T.C SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ İŞLETME ANABİLİM DALI TÜRKİYE VE OECD ÜLKELERİNDE SAĞLIK SİSTEMLERİ VE KARŞILAŞTIRILMASI

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "T.C SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ İŞLETME ANABİLİM DALI TÜRKİYE VE OECD ÜLKELERİNDE SAĞLIK SİSTEMLERİ VE KARŞILAŞTIRILMASI"

Transkript

1 i T.C SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ İŞLETME ANABİLİM DALI TÜRKİYE VE OECD ÜLKELERİNDE SAĞLIK SİSTEMLERİ VE KARŞILAŞTIRILMASI TEZSİZ YÜKSEKLİSANS BİTİRME PROJESİ NURGÜL YAVUZ DANIŞMAN: DOÇ. DR. İSMAİL BEKÇİ ISPARTA, 2011

2

3 ii Önsöz Sağlık, hayatımızın en temel yapı taşıdır. Aldığımız her nefeste, attığımız her adımda, bütün bir ömürde sağlık değişmez paydamızdır. Gelişmiş ülkelerdeki sağlık sistemleri ve son yıllarda Türkiye de daha sağlıklı bir yaşam için yapılan sağlık reformlarını konu alan bu çalışmada bana destek olan ailem ve iş arkadaşlarıma minnetimi bildirir ve çalışmam boyunca yardımlarını esirgemeyen Doç. Dr. İsmail BEKÇİ ye teşekkür ederim. Nurgül YAVUZ

4 iii Özet Türk toplumunda sağlık düzeyinin geçmişten günümüze kadar nasıl geliştiği, bu konuda yapılan iyileştirmeler ve hükümetlerin sağlık politikaları ile ilgili bilgiler verilerek ülkemizde sağlık sektörünün genel yapısı incelenmiştir. Birleşmiş Milletler Örgütünün bir kuruluşu olan DSÖ (Dünya Sağlık Örgütü) nün son yıllarda sağlık konusunda ülkeler düzeyinde, daha sonra da bireyler düzeyinde sağlık hizmetlerinin iyileştirilmesi ve sağlıklı bireyler olarak yaşamın devam etmesi yolunda yaptığı çalışmalar değerlendirilmiştir. Türkiye de sağlık sistemi Cumhuriyetten günümüze kadar sürekli düzenlemeler ve yeniliklere sahne olmuş, fakat yapılan iyileştirmeler sağlık hizmetlerinde dünya standartlarını yakalamaya yeterli olmamıştır. Türkiye, 2003 yılında SDP (Sağlıkta Dönüşüm Programı) ile sağlık alanında etkin, verimli, hakkaniyetli sağlık hizmeti sunmak için bir dizi tedbirler almış ve bunları uygulamaya koymuştur. SDP bütün hatları ile ele alınmış ve Türkiye de sağlık alanında kaliteli hizmet sunumu, sağlık hizmetlerinin tek çatı altında toplanması vs. konuları hakkında bilgi verilmiştir. SDP ile yapılan reformlar ve iyileştirmeler, üst orta gelir düzeyine sahip ülkeler referans alınarak yapılmış, OECD üye ülkelerdeki sağlık sistemleri incelenmiş ve sağlık hizmetlerinde gelinen nokta OECD ülkeleri göstergeleri ile karşılaştırılmıştır.

5 iv ABSTRACT The development of health status of Turkish society from past to present along with the improvements on this issue, and the general structure of health sector have been studied by giving information on health policies of governments. The efforts of the World Health Organization (WHO) in recent years, an establishment under the Organization of the United Nations, to improve health services and people s level of well being at national levels and then at the level of individuals were discussed. Although continuous adjustments and improvements have been done on health care system in Turkey since the beginning of Turkish Republic, most of the developments in health services fell behind the world standards. Since 2003 Turkey has taken a series of measures to improve the health system through the SDP (the Health Transformation Program) and implemented those measures in order to deliver more effective, efficient, and equitable health care service. SDP has been discussed in all details and information has been given on such issues as the delivery of high quality service in the field of health care and the the unification of health services under one roof. The reforms and improvements achieved through SDP have been made in reference to upper-middle-income countries, the health systems in OECD member countries were examined and the level reached has been compared with indicators of health care in OECD countries.

