor muydu? Evde onunla artýk baþa çýkamadýk. Doktor ek bir yardým nasýl alabileceðimizi açýkladý. Oðlum bu yardýmý da kabul etti Hastaneye zorla yatýrýlmanýn koþullarý nelerdir? Hastaneye sadece kendi rýzanýz ve kanunun hükmü ile yatýrýlabilirsiniz. Çaresiz kalan ve hastaneye alýnmanýz gerektiðini düþünen akrabalar, bunu kabullenmekte zorluk çekebilirler. Bu durumda deðiþik bir þekilde çareler ve yardým aranmalýdýr. Hollanda'da sadece (bir psikiyatr tarafýndan tespit edilen) ruhsal bir bozukluðunuz olmasý ve kendinize ve baþkalarýna (tehdit edici) bir tehlike oluþturmanýz halinde rýzanýz olmadan hastaneye alýnabilirsiniz. Bu tehlikenin sebebi ruhsal bozukluk olmalýdýr. Tabii ki ilk önce tehlikeli durumun olaðan çareleri aranýr ve baþka þekillerde yardým sunulur. Oysa bunlarýn yeterli olmadýðý anlaþýlacaksa ve kendi rýzanýz ile hastaneye alýnmak istemiyorsanýz, son çare olarak zorla yatýrýlabilirsiniz. > Kanun gereðince (tehdit edici) tehlike nedir? > Yaþamýnýza son verme veya kendinize ciddi zarar verme tehlikesi. > Sosyal açýdan büyük sorunlar oluþturma tehlikesi. > Kendi ihtiyaçlarýnýzý ciddi bir þekilde ihmal etme tehlikesi. > Rahatsýz edici davranýþlarýnýzdan dolayý baþkalarýnýn saldýrgan olmasý tehlikesi. > Bir baþkasýnýn yaþamýna son verme veya bir baþkasýna ciddi zarar verme tehlikesi. > Bir baþkasýnýn ruhsal saðlýðý tehlikeye girerse. > Sorumluluðunuza emanet edilen bir kiþinin ihtiyaçlarýný ihmal etme tehlikesi. > Kiþi ve eþyalarýn güvenliði için tehlike. 6

8 TURKS.qxd :09 Pagina Bana karþý bir komplo kurduklarýný sandýðým sokaktaki insanlardan korktuðum için evimden çýkamýyordum. Hastane ile randevum vardý. 'Gelmiyorsan, seni alýp hastaneye zorla yatýracaðýz', dediler. Zihnim karýþmýþ durumdaydý ve günlerden beri çok az yemek yemiþtim. Bununla beni tehdit etmeleri gerçekten zoruma gitti. Zihnen karýþmýþ hastalar kötü beslenebilir, az uyuyabilir, temizliðine dikkat etmeyebilir, ev kirasýný ve baþka faturalarý da ödeyemez duruma gelebilir, evsiz kalabilir veya miskin bir yaþam sürdürebilirler. Bu bir tehlike oluþturabilir Þizofren erkek kardeþim uyuþturucu maddeler kullanmaktan delirmiþti. Bir akþam yolun ortasýnda yürüyordu. Hýzla giden arabalarýn göz kamaþtýran farlarýnýn ýþýklarýnda durduðunu gördük. Baðýrarak Tanrý'nýn onu koruyacaðýný söyledi. Çok korktuk. Tanrý onu gerçekten korudu. Sonunda polis onu götürdü Polis aracýlýðýyla Sokakta veya umumi olan baþka bir yerde kendinize veya çevrenize tehlike oluþturduðunuz veya baþkalarýný rahatsýz edici þekilde davrandýðýnýz takdirde, polis sizi karakola götürmeye karar verebilir. Bu durumda bir polis hücresine kapatýlabilirsiniz. Acil servisten sizi ziyaret eden bir psikiyatr, saðlýk durumunuzu ve hastaneye alýnmanýz gerekip gerekmediðini deðerlendirir. > Hastaneye kendi rýzanýzla alýnmak Son dakikada olsa bile, hastaneye alýnmaya kendiniz rýza gösterebilirsiniz. Bu, ruh hastalýklarý hastanesinde tedavi görmeye hazýr olduðunuz anlamýna gelir. Hastaneye kendi rýzanýzla alýnýyorsanýz, daha sakin davranarak daha iyi bir iþlem göreceksiniz. Dikkat: Her ne kadar hastaneye kendi rýzanýzla alýndýnýzsa da, rahatlýk ve açýklýk özelliklerinden oluþan bir tedavi ortamýný yaratmak için sýký kurallar uygulanacaktýr. Bunlarýn amacý, tehlikeyi ortadan kaldýrmak, size yardým etmek ve sorunlarýnýza çare aramaktýr. Hastaneye alýnmadan tedavi görebileceðinizi düþünüyorsanýz, (yoðun) yardým ve tedavi görmek için anlaþmalar yapmaya çalýþabilirsiniz. Durumunuz henüz çok ciddi deðil ve kriz haline gelmemiþse, bu mümkün olabilir. Bu nedenle, durumunuz kendinize veya baþkalarýna bir tehlike oluþturmadan önce anlaþmalar yapmaya çalýþýnýz. Hastanede zorunlu kalýþ Hastaneye alýnmaya rýza göstermeniz toplumsal açýdan da önemli olabilir. Hastaneye zorla yatýrýlmanýz, saðlýk durumu ile ilgili bilgi bulunan dosyanýzý ve sosyal konumunuzu olumsuz yönde etkileyebilir. Hastaneye zorla alýndýktan sonra, ruh hastalýklarý hastanesinde kalmaya mecbur olursunuz. Tehlike atlatýlýncaya kadar bu tedbir geçerlidir. Bundan sonra sizin için yapýlabilecek þeyler incelenir. Siz, akrabanýz veya çevrenizden birisi, sizi tedavi eden görevli/doktordan bu tedbirin kanun gereðince ne kadar süreceðini öðrenebilir. Bu tedbirin yasal iþlemleri hakkýnda bu broþür bilgi vermektedir Kýzýmýzýn doðumundan sonra derin bir depresyona düþtüm. Eþimle birçok problem vardý ve onun akrabalarý her þeyime karýþtýlar. Bir gün tüm haplarýmý içtim. Bundan sonra midemi pompa ile boþaltýp beni ruh hastalýklarý hastanesine zorla yatýrdýlar. Aynýsýný bir daha yapacaðýmdan korktular Örneðin bir intihar giriþimi olayýnda hasta veya hasta yakýný olarak hastaneye zorla yatýrýlma sürprizi ile karþý karþýya býrakýlabilirsiniz. Geçirdiðiniz þoka raðmen bu konuda iyi bilgilendirilmeniz gereklidir. > Size göre durumunuz nasýl? Durumunuz hakkýnda kendiniz de yorum yapmaya gayret ediniz. Bunu yaptýðýnýz zaman, baþka kiþiler sizi daha iyi anlayýp size daha etkili yardým edebileceklerdir. Hollandacanýz yeterli deðilse, çoðu hastanelerde (telefonla) tercümanlýk hizmetlerinden faydalanabilirsiniz. Ana dilinizi ve kültürünüzü anlayabilecek personel bulunup bulunmadýðýný da sorabilirsiniz. 7

