AZERBAYCAN DA CUMHURBAŞKANLIĞI SEÇİMLERİ: BEKLENTİLER VE GERÇEKLER

Transkript

1 Rapor No:170 THE AZERBAYCAN DA CUMHURBAŞKANLIĞI SEÇİMLERİ: BEKLENTİLER VE GERÇEKLER PRESIDENTIAL ELECTIONS IN AZERBAIJAN: EXPECTATIONS AND REALITIES ПРЕЗИДЕНТСКИЕ ВЫБОРЫ В АЗЕРБАЙДЖАНЕ: ОЖИДАНИЯ И РЕАЛЬНОСТИ ORTADOĞU STRATEJİK ARAŞTIRMALAR MERKEZİ CENTER FOR MIDDLE EASTERN STRATEGIC STUDIES THE THE ORTADOĞU STRATEJİK ARAŞTIRMALAR MERKEZİ

2 AZERBAYCAN DA CUMHURBAŞKANLIĞI SEÇİMLERİ: BEKLENTİLER VE GERÇEKLER PRESIDENTIAL ELECTIONS IN AZERBAIJAN: EXPECTATIONS AND REALITIES ПРЕЗИДЕНТСКИЕ ВЫБОРЫ В АЗЕРБАЙДЖАНЕ: ОЖИДАНИЯ И РЕАЛЬНОСТИ Rapor No: 170 The Black Sea International Rapor No: 35 Ekim 2013 ISBN: Ankara - TÜRKİYE 2013 Bu raporun içeriğinin telif hakları a ait olup, 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu uyarınca kaynak gösterilerek kısmen yapılacak makul alıntılar ve yararlanma dışında, hiçbir şekilde önceden izin alınmaksızın kullanılamaz, yeniden yayımlanamaz. Bu raporda yer alan değerlendirmeler yazarına aittir; ın kurumsal görüşünü yansıtmamaktadır.

3 ORTADOĞU STRATEJİK ARAŞTIRMALAR MERKEZİ STRATEJİK BİLGİ YÖNETİMİ, ÖZGÜR DÜŞÜNCE ÜRETİMİ ORTADOĞU STRATEJİK ARAŞTIRMALAR MERKEZİ Tarihçe Türkiye de eksikliği hissedilmeye başlayan Ortadoğu araştırmaları konusunda kamuoyunun ve dış politika çevrelerinin ihtiyaçlarına yanıt verebilmek amacıyla, 1 Ocak 2009 tarihinde Ortadoğu Stratejik Araştırmalar Merkezi () kurulmuştur. Kısa sürede yapılanan kurum, çalışmalarını Ortadoğu özelinde yoğunlaştırmıştır. Ortadoğu ya Bakış Ortadoğu nun iç içe geçmiş birçok sorunu barındırdığı bir gerçektir. Ancak, ne Ortadoğu ne de halkları, olumsuzluklarla özdeşleştirilmiş bir imaja mahkum edilmemelidir. Ortadoğu ülkeleri, halklarından aldıkları güçle ve iç dinamiklerini seferber ederek barışçıl bir kalkınma seferberliği başlatacak potansiyele sahiptir. Bölge halklarının bir arada yaşama iradesine, devletlerin egemenlik halklarına, bireylerin temel hak ve hürriyetlerine saygı, gerek ülkeler arasında gerek ulusal ölçekte kalıcı barışın ve huzurun temin edilmesinin ön şartıdır. Ortadoğu daki sorunların kavranmasında adil ve gerçekçi çözümler üzerinde durulması, uzlaşmacı inisiyatifleri cesaretlendirecektir Sözkonusu çerçevede, Türkiye, yakın çevresinde bölgesel istikrar ve refahın kök salması için yapıcı katkılarını sürdürmelidir. Cepheleşen eksenlere dâhil olmadan, taraflar arasında diyalogun tesisini kolaylaştırmaya devam etmesi, tutarlı ve uzlaştırıcı politikalarıyla sağladığı uluslararası desteği en etkili biçimde değerlendirebilmesi bölge devletlerinin ve halklarının ortak menfaatidir. Bir Düşünce Kuruluşu Olarak ın Çalışmaları, Ortadoğu algalımasına uygun olarak, uluslararası politika konularının daha sağlıklı kavranması ve uygun pozisyonların alınabilmesi amacıyla, kamuoyunu ve karar alma mekanizmalarına aydınlatıcı bilgiler sunar. Farklı hareket seçenekleri içeren fikirler üretir. Etkin çözüm önerileri oluşturabilmek için farklı disiplinlerden gelen, alanında yetkin araştırmacıların ve entelektüellerin nitelikli çalışmalarını teşvik eder. ; bölgesel gelişmeleri ve trendleri titizlikle irdeleyerek ilgililere ulaştırabilen güçlü bir yayım kapasitesine sahiptir., web sitesiyle, aylık Ortadoğu Analiz ve altı aylık Ortadoğu Etütleri dergileriyle, analizleriyle, raporlarıyla ve kitaplarıyla, ulusal ve uluslararası ölçekte Ortadoğu literatürünün gelişimini desteklemektedir. Bölge ülkelerinden devlet adamlarının, bürokratların, akademisyenlerin, stratejistlerin, gazetecilerin, işadamlarının ve STK temsilcilerinin Türkiye de konuk edilmesini kolaylaştırarak bilgi ve düşüncelerin gerek Türkiye gerek dünya kamuoyuyla paylaşılmasını sağlamaktadır.

4 Prof. Dr. Nesrin Sarıahmetoğlu Prof. Dr. Nesrin Sarıahmetoğlu, Marmara Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü nden mezun oldu. Aynı üniversitenin Sosyal Bilimler Enstitüsü Yakınçağ Tarihi Bilim Dalı nda Azeri-Ermeni İlişkileri ve Dağlık Karabağ Olayları adlı teziyle 1989 yılında yüksek lisans, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Yakınçağ Tarihi Bilim Dalında Azeri-Ermeni İlişkileri adlı çalışmayla 1996 da doktorasını yaptı. Aynı yıl Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü nde Yardımcı Doçent olup, 2007 yılında doçent, 2013 yılında profesör unvanını aldı Eylül ayından itibaren Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümünde görev yapmaktadır. Çalışma alanı Güney Kafkasya Cumhuriyetleri nin sosyal ve siyasi tarihi olan Nesrin Sarıahmetoğlu nun Mücadeleye Adanan Hayat: Neriman Nerimanov, Yeditepe Yayınevi 2012, Karabağ, İstanbul, IQ Kültür Sanat Yayıncılık 2011, Petrolün Sihirli Dünyası: Bakü, İstanbul, IQ Yayınları 2007 ve Azeri-Ermeni İlişkileri , Ankara, TTK Yayınları 2006, T.C. El Kitabı (haz. Nadir Devlet- A. Gün Soysal), (Azerbaycan Türkçesine hazırlayan Nesrin Sarıahmetoğlu), Ankara: Atatürk Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Atatürk Araştırma Merkezi 1999, adlı yayınlanmış kitaplarının yanı sıra Kafkasya nın siyasi, sosyal, kültürel, ekonomik ve etnik yapılarının tarihi ve çağdaş gelişimleri ile ilgili birçok makalesi bulunmaktadır.

5 TAKDİM Azerbaycan Cumhurbaşkanlığı Seçimleri Türk ve Dünya kamuoyu tarafından yakinen izlenmektedir. Daha evvel 2003 ve 2008 yıllarında yapılan seçimler de benzer biçimde takip edilmişti. Azerbaycan ın 20. yy. içinde ikinci defa bağımsızlığını kazandığı 1991 yılından bu yana geçen 20 yılı aşkın süre içinde geçirmiş olduğu sosyoekonomik dönüşüm ve ilerleme herkesin malumudur. Azerbaycan yirmi yıl içinde dünya ekonomisine eklemlenmiş, altyapısını tamamlamış, var olanı da modernize etmeyi başarmıştır. Eski Sovyet ülkelerinin bu dönemki performanslarına bakıldığında Azerbaycan ın ne derece yüksek bir performans gösterdiğini görmemek mümkün değildir. Ancak sorun alanları da yok değildir. Eski Sovyet coğrafyasında, moda tabiri ile renkli devrim geçirenlerinde dahi, Batı ülkelerinin demokratik süreçleri izleme kuruluşlarını tatmin edecek siyasi dönüşüm yaşanmamıştır. Bu coğrafyadaki yönelim Başkanlık sistemini merkeze alan demokratik tekamül şeklinde seyretmektedir. Başkanlık sisteminin ise Batılı Başkanlık sistemleri ile mukayese edildiğinde önemli farkları bulunmaktadır. Başkanlık sisteminin istikrarlı geçişte Azerbaycan ve Kazakistan başta olmak üzere nasıl başarı hikayeleri yaratabileceği ortadadır. Azerbaycan daki demokratik sürecin en önemli unsuru olan muhalefetin ise bölünmüşlüğü ve ortak karar alma iradesinden yoksunluğu, muhalefeti demokratik tekamülün bir parçası olma şansından uzaklaştırmaktadır. Muhalefet çoğu zaman demokratik süreçleri boykot etmeyi, mücadele etmemeyi tercih etmiştir. Bu tercihin sebebi olarak da tüm maddi imkanlardan arındırılmış olması ve temel haklarının devlet organları eliyle kısıtlanmış olması olarak göstermektedir. Elinizdeki değerlendirme Azerbaycan daki Cumhurbaşkanlığı Seçimleri sürecine çok noktadan bakan objektif bir analiz olma gayreti ile yazarı tarafından kaleme alınmıştır. İktidar ve muhalefet yaklaşımlarının yanı sıra uluslararası boyut ve toplumsal dinamikler de dikkate alınarak hazırlanan bu değerlendirmenin seçimlere çok az kala okuyucusuna daha net bir resim görme konusunda yardımcı olmasını diliyoruz. Doç. Dr. Hasan Ali Karasar Black Sea International Koordinatör Hasan Kanbolat Başkanı 4

6 İçindekiler Takdim...4 Özet...7 Giriş...8 I. Azerbaycan da Siyasi Hayatın Göstergesi: Seçimler...9 I.I Yeni Azerbaycan Partisi (YAP) ve İlham Aliyev in Seçim Programı...9 I.II Muhalefetin Seçim Süreci...10 I.III Siyaset ve Popülizm...12 I.IV İktidar-Muhalefet Dengesi ve Gelecek Beş Yıl...13 I.V Seçimin Favorisi İlham Aliyev...13 I.VI Azerbaycan Seçimlerinde Kamuoyu ve Dış Etkenler...15 II. Azerbaycan-Türkiye İlişkileri...16 III. Azerbaycan-Rusya İlişkileri...17 IV. Azerbaycan-ABD İlişkileri...20 V. Azerbaycan-İran İlişkileri...22 VI. Seçim Anketlerinden...23 Sonuç...24 Ek: 10 YILDA AZERBAYCAN

7

8 Rapor No: 170, Ekim 2013 Black Sea International Rapor No: 35 Hazırlayan: Prof. Dr. Nesrin Sarıahmetoğlu THE THE ORTADOĞU STRATEJİK ARAŞTIRMALAR MERKEZİ AZERBAYCAN DA CUMHURBAŞKANLIĞI SEÇİMLERİ: BEKLENTİLER VE GERÇEKLER Özet Azerbaycan da 9 Ekim 2013 de yapılacak olan Cumhurbaşkanlığı seçimleri Azerbaycan halkının gelecek beş yılını belirleyecek önemli bir sürecin başlangıcı olacaktır. Azerbaycan da Cumhurbaşkanlığı seçimleri yaklaşırken gerek iktidar gerekse muhalefet kanadında önemli gelişmeler meydana gelmektedir. Bu çalışmada, Azerbaycan da Siyasi Hayatın Göstergesi olan seçimler, Yeni Azerbaycan Partisi (YAP) ve İlham Aliyev in Seçim Programı, Muhalefetin Seçim Süreci, İktidar-Muhalefet Dengesi ve Gelecek Beş Yıl ele alınarak dış etkenlerle incelenecektir. Ayrıca, seçim süreci ile birlikte Azerbaycan ın Türkiye, Rusya, ABD ve İran ile olan ilişkileri de ele alınarak seçimler değerlendirilmiştir. 7

9 THE GİRİŞ Azerbaycan da 9 Ekim 2013 de yapılacak olan Cumhurbaşkanlığı başkanlığı seçimleri Azerbaycan halkının gelecek beş yılını belirleyecek önemli bir sürecin başlangıcı olacaktır. Halk bu seçimle aynı zamanda içinde bulunduğu ortamdan önemli kararlara imza atarak ülkeyi yönetecek devlet başkanını nasıl belirleyeceğini de gösterecektir. Geçmişte iktidar mücadelelerinden büyük zarar gören Azerbaycan, Ekim ayında seçim sandığına giderken, kazanmak için çalışan siyasi güçlerin mücadele arenasına dönmüştür. Azerbaycan halkı, yaşadığı bu devrin özelliklerini kavrayarak, adayları ve onların politikalarına göre tercihini belirleyecektir. Azerbaycan da Cumhurbaşkanlığı başkanlığı seçimleri yaklaşırken gerek iktidar gerekse muhalefet kanadında önemli gelişmeler meydana gelmektedir. Seçimlerin tarihi kurban bayramına rastladığı için öne alınmıştır. Azerbaycan Yüksek Seçim Kurulu, Cumhurbaşkanlığı seçimlerinin yapılacağı tarihin anayasada açıkça belirtildiğini, devlet başkanının görev süresinin sona erdiği yıl içindeki Ekim ayının üçüncü haftasının çarşamba günü yapılması gerektiğini bildirerek, bu tarihin (16 Ekim) kurban bayramı olmasından dolayı kurul üyelerinin ortak kararıyla seçim tarihini öne alarak seçimleri 9 Ekim 2013 de yapmaya karar verdiklerini duyurmuştur. 8