6 v İÇİNDEKİLER BİRİNCİ BÖLÜM GENEL OLARAK SAĞLIK VE SAĞLIK HİZMETLERİ Bir İçgüdü Olarak Sağlık Bilimdeki Gelişmelerin Sağlık Hizmetlerine Yansımaları Mistik Dönem Polifarmasi Dönemi Etiyolojik Tedavi Dönemi Çağdaş Dönem Dünyada Sağlık Hizmetlerinin Gelişimi Hastanelerin Gelişimi Sağlık Hizmetlerinin Sınıflandırılması Koruyucu Sağlık Hizmetleri Tedavi Edici Sağlık Hizmetleri Rehabilite Edici (Rehabilitasyon) Sağlık Hizmetleri İKİNCİ BÖLÜM TÜRKİYE DE SAĞLIK HİZMETLERİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ VE YAPILANMASI Türkiye de Sağlık Hizmetlerinin Tarihsel Gelişimi Dönemi Dönemi Dönemi: Dönemi Dönemi TÜRKİYE DE SAĞLIK HİZMETLERİNİN YAPILANMASI Sağlık Hizmetlerinin Örgütlenmesi Sağlık Hizmetlerinin Finansmanı... 37

7 vi Sağlık Hizmetleri Arzı Toplumun Sağlık Düzeyi İnsan Kaynakları Sağlık Bilgi Sistemleri İlaç Politikaları Sağlık Bakanlığının Mevcut Yapısı ÜÇÜNCÜ BÖLÜM REFORMLAR ÖNCESİ TÜRK SAĞLIK SİSTEMİ VE OECD SAĞLIK SİSTEMİ Yakın Tarihte Yapılan Sağlık Reformları Öncesi Türk Sağlık Sistemi Yılında Türkiye de Sağlık Finansmanı Yılında Sağlık Harcamaları Sağlık Hizmetlerinin Sunulması OECD Üye Ülkelerde Sağlık Sistemi Üye Ülkelerde Sağlık Düzeyi ve Sağlık Harcamaları Üye Ülkelerde Sağlık Sistemi DÖRDÜNCÜ BÖLÜM TÜRKİYE DE YAKIN TARİHTE YAPILAN SAĞLIK REFORMLARI VE OECD ÜLKELERİ İLE KARŞILAŞTIRILMASI Türkiye de Yakın Tarihte Yapılan Sağlık Reformları Sağlıkta Dönüşüm Programı SDP Kapsamındaki Yönetişim Reformları Türkiye de Sağlık Reformları ve OECD Ülkeleri ile Karşılaştırılması OECD Ülkelerindeki Sağlık Durumu Belirleyicileri ve Türkiye Karşılaştırması SONUÇ KAYNAKÇA ÖZGEÇMİŞ

8 vii KISALTMALAR SDP SB NHS DSÖ MB HMO SGK AB TSH WHO - EURO GSYİH GSMH OECD GB DS DPT Bağ-Kur ABD TÜİK PBS MERNİS Sağlıkta Dönüşüm Programı Sağlık Bakanlığı İngiliz Ulusal Sağlık Sistemi Dünya Sağlık Örgütü Maliye Bakanlığı Health Maintenance Organisations Sosyal Güvenlik Kurumu Avrupa Birliği Temel Sağlık Hizmetleri DSÖ Avrupa Ülkeleri Gayri Saf Yurt İçi Hasıla Gayri Safi Milli Hasıla Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı Genel Bütçe Döner Sermaye Devlet Planlama Teşkilatı Bağımsız Çalışanlar Sosyal Sigortalar Kurumu Amerika Birleşik Devletleri Türkiye İstatistik Kurumu Personel Bilgi Sistemi Merkezi Nüfus İdaresi Sistemi

9 viii ŞEKİLLER DİZİNİ Şekil 1. İşlevlerine Göre Sağlık Sektöründe Yer Alan Kurum ve Kuruluşlar, Türkiye Şekil 2. Sağlık Bakanlığı Merkez Teşkilatı Şeması Şekil 3. Sağlık Bakanlığı Taşra Teşkilatı Şeması Şekil 4. Türkiye de Sağlık Alanında Başlıca Fonksiyonlar

10 ix TABLOLAR DİZİNİ Tablo 1. Hastanelerin Dağılımı, Türkiye, Şubat 2007 Tablo 2. Türkiye de Özel Sektöre Ait Teşhis ve Tedavi Kuruluşları, 2006 Tablo 3. Türkiye de Sağlık Harcamaları

