T.C. GAZİ ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ EKONOMETRİ ANABİLİM DALI

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "T.C. GAZİ ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ EKONOMETRİ ANABİLİM DALI"

Transkript

1 T.C. GAZİ ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ EKONOMETRİ ANABİLİM DALI CARİ İŞLEMLER AÇIKLARI VE MAKRO EKONOMİK FAKTÖRLER: TÜRKİYE ÜZERİNE AMPİRİK BİR ANALİZ YÜKSEK LİSANS TEZİ Hazırlayan Ebru BAŞBOLAT Tez Danışmanı Doç. Dr. Alparslan AKÇORAOĞLU Ankara-2010

2

3 ÖNSÖZ Gelişmeke olan ülkelerde ekonomik büyüme açısından arışılmaka olan konuların başında cari işlemler dengesi gelmekedir. Türkiye de de yıllardır süregelen ve son yıllarda ülke ekonomisinin emel problemi olarak oraya çıkan bir cari işlemler açığı söz konusudur. Bu çalışmada Türkiye de ekonomisinde cari açık inceleme konusu yapılmışır. İkisaa, her konuda olduğu gibi, cari açık konusunda da farklı değerlendirmeler ve görüşler vardır. Burada Türkiye nin yakın geçmişeki cari açıkları, ekonomi üzerindeki olumsuz ekileri, cari işlemler dengesine ilişkin farklı yaklaşımlar, cari işlemler dengesi sorununa yönelik çözüm yolları farklı bakış açılarından ve diğer ekonomik gösergelerin cari açıkla ilişkisini oraya koymayı amaçlamakadır. Türkiye nin cari işlemler açığı yıllara bağlı olarak giderek aran boyulara ulaşmaka ve kaygı vermekedir. Yapılan incelemeler ve elde edilen veriler dikkae alındığında emel önlemlerin geç kalınmadan alınması ve makroekonomik yapısal programların acil olarak uygulanması gerekmekedir. Çalışmalarım sırasında çalışmalarımı yönlendiren, bilgi ve deneyimlerinden yararlandığım, büyük deseğini gördüğüm danışman hocam Doç. Dr. Alparslan AKÇORAOĞLU na ve hayaımın her aşamasında sevgi ve deseklerini benden esirgemeyen, bana inana ve güvenen sevgili aileme, Sonsuz eşekkürlerimi sunuyorum.

4 ii İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ... i İÇİNDEKİLER... ii KISALTMALAR... v TABLOLAR DİZİNİ... vi ŞEKİL VE GRAFİKLER DİZİNİ... vii GİRİŞ... 1 BİRİNCİ BÖLÜM ÖDEMELER DENGESİ KAVRAMI VE TÜRKİYE UYGULAMASI 1.1. ÖDEMELER BİLANÇOSU VE YAPISI Ödemeler Bilançosunun Ana Hesapları Cari İşlemler Hesabı Sermaye Hesabı Finans Hesapları Rezerv varlıklar Ne Haa ve Noksan CARİ İŞLEMLER HESABINA FARKLI YAKLAŞIMLAR Esneklikler Yaklaşımı Toplam Harcama Yaklaşımı Parasalcı Yaklaşım Dönemlerarası Yaklaşım CARİ İŞLEMLER DENGESİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER Dış Ticare Hadleri Mali Poliikalar Varsayılmış Davranışlara Dayalı Modeller Opimize Edici Davranışlara Dayalı Modeller Döviz Kuru İç Ticare Hadleri ve Serve Ekileri... 49

5 iii İKİNCİ BÖLÜM TÜRKİYE EKONOMİSİNDE CARİ İŞLEMLER DENGESİ Döneminde Cari İşlemler Dengesi Türkiye Ekonomisinde Cari İşlemler Dengesi Sorununu Yaraan Ekenler Türkiye Ekonomisinde Cari İşlemler Dengesi Sorununa Yönelik Çözüm Yolları ÜÇÜNÇÜ BÖLÜM EKONOMETRİK MODEL VE UYGULAMASI 3.1. Cari Dengenin Belirleyicileri Üzerine Ampirik Çalışmalar Ampirik Çalışmaların Sonuçları Bir Dönem Önceki Cari Açık Ülke Bazlı Verimlilik Değişiklikleri Global Verimlilik Değişiklikleri Yuriçi Üreim (GSYH) Arışı (Büyüme Oranı) Tasarruf Yaırım Reel Faiz Oranı Büçe Açığı Kamu Harcamalarındaki Değişiklikler Dışa Açıklık Oranı Reel Döviz Kuru Dış Ticare Hadleri Döviz Konrolleri Enerji (Perol) Fiyaları Gelişmiş Ülkeler Büyüme Oranı Dünya Reel Faiz Oranı (Dış Borç GSMH Oranı)... 89

6 iv 3.3. Türkiye için Cari Açığın Belirleyicilerinin Modellenmesi Türkiye nin Cari Dengesi Üzerine Bazı Ampirik Çalışmalar Modelin Tanımlanması ve Kurulması Ekonomerik Modelin Sonuçları ve Yorumlanması SONUÇ KAYNAKÇA ÖZET ABSTRACT

7 v KISALTMALAR CA DK DT GSMH GSYİH İMF NDA NFA NHN PF SDR TCMB TÜİK TEFE ÜFE Cari İşlemler/GSYİH oranı Döviz Kuru Dış Ticare Hadleri Gayri safi Milli Hasıla Gayri safi Yuriçi Hasıla Uluslar arası Para Fonu Ne İç Varlık Ne Dış Varlık Ne Haa Noksan Perol Fiyaı Özel Çekme Hakkı Türkiye Cumhuriye Merkez Bankası Türkiye İsaisik Kurumu Topan Eşya Fiyaları Endeksi Üreici Fiyaları Endeksi

8 vi TABLOLAR DİZİNİ Tablo 3.1. Cari Açığın Belirleyicileri Tablo 3.2 Birim Kök Tesi Sonuçları Tablo 3.3 Birim Kök Tesi Sonuçları Tablo 3.4 VAR Modelinde Uygun Gecikme Uzunluğunun Seçimi Tablo 3.5 Johansen Eşbüünleşme Tesi Sonuçları Tablo 3.6 Haa Düzelme Modeli Sonuçları Tablo 3.7 Granger Nedensellik Tesi Sonuçları Tablo 3.8 VAR Modeli İçin Gecikme Uzunluğu AIC ve SBC Sonuçları Tablo 3.9 VAR Modeli Sonuçları... 87

9 vii ŞEKİL VE GRAFİKLER DİZİNİ Grafik 3.1 I. Sıra Fark Alınmış Serilerin Grafikleri...79 Şekil 3.1 Granger Nedensellik Akış Diyagramı...85 Grafik 3.2 Eki-Tepki Sonuçları...88

10 GİRİŞ İkisadi eorinin gelişimi ile birlike ödemeler dengesi konusu her zaman ikisa bilimi içerisinde kendisine arışılacak bir yer bulmuşur. Özellikle 1980 li yılların ardından dünya ekonomisinde yaşanan gelişmelerle birlike ödemeler dengesi konusu daha çok arışılmaya başlanmışır. Gerek ülkeler bazında uygulanan döviz kuru rejimlerinin farklılaşmaya başlaması, sermaye harekelerinin liberalleşip kambiyo konrollerinin kaldırılması, gerek gelişen eknolojik gelişmeler ve küreselleşme olgusuyla birlike uluslar arası sermaye harekelerindeki akışkanlığın arması ve uluslar arası sermaye harekelerinde vadelerin kısalmasıyla birlike, özellikle 1990 lı yıllar gelişmeke olan ülkelerde yaşanan krizleri ( 1994 Meksika ve Türkiye, 1997 Asya, 1998 Rusya, 2000/2001 Türkiye ve Arjanin, 2001 Brezilya krizleri ) ödemeler dengesi ve bu kavramları daha çok arışmaya açmışır li yıllar öncesinde yaşanan krizlerden farklı olarak yeni gelişen dönemde ülkeler daha önce yaşadıkları krizlerden daha farklı dinamiklerle karşılaşılar. Örneğin, daha önceki dönemlerde gelişebilecek herhangi bir krize karşı aldıkları önlemin arık yeersiz kaldığını, uluslar arası mal icareinin finansmanından kopmuş sermaye girişlerinin ulusal ekonomideki kırılganlığı arırdığını ve daha da önemlisi dünyanın herhangi bir yerindeki ülkede çıkan krizin kendilerini olumsuz ekilendiğini görmeye başladılar. Uluslar arası para piyasalarında hafalık vadelerle dönen borç alacak ilişkisine bağlı işlem hacminin arık rilyon dolarla ifade edilmeye başlaması ve gelişmiş ülkelerle gelişmeke olan ülkeler arasındaki gelişmişlik düzeyinin giderek açılması sonucunda akademik çevrelerin yanı sıra uluslar arası finansal kuruluşlar ve ulusal poliika yapıcıları da gelişmeke olan ülkelerde cari işlemler dengesindeki açıklar hakkındaki arışmalara kendi yapıkları araşırmalarla dahil olmuşlardır. Türkiye ekonomisinde cari işlemler dengesi ile ekonomik büyüme arasındaki ilişki incelendiğinde diğer gelişmeke olan ülkelerde olduğu gibi cari işlemler dengesi açıkları ile ekonomik büyüme arasındaki aynı yönlü ilişki dikkai çekmekedir. Türkiye de cari işlemler dengesi açık verdiği zaman

11 2 ekonomi büyümekedir. Bununla birlike cari işlemler dengesi az da olsa fazla verdiği zaman ya ekonominin büyüme hızı yavaşlamaka ya da ekonomi küçülmekedir. Diğer bir ifadeyle ekonomik büyümenin gerçekleşebilmesi için ihiyaç duyulan dış kaynak sağlandığında, bu durum cari işlemler dengesi açığı olarak kendini gösermekedir sonrasındaki gelişmeler dikkae alındığında 1992 yılına kadar Türkiye de cari işlemler açığı küçük mikarlar arasında salınmakadır. Ancak 1992 yılından sonra hem cari işlemler dengesinin büyüme hızı armaya başlamışır hem de salının daha yüksek boyulara ulaşmışır. Bunlara bağlı olarak milli gelirdeki büyüme daralma salınmaları da armışır.1994 ve yıllarında cari işlemler dengesi sorunları nedeniyle ekonomik daralmalar yaşanmışır. Türkiye de cari işlemler açığı üzerine hazırlanan ez üç bölümden oluşmakadır. Birinci bölümde ödemeler bilançosu başlığı alında, ödemeler bilançosunun yapısı ve ödemeler bilançosu hesapları dikkae alınacakır. Bu bölümde öncelikle ödemeler bilançosunun ana hesapları olan cari işlemler ve sermaye hesapları ile ne haa noksan ve rezerv kalemleri açıklandıkan sonra ödemeler bilançosunun yapısı ve al kalemleri anımlanacakır. Burada aynı zamanda cari işlemler dengesi ve cari işlemler dengesini ekileyen fakörler oraya konarak, cari işlemler dengesinin bu fakörler karşısındaki davranışları arışılmaka konuyla ilgili olarak Türkiye deki uygulama ve veri kaynakları incelenecekir. Cari işlemler dengesi dengesizliklerinin farklı anımlama ve ölçümleri açıklandıkan sonra arihsel gelişim sırasına göre cari işlemler dengesi üzerine gelişirilen yaklaşımlar ve emel özellikleri incelenmekedir. İkinci bölümde, Türkiye ekonomisinde cari işlemler dengesi başlığı alında, döneminde cari işlemler dengesi, Türkiye ekonomisinde cari işlemler dengesi sorununu yaraan ekenler ve çözüm yoları incelenmekedir. Üçüncü ve son bölümde, ekonomik model ve uygulaması başlığı alında, cari açığın belirleyicilerine ilişkin geniş lieraür araması ve bunların eorik ve ampirik sonuçlarının ablolaşırılması ile başlanacakır. Aynı

12 3 bölümde, ekonomerik model ve uygulama kısmı olarak Türkiye nin cari açığı üzerine yapısal ekonomerik model ahmini yer alacakır. Ayrıca modelin eorik yapısı ve bileşenlerinin çıkarımı ve öze kısımları sunulacakır. VAR modeli ve eki-epki fonksiyonları yardımıyla Türkiye de cari açığın belirleyicilerinin dinamik analizi yine bu bölümde incelenecekir. Yapısal ekonomik modelleri ile eki-epki analizinin karşılaşırılması, çalışmanın özei ve önerilere ayrılmışır.

13 4 BİRİNCİ BÖLÜM ÖDEMELER DENGESİ KAVRAMI VE TÜRKİYE UYGULAMASI 1.1. ÖDEMELER BİLANÇOSU VE YAPISI Ödemeler dengesi, geniş anlamıyla bir ekonomide yerleşik kişilerin (Merkezi hüküme, parasal oorie, bankalar, gerçek ve üzel kişiler), diğer ekonomilerle de yerleşik kişiler (yur dışında yerleşikler ) ile belli bir dönem içinde yapmış oldukları ekonomik işlemlerin sisemaik kayılarını elde emek üzere hazırlanan isaisiki bir rapordur. Ekonomik işlemler, mal, hizme ve gelirlerle ilgili işlemleri, finansal varlık ve yükümlülüklerle ilgili işlemleri bir ekonomide yerleşik kişilerden diğer bir ekonomide yerleşik kişilere karşılıksız olarak reel ya da finansal kaynakların sağladığı ransferi kapsar. Ödemeler dengesi anımında iki emel kavram bulunmakadır. Bunlar ekonomi ve yerleşikir. Ekonomi, sözcüğü bir hüküme arafından idare edilen coğrafi bölgeyi ifade ederken, yerleşikler, deyimi ile bir ekonomide bir yıldan fazla süre ile devamlı ve düzenli olarak ikame eden o ekonomi içerisinde faaliyee olan kurum ve kişileri ifade eder. Ödemeler dengesi ya da bilançosu bir ülkenin mal, hizme, sermaye akımları gibi dış ekonomik ve mali işlemlerini göseren rapordur. Bilanço, bir ülkenin dış dünyadan sağladığı gelirler ile dışarıya yapığı ödemeler arasındaki dengeyi oraya koyar. Bir ülkenin ödemeler bilançosundaki denge ya da dengesizlik, o ülkenin uluslararası ödeme gücündeki iyileşme ya da bozulmaları yansıır, dolayısı ile de çoğu kez o ülkenin uluslararası alandaki ekonomik ve mali iibarının bir gösergesi olarak yorumlanır (Seyidoğlu, 2000: 42). Ödemeler bilançosunun açık ya da fazla vermesi, ülkenin milli gelir seviyesi, isihdam düzeyi, kalkınma hızı, enflasyon oranı, döviz kurları, ücre arışları gibi ekonomik değişkenleri üzerinde önemli ekiler doğurur. Dolayısı