10 AZERBAYCAN DA CUMHURBAŞKANLIĞI SEÇİMLERİ: BEKLENTİLER VE GERÇEKLER THE Bu seçim sürecinde yaşanan gelişmeleri çok farklı boyutlarıyla değerlendirmeden önce Azerbaycan da bağımsızlık sonrası Cumhurbaşkanlığı seçimlerini hatırlamak, tarihsel boyutu anlayabilmek için gereklidir Cumhurbaşkanlığı seçimleri Azerbaycan ın bağımsızlığını kazanmasından sonra yapılacak olan yedinci seçimdir. Ancak sayısal olarak Azerbaycan da devlet başkanlığı idari sistemi tesis edildikten sonraki sekizinci seçim olacaktır da devlet başkanlığı sistemi kurulduğunda ilk devlet başkanı olan Ayaz Niyazi Muttalibov, mecliste seçilmiştir. Azerbaycan da genel seçimlerle ilk Cumhurbaşkanlığı seçimleri 8 Eylül 1991 de yapılmıştır. Devlet Başkanı Ayaz Niyazi Muttalibov un %98,5 oyla kazandığı bu seçimlerde başka aday yoktur. Adaylığını ilan eden Sosyal Demokrat Parti Başkanı Zerdüşt Alizade kampanyanın yarısında geri çekildiğini bildirmiştir. Daha sonra Ayaz Niyazi Muttalibov istifa ettiği için 7 Haziran 1992 de olağanüstü devlet başkanlığı seçimleri yapılır. Azerbaycan Halk Cephesi nin ve Azatlık Hareketi nin lideri Ebulfez Elçibey bu seçimlerde %59,4, diğer aday Nizami Süleymanov ise %33 oy alır. Böylece Ebulfez Elçibey Azerbaycan ın ikinci devlet başkanı seçilir. Ağustos 1993 de yapılan halk oylaması sonucu Ebulfez Elçibey`in cumhurbaşkanlığı görevi düşürüldü ve 3 Ekim 1993 de olağanüstü olarak yapılan Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde Haydar Aliyev %98,8 oyla seçilir. Seçime katılan diğer iki aday Zakir Tağiyev ve Kerrar Abilov ikinci ve üçüncü sırada yer alırlar. 11 Ekim 1998 de yapılan olağan seçimlerde ise Haydar Aliyev %76,1 oyla yeniden devlet başkanı seçilir. Milli İstiklal Partisi lideri İtibar Memmedov ikinci, Nizami Süleymanov üçüncü olur. 15 Ekim 2003 de ülkedeki toplam seçmen sayısının %71,5 unun oy kullandığı ve sekiz adayın yarıştığı seçimlerde %76,84 oyla İlham Aliyev devlet başkanı seçilmiştir. İkinci sırada yer alan Musavat Partisi Başkanı İsa Kamber ise %14 oy alır. 15 Ekim 2008 de ise seçmenlerin %75,64 ünün oy kullandığı seçimlerde İlham Aliyev %84,34 oy alarak ikinci dönem Cumhurbaşkanlığı görevine getirilir. İkinci sırada yer alan Ümit Partisi Başkanı İkbal Ağazade ise %2,82 oy alır. İlham Aliyev, Azerbaycan ın dördüncü cumhurbaşkanıdır yılından itibaren Rusya Federasyonu nda yaşayan ilk cumhurbaşkanı Ayaz Niyazi Muttalibov 2012`de Azerbaycan`a döndü ve Bakü`de yaşamaktadır. İkinci cumhurbaşkanı Ebulfez Elçibey 2000 de, üçüncü cumhurbaşkanı Haydar Aliyev ise 2003 de vefat etmişlerdir. I. Azerbaycan da Siyasi Hayatın Göstergesi: Seçimler I.I Yeni Azerbaycan Partisi (YAP) ve İlham Aliyev in Seçim Programı 9 Ekim 2013 tarihinde yapılacak Azerbaycan seçimleri yaklaştıkça ülkenin siyasi hayatında bir canlanmanın meydana geldiği görülmektedir. Devlet Başkanı İlham Aliyev in başkanı olduğu Yeni Azerbaycan Partisi kendisini yeniden oybirliği ile aday göstermiştir. Aliyev taraftarlarına göre muhalefet, ortak bir aday üzerinde bile anlaşamayan, kendilerine rakip olamayacak bir harekete dayanmaktadır. Onlara göre bu seçimlerde İlham Aliyev e rakip olacak vasıflara sahip bir siyasetçi mevcut değildir. İlham Aliyev gelecek beş yıllık faaliyetleri ile ilgili olarak hazırladığı programını kamuoyuna sunmuştur yılları arasında geçen 10 yıl süresince yapılan çalışmalar iktidar tarafından ekonomisi kat be kat büyüyen, geçmişle karşılaştırıldığında bambaşka bir Azerbaycan ın gerçekliğine şahit olunan, sadece ülkenin değil halkın da değiştiği, yenileştiği, önünde büyük perspektifleri olan 9

11 THE çağdaş dünya ülkelerinden biri olarak ortaya konulmaktadır. Diğer taraftan Azerbaycan ekonomisinin 5-6 kat büyümesi planlanırken, kişi başına düşen yıllık gelirin 10 bin doların üstüne çıkması, halkın refah seviyesinin artması, çalışanların maaşları ve emeklilerin aylıklarının iyileştirilmesi hedeflenmektedir. Yeni Azerbaycan Partisi programının sloganını her bir Azerbaycan vatandaşının hayatının değiştirilmesi ve yenileştirilmesi olarak belirlemiştir. Ülkenin en önemli ekonomik ve stratejik kaynağı olan petrolün dışındaki sektörlerin de geliştirilmesi ve bu alanların genelde Azerbaycan ekonomisinde önemli bir konumda olmalarının sağlanması gelecek yıllar içinde çözümlenmesi gündeme alınan İlham Aliyev in programının en mühim vaatlerinden biridir. YAP, 2013 programını açıklarken geçmiş yılların değerlendirmesini yapıp, seçim sürecinde verilen vaatlerin gerçekleşme oranlarını da açıklamaktadır. Buna göre, 2003 ve 2008 yıllarında seçim programında öne sürülen bütün vaatler fazlasıyla yerine getirilmiştir. Gerçekleşmiş vaatlere örnek olarak 2003 den sonraki beş yıl süresince 600 bin yeni işyerinin, on yıl içinde ise 1 milyon 200 bin yeni işyerinin açılışı gösterilmektedir. Çadır şehirlerin ortadan kaldırılması hakkında da önemli gelişmeler yaşanmıştır. Azerbaycan da yoksulluk sınırı %50 lerden %6 ya kadar indirilerek uluslararası ölçülerde buna benzer bir örneğin bulunmasının mümkün olmadığı beyan edilmektedir. I.II Muhalefetin Seçim Süreci İçtimai Palata (Alternatif Meclis), 2010 parlamento seçimlerinden sonra kurulması tasarlanan, 2011 de Azerbaycan Halk Cephesi Lideri Ali Kerimli ve Musavat Partisi Başkanı İsa Kamber in liderliğinde muhalefet partilerinin birlikte oluşturdukları bir yapıdır. Amaçlarının insan hakları, toplanma özgürlüğü ve demokratik seçimler için koşulların oluşturulması olduğunu yineleyen İçtimai Palata, her platformda radikal demokratik reformların uygulanmasının gerekliliğini savunmaktadır. İçtimai Palata, seçim kampanyaları yapmak için değil, demokratik seçimlerin yapılması için, ülkede demokrasinin hakim kılınması amacıyla var olduğunu ve amacından sapmadan varlığını sürdürdüğünü belirtmiştir. İçtimai Palata, bu ilkelerine rağmen seçim süreci devam ederken tek aday meselesini ileri sürüldüğünde bu Musavat Partisi ve Azerbaycan Halk Cephesi Partisi arasında bir dizi görüş ayrılıklarının meydana gelmesine yol açmıştır. İleri sürülen fikirler taraflarca reddedilip sert tartışmalara yol açar seçimlerine muhalefet partileri ortak bir aday göstererek katılmak istemişlerdir. Bu amaçla yılın ilk aylarından itibaren Eldar Namazov un öncülüğünde El adı verilen bir hareket etrafında toplanılmış, ancak Musavat Partisi ve Azerbaycan Halk Cephesi tarafından kabul edilmedikleri için sonuca varılamayan bir girişim olarak kalmıştır. Bu durum yeni bir hareketin şekilleneceğinin işareti olarak algılanmıştır. Bu esnada Eldar Namazov da, tek aday ve üçüncü güç fikirlerini dile getirmektedir. Yıllardır tek aday konusunda fikir birliğinde olmayan Musavat Partisi Başkanı İsa Kamber ve Azerbaycan Halk Cephesi Partisi Başkanı Ali Kerimli nin dışarıdan bir adaya destek vermesi beklenmemektedir. Hatta Milli Şura ya başkanlık yaparak AHCP ve Musavat a yakınlığı ile bilinen grupların müttefik olarak bir safta toplanacağını düşünmek de mevcut şartlar ve gerginlikler dikkate alındığında anlamlı değildir. Demokratik güçler denilen bir grup muhalefet temsilcisi tarafından 7 Haziran 2013 de meydana getirilen Milli Şura, Rüstem İbrahimbeyov u tek aday ilan etmesine rağmen başta Musavat Partisi Eldar Namazov u ve Rüstem İbrahimbeyov u şiddetle eleştirmiş, AHCP ni ve Ali Kerimli yi de sahte muhalefet yapmakla suçlamıştır. Bu arada Musavat ın 10

12 AZERBAYCAN DA CUMHURBAŞKANLIĞI SEÇİMLERİ: BEKLENTİLER VE GERÇEKLER THE mahalli teşkilatlarında ve yönetimde temsil edilen kişiler tarafından El in bölgelerde şubelerinin kurulması aşamasında yer aldıkları gündeme getirilir. Onlar El in bugüne kadar siyasetin dışında kalan insanları siyasete kazandırmak amacıyla böyle bir kurumun şekillenmesini istediklerini dile getirmişlerdir. Ancak ne Musavat temelinde ne de bölgelerde hatta Bakü nün köylerinde yaşayan saygın kimselerden istifade etmek dahi bu teşkilatlanmada bir değişiklik yaratmamıştır. Daha önceki yıllarda da SİDSUH, BBU, DUB, DSİU, Azatlık Bloku, Demkongres gibi kurumlar, birlikler teşkil edilmiş ve bunlar seçim bitene kadar devam etmiştir. Siyasi yorumcular bu ve buna benzer hareketlerin başarısızlığının ardındaki sebebin muhalefetin dağınıklığı ve bir araya gelememesi olduğunda hemfikirdirler. Rüstem İbrahimbeyov ve Milli Şura hakkında kamuoyunda olumsuz tepkiler meydana gelirken bazı siyaset bilimciler ise gelişmelerin tehlikeli bir boyut kazandığını ileri sürmüşlerdir. Buna göre, Rüstem İbrahimbeyov Moskova da oturmaktadır ve Rusya Federasyonu vatandaşıdır. Ayrıca düne kadar Batı ya yönelimi ile bilinen muhalefet, bugün Rus yanlısı bir konumda duran Milli Şura etrafında birleşmeye çalışmaktadır. Bu süreç toplumun bir kesiminde bugüne kadar inanılan değerlerden vazgeçiş olarak kabul edilip, perspektifsiz ve ehemmiyetsiz adlandırılmıştır. Halk, 2008 seçimlerinde Eldar Namazov tarafından kurulan Yes bloğunu hatırlayarak bunu El ile karşılaştırmış ve aynı niteliklere sahip olduğunu görmüştür. Böylece kısa bir zaman içinde El hareketi sadece isim olarak kalmış, somut bir gelişim gösterememiştir. Milli Şura ve El hareketi ile Namazov- Rüstembeyov a yönelik olumsuz tepkiler muhalefetin diğer tarafında da meydana gelmiş ve müzakereleri sonuçsuz bırakmıştır. İbrahimbeyov un şahsında onun halen Rusya Federasyonu vatandaşı olup Azerbaycan a gelememesi, Ermeniler ve Dağlık Karabağ konusundaki fikirlerinin kamuoyunda milli şuurdan yoksun bir aydın olarak algılanmasını ve muhalefet arasında da ciddi bir fikir ayrılığına sebep olmuştur. Bir kısım ihtiyaten yeni bir aday seçilmesini, diğer bir kısım ise Rüstem İbrahimbeyov un Bakü ye gelmemesi halinde seçimlerin boykot edilmesi gerektiğini dile getirmiştir. Milli Şura üyeleri arasında karşılıklı suçlamalara yol açan bu durum, tek aday konusunda karşılıklı tavizlere de hazır olunmadığını göstermiştir. Milli Şura nın başarısız olma riski burada temsil edilen parti başkanları tarafından da dile getirilmiştir. Bu kurumun seçimlere çok az süre kaldığı bir dönemde tek aday çıkarabilmesi buraya dahil olan parti ve şahısların istifalarının artması memnuniyetsizliğe sebep olmuştur. Milli Şura nın nizamnamesinde yer alan Milli Şura Avrupa ya entegrasyonu destekleyen bir siyasi çizgi izler ifadesi Şura nın ilan edilme sürecinin aksaması ve müzakerelerde bulunan tarafların kurumun dış siyasetinde ortak bir paydaya gelinememesi olarak gösterilmiştir. İçtimai Palata yı tesirsiz bir kuruma dönüştüren Musavat-Azerbaycan Halk Cephesi Partisi nin anlaşmazlıkları Milli Şura yı da dağılmaya götürecek bir sürecin başlangıcı olarak görülmüştür. Zira Milli Şura içindeki rahatsızlıklar her geçen gün artmış, tek adayın belirlenmesi ile ilgili olarak pek çok zorluk meydana gelmiştir. Musavat ve AHCP arasında söz düellolarının seviyesinin giderek düşmesi, partililerin birbirlerine yönelik sert ithamları toplumsal belirsizliğin ve şüphelerin oluşmasına yol açmıştır. Muhalefetin bütün bu karmaşık yapısı içinde 23 Ağustos 2013 de iktidar adayına karşı ortak tek aday olan Rüstem İbrahimbeyov un, adaylığının onaylanmama ihtimaline karşı, İbrahimbeyov un da desteklediği eski mil- 11

13 THE letvekili, tarihçi Prof. Dr. Cemil Hasanlı aday gösterilmiştir. Cemil Hasanlı nın adaylığı üzerinde uzlaşan ve 129 üyeden oluşan Milli Şura da, Musavat Partisi, AHCP ve El Harekatı nın yanı sıra Vatandaş Hemreyliyi Partisi, Azerbaycan İslam Partisi, Klasik Halk Cephesi Partisi, Azerbaycan Liberal Partisi, Büyük Azerbaycan Partisi, Açık Cemiyet Partisi, Vahit Azerbaycan Milli Birlik Partisi, Aydınlar Partisi, çeşitli Sivil Toplum Örgütleri ve gençlik örgütlerinden üyeler bulunmaktadır. I. III. Siyaset ve Popülizm 9 Ekim 2013 de yapılacak Azerbaycan Cumhurbaşkanlığı seçimleri için 9 Eylül 2013 de Merkezi Seçim Komisyonu tarafından adaylığı onaylanan şahıslar. Yeni Azerbaycan Partisi Başkanı İlham Aliyev Ümit Partisi Başkanı İkbal Ağazade Bütöv Azerbaycan Halk Cephesi Partisi Başkanı Kudret Hasan Kuliyev Müasır Müsavat Partisi Başkanı Hafiz Hacıyev Azerbaycan Sosyal Demokrat Partisi Başkanı Araz Alizadə Milli Dirçeliş Hareketi Partisi Başkanı Ferec Kuliyev Adalet Partisi Başkanı İlyas İsmayılov Bağımsız aday Zahid Oruc Azerbaycan Demokrat Partisi Serdar Celaloğlu Milli Şura Cemil Hasanlı (Bu sayı adaylıklar için son müracaat tarihine kadar azalabilir veya artabilir) Azerbaycan da 9 Ekim 2013 de yapılacak Cumhurbaşkanlığı seçimleri sadece ülkedeki mevcut siyasi idarenin veya klasik muhalefetin perspektifini belirlemeyecektir. Aynı zamanda 20 yıldan fazla çözümü çıkmaza giren Dağlık Karabağ probleminin de gelecekteki stratejisine de yön verecektir. Seçimlerle ilgili gerek iktidar gerekse muhalefet kanadında yapılan faaliyetler aynı zamanda siyasi bir hesaplaşmanın da göstergesidir. Bu söylemler içinde ülkenin farklı alanları ile ilgili vaatler, kısa veya uzun vadeli planlar yer alsa da Dağlık Karabağ meselesi en önemli ve belirleyici unsurdur. Aliyev iktidarları altında geçen 20 yılda Azerbaycan ın Ermenistan ile mukayesede nüfus başta olmak üzere doğal kaynaklar ve diğer alanlardaki gelişimi dikkati çekmektedir. Ancak bu avantajlar henüz Dağlık Karabağ probleminin çözümüne önemli katkı sağlayamamaktadır. Azerbaycan Silahlı Kuvvetleri, askeri ve teknik donanımını geliştirmiş ve ülkenin savunma gücü arttırılmıştır. Ancak öte yandan Silahlı Kuvvetlerdeki bazı olumsuzluklar, Dağlık Karabağ cephe hattının gerisinde devam eden kayıplar, sonuçta bir memnuniyetsizliğine yol açmaktadır. Azerbaycan kamuoyunun bir kısmında ABD ve Avrupa Birliği istemediği takdirde, iktidara gereken baskı gösterilmezse ülkede tam demokratik seçimlerin yapılmasının mümkün olamayacağı kanaati vardır. Bu fikirler son derece zararlıdır. Çünkü basit ve masum gibi görünen fikirler gerçekte ülkenin, milletin kaderini herhangi bir dış güce bağlamakta, toplumun itiraz potansiyeline, direncine şüphe yaratmaktadır. Halkın, kaderine ve ülkenin problemlerine ilgisizliği şekillendirmektedir. Azerbaycan da bu görüşe sahip olanların sayısı bir haylidir. Seçim pesimizmi olarak adlandırılan bu atmosferde kendinin ve milletin kaderine, geleceğine ilgisiz seçmenler de çoktur. Muhtemelen muhalefet kanadında yaşanan siyasi karmaşa bu kesimin 2013 seçimlerini öncekiler gibi sessizce boykot 12