9 TURKS.qxd :09 Pagina 9 2 RM veya IBS ile zorla yatýrýlmak > Hastaneye zorla yatýrýlmanýn iki yolu vardýr: Hâkimin kararý (RM) ile veya akut bir tehlike olmasý ve gecikmesinde sakýnca bulunan hallerde belediye baþkanýnýn kararý (IBS) ile yatýrý labilirsiniz. Kanun usulüne göre bir kiþinin hastaneye zorla yatýrýlmasýný savcý talep eder. Bundan sonra RM kararý hâkim tarafýndan verilir. IBS kararý ise gecikmesinde sakýnca bulunan hallerde, bulunduðunuz yerin belediye baþkaný tarafýndan verilir. Bu durumda, en kýsa zamanda hastaneye alýnýrsýnýz. Ruh hastalýklarý hastanesine gelen hâkim baþkanlýk ettiði celse esnasýnda hastanede kalmanýz gerekip gerekmeyeceði konusunda karar verir. Hâkimin kararý (RM) ile zorla yatýrýlmak Hâkimin kararý (RM) ile zorla yatýrýlmak, hâkimin izniyle isteðinize aykýrý olarak bir ruh hastalýklarý hastanesine alýnmak demektir. Bu konuda verilen ilk karar geçicidir: hastaneye geçici olarak alýnýrsýnýz. Hâkimin böyle bir kararý için kim baþvurabilir? Hastaneye zorla yatýrýlmanýzý mümkün kýlan geçici karar için eþiniz veya (ana-babanýz, çocuklarýnýz, kardeþiniz, amca/teyze gibi) bir akrabanýz baþvurabilir. Bu baþvuruyu artýk baþka bir çýkar yol bulamayýnca yapabilirler. Bakýmýnýzdan sorumlu bir danýþman, vasi veya kayyým da müracaat yapabilir. Baþvurulan merci savcýlýktýr, fakat bu müracaat genellikle sizi tedavi eden doktor/görevli aracýlýðýyla yapýlýr. Bazen - örneðin sokakta kendinize veya çevrenize tehlike oluþturduðunuz zaman - savcýnýn kendisi de hâkimden bu kararý talep edebilir. Prosedür Hastaneye zorla yatýrýlacaðýnýzý öðrendiðiniz zaman, çok kapsamlý bir prosedür uygulanýr. Aþaðýda nelerle karþýlaþabileceðinizi okuyabilirsiniz. 1. Önceki durumunuzu bilmeyen tarafsýz bir psikiyatr tarafýndan muayene edilirsiniz. Bu psikiyatr, ruhsal bir bozukluktan kaynaklanan (tehdit edici) bir tehlikenin gerçekten bulunup bulunmadýðýný kontrol eder. Böyle bir tehlike varsa, psikiyatr "geneeskundige verklaring" denilen týbbi raporu düzenler. 2. Hastaneye zorla yatýrýlma iþleminde size hukuksal yardýmda bulunacak bir avukat tayin edilir. Bu avukat, ilgili prosedürün özelliklerini görüþmek için bürosuna gelmenizi rica eder veya sizi ziyaret eder. Bu yardýmýn karþýlýðýnda ücret ödemenize gerek yoktur. 3. Hâkim zorla yatýrýlmanýzýn yerinde olup olmadýðýný inceler. Bu amaçla sizi baþkanlýk ettiði bir celseye çaðýrýr. Bu celsede size avukatýnýz hukuksal yardýmda bulunur. Celseye genellikle þu kiþiler de çaðrýlýrlar: týbbi raporu düzenleyen tarafsýz psikiyatr, kendi psikiyatrýnýz veya ev doktorunuz ve bazen akrabalarýnýz, tanýk ve bilirkiþiler. Hâkimden lehinize ifade verecek akrabalarýnýzý, bilirkiþi veya tanýklar dinlemesini rica edebilirsiniz. 4. Tüm belgelerin suretlerini alýrsýnýz. Yatýrýlacaðýnýz hastane belirlendikten hemen sonra, bu belgeler oraya da gönderilir. Ayný zamanda avukatýnýza, eþinize veya bu konuda görevlendirdiðiniz akrabaya veya arkadaþa, baþvuru yapan kiþiye, ev doktorunuza ve sizi tedavi eden doktora/görevliye de gönderilir. > Hemfikir deðil misiniz? Hâkimin kararýný kabul etmiyorsanýz, karar sadece Hollanda Yargýtayý'na baþvurularak temyiz edilebilir. Bu zor bir prosedürdür. Bu konuda avukatýnýza danýþýnýz. 5. Hastaneye yatýrýlana dek ne kadar beklemeniz gerekiyor? Bu soruya kesin cevap verilemez. Hâkimin kararý (RM) için baþvuru yapýldýktan sonra, hâkim en kýsa zamanda karar verir. Zorla yatýrýlmanýza hâkim tarafýndan karar verildikten sonra, karar tarihinin ardýndan iki hafta geçmeden önce hastaneye alýnmanýz gerekir. Eðer hastaneye zaten alýnmýþsanýz, baþvuru tarihinin ardýndan üç hafta geçmeden önce hastanede kalmanýz gerekip gerekmeyeceðine hâkim karar verir. 8

10 TURKS.qxd :09 Pagina Bulunduðunuz duruma baðlý olarak kendiniz (yalnýz olarak, akrabanýz veya arkadaþlarýnýz ile birlikte) hastaneye gidersiniz veya bir ambülans sizi hastaneye götürür. Hollanda'da bir insanýn ev sahibinin izni olmadan bir eve girme hakký yoktur. Sizi götürmek isteyen kiþiler (ambülans personeli) kimlik göstermek ve sizi neden götürmek istediklerini anlatmak zorunda kalýrlar. Hastaneye yatýrýlmaya karþý çýkmanýz halinde, sizi hastaneye taþýmak isteyen ambülans personeline polis yardým eder. Polisin rýzanýz olmadan evinize ayak basma hakký vardýr. Çok tedirgin veya saldýrgan olmanýz halinde, sedyeye baðlanmýþ olarak hastaneye götürülebilirsiniz. Acil bir durum söz konusu olduðu zaman, (kýsa süreli etkisi olan) aþý þeklinde ilaç da verilebilir Deli olmadýðým için hastaneye yatýrýlmak istemedim. Ön kapýma barikat kurarak evime girmelerine izin vermedim. Benimle ön kapýda mektup atýlan yerden konuþmaya çalýþtýlar. Sonunda polis kapýyý zorladý ve beni hastaneye götürdüler. Bana cani muamelesi yapýlmýþ gibi hissettim. Akrabalarým, uyuþturucu madde ticaretini yapmýþ olduðumu sanan komþularýmdan utandýlar. Daha sonra bir hasta bakýcý direniþ gösterdiðim için, polis zoruyla götürüldüðümü açýkladý. Direniþ göstermemiþ olsaydým, polis beni evden almazdý, dedi Hastaneye iki defa zorla yatýrýlýp çýkarýldýktan sonra yeniden maniye düþtüm. Aþýrý para harcadým ve en çok sevdiðim dükkânda satýlan tüm giysilerin sadece benim için dikildiðini sandým. Sokakta karþýlaþtýðým iri yapýlý bir vücut geliþtiriciye dedim ki 'bu tenekeyi çöplüðe atsana'. Kendisi bunu yapmayýnca, ona saldýrdým. Polis geldiði zaman, onlarla iþbirliði yapayým, yoksa beni tekrar zor bir durumda býrakacaklar diye düþündüm > Ciddi tedbirlerin alýnmasýný önlemek Hastaneye alýnýþta zor kullanýldýysa, bu hasta ve akrabalarý için travma türü bir tecrübe olabilir. Hastaneye zorla yatýrýlmaktan baþka bir çare yoksa, güç olsa bile onu kabullenmeye çalýþýnýz. Ýþbirliði yapacak olursanýz, genellikle ciddi tedbirlerin alýnmasýný önleyebilirsiniz. 