14 5 ile ülkenin dış ekonomik ilişkilerinin sağlıklı bir yolda olup olmadığının belirlenmesi, bir sorun varsa gerekli önlemlerin zamanında alınması ve poliika düzenlemelerin yapılması için ödemeler bilançosu isaisiklerinin sürekli olarak izlenmesi gerekir (Seyidoğlu, 2001: 68). Ödemeler bilançosu üç ana hesapan meydana gelmekedir. Mal ve hizme harekelerinin kaydedildiği cari işlemler hesabı, sermaye harekelerinin kaydedildiği sermaye harekeleri hesabı ve merkez bankasının döviz piyasalarına yapığı müdahaleler sonrası ülkenin uluslararası resmi rezervlerinde oraya çıkan harekelerin izlendiği resmi rezervler hesabı. Ödemeler dengesi raporunda : I) Bir ekonomi ile dünyanın geri kalan kısmı arasında gerçekleşen mal, hizme ve gelir ile ilgili işlemler II) Mülkiye değişiklikleri, ülkenin elinde bulunan alın, özel çekme hakları (SDR) ve dünyanın geri kalan kısmına karşı sahip olunan hak ve yükümlülüklerdeki diğer değişiklikler III) Karşılıksız ransferler IV) Muhasebe açısından yukarıda sözü edilen işlem ve değişiklikler ile ilgili olarak yapılan kayılar arasında dengeyi sağlamak için gereken karşılık kayılarını göseren isaisiklere yer verilir. Ödemler bilançosunda yer alan kayılar genellikle bir yıllıkır. Bir yıl gibi belirli bir dönem içerisinde gerçekleşen işlemleri gösermesi bunun bir sok değil akım kavram olmasını ifade eder. Yani ödemeler bilançosu varlık ya da yükümlülüklerin uarını değil, bunlarda meydana gelen değişmeleri göserir. Bu bakımdan aslında ödemeler bilançosu denen kavram işlemelerin bilançolarına değil, kar-zarar hesaplarına benzer (Seyidoğlu, 2001: 71). Ödemeler bilançosunun en emel özelliği işlemlerin karşılıklı olarak kaydedilmesidir. Bu kayılardan birisinin alacak kaydı olduğu düşünülür ve poziif işare verilirken, diğerinin borç kaydı olduğu düşünülür ve negaif işare verilir. Rapordaki üm kayıların bakiyesi sıfırdır. Ödemeler bilançosunda uluslararası ekonomik işlemler yer alır. Bu işlemlerin bir kısmı geleneksel olarak ekonomik işlemlerin içerisinde yer alan mal ve hizme icarei biçiminde gerçekleşe bileceği gibi bir kısmında

15 6 günümüzde önemi giderek aran sermaye harekeleri biçiminde gerçekleşmekedir. Ödemeler bilançosuna kaydedilen işlemler oonom ve dengeleyici işlemler olmak üzere ikiye ayrılmakadır. Cari işlemler ve sermaye harekeleri hesaplarında işlemler bilançoya oonom olarak kaydedilir. Bunun yapılış nedeni bilançoda dengenin sağlanması değildir, yani bunlar ödemeler dengesinde açık ya da fazla doğuran asıl işlemlerdir (Seyidoğlu,2001: 72). Buna karşılık resmi rezervler hesabı söz konusu oonom işlemler arasında meydana gelen dengesizlikleri oradan kaldıran bir denkleşirici mekanizma gösermekedir. Bu denkleşiricinin çalışması oonom işlemlere bağlıdır ve merkez bankasının döviz piyasasına müdahalesi biçiminde gerçekleşir. Bir diğer denkleşirici ise isaisiki farklar ya da ne haa noksan kalemi diye nielendirilen ek hesapır Ödemeler Bilançosunun Ana Hesapları Ödemeler dengesi başlıca iki bölümden oluşur: Cari denge ve sermaye hesabı. Cari denge şu şekilde formüle edilebilir: Cari Denge = Mal Dengesi + Hizmeler Dengesi + Yaırım Gelirleri Dengesi + Cari Transferler. Bu oplamın sonucu arı ise cari denge fazlası, eksi ise cari denge açığı söz konusudur (Eğilmez, 2006: 12). Ödemeler dengesinin ikinci kalemi olan sermaye hesapları dengesi ise yabancıların ülkeye yolladıkları doğrudan sermaye yaırımları (şirke almak ya da yeni işlemeler kurmak için yolladıkları paralar) veya yolladıkları porföy yaırımları (hisse senedi, ahvil vb. Almak amacıyla yolladıkları paralar) ve benzeri döviz girişlerinden oluşur. Dikka edilecek olursa cari dengenin al dengelerinden birisi olan yaırım gelirleri dengesinde ise bu sermayeden elde edilen faiz, kar gibi gelirler yer alır. Sermaye hesabı, cari dengenin finansmanını sağlayan bölümdür. Eğer cari denge açık veriyorsa sermaye hesabı bunu dengelemek üzere fazla verir, eğer cari denge fazla veriyorsa sermaye hesabı eksi sonuç verir. Bir

16 7 başka ifade ile eğer ekonomi cari işlemler açığı veriyorsa bunu kapamasının yolu dışardan sermaye girişi sağlamakır Cari İşlemler Hesabı Ödemeler bilançosu içerisinde en fazla öneme sahip olan ana hesap cari işlemler hesabıdır. Bu hesapa ülkenin mal ve hizme ihracı ile ihali yer almakadır. Bunun yanında yabancı sermaye yaırımlarından elde edilen kazançlar, yur dışı işçi gelirleri, lisans bedelleri, komisyonlar, kiralar gibi gelir harekeleri ile karşılıksız ransferlerde bu hesap gurubu içerisinde yer alır (TCMB, 2005: 2). Ülkede yerleşik olan kişilerin mal hizme ve gelir akışı biçiminde olan ekonomik işlemleri ile yapılan karşılıksız ransferlerin göserdiği hesapır. Bu hesapa gelir ve gider nieliğindeki döviz giriş-çıkışları izlenir. Söz konusu ekonomik işlemler neicesinde gerçekleşen döviz girişleri, döviz çıkışlarından büyükse cari işlemler hesabı fazla vermiş demekir ve buna genel olarak cari işlemler fazlası denir. Eğer ekonomik işlemler neicesinde gerçekleşen döviz çıkışlarının, girişlerden büyük olduğu durumda ise cari işlemler hesabı açık vermişir ki buna da cari işlemler açığı denir. Denge durumunda ise cari denge denmekedir. Cari denge dış dünya ile olan ilişkiler açısından son derece önemli bir kavramdır; zira cari fazla veren ülkenin dış varlıkları, cari işlemler açığı veren bir ülkenin ise dış yükümlülükleri arıyor demekir (Aka, 2004:1 2). Dış varlık ya da yükümlülüklerde meydana gelen bu değişimler doğrudan yabancı sermaye yaırımı, porföy yaırımı veya da dış borçlanma ile karşılanır. Cari işlemler hesabı; Mal ve Hizmeler, Gelirler ve karşılıksız ransferler hesabı olmak üzere üç al kaleme ayrılmışır.

17 Mal ve Hizmeler Mallar; genel mal icarei, işlem gören mallar, onarım gören mallar, aşılar için limanlarda sağlanan mallar ve parasal olmayan (icari alın) alını kapsar. Hizme ihraç ve ihaline ilişkin gelir ve giderlerin kaydedildiği ana hesapır. Kapsamını, Taşımacılık (navlun dahil), Turizm gelir ve giderleri, Haberleşme hizmeleri, inşaa hizmeleri, Sigora hizmeleri, Finansal hizmeler, Bilgisayar ve Bilgi hizmeleri, Paen ve Lisans Komisyonları, Ticari ve Ticare Bağlanılı Diğer hizmeler, Finansal Kiralama hizmeleri, çeşili Teknik hizmeler, Kişisel, Külürel ve Eğisel hizmeler ile Resmi hizmeler oluşurur Gelirler Çalışanların ücreleri, doğrudan yaırım, porföy yaırımları ve diğer yaırımlardan elde edilen gelir ve ödenen uarları içermekedir. Bu kalem doğrudan yaırımlar ile ilgili olarak hisse gelirleri, kar payları, sermayeye kaılan kazançlar ile şirkeler arası diğer yaırımlardan doğan gelir ve giderleri içermekedir. Porföy yaırımlarında da hisse senelerinden elde edilen gelirler (kar), ahvil ve benzeri borç ensrümanları ile ilgili gelir ve giderleri (faiz) kapsamakadır. Diğer yaırımlarda ise diğer borçlanma ile ilgili gelir ve giderler (faiz) kaydedilmekedir Karşılıksız Transferler Hesabı Ekonomiye mal, hizme ya da para girişi gerçekleşiği halde, bu girişler karşılığında kaynak ransferi yapılmayan ransferleri içermekedir.

18 9 Ülkeler arasında bağış, hibe biçiminde yapılan işlemlerden oluşan işlemler bu gruba girmeke ve karşılığında hiç bir ödeme yapmak gerekmediği için bu işlemlere karşılıksız ransferler denmekedir (Seyidoğlu, 2001: 12). Ancak bu hesabın en önemli kalemini yurdışında çalışan ülke vaandaşlarının gönderdikleri dövizler ile bedelsiz ihala oluşurmakadır (Aka, 2004: 42) Sermaye Hesabı Sermaye işlemleri genelde bir ülkede yerleşik kişi ve kurumların yabancı bir ülkede yapıkları fiziki yaırımlar ile sınır öesine akarılan mali fonlardan oluşur ve ödemeler bilançosu açısından yurdışından ülkeye sermaye girişi, alacak kaydı, ülkeden sermaye çıkışı da borç kaydedilir (Seyidoğlu, 2001: 62). Sermaye hesabının en önemli özelliği gelir ya da gider nieliğinde olmayan varlık yükümlülük değişimine yol açan döviz harekelerini gösermesidir (Aka, 2004: 47). Sermaye ransferleri (borcun bağışlanması, göçmen ransferleri gibi), Üreilmeyen, finansal olmayan varlıklar (kara parçası gibi üreilmeyen varlıkların alım/saımı ile paen yayımlama hakkı gibi maddi olmayan varlıklar) olarak sınıflandırılmakadır Finans Hesapları Ödemeler dengesinin diğer önemli bir bölümü de sermaye (finansman) harekeleridir. Özel ve kamu kuruluşları arafından yapılan kısa ve uzun vadeli uluslararası sermaye akımları bu hesapa incelenmekedir. Uluslararası ekonomik işlemlerin bir bölümünü sermaye ihal ve ihracı oluşurur. Sermaye harekeleri emel olarak, bir ülkenin dış mali varlıkları ve

19 10 yükümlülüklerindeki değişmeler ve bu değişmelerin karşılıklı kayılarını içermekedir. Finans Hesapları sermaye şekline göre; i) Doğrudan yaırımlar, ii) Porföy yaırımları iii) Diğer yaırımlar, olarak ayrılmakadır. i) Doğrudan yaırımlar Doğrudan yaırım, yaırımcının yerleşiği olduğu ekonomi dışındaki bir ekonomide yapığı uzun vadeli yaırımı göserir. Burada yaırımcının kurulusun sermayesinde % 10 dan (dahil) fazla paya sahip olması veya yöneiminde söz sahibi olması esasır. Doğrudan yaırım kalemi, yabancı sermaye yaırımının yapıldığı ülke ve yabancı sermayeyi geiren ülke ayrımında, Sermaye, Kârın Sermayeye Kaılımı, Diğer Sermaye olarak sınıflandırılmakadır. Sermaye: Doğrudan yaırımcının ana merkezinin bulunduğu ekonomi dışındaki ekonomilerde yeni bir şirke kurulması, mevcu şirkelere işirak edilmesi için geirdiği sermayeyi, Kârın Sermayeye Kaılımı: Doğrudan yaırımlardan elde edilen kârların dağıılmaksızın sermayeye ilave edilmesini, Diğer Sermaye: Ana şirke ile yaırım yapılan şirke arasındaki borçlanmadan doğan yaırımları ifade emekedir. ii) Porföy yaırımları Kısaca menkul değerlere yapılan yaırımlar olarak anımlanan porföy yaırımları, genellikle devle ya da özel kuruluşların bono ve ahvilleri ile hisse senedi ve diğer para piyasası araçlarını içermekedir. Doğrudan yaırım ile porföy yaırımları arasında bazı önemli farklılıklar vardır. En önemli fark, yabancı ülkede yapılan yaırımın yöneimi ve deneimi konusudur. Doğrudan yaırım durumunda, şirke yöneimi ve deneiminde ekili olunmakadır. Oysa, porföy yaırımlarında yerleşik şirke üzerinde yöneim hakkı veya deneim söz konusu değildir; bu yolla yerleşik şirke uluslararası piyasalardan kaynak sağlamış olur. İkinci önemli fark, doğrudan

20 11 yaırımlarda yaırımcının yaırım sermayesinin yanı sıra üreim eknolojisi ve islemecilik bilgisini de beraberinde geirebilmesi, porföy yaırımlarında ise yabancı yaırımcının sermayeden başka bir kakıda bulunmamasıdır. Porföy yaırımları kalemi varlık ve yükümlülük ana baslıkları alında; Hisse Seneleri, Borç Seneleri ayrımında ve sekörel dağılımı da içerecek şekilde sınıflandırılmakadır. iii) Diğer Yaırımlar Doğrudan yaırım, porföy yaırımları dışında kalan diğer üm sermaye harekeleri bu bölümde yer almakadır. Porföy yaırımlarında olduğu gibi, varlık ve yükümlülük ayrımında, ürlerine ve sekörüne göre al ayrımlar bulunmakadır. Ticari krediler (vadeli mal alım veya saımı seklindeki krediler), Krediler (Naki krediler), Döviz mevcuları ve mevdua hesapları, Diğer varlık ve yükümlülükler Rezerv varlıklar Merkez bankasının döviz piyasasına yapmış olduğu müdahalelerin sonucunda ülkenin uluslararası rezervlerinde meydana gelen değişmenin ne sonucu resmi rezervler hesabında görülür. Bir önceki kısımda da değinildiği gibi resmi rezervler hesabı esas olarak denkleşirici bir hesapır ve dış açık ya da dış fazla oluşması durumunda merkez bankasının döviz piyasasına müdahalesini yansıır. Rezerv varlıklar; parasal alın, özel çekme hakkı (SDR), fon rezerv pozisyonu, döviz rezervleri, diğer alacak haklar başlıklarında sınıflandırılmakadır. Parasal alın rezervleri ülkenin parasal yekisinin elinde uuğu parasal alın rezervleridir. Özel çekme hakları (SDR) IMF arafından yaraılan ve üye ülkelerin koaları çerçevesinde üye ülke rezerv sağlamak amacıyla ahsis edilen bir uluslararası rezerv şeklidir. Döviz rezervleri

21 12 parasal oorienin elinde uuğu ödemelerde hemen kullanılabilecek yabancı paralar, menkul kıymeler ile yur dışında geçerli çek, poliçe, sene ve benzeri ödeme araçlarından oluşmakadır. Diğer alacak hakları rezerv varlıklar içerisinde yukarda sınıflananlar dışında kalan diğer rezerv varlıklardır. Örneğin, bankaların elinde uuğu rezerv varlıkların parasal yekilinin konrolüne girmesi durumunda bu başlıka kaydedilir (TCMB,2005:2) Ne Haa ve Noksan Ödemeler bilançosu isaisiklerini muhasebe kayıları anlamında denkleşirme amacıyla kullanılan ve ek kalemden ibare olan bir kayıır (Seyidoğlu, 2001: 43). Ödemeler dengesinin her işlemin iki ayrı işarele (alacak ve borç kaydı) kaydedildiği bir muhasebe sisemi olması nedeniyle, ödemeler dengesi konusu her işlem, mahiyei iibariyle ilgili kaleme kaydedilirken, karsı kaydının da bir başka kalemde yer alması, başka bir deyişle, her işlemin eşi değerde alacak ve borç kayılarıyla kaydedilmesi, böylece Cari İşlemler Hesabı nın her zaman Sermaye ve Finans Hesapları kalemine mulak değer olarak eşi olması gerekmekedir. Ancak, uygulamada; bu eorik sonuca ulaşmak her zaman mümkün olmamakadır. Verilerin değişik kaynaklardan elde edilmesi, değerleme, ölçme ve kayı zamanı farklılıkları yaramaka; sonuç iibariyle oluşan farklar Ne Haa ve Noksan (NHN) kalemine kalını seklinde yansımakadır. Sonuç olarak denge; alacak veya borç kayılarının birbirine eşi olmaması sonucunda oraya çıkan farkın Ne Haa ve Noksan - NHN kalemine yansıması ile gerçekleşmekedir. Diğer bir ifadeyle, NHN kalemi ayrıca hesaplanan bir kalem olmayıp (+) ve (-) kayıların arasındaki farkan oluşan bir kalınıdır (TCMB, 2005:3).