14 AZERBAYCAN DA CUMHURBAŞKANLIĞI SEÇİMLERİ: BEKLENTİLER VE GERÇEKLER THE edeceğini düşünmeye imkan sağlamaktadır. Azerbaycan da siyaset yorumcuları, muhalefet eğer başarılı olmak istiyorsa bu karamsar kesimi dikkat merkezine alarak oy verme bölgelerine maksimum seçmenin getirilmesini sağlaması gerektiğini belirtmektedirler. ABD ve Avrupa Birliği nin demokrasi desteği ise Batı nın kendi menfaatlerine güvence vermesi şartıyla Azerbaycan gibi gerekli ve hassas bir ülkede daima reel güçleri dikkate alarak kendini göstermektedir. I.IV İktidar-Muhalefet Dengesi ve Gelecek Beş Yıl Azerbaycan muhalefeti uzun yılların siyasi parçalanmışsızlığın olumsuz sonuçlarını ortadan kaldırmak için Milli Şura adı altında bir araya gelmiştir. Bu hareket siyasi çevrelerden gelen bir fikir olmayıp, Azerbaycan ın siyasete yakın aydınlarından gelen manevi bir sipariştir. Muhalefet medyası, aydınları halkın kaderine karşı ilgisizliğinden dolayı yıllardır eleştirmektedir seçimlerinden önce birçok siyasi lider adaylıkla ilgili halkla ilişkilere başlarken Aydın Formu sosyal bir talepten ileri gelen tekliflerle ortaya çıkmıştır. Önde gelen bazı siyasi partiler bu fikirden memnun olmamalarına rağmen halkın beklentilerini görüp bunu kabul etmek zorunda kalmışlardır. Muhalefet bu başarısızlık yıllarında parti olarak herhangi bir kurumun tek başına iktidara gelemeyeceğini anlamıştır. İktidarın gücü muhalefete göre ülke raporlarında bahsedilen ekonomik potansiyelle ilişkili değildir. Muhalefet son yirmi yılda güç ve enerji toplamak için yeterli imkanı olmasına rağmen bundan faydalanamamıştır. Milli Şura hareket kabiliyeti olmayan bir kuruma dönüşmüştür. Uzun yıllar muhalefet kanadının en önemli isimleri arasında yer alan AHCP Başkanı Ali Kerimli ve Musavat Partisi Başkanı İsa Kamber in seçim stratejileri farklıdır. Onlar, Milli Şura nın oluşumunda önemli roller üstlenmelerine rağmen çoğu kez birbirlerine aykırı görüşleri yüzünden Şura nın halk nezdinde itibarını zedelemişlerdir. Diğer taraftan Milli Şura muhalefet tarafından büyük ümitlerle kurulan ve mevcut rejime alternatif kabul edilen bir kurum olarak ifade edilmektedir. Milli Şura nın temsilcileri kurulma aşamasında karşılıklı suçlamalar ve anlamsız çekişmelerin artacağını öngörmüşlerdir. Onlara göre, Azerbaycan ın milli menfaatlerine zarar vermek isteyen kişiler Milli Şura da yoktur. Farklı siyasi yaklaşımlar olsa da bu kimseye milli menfaatlere ihanet edeceği ithamında bulunmak için sebep teşkil etmez. Yeni siyasi ilişkiler sistemi 1993 ten sonra şekillendirilmiştir. Milli Şura temsilcileri 2013 seçimlerinin sonuçlarına bağlı olamayarak yeni bir siyasi sistemin teşkil edilmesinin kaçınılmaz olduğunu ve mevcut siyasi ilişkiler sisteminin de değişip yenileşmeye mecbur olduğunu söylemektedirler. Buna göre, toplum bu iktidardan ve muhalefetten yorulduğu için yenilik istemektedir. I.V Seçimin Favorisi İlham Aliyev Bugüne kadar yapılan çok sayıda anket İlham Aliyev in seçimlerin favorisi olduğunu göstermektedir. Azerbaycan daki mevcut iktidarın uzun süreli olmasının birkaç sebebi vardır. Azerbaycan da perestroykadan itibaren meydan gelen süreç, Orta Asya ülkelerinden farklıdır. Orta Asya ülkelerinde eski Komünist Partisi liderleri kendi güçlerini koruyabilmiş ve bağımsızlıklarını kazandıklarında bir değişiklik meydana gelmemiştir. Böylece totaliter rejimlerini aynı sistemde devam ettirebilmişlerdir. Ancak bu arada yolsuzluklar ve rüşvet birbirine paralel ilerlemiştir. Azerbaycan ise Dağlık Karabağ anlaşmazlığı sırasında beş yılda dört lider (Bağirov, 13

15 THE Vezirov, Muttalibov ve Elçibey) değiştirmiştir. Muttalibov ve Elçibey 1988 den itibaren Azerbaycan da yarı demokratik sisteminin bir parçası olmuşlardır. Elçibey hükümeti de yarı demokratik rejimini iyileştirmediği için bir kaos demokrasisi meydana gelmiştir. Elçibey den sonra iktidara gelen Haydar Aliyev ise demokrasinin belli unsurlarını ve temel kurumlarını oluşturup istikrarlı bir sistem kurmuştur. Bütün eleştirilere rağmen Azerbaycan halkı siyasi yönden niteliklidir ve onların güvenini kazanmak için boş vaatler vermek mümkün değildir. Milli Şura da meydana gelen gelişmeler muhalefette büyük bir anlaşmazlığın olduğunu göstermektedir. Bu anlaşmazlığın ilki ideolojik anlaşmazlık, ikincisi çok başlılıktan kaynaklanan anlaşmazlık, üçüncüsü insanlar tarafından herhangi bir desteğin olmamasından ileri gelen güvensizlik ve bunun muhalefette yarattığı problemlerdir. Bütün bunlar ise Milli Şura da birleşen muhalefetin seçimlere hazır olmadığını göstermektedir. Bu durumu iktidar taraftarları, 2013 seçimlerinin Azerbaycan muhalefeti için başarısızlıkla sonuçlanacağı şeklinde öngörmektedirler. Azerbaycan da siyasete yakın çevreler muhalefetin siyasi gazetelere beyanat vermekten öteye gidemediğini ifade etmektedirler. Buna göre, reel siyasette muhalefet yoktur, çünkü siyaset toplumsal düşünceye tesir demektir, siyaset insanların güvenini kazanmak ve desteğine sahip olmaktır. Onun için iktidar, eğer bu destek genel anlamda yoksa Azerbaycan muhalefeti kamuoyunu etkileyememişse, yapılmak istenen değişiklikler için bir duruş gösterememişse, Azerbaycan toplumu muhalefete ilgisizse uzun zamandır muhalefetin siyasette olmadığını kendi seçim bildirgelerinde açıklamaktadır. 14

16 AZERBAYCAN DA CUMHURBAŞKANLIĞI SEÇİMLERİ: BEKLENTİLER VE GERÇEKLER THE Azerbaycan da yapılacak Cumhurbaşkanlığı seçimlerine uluslararası kuruluşların ilgisi büyüktür. Seçimlere uluslararası teşkilatların ne kadar gözlemci göndereceği konusu ilerleyen zamanlarda netlik kazanacaktır. Ancak AGİT in Demokratik Kurumlar ve İnsan Hakları Bürosu nun sürekli gözlem heyeti görev yapmak üzere Bakü ye gelmiştir. AGİT Bakü Ofisi Başkanı Koray Targay, Bakü de düzenlenen Seçim Sürecine Yasadışı Müdahale Kabul Edilemez konulu oturumda yaptığı konuşmada, Azerbaycan da yapılan tüm seçimleri yerinde izlediklerini ve amaçlarının seçimlerin demokratik bir şekilde yapılmasında Azerbaycan a yardımcı olmak olduğunu söylemiştir. Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi nden (AKPM) verilen bilgiye göre, AKPM Azerbaycan da yapılacak Cumhurbaşkanlığı seçimlerini izlemek için Bakü ye 32 kişilik gözlem heyeti gönderecektir. Gözlem heyeti 7-10 Ekim tarihlerinde Bakü de bulunacaktır. Seçimlerden önceki durumu gözlemlemek üzere gelecek 7 kişilik gözlem heyeti ise Eylül tarihlerinde Bakü ye gelecek ve 13 Eylül tarihinde bir basın toplantısı düzenleyecektir. Seçimler izlendikten sonra Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi tarafından bir sonuç raporu hazırlayacaktır. Uluslararası gözlemciler, bugüne kadar başarılı bir kalkınma örneği sergileyen Azerbaycan ın, gelecek refahını demokratik toplumun kurulmasında görmek olduğunu belirtmişlerdir. I.VI Azerbaycan Seçimlerinde Kamuoyu ve Dış Etkenler 9 Ekim 2013 Cumhurbaşkanlığı seçimleri ile ilgili olarak Azerbaycan siyasi muhalefeti için kritik önemi olan meseleler şunlardır; - Mevcut siyasi durumun doğru değerlendirilmesi, - Son yirmi yılda Azerbaycan da meydana gelen olayların ve siyasi mücadelelerin açıklanması, - Muhalefetin dayanacağı sosyal grupların belirlenmesi, - Azerbaycan da siyasi ve ekonomik ilgisi olan dış güçlerin istikametinin belirlenmesi, - Azerbaycan muhalefetinin önde gelen esas güçlerinin değerlendirilmesi Bu liste muhalefetin beyin takımı tarafından ciddi analiz edilmeyi bekleyen pek çok sorudan bazılarıdır. Fakat bu sorular birbirine organik olarak bağlıdır ve onlardan her hangi birine güvensizlik olağan seçimlerde başarısızlığında temelini atacaktır. 9 Ekim 2013 seçimlerinde muhalefetin arkasında geniş halk kitlelerinin olup olamayacağı, bu meselelerin ne kadar doğru araştırıldığına bağlıdır. Azerbaycan da seçim öncesi durum dikkate alındığında değerlendirme objesi olarak her şeyden önce halkın siyasi faaliyeti ve siyasi partilerin seçimlere nasıl hazırlandıkları alınmalıdır. Halkın siyasi faaliyetlerinin göstergesi olarak da sadece birleşme özgürlüğünden istifade imkanları değil, son zamanlarda yapılan seçimlere katkıları da esas alınmalıdır. Siyasi partilerin faaliyetleri veya seçimlere hazırlıkları denildiğinde, bu onların sosyalsiyasi süreçlerdeki tepkileri, halk ile iletişimleri, seçimlere katılım ve devlet yönetimine tesir imkanları anlaşılmalıdır. Bu anlamda 9 Ekim 2003 Cumhurbaşkanlığı seçimlerinden sonraki devri Azerbaycan toplumunun siyasi faaliyetinin ve siyasi partilerin faaliyetlerinin gerileme dönemi olarak karakterize etmek mümkündür. Bu gerilemeyi iktidarın kanunsuz ve baskı siyasetiyle, siyasi kurumların gelişimini sağlamaması ile ilişkilendirmek de mümkündür. Fakat dikkate almak gerekir ki, herhangi bir iktidar tarafından muhalefete karşı takiplerden, baskı metotlarından yararlanılması onların halk karşısında saygıla- 15

17 THE rını kaybetmeleri amacıyla en kötü vasıtaları kullanmaları siyasi mücadelede olağan kabul edilmektedir. II. Azerbaycan-Türkiye İlişkileri İlham Aliyev, Azerbaycan ın dış politikasının milli çıkarlara dayandığını, Azerbaycan halkının milli menfaatlerine uygun bir şekilde gerçekleştirdiğini, uluslararası kuruluşlarda Azerbaycan ın nüfuzunun ve rolünün arttığını vurgulamaktadır. Bu dış politikanın temel amaçlarından biri Azerbaycan ın küresel ve bölgesel yönlerden işbirliği alanı teşkil etmesi ve içişlerine müdahaleye kesinlikle müsaade edilmemesidir. İlham Aliyev döneminde Azerbaycan ın dış politikasının temel önceliklerinden biri de çok yanlılıktır. Azerbaycan-Türkiye ilişkileri İlham Aliyev döneminde de en öncelikli yön olarak kalmaktadır. Türkiye ile Azerbaycan birbirilerini uluslararası tedbirlerde, önemli sorunların çözümünde desteklemektedir. Türkiye ve Azerbaycan arasındaki ilişkiler bir millet iki devlet anlayışı ile derin dostluk ilişkileri içinde sürdürülmektedir. Dönem dönem iki ülke arasında ilişkiler soğumasına rağmen (İkili ilişkilerde Türkiye-Ermenistan sınır kapısının açılması girişimlerinden kaynaklanan kısa süreli ve gayri resmi soğukluk daha sonra Türkiye nin Ermenistan ın işgal edilen topraklardan tamamen ayrılmadan sınır kapısını açmayacağı taahhüdü ve Başbakan Erdoğan ın Bakü yü ziyaret ederek Azerbaycan Milli Meclisi nde konuşması ilişkileri normal seyrine döndürmüştür) yıllar içinde büyük gelişme göstermiştir. Bu dönemde yüzden fazla anlaşma, protokol ve çeşitli işbirliği belgeleri imzalanmıştır. Ekonomi, ticaret, eğitim, kültür konularında ve bilimsel alanlarda iki ülke arasında birçok anlaşma yapılmıştır. 16