7. Býçak, çakmak veya makas gibi tehlikeli aletleri hemen teslim etmeniz gerekir. Sizi hastaneye götüren görevliler bu tehlikeli aletleri bulmak için üstünüzü arayabilirler. Tehlikeli aletler hastanede saklanýr. Bunlarý teslim ettiðiniz zaman, bununla ilgili bir belge hazýrlanýr. Üstünüzde uyuþturucu maddeler veya bir silah bulmalarý halinde, bunlara polis tarafýndan el konulur Bir ruh hastalýklarý hastanesine hiç gitmemiþtim. Çok sayýda anahtarlarý olan hasta bakýcý kapýyý kilitledi. Hastanenin kapalý bölümüne yatýrýldým. Bu bölümde yatan diðer hastalardan korktum. Bundan sonra odama götürüldüm. Uyku ilaçlarýný alýp hemen uyudum Ne kadar kalmanýz gerekiyor? Hâkimin kararý (RM) ile ruh hastalýklarý hastanesinde en çok altý ay yatabilirsiniz. Tehlike atlatýlmýþ ve durumunuz iyileþmiþse, hastaneden çýkabilirsiniz. Sizi tedavi eden görevli/doktor eve dönmenizi uygun görmüyorsa, hastaneye zorla yatýrýlma tedbiri her defasýnda bir yýl uzatýlabilir. Uzatma kararý, hâkimin geçici kararýnýn geçerlilik süresinin dolmasýna altý hafta kala hâkimden talep edilmelidir. Hastanedeki yatýþýnýzý kendiniz sürdürmek istiyorsanýz Hastaneye zorla yatýrýldýktan sonra, hastanedeki yatýþýnýzý gönüllülük esasýna baðlý olarak uygulanan tedaviyi kendi rýzanýzla sürdürebilirsiniz. Uyuþturucu baðýmlýsý iseniz Hem ruhsal bir bozukluðunuz olabilir hem de uyuþturucu baðýmlýsý olabilirsiniz. Hastaneye zorla yatýrýlmýþ bir uyuþturucu baðýmlýsýnýn kullanýmýna son verilmesi için kendisine tedavi uygulanabilir. Tedavi olmak istiyor ve zorla yatýrýlmanýn buna katkýda bulunacaðýný sanýyorsanýz, zorla yatýrýlmanýz için baþvurabilirsiniz. Böyle bir baþvurudan vazgeçme imkânýnýz yoktur. IBS ile zorla yatýrýlmak Tehdit edici bir tehlike söz konusu ise, yatýrýlmanýn gecikmesinde sakýnca bulunur. Bu durumda hakkýnýzda belediye baþkaný tarafýndan karar verilir (IBS). Bu, bir ruh hastalýklarý hastanesine 24 saat içinde zorla alýnacaðýnýz anlamýna gelir. Bu karar sadece akut bir tehlike söz konusu olunca alýnýr. Oturduðunuz çevrede bulunan ruh hastalýklarý hastanesinde yer yoksa, sizin için Hollanda'nýn baþka bir bölgesinde yer aranacaktýr. 9

11 TURKS.qxd :09 Pagina 11 > 24 saat içinde hastaneye alýnmak Hastaneye zorla yatýrýlma yollarýnýn gecikmesinde sakýnca bulunan hallerinde belediye baþkanýnýn kararý (IBS) ile hâkimin kararý (RM) arasýnda iþlemsel yönden pek farklýlýk yoktur. Sadece IBS kararý RM kararýndan daha hýzlý alýnýr. Kendinize veya çevrenize akut bir tehlike oluþturduðunuzu bir psikiyatr tespit ettikten sonraki ilk 24 saat içinde bir ruh hastalýklarý hastanesine alýnýrsýnýz. Kanun usulüne göre IBS kararý, bulunduðunuz yerin belediye baþkaný tarafýndan verilir. Yatýþýnýzýn ardýndan üç çalýþma günü içinde ruh hastalýklarý hastanesine gelen hâkim, baþkanlýk ettiði celse esnasýnda belediye baþkanýnýn kararýný (IBS) ya onaylar ya da onaylamaz. IBS kararý onaylanmazsa, eve dönebilirsiniz. IBS kararý onaylanýrsa, ruh hastalýklarý hastanesinde üç hafta zorunlu tedavi görmek zorunda kalýrsýnýz. Bundan sonra eve dönüp dönemeyeceðiniz incelenir (eviniz veya oturma yeriniz olup olmadýðý da tabii ki önemlidir). Eðer tehlike atlatýlmamýþsa, hâkimin kararý (RM) ile zorla yatýþýnýzý sürdürmek için baþvuru yapýlabilir. Belediye baþkanýnýn bu kararý için kim baþvurabilir? Belediye baþkanýnýn kararýnýn (IBS) verilmesi için eþiniz veya (ana-babanýz, çocuklarýnýz, kardeþiniz, amca/teyze gibi) bir akrabanýz baþvurabilir. Bakýmýnýzdan sorumlu bir danýþman, vasi veya kayyým da müracaat yapabilir. Baþvurulan merci belediye baþkanlýðýdýr, fakat bu müracaat genellikle sizi tedavi eden görevli/doktor aracýlýðýyla yapýlýr. Sizi tedavi eden görevlinin/doktorun kendisi de müracaat yapabilir. Bazen - örneðin sokakta kendinize veya çevrenize tehlike oluþturduðunuz zaman - bir savcý bu tedbirin alýnmasýný talep edebilir. Gecikmesinde sakýnca bulunan hallerde nasýl zorla yatýrýlýr? Bir psikiyatr veya (genellikle Riagg'ýn acil servisine baðlý) baþka bir doktor size gelir. Akut ve tehlikeli bir durumun söz konusu olup olmadýðýný psikiyatr kontrol eder. Akut, tehlikeli bir durum söz konusu ise, psikiyatr "geneeskundige verklaring" denilen týbbi raporu hazýrlar. IBS kararý belediye baþkaný tarafýndan verilir. Akrabalarýnýza ve ev doktorunuza hastaneye acil alýnýþýnýz hakkýnda haber verilir. Hastaneye yatýrýlýþ Bundan sonra bir ruh hastalýklarý hastanesine 24 saat içinde yatýrýlýrsýnýz. Belediye baþkaný (IBS) veya hâkim (RM) tarafýndan kararlaþtýrýlan yatýrýlýþlarda izlenen yöntemler birbirinden pek farklý deðildir (bu broþürün 8 sayfasýndaki açýklamalara bakýnýz). Duruma ve ruh halinize baðlý olarak hastaneye kendiniz (akraba, tanýdýklarýnýz veya bir görevli ile beraber) gidersiniz veya sizi hastaneye götürecek bir ambülans evinize gelir. Hastaneye alýnýþa karþý direnmeniz veya zihninizin cidden karýþýk olmasý halinde, polis ambülans personeline yardým etmeye gelebilir. Acil durumlarda sizi sedyeye baðlayabilir veya (kýsa süreli etkisi olan) ilaçlar verebilirler. Hastaneye alýnýþta zor kullanýldýysa, bu hasta ve akrabalarý için travma türü bir tecrübe olabilir. Ýþbirliði yapacak olursanýz, genellikle ciddi tedbirlerin alýnmasýný önleyebilirsiniz. Tehlikeli