22 CARİ İŞLEMLER HESABINA FARKLI YAKLAŞIMLAR Çalışmanın bu bölümü, cari denge ile makro ekonomik değişkenler arasında doğrudan veya dolaylı ne yönde bir ilişki vardır sorusunu açıklamaya çalışılacakır. Bir ülkenin belirli zaman dilimi içindeki cari işlemler dengesi yerleşiklerin yabancı ülkelerin gelir veya üreimleri üzerindeki haklarındaki arış ile yabancıların yur içi gelir veya üreim üzerinde benzer şekilde sahip oldukları haklardaki arış arasındaki fark olarak anımlanabilir (Obsfeld ve Rogoff, 1995). Cari işlemler dengesi ülkenin oplam asarruf oranı ile yaırım oranı arasındaki fark olarak ele alınabileceği gibi aynı zamanda (fakör gelirleri dahil) ihraca ve ihala arasındaki fark şeklinde anımlanabilir. Bu iki anımlama farklı eorik yaklaşımlara yol açmakla birlike, birbirlerini amamlayıcı nielike oldukları söylenebilir (Aris ve Bayoumi, 1989: 4). Cari dengeyi modellemeye yönelik yaklaşımlar emelde ikiye ayrılmakadır. Bunlardan ilki, geleneksel olarak anımlanan esneklik, oplam harcama ve parasalcı yaklaşımlardır. İkincisi, cari dengenin dönemler arası yaklaşımı olup özellikle son yıllarda eorik ve ampirik çalışmalar da sıkça kullanılmakadır. Bu yaklaşıma akip eden bölümde ayrıca değinilecekir. Genel olarak belirmek gerekirse, üç geleneksel yaklaşım da şu varsayım üzerine kuruludur: Ekonomideki dış dengesizlik yuriçi poliikaların bir sonucu olup, çözümü aynı şekilde uygun döviz kuru, para ve maliye poliikası kombinasyonu ile mümkündür. Yaklaşımların çıkarımında ayrınılı değinileceği üzere, her biri kendi içinde bazı eorik zayıflıkları içermekedir.

23 Esneklikler Yaklaşımı Uluslararası sermaye akımlarının günümüzdeki kadar yüksek hacimli olmadığı dönemlerde cari işlemlere ne dış icare akımlarının sonucu olarak bakmak doğal görünmekeydi. Bu dönemdeki ikisaçılar ne icare akımlarının emel belirleyicisinin uluslararası göreli fiya harekeleri olduğu görüşü üzerine durmakaydı. Cari işlemlere esneklikler yaklaşımı olarak adlandırılan bu görüş, arz ve alebin durağan fiya esnekliklerinin uluslararası icare akımlarını belirlediğini ileri sürer bu arada geri planda uluslararası harcama ve gelir düzeylerinin sabi kaldığı varsayılmakadır. İkinci Dünya Savaşının hemen sonrasındaki dönemde oraya çıkan esneklikler yaklaşımı gelişmeke olan ülkelerde de poliikalara yönelik arışmaların önünü açmışır lerin orasına kadar süren poliik arışmaları esneklik karamsarlığı olarak adlandırılan görüş erafında gelişmişir. Bu kapsamdaki arışmalar devalüasyonların ülkenin dış icare ve cari işlemler hesabını ne ölçüde iyileşirebileceğini sorgulamakaydı. Cooper (1971a, 1971b) çalışmalarında devalüasyonların, söz konusu esnekliklerinin gerçeken küçük olmasına karşın, örneklem kapsamındaki ülkelerde dış icare ve cari işlemler dengelerini iyileşirmede başarılı olduğunu ileri sürmüşür (Edwards, 2001:3). Esneklikler Yaklaşımı, cari işlemler dengesinin başlıca al kalemlerinden dış icare dengesi üzerinde odaklanmaka olup, göreli uluslararası fiyaların cari dengeyi belirleyen en emel açıklayıcı değişken olduğunu varsaymakadır. Yaklaşım, olası bir devalüasyonun dış icare dengesi üzerindeki ekisini analiz eder. Dışsal bir şokla karşılaşmış bir ekonominin, cari işlemler açığının devalüasyon yoluyla azalılıp azalılamayacağı sorusuna cevap aramışır. Esneklikler yaklaşımında açıkça belirilmese de sabi döviz kuru rejimi esas alınmış ve sermaye hesabına ilişkin durumlar yeerince göz önünde bulundurulmamışır (Pichford, 1995).

24 15 Cari işlemler dengesinin ihraca ve ihala arasındaki fark özdeşliğinden yola çıkan yaklaşım esneklikler yaklaşımıdır. Bu yaklaşım ilk olarak C.F.Bickerdike, L.Mezer ve J.Robinson arafından birbirinden bağımsız olarak gelişirilmişir. İhraca ve ihalaın piyasalarda arz ve alep koşulları hakkındaki varsayımlara dayanır. Esneklikler yönünden konuya yaklaşmak analizi doğrudan döviz kuruna bağlar. Döviz kurundaki değişmeler, ceeris paribus, ihraca ve ihala arz ve aleplerinin inibakını sağlar (Aris ve Bayoumi, 1989: 102). Esneklikler yaklaşımında uluslararası harcama düzeyleri ve gelirler sabi uulurken, alep ve arzın saik fiya esneklikleri uluslararası sermaye akımlarını belirler (Obsfeld ve Rogoff, 1994: 146). Esneklikler yaklaşımı, yuriçi ve yurdışı arz esnekliğinin sonsuz olduğunu varsayar. Yani yuriçi ihala ne olursa olsun, malın ihalaçı ülkedeki fiyaı değişmez. Bu özellik küçük ülke varsayımını ifade eder. Ayrıca dış icare üzerinde gümrük arifesi ve benzeri kısılamaların uygulanmadığı ve icarein ilk olarak dengede olduğu varsayılır (Niheans, 1984: 36). Bunun yanında devalüasyonun başarıya ulaşabilmesi için devalüasyon sonrasında yuriçi fiyalar sabi kalmalıdır. Devalüasyonun emel amacı, ulusal fiyalardaki şişkinliği gidermek yani ulusal paranın aşırı değerlenmesini önlemek ve ülkenin dış rekabe gücünü yükselmekir. Eğer devalüasyon sonrasında da fiyalar arışını sürdürürse bu amaç gerçekleşmez (Seyidoğlu, 1988: 35). Devalüasyonun icare dengesi üzerindeki ekisi, devalüasyon yapılan ülkenin ve icare orağı diğer ülkenin arz ve alep koşullarına bağlıdır. Devalüasyondan iki ürlü olumlu eki beklenir. Birincisi ihraca gelirlerini arırıp döviz kazancı sağlaması, ikincisi ise ihala gelirlerini azalması ve döviz asarrufu sağlamasıdır. Devalüasyon ilk olarak ülkenin ihracaını yabancı fiyalar açısından devalüasyon oranında düşürür. Bu düşen fiya düzeyinde ülkenin ihracaına dış alep arar. İhraca acısından ne kadar döviz kazancı sağlanacağı ihracaın dış alep esnekliği ve ihraç mallarının yuriçi arz esnekliğine bağlıdır (Alexander, ). Burada birbirine ers iki eki vardır. Birincisi ihraca hacmindeki arışın döviz gelirleri üzerinde doğurduğu olumlu ekidir. Diğeri ise döviz cinsinden birim fiyalarının ucuzlaması nedeniyle

25 16 uğranılan döviz kaybıdır. Devalüasyonun ihraca gelirlerini arırması için birinci ekinin ikincisinden baskın çıkması gerekir. Bu ise ihraç mallarının dış alep esnekliğinin birden büyük olmasını gerekirir. İhracaın dış alep esnekliği ne kadar büyükse o derce yüksek döviz kazancı elde edilecekir. Ancak bu olanakan yararlanabilmek için ihracaın dış alebinde arışa paralel olarak bu malların üreimi arırılabilmelidir. Yani ihraç mallarının arz esnekliği yüksek olmalıdır (Seyidoğlu, 1988: 42). İhala yönünden ise devalüasyon sonrasında önce ihal mallarının yur içi fiyaları arar ve böylece ülkenin ihala alebi azalır. Bu reaksiyonların ihala üzerindeki boyuu, yur içi alep esnekliği ve ihalaın dış arz esnekliğine bağlıdır (Alexander, ). Devalüasyonun döviz asarrufu sağlayıcı ekisi bakımından, ihalaın yuriçi alep esnekliği kriik öneme sahipir. Bu esneklik yükseldikçe sağlanan döviz asarrufu armaka, düşükçe döviz asarrufu azalmakadır. İhalaın dış arz esnekliği ise yüksek olmalıdır. İhala alebi azaldığında, ihraç mallarının üreimi kısalabilmelidir. Aksi akirde karşı ülke fiyalarını kırabilir ve devalüasyonun ekileri zayıflar (Seyidoğlu, 1988: 44). İhracaın dış alep esnekliğinin ( e x ) yüksek olması, ihracaın devalüasyona karşı duyarlı olduğunu göserir. İhalaın yuriçi alep esnekliğinin ( e m ) yüksek olması da ihalaın devalüasyona duyarlı olması demekir. Yuriçi ihracaın ve ihalaın alep esneklik değerinin büyük olması durumunda, devalüasyon icare dengesi üzerinde poziif doğrudan ekiye sahip olacakır. Devalüasyonun icare dengesi üzerinde olumlu doğrudan ekiye sahip olabilmesi için: e x e m 1 Koşulunu sağlaması gerekmekedir. Bu Marshall-Lerner Koşulu olarak anılmakadır. İhracaın dış alep ve ihalaın iç alep esnekliklerinin oplamı birden yüksek ise devalüasyonun icare dengesi üzerindeki doğrudan ekisi düzelici olacakır (Baiz ve Baiz, 1989: 123). Bu bağlamda, devalüasyon bir ülkenin dış icare dengesini düzelici eki yapar. Devalüasyonun dış icare dengesini iyileşirici bir sonuç

26 17 doğurması uluslararası ikisa lieraüründeki Marshall-Lerner Koşulu na bağlıdır. Arz esnekliklerinin sonsuz olması varsayımı alında, bu koşul ihal mallarının yuriçi alep esnekliği ( e m ) ile ihraç malları dış alep esnekliği ( e x ) oplamının 1 e eşi veya 1 den büyük olması şeklinde ifade edilir (Seyidoğlu, 1998). Olası bir devalüasyonun, yurdışı yerleşiklerin ihraç mallarına olan alebini arırma, yuriçi yerleşiklerin ise ihal mallara olan alebini caydırma ekisi nedeniyle dış icare dengesini iyileşirmesi beklenir. Bu durumu görebilmek için mekanizma basi maemaiksel fonksiyonlar olarak şu denklemlerle ifade edilebilir. X X R, Yf (1.1) M M R ) (1.2) ( R e Pf / Pd (1.3) TB R Yf R M ( R ) X (1.4), Eşiliklerde, M ihalaı, R reel döviz kurunu, TB yuriçi mallar cinsinden dış icare dengesini, Y f yurdışı yerleşiklerin gelirini, P f yabancı ülke fiya endeksini, P d yuriçi fiya endeksini, e bir birim yabancı para başına ulusal para mikarı olarak anımlanan nominal döviz kurunu sembolize emekedir. (1.1) eşiliği ihraca alep, (1.2) eşiliği ihala alep fonksiyonunu gösermekedir. (1.3) ise reel döviz kuru eşiliğidir. Üç denklemin birlike yer aldığı (1.4) eşiliği ihraca ile ihala farkı olan dış icare dengesidir. Son denkliken, nominal döviz kuru, dış fiyaların iç fiyalara oranı ve yurdışı yerleşiklerin geliri değişkenlerinin cari dengeyi belirlediği sonucuna varılmakadır. Ödemeler bilançosunun yalnızca mal ve hizme icareini kapsamadığı ve uluslararası sermaye akımlarının önemi nedeniyle (1.4) eşiliği mevcu yabancı yükümlülüklere faiz ödemelerini de dahil edecek şekilde yeniden yazılabilir.

27 18 TB X X R Yf R M R r B (1.5 ) * (, ). ( ). 1 Bu denklemde, r* dünya reel faiz oranı, B ise oplam yabancı yükümlülüklerdir. (1.5), esneklikler yaklaşımının cari dengeyi açıklayan emel kavramlarından nominal döviz kurunun yuriçi fiya arışları ( P d ) ile yurdışı fiya arışları ( P ) oranına göre düzelilmesinden elde edilen reel döviz f kurunu kapsamakadır. Esneklikler yaklaşımının cari dengenin belirleyicilerini açıklamadaki bazı yeersizlikleri şu şekilde sıralanabilir. Birincisi, yaklaşım kısmi olup, ödemeler dengesinin amamını değil sadece bir kısmını kapsamakadır. İkincisi, esneklikler yaklaşımı ana ema olarak her ne kadar devalüasyonun cari denge üzerindeki ekisini analiz ese de reel döviz kuru anımında icaree-konu olmayan malların rolüne ilişkin açık bir bilgi yer almamakadır. Son olarak, yaklaşımın emel önermelerinden biri nominal devalüasyonun reel devalüasyona eşi olduğu varsayımıdır. Bu yuriçi fiyalarda arışa neden olmayacak uygun bir mali ve para poliikası bileşimini gerekirmekedir. Örneğin, yapılan devalüasyona eğer mali genişleme ve ona uyumlu bir para poliikası eşlik ederse sonuça yuriçi fiya düzeyi aracak ve ilk devalüasyon dış icare dengesi üzerinde ya çok az eki yapacak veya hiç eki gösermeyecekir. Kısaca, bu yaklaşımın önermelerinde devalüasyonun sadece gelir ekisi açıklanırken fiya ekisi göz önüne alınmamışır (Adedeji ve diğerleri, 2005, s.40). Yapısalcı geleneken gelen ikisaçılar gelişmeke olan ülkelerdeki dış icare ve cari işlemler dengesizliklerinin özünde yapısal ekenlerden kaynaklandığını ve bu dengesizliklerin söz konusu ülkelerin büyüme imkanlarını ciddi şekilde sınırladığını ileri sürmüşür (Edwards, 2001:6). Bu görüşe göre ülkeler söz konusu dengesizlikleri gidermek için döviz kuru ayarlamalarına gimek yerine ihal ikameci poliikalar yoluyla sanayileşmeyi deseklemelidirler. Lain Amerika da Birleşmiş Milleler Lain Amerika Ekonomi Komisyonu Genel Sekreeri Raul Prebisch arafından savunulan bu görüş Türkiye de de Devle Planlama Teşkilaı arafından hazırlanan kalkınma planlarında somulaşırılmışır.