18 AZERBAYCAN DA CUMHURBAŞKANLIĞI SEÇİMLERİ: BEKLENTİLER VE GERÇEKLER THE Azerbaycan, petrol ve doğal gaz kaynaklarını dünya pazarlarına ulaştırması ile bölgede önemini arttırmıştır. Türkiye nin son dönemde bölgede doğrudan her iki ülkenin daha da yakınlaşmasına ve stratejik ortak olarak hareket etmelerine sebep olmuştur. Bunun sonucunda Azerbaycan ve Türkiye arasında ticaret, siyaset, ekonomi, eğitim, sağlık, vb. pek çok alanda gelişerek artan bir işbirliği süreci yaşanmaya başlamıştır. Hatta bu işbirliği, Azerbaycan ordusunun yapısal olarak hazırlanması, NATO standartları seviyesine yükseltilmesi, iki ülkenin silahlı kuvvetleri arasında uluslararası düzeyde işbirliği, bölgesel problemlere ortak tavır, uluslararası kurumlarda ortak çalışmalar, ekonomi ve ticaret alanlarındaki uluslararası projelerde fikir birliği seviyesine ulaşmış ve birçok başarılı sonuçlar elde edilmiştir. Azerbaycan ve Türkiye arasında 2011 yılı içinde ticaret hacmi 3.45 milyar dolardır yılında bu hacim 4,2 milyar Dolara ulaşmıştır yılında Azerbaycan ın yaptığı toplam ithalatta Türkiye nin payı %7,2 düzeyinde iken 2011 sonu itibariyle bu oran %12,99 seviyesine yükselmiştir. Azerbaycan ın, Türkiye de yaptığı yatırımlarla, Türkiye-Azerbaycan ilişkilerinin güçlenmesine katkı sağlanmıştır. Bakü-Tiflis-Ceyhan Petrol Boru Hattı Projesi ile başlayan, Bakü-Tiflis-Erzurum Doğalgaz Boru Hattı ve Bakü-Tiflis-Kars Demiryolu projeleri ile devam eden yatırımlar, iki kardeş ülkeyi stratejik ortaklığa ulaştıran bir boyuta taşımıştır. Bugün Azerbaycan da 2000`den fazla Türk şirketi, Türkiye de ise 1100 civarında Azerbaycan şirketi faaliyet göstermektedir. Azerbaycan daki yabancı şirketlerin % 36 sını Türk şirketleri oluşturmaktadır. Azerbaycan ın dış ülkelere yaptığı yatırımlarda da Türkiye ilk sırada yer almaktadır. Bununla birlikte, iki ülke arasında ekonominin çeşitli alanlarında ilişkilerin daha da geliştirilmesi için büyük potansiyel mevcuttur. Türkiye bugün Azerbaycan doğal gazının en büyük alıcısıdır. Ülkenin en büyük doğal gaz yatağı olan Şahdeniz gazının ana bölümü Türkiye ye ihraç edilmektedir de Azerbaycan ile Türkiye arasında imzalanan gaz anlaşması sadece iki ülke arasında gerçekleştirilen gaz işlemlerinin net fiyatını belirlemekle kalmamış, bununla birlikte, Azerbaycan gazının Avrupa pazarına istikrarlı çıkışının da önünü açmıştır yılında Azerbaycan Devlet Petrol Şirketi SO- CAR ile Türkiye nin BOTAŞ şirketi arasında imzalanan anlaşmayla Azerbaycan gazı Türkiye`ye ve Avrupa`nın diğer ülkelerine satılmaktadır. Bu projeler hem Türkiye nin, hem de Avrupa nın ve diğer bölgelerin enerji güvenliğinin sağlanmasında önemli bir rol oynamaktadır. Petkim in özelleştirilmesi ile büyük bir ivme kazanan stratejik ortaklık, Petkim Yarımadası nda gerçekleştirilen SOCAR Türkiye Rafinerisi, petrokimya, enerji, lojistik projeleri güç kazanacaktır. SOCAR, Türkiye de yapılacak yatırımların tutarının 2018 yılında 17 milyar dolara ulaşacağını planlamaktadır. III. Azerbaycan-Rusya İlişkileri Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin üçüncü defa başkan seçildikten sonra 15 Ağustos 2013`te Azerbaycan`ı ziyaret etmiştir. Yarım günlük ziyaretin siyasi sonuçları devlet başkanlarının açıklamaları ve imzalanan protokollerde kendini göstermiştir. Bu ziyaret sırasında Azerbaycan`ın Avrasya İttifakı ve Gümrük Birliği`ne üyeliği konusu açık kalmıştır. SSCB nin bir anlamda yeniden kurulmasına yönelik bu projenin gelişmesi Putin in bizzat ehemmiyet verdiği bir konudur. Putin, 2011 sonbaharında eski Sovyet Cumhuriyetlerini Avrasya İttifakı kurmaya çağırmıştır. Avrasya İttifakı ve Gümrük Birliği konularında sessizliğin korunduğu görülmektedir. Avrasya İttifakı hakkında farklı fikirler dile getirilse de 17

19 THE konu ile ilgili hala netleşmeyen hususlar vardır. Bunun yerine Putin, Azerbaycan ile Rusya arasında çözümlenememiş problemlerin kaldığını belirterek güvenlik konusunu öne almıştır. Bu kurumlar da Rusya nın güvenliği ile doğrudan ilgilidir. Moskova, Güney Kafkasya ülkelerinin Batı ile yakınlaşmasını arzu etmemektedir. Buradan Moskova ve Bakü arasında stratejik anlamda ilişkilerin beklenildiği ölçüde sıcak olmadığı yorumlanabilir. Liderlerin beyanatları iki ülke arasındaki ekonomik-ticari, kültürel, insani alanlardaki başarılara, Rus dili ve kültürünün Azerbaycan daki durumuna ayrılmıştır. Karşılıklı ve geniş içerikli görüşmelerden sonra basın konferansı yapılmamıştır. Putin in ziyaretinde taraflar Dağlık Karabağ da dondurulmuş anlaşmazlığın siyasi yollarla çözümüne dair daha önceki konumlarını tekrar etmekle yetinmişlerdir. Bu da Azerbaycan daki iktidar veya muhalefetin, Bakü nün anlaşmazlığın çözümünde Moskova nın desteğine ümidi olmadığı şeklinde değerlendirilmiştir. Zira Karabağ anlaşmazlığında Moskova statükodan memnundur. Ziyaret sonrasında bir basın açıklaması yapan İlham Aliyev çözümü uzayan Karabağ probleminden çok yönlü ve sert bir üslupla bahsetmiştir. Azerbaycan topraklarının %20 sinin 20 yıldan fazla işgal altında olduğunu uluslararası kurumların kararlarının kâğıt üzerinde kaldığını söylemesi şüphesiz Rusya ya yöneltilen bir kınamadır. 18

20 AZERBAYCAN DA CUMHURBAŞKANLIĞI SEÇİMLERİ: BEKLENTİLER VE GERÇEKLER THE Son istatistikler Azerbaycan ın ekonomik gücüne göre BDT de Rusya, Ukrayna, Kazakistan dan sonra dördüncü ülke olduğunu göstermektedir. Bölgede ihracat potansiyelinin %90 dan fazlası Azerbaycan a aittir. Bu veriler Azerbaycan ın Rusya için önemli ve alım kabiliyeti olan bir pazar tablosu olduğunu göstermektedir. Kuzey Kafkasya nın kontrol altında tutulması, Hazar ın statüsü meselesinin çözümü, enerji siyasetinde karşılıklı ilişkilerin kurulması, rekabet sonucunda üçüncü pazarlarda fiyatları düşürmemek ve ayrıca İran bağlamında da Bakü ile ilişkiler Rusya için önemlidir. Rusya ile kültür, güvenlik ve sınır meselelerinde karşılıklı işbirliği için imkanlar mevcuttur. İran, Hazar da Azerbaycan a şüpheyle bakmakta, Hazar da ve bölgede askeri gücünü arttırmaya devam etmektedir. Rusya ile askeri sanayi alanında işbirliğinin geliştirilmesi ABD ve NATO ile ilişkilerin durdurulması veya yapılan antlaşmaların bundan sonra nasıl hayata geçirileceği konusu kontrollü bir yapılanmayı gerektirir. NATO ülkeleri Azerbaycan a silah satamayacağı için Azerbaycan askeri teknolojiyi Türkiye den alamamaktadır. Hafif silah alma imkanı olsa da ağır teknik teçhizatın Türkiye den alınması mümkün değildir. Bu silahları Rusya satmaktadır. Hava savunma sistemleri yine Rusya dan alınmaktadır. İlham Aliyev, Rusya ve Azerbaycan arasındaki askeri teknolojik işbirliği hacminin 4 milyar Dolar olduğunu bildirmiştir. NATO Afganistan a mühimmatı Azerbaycan topraklarından taşımaktadır. Bu transit aynı şekilde devam etmektedir. Azerbaycan-Rusya ilişkileri genelde ele alındığında ortaklık şeklinde gelişebilir. Zira Azerbaycan finansal ve enerji bakımından Rusya ya bağımlı değildir. Hazar da güvenliğin sağlanması için Azerbaycan ile ABD ve NATO arasında işbirliği vardır. ABD, Hazar da güvenliği temin etmek için hava sahasını ve Hazar Denizi`ni kontrol etmek üzere kurulan radarları Azerbaycan a bedelsiz vermiştir. Sualtı güvenliği için gereken donanımı yine ABD vermiş ve eğitimler de Amerikalılar tarafından yaptırılmıştır. Bu düzeneklerde silah bulunmamaktadır. Ancak bu sistemler güvenlik açısından önemli olup radyoaktivite ve diğer konularda da kontrolü sağlamaktadır. Rusya`nın ABD-Azerbaycan işbirliğinden rahatsızlığına rağmen Azerbaycan, ABD ile işbirliğinde bulunmayacağına dair Rusya ya herhangi bir taahhütte bulunmamıştır. Rusya da dönem dönem Azerbaycan, Türkiye ve Gürcistan ın ortak bir ordu tesis ettiği ve Rusya nın bu durumdaki rahatsızlıkları dile getirilmektedir. Bu iddialar kamuoyunda çoğu kez ciddi araştırılmadan ileri sürülmüş meselenin esasını dikkate almayan haberlerdir. Böyle bir ordu yoktur, fakat Azerbaycan, Türkiye ve Gürcistan ın boru hatlarının güvenliğini temin etmek için işbirliği anlaşmaları vardır ve bu amaçla işbirliği yapılıp, ortak eğitim programları da gerçekleştirilmektedir. Azerbaycan da Rusya Federasyonu Devlet Başkanı Vladimir Putin in ziyaretinin 9 Ekim 2013 tarihinde Azerbaycan da yapılacak Cumhurbaşkanlığı seçimleri ile doğrudan veya dolaylı bir bağlantısı olup olamayacağı bütün medya kuruluşlarında sıklıkla dile getirilmiştir. Seçimlerin iktidar ve muhalefet kanadında yorumlanması farklı şekillerde meydana gelse de İlham Aliyev in üçüncü dönem Cumhurbaşkanlığı aday olması ve seçimi kazanabilecek olmasına yönelik gerek Rusya da gerekse Batı dünyasında çeşitli senaryolar oluşturulmuştur. Rusya, Batı nın üçüncü dönem Aliyev iktidarına sert tepkisi olabileceği ihtimali karşısında belli bir iktidar değişikliği projesi ile ortaya çıkmayı düşünmüştür. Batı nın, Rusya nın planlarını anladığından yola çıkarak bu konuda sakin bir tavır sergiledikleri söylenebilir. Rusya da Azerbaycan daki gerçeklikleri kavrayarak bu gerçeklere göre 19

21 THE bir siyaset belirleyip, Putin in ziyaretini ertelememiştir. Putin, Kremlin e geri döndükten sonra Aliyev, görüşmediği tek BDT lideri olduğu için ziyaret siyasi bir nitelik kazanmıştır. IV. Azerbaycan-ABD İlişkileri Seçim öncesinde Azerbaycan daki siyasi çevrelere ilgisi olan güçlerin tespit edilmesi, Azerbaycan daki sosyal-siyasi olayların karakterinin ve ABD nin siyasi süreçlere tesirinin bilinmesi gerekmektedir. Toplumda ülke içinde meydana gelen olayları dış etkilere uyarlayan, gerekli durumlarda direnişi teşkil edecek siyasi kurumlar olmalıdır. Bu kurumlar mevcut sistemin özelliklerini kaybetmemesini sağlar, demokratik gelişimi temin eder. Bu güçler içinde önde gelen ve belirleyici olan ABD ve onun kontrolündeki çok uluslu şirketlerdir. Azerbaycan ve ABD ilişkilerinin tarihi analizi Azerbaycan-ABD ilişkilerinin ikinci devrinde (bağımsızlığın ilan edilmesinden büyük petrol anlaşmalarının imzalanmasına kadar olan süre) ABD hükümeti muhalefet güçlerini destekleyerek savaş şartlarında olan ülkenin iç dayanışmasına engel olmuştur. Asıl amaç o sıralarda mevcut iktidarın gücünü zayıflatarak ülkenin zenginliklerinin kontrol edilmesini sağlamak ve bölgede güçlü hale gelmektir. Bu devirde iktidara karşı güçlü muhalefet şekillendirilmiş ve bunların geniş halk kitleleriyle ilişkileri desteklenmiştir de Muttalibov iktidarına karşı Halk Cephesi muhalefeti, de Halk Cephesine karşı Haydar Aliyev in liderliğindeki güçlü muhalefet Azerbaycan toplumunun dış tesirlere ne kadar hassas olduğunun bir göstergesidir. 20

22 AZERBAYCAN DA CUMHURBAŞKANLIĞI SEÇİMLERİ: BEKLENTİLER VE GERÇEKLER THE ABD nin ilk dönemlerde çok faal bir siyaset takip ettiği Güney Kafkasya politikasında yer yer Rusya nın tepkisiyle karşılaştığı bilinmektedir. Washington, Güney Kafkasya bölgesinde işbirliğinin gelişimi taraftarıdır ve ABD yi bu işbirliğine götüren en büyük sebep ise bölgesel güvenlik sistemi fikrinin gerçekleşmesidir. Türkiye-Ermenistan sınırının açılmasını destekleyen ABD, bu meselenin Ermenistan ve Azerbaycan arasındaki ilişkilerin düzene konmadan pratikte gerçekleşmesinin çok düşük bir ihtimal olduğunu da bilmektedir. Avrupa Birliğine aday ülke Türkiye öte yandan Kafkasya ve Orta Asya daki önemini de kaybetmek istememektedir. Avrupa Birliği ise Türkiye nin bu tavrından ve imkanlarından istifade ederek söz konusu coğrafyayı Rus tesirinden uzaklaştırmaya çalışmaktadır. Türkiye nin genelde Kafkasya özelde ise Güney Kafkasya daki hakimiyeti bölge devletler ile dostça ilişkilerden geçmektedir. Azerbaycan ve Gürcistan için problem teşkil edecek herhangi bir durum söz konusu değildir. Bu ülkelerle ilişkiler gelişerek devam etmektedir. Ancak, bölgede Ermenistan gibi militarist bir ülke vardır ve bu ülke aynı zamanda Rusya ve İran a da bağlıdır. Rusya ve İran da Batı nın bölgedeki gelişimini engelleyici bir siyaset takip etmektedirler. Bu siyasetin en önemli aktörlerinden birisi de Ermenistan a odaklanmış siyasettir. Bu bakımdan sınır açıldığı takdirde Ermenistan-Türkiye ilişkilerinin iyileşmesi veya Azerbaycan-Ermenistan ilişkilerine müspet tesir edeceği hususu şüphelidir. Çünkü bu siyaset uzun yıllar ABD tarafından uygulanmaktadır. Ermenistan a ABD tarafından sağlanan her türlü desteğe rağmen Rusya nın ve İran ın etkisi gerek askeri gerekse ekonomik yönden Ermenistan da giderek artmaktadır. Öncelikle Güney Kafkasya hâkimiyet için büyük güçlerin mücadele alanına dönüşmüştür. Böyle bir durumda her şeyden önce en büyük kazanç şüphesiz gelişmelerin lideri bölümünde ortaya çıkan ABD veya Batı ya aittir. Bugün Güney Kafkasya bölgesi de dahil genelde Kafkasya için mücadele, çok riskli ve çok sorumluluk isteyen bir aşamaya gelmiştir. Özellikle ABD açısından bölge kendi stratejine uygun şekilde dikkate alınmaktadır. Ancak mesele Washington un Güney Kafkasya bölgesini ayrı ayrı bağımsız devletlerin toplanması şeklinde değil, Kafkasya Bölgesi (Kuzey ve Güney Kafkasya olup, ilgili devletler Türkiye, İran ve Rusya şeklinde sıralanmaktadır), Hazar Bölgesi (Batı nın enerji menfaatleri ve Hazar çevresi ülkeler dikkate alınmaktadır) ve Orta Asya şeklinde bir jeopolitik birlik olarak görmesidir. Batı nın bölgeye çıkışında Gürcistan ve Azerbaycan ın özel bir yeri vardır. Fakat Ermenistan ile olan anlaşmazlıklar halledilmedikçe bölgesel siyasetin gelişmesi için hem bölge ülkelerin birbirleriyle olan münasebetlerinde hem de ABD ve Avrupa nın bölgedeki siyasetlerinin gelişiminde büyük engeller meydana gelecektir. Çünkü problemli olan veya etnik anlaşmazlıkların yaşandığı bölgelerde Rusya veya başka bir devletin müdahale riski her zaman daha kolay olmaktadır. Onun için ABD ilk aşamada bölgeyi Rusya nın etki alanından çıkartmaya çalışarak bölgesel ekonomik projelerin gerçekleşmesi ve bölge devletleri arasındaki ilişkilerin düzenlenmesine önem vermektedir. Putun ve Obama arasında son zamanlarda ilişkiler soğukluk göstermektedir. Washington un Putin in Bakü yü ziyaretinden rahatsız olup olmayacağı tartışılırken bu ziyaret Amerika da bütün dikkatleri kendine çekmiştir. Bölgeyi tanıyan analistler bunu sadece normal bir ziyaret olarak görmüşlerdir. Burada esas konu, Azerbaycan Türklerinin büyük bir nüfusa sahip olarak yaşadıkları Rusya dır. Bu kişilerin Rusya da yaşayıp Rusya da çalışmasının dışında iki ülke arasında birçok problem de var. Dolayısıyla ABD yetkilileri Putin in ziyaretinde olağanüstü bir anlam görmemişlerdir. Bu ziyaret Azerbaycan ın ülke meseleleri ile ilgili olmayıp, iki ülke arasındaki ekonomik ilişkilerle bağlantılıdır. 21