aletler sizden alýnýp hastanede saklanýr. Sizde uyuþturucu maddeler veya bir silah varsa, bunlara polis tarafýndan el konulur Ýlaçlarýmý almak için kriz merkezine gitmiþtim. Kriz merkezinden bir arkadaþýmýn evine gittim. Arkadaþým beni evine almadý. Evinin camlarýný kýrýp kriz merkezine döndüm. Psikiyatr ile hemen konuþmak istedim, aksi takdirde dýþarý çýkýp bir arabanýn beni ezmesine müsaade edeceðimi söyledim. Bunu söyledikten sonra beni kapalý bir bölüme götürdüler Durumlarýnýn iyi olmadýðýný hisseden bazý insanlar, saðlýk kuruluþlarýndan yardým alabilirler, fakat gönüllülük esasýna göre verilen bu yardým yeterli olmayabilir. Gönüllülük esasýna göre sizinle anlaþmalar yapýlamazsa ve birdenbire tehlikeli bir durum oluþursa, hastaneye zorla yatýrýlabilirsiniz. Avukat ve hâkim Ruh hastalýklarý hastanesinde size hukuksal yardýmda bulunacak bir avukat tayin edilir. Bu avukat sizi en kýsa zamanda ziyaret eder. Bu yardýmýn karþýlýðýný ödemenize gerek yoktur. Bunun ardýndan ruh hastalýklarý hastanesinde kalýp kalmayacaðýnýz konusunda hâkim üç çalýþma günü içinde karar verir. Bu amaçla hâkim de sizi ziyaret eder. Baþkanlýk ettiði celse esnasýnda size yardým etmek için tayin edilen avukatýnýz da bulunur. Genellikle bu celseye týbbi raporu düzenleyen psikiyatr, hastanede sizi tedavi edecek psikiyatr ve bazen akrabalarýnýz da katýlabilirler. Zorla yatýþýnýzýn sürdürülmesinin kendi çýkarýnýzý ve çevrenizin çýkarýný koruduðunu hâkimin düþünmesi halinde, hastanede kalmanýz gerekir. 10

12 TURKS.qxd :09 Pagina Belediye baþkanýnýn kararý (IBS) ile zorla yatýrýlmak hastayý koruma amacýný güden bir tedbirdir. Bu tedbir sayesinde hasta ile yeniden iletiþim kurulmasý için gereken ortam hazýrlanýr. Her ne kadar bu tedbir bana dehþet verici geldiyse de, hastanede sakinleþtim. Yatýþým esnasýnda akrabalarým da dinlendiler. Onlarýn istirahatý benim için çok önemliydi Kýzýmýz bir intihar giriþiminde bulundu. Apar topar hastaneye götürüldü. Hastane personeli, ruh hastalýklarý hastanesine götürülmesi gerektiðini söyledi. Ona evde bakmak niyetinde olduðumuz için, oraya gitmesini istemedik. Onu almaya geldiðimiz zaman, hastanede üç hafta zorunlu tedavi görmesi gerektiðini söylediler. Hayatýmýzda bu kadar sinirlenmemiþtik. Onu hastaneden kurtarmak için hastaneye gizlice girdik bile. Bundan sonra hastanede yatýþýnýn Hollanda kanununa uygun olduðunu öðrendik IBS kararýnýn geçerlilik süresi ne kadar? Normal olarak IBS kararýnýn geçerlilik süresi üç haftadýr. IBS kararýnýn geçerlilik süresi bittikten sonra, aþaðýdaki seçenekler söz konusudur: > Tehlike kaybolduktan sonra, hastaneden çýkabilirsiniz. > Gerekli görmeniz halinde gönüllülük esasýna göre hastanede kalmanýzý rica edebilirsiniz. > Hastane yetkilileri zorla yatýþýnýzýn devamýna ihtiyaç olduðu görüþünde ise ve bu görüþe katýlmýyorsanýz, yatýþýnýzýn sürdürülmesi için hâkimden geçici bir karar (RM) talep edilebilir. Talep tarihi ile karar tarihi arasýnda hastanede kalmanýz gerekir. Hâkim, talep tarihinin ardýndan en çok yedi hafta geçmeden karar verir. Küçük çocuklara uygulanan özel mevzuat ve kurallar Çocuk ve gençler de hastaneye zorla yatýrýlabilirler. Ruh Hastalýklarý Hastanelerine Özel Yatýrýlýþlar Kanunu (BOPZ) gereðince 12 yaþýnda ve 12 yaþýndan büyük olanlar da zorla yatýrýlabilirler. Hastaneye zorla yatýrýlmak istenen çocuk ve gençlerin ana-babalarý veya velisinin görüþüne çok önem verilir. Bunun yaný sýra kanunun çocuklara tanýdýðý belirli haklar da vardýr. 12 yaþýndan küçük olanlar: 12 yaþýný henüz doldurmamýþ çocuklar, sadece ana-babalarýnýn veya velilerinin rýzasýyla hastaneye alýnabilirler. Bu durumda hastaneye aslýnda alýnmak istemeyen bir çocuk, yine de hastaneye 'kendi rýzasýyla' alýnabilir. "Wet op de geneeskundige behandelingsovereenkomst (WGBO)" denilen Tedavi Sözleþmesi Kanunu gereðince velayet hakkýný birlikte kullanan ana-babanýn, velayet hakkýný tek baþýna kullanan annen veya babanýn, ya da vasinin rýzasýyla hastaneye alýnabilirsin. 12 yaþýna kadar sadece ana-babanýn veya vasinin irade ve sözü geçerlidir. Bu nedenle, kaçmak isteyen 12 yaþýndan küçük bir çocuk bundan alýkonulabilir yaþ grubundan olanlar: Eðer bu yaþ grubundan isen, ana-babanýn veya vasinin irade ve sözünden baþka, kendi iradene ve sözüne de önem verilir. Ana-baban veya vasin hastaneye alýnmaný ve hastanede kalýþýnýn sürdürülmesini istedikleri halde, buna karþý çýkabilirsin. Bu durumda hâkimden (RM) veya belediye baþkanýndan (IBS) bir kararýn talep edilmesi gerekir. Senin tarafýný destekleyen ve sana hukuksal yardýmda bulunacak bir avukat tayin edilir. Hâkim seni ve ana-babaný veya vasini, seni tedavi eden görevliyi/doktoru ve diðer ilgilileri sorguya çekip hastanede yatýþýna iliþkin olarak karar verir. 