28 Toplam Harcama Yaklaşımı Devalüasyon konusunda esneklik yaklaşımına dayanan geleneksel açıklamalar zamanla yeersiz bulunarak birçok ikisaçı arafından eleşirilmeye başlanmışı. Sydney Alexander esneklikler yaklaşımının devalüasyonun sadece göreli fiyalar ekisini dikkae almasını ve gelir ekisini ihmal emesini eleşirmişir. Esneklikler yaklaşımında döviz piyasasının üm ekonomi bağlamında bir büün olarak algılanamaması, dış icaree giren malların arz ve alep esneklikleri dışında diğer üm ekonomik değişkenlerin sabi varsayılması oplam harcama (absorbion) yaklaşımının gelişmesine neden olmuşur (Pichford, 1995). Esneklikler yaklaşımı bir ülke milli parasının olası bir devalüasyon poliikası sonucu değerindeki göreli azalmanın ihraca ve ihala üzerindeki ekisini incelerken, oplam harcama yaklaşımı aynı poliikanın gelir ekisini içermekedir. Genel olarak, devalüasyonun harcama değişirici ve harcama kısıcı yönde iki farklı ekisi beklenmekedir. Her iki ekinin de dış icare dengesi üzerinde düzelici yönü gözlemlenmişir (Adedeji ve diğerleri, 2005). Eğer devalüasyon dış dengeyi ekiliyorsa, bu iki yoldan olabilir. (1) ülkenin mal ve hizme üreimini değişirebilir; bu değişme mal ve hizmelere yapılan oplam harcamalarda bir değişmeye neden olur ve dış denge gelirdeki değişme ile gelire bağlı oplam harcama değişmesi arasındaki fark arafından belirlenir. (2) devalüasyon belirli bir reel gelir düzeyinde reel oplam harcamaların mikarını değişirebilir (Alexander, 1952: ). Milli gelir hesaplarından görüleceği üzere, cari işlemler dengesi aynı zamanda ulusal asarruf ile yuriçi yaırım arasındaki farka eşiir. Bu açıdan bakıldığında asarruf ile yaırım arasındaki farkın armasına veya azalmasına bağlı olarak cari işlemler düzelir ya da bozulur. Diğer bir ifade ile asarruf, gelir ile ükeim -kamu harcamaları dahil- arasındaki farka eşi olduğu için, oplam harcamaların çıkıya göre azalıp armasına bağlı olarak cari işlemler düzelir ya da bozulur (Ars ve Bayoumi, 1989; 102). Bu alernaif bakış açısı, makroekonomik fakörlerin eninde sonunda uluslararası borçlanma veya borç verme kalıplarını belirlediğini vurgulamakadır (Obsfeld ve Rogoff, 1994).

29 20 Esasen oplam harcama yaklaşımı Keynesyen in milli gelir eorisinin uluslararsı ekonomiye uygulanmasıdır. Devalüasyon, yur içi gelir ve fiyalar düzeyini ve bu yolla da dış dengeyi ekiler. Bu yaklaşımın en önemli kakısı dış dengeyi ekonominin genel işleyişi ile bağlanılı olarak açıklamasıdır (Seyidoğlu, 1996: 34). Cari dengeye oplam harcama yaklaşımı, dış dengesizliğin mal ve hizme harcamalarının kompozisyonunda oluşacak değişiklik sureiyle giderileceği görüşünü savunur. Keynesyen gelir belirleme modelindeki denge durumunda, bir ülkenin reel gelir, üreim düzeyi veya oplam üreimi (Y), özel nihai ükeim (C), kamu kesimi harcamaları (G), yaırım (I), ihraca (X) ve ihala (M) bileşenlerinden oluşan oplam harcamaya denkir. Y C I G ( X M ) (1.6) Yukarıdaki eşilike (C+I+G) bileşeni ek bir erim olarak oplam yuriçi harcama (A) olarak anımlanırsa (1. 6) şu şekli alır: Y A ( X M ) (1.7) (1.7) eşiliği yeniden aşağıdaki biçimde ifade edilebilir. ( X M ) Y A Y C G I (1.8) (1.8) eşiliğine göre, dış icare açığının iyileşebilmesi için ülkenin ya üreim düzeyini (Y) arırması ya da yuriçindeki oplam harcama düzeyini (A) azalması gerekir. Bu çıkarım, ülke ekonomisinin isihdam durumuna göre iki şekilde yorumlanabilir. Bu nokada devalüasyon yapılan ülkede am isihdam veya eksik isihdam durumunun varlığı önem kazanır. Ülkede isihdam edilmemiş kaynaklar varsa, devalüasyonun gelir üzerindeki ekisi lehe olacakır (Alexander, 1952: 263). Ekonominin eksik isihdamda faaliye göserdiği durumda ne ihracaaki arışa üreim arışı eşlik edebilir. Burada

30 21 önemli olan noka, üreimdeki arışın yuriçi harcamadan daha büyük oranda arması gereğidir. İkinci durumda, yani ekonomi am isihdam düzeyinde ise üreim daha fazla arırılamaz ve ne ihracaı arırabilmenin ek yolu yuriçi oplam harcamayı kısmak olur. Böyle bir durum ise elbee para ya da maliye poliikası yoluyla yuriçi harcamanın baskı alına alınmasını gerekirir. Bu amaca yönelik seçim ise döviz kuru poliikasıdır. Talebin baskı alına alınmasının mümkün olmadığı durumda, devalüasyonla kazanılan fiya avanajı, yuriçi fiyalar seviyesinin ülkeyi önceki rekabeçi konumuna geri göürecek şekilde yükselmesiyle kaybolur. Dolayısıyla, devalüasyon gibi harcama kaydırıcı poliikaların amaçlanan ekilere sahip olabilmesi için mulaka daha sıkı maliye ya da para poliikaları gibi harcama kısıcı önlemlerle deseklenmesi gerekiği görüşü kabul görmüşür. Diğer bir ifadeyle, ekonomi am isihdam durumundayken yuriçi harcama kısılarak kaynaklar serbes bırakılmalıdır. Devalüasyondan kaynaklanan göreli fiya değişiklikleri, boşa kalan kaynakların ihraca sekörüne ahsis edilmesine ve harcamanın ihal mallardan yerli mallara kaydırılmasına yol açacakır (Tiryaki, 2002). Toplam harcama yaklaşımına geirilen başlıca eleşiri, devalüasyonun sadece gelir ekisi açıklanırken fiya ekisinin nasıl olduğuna dair poliika önermesinde bulunmamasıdır. Ayrıca, yaklaşım cari ükeimin cari gelirle bağlanısını açıklamaya yönelik dönemlerarası kavrama da yer vermemekedir. Bu eksiklik esneklikler yaklaşımı için de aynı şekilde geçerlidir Parasalcı Yaklaşım Parasalcı yaklaşımın emel manığı, ödemeler dengesinin özünde bir parasal olay olup, para piyasalarındaki dengesizliğin aynı şekilde ödemeler dengesindeki cari açık veya fazla şeklindeki dengesizlikle bağlanılı olduğu önermesidir.

31 22 Jan Polak ın gelişirdiği Polak Model ile Uluslar arası Para Fonu nun diğer çalışmaları sonucunda ödemeler dengesine parasalcı yaklaşım gelişirilmişir (Trap, 1994: 64). Parasalcı yaklaşım ödemeler dengesinin hem cari işlemler dengesini hem de sermaye harekelerini birlike ele alıyordu. Cari işlemler dengesindeki açıkların para arzı ile para alebi arasındaki dengesizliklerin sonucu olduğunu savunuyorlardı. Modele göre örneğin, Merkez Bankası için harcamaları genişlemek için piyasadaki nominal para arzını arırsın. Reel alebin üzerindeki para ile ya mal ve hizme saın alınacak ya da ahvil hisse senedi gibi değerli kağılara yaırım yapılacakır. Mal ve hizmelere yapılan harcamalar ihal mallarına olan alebi arıracakır. Dolayısıyla ihal mallarına olan alep arışı ile birlike yabancı menkul kıymelere yapılan yaırımlar nedeniyle döviz harcamaları aracakır. Başlangıç durumunda ülkede dış denge sağlanmış varsayılırsa nominal para arzındaki arışan sonra dış denge bozulacakır (Seyidoğlu, 1996: 367). Parasalcı görüşe göre devalüasyonun dış denge üzerindeki ekileri geçicidir. Dış denge ancak yur içi parasal denge sürdükçe sağlanabilir. Parasal denge bozulduğunda dış dengede oradan kalkar. Devalüasyon uzun dönemde reel ekonomik değişkenler üzerinde ekide bulunmaz, yalnızca yur içi fiyalar düzeyini yükselir. Açık bir ekonomi varsayımı alında, yaklaşım en basi haliyle şu eşilikle göserilebilir. M NFA NDA (1.9 ) Burada M en geniş haliyle para sokunu, NFA ne dış varlıkları, NDA ise yuriçi finansal sisemin ne iç varlıklarını gösermekedir. Yukarıdaki eşilik değişkenlerin büyüme oranını göserecek şekilde uyarlanıp yeniden yazılırsa, şu şekli alır: NFA / NFA M / M NDA / NDA (1.10)

32 23 (1.10) eşiliği, ne dış varlıklardaki değişmenin oplam para soku (akım değişimi) ile yuriçi finansal varlıklar (para arzının yuriçi bileşeni) değişiminin farkını göserir. Ödemeler dengesi bilançosu en emel şekilde cari işlemler hesabı (CA), sermaye ve finans hesabı (KA) ve resmi rezervlerden oluşmakadır. Bu anım aşağıdaki eşilikle göserilebilir. NFA CA KA (1.11) Ne dış varlık (ne rezerv) değişmelerinin sıfır olması ancak cari işlemler dengesindeki bir açığın (fazlanın) sermaye bilançosundaki bir fazlalıkla (açıklıkla) karşılanması gerekir. Bu en genel anımıyla ödemeler bilançosunun denkliğinin sağlanabilmesi koşuludur. Burada Türkiye için daha ayrınılı bir anım yapmak gerekirse, ödemeler dengesi alında yer alan cari işlemler hesabı, ne haa ve noksan kalemi dikkae alınmadığında, Merkez Bankası nın muhabir harekelerini göseren döviz rezervlerindeki değişimin de dahil edildiği sermaye ve finans harekeleri dengesine mulak değer olarak eşiir. Uluslararası ikisa lieraüründeki genel göserimi akip açısından konunun ayrınılarına girmek yerine sade bir eşilikle yazılması ercih edilmişir. Parasalcı yaklaşım, poliika kararlarının cari işlemler dengesi üzerindeki sok ve akım değişkenlerinin uzun vadedeki ekileşiminden kaynaklanan ekileri göz ardı eiği için yalnızca kısa vadedeki ekiyi açıklamakadır. Örneğin, genişleici bir maliye poliikası uygulanması ilk aşamada ülkenin para biriminin reel olarak değer kazanmasına, dolayısıyla cari işlemler açığına ve sermaye girişine neden olur. Uzun dönemde ise bu durumun sürmesi ülkenin dış yükümlülüklerinin ve dolayısıyla ne dış borç servisinin de yükselmesine yol açar. Böyle bir durumda hem dış borç servisini yerine geirebilmek hem de mevcu cari işlemler dengesini koruyabilmek için dış icare dengesinin iyileşmesi gerekmekedir. Böylelikle ilk aşamada reel olarak değer kazanan yerli para biriminin zamanla değer

33 24 kaybemesi zorunlu hale gelmekedir (Tiryaki, 2002). Yaklaşımın parasal bir genişlemenin hem iç hem de dış dengesizliği açıklamaka yararlı olduğu gerçeği göz ardı edilemezse de cari dengenin emel belirleyicileri olan reel döviz kuru, dış icare hadleri gibi değişkenlerin rolünü açıklamaka yeersiz kalmakadır. Durağan bir yapıya sahip olan model, özellikle sabi döviz kuru rejimi uygulayan açık bir ekonomiye uygulanabilir varsayımları içermekedir. Kısaca, yaklaşım ödemeler dengesinin parasal bir değişmeye nasıl uyarlandığını açıklarken, prensip olarak cari dengenin hangi mekanizmalar üzerinden belirlendiği konusunu açıklamaka yeersiz kalmakadır. Model 1990 lı yıllarda Uluslar arası Para Fonu uygulamalarında ekili olmuş, Arjanin de uygulanan para kurulu uygulaması ve 1999 yılında Türkiye de uygulanan döviz kuruna dayalı isikrar programı da ödemeler dengesine parasalcı yaklaşımın bir şeklidir Dönemlerarası Yaklaşım 1970 li yılların ikinci yarısından iibaren özellikle perol şoklarının ekisiyle pek çok ülke ödemeler dengesindeki ciddi sıkınılar yaşamaya başladı. Bu durum karşısında poliika yapıcılar cari işlemler dengesindeki sıkınıların kaynağını giderici çalışmalar yapmak zorunda kaldılar. Sonuça ödemeler dengesi kavramına arık sadece icari akımlar olarak değil, dönemler arası bakış açısı da yerleşmeye başladı. Öncelikle kavramsal olarak cari işlemler açığı bir ülkedeki asarruf yaırım açığına eşii ve yaırım kararlarının dönemler arası bir nieliği vardı. Bu yaklaşım oplam harcama ve esneklikler görüşlerinin bir senezini sağlaması yanında, göreli fiyaların makroekonomik belirleyicilerini hesaplamaka, cari ve gelecekeki fiyaların asarruf ve yaırımlar üzerindeki ekilerini analiz emekedir. Gelecekeki verimlilik arışı, hüküme harcama alepleri, reel faiz oranları vs. hakkındaki bekleyişlere dayalı ileriye dönük hesaplamalardan doğan özel asarruf ve

34 25 yaırım kararlarını, haa bazen hüküme kararlarını dikkae alarak oplam harcama yaklaşımını genişlemekedir. Çünkü gerek özel sekörün asarruf yaırım kararı almasında, gerekse kamu sekörünün harcama yaırım kararlarında, gelecek dönemlerinde beklenen verimlilik arışları, kamu harcamalarına yönelik alep, reel faiz oranları gibi ileriye dönük hesaplamalar ekin olmaya başlamışır (Obsfeld ve Rogoff, 1994:142). Bu bakış açısı ile cari işlemler dengesindeki açıkların yaırım arışlarından kaynaklanması durumunda söz konusu açığın önemli olmadığı biçiminde yaklaşımlarda oluşu (Sachs,1981). Böyle bir yaklaşımı gelişirme gereği, dünya sermaye piyasalarında yaşanan olaylar, özellikle perol fiya arışlarını izleyen önemli cari işlem dengesizliklerinden doğmuşur. Sanayileşmiş ve sanayileşmeke olan ülkelerde cari işlem inibaklarının farklı kalıpları, dış şoklara opimal dinamik cevapların dönemlerarası anımlaması sorununu oraya çıkarmışır. Ne Klasik parasal modeller ne de Keynesyen modeller bu soru üzerine güvenilir açıklamalar geirememişir. Ayrıca birinci perol şokundan sonra gelişmeke olan ülkelere verilen banka kredilerinin ani arışı, borçlu ülkelerin dış borç düzeylerinin sürdürülemez hale gelmesi endişesini doğurmuşur. Gelişmeke olan ülkelerin borç düzeylerini değerlendirme ihiyacı, doğal olarak bir dönemler arası opimal cari işlemler açığı görüşüne yol açmışır (Obsfeld ve Rogoff, 1994:142). Dönemlerarası yaklaşım 1980 li yılların başlarında Buier, Sachs, Svensson ve Razin ve diğer bazı çalışmaların sonucunda yaygın hale gelmişir. J.Sachs, cari işlem harekelerinin dinamik bir makroekonomik model içinde analiz edilmesi gerekiğini savunmuşur. Buna göre cari işlem fazla veya açıkları, ne ulusal asarruf ya da borçlanmayı göserir ve bu nedenle hane halkları, firmalar ve hükümelerin dönemler arası seçimlerinin bir sonucudur. Saik bir ihala-ihraca dengesini anımlayan ek dönemli bir eori, ek dönemli bir asarruf ya da yaırım eorisi kadar anlam ifade eder. Cari işlem dengesizlikleri dönemler arası seçimleri yansıığından, gelecekeki olaylar hakkındaki bekleyişler; fazla veya açıkların belirlenmesinde önemli bir fakör olmuşur.