23 THE ABD ye göre, son yirmi yılda ilişkilerin kalitesi değişmiştir. Azerbaycan Batı ya, Batı ise Azerbaycan a daha çok şey teklif etme yetkinliğindedir. Bu görüş ilkönce gerçeğe daha yakındı. Bu iki nedenden kaynaklanmaktadır. Birincisi, ABD, Afganistan dan çıkma süreci içindedir ve Azerbaycan ın NATO operasyonlarına destek veren ülke olarak önemi bu anlamda giderek azalacaktır. Azerbaycan bir süre sonra ABD için önceki stratejik önemini kaybedebilir. İkinci mesele enerjidir. Raporlar, dünya enerji sisteminde meydana gelen değişikliklere dikkat çekmektedir. Avrupa, enerjisini farklı yollarla temin edebilme savaşı vermektedir. Bu anlamda Azerbaycan enerji açısından da önceki yıllara göre daha az öneme sahip olabilir. ABD nin ve Batı nın dünyanın başka yerlerinde de öncelikleri olduğunu belirten Kauzlarich, Eğer Azerbaycan a dost gerekiyorsa, biz varız, Azerbaycan partner istiyorsa, biz hazırız. Fakat istiyoruz ki, Azerbaycan Batı demokrasisi olduğunu sözleriyle değil, davranışları ile ispat etsin. demektedir. Bir gözlemci olarak görüşlerini açıklayan Kauzlarich, durumu kötüleştiren süreçlerin yaşandığını söylemektedir. İfade ettiklerinin bir eleştiri değil, iyi ve samimi dostun sözleri olarak algılanmasını istemiştir. Richard Kauzlarich, bir diplomat olmasının yanı sıra George Mason Üniversitesi nde profesördür, Azerbaycan ı yakından tanımakta ve gelecek yıllar adına tavsiyelerini bildirmektedir. Buna göre iktidar ülkenin bu gelişimi ile gurur duyabilir. Çünkü Azerbaycan artık ayaklarının üzerinde durmak yeteneğini kazanmıştır. İktidar siyasi açıdan ülkeyi farklı istikamete yönlendirebilmelidir. Ekonomik alanında yapılanlar siyaset alanında da yapılmalıdır. V. Azerbaycan-İran İlişkileri 18 Ekim 1991 de Azerbaycan ın bağımsızlığını ilan etmesiyle iki ülke arasındaki ilişkilerde yeni bir döneme girilmiştir. Bu yeni dönemde, Azerbaycan ın siyasi ve toplumsal yapısı, İran ın Azerbaycan ı tehdit algılamasının merkezine oturtmuştur. Bunda hiç şüphesiz ki, İran ın etnik yapısı (içinde barındırdığı Türk kökenli nüfus), uluslararası konumu ve bölgesel faktörler etkili olmuştur. Bu tarihten itibaren İran ın Azerbaycan politikası, Azerbaycan daki iktidar değişiklikleriyle paralellik göstermeye başlamıştır. İran ın bu değişken politikasında Azerbaycan ın siyasal ve toplumsal yapısının bir sonucu olarak Güney Azerbaycan sorunu, Azerbaycan dış politikasında Türkiye ve Batılı devletler ile olan yakınlaşması, Hazar Denizi nin hukuki statüsü ve İran ın, Azerbaycan ın ABD, NATO ve İsrail ile olan ilişkilerinde ciddi güvenlik endişesi taşıması belirleyicidir. İran, bütün bu tehdit algılamalarına karşın Rusya nın varlığı sebebiyle Azerbaycan siyasi ve toplumsal hayatında doğrudan bir müdahaleden çekinerek Azerbaycan konusunda da, Orta Asya ve Kafkasya ülkelerinde olduğu gibi Rusya merkezli bir dış politika izlemektedir yılında Azerbaycan-İran arasındaki gerilim seviyesinin yükselmesinde temel olarak iki faktör ön plana çıkmaktadır. Bunlardan ilki, 2012 yılında Azerbaycan ve İsrail arasındaki işbirliği sürecinin gelişmesi, ikincisi ise Güney Azerbaycan meselesi düzleminde yaşanan yeni gelişmelerdir. Söz konusu bu iki faktör 2012 yılında Güney Kafkasya da yeni bir gerilim hattı meydana getirmiş ve bu gerilimi ilerleyen yıllarda da çeşitli gelişmelerle tırmanması muhtemel bir niteliğe büründürmüştür. Bunun yanı sıra İran ın 2013 yılı itibariyle siyaset arenasında meydana gelen gelişmeleri, İran ve Azerbaycan ekonomistlerinin giri- 22

24 AZERBAYCAN DA CUMHURBAŞKANLIĞI SEÇİMLERİ: BEKLENTİLER VE GERÇEKLER THE şimleri dikkate alınarak iki ülke arasındaki münasebetlerde yeni bir sayfanın açılacağı beklenmektedir. İran ın Azerbaycan daki büyükelçisi Muhsin Pakayin verdiği bir demeçte İran halkının seçtiği yeni Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani nin Azerbaycan la münasebetlere yönelik izlediği tutumun olumlu olduğunu, Ruhani nin İran la komşu olan ülkelerle ilişkilerin gelişmesinin hükümetin en öncelikli siyasetler arasında yer aldığını, iki ülke arasında tarihi kültürel dini dil alanlarında ortaklıkların bulunduğunu dikkate alarak, Tahran ile Bakü arasındaki münasebetlerin yeni dönemde gelişmesini umduğunu dile getirmiştir. Azerbaycan Devlet Başkanı İlham Aliyev, Dr Hasan Ruhani nin cumhurbaşkanlığı seçimlerinde zafer elde etmesini tebrik eden ilk liderdir. Aliyev, gönderdiği söz konusu mesajında Bakü ile Tahran arasındaki mevcut münasebetlerin önemine işaret ederek bu ilişkilerin tarih boyunca komşuluk ve dostluk ilkelerine dayanan ikili münasebetlere sahip olan iki ülke milletinin iradelerinden kaynaklandığını vurgulamıştır. İran ın yeni seçilen cumhurbaşkanı ilk basın toplantında Azerbaycan ın İran ın en önemli komşu ülkelerinden sayıldığını komşu ülkelerle özellikle Azerbaycan cumhuriyetiyle münasebetlerin gelişmesi zaruretine vurgu yapmıştır. İki ülkenin mevcut ilişkilerinin gelişmesi yönündeki çabaları dikkate alınarak İran ın yeni hükümetinin yeni dönemdeki faaliyetlerinin başlamasıyla Tahran ile Bakü arasındaki teamüllerin yeni dönemde olumlu seyir izlemesi beklenmektedir. VI. Seçim Anketlerinden 9 Ekim 2013 tarihinde yapılacak seçimlere kadar pek çok anket yapılarak ve bunların sonuçları kamuoyu ile paylaşılmaktadır Cumhurbaşkanlığı seçimleri ile ilgili olarak iki farklı teşkilat tarafından yapılan anketlerin neticeleri şöyledir. Rey Monitoring Merkezi tarafından Temmuz da yapılan ankete göre, katılımcıların % 81,2 si mevcut devlet başkanı İham Aliyev in adaylığını desteklediğini söylemektedir. Katılımcıların % 2 den azı İsa Kamber ve %1 i ise Ali Kerimli nin adını bildirmiştir. Her 100 seçmenden 86 sının (%86,1) Rüstem İbrahimbeyov un muhalefetin tek adayı olarak ileri sürülmesinden habersiz olduğu görülmektedir. 23

25 THE Anketin kapsadığı bölgeleri, katılımcıların dini, etnik, kültürel mensubiyetlerini dikkate aldıklarını bildiren yetkililer bu anketin 18 yaşından büyük 1500 katılımcının yaşayış yerlerinde face-to-face (yüz yüze) yöntemi ile yapıldığını açıklamışlardır. Araştırmanın yüzde üç oranında nispi hata ile yapıldığı belirtilmektedir. Merkezin Müdürü Rıdvan Abasov a göre, son zamanlarda moda halini almış olan internet anketlerinde kamuoyu gerçek şekilde ifade edilmemektedir. Bu tür anketlere, esasen, nüfusun bütün sosyal tabakaları değil, sadece faal kişiler katılmaktadır. Anket yapan diğer bir teşkilat ise ADAM Sosyoloji Araştırmalar Merkezi dir. 25 Haziran dan 25 Temmuz a kadar kamuoyuna yönelik yaptığı ankette katılımcıların yaklaşık yarısı (%47,8) koşulsuz ülkenin demokrasi ile gelişmesini arzu etmektedir. Kalan yarısı ise ya demokrasinin milli yolunu bulmaya çalışmakta (%35,8), ya da demokrasi olursa, ülkede kaosun oluşmasına karşı ihtiyatlı görünmektedir (% 8,9). %5 e yakını ise demokrasinin ancak bela getirdiğini düşünmekte ve genellikle bunu kabul etmemektedir. (%4,8). Katılımcıların büyük bölümü (%65,3) ülkede demokratik idareyi benimsemiştir. Aynı ankette ifade özgürlüğünün toplumun normal işleyişi için gerekli şart olduğunu katılımcıların % 57,8 i kabul etmektedir. Kalan bölümü ise zaten onsuz da layıkıyla yaşamanın mümkün olduğunu belirtmiştir. SONUÇ Azerbaycan da iktidar ve muhalefet, birbirlerini yaptıkları veya yapmayı vaat ettikleri işler ile ilgili olarak eleştirmekte ve gelecek beş yılı belirleyecek halkın güvenini kazanmaya çalışmaktadır. Üçüncü dönem Cumhurbaşkanlığı için aday olan İlham Aliyev, partisi ve seçmenleri ile tabana etki etmekte ve Azerbaycan 2020 Geleceğe Bakış sloganını hayata geçirmektedir. Azerbaycan ın iktidarda olan partisi YAP ülkenin ekonomik gelişimini hızlandırmak ve sosyal reformlar yapmak yoluyla vatandaşların iyi yaşam koşullarını sağlamaya, insanlara sağlıklı yaşam tarzı aşılamak için sosyal bir politika yürütmeye çalışmıştır. Partinin öncelik verdiği sosyal ekonomik model sosyal adaletin ve sosyal korumanın sağlanması, ayrıca ekonomik-sosyal hayatın yardımseverlik konularını ön plana çıkartmaktadır. Bu model radikal piyasa ekonomisi ile merkezi planlı ekonomi arasındadır. Bu modelin temel özelliği ise onun güçlü sosyo- politik sisteme sahip olmasıdır. Bu siyaset nüfusun gelirleri arasında mevcut olan farkları asgariye indirmek amacıyla devletin gerçekleştirdiği yeniden dağılım ilkesini, sosyal güvenlik ve sosyal sigorta sisteminin geliştirilmesini, minimum konut haddine teminatın varlığını ve diğer gerekli önlemleri öngörmektedir. İlham Aliyev seçim propagandasını ülkedeki istikrarı, dış ilişkilerdeki başarıları ve enerji konusundaki gelişmeleri ana ilkeleri olarak ortaya koymaktadır. İktidarın her seçim döneminde düzen, asayiş ve istikrar şeklindedile getirilensöylemi ülkedeki geniş tabanlı halk hareketleri ve genel memnuniyetsizlikler göz önüne alındığında durumun farklı bir boyutta olduğu görülmektedir. Muhalefet petrol fiyatlarının artışının ülkede her çalışan kişinin buna bağlı olarak ücretlerinin ve emekli maaşlarının artması gerektiği ve sosyal hizmetlerin iyileştirilmesi ve kısacası petrolün getirisinden herkese pay düşmesi gerektiğini ifade etmektedir. Bilhassa birey olarak halkın devlete güveninin tekrara sağlanması ve insanlara arkalarında devletin desteğini tekrar hissettirmeye çalışacaklarının temel hedef olduğunu belirtmektedir. Beklentiler, demokratik bir seçimin yapılması ve Azerbaycan ın geleceğinin şekillenmesidir. Bölgede demokratik ilkelere bağlı, istikrarlı bir gelişim gösteren güçlü bir Azerbaycan, Türk dünyasının da demokratikleşmesine faydalı olacaktır. 24