16 yaþýndan büyük olanlar: 16 yaþýndan büyük isen, seni tedavi eden doktor/görevli kendin veya baþkalarý için (tehdit edici) bir tehlike oluþturduðun görüþünde olduðu halde, hastaneye alýnmak veya hastanede yatýþýnýn sürdürülmesini istemeyebilirsin. Bu durumda yetiþkinlere uygulanan ayný kurallar geçerlidir, yani hâkimden (RM) veya belediye baþkanýndan (IBS) bir kararýn talep edilmesi gerekir. Gördüðün tedaviyi gönüllülük esasýna göre sürdürebileceðini bilmekte yarar vardýr. Bunu seni tedavi eden doktor/görevli ile konuþabilirsin. Þikâyetlerin olduðu zaman, bunlarý seni tedavi eden doktor/görevli veya ekip yetkililerinden biri ile görüþebilirsin. Bu görüþmeden memnun deðilsen, "patiëntenvertrouwenspersoon (pvp)" denilen hastalar için baðýmsýz servis danýþmanýndan yardým isteyebilirsin. Bu görevli senin tarafýný destekler, haklarýn hakkýnda bilgi verir ve ciddi þikâyetler hakkýnda seni tedavi eden görevli/doktor veya diðer hastane yetkilileri ile görüþme yapar (bu broþürün 15 sayfasýndaki açýklamalara bakýnýz). Çocuk ve gençlik psikiyatrisi: Yaklaþýk 17 yaþýna kadar ve bazý durumlarda 21 yaþýna kadar, normal bir ruh hastalýklarý hastanesine deðil, çocuk ve gençler için hazýrlanan özel bir ruh hastalýklarý hastanesine gidersin. Yetiþkinler psikiyatrisinde uygulanan kurallar çocuk ve gençlere de aynen uygulanýr, fakat yaþýn ve durumun ayrýca göz önünde tutulur. Deðiþik bölümler ve yaþ gruplarý vardýr: 0-6 yaþ grubu, 6-12 yaþ grubu ve yaþ grubu. Bu, hastaneden hastaneye biraz deðiþebilir. 11

13 TURKS.qxd :09 Pagina 13 3 Bir ruh hastalýklarý hastanesinde nelerle karþýlaþabilirsiniz? > Bir ruh hastalýklarý hastanesine alýndýktan sonra, hastane personelinin size güvenli bir yer vermek ve iyileþmeniz için ellerinden geleni yapmak istediðini kesin olarak bilebilirsiniz. Bunu meslek ve hastane kurallarýna göre yaparlar. Bu bölümde somut olarak neler bekleyebileceðinizi okuyabilirsiniz. Hak ve görevleriniz nelerdir? Sizinle birlikte bir tedavi planý hazýrlanýr Hastaneye zorla yatýrýlýþýnýzýn amacý, tehlike atlatýlana ve kendinizi iyi hissedene kadar sizi korumaktýr. Hastaneye alýndýktan hemen sonra, tedavinizden sorumlu görevlinin/doktorun kimliðini öðrenirsiniz. Sizi tedavi eden görevli/doktor sizinle birlikte bir tedavi planý hazýrlar. Bu tedavi planýnda hastalýðýnýzýn adý, tehlikenin azalmasý için neler yapýlmasý gerektiði ve tedavinin nasýl uygulandýðý belirtilir. Sizi tedavi eden sorumlu görevliye/doktora gördüðünüz tedavi ile ilgili sorularýnýzý sorabilir ve gerektiðinde þikâyetlerinizi iletebilirsiniz. Genellikle görevli ve doktorlar bir ekipte çalýþýrlar. Sorularýnýzý diðer ekip yetkililerine de sorabilirsiniz. Hollanda'da ruhsal sorunlardan etkilenen hastalara genellikle (ilaç) tedavi(si) uygulanýr ve gün boyunca önceden programlanmýþ faaliyetler yaptýrýlýr. Akut tehlike atlatýldýktan sonra, uygulanabilecek tedavi olanaklarý da artar. Tedavi hakkýnda bilgiler alýrsýnýz Göreceðiniz tedaviye kendiniz rýza göstermelisiniz. Bu nedenle doðru bilgiler edinmeniz gereklidir. Sizi tedavi eden doktor/görevli bu konuda bilmek istediðiniz her þeyi açýklamak zorundadýr. Örneðin hastalýðýnýz, teklif edilen tedavi ve diðer tedavi olanaklarý, faaliyetler ve özgürlükler hakkýnda bilgi verebilir. Sizi tedavi eden görevli/doktor teklif ettiði tedavi ile ulaþmak istediði hedef(ler)i, tedavinin süresini ve baþarý ihtimalini size açýklamak zorundadýr. Ayný zamanda tedavinin risklerini ve ilacýn yan etkilerini de anlatmaya mecburdur Hastalara teklifim þudur: Ýyi dinleyen ve konuþulan hususlarý sizinle bir daha gözden geçirmeyi bilen bir arkadaþ bulundurunuz. Zihniniz karýþýk ve ilaçlarýn etkisi altýnda olunca, neler konuþulduðunu hatýrlamayabilirsiniz. Hatta bu durumda sizin için bazý önemli hususlarý açýklayabilirsiniz. Tedavi eden görevlilere/doktorlara teklifim þudur: Yeterli vakit ayýrýp hasta ile iyi bir diyalog kurmaya çalýþýnýz. Kötü bir þey olduðu zaman, bunun nedenini ve niye kötü olduðunu birlikte görüþünüz. Bu maalesef çok seyrek yapýlýr Bana her þeyi açýklamaya çalýþtýlar, fakat o zor kelimeleri anlamýyordum. Bir tercümana telefon ettiler, fakat onu dinlemekte zorluk çekiyordum. Baþýmda sesler vardý ve ilaçlardan baþým dönüyordu. Kýzýmýn bana tercümanlýk yapmasýný istedim, fakat henüz küçük - yani 12 yaþýnda - olduðu için onu kabul etmediler. Sonunda baþka bir bölümden dilimi konuþan bir hasta bakýcý gelip bana yardým etti > Kendi görüþünüzü ve duygularýnýzý açýklamak Hollandacanýz yeterli deðilse, sizinle (telefondan) bir tercüman aracýlýðýyla konuþurlar. Bazen dil ve kültürünüzü bilen bir hasta bakýcý veya doktor, tedavi planý hakkýnda size açýklama yapabilir. Dikkat: Size ne olduðunu, görüþ ve duygularýnýzý kendiniz de açýklayabilirsiniz. O an imkanýnýz yoksa, bu açýklamayý daha sonra da yapabilirsiniz. Sizi temsil eden bir akrabaya veya sýrdaþa da yaptýrabilirsiniz. Hastalýðýnýz, tedaviniz ve haklarýnýz hakkýnda bilgi almak, akraba ve arkadaþlarýnýz için önemli olabilir. Hastane personeli, akrabalarýnýza en iyi þekilde bilgi vermeye çalýþýr. 12

14 TURKS.qxd :09 Pagina 14 Fiil ehliyetsizliði Fiil ehliyetsizliðinde, yani tedavinizle ilgili þahsen karar vermekten aciz iseniz, tedavi planý hakkýnda yasal temsilciniz ile görüþülür. Bu, Hollanda kanununda þu þekilde öngörülmüþtür: Bakýmýndan sorumlu bir kayyýmý veya danýþmaný olmayan ehliyetsiz, reþit bir hasta söz konusu ise, Tedavi Sözleþmesi Kanunu (WGBO) gereðince hasta (sýrasýyla) þu kiþiler tarafýndan temsil edilebilir: hasta tarafýndan yazýlý olarak yetkilendirilen kiþi; hastanýn eþi; hastanýn anasý veya babasý, çocuðu, kardeþi. Saðlýk durumu ile ilgili bilgiler dosyanýzda bulunur Saðlýk durumu ile ilgili tüm verileriniz bir dosyada saklanýr. Dosyada tedavi planý, hasta bakýcýlarýn gözlemleri ve durumunuzun seyrini gösteren raporlar bulunur. Bu dosyayý inceleme hakkýnýz vardýr. Dosyada akrabalarýnýz gibi diðer insanlar hakkýnda da veri ve bilgiler varsa, sadece onlarýn rýzasýyla inceleyebilirsiniz. Dosyada yanlýþ veya eksik bilgi varsa, bunun