35 26 Cari işlemlerin ek dönemli belirlenişini izleyen bir yaklaşımın eksikliği cari işlemler dengesinin oplam harcama formundan anlaşılabilir. Tasarruf ve yaırımın modern eorilerine göre, cari şoklara ükeim ve yaırımın epkileri, bu şokların geleceke ekonomik değişkenleri nasıl ekileyeceği beklenisine bağlıdır. Bunların cari işlem dengesi üzerindeki ekilerini ahmin emek için, geçici olup olmadığı ve beklenip beklenmediği cevaplandırılmalıdır. İhala ve ihraca alep fonksiyonlarına dayalı cari işlem harekelerinin ahmininde kullanılan geleneksel yaklaşım, bu karmaşıklıkan kaçıyormuş gibi görünse bile gerçeke bunu başaramamışır (Sachs, 1981:68). Bu yaklaşımda ajanların ileriye dönük davranışları önemli anlamlar içermekedir. Ceeris paribus, gelir yönündeki bir arış, aynı zamanda cari işlem açıklarına yol açar ki sonuça cari işlem fazlaları bunu izleyecekir. Geçici şoklar sürekli şoklardan farklı ekilere sahip olacakır. Gelirdeki geçici bir azalma, ükeimi deseklemek için açıkaki bir arış veya fazladaki bir azalma arafından kapanırken; sürekli bir gelir azalması ükeimin am olarak yeniden inibakını gerçekleşirecekir (Aris ve Bayomi, 1989: 102) Genel bir bakışla dönemler arası modellerin bazı orak varsayımlarını şöyle özeleyebiliriz. Küçük açık bir ekonominin basi mal bileşimini üreip ükeiği ve serbesçe icare yapığı göz önüne alınır. Aynı zamanda uluslararası akif değişiminin de serbes olduğu varsayılır. Ekonominin serbesçe diğer ekonomilere borç verebileceği ya da bunlardan borç alabileceği kabul edilir. Uluslararası am sermaye harekeliliği alında, ükeiciler hem yur içi hem de yabancı sermaye piyasalarını kullanırlar. Sachs gibi birçok çalışma, yaşam döngüsü asarruf modelini kullanır. Buna göre kişi ilk çalışma yıllarında borçlanır, daha sonra emeklilik dönemi için asarruf emeye başlar ve emeklik yıllarında ers uum sergiler. Yaşam döngüsü hipoezi, ajanların ileriyi görme yeenek ve iseklerinin olduğunu varsayar; bu nedenle cari kararlar ileriye dönük kararlar olarak nielendirilebilir. Bunun yanında, anımlanan modeller bireysel karar alıcılarının içinde bulundukları ekonomik çevre hakkında mükemmel öngörüye ve am bilgiye sahip olduklarını göz önüne alır. Bu çerçevede ükeim, dönemler arası

Plan Ödemeler Dengesi, tanım, kapsamı Ana Hesap Grupları Cari Denge, Sermaye Hesabı Dengesi Farklı Ödemeler Dengesi Tanımları Otonom ve Denkleştirici

Plan Ödemeler Dengesi, tanım, kapsamı Ana Hesap Grupları Cari Denge, Sermaye Hesabı Dengesi Farklı Ödemeler Dengesi Tanımları Otonom ve Denkleştirici Ödemeler Dengesi Doç. Dr. Dilek Seymen Araş. Gör. Aslı Seda Bilman 1 Plan Ödemeler Dengesi, tanım, kapsamı Ana Hesap Grupları Cari Denge, Sermaye Hesabı Dengesi Farklı Ödemeler Dengesi Tanımları Otonom

Detaylı

Ödemeler Dengesi Doç. Dr. Dilek Seymen Araş. Gör. Aslı Seda Bilman 1 Plan Ödemeler Dengesi, tanım, kapsamı Ana Hesap Grupları Cari Denge, Sermaye Hesabı Dengesi Farklı Ödemeler Dengesi Tanımları Otonom

Detaylı

ÖDEMELER DENGESİ. Dr. Süleyman BOLAT

ÖDEMELER DENGESİ. Dr. Süleyman BOLAT ÖDEMELER DENGESİ 1 ÖDEMELER DENGESİ NEDİR? Ödemeler dengesi (balance of payments, BP) : Bir ülkedeki yerleşiklerin diğer ülkelerle (dış alemle), belirli bir dönemde (yılda) gerçekleştirdikleri iktisadi

Detaylı

Finansal Piyasa Dinamikleri. Yekta NAZLI ynazli@yahoo.com

Finansal Piyasa Dinamikleri. Yekta NAZLI ynazli@yahoo.com Finansal Piyasa Dinamikleri Yekta NAZLI ynazli@yahoo.com Neleri İşleyeceğiz? Finansal Sistemin Resmi Makro Göstergeler ve Yorumlanması Para ve Maliye Politikaları Merkez Bankası ve Piyasalar Finansal Piyasalardaki

Detaylı

I. Uluslararası Parasal Ortam 1

I. Uluslararası Parasal Ortam 1 İÇİNDEKİLER Ön Söz Teşekkür Öğrenciye Editör ün Notu XI XIII XV XIX I. Uluslararası Parasal Ortam 1 1. Döviz Piyasası 3 Döviz İşlem Hacmi 3 Coğrafi Döviz Kuru İşlemi 4 Spot Döviz Kurları 7 Döviz Arbitrajı

Detaylı

ÖDEMELER BİLANÇOSU VE DENGESİ

ÖDEMELER BİLANÇOSU VE DENGESİ ÖDEMELER BİLANÇOSU VE DENGESİ I. Temel Yapı Ülkede yerleşik kişilerin belirli bir dönem boyunca yabancı ülkelerde yerleşik kişilerle yaptıkları tüm ekonomik işlemlerin sonucunu gösteren sistematik kayıtlarına

Detaylı

Cari açık ve finansmanı

Cari açık ve finansmanı Cari açık ve finansmanı I.GİRİŞ Cari açık ve finansmanı konusunun, 2011 yılında Türkiye Ekonomisindeki önemli gündem maddelerinden biri olacağı anlaşılıyor. 2010 yılında cari açık, 2009 a göre % 247,1

Detaylı

TÜRKİYE EKONOMİ KURUMU. TARTIŞMA METNİ 2012/25 http ://www.tek.org.tr TÜRKİYE DE CARİ AÇIK TARTIŞMASI. Ercan Uygur

TÜRKİYE EKONOMİ KURUMU. TARTIŞMA METNİ 2012/25 http ://www.tek.org.tr TÜRKİYE DE CARİ AÇIK TARTIŞMASI. Ercan Uygur TÜRKİYE EKONOMİ KURUMU TARTIŞMA METNİ 202/25 hp ://www.ek.org.r TÜRKİYE DE CARİ AÇIK TARTIŞMASI Ercan Uygur Bu çalışma "GAP BÖLGESİNDE DIŞ TİCARET ve TARIM", başlığı ile Prof. Dr. Ercan UYGUR ve Prof.

Detaylı

Ekonomi II. 23.Uluslararası Finans. Doç.Dr.Tufan BAL. Not:Bu sunun hazırlanmasında büyük oranda Prof.Dr.Tümay ERTEK in Temel Ekonomi kitabından

Ekonomi II. 23.Uluslararası Finans. Doç.Dr.Tufan BAL. Not:Bu sunun hazırlanmasında büyük oranda Prof.Dr.Tümay ERTEK in Temel Ekonomi kitabından Ekonomi II 23.Uluslararası Finans Doç.Dr.Tufan BAL Not:Bu sunun hazırlanmasında büyük oranda Prof.Dr.Tümay ERTEK in Temel Ekonomi kitabından faydalanılmıştır. 2 23.Uluslararası Finans 23.1.Dış Ödemeler

Detaylı

Dengesi Dr. Dilek Seymen Dr. Aslı Seda Bilman

Dengesi Dr. Dilek Seymen Dr. Aslı Seda Bilman Ödemeler 1 Dengesi Dr. Dilek Seymen Dr. Aslı Seda Bilman Plan 2 Ödemeler Dengesi, tanım, kapsamı Ana Hesap Grupları Cari Denge, Sermaye Hesabı Dengesi Farklı Ödemeler Dengesi Tanımları Otonom ve Denkleştirici

Detaylı

Ödemeler Dengesi Tanım ve Kapsam:

Ödemeler Dengesi Tanım ve Kapsam: Ödemeler Dengesi Ödemeler bilançosu, bir ülkede yerleşik gerçek ve tüzel kişilerin yabancı ülkelerle yaptıkları iktisadi işlemlerin sistematik kayıtlar olarak tutulmasıdır. Mal ve hizmetlerin yanı sıra

Detaylı

SIVILAŞTIRILMIŞ DOĞAL GAZ DEPOLAMA ŞİRKETLERİ İÇİN TARİFE HESAPLAMA USUL VE ESASLARI

SIVILAŞTIRILMIŞ DOĞAL GAZ DEPOLAMA ŞİRKETLERİ İÇİN TARİFE HESAPLAMA USUL VE ESASLARI SIVILAŞTIRILMIŞ DOĞAL GAZ DEPOLAMA ŞİRKETLERİ İÇİN TARİFE HESAPLAMA USUL VE ESASLARI BİRİNCİ KISIM Amaç, Kapsam, Dayanak, Tanımlar ve İsenecek Veriler BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç

Detaylı

GENEL MUHASEBE. KVYK-Mali Borçlar. Yrd. Doç. Dr. Serap DURUKAN KÖSE Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi

GENEL MUHASEBE. KVYK-Mali Borçlar. Yrd. Doç. Dr. Serap DURUKAN KÖSE Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi GENEL MUHASEBE KVYK-Mali Borçlar Yrd. Doç. Dr. Serap DURUKAN KÖSE Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi KAYNAK KAVRAMI Kaynaklar, işletme varlıklarının hangi yollarla sağlandığını göstermektedir. Varlıklar,

Detaylı

ELEKTRİK DAĞITIM BÖLGELERİNDE UYGULANACAK FİYAT EŞİTLEME MEKANİZMASI HAKKINDA TEBLİĞ

ELEKTRİK DAĞITIM BÖLGELERİNDE UYGULANACAK FİYAT EŞİTLEME MEKANİZMASI HAKKINDA TEBLİĞ ELEKTRİK DAĞITIM BÖLGELERİNDE UYGULANACAK FİYAT EŞİTLEME MEKANİZMASI HAKKINDA TEBLİĞ BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Hukuki Dayanak, Tanımlar ve Kısalmalar Amaç ve kapsam MADDE 1- (1Bu Tebliğ, 4628 sayılı

Detaylı

DOĞAL GAZ DEPOLAMA ġġrketlerġ ĠÇĠN TARĠFE HESAPLAMA USUL VE ESASLARI. BĠRĠNCĠ KISIM Amaç, Kapsam, Dayanak, Tanımlar ve Ġstenecek Veriler

DOĞAL GAZ DEPOLAMA ġġrketlerġ ĠÇĠN TARĠFE HESAPLAMA USUL VE ESASLARI. BĠRĠNCĠ KISIM Amaç, Kapsam, Dayanak, Tanımlar ve Ġstenecek Veriler DOĞAL GAZ DEPOLAMA ġġrketlerġ ĠÇĠN TARĠFE HESAPLAMA USUL VE ESASLARI BĠRĠNCĠ KISIM Amaç, Kapsam, Dayanak, Tanımlar ve Ġsenecek Veriler BĠRĠNCĠ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç ve kapsam Madde

Detaylı

T.C. GAZİ ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ EKONOMETRİ ANABİLİM DALI TÜRKİYE DE CARİ AÇIKLARIN BOYUTLARI VE SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞİ YÜKSEK LİSANS TEZİ

T.C. GAZİ ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ EKONOMETRİ ANABİLİM DALI TÜRKİYE DE CARİ AÇIKLARIN BOYUTLARI VE SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞİ YÜKSEK LİSANS TEZİ T.C. GAZİ ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ EKONOMETRİ ANABİLİM DALI TÜRKİYE DE CARİ AÇIKLARIN BOYUTLARI VE SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞİ YÜKSEK LİSANS TEZİ HAZIRLAYAN Erkan AĞASLAN TEZ DANI MANI Doç.Dr. Alpaslan

Detaylı

BÖLÜM 5 İKTİSAT POLİTİKALARININ UZUN DÖNEMLİ BÜYÜMEYE ETKİLERİ: İÇSEL BÜYÜME TEORİLERİ ÇERÇEVESİNDE DEĞERLENDİRME

BÖLÜM 5 İKTİSAT POLİTİKALARININ UZUN DÖNEMLİ BÜYÜMEYE ETKİLERİ: İÇSEL BÜYÜME TEORİLERİ ÇERÇEVESİNDE DEĞERLENDİRME BÖLÜM 5 İKTİSAT POLİTİKALARININ UZUN DÖNEMLİ BÜYÜMEYE ETKİLERİ: İÇSEL BÜYÜME TEORİLERİ ÇERÇEVESİNDE DEĞERLENDİRME 42 Bu bölümde, büyüme sürecini uzun dönemde ekileyebilecek ikisa poliikalarınıı (vergileme,

Detaylı

CARİ İŞLEMLER AÇIĞININ SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞİ VE TÜRKİYE ÜZERİNE BİR UYGULAMA

CARİ İŞLEMLER AÇIĞININ SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞİ VE TÜRKİYE ÜZERİNE BİR UYGULAMA T.C. DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ İKTİSAT ANABİLİM DALI GENEL İKTİSAT PROGRAMI YÜKSEK LİSANS TEZİ CARİ İŞLEMLER AÇIĞININ SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞİ VE TÜRKİYE ÜZERİNE BİR UYGULAMA Güner POLAT

Detaylı

A. ENFLASYON VE İŞSİZLİK A.1. Enflasyon ve Tanımı: Fiyatlar genel düzeyindeki sürekli artışlardır. Temel olarak ortaya çıkış nedenleri üçe ayrılır:

A. ENFLASYON VE İŞSİZLİK A.1. Enflasyon ve Tanımı: Fiyatlar genel düzeyindeki sürekli artışlardır. Temel olarak ortaya çıkış nedenleri üçe ayrılır: A. ENFLASYON VE İŞSİZLİK A.1. Enflasyon ve Tanımı: Fiyalar genel düzeyindeki sürekli arışlardır. Temel olarak oraya çıkış nedenleri üçe ayrılır: Birincisi, Maliye Enflasyonu üreim girdilerinin fiyaları

Detaylı

Dolar Kurundaki Günlük Hareketler Üzerine Bazı Gözlemler

Dolar Kurundaki Günlük Hareketler Üzerine Bazı Gözlemler Dolar Kurundaki Günlük Harekeler Üzerine Bazı Gözlemler Türkiye Bankalar Birliği Ekonomi Çalışma Grubu Toplanısı 28 Nisan 2008, İsanbul Doç. Dr. Cevde Akçay Koç Finansal Hizmeler Baş ekonomis cevde.akcay@yapikredi.com.r