26 AZERBAYCAN DA CUMHURBAŞKANLIĞI SEÇİMLERİ: BEKLENTİLER VE GERÇEKLER THE Ek: 10 YILDA AZERBAYCAN EKONOMİK KALKINMA Ekonomi reel göstergelere göre 3,4 kat büyümüştür. Petrol dışı alanlarda 2,7 kat artış sağlanmıştır. Devlet bütçesi 19 kat artmıştır. Davos Dünya Ekonomi Forumu nun Global Rekabet Kabiliyeti Endeksi ne göre Azerbaycan dünyada 46., Bağımsız Devletler Topluluğu içerisinde birinci sıradadır. Ekonomiye 110 milyar manat sermaye sağlanmıştır. Sanayi alanında 2,8 kat, tarım ve hayvancılık alanında 1,5 kat, inşaat sektöründe 7 kat, taşımacılık sektöründe 3,2 kat, dış ticaret hacminde 8,8 kat artış olmuştur. Azerbaycan 8 Şubat 2013 te uzaya ilk telekomünikasyon uydusu göndermiştir. Davos Dünya Ekonomik Forumu nun Global Bilgi Teknolojileri-2012 verilerine içerisinde Azerbaycan Şebeke Hazırlığı İndeksi ne göre önceki durumuna nazaran 9 basamak yükselerek dünyanın 142 ülkesi arasında 61. olmuştur. Her yüz kişiye düşen internet kullanımı oranına göre Bağımsız Devletler Topluluğu ülkeleri arasında birinci sıradadır. Uluslararası Telekomünikasyon Birliği Bilgi Toplumunun Ölçülmesi-2012 verilerine göre Azerbaycan İKT Kalkınma İndeksi ne göre 6 sıra yükselerek 155 ülke arasında 68. olmuştur. 10 En Dinamik Gelişen Ülkeler arasında yerini güçlendirmiştir. Azerbaycan nüfusunun her 100 kişisinin 56 sı bilgisayar sahibidir. Ayrıca her 100 kişiden 70 i internet kullanıcısıdır. Taşımacılık sektörünün devamlı kalkınması sayesinde yük taşımacılığının hacmi 2,1 kat, yolcu taşımacılığı hacmi ise 2 kat artmıştır. Kullanıma açıldığından günümüze kadar Haydar Aliyev adına Bakü-Tiflis-Ceyhan boru Hattı ndan 214 milyon ton petrol, Bakü-Tiflis-Erzurum Doğalgaz Boru Hattı ndan 24 milyar metreküp gaz ihraç edilmiştir. SerMAYE YATIRIM Ekonomik ve sosyal alanların kalkınması için ana para olarak 84 milyar manat bütçe ayrılmıştır. Bu bütçenin % 49 unu devlet, % 51 ini ise özel sermaye oluşturmaktadır. İç kaynaklardan ana paraya yönlendirilmiş sermaye hacmi 12,3 kez artarak 55,5 milyar manata yükselmiş, dış kaynaklardan ana paraya yönlendirilmiş sermaye hacmi ise 28,5 milyar manat olmuştur. Petrol dışı sektörün kalkınmasına ayrılmış genel sermaye hacmi 11,1 kez artarak 52,1 milyar manat olmuştur. İMAR 5 uluslararası havaalanı, 4 terminal kompleksi, 4 metro inşaatı tamamlanıp, kullanıma sunulmuştur. 14 yolcu ve yük gemisi, 27 yolcu uçağı, metro için 141 vagon alınarak kullanıma sunulmuştur. 31 köprü ve 726 kilometre uzunluğunda yeni otomobil yolu yapılmış, 8,4 bin kilometrelik gaz şebekesi döşenmiştir. 14 elektrik istasyonu yapılmış ve kullanıma açılmıştır. Böylece elektrik santrallerinin gücü % 21 oranında artmıştır. 27 otel yapılmıştır. 11 devlet tabiat parkı ve 9 milli park inşa edilmiştir. Yasalarla 24 tabiat alanı koruma altına alınmıştır. Ülkeye gelen turist sayısı 4,6 kat artmıştır. 25

27 THE girişimcilik Girişimcilere devlet tarafından 1,2 milyar manat karşılıksız teşvik verilmiştir. Tarım mahsulleri üreticilerine 489,9 milyon manat yardım verilmiştir. Genel mahsul üreticileri hacminde devlet dışı yatırımcıların payı % 81 i aşmıştır üretim ve hizmet müesseseleri yaratılmış, girişimcilik üreticilerinin oranı 2,9 kat artmıştır. Dış yatırım yapan şirketlerin sayısı % 25 den fazla artmıştır. Dünya Bankası ve Uluslararası Finans Kurumu tarafından hazırlanan Doing Business 2009 verilerine göre Azerbaycan ticaret ortamının iyileştirilmesi konusunda en reformcu ülke olarak ilan edilmiştir. İSTİHDAM 1,2 milyon yeni iş yeri açılmıştır. Ekonomik olarak aktif nüfus % 7,2 istihdam edilen insan sayısı % 11,9 artmıştır. İşsizlik % 5 azalmıştır. BİLİM, EĞİTİM, SAĞLIK, KÜLTÜR Devlet bütçesinden bilimin gelişmesine harcanan masraflar 2,1 kat artmıştır. Eğitime yapılan harcamalar 6,9 kat artmıştır. 408,2 bin öğrenci koltuklu 1099 ilköğretim okulu, 9780 kişilik 104 okul öncesi eğitim kurumu inşa edilmiştir. Okulların %72 si bilgisayar ve diğer bilgisayar teknolojileri ekipmanları ile temin olunmuştur. Devlet kanalı yabancı ülkelerde eğitim alanların sayısı 2,6 kat artmıştır. Sağlık sektörüne harcanan masraflar 12,7 kat artmıştır. Tedavi teşhis ve kurtarma merkezi, 5,5 bin yataklı 93 hastane, öncelikle 6377 hasta kabul edebilen 119 ambulans-poliklinik müessesesi inşa edilerek kullanıma sunulmuştur. Doktorların sayısı %6,4, tedavi kurumlarının sayısı %6,7 çoğalmıştır. Müzelerin sayısı %43, müzeleri ziyaret edenlerin sayısı 1,8 kat artmıştır. Kültür ve dinlenme parklarının sayısı 1,7 kat artmıştır. Kültürel mirasın korunması yönünde alınan tedbirler sonucunda Azerbaycan muğamı 2003 yılında, Gobustan Milli Tarihi Özelliği Rezervi 2007 yılında, Aşık Sanatı ve Nevruz Bayramı 2009 yılında, Azerbaycan Halı sanatı 2010 yılında, tar yorumculuk sanatı 2012 yılında UNESCO Dünya Mirası Listesi ne dahil edilmiştir. Sosyal Güvenlik Nüfusun sosyal güvenlik ve teminat maliyetleri 9 kez çoğalmıştır. Nüfusun gelirleri 6,9 kez, aylık 6,3 kez, emekli maaşları 8,6 kez yükselmiştir. Nüfusun mülkleri 33,3 kat artmıştır. Yoksulluk seviyesi %44,7 den % 6 ya inmiştir. Yoksul nüfusun sayısı 7,8 kat azalmıştır. Toplam alanı 17,1 milyon metrekare olan yeni evler inşa edilmiştir. Nüfus 1 milyon 87 bin kişi artarak 9 milyon 356,5 bin kişi olmuştur. Ömür uzunluğu 1,6 yaş artarak 73,9 yaşa ulaşmıştır. 26

28 AZERBAYCAN DA CUMHURBAŞKANLIĞI SEÇİMLERİ: BEKLENTİLER VE GERÇEKLER THE SPOR Spor tesislerinin sayısı %12 artarak 10 bine ulaşmıştır. 38 Olimpiyat Spor Kompleksi, 3 yüzme havuzu, 5 stadyum, 12 satranç okulu inşa kullanıma verilmiştir. Sporcuların uluslararası yarışmalarda kazandıkları madalyaların sayısı 4,2 kat artarak 735 olmuştur. Bu madalyaların 255 i altın, 244 ü gümüş, 235 i bronz dur. Olimpiyat sporlarında kazanılan madalyaların sayı 273 tür. Mülteci ve zorunlu göçmen kaygısi Ermenistan ın askeri saldırısı sonucunda mülteci ve zorunlu göçmen çevrilmiş soydaşlarımızın sosyal sorunlarının çözümü amacıyla Azerbaycan Cumhurbaşkanı tarafından 51 bildiri ve emir imzalanmış, Devlet Programı ve ilaveleri kabul edilmiştir. 7 çadır kampı, 12 fin tipli kasaba iptal edilmiştir. Tüm sosyal-teknik altyapıya sahip, toplam alanı 1,5 milyon metrekare olan, 110 bin kişinin yerleştirildiği evden oluşan 57 modern kasaba ve mahalle düşürülmüştür. Yeni yerleşim bölgelerinde 120 okul, 6 müzik okulu, 33 anaokulu, 37 sağlık ocağı, 32 kültür evi, 2 olimpik spor kompleksi inşa edilmiştir. Mülteci ve göçmenlerin sosyal sorunlarının çözümüne 3,8 milyar manat harcama yapılmıştır. 16 bin aileye sosyal yardım verilmiştir. Her bir zorunlu göçmenlere ikramiye ve programı hizmetlere göre sarf edilen malzemenin hacmi 5,2 kat artmıştır. Her bir zorunlu göçmenlere aylık yemek için verilen ikramiye 3,5 kat artmıştır. 85,5 bin kişi mülteci uygun istihdam edilmiştir. Bütçeden finanse işletmeler ve kurumlarda çalışmış, bağımsız nedenlerden dolayı iş yerini kaybetmiş 11 bin zorunlu göçmene ortalama miktarda aylık maaş ödenmektedir. Devlet tarafından mülteci destekçilerine 23,9 milyon manat indirimli kredi verilmiştir. Zorunlu göçmenler arasında yoksulluk sınırı %75 ten 15 e inmiştir. Ahıska Türkleri için 352 ev inşa edilmiştir. 27

29 THE RAPORLARI Rapor No: 1 Mart 2009 Deniz Haydutluğu ile Mücadele ve Türkiye nin Konumu: Somali Örneği Rapor No: 2 Nisan Yılında Nato ve Türkiye Rapor No: 3 Mayıs 2009 Irak ın Kilit Noktası: Telafer Rapor No: 4 Temmuz Lübnan Seçimleri: Kazananlar, Kaybedenler ve Türkiye Rapor No: 5 Ağustos 2009 Türkiye-Lübnan İlişkileri: Lübnanlı Dinsel ve Mezhepsel Grupların Türkiye Algılaması Rapor No: 6 Kasım 2009 Tuzhurmatu Türkmenleri: Bir Başarı Hikayesi (Tr - Eng - Ar) Rapor No: 7 Kasım 2009 Unutulmuş Türkmen Diyarı: Diyala (Tr - Eng - Ar) Rapor No: 8 Rapor No: 1 Aralık 2009 Karadeniz in Bütünleşmesi İçin Abhazya Rapor No: 9 Ocak 2010 Yemen Sorunu: Bölgesel Savaşa Doğru mu? Rapor No: 10 Yemen İç Savaşı: İktidar Mücadelesi, Bölgesel Etkiler ve Türkiye ile İlişkiler Rapor No: 11 Şubat 2010 Unutulan Türkler: Lübnan da Türk Varlığı (Tr Eng Ar) Rapor No: 12 Rapor No: 2 Şubat 2010 Rusya Federasyonu nun Bakışı: Irak Faktörünün Türkiye nin Ortadoğu Politikasına Etkisi ( ) (Tr - Rus) Rapor No: 13 Şubat Mart 2010 Irak Seçimleri Öncesi Şii Kökenli Parti ve Seçmenlerin Politik Davranışlarının Analizi Rapor No: 14 Şubat 2010 Seçim Öncesi Irak ta Siyasal Durum ve Seçime İlişkin Beklentiler Rapor No: 15 Mart 2010 Orsam Heyetinin 7 Mart 2010 Irak Seçimlerine İlişkin Gözlem Raporu Rapor No: 16 Nisan 2010 Oman Sultanlığı: Arap Yarımadasında Geleneksel ile Modernite Arasında Bir Ülke Rapor No: 17 Nisan Mart 2010 Irak Parlamento Seçim Sonuçlarının ve Yeni Siyasal Denklemin Değerlendirilmesi Rapor No: 18 Rapor No: 3 Mayıs 2010 Komşuluktan Stratejik İşbirliğine: Türk-Rus İlişkileri (Tr - Rus) Rapor No: 19 Eylül 2010 Türkiye ye Yönelik Türkmen Göçü ve Türkiye deki Türkmen Varlığı Rapor No: 20 Rapor No: 4 Ekim 2010 Kırgızistan da Mevcut Durum, İktidar Değişiminin Nedenleri ve Kısa Vadeli Öngörüler Rapor No: 21 Kasım 2010 Irak tan Irağa: 2003 Sonrası Irak tan Komşu Ülkelere ve Türkiye ye Yönelik Göçler Rapor No: 22 Ocak 2011 Türkiye-Yemen İlişkileri ve Yemen deki Türkiye Algısı (Tr Eng Ar) Rapor No: 23 Ocak 2011 Katar-Irak-Türkiye-Avrupa Doğal Gaz Boru Hattı Projesi Mümkün mü? Rapor No: 24 Ocak 2011 Kuveyt Emirliği: Savaş ve Barış Arasındaki El Sabah İktidarı ve Türkiye ile İlişkiler Rapor No: 25 Ocak 2011 Hukuki ve Siyasi Yönleriyle Güvenlik Konseyi nin İran Ambargosu Rapor No: 26 Rapor No: 5 Şubat 2011 Kırgızistan da Son Gelişmeler: Dün, Bugün, Yarın (Tr - Rus) Rapor No: 27 Şubat 2011 Mısır Devriminin Ayak Sesleri: Bir Devrin Sonu mu? Rapor No: 28 Rapor No: 6 Şubat 2011 Uluslararası Deniz Hukukunda Kıyı Devletlerinin Gemilere El Koyma Yetkisinin Sınırları: Gürcistan ın Karadeniz de Seyreden Gemilere El Koyması Rapor No: 29 Şubat 2011 Tunus Halk Devrimi ve Türkiye Deneyimi Rapor No: 30 Şubat 2011 Kerkük te Mülk Anlaşmazlıkları: Saha Araştırmasına Dayalı Bir Çalışma Rapor No: 31 Rapor No: 7 Mart 2011 Afganistan ve Pakistan da Yaşanan Gelişmeler ve Uluslararası Güvenliğe Etkileri Rapor No: 32 Mart 2011 Suudi Arabistan da Şii Muhalefet Sorunu ve Etkileri Rapor No: 33 Mart 2011 Irak ta Türkmen Varlığı Rapor No: 34 Mart 2011 Irak ta Türkmen Basını (Tr Ar) Rapor No: 35 Mart 2011 Irak ta Mevcut Siyasi Durum ve Önemli Siyasi Gelişmeler Rapor No: 36 Su Araştırmaları Programı Rapor No: 1 Mart 2011 Eu s Water Framework Directive Implementation in Turkey: The Draft National Implementation Plan (Eng) Rapor No: 37 Mart 2011 Tunus Halk Devrimi ve Sonrası Rapor No: 38 Mart 2011 Libya Savaşı, Uluslararası Müdahale ve Türkiye Rapor No: 39 Mart 2011 Tarihten Günümüze Libya 28