hakkýnda not yazýp dosyaya koyabilirsiniz. Hastaneye zorla yatýrýldýktan beþ yýl sonra, hastaneden verilerinizin yok edilmesini rica edebilirsiniz. Ancak IBS veya RM kararlarý ve bu kararlara esas olan týbbi raporlar, karar ve rapor tarihlerinin ardýndan beþ yýl geçtikten sonra yok edilebilir. Ruh hastalýklarý hastanesinde kurallar Her ruh hastalýklarý hastanesinde kurallar uygulanýr. Bu kurallarýn amacý, hastanedeki gidiþat ve düzeni pratik bir þekilde ayarlamaktýr. Bu kurallar, yemek, ziyaret ve uyku saatleri ve sigara kullanýmý gibi hususlarý kapsar. Hastanede uygulanan kurallar hastanýn yasal haklarýný çiðnememelidir. Hastaneye alýndýktan hemen sonra, hastane kurallarý hakkýnda size (yazýlý) bilgiler verilir. Bu bilgileri henüz almadýðýnýz takdirde, bunlarý isteyebilirsiniz. Hollandaca'yý yeterince anlamamanýz veya zihniniz karýþýk olduðu için kurallarý aklýnýzda tutamamanýz halinde, ek bir açýklama isteyiniz Her sabah duþ yapmanýz ve bir dilim ekmek yemeniz gerekiyor. Biraz geciktiðim zaman, genç bir hemþire odama girip perdeleri açtýktan þöyle der: 'Haydi, kalk'. Altmýþ yaþýndayým ve genç bir kýz bana emrediyor. Ýyiliðimi düþündüklerini söylerler, fakat bu görüþe katýlmýyorum Kýzým biraz sakinleþtikten sonra, anne olarak hastanede onun yanýnda daha çok vakit geçirmeme müsaade ettiler. Doktor bazen yalnýz olmasýný da istedi, fakat kalkarken, duþ yaparken ve giyinirken, onun yanýndaydým. Bazen programlanmýþ ziyaret saatlerinin dýþýnda da onunla ilgileniyordum. Bizzat hazýrladýðým yemekleri getirebiliyordum. Akut tehlike atlatýldýktan sonra, evde uyumasýna müsaade ettiler. Ancak bunu, yapýlan anlaþmalara sadýk kalma koþuluna baðladýlar. Bu anlaþmalara sadýk kaldý Duruma, tedavi planýna ve hastalýðýnýzýn seyrine baðlý olarak özgürlük ve yaklaþýmlar konusunda sizinle özel anlaþmalar yapýlabilir. Kültürel veya dinsel gerekçelere dayanan istek veya þikâyetleri de gündeme getirebilirsiniz. Tedaviye karþý koymanýz halinde Tedavinin kendi rýzanýz olmadan uygulanmasý hemen hemen olanaksýzdýr. Bu nedenle tedaviye karþý koymanýz halinde, prensip olarak tedavi uygulanmaz. Bunun tek istinasý vardýr: Ruhsal bozukluðunuzdan kaynaklanan tehlikeyi etkisiz bir hale getirmek için baþka bir çözüm yolu yoksa, size zorla tedavi uygulanabilir. Bu durumda sizi tedavi eden doktor/görevli, hafif bir yöntem ile amacýna ulaþabiliyorsa, daha aðýrýna baþvurmamalýdýr. Sizinle yapýlan tedavi planýnýn uygulanmasý bunu gerektirebilir. Bunun yaný sýra beklenmedik durumlar meydana gelebilir. Bazý beklenmedik durumlarda zorla tedavi uygulanabilir Bir bardak kýrdýktan sonra bununla kendime zarar vereceðimi söyledim. Bunun üzerine beni tuttular. Kýsa bir zaman sonra kendimi kollarým baðlý olarak, bir deli gömleðinde, tecrit odasýnda buldum. Ýlaçlardan dolayý kendimde deðildim. Ölmek istiyordum. Peki ölmeme neden izin vermediler? Baþka hastalara tehlike oluþturduðumu söylediler. Üç bakýcý beni tutup pantolonumu indirdiler. Bundan sonra popoma iðne vurdular. Bundan sonra sakinleþtim

15 TURKS.qxd :09 Pagina 15 Aklýnýz cidden karýþýk, saldýrgan veya dengesiz olmanýz halinde Bir ruh hastalýklarý hastanesinde elbette ki tek baþýnýza kalmazsýnýz. Hastanede bulunan baþka hastalarý ve görevlileri de hesaba katmalýsýnýz. Onlar da sizi hesaba katmalýdýrlar. Kurallardan biri, hastalarýn saldýrganca davranmamasý, dayak ve tekme atmamasý veya eþyalarý fýrlatmamasý veya rahatsýz edici bir þekilde davranmamasý ile ilgilidir. Örneðin, artýk kendinizde olmayabilirsiniz. Bu durumda hem kendinize hem de çevrenizdekilere doðrudan bir tehlike oluþturabilirsiniz. Ayný görüþte olmadýðýnýz halde, hasta bakýcýlar durumunuzu böyle deðerlendirip rýzanýzý aramadan zorla tedavi uygulamaya karar verebilirler. Bazý hastalar böyle bir þeyi hiç beklemedikleri için kendilerini gafil avlanmýþ gibi hissederler. Hastanýn rýzasý aranmadan uygulanan tedaviler, pratikte en çok hastaneye zorla alýndýktan hemen sonra görülür. Bu durumda, hem kendinize hem de baþkalarýna akut bir tehlike oluþturur veya þiddetle karþý koyarsýnýz. Kanun gereðince özgürlükleriniz sadece gerektiði ölçüde kýsýtlanabilir. Hastanýn rýzasý aranmadan uygulanan tedavi baþvurulabilecek son çaredir. Böyle bir durumda ne olur? Acil durum ilaçlarý Rýzanýzý aramadan size iðne þeklinde, etkisi kýsa süreli olan kuvvetli bir ilaç verebilirler. Bu ilacýn amacý sizi sakinleþtirmektir. Ayrýlýk Bazen baþkalarýndan ayrý bir yerde býrakýlabilir, mesela kilitli bir odaya kapatýlýrsýnýz. Ayrýca tecrit odasýna da kapatýlabilirsiniz. Tecrit odasýnda sadece bir döþek ve battaniye bulunur. Ýntihar etmeye eðilimli iseniz, tamamen soyunmanýz ve özel tecrit giysisini giymeniz gerekir. Süs eþyalarýnýz veya gözlüðünüz sizden alýnýp saklanýr. Durumunuza baðlý olarak özel tecrit giysisini giymemenize de karar verilebilir. Bu durumda tecrit odasýnda kendi giysilerinizi giyebilirsiniz. Tecrit odasýnda bulunan bir kamera aracýlýðýyla hasta bakýcýlar sizi gözetip ara sýra - örneðin yemek getirmek için - tecrit odasýna girerler. Hasta bakýcýlarý çaðýrmak için tecrit odasýnda bir zil vardýr. Genellikle tecrit odasýnda normal bir tuvalet yerine kâðýttan yapýlmýþ bir lazýmlýk vardýr. Hasta bakýcýlar buna rýza gösterirlerse, bazen eþliklerinde normal bir tuvalete gidebilirsiniz. Hastalarýn büyük bir bölümü, ayrýlýk tedbirine can sýkýcý, aþaðýlatýcý bir yalnýzlýk gözüyle bakar. Özellikle bu tedbirin alýnmasýný hiç beklemedikleri ve bu tedbir hakkýnda hiç bilgi sahibi olmadýklarý zaman, bu böyledir. Bu ayrýlýk tedbirinin amacý hem kendinize hem de bölümde bulunan baþkalarýna huzur ve güvenlik saðlamaktýr. Tecrit odalarýyla ilgili özel bir yönetmelik vardýr. Bu yönetmelik genellikle tecrit odasýnda asýlý bulunur. Bunu okuyamamanýz halinde, açýklama isteyebilirsiniz Ýki hasta bakýcý beni tuttular. Buna þiddetle karþý koydum. Daha sonra üç hasta bakýcý daha geldi. Kadýn olmama raðmen bu erkekler soyunmamý söylediler. Dilimi konuþan bir hemþire gelip soyunmamý söyledi. 