Detaylı

12.03.2014 CARİ İŞLEMLER DENGESİ

12.03.2014 CARİ İŞLEMLER DENGESİ 12.03.2014 CARİ İŞLEMLER DENGESİ Ocak ayı cari işlemler açığı piyasa beklentisi olan -5,2 Milyar doların altında -4,88 milyar dolar olarak geldi. Ocak ayında dış ticaret açığı geçen yılın aynı ayına göre

Detaylı

Ödemeler Bilançosu ve Cari İşlemler Açığı

Ödemeler Bilançosu ve Cari İşlemler Açığı Ödemeler Bilançosu ve Cari İşlemler Açığı Ödemeler Bilançosu ve Cari İşlemler Açığı Ödemeler Bilançosu Ödemeler Bilançosunun Parçaları: Cari İşlemler Hesabı Sermaye ve Finans Hareketleri Hesabı Cari İşlemler

Detaylı

EŞANLI DENKLEMLİ MODELLER

EŞANLI DENKLEMLİ MODELLER EŞANLI DENKLEMLİ MODELLER EŞANLI DENKLEMLİ MODELLER Eşanlı denklem siseminde, Y den X e ve X den Y ye karşılıklı iki yönlü eki vardır. Y ile X arasındaki karşılıklı ilişki nedeniyle ek denklemli bir model

Detaylı

REEL KURLAR VE BALASSA- SAMUELSON HİPOTEZİ. Arş. Gör. Almıla BURGAÇ ÇİL

REEL KURLAR VE BALASSA- SAMUELSON HİPOTEZİ. Arş. Gör. Almıla BURGAÇ ÇİL REEL KURLAR VE BALASSA- SAMUELSON HİPOTEZİ Arş. Gör. Almıla BURGAÇ ÇİL Çalışmanın Amacı Finansal serbesinin başladığı 1990 sonrası dönemini kapsayan süreçe Türk Lirası nın değerlenmesinin Balassa- Samuelson

Detaylı

ÖDEMELER DENGESİ İSTATİSTİKLERİ TANIM VE İLKELERİ İLE TÜRKİYE UYGULAMASI. T.C. MERKEZ BANKASI İSTATİSTİK GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Ödemeler Dengesi Müdürlüğü

ÖDEMELER DENGESİ İSTATİSTİKLERİ TANIM VE İLKELERİ İLE TÜRKİYE UYGULAMASI. T.C. MERKEZ BANKASI İSTATİSTİK GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Ödemeler Dengesi Müdürlüğü ÖDEMELER DENGESİ İSTATİSTİKLERİ TANIM VE İLKELERİ İLE TÜRKİYE UYGULAMASI T.C. MERKEZ BANKASI İSTATİSTİK GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Ödemeler Dengesi Müdürlüğü 1 İÇİNDEKİLER Sayfa No ÖDEMELER DENGESİ İSTATİSTİKLERİ

Detaylı

Ödemeler Bilançosunda Denge: BP Eğrisi

Ödemeler Bilançosunda Denge: BP Eğrisi Ödemeler Bilançosunda Denge: BP Eğrisi Dışa açık bir ekonomide ekonomi politikalarını ve çeşitli şokların etkilerini inceleyebilmek için IS-LM modelinin kapalı ekonomi için geliştirilen versiyonu yeterli

Detaylı

TÜRKİYE'DE ŞEKER FİYATLARINDAKİ DEĞİŞİMİN OLASI ETKİLERİNİN TAHMİNİ: BİR SİMÜLASYON DENEMESİ

TÜRKİYE'DE ŞEKER FİYATLARINDAKİ DEĞİŞİMİN OLASI ETKİLERİNİN TAHMİNİ: BİR SİMÜLASYON DENEMESİ TÜRKİYE'DE ŞEKER FİYATLARINDAKİ DEĞİŞİMİN OLASI ETKİLERİNİN TAHMİNİ: BİR SİMÜLASYON DENEMESİ Yrd.DoçDr. Halil FİDAN Doç.Dr. Erdemir GÜNDOĞMUŞ rof.dr. Ahme ÖZÇELİK 1.GİRİŞ Şekerpancarı önemli arım ürünlerimizden

Detaylı

FİNANSAL SERBESTLEŞME VE FİNANSAL KRİZLER 4

FİNANSAL SERBESTLEŞME VE FİNANSAL KRİZLER 4 FİNANSAL SERBESTLEŞME VE FİNANSAL KRİZLER 4 Prof. Dr. Yıldırım Beyazıt ÖNAL 6. HAFTA 4. GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELERE ULUSLAR ARASI FON HAREKETLERİ Gelişmekte olan ülkeler, son 25 yılda ekonomik olarak oldukça

Detaylı

IS-LM-BP Grafikleri. A. Sabit kur rejimi ve tam (sınırsız) sermaye hareketliliği altında politikaların etkinliği:

IS-LM-BP Grafikleri. A. Sabit kur rejimi ve tam (sınırsız) sermaye hareketliliği altında politikaların etkinliği: IS-LM-BP Grafikleri A. Sabit kur rejimi ve tam (sınırsız) sermaye hareketliliği altında politikaların etkinliği: A.1. Sabit kur rejimi, sınırlı sermaye hareketliliği ve BP nin eğimi, LM in eğiminden düşükken

Detaylı

IS-LM-BP Grafikleri. B. Sabit kur rejimi ve tam (sınırsız) sermaye hareketliliği altında politikaların etkinliği:

IS-LM-BP Grafikleri. B. Sabit kur rejimi ve tam (sınırsız) sermaye hareketliliği altında politikaların etkinliği: IS-LM-BP Grafikleri B. Sabit kur rejimi ve tam (sınırsız) sermaye hareketliliği altında politikaların etkinliği: B.1. Sabit kur rejimi ve sınırsız sermaye hareketliliği durumunda para politikasının etkinliğini

Detaylı

Para Politikası, Parasal Büyüklükler ve Küresel Mali Kriz Sonrası Gelişmeler. K. Azim Özdemir

Para Politikası, Parasal Büyüklükler ve Küresel Mali Kriz Sonrası Gelişmeler. K. Azim Özdemir Cenral Bank Review ISSN 1303-0701 prin / 1305-8800 online 2009 Cenral Bank of he Republic of Turkey hp://www.cmb.gov.r/research/review/ Para Poliikası, Parasal Büyüklükler ve Küresel Mali Kriz Sonrası

Detaylı

GENEL MUHASEBE KAYNAKLAR

GENEL MUHASEBE KAYNAKLAR GENEL MUHASEBE SKY 102 MUHASEBE-II KAYNAKLAR 9. Hafta Ders İçeriği Kaynak Kavramı ve Kaynakların Sınıflandırılması Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar Mali Borçlar Hesap Grubu (30) Örnekler PAYZİNER 1 KAYNAK

Detaylı

2015 NİSAN ÖZEL SEKTÖRÜN YURT DIŞINDAN SAĞLADIĞI KREDİ BORCU GELİŞMELERİ

2015 NİSAN ÖZEL SEKTÖRÜN YURT DIŞINDAN SAĞLADIĞI KREDİ BORCU GELİŞMELERİ NİSAN ÖZEL SEKTÖRÜN YURT DIŞINDAN SAĞLADIĞI KREDİ BORCU GELİŞMELERİ 15 Haziran Özel Sektörün Yurt Dışından Sağladığı Kredi Borcuna ilişkin yılı verileri, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) tarafından

Detaylı

Ödemeler Dengesi Altıncı El Kitabı Aylık Analitik Sunum ( Ağustos)

Ödemeler Dengesi Altıncı El Kitabı Aylık Analitik Sunum ( Ağustos) İÇİNDEKİLER (*) 1-2- 3-4- 5-6- 7-8- 9-10- 11-12- 13-14- 15-16- 17-18- 19-20- Ödemeler Dengesi Altıncı El Kitabı Aylık Analitik Sunum (2015-2016 Ağustos) Ödemeler Dengesi Altıncı El Kitabı Aylık Ayrıntılı

Detaylı

Araştırma ve Para Politikası Genel Müdürlüğü Çalışma Tebliğ No:09/5

Araştırma ve Para Politikası Genel Müdürlüğü Çalışma Tebliğ No:09/5 Araşırma ve Para Poliikası Genel Müdürlüğü Çalışma Tebliğ No:09/5 Para Poliikası, Parasal Büyüklükler ve Küresel Mali Kriz Sonrası Gelişmeler K. Azim ÖZDEMİR Temmuz 2009 Türkiye Cumhuriye Merkez Bankası

Detaylı

2015 MAYIS ÖZEL SEKTÖRÜN YURT DIŞINDAN SAĞLADIĞI KREDİ BORCU GELİŞMELERİ

2015 MAYIS ÖZEL SEKTÖRÜN YURT DIŞINDAN SAĞLADIĞI KREDİ BORCU GELİŞMELERİ MAYIS ÖZEL SEKTÖRÜN YURT DIŞINDAN SAĞLADIĞI KREDİ BORCU GELİŞMELERİ 14 Temmuz Özel Sektörün Yurt Dışından Sağladığı Kredi Borcuna ilişkin yılı Mayıs verileri, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) tarafından

Detaylı

8. Finansal Piyasalar. 8.1 Finansal Koşullar ve Para Politikası

8. Finansal Piyasalar. 8.1 Finansal Koşullar ve Para Politikası 8. Finansal Piyasalar 8.1 Finansal Koşullar ve Para Politikası 016 yılında para politikasındaki en önemli gelişme, 011 yılından beri kullanılmakta olan geniş bantlı faiz koridorunda sadeleşmeye gidilmesi

Detaylı

2015 2017 Yılları Bütçesinin Makroekonomik Çerçevede Değerlendirilmesi

2015 2017 Yılları Bütçesinin Makroekonomik Çerçevede Değerlendirilmesi 2015 2017 Yılları Bütçesinin Makroekonomik Çerçevede Değerlendirilmesi Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisadi ve Mali Analiz Yüksek Lisansı Bütçe Uygulamaları ve Mali Mevzuat Dersi Kıvanç

Detaylı

REEL DÖVİZ KURU TEORİ VE UYGULAMA, KUR-ENFLASYON İLİŞKİSİ VE CARİ AÇIK

REEL DÖVİZ KURU TEORİ VE UYGULAMA, KUR-ENFLASYON İLİŞKİSİ VE CARİ AÇIK REEL DÖVİZ KURU TEORİ VE UYGULAMA, KUR-ENFLASYON İLİŞKİSİ VE CARİ AÇIK Doç. Dr. Cevdet Akçay 15 Haziran 2004 İstanbul Hilton Oteli Nominal Döviz Kuru Reel Döviz Kuru E = E TL/$ q = q TL/$ R Nominal Faiz

Detaylı

İÇSEL BÜYÜME VE TÜRKİYE DE İÇSEL BÜYÜMEYİ ETKİLEYEN FAKTÖRLERİN AMPİRİK ANALİZİ

İÇSEL BÜYÜME VE TÜRKİYE DE İÇSEL BÜYÜMEYİ ETKİLEYEN FAKTÖRLERİN AMPİRİK ANALİZİ T. C. SELÇUK ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ İKTİSAT ANA BİLİM DALI İÇSEL BÜYÜME VE TÜRKİYE DE İÇSEL BÜYÜMEYİ ETKİLEYEN FAKTÖRLERİN AMPİRİK ANALİZİ DOKTORA TEZİ DANIŞMAN YRD.DOÇ. DR. AHMET AY HAZIRLAYAN

Detaylı

ÖDEMELER DENGESİ İSTATİSTİKLERİ TANIM VE TÜRKİYE UYGULAMASI

ÖDEMELER DENGESİ İSTATİSTİKLERİ TANIM VE TÜRKİYE UYGULAMASI ÖDEMELER DENGESİ İSTATİSTİKLERİ TANIM VE TÜRKİYE UYGULAMASI TÜRKİYE CUMHURİYET MERKEZ BANKASI İSTATİSTİK GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Ödemeler Dengesi Müdürlüğü i İÇİNDEKİLER Sayfa No I- TANIM... 1 II- İLKELER... 2

Detaylı

Ödemeler Dengesi Altıncı El Kitabı Yıllıklandırılmış Ayrıntılı Sunum (Kasım Ekim 2016)

Ödemeler Dengesi Altıncı El Kitabı Yıllıklandırılmış Ayrıntılı Sunum (Kasım Ekim 2016) İÇİNDEKİLER (*) 1-2- 3-4- 5-6- 7-8- 9-10- 11-12- 13-14- 15-16- 17-18- 19-20- Ödemeler Dengesi Altıncı El Kitabı Aylık Analitik Sunum (2015-2016 Ekim) Ödemeler Dengesi Altıncı El Kitabı Aylık Ayrıntılı

Detaylı

Ödemeler Dengesi Altıncı El Kitabı Aylık Analitik Sunum ( Temmuz) Ödemeler Dengesi Altıncı El Kitabı Aylık Ayrıntılı Sunum ( Temmuz)

Ödemeler Dengesi Altıncı El Kitabı Aylık Analitik Sunum ( Temmuz) Ödemeler Dengesi Altıncı El Kitabı Aylık Ayrıntılı Sunum ( Temmuz) İÇİNDEKİLER (*) 1-2- 3-4- 5-6- 7-8- 9-10- 11-12- 13-14- 15-16- 17-18- 19-20- Ödemeler Dengesi Altıncı El Kitabı Aylık Analitik Sunum (2015-2016 Temmuz) Ödemeler Dengesi Altıncı El Kitabı Aylık Ayrıntılı

Detaylı

FİNANS VE MAKROEKONOMİ. Finansal Sistem ve Ekonomik Büyüme. Finansal Krizler ve Ekonomi

FİNANS VE MAKROEKONOMİ. Finansal Sistem ve Ekonomik Büyüme. Finansal Krizler ve Ekonomi FİNANS VE MAKROEKONOMİ Finansal Sistem ve Ekonomik Büyüme Finansal Krizler ve Ekonomi Finansal Sistem ve Ekonomik Büyüme Finansal Sistemin İşleyişi Doğrudan Finansman : Fon akışı finansal aracı kullanılmadan

Detaylı

İçindekiler kısa tablosu

İçindekiler kısa tablosu İçindekiler kısa tablosu Önsöz x Rehberli Tur xii Kutulanmış Malzeme xiv Yazarlar Hakkında xx BİRİNCİ KISIM Giriş 1 İktisat ve ekonomi 2 2 Ekonomik analiz araçları 22 3 Arz, talep ve piyasa 42 İKİNCİ KISIM

Detaylı

ÖDEMELER DENGESİ İSTATİSTİKLERİ

ÖDEMELER DENGESİ İSTATİSTİKLERİ ÖDEMELER DENGESİ İSTATİSTİKLERİ Ağustos 2017 İÇİNDEKİLER 1 Ödemeler Dengesi Altıncı El Kitabı - Aylık Analitik Sunum (2016-2017 Ağustos) 2 Ödemeler Dengesi Altıncı El Kitabı - Aylık Ayrıntılı Sunum (2016-2017

Detaylı

INTERNATIONAL MONETARY FUND IMF (ULUSLARARASI PARA FONU) KÜRESEL EKONOMİK GÖRÜNÜM OCAK 2015

INTERNATIONAL MONETARY FUND IMF (ULUSLARARASI PARA FONU) KÜRESEL EKONOMİK GÖRÜNÜM OCAK 2015 INTERNATIONAL MONETARY FUND IMF (ULUSLARARASI PARA FONU) KÜRESEL EKONOMİK GÖRÜNÜM OCAK 2015 Hazırlayan: Ekin Sıla Özsümer AB ve Uluslararası Organizasyonlar Şefliği Uzman Yardımcısı IMF Küresel Ekonomik

Detaylı

FAİZ ORANINDAKİ BİR ARTIŞ CARİ İŞLEMLER AÇIĞINI ARTIRIR MI?