30 AZERBAYCAN DA CUMHURBAŞKANLIĞI SEÇİMLERİ: BEKLENTİLER VE GERÇEKLER THE Rapor No: 40 Su Araştırmaları Programı Rapor No: 2 Mart 2011 İklim Değişiminin Güvenlik Boyutu ve Ortadoğu ya Etkileri Rapor No: 41 Mart 2011 Karikatürlerin Dilinden Irak ı Anlamak-1 Rapor No: 42 Su Araştırmaları Programı Rapor No: 3 Nisan 2011 Nil Nehri Havzasının Hidropolitik Tarihi ve Son Gelişmeler Rapor No: 43 Nisan 2011 Kuzey Irak ın Sosyal-Siyasal Yapısı ve Kürt Bölgesel Yönetimi nin Türkiye ile İlişkileri Rapor No: 44 Su Araştırmaları Programı Rapor No: 4 Nisan 2011 Meriç Nehri Havzası Su Yönetimi nde Uluslararası İşbirliği Zorunluluğu Rapor No: 45 Nisan 2011 Suriye de Demokrasi mi İç Savaş mı? : Toplumsal-Siyasal Yapı, Değişim Senaryoları ve Sürecin Türkiye ye Etkisi Rapor No: 46 Mayıs 2011 Suriye de İktidar Mücadelesi, Uluslararası Toplumun Tepkisi ve Türkiye nin Konumu Rapor No: 47 Su Araştırmaları Programı Rapor No: 5 Mayıs 2011 Türkiye-Suriye İlişkileri: Sınıraşan Sularda Örnek İşbirliği Olarak Asi Dostluk Barajı Rapor No: 48 Mayıs 2011 Orsam Söyleşileri - 2 Iraklı Araplar, Azınlıklar ve Akademisyenler-1 Rapor No: 49 Mayıs 2011 Orsam Söyleşileri - 2 Irak Türkmenleri-1 Rapor No: 50 Mayıs 2011 Orsam Söyleşileri - 3 Iraklı Kürt Yetkililer, Akademisyenler ve Gazeteciler-1 Rapor No: 51 Rapor No: 8 Mayıs Yılında Montrö Boğazlar Sözleşmesi Karadeniz in Değişen Jeopolitiği Çerçevesinde Rapor No: 52 Rapor No: 9 Mayıs 2011 Afganistan ve Bölgesel Güvenlik (Ortadoğu, Orta ve Güney Asya, Rusya Federasyonu) (Tr - Rus) Rapor No: 53 Mayıs 2011 Madagaskar: Bağımsızlığın 50. Yılında Kazanımlar, Kaçan Fırsatlar ve Türkiye ile İlişkiler Rapor No: 54 Mayıs 2011 Iraklı Grupların Temel Siyasi Sorunlara Bakışı ve Türkiye İle İlişkiler: Saha Araştırmasına Dayalı Bir Çalışma Rapor No: 55 Haziran 2011 Suriye Muhalefeti nin Antalya Toplantısı: Sonuçlar, Temel Sorunlara Bakış ve Türkiye den Beklentiler Rapor No: 56 Haziran 2011 Seçimler ve Ak Parti nin Tecrübesi (Tr Ar) Rapor No: 57 Haziran Haziran 2011 Türkiye Genel Seçimlerinin Ortadoğu Ülkelerindeki Yansımaları Rapor No: 58 Temmuz 2011 Karikatürlerin Dilinden 12 Haziran 2011 Türkiye Genel Seçimlerinin Ortadoğu daki Yansımaları Rapor No: 59 Temmuz 2011 Karikatürlerin Dilinden Irak ı Anlamak - 2 Rapor No: 60 Su Araştırmaları Programı Rapor No: 6 Temmuz 2011 Mekong Nehri Suları Üzerinde İşbirliği ve İhtilaf (Tr-Eng) Rapor No: 61 Temmuz 2011 Antalya da 1-2 Haziran 2011 Tarihlerinde Gerçekleşen Suriye de Değişim Konferansı nın Tam Deşifresi Rapor No: 62 Ağustos 2011 Karikatürlerin Dilinden Irak ı Anlamak - 3 Rapor No: 63 Su Araştırmaları Programı Rapor No: 7 Ağustos 2011 Görünmez Stratejik Kaynak: Sınıraşan Yeraltı Suları Rapor No: 64 Ağustos 2011 AK Parti nin 12 Haziran 2011 Genel Seçimlerindeki Zaferi (Tr Ar) Rapor No: 65 Ağustos 2011 Karikatürlerin Dilinden Arap Baharı - 1 Rapor No: 66 Ağustos 2011 Karikatürlerin Dilinden Libya İç savaşı ve Uluslararası Müdahale - 1 Rapor No: 67 Ağustos 2011 Somali: Bir Ulusun Yok Oluşu ve Türkiye nin İnsani Yardım Girişimi Rapor No: 68 Eylül 2011 Karikatürlerde Usame Bin Ladin Operasyonu ve Yankıları Rapor No: 69 Eylül 2011 Karikatürlerin Dilinden Irak ı Anlamak - 4 Rapor No: 70 Rapor No: 10 Eylül 2011 XXI. Yüzyılda Rusya ve Türkiye nin İran Politikaları (Tr - Rus) Rapor No: 71 Eylül 2011 Gazze Sorunu: İsrail Ablukası, Uluslararası Hukuk, Palmer Raporu ve Türkiye nin Yaklaşımı Rapor No: 72 Eylül 2011 Ortadoğu Ülkelerine Dair İstatistikler Rapor No: 73 Rapor No: 11 Ekim 2011 Anadolu Etki Alanı (Tr-Eng) Rapor No: 74 Rapor No: 12 Ekim 2011 Ukraine in Regress: The Tymoshenko Trial (Eng) Rapor No: 75 Rapor No: 13 Ekim 2011 Kazaklar ve Kazakistanlılar Rapor No: 76 Rapor No: 14 Ekim 2011 İtalya da Unutulmuş Türk Varlığı: Moena Türkleri (Tr - It) Rapor No: 77 Ekim 2011 ABD nin Çekilmesinin Ardından Irak Politikasının Bölgesel, Küresel Etkileri ve Türkiye ye Yansımaları 29

31 THE Rapor No: 78 Su Araştırmaları Programı Rapor No: 8 Ekim 2011 Türkiye de ve İsrail de Yapay Sulak Alanlar ile Atıksu Arıtımı ve Atıksuyun Sulama Amaçlı Olarak Tekrar Kullanımı Rapor No: 79 Ekim 2011 Yaklaşan Seçim Öncesi Tunus ta Siyasal Denklemler Rapor No: 80 Ekim 2011 Karikatürlerin Dilinden Irak ı Anlamak - 5 Rapor No: 81 Rapor No: 15 Ekim 2011 Büyük Güçlerin Afganistan Politikaları (Tr-Eng) Rapor No: 82 Rapor No: 16 Ekim 2011 Bölge Devletlerinin Perspektifinden Afganistan (Tr-Eng) Rapor No: 83 Kasım 2011 Suriye de Değişimin Ortaya Çıkardığı Toplum: Suriye Türkmenleri Rapor No: 84 Su Araştırmaları Programı Rapor No: 9 Kasım 2011 Somali nin Açlık Felaketi: Siyasi Kuraklık mı Yoksa Doğal Afet mi? (Tr-Eng) Rapor No: 85 Kasım 2011 Suriye Politik Kültüründe Tarihsel Pragmatizm, Beşar Esad Dönemi Suriye Dış Politikası ve Türkiye- Suriye İlişkileri Rapor No: 86 Kasım 2011 Geçmişten Günümüze Irak Türkmen Cephesi nin Yapısı ve İdari Durumu Report No: 87 Kasım 2011 Turkmen in Iraq and Their Flight: A Demographic Question? (Eng) Rapor No: 88 Kasım 2011 Irak ta Bektaşilik (Türkmenler Şebekler Kakailer) Rapor No: 89 Kasım 2011 Değişim Sürecindeki Fas Monarşisi: Evrim mi? Devrim mi? Rapor No: 90 Kasım 2011 Arap Dünyasının İstisnai Krallığı: Yerel Aktörler ve Arap-İsrail Uyuşmazlığı Çerçevesinde Ürdün Krallığı nın Demokratikleşme Deneyimleri (Tr-Eng) Rapor No: 91 Aralık 2011 Türkiye ve Arap Birliği nin Suriye ye Yaptırım Kararları ve Olası Sonuçları Rapor No: 92 Aralık 2011 Irak ta İhtilaflı Bölgelerin Durumu Report No: 93 Water Research Programme Report: 10 December 2011 Turkey and Wfd Harmonization: A Silent, But Significant Process (Eng) Rapor: 94 Aralık 2011 Türkiye-Fransa Krizinde Algının Rolü: Fransızların Türkiye Algısı Rapor No: 95 Aralık 2012 Karikatürlerle Arap Baharı 2 Rapor No: 96 Aralık 2011 Karikatürlerin Dilinden Irak ı Anlamak 6 Rapor No: 97 Ocak 2012 Karikatürlerin Dilinden Irak ı Anlamak 7 Rapor No: 98 Rapor No: 17 Ocak 2012 Kırgızistan da Cumhurbaşkanlığı Seçimi ve Türkiye ile İlişkilerine Etkisi Rapor No: 99 Ocak 2012 Türk Siyasal Partilerinin Hatay daki Suriyeli Sığınmacılar Konusundaki Açıklamaları ve Hatay daki Siyasi Parti Temsilcileri ile Hareketlerin Suriye Olaylarına Yaklaşımları (Mart-Aralık 2011) Rapor No: 100 Ocak 2012 Irak İstatistikleri Rapor No: 101 Su Araştırmaları Programı Rapor No: 11 Ocak 2012 Emniyetli İçme Suyu ve Sanitasyon Hakkı Rapor No: 102 Ocak 2012 Irak Hangi Şartlarda, Nasıl Parçalanabilir?: En Kötüye Hazırlıklı Olmak (Tr Eng) Rapor No: 103 Ocak 2012 Irak ta Petrol Mücadelesi: Çok Uluslu Şirketler, Uluslararası Anlaşmalar ve Anayasal Tartışmaların Işığında Bir Analiz Rapor No: 104 Su Araştırmaları Programı Rapor No: 12 Şubat 2012 Sınıraşan Akiferler Hukuku Taslak Maddeleri Üzerine Bir Değerlendirme (Tr Eng) Rapor No: 105 Şubat 2012 Irak Hukuk Mevzuatında Azınlıkların Siyasal Hakları Rapor No: 106 Şubat 2012 Irak Hukuk Mevzuatında Azınlıkların Siyasal Hakları Rapor No: 107 Şubat 2012 Uluslararası Hukuk ve Irak Anayasası Açısından Azınlıkların İnsan Hakları Rapor No: 108 Şubat 2012 Ekonomik İşbirliği Teşkilatı nın (EİT) Geleceği Rapor No: 109 Şubat 2012 Türkiye nin Yükselişi ve Bric Bölgesi (It) Rapor No: 110 Su Araştırmaları Programı Rapor No: 13 Mart 2012 İran da Su Kaynakları ve Yönetimi Rapor No: 111 Mart 2012 Suriye Kürt Muhalefetine Eleştirel Bir Bakış Rapor No: 112 Mart 2012 İran İslam Cumhuriyetinde Anayasal Sistem ve Siyasi Partiler Rapor No: 113 Rapor No: 18 Nisan 2012 Mongolia: A Developing Democracy and a Magnet for Mining (Eng) Rapor No: 114 Nisan 2012 Karikatürlerle Suriye Sorununu Anlamak - 8 Rapor No: 115 Nisan 2012 Suriye de Güvenli Bölge Tartışmaları: Türkiye Açısından Riskler, Fırsatlar ve Senaryolar Rapor No: 116 Su Araştırmaları Programı Rapor No: 14 Nisan 2012 Fayda Paylaşımı Kavramı, Teorik Altyapısı ve Pratik Yansımaları 30

32 AZERBAYCAN DA CUMHURBAŞKANLIĞI SEÇİMLERİ: BEKLENTİLER VE GERÇEKLER THE Rapor No: 117 Nisan 2012 Musul a Yatırım Geleceğe Yatırım Demektir Rapor No: 118 Rapor No: 19 Mayıs 2012 Ukrayna - Türkiye Ticari - Ekonomik Münasebetlerinin Analizi (Tr - Rus) Rapor No: 119 Rapor No: 20 Mayıs 2012 Bölgesel Gelişimin Trend ve Senaryolarının Araştırılmasındaki Araç: Jeopolitik Dinamikler (Tr - Rus) Rapor No: 120 Rapor No: 21 Mayıs 2012 Kazakistan Siyasi Sisteminin Gelişimi: 2012 Parlamento Seçimleri Rapor No: 121 Mayıs 2012 Musul da Yerel Siyaset ve Irak Siyasetinde Yeni Dinamikler (Saha Çalışması) (Tr - Eng - Ger) Rapor No: 122 Su Araştırmaları Programı Rapor No: 15 Mayıs 2012 Irak ta Su Kaynakları Yönetimi Rapor No: 123 Rapor No: 22 Haziran 2012 Küresel Göç ve Avrupa Birliği ile Türkiye nin Göç Politikalarının Gelişimi Rapor No: 124 Temmuz 2012 Türkiye Afrika da: Eylem Planının Uygulanması ve Değerlendirme On Beş Yıl Sonra (Tr - Eng - Fr) Rapor No: 125 Rapor No: 23 Temmuz 2012 Rusya nın Ortadoğu Politikası Rapor No: 126 Su Araştırmaları Programı Rapor No: 16 Temmuz 2012 Yeni Çerçeve Su Kanunu na Doğru: Su Kanunu Taslağı Üzerine Notlar Rapor No: 127 Ağustos 2012 Suriye de Kürt Hareketleri Rapor No: 128 Rapor No: 24 Eylül 2012 Günümüz Şartlarında Türkiye - Belarus Ekonomik Münasebetlerinin Gelişimi (Tr - Rus - Eng) Rapor No: 129 Rapor No: 25 Eylül 2012 Belarus-Türkiye: Devletlerarası İşbirliğinin Pozitif Dinamikleri (Tr - Rus - Eng) Rapor No: 130 Kasım 2012 Suriye Çerkesleri Rapor No: 131 Kasım 2012 Rapor No: 26 Üçüncü Dalga : Postmodernizmin Jeopolitiği Rapor No: 132 Kasım 2012 Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu nun Kerkük Ziyareti Rapor No: 133 Kasım 2012 Irak Kürdistan Bölgesi nde Muhalefetin Doğuşu ve Geleceği Rapor No: 134 Kasım 2012 Irak Çerkesleri Rapor No: 135 Rapor No: 27 Kasım 2012 Türkiye nin Eski Sovyet Cumhuriyetleriyle Münasebetlerinin Özellikleri (Tr - Rus - Eng) Rapor No: 136 Rapor No: 28 Kasım 2012 Türk-Ukrayna İlişkilerinde Entegrasyon Faktörü Olarak Türk-Kırım Münasebetleri (Tr - Rus) Rapor No: 137 Rapor No: 29 Aralık 2012 Belarus un Enerji Politikası ve Belarus un Rusya ve AB ile Enerji Alanında Geliştirdiği İşbirliği ( ) (Tr - Rus) Rapor No: 138 Aralık 2012 Birlik mi, PYD nin Güç Gösterisi mi? Erbil Anlaşmasından Sonra Suriye Kürt Dinamikleri Rapor No: 139 Aralık 2012 Suriye de Kürtler Arası Dengeler, Rejim Muhalifleri ve Türkiye: Çatışma-İstikrar Ayrımındaki İlişkiler Örüntüsü Rapor No: 140 Aralık 2012 Kuzey Irak ta İç Siyasal Dengeler ve Stratejik İttifak ın Geleceği Rapor No: 141 Aralık 2012 Irak ta Türkmen Eğitiminin Durumu Rapor No: 142 Ocak 2013 President Obama s Second Term: Domestic and Foreign Challenges (Eng) Rapor No: 143 Ocak Irak Değerlendirmesi ve Irak Kronolojisi Rapor No: 144 Su Araştırmaları Programı Rapor No: 17 Ocak 2013 Su Söyleşileri 2011 Rapor No: 145 Su Araştırmaları Programı Rapor No: 18 Ocak 2013 Su Söyleşileri 2012 Rapor No: 146 Rapor No: 30 Ocak Yılında Avrasya: Siyasi ve Ekonomik Analiz (Eng) Rapor No: 147 Rapor No: 31 Ocak 2013 Kültürler Arası Diyalog: İdil Ural Bölgesinden Büyük Litvanya Knezliğine Belarus-Litvanya Tatarları (Tr - Rus) Rapor No: 148 Ocak 2013 Uluslararası Politika ve Uygarlıklar (Uygarlıklar Çatışması ve Diyalog) Rapor No: 149 Şubat 2013 David Cameron ve AB: Dönüşü Olmayan Karar (Eng) Rapor No: 150 Mart 2013 Suriye Türkmenleri: Siyasal Hareketler ve Askeri Yapılanma Rapor No: 151 Nisan 2013 Irak Kürdistan Bölgesi nde Demokrasi Süreci ve Sorunları Rapor No: 152 Nisan 2013 Irak ta 2013 Yerel Seçimlerine İlişkin Temel Veriler Rapor No: 153 Nisan 2013 Irak ta Seçim Yasaları Rapor No: 154 Mayıs 2013 Programı Rapor No: 19 Avrupa Birliği Su Çerçeve Direktifi Kapsamında Sınıraşan Sular Rapor No: 155 Rapor No: 32 Mayıs 2013 Montreux Boğazlar Konferansı Tutanaklarından Tarihe Düşen Notlar ve Kanal İstanbul 31