'Sen yapmazsan, biz yaparýz' dedi. Sadece erkekler giderlerse soyunmaya hazýr olduðumu söyledim. Erkekler gittikten sonra üç kadýn kaldý. Soyunduktan sonra tecrit odasýna kapatýldým. Akýl almaz bir þeydi! > (Kýsmen) soyunmanýz gerektiði zaman Acil bir durum söz konusu olduðu zaman, tecrit odasýna özgü giysilerin giyilmesinde hasta bakýcýlar hazýr bulunurlar. Hasta bakýcýlar olarak sadece kadýnlarýn veya erkeklerin bulunmalarýný rica edebilirsiniz. Yeterli personelin bulunmasý ve iþbirliði yapmanýz halinde, bu isteðinizin yerine getirilmesi ekseriyetle mümkündür. (Kýsmen) soyunmanýz gereken baþka olgularda da bunu rica edebilirsiniz. (Her ülkede) hasta bakýmýnda hem erkek hem de kadýnlar çalýþtýklarý için, bu konuda kesin garantiler verilemez Baþým çok kalabalýktý ve maniye düþtüm. Yeniden tecrit odasýna kapatýldým. Hem kendime hem de baþkalarýna çok yorgunluk vermiþtim. Fantezilerden ve her þeye karýþmaktan yorulduðum için bir müddet yalnýz kalmayý ve dýþtan gelen uyarýlardan arýndýrýlmýþ bir ortamda bulunmayý sevdim. Bu nedenle bu odaya karþý çýkmadan girdim Rýza gösterdiðiniz ayrýlýk Bir müddet baþkalarýndan ayrý bir yerde kalmayý kendiniz de isteyebilirsiniz. Bu tedavi planýna göre de yapýlabilir. Bazý hastalar geçici olarak tecrit odasýna veya kapalý olan ayrý bir odaya kapatýlmak isterler. Bu odalarda bazen daha fazla kalmak isterler. Tecrit odasýný rahat edebilecekleri, her þeyden uzak ve sessiz bir yer olarak görürler. Bununla tehlike ve taþkýnlýklar önlenebilir. 14

16 TURKS.qxd :09 Pagina 16 Baþka tedbirler Bazen yararlanýlan baþka bir tedbir fiksasyondur: Bir sandalyeye veya yataða baðlanýrsýnýz. Yemek yemek istememeniz gibi acil durumlarda hastanede suni olarak beslenebilirsiniz. Bu durumda burnunuzdan takýlan bir hortum veya serum aracýlýðýyla size besin ve sývý verilebilir. En çok yedi gün Kanun gereðince bu acil durum tedbirlerinin süresi yedi günden fazla olamaz. Pratikte bu tedbirler daha uzun sürebilir. Tedbir tedavi planýnda öngörülmemiþse, buna hasta bakýcýlarýn dikkatini çekebilirsiniz. Gerektiði zaman, "patiëntenvertrouwenspersoon" denilen hastalar için baðýmsýz servis danýþmaný aracýlýðýyla þikâyette bulunabilirsiniz Bir haftadan fazla tecrit odasýna kapandýktan sonra, ara sýra odadan çýkmama müsaade ettiler. Baþka bir hasta hakkýmda endiþe duyarak tecrit odasýnda gerektiðinden fazla kaldýðýmý söyledi. Hastalar için baðýmsýz servis danýþmanýnýn telefon numarasýný verip onu aramamý söyledi. Servis danýþmaný yanýma geldikten sonra hasta bakýcýlar ile konuþtu. Bundan sonra kendi odama dönebildim. Bana fazladan dinlenme saatleri verdiler. Þikâyetleriniz olmasý halinde Gördüðünüz iþlemlere veya kurallarýn uygulanýþýna karþý çýkabilirsiniz. Hastaneden veya tedaviden memnun deðilseniz, þikâyette bulunabilirsiniz. Bunu kendiniz yapabilirsiniz veya bu konuda hastalar için baðýmsýz servis danýþmanýnýn yardýmýný isteyebilirsiniz. > Hastalar için baðýmsýz servis danýþmaný (patiëntenvertrouwenspersoon (pvp)) Tecrit odasýna kapatýlmýþ olsanýz dahi, þikâyet etmek üzere servis danýþmanýnýn sizinle temas kurmasýný her zaman isteyebilirsiniz. Her ruh hastalýklarý hastanesinde hastalar için baðýmsýz bir servis danýþmaný görevlidir. Bu danýþman hastane personelinden deðil, baðýmsýz olan ülkesel bir kuruma mensup olur. Hastalar için baðýmsýz servis danýþmaný sizin tarafýnýzý destekler ve haklarýnýz hakkýnda bilgi verir. Þikâyetiniz varsa, servis danýþmaný bu konuda ne yapabileceðinize iliþkin tavsiyede bulunur. Sizin adýnýza veya sizinle beraber ilgili hastane görevlisi/görevlileri ile görüþebilir veya bir mektup yazabilir. Ayrýca þikâyet komisyonuna veya saðlýk bakýmý müfettiþliðine þikâyetinizin iletilmesine de yardýmcý olabilir. Ayný zamanda servis danýþmaný, avukata ihtiyacýnýz olduðu zaman, gerekli ayarlamalarý yapabilir. Bilmenizde yararlý olan þeyler > Saðlýk durumunuza veya hastanedeki düzene cidden zarar vermesi halinde ve suçlarý önlemek amacýyla, telefon görüþmesi yapmak, ziyaretçi kabul etmek ve mektup okumak yasaklanabilir. Avukatýnýzýn veya diðer danýþmanýnýzýn, bir adliye yetkilisinin ve müfettiþin ziyaretleri, telefon görüþmeleri ve mektuplarý ise reddedilemez. Bu kiþilerle yapýlan görüþmeler veya onlardan gelen mektuplar gizlidir. > Sadece mektuplarýnýz ile birlikte gönderilen þeyler kontrol edilebilir. Bu kontrol sizin huzurunuzda yapýlmalýdýr. > Hastaneden naklinizi isteyebilirsiniz. Bu hususta baþhekim karar verir. 15