FAİZ ORANINDAKİ BİR ARTIŞ CARİ İŞLEMLER AÇIĞINI ARTIRIR MI? FAİZ ORANINDAKİ BİR ARTIŞ CARİ İŞLEMLER AÇIĞINI ARTIRIR MI? Ehem ESEN, Zekeriya YILDIRIM, S. Faih KOSTAKOĞLU FAİZ ORANINDAKİ BİR ARTIŞ CARİ İŞLEMLER AÇIĞINI ARTIRIR MI? Ehem ESEN Yrd.Doç.Dr. Anadolu Üniversiesi,

Detaylı

11.12.2013 CARİ İŞLEMLER DENGESİ

11.12.2013 CARİ İŞLEMLER DENGESİ 11.12.2013 CARİ İŞLEMLER DENGESİ Ekim ayı cari işlemler açığı piyasa beklentisi 2,9 Milyar dolar eksiyken, veri beklentilere paralel 2,89 milyar dolar açık olarak geldi. Ocak-Ekim arasındaki 2013 cari

Detaylı

Makro Veri. Cari açık yeni rekorda. Tablo 1: Cari Denge (milyon $) -month,

Makro Veri. Cari açık yeni rekorda. Tablo 1: Cari Denge (milyon $) -month, Makro Veri Ödemeler Dengesi: Cari açık yeni rekorda İbrahim Aksoy Ekonomist Tel: +90 212 334 91 04 E-mail: iaksoy@sekeryatirim.com.tr Cari denge Aralık ta 7,5 milyar $ rekor açık verirken, rakam, piyasa

Detaylı

YER ALTI DOĞAL GAZ DEPOLAMA ŞİRKETLERİ İÇİN TARİFE HESAPLAMA USUL VE ESASLARI. BİRİNCİ KISIM Amaç, Kapsam, Dayanak, Tanımlar ve İstenecek Veriler

YER ALTI DOĞAL GAZ DEPOLAMA ŞİRKETLERİ İÇİN TARİFE HESAPLAMA USUL VE ESASLARI. BİRİNCİ KISIM Amaç, Kapsam, Dayanak, Tanımlar ve İstenecek Veriler YER ALTI DOĞAL GAZ DEPOLAMA ŞİRKETLERİ İÇİN TARİFE HESAPLAMA USUL VE ESASLARI BİRİNCİ KISIM Amaç, Kapsam, Dayanak, Tanımlar ve İsenecek Veriler BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç Madde

Detaylı

BİRİNCİ BÖLÜM TÜRKİYE EKONOMİSİNE PANORAMİK BAKIŞ...

BİRİNCİ BÖLÜM TÜRKİYE EKONOMİSİNE PANORAMİK BAKIŞ... İÇİNDEKİLER BİRİNCİ BÖLÜM TÜRKİYE EKONOMİSİNE PANORAMİK BAKIŞ... 1-20 1.1. Temel Makro Ekonomik Göstergelere Göre Türkiye nin Mevcut Durumu ve Dünyadaki Yeri... 1 1.2. Ekonominin Artıları Eksileri; Temel

Detaylı

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Sayı: 2010-8 / 24 Mayıs 2010 EKONOMİ NOTLARI

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Sayı: 2010-8 / 24 Mayıs 2010 EKONOMİ NOTLARI Türkiye Cumhuriye Merkez Bankası Sayı: 2010-8 / 24 Mayıs 2010 EKONOMİ NOTLARI TCMB Faiz Kararlarının Piyasa Faizleri Ve Hisse Senedi Piyasaları Üzerine Ekisi Mura Duran Refe Gürkaynak Pınar Özlü Deren

Detaylı

SORU SETİ 02 (REVİZE EDİLDİ) FİNAL KONULARI

SORU SETİ 02 (REVİZE EDİLDİ) FİNAL KONULARI Ekonomeri 8 Ocak, 0 Gazi Üniversiesi İkisa Bölümü SORU SETİ 0 (REVİZE EDİLDİ) FİNAL KONULARI PROBLEM Aşağıda verilen avuk ei alebi fonksiyonunu düşününüz (960-98): lny = β + β ln X + β ln X + β ln X +

Detaylı

gerçekleşen harcamanın mal ve hizmet çıktısına eşit olmasının gerekmemesidir

gerçekleşen harcamanın mal ve hizmet çıktısına eşit olmasının gerekmemesidir BÖLÜM 5 Açık Ekonomi Açık Ekonomi Önceki bölümlerde kapalı ekonomi varsayımı yaptık Bu varsayımı terk ediyoruz çünkü ekonomilerin çoğu dışa açıktır. Kapalı ve açık ekonomiler arasındaki fark açık ekonomide

Detaylı

DURGUNLUK VE MALİYE POLİTİKASI

DURGUNLUK VE MALİYE POLİTİKASI 1 DURGUNLUK VE MALİYE POLİTİKASI Durgunluk Tanımı Toplam arz ile toplam talep arasındaki dengesizlik talep eksikliği şeklinde ortaya çıkmakta, toplam talebin uyardığı üretim düzeyinin o ekonominin üretim

Detaylı

Ekonomi Bülteni. 15 Ağustos 2016, Sayı: 32. Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı

Ekonomi Bülteni. 15 Ağustos 2016, Sayı: 32. Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı Ekonomi Bülteni, Sayı: 32 Yurt Dışı Gelişmeler Yurt İçi Gelişmeler Finansal Göstergeler Haftalık Veri Akışı Ekonomik Araştırma ve Strateji Dr. Saruhan Özel Ezgi Gülbaş Orhan Kaya 1 DenizBank Ekonomi Bülteni

Detaylı

TURKISH BANK A.Ş. KONSOLİDE OLMAYAN BİLANÇOSU

TURKISH BANK A.Ş. KONSOLİDE OLMAYAN BİLANÇOSU TURKISH BANK A.Ş. KONSOLİDE OLMAYAN BİLANÇOSU Bağımsız AKTİF KALEMLER Dipnot ( 30/09/2007) ( 31/12/2006) TP YP Toplam TP YP Toplam I. NAKİT DEĞERLER VE MERKEZ BANKASI (1) 13.795 25.923 39.718 11.080 16.987

Detaylı

TURKISH BANK A.Ş. KONSOLİDE BİLANÇOSU

TURKISH BANK A.Ş. KONSOLİDE BİLANÇOSU TURKISH BANK A.Ş. KONSOLİDE BİLANÇOSU Denetimden Geçmiş Bağımsız Denetimden Geçmiş AKTİF KALEMLER Dipnot ( 30/06/2007) ( 31/12/2006) TP YP Toplam TP YP Toplam I. NAKİT DEĞERLER VE MERKEZ BANKASI (1) 10.796

Detaylı

FİNANSAL RİSKLER & KORUNMA YÖNTEMLERİ

FİNANSAL RİSKLER & KORUNMA YÖNTEMLERİ FİNANSAL RİSKLER & KORUNMA YÖNTEMLERİ Finans Önemli, Öğrenmek Heyecan Verici, Bilmek Değerlidir! DOÇ. DR. KORAY KAYALIDERE SUNUŞ İÇERİĞİ Finansal piyasalardaki riskler, Faiz - döviz kuru etkileşimi ve

Detaylı

İZMİR TİCARET ODASI EKONOMİK KALKINMA VE İŞBİRLİĞİ ÖRGÜTÜ (OECD) TÜRKİYE EKONOMİK TAHMİN ÖZETİ 2017 RAPORU DEĞERLENDİRMESİ

İZMİR TİCARET ODASI EKONOMİK KALKINMA VE İŞBİRLİĞİ ÖRGÜTÜ (OECD) TÜRKİYE EKONOMİK TAHMİN ÖZETİ 2017 RAPORU DEĞERLENDİRMESİ İZMİR TİCARET ODASI EKONOMİK KALKINMA VE İŞBİRLİĞİ ÖRGÜTÜ (OECD) TÜRKİYE EKONOMİK TAHMİN ÖZETİ 2017 RAPORU DEĞERLENDİRMESİ ULUSLARARASI İLİŞKİLER MÜDÜRLÜĞÜ MART 2018 Hazırlayan: Yağmur Özcan Uluslararası

Detaylı

Genel Muhasebe - II. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi İşletme Bölümü Muhasebe ve Finansman Anabilim Dalı

Genel Muhasebe - II. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi İşletme Bölümü Muhasebe ve Finansman Anabilim Dalı Genel Muhasebe - II Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi İşletme Bölümü Muhasebe ve Finansman Anabilim Dalı KAYNAK HESAPLARI KAYNAK HESAPLARI - Yabancı Kaynaklar - Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar

Detaylı

1 TÜRKİYE CUMHURİYETİ DÖNEMİ (TÜRKİYE) EKONOMİSİNİN TARİHSEL TEMELLERİ

1 TÜRKİYE CUMHURİYETİ DÖNEMİ (TÜRKİYE) EKONOMİSİNİN TARİHSEL TEMELLERİ İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ III Bölüm 1 TÜRKİYE CUMHURİYETİ DÖNEMİ (TÜRKİYE) EKONOMİSİNİN TARİHSEL TEMELLERİ 13 1.1.Türkiye Ekonomisine Tarihsel Bakış Açısı ve Nedenleri 14 1.2.Tarım Devriminden Sanayi Devrimine

Detaylı

Haftalık Para ve Banka İstatistikleri ne İlişkin Yöntemsel Açıklama

Haftalık Para ve Banka İstatistikleri ne İlişkin Yöntemsel Açıklama Haftalık Para ve Banka İstatistikleri ne İlişkin Yöntemsel Açıklama İstatistik Genel Müdürlüğü Parasal ve Finansal Veriler Müdürlüğü İçindekiler I- Tanım... 3 II- Amaç... 3 III- Yöntem... 3 IV- Yayımlama

Detaylı

AKTİF TOPLAMI 153, , , , , ,818. İlişikteki açıklama ve dipnotlar bu mali tabloların tamamlayıcı bir unsurudur.

AKTİF TOPLAMI 153, , , , , ,818. İlişikteki açıklama ve dipnotlar bu mali tabloların tamamlayıcı bir unsurudur. 30 Haziran 2007 Tarihi İtibarıyla Konsolide Olmayan Bilançolar CARİ DÖNEM ÖNCEKİ DÖNEM AKTİF KALEMLER Dipnot ( 30/06/2007 ) ( 31/12/2006 ) TP YP Toplam TP YP Toplam I. NAKİT DEĞERLER VE MERKEZ BANKASI

Detaylı

2009 VS 4200-1. Gayri Safi Yurt içi Hasıla hangi nitelikte bir değişkendir? ) Dışsal değişken B) Stok değişken C) Model değişken D) kım değişken E) içsel değişken iktist TEORisi 5. Kısa dönemde tam rekabet

Detaylı

ANADOLU HAYAT EMEKLİLİK A.Ş GRUPLARA YÖNELİK GELİR AMAÇLI KAMU BORÇLANMA ARAÇLARI EMEKLİLİK YATIRIM FONU YILLIK RAPOR

ANADOLU HAYAT EMEKLİLİK A.Ş GRUPLARA YÖNELİK GELİR AMAÇLI KAMU BORÇLANMA ARAÇLARI EMEKLİLİK YATIRIM FONU YILLIK RAPOR ANADOLU HAYAT EMEKLİLİK A.Ş GRUPLARA YÖNELİK GELİR AMAÇLI KAMU BORÇLANMA ARAÇLARI EMEKLİLİK YATIRIM FONU YILLIK RAPOR Bu rapor ANADOLU HAYAT EMEKLİLİK A.Ş Gruplara Yönelik Gelir Amaçlı Kamu Borçlanma Araçları

Detaylı

2018/1. Dönem Deneme Sınavı.

2018/1. Dönem Deneme Sınavı. 1. Aşağıdakilerden hangisi mikro ekonominin konuları arasında yer almamaktadır? A) Tüketici maksimizasyonu B) Faktör piyasası C) Firma maliyetleri D) İşsizlik E) Üretici dengesi 2. Firmanın üretim miktarı

Detaylı

Makro İktisat II Örnek Sorular. 1. Tüketim fonksiyonu ise otonom vergi çarpanı nedir? (718 78) 2. GSYİH=120

Makro İktisat II Örnek Sorular. 1. Tüketim fonksiyonu ise otonom vergi çarpanı nedir? (718 78) 2. GSYİH=120 Makro İktisat II Örnek Sorular 1. Tüketim fonksiyonu ise otonom vergi çarpanı nedir? (718 78) 2. GSYİH=120 Tüketim harcamaları = 85 İhracat = 6 İthalat = 4 Hükümet harcamaları = 14 Dolaylı vergiler = 12

Detaylı

1 İKTİSAT İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR

1 İKTİSAT İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ III Bölüm 1 İKTİSAT İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR 13 1.1.İktisadın Konusu ve Kapsamı 14 1.2. İktisadın Bölümleri 15 1.2.1.Mikro ve Makro İktisat 15 1.2.2. Pozitif İktisat ve Normatif İktisat

Detaylı

Kamu bütçesi, Millet Meclisi tarafından onaylanıp kanunlaşan ve devletin planlanan gelir ve harcamalarını gösteren yıllık bir programdır.

Kamu bütçesi, Millet Meclisi tarafından onaylanıp kanunlaşan ve devletin planlanan gelir ve harcamalarını gösteren yıllık bir programdır. 97 BÖLÜM 6. KAMU BÜTÇESİ ve MALİYE POLİTİKASI (KEYNESYEN MODEL DEVAMI) Kamu bütçesi, Millet Meclisi tarafından onaylanıp kanunlaşan ve devletin planlanan gelir ve harcamalarını gösteren yıllık bir programdır.

Detaylı

GARANTİ EMEKLİLİK VE HAYAT A.Ş. ALTIN EMEKLİLİK YATIRIM FONU 2013 YILI 6 AYLIK FAALİYET RAPORU 1-Ekonominin Genel durumu Dünya ekonomisi 2013 ü genel olarak bir toparlanma dönemi olarak geride bıraktı.

Detaylı

AKTİF TOPLAMI İlişikteki açıklama ve dipnotlar bu finansal tabloların tamamlayıcı bir unsurudur.