33 THE Rapor No: 156 Reyhanlı Raporu Rapor No: 157 Mayıs 2013 Reyhanlı da Suriyeliler ile Söyleşiler - I Rapor No: 158 Mayıs 2013 Reyhanlı da Suriyeliler ile Söyleşiler - II Rapor No: 159 Mayıs 2013 Reyhanlı da Suriyeli Kadınlar ile Söyleşiler - III Rapor No: 160 Mayıs 2013 Reyhanlı da Suriyeliler ile Söyleşiler (Reyhanlı Saldırısı Sonrası) - IV Rapor No: 161 Haziran 2013 Musul ve Anbar Yerel Seçimleri: Seçim Öncesi Siyasi Durum ve Seçime İlişkin Temel Veriler Rapor No: 162 Rapor No: 33 Kabotaj, Münhasır Ekonomik Bölge, Petrol ve Doğal Gaz Haklarımız Rapor No: 163 Temmuz 2013 Somali de Bitmeyen Siyasi Kriz Rapor No: 164 Ağustos 2013 Suriye nin Kuzeyindeki Çatışmalar ve Olası Etkileri (Tr-Eng) Rapor No: 165 Ağustos 2013 İl Meclisi Seçimleri ve Musul un Geleceği Rapor No: 166 Eylül 2013 Suriye İç Savaşı, Küresel Aktörler ve Kosova Modeli Rapor No: 167 Eylül 2013 Mısır da Son Dönemde Önde Gelen Laik-Liberal-Solcu Hareketler Rapor No: 168 Eylül 2013 Geçmişin Gölgesinde Mısır da Darbe Rapor No: 169 Eylül 2013 Rapor No: 34 Türkiye-Kırgızistan Münasebetleri (Tr-Rus) Rapor No: 170 Eylül 2013 Rapor No: 35 Azerbaycan da Cumhurbaşkanlığı Seçimleri: Beklentiler ve Gerçekler 32

34 AZERBAYCAN DA CUMHURBAŞKANLIĞI SEÇİMLERİ: BEKLENTİLER VE GERÇEKLER THE AKADEMİK KADRO Hasan Kanbolat Başkanı Prof. Dr. Meliha Benli Altunışık Danışmanı, ODTÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürü Doç. Dr. Hasan Ali Karasar Danışmanı, The Black Sea International Koordinatörü - Atılım Üniversitesi Prof. Dr. Tarık Oğuzlu Danışmanı, Uluslararası Antalya Üniversitesi Doç. Dr. Harun Öztürkler Danışmanı, Afyon Kocatepe Üniversitesi Doç. Dr. Mehmet Şahin Danışmanı, Gazi Üniversitesi Doç. Dr. Özlem Tür Danışmanı, ODTÜ Uluslararası İlişkiler Doç. Dr. İlyas Kemaloğlu (Kamalov) Danışmanı, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Tarih Bölümü Habib Hürmüzlü Danışmanı Yrd. Doç. Dr. Serhat Erkmen Danışmanı, Ahi Evran Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı Yrd. Doç. Dr. Canat Mominkulov Danışmanı, Al Farabi Kazak Ulusal Üniversitesi Yrd. Doç. Dr. Didem Danış Danışmanı, Galatasaray Üniversitesi Yrd. Doç. Dr. Bayram Sinkaya Danışmanı, Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Dr. Jale Nur Ece Danışmanı, Deniz Emniyeti ve Güvenliği Doç. Dr. Yaşar Sarı Danışmanı, Kırgızistan-Türkiye Manas Üniv. Ögretim Üyesi Dr. Süreyya Yiğit Danışmanı, Avrasya Arif Keskin Danışmanı Çiğdem Tunç Danışmanı Gökçen Ekici Oğan Danışmanı, Avrasya Av. Aslıhan Erbaş Açıkel Danışmanı, Enerji-Deniz Hukuku D. Halit Yılmaz Danışmanı, Güvenlik Pınar Arıkan Sinkaya Danışmanı, Ortadoğu - ODTÜ Uluslararası İlişkiler Bölümü Volkan Çakır Danışmanı, Afrika Dr. Göknil Erbaş, Karadeniz Tamer Koparan Yönetici Editörü Bilgay Duman Uzmanı, Ortadoğu Oytun Orhan Uzmanı, Ortadoğu Fazıl Ahmet Burget Uzmanı, Ortadoğu, Afganistan Seval Kök Uzman Yardımcısı, Ortadoğu Nebahat Tanriverdi Uzman Yardımcısı, Ortadoğu Shalaw Fatah Uzman Yardımcısı, Ortadoğu Aytekin Enver Uzman Yardımcısı, Ortadoğu Tuğçe Kayıtmaz Mütercim Tercüman Uğur Çil, Ortadoğu Su Araştırmaları Programı Dr. Tuğba Evrim Maden Su Araştırmaları Programı Hidropolitik Uzmanı Dr. Seyfi Kılıç Su Araştırmaları Programı Hidropolitik Uzmanı DANIŞMA KURULU Dr. İsmet Abdülmecid Irak Danıştayı Eski Başkanı Av. Aslıhan Erbaş Açıkel Danışmanı, Enerji-Deniz Hukuku Hasan Alsancak İhlas Holding, Gn.Md.Yrd., Statejik İs Gelistirme ve Dış İliskiler Prof. Dr. Meliha Benli Altunışık Ortadoğu Danışmanı, ODTÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Ahat Andican Devlet Eski Bakanı, İstanbul Üniversitesi Prof. Dr. Tayyar Arı Uludağ Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı Prof. Dr. Ali Arslan İstanbul Üniversitesi, Tarih Bölümü Başar Ay Türkiye Tekstil Sanayii İşveren Sendikası Genel Sekreteri Prof. Dr. Mustafa Aydın Kadir Has Üniversitesi Rektörü Doç. Dr. Ersel Aydınlı Bilkent Üniversitesi Rektör Yardımcısı & Fulbright Genel Sekreteri Dr. Serdar Aziz Danışma Kurulu Üyesi Prof. Dr. Hüseyin Bağcı ODTÜ, Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı Prof. Dr. İdris Bal TBMM 24. Dönem Milletvekili Doç. Dr. Ersan Başar Karadeniz Teknik Üniversitesi, Deniz Ulaştırma İşletme Mühendisliği Bölüm Başkanı Kemal Beyatlı Irak Türkmen Basın Konseyi Başkanı Barbaros Binicioğlu Ortadoğu Danışmanı Prof. Dr. Ali Birinci Polis Akademisi Doç. Dr. Mustafa Budak Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdür Yardımcısı Doç. Dr. Hasan Canpolat Vali, Milli Savunma Bakan Danışmanı Prof. Dr. Mesut Hakkı Caşin Yeditepe Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümü E. Hava Orgeral Ergin Celasin 23. Hava Kuvvetleri Komutanı Doç. Dr. Mitat Çelikpala Kadir Has Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı Prof. Dr. Gökhan Çetinsaya YÖK Başkanı Prof. Dr. Ramazan Daurov Rusya Bilimler Akademisi Doğu Çalışmaları Enstitüsü, Direktör Yardımcısı Prof. Dr. Volkan Ediger İzmir Ekonomi Üniversitesi, Ekonomi Bölümü Prof. Dr. Cezmi Eraslan Başbakanlık Atatürk Araştırma Merkezi Başkanı Prof. Dr. Çağrı Erhan Ankara Üniversitesi, Avrupa Toplulukları Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürü Dr. Amer Hasan Fayyadh Bağdat Üniversitesi, Siyaset Bilimi Fakültesi Dekanı Mete Göknel BOTAŞ Eski Genel Müdürü Osman Göksel BTC ve NABUCCO Koordinatörü Timur Göksel Beyrut Amerikan Üniversitesi Öğretim Üyesi 33

35 THE Av. Niyazi Güney Prens Group Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Noyan Gürel Danışmanı, SUNEL Ticaret Türk A.Ş. İcra Kurulu Başkanı Prof. Dr. Muhamad Al Hamdani Irak ın Ankara Büyükelçiliği Kültür Müsteşarı Numan Hazar Emekli Büyükelçi Doç. Dr. Pınar İpek Bilkent Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü Doç. Dr. Toğrul İsmail TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü Doç. Dr. Şenol Kantarcı Kırıkkale Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü Doç. Dr. Nilüfer Karacasulu Dokuz Eylül Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü Selçuk Karaçay Vodofone Genel Müdür Yardımcısı Prof. Dr. M. Lütfullah Karaman Istanbul Medeniyet Üniversitesi - (SBF) Uluslararası İlişkiler Bölümü Doç. Dr. Şaban Kardaş TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü Arslan Kaya KPMG,Yeminli Mali Müşavir Dr. Hicran Kazancı Irak Türkmen Cephesi Türkiye Temsilcisi İzzettin Kerküklü Kerkük Vakfı Başkanı Prof. Dr. Ahmet Kesik Kalkınma Bakanlığı Yönetim Hizmetleri Genel Müdürü Doç Dr. Elif Hatun Kılıçbeyli Çukurova Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı Prof. Dr. Mustafa Kibaroğlu Okan Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı Prof. Dr. Aleksandr Knyazev Rus-Slav Üniversitesi (Bişkek) Prof. Dr. Alexandr Koleşnikov Diplomat Prof. Dr. Erol Kurubaş Kırıkkale Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı Prof. Dr. Talip Küçükcan Marmara Üniversitesi, Ortadoğu Araştırmaları Enstitüsü Müdürü Daniele Lazzeri Chairman II Nodo di Gordio Hediye Levent Gazeteci (Suriye) Dr. Max Georg Meier Hanns Seidel Vakfı Proje Müdürü (Bişkek) Prof. Dr. Mosa Aziz Al Mosawa Bağdat Üniversitesi Rektörü Büyükelçi Shaban Murati Arnavutluk Uluslararası Çalışmalar Enstitüsü Dr. Sami Al Taqi Orient Research Center Başkanı Prof. Dr. Mahir Nakip Erciyes Üniversitesi İİBF Öğretim Üyesi Prof. Dr. Vitaly Naumkin Rusya Bilimler Akademisi Doğu Çalışmaları Enstitüsü Direktörü Dr. Farhan Ahmad Nizami Oxford Üniversitesi İslami Çalışmalar Merkezi Yöneticisi Prof. Dr. Dorayd A. Noori Irak ın Ankara Büyükelçiliği Kültür Müsteşarı Yardımcısı Muhammed Nurettin Beyrut Stratejik Araştırmalar Merkezi Başkanı Murat Özçelik Emekli Büyükelçi Prof. Dr. Çınar Özen Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Uluslararası İlişkiler Bölümü Doç. Dr. Harun Öztürkler Ortadoğu Danışmanı, Afyon Kocatepe Üniversitesi Prof. Dr. Victor Panin Pyatigorsk Üniversitesi (Pyatigorsk, Rusya Federasyonu) Prof. Aftab Kamal Pasha Hindistan Batı Asya Araştırmaları Merkezi Başkanı Dr. Bahadır Pehlivantürk TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü Doç. Dr. Fırat Purtaş Gazi Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü, TÜRKSOY Genel Sekreter Yardımcısı Prof. Dr. Suphi Saatçi Kerkük Vakfı Genel Sekreteri Safarov Sayfullo Sadullaevich Tacikistan Cumhurbaşkanlığı Stratejik Araştırmalar Merkezi Başkan Yardımcısı Ersan Sarıkaya Türkmeneli TV (Kerkük,Irak) Patrick Seale Ortadoğu ve Suriye Uzmanı Dr. Bayram Sinkaya Ortadoğu Danışmanı, Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Uluslararası İlşkiler Bölümü Doç. Dr. İbrahim Sirkeci Regent s College (Londra, Birleşik Krallık) Dr. Aleksandr Sotnichenko St. Petersburg Üniversitesi (Rusya Federasyonu) Zaher Sultan Lübnan Türk Cemiyeti Başkanı Dr. Irina Svistunova Rusya Strateji Araştırmaları Merkezi, Türkiye-Ortadoğu Araştırmaları Masası Uzmanı Prof. Dr. Türel Yılmaz Şahin Gazi Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü Mehmet Şüküroğlu Enerji Uzmanı İlhan Tanır Danışma Kurulu Üyesi, Vatan Gazetesi Washington Temsilcisi Doç. Dr. Oktay Tanrısever ODTÜ, Uluslararası İlişkiler Bölümü Prof. Dr. Erol Taymaz ODTÜ, Kuzey Kıbrıs Kampusü Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Sabri Tekir İzmir Üniversitesi, İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dekanı Dr. Gönül Tol Middle East Institute Türkiye Çalışmaları Direktörü Doç. Dr. Umut Uzer İstanbul Teknik Üniversitesi, İnsan ve Toplum Bilimleri Prof. Dr. Ermanno Visintainer Vox Populi Direktörü (Roma,İtalya) M. Ragıp Vural 2023 Dergisi Yayın Koordinatörü Prof. Dr. Vatanyar Yagya St. Petersburg Şehir Parlamentosu Milletvekili, St. Petersburg Üniversitesi (Rusya Federasyonu) Yaşar Yakış Büyükelçi, Dışişleri Eski Bakanı Semir Yorulmaz (Gazeteci, Mısır) ORTADOĞU ETÜTLERİ YAYIN KURULU Meliha Benli Altunışık ODTÜ Bülent Aras Dışişleri Bakanlığı Stratejik Araştırmalar Merkezi Başkanı Tayyar Arı Uludağ Üniversitesi İlker Aytürk Bilkent Üniversitesi Recep Boztemur ODTÜ Katerina Dalacoura Londra Ekonomi Üniversitesi (Birleşik Krallık) F. Gregory Gause Vermont Üniversitesi (ABD) Fawaz Gerges Londra Ekonomi Üniversitesi (Birleşik Krallık) Ahmet K. Han Kadir Has Üniversitesi Raymond Hinnebusch St. Andrews Üniversitesi (Birleşik Krallık) 34

36 AZERBAYCAN DA CUMHURBAŞKANLIĞI SEÇİMLERİ: BEKLENTİLER VE GERÇEKLER THE Rosemary Hollis City Üniversitesi (Birleşik Krallık) Bahgat Korany Durham Üniversitesi (Birleşik Krallık) Peter Mandaville George Mason Üniversitesi (ABD) Emma Murphy Durham Üniversitesi (Birleşik Krallık) ORTADOĞU ANALİZ YAYIN KURULU Prof. Dr. Meliha Benli Altunışık Hasan Kanbolat Doç. Dr. Hasan Canpolat Doç. Dr. Hasan Ali Karasar Yrd. Doç. Dr. Serhat Erkmen ODTÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürü Başkanı Vali, Milli Savunma Bakan Danışmanı Danışmanı, The Black Sea International Koordinatörü - Atılım Üniversitesi Danışmanı, Ahi Evran Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı 35

37 THE Ortadoğu Stratejİk Araştirmalar Merkezİ Süleyman Nazif Sokak No: 12-B Kat: 3-4 Çankaya / Ankara Tel: 0(312) Fax: 0 (312) orsam@orsam.org.tr blacksea@blacksea.org.tr