17 TURKS.qxd :09 Pagina 17 4 Ne zaman eve dönebilirsiniz? Ýzin Tehlike azalmýþ durumda ise, evinize izinli gidebilirsiniz. Örneðin, hastane yetkilileri bir gece veya cumartesi ve pazar eve dönmenize izin verebilirler. Hastanede uzun bir müddet yattýðýnýz zaman, yýlda en çok iki defa, daha uzun süren izin verilebilir. Bu, iki haftadan fazla süremez. Ýzin ile ilgili anlaþmalarý yerine getirmiyorsanýz, izin hakkýnýz hastane tarafýndan iptal edilebilir. Ýzin esnasýnda ilaçlarýnýzý kullanmýyor veya hastaneden izinli iken yeniden tehlike oluþturuyorsanýz, hastane izin hakkýnýzý iptal edebilir. Ýzin hakkýnýzýn iptalini kabul etmiyorsanýz, mahkemeye baþvurabilirsiniz. Bu konuda avukatýnýzdan veya hastalar için baðýmsýz servis danýþmanýndan bilgi isteyebilirsiniz. Hastaneden taburcu olmak Tehlike atlatýldýktan ve durumunuz düzeldikten sonra, ruh hastalýklarý hastanesinden taburcu olursunuz. Bazen taburcu olmanýz için belirli þartlar gerekir. Yani bu þartlara uyduðunuz sürece, hastaneye dönmezsiniz. > Tehlike atlatýldýðý ve hastane dýþýnda gönüllülük esasýna göre tedavi görmek istediðiniz için zorla yatýþýnýzýn haksýz olduðunu düþünüyorsanýz, taburcu olmanýzý talep edebilirsiniz. Taburcu olup olmayacaðýnýz konusunda iki hafta içinde size haber gönderilir. Taburcu olmazsanýz, savcýdan hâkime baþvurmasýný talep edebilirsiniz. Avukatýnýz bu hususta size yardým edebilir. Yatýþtan sonraki bakým Taburcu olduktan sonra hastane size ek bakým göstermekle yükümlüdür. Tedavi ve rehberlik hakkýnda sizinle anlaþmalar yapýlýr. Oturduðunuz çevrede organize edilen hizmet ve yardýmlara dikkatiniz çekilir. Gerekirse, kontrol ve rehberlik altýnda gerçekleþen ikamet olanaklarýndan yararlanabilirsiniz. Ayrýca ödenek baðlanma ve borç kapatma baþvurularý gibi parasal konularda da yardým görebilirsiniz. 16

18 TURKS.qxd :09 Pagina 18 5 Daha fazla bilgiye mi ihtiyacýnýz var? Bu broþürde hastaneye rýzanýz olmadan alýnýrken nelerle karþýlaþabileceðinizi okuyabildiniz. Sorularýnýz varsa, sizi tedavi eden doktor/görevliden, hasta bakýcýlardan, hastalar için baðýmsýz servis danýþmanýndan veya yattýðýnýz hastanenin danýþmasýndan bilgi alabilirsiniz. Hak ve görevleriniz hakkýnda daha fazla bilgileri þu linklerde bulabilirsiniz: > (Hollandaca, Arapça, Türkçe ve Ýngilizce) > Ayrýca aþaðýda adreslerle temas kurabilirsiniz: > Informatie- & Advieslijn (Bilgi ve Tavsiye Hattý) 0900-PANDORA ( ) (dakikasý 0,10 ) pazartesi gününden perþembe gününe kadar saat ile arasý e posta informatie_advieslijn@stichtingpandora.nl Bu adrese ruhsal sorunlar, ruhsal saðlýk bakýmý, tedavi yöntemleri, ilaçlar, hasta haklarý, iþ müracaatlarý ve çalýþma olanaklarý ile ilgili sorularýnýza cevap bulmak için baþvurabilirsiniz. > Pandora Depressielijn (Pandora Depresyon Hattý) (dakikasý 0,10) pazartesi gününden perþembe gününe kadar saat ile arasý e posta depressielijn@stichtingpandora.nl Pandora Depresyon Hattý, depresyon konusunda sizi dinler, bilgi ve tavsiyeler verir. Ýþyerinde ve evde depresyonla baþa çýkmak, ilaçlar, terapi ve kendi kendine yardým hakkýnda sorular sorabilirsiniz. Pandora Depressielijn'den konuþacaðýnýz tüm görevliler depresyon konusunda deneyimlidirler. > Stichting Patiëntenvertrouwenspersoon Geestelijke gezondheidszorg (Stichting PVP) (Ruhsal Saðlýk Bakýmý'nda Hastalar Ýçin Baðýmsýz Servis Danýþmaný Vakfý) Danýþma (dakikasý 0,10 ) mesai günleri saat ile arasý veya e posta helpdesk@pvp.nl Aþaðýdaki adresten broþürler sipariþ edebilirsiniz: > Pharos Kenniscentrum Vluchtelingen en Gezondheid (Sýðýnmacýlar ve Saðlýk Bilgileri Merkezi) Herenstraat 35 Postbus LH Utrecht telefon Broþürler: > Þikâyetleriniz için nereden yardým alabilirsiniz? > Stresten kaynaklanan þikâyetler - bunlarla nasýl baþa çýkabilirsiniz? > Konsantrasyon sorunlarýndan, kâbuslardan, mutsuzluktan ve korkulardan rahatsýzlýk duyduðunuz zaman 17

19 TURKS.qxd :09 Pagina 19 Sýðýnmacýlar için bilgiler. Yukarýda gösterilen broþürler þu dillerde hazýrlanmýþtýr: Arapça, Dari ve Paþtu dili, Farsça, Sýrp-Hýrvat dili, Somali ve Sorani dili. > Trimbos Instituut (Trimbos Enstitüsü) Da Costakade 45 Postbus AS Utrecht telefon broþürler sipariþ hattý Broþürler : > Sýnýrdurum (borderline) > Manyakodepresif bozukluk > Psikoz Hastalar, hasta yakýnlarý ve diðer ilgililer için bilgiler. Bu broþürlerin özeti Ýngilizce, Türkçe ve Arapça olarak hazýrlanmýþtýr. Ruhsal sorunlar, ayakta ve yatarak tedavi, ilaç kullanýmý, iþ, gelir ve ruhsal saðlýk (bakýmý) hakkýnda veya þikâyetlerinizi iletebileceðiniz önemli adreslerle ilgili Hollandaca, Arapça, Türkçe ve Ýngilizce olarak hazýrlanan broþür ve bilgiler þu linkte bulabilir veya aþaðýdaki adresten sipariþ edebilirsiniz: > Stichting Pandora (Pandora Vakfý) 2e Constantijn Huygensstraat CS Amsterdam telefon

20 TURKS.qxd :09 Pagina 20 Künye Bu broþür Pandora Vakfý'nýn giriþimi olarak, "Actieplan Interculturalisatie" denilen Kültürlerarasý Etkileþim Eylem Planý çerçevesinde, GGZ Nederland kurumunun talimatý ile hazýrlanmýþtýr. Eylem planýnýn amacý, ruhsal saðlýk bakýmýnýn kültürlerarasý etkileþimini - yani çokkültürlü toplumda hastalara yönelen bakýmýn kalitesini - daha iyi bir düzeye getirmektir. Yayýncý: Stichting Pandora ve GGZ Nederland; Aralýk 2003 Telif hakký: Stichting Pandora ve GGZ Nederland ISBN numarasý: Metin: Froukje Bos (Stichting Pandora) ve Annemies Gort (Tekstburo Gort) Sorumlu Yayýn Yönetmeni: Marijke Knuttel (Stichting Pandora) Tasarlama: Labeled, Claudia Linders Baský: Argo Druk B.V. Tiraj: GGZ Nederland'da görevli Marloes Jonkers'e ve Tineke Stikker'e hukuksal tavsiyeleri için teþekkür ederiz. Sipariþ: > Stichting Pandora info@stichtingpandora.nl > GGZ Nederland faks: info@ggznederland.nl ilgi olarak "BOPZ" yazýlmalýdýr 19