AKTİF TOPLAMI İlişikteki açıklama ve dipnotlar bu finansal tabloların tamamlayıcı bir unsurudur. 30 Haziran 2007 Tarihi İtibarıyla Konsolide Bilançolar Bağımsız Denetimden Geçmiş CARİ DÖNEM ÖNCEKİ DÖNEM AKTİF KALEMLER Dipnot ( 30/06/2007 ) ( 31/12/2006 ) TP YP Toplam TP YP Toplam I. NAKİT DEĞERLER

Detaylı

TÜRKİYE ODALAR VE BORSALAR BİRLİĞİ

TÜRKİYE ODALAR VE BORSALAR BİRLİĞİ Sayfa 1 Gözden Geçirme Notları 2011 Yılı Nisan Ayı Ödemeler Dengesi Göstergeleri Merkez Bankası tarafından tarihinde yayımlanan 2011 yılı Nisan ayına ilişkin Ödemeler Dengesi bültenine göre; 2010 yılı

Detaylı

T.C. GAZĐ ÜNĐVERSĐTESĐ SOSYAL BĐLĐMLER ENSTĐTÜSÜ EKONOMETRĐ ANABĐLĐM DALI

T.C. GAZĐ ÜNĐVERSĐTESĐ SOSYAL BĐLĐMLER ENSTĐTÜSÜ EKONOMETRĐ ANABĐLĐM DALI T.C. GAZĐ ÜNĐVERSĐTESĐ SOSYAL BĐLĐMLER ENSTĐTÜSÜ EKONOMETRĐ ANABĐLĐM DALI DĐNAMĐK OYUN KURAMI ÜZERĐNE BĐR ĐNCELEME VE TÜRKĐYE UYGULAMASI DOKTORA TEZĐ HAZIRLAYAN SĐBEL DUMAN ATAN DANIŞMAN PROF. DR. NĐHAT

Detaylı

DÖVİZ KURU POLİTİKALARI VE TÜRKİYE DE DÖVİZ KURU OYNAKLIĞININ ETKİLEŞİMLERİ

DÖVİZ KURU POLİTİKALARI VE TÜRKİYE DE DÖVİZ KURU OYNAKLIĞININ ETKİLEŞİMLERİ ARAŞTIRMA RAPORU (Kamuya Açık) DÖVİZ KURU POLİTİKALARI VE TÜRKİYE DE DÖVİZ KURU OYNAKLIĞININ ETKİLEŞİMLERİ DR. MUSTAFA ÖZÇAM BAŞUZMAN ARAŞTIRMA DAİRESİ 27.02.2004 İÇİNDEKİLER 1. GİRİŞ... 1 2. DÖVİZ KURU

Detaylı

1 MAKRO EKONOMİNİN DOĞUŞU

1 MAKRO EKONOMİNİN DOĞUŞU İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ III Bölüm 1 MAKRO EKONOMİNİN DOĞUŞU ve TEMEL KAVRAMLAR 11 1.1.Makro Ekonominin Doğuşu 12 1.1.1.Makro Ekonominin Doğuş Süreci 12 1.1.2.Mikro ve Makro Ekonomi Ayrımı 15 1.1.3.Makro Analiz

Detaylı

AYÇİÇEK VE SOYA YAĞI İTHALAT TALEBİNİN ANALİZİ

AYÇİÇEK VE SOYA YAĞI İTHALAT TALEBİNİN ANALİZİ AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ ZİRAAT FAKÜLTESİ DERGİSİ,, 15(),71-79 AYÇİÇEK VE SOYA YAĞI İTHALAT TALEBİNİN ANALİZİ Selim Adem HATIRLI Vecdi DEMİRCAN Ali Rıza AKTAŞ Süleyman Demirel Üniversiesi Ziraa Fakülesi Tarım

Detaylı

ORTA VADELİ PROGRAMA İLİŞKİN DEĞERLENDİRME ( )

ORTA VADELİ PROGRAMA İLİŞKİN DEĞERLENDİRME ( ) ORTA VADELİ PROGRAMA İLİŞKİN DEĞERLENDİRME (2014-2016) I- Dünya Ekonomisine İlişkin Öngörüler Orta Vadeli Program ın (OVP) global makroekonomik çerçevesi oluşturulurken, 2014-2016 döneminde; küresel büyümenin

Detaylı

GEFRAN PID KONTROL CİHAZLARI

GEFRAN PID KONTROL CİHAZLARI GEFRAN PID KONTROL CİHAZLARI GENEL KONTROL YÖNTEMLERİ: ON - OFF (AÇIK-KAPALI) KONTROL SİSTEMLERİ: Bu eknik en basi konrol ekniğidir. Ölçülen değer (), se değerinin () üzerinde olduğunda çıkış sinyali açılır,

Detaylı

https://www.garantiemeklilik.com.tr/fon-ile-ilgili-duyurular.aspx internet adreslerinden

https://www.garantiemeklilik.com.tr/fon-ile-ilgili-duyurular.aspx internet adreslerinden GARANTİ EMEKLİLİK VE HAYAT A.Ş. ALTERNATİF STANDART EMEKLİLİK YATIRIM FONU 2013 YILI 6 AYLIK FAALİYET RAPORU 1- Ekonominin Genel durumu Dünya ekonomisi 2013 ü genel olarak bir toparlanma dönemi olarak

Detaylı

15.433 YATIRIM. Ders 19: Menkul Kıymet Analizi. Bahar 2003

15.433 YATIRIM. Ders 19: Menkul Kıymet Analizi. Bahar 2003 15.433 YATIRIM Ders 19: Menkul Kıymet Analizi Bahar 2003 Giriş Piyasada gözlemlediğimiz fiyatlar nasıl açıklanır? Etkin bir piyasada, fiyat kamuya açık olan tüm bilgileri yansıtır. Piyasa bilgisini piyasa

Detaylı

BÖLÜM I MAKROEKONOMİYE GENEL BİR BAKIŞ

BÖLÜM I MAKROEKONOMİYE GENEL BİR BAKIŞ İÇİNDEKİLER BÖLÜM I MAKROEKONOMİYE GENEL BİR BAKIŞ Giriş... 1 1. Makroekonomi Kuramı... 1 2. Makroekonomi Politikası... 2 2.1. Makroekonomi Politikasının Amaçları... 2 2.1.1. Yüksek Üretim ve Çalışma Düzeyi...

Detaylı

İKTİSADİ GÖRÜNÜM VE PARA POLİTİKASI. 23 Aralık 2015 Ankara

İKTİSADİ GÖRÜNÜM VE PARA POLİTİKASI. 23 Aralık 2015 Ankara İKTİSADİ GÖRÜNÜM VE PARA POLİTİKASI 23 Aralık 2015 Ankara Özet: Makroekonomik Görünüm ve Para Politikası Sıkı para politikası duruşunun ve alınan makroihtiyati önlemlerin etkisiyle yıllık kredi büyüme

Detaylı

KONSOLİDE BİLANÇO AKTİF TOPLAMI

KONSOLİDE BİLANÇO AKTİF TOPLAMI TÜRKİYE SINAİ KALKINM TSKB KONSOLİDE BİLANÇO Bağımsız Denetimden Geçmiş AKTİF KALEMLER CARİ DÖNEM ÖNCEKİ DÖNEM Dipnot (30 Eylül 2007) (31 Aralık 2006) TP YP Toplam TP YP Toplam I. NAKİT DEĞERLER VE MERKEZ

Detaylı

ÜSTEL VE LOGARİTM FONKSİYONLAR

ÜSTEL VE LOGARİTM FONKSİYONLAR ÜSTEL VE LOGARİTM TMİK FONKSİYONLAR Şekil 5.1a Üsel Fonksiyonlar 2 y 10 8, 1 y = f = b b> 6 4 2-3 -2-1 1 2 3 Şekil 5.1b Üsel Fonksiyonlar 3 y 50 2 y = f = 2 40 30 20 y = f = 2 10-2 -1 1 2 3 4 Şekil 5.1c

Detaylı

İÇİNDEKİLER YAZAR HAKKINDA

İÇİNDEKİLER YAZAR HAKKINDA İÇİNDEKİLER YAZAR HAKKINDA... ii ÖNSÖZ... iii 2. BASIM İÇİN ÖNSÖZ... iv İÇİNDEKİLER... v ŞEKİLLER... xi TABLOLAR... xiii KISALTMALAR... xv GİRİŞ... 1 BÖLÜM 1: FİNANSAL SİSTEMİN EKONOMİ İÇERİSİNDEKİ YERİ...

Detaylı

Cari işlemler açığında neler oluyor? Bu defa farklı mı, yoksa aynı mı? Sarp Kalkan Ekonomi Politikaları Analisti

Cari işlemler açığında neler oluyor? Bu defa farklı mı, yoksa aynı mı? Sarp Kalkan Ekonomi Politikaları Analisti Cari işlemler açığında neler oluyor? Bu defa farklı mı, yoksa aynı mı? Sarp Kalkan Ekonomi Politikaları Analisti TEPAV Değerlendirme Notu Şubat 2011 Cari işlemler açığında neler oluyor? Ekonomide gözlemlenen

Detaylı

NDEK LER I. Finansal stikrarın Makroekonomik Unsurları II. Bankacılık Sektörü ve Di er Finansal Kurulu lar

NDEK LER I. Finansal stikrarın Makroekonomik Unsurları II. Bankacılık Sektörü ve Di er Finansal Kurulu lar İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ... i İÇİNDEKİLER... iii TABLO LİSTESİ... v GRAFİK LİSTESİ... vii KUTU LİSTESİ... xiv KISALTMA LİSTESİ.... xvi GENEL DEĞERLENDİRME... xvii I. Finansal İstikrarın Makroekonomik Unsurları...

Detaylı

Türkiye de İktisadi Çıkarsama Üzerine Bir Açımlama: Sürprizler Gerçekten Kaçınılmaz mı?

Türkiye de İktisadi Çıkarsama Üzerine Bir Açımlama: Sürprizler Gerçekten Kaçınılmaz mı? Türkiye de İkisadi Çıkarsama Üzerine Bir Açımlama: Sürrizler Gerçeken Kaçınılmaz mı? Hazırlayan ve Sunan: Eren Ocakverdi* eren.ocakverdi@yaikredi.com.r Boğaziçi Üniversiesi Finans Mühendisliği 26 Ekim

Detaylı

SORU SETİ 11 MİKTAR TEORİSİ TOPLAM ARZ VE TALEP ENFLASYON KLASİK VE KEYNEZYEN YAKLAŞIMLAR PARA

SORU SETİ 11 MİKTAR TEORİSİ TOPLAM ARZ VE TALEP ENFLASYON KLASİK VE KEYNEZYEN YAKLAŞIMLAR PARA SORU SETİ 11 MİKTAR TEORİSİ TOPLAM ARZ VE TALEP ENFLASYON KLASİK VE KEYNEZYEN YAKLAŞIMLAR PARA Problem 1 (KMS-2001) Kısa dönem toplam arz eğrisinin pozitif eğimli olmasının nedeni aşağıdakilerden hangisidir?

Detaylı

Grafik-6.1: Konut Fiyat Endekslerinde Büyüme (Türkiye ve İstanbul)

Grafik-6.1: Konut Fiyat Endekslerinde Büyüme (Türkiye ve İstanbul) 6. Konut Piyasası 16 yılında Türkiye ekonomisinde görülen yavaşlama konut piyasası gelişmelerinde de görülmektedir. Konut fiyat gelişmelerine bakıldığında, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından

Detaylı

A Y L I K EKONOMİ BÜLTENİ

A Y L I K EKONOMİ BÜLTENİ M A R M A R A Ü N İ V E R S İ T E S İ İ K T İ S A T F A K Ü L T E S İ A Y L I K EKONOMİ BÜLTENİ CARİ İŞLEMLER DENGESİ DIŞ TİCARET DENGESİ BORÇLANMA GÖSTERGELERİ VE CARİ İŞLEMLER DENGESİ NET ULUSLARARASI

Detaylı

Aylık Para ve Banka İstatistikleri ne İlişkin Yöntemsel Açıklama

Aylık Para ve Banka İstatistikleri ne İlişkin Yöntemsel Açıklama Aylık Para ve Banka İstatistikleri ne İlişkin Yöntemsel Açıklama İstatistik Genel Müdürlüğü Parasal ve Finansal Veriler Müdürlüğü İçindekiler I- Amaç... 3 II- Tanım... 3 III- Sınıflama... 5 IV- Yöntem...

Detaylı

TÜRKİYE HALK BANKASI A.Ş. KONSOLİDE BİLANÇOSU

TÜRKİYE HALK BANKASI A.Ş. KONSOLİDE BİLANÇOSU TÜRKİYE HALK BANKASI A.Ş. KONSOLİDE BİLANÇOSU AKTİF KALEMLER Dipnot ( 31/12/2006) ( 31/12/2005) TP YP Toplam TP YP Toplam I. NAKİT DEĞERLER VE MERKEZ BANKASI (1) 1.696.787 853.752 2.550.539 867.786 418.513

Detaylı

2016 Ocak Enflasyon Raporu Bilgilendirme Toplantısı. Erdem BAŞÇI Başkan. 26 Ocak 2016 Ankara

2016 Ocak Enflasyon Raporu Bilgilendirme Toplantısı. Erdem BAŞÇI Başkan. 26 Ocak 2016 Ankara 21 Ocak Enflasyon Raporu Bilgilendirme Toplantısı Erdem BAŞÇI Başkan 2 Ocak 21 Ankara 21 Ocak Enflasyon Raporu: Ana Bölümler Genel Değerlendirme Uluslararası Ekonomik Gelişmeler Enflasyon Gelişmeleri Arz

Detaylı

ÜNİTE:1. Para ve Finansal Sistem ÜNİTE:2. Mali Varlık Fiyatlarının Belirlenmesi ÜNİTE:3. Finansal Kurumlar ve Piyasalar ÜNİTE:4

ÜNİTE:1. Para ve Finansal Sistem ÜNİTE:2. Mali Varlık Fiyatlarının Belirlenmesi ÜNİTE:3. Finansal Kurumlar ve Piyasalar ÜNİTE:4 ÜNİTE:1 Para ve Finansal Sistem ÜNİTE:2 Mali Varlık Fiyatlarının Belirlenmesi ÜNİTE:3 Finansal Kurumlar ve Piyasalar ÜNİTE:4 Bankacılık Sektörü ve Banka Yönetimi ÜNİTE:5 1 Para Arzının Belirlenmesi ve

Detaylı

T.C. ZİRAAT BANKASI A.Ş.'NİN KONSOLİDE OLMAYAN BİLANÇOSU

T.C. ZİRAAT BANKASI A.Ş.'NİN KONSOLİDE OLMAYAN BİLANÇOSU EK1-A T.C. ZİRAAT BANKASI A.Ş.'NİN KONSOLİDE OLMAYAN BİLANÇOSU Bağımsız Denetimden Geçmiş AKTİF KALEMLER Dipnot ( 30/06/2007) ( 31/12/2006) TP YP Toplam TP YP Toplam I. NAKİT DEĞERLER VE MERKEZ BANKASI

Detaylı

Niğde Üniversitesi İİBF Dergisi, 2014, Cilt: 7, Sayı: 2, s

Niğde Üniversitesi İİBF Dergisi, 2014, Cilt: 7, Sayı: 2, s Niğde Üniversiesi İİBF Dergisi, 2014, Cil: 7, Sayı: 2, s.61-74 61 TÜRKİYE DE CARİ AÇIĞIN ASİMETRİK DAVRANIŞININ ANALİZİ 1 ÖZET Uğur ADIGÜZEL 2 Bu çalışmanın amacı, Türkiye ekonomisinde cari açığın 01:2002,

Detaylı

2015 HAZİRAN ÖZEL SEKTÖRÜN YURT DIŞINDAN SAĞLADIĞI KREDİ BORCU GELİŞMELERİ

2015 HAZİRAN ÖZEL SEKTÖRÜN YURT DIŞINDAN SAĞLADIĞI KREDİ BORCU GELİŞMELERİ HAZİRAN ÖZEL SEKTÖRÜN YURT DIŞINDAN SAĞLADIĞI KREDİ BORCU GELİŞMELERİ 13 Ağustos Özel Sektörün Yurt Dışından Sağladığı Kredi Borcuna ilişkin yılı ikinci çeyrek verileri, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası

Detaylı