11 10 BİRİNCİ BÖLÜM 1.GENEL OLARAK SAĞLIK VE SAĞLIK HİZMETLERİ 1.1.Bir İçgüdü Olarak Sağlık Canlıların temel içgüdüsü neslini sürdürmek ve sağlığını korumaktır. Beslenme, tehlikeden kaçınma, çiftleşme, acı dindirme gibi içgüdü olarak tanımlanan diğer birçok güdü ve davranışın kaynağı bu temel içgüdüdür. En basit canlılar olan, bitkilerin çoğunun güneşten gelen enerjiden en iyi biçimde yararlanabilmek için, yaprak ve çiçeklerini sürekli olarak güneşe doğru döndürdüğü ve gün boyunca onun hareketlerini izlediği bilinmektedir. Sağlığı koruma içgüdüsü hayvanlarda daha da gelişmiştir. Doğrudan sağlığı koruma ya da sıkıntıları gidermeye yönelik davranışlar sergilemektedir. Örneğin, etobur olan köpekler, kabızlık sıkıntısı olduğunda otlar arasındaki bir tür ayrık otunu bulur ve onu yiyerek müshil etkisinden yararlanır. Gözünde katarakt gelişen keçi, gözünü çalılara sürterek bir tür katarakt ameliyatı yapar. Hayvanlar bu tür davranışları sadece kendileri için sergilememekte diğer hayvanlara da yardım etmektedirler. Örneğin; birçok hayvan yaralı olan diğer bir hayvanın yarasını yalayarak pansuman yapmaktadır. Bu gözlem ve örneklerden hareketle, nesli sürdürmeye ve sağlığı korumaya yönelik davranışların, canlıların yeryüzünde var oluşu ile başladığını ve günümüze kadar devam ettiğini söyleyebiliriz. Sağlık hizmetlerinin insanlıkla birlikte var olageldiği, sağlık hizmetleri tarihinin insanlık tarihi ile yaşıt olduğu ve ilk eczacı ve doktorun ilk insan olduğu söylenebilir. İnsan topluluklarının örgütlü toplumlara dönüşmesi süreci, iş bölümü ve uzmanlaşmaya ortam hazırlayarak, sağlık meslekleri ve sağlık insan gücünün doğmasına sebep olmuştur. Sağlık hizmetlerinin örgütlü hizmetler grubu haline gelmesi ise sağlık sektörünün oluşmasını sağlamıştır.

12 Bilimdeki Gelişmelerin Sağlık Hizmetlerine Yansımaları Sağlık hizmetleri, gerek sağlık politikası yani hizmet sunma biçimi ve sektörün yapılanması gerekse bilimsel-teknolojik düzey ve anlayış yönünden sürekli bir değişim ve gelişim içinde olmuştur. Bu gelişim ve değişimde, bilimdeki gelişim ve birikimle birlikte(bilimsel dinamik), toplumların içinde bulunduğu üretim ilişkileri ve düzeyi (toplumsal dinamik) belirleyici olmuştur. Bilimsel gelişimin sağlık hizmetlerine yansıması açısından sağlık hizmetleri başlıca dört anlayıştan / dönemden geçmiştir Mistik Dönem İlkçağlarda, her türlü iyilik ve kötülük durumu birtakım doğaüstü güçlere ve olaylara dayandırılmakta idi. Örneğin; birinin hastalanması durumu o kişinin iyi ya da kötü mistik güçleri kızdırdığı ve bundan ötürü de cezalandırıldığı şeklinde algılanıyordu. Bunun bir sonucu olarak, birtakım içgüdüsel davranışlar dışındaki her türlü sağlık işlemlerinin esasını; doğa üstü güçlere tapınma, adak sunma, kötü ruhları kovma ve benzeri mistik eylemler oluşturmuştur. Hastanın içindeki kötü ruhun onu terk etmesi için, hastaya kötü kokulu ya da acı maddeler içirilmiştir. Bu amaçla ameliyatlar bile yapılmıştır. Kafatasına açılan bir delikle kötü ruhun kolayca buradan çıkmasına olanak sağlanmıştır. Bu anlayış ve uygulamaların kalıntıları, günümüzde de varlığını sürdürmektedir. Nazara karşı mavi boncuk takılması, al basmaması için loğusalara kırmızı elbise giydirilmesi vb. uygulamalar söz konusu anlayışın kalıntılarının örnekleridir Polifarmasi Dönemi Günlük yaşamdaki rastlantılar sonucunda bazı bitkilerin, gıdaların veya maddelerin birtakım sıkıntılara iyi geldiği gözlenmiştir. Bu gözlemler zamanla uygulamalarla zenginleştirilmiş ve pekiştirilmiştir. Böylece acı ve sıkıntıların bazı maddeleri kullanarak giderilmesi veya hafifletilmesi uygulamalarına başlanmıştır. Zamanla birçok hastalıkta ilaç diyebileceğimiz çeşitli maddeler kullanılır hale gelmiştir. Ancak bu uygulamalarda, madde ve hastalık ayrımı olmamıştır. Yani, aynı hastalıkta çok çeşitli maddenin veya aynı maddenin değişik hastalıklarda kullanımı

13 12 söz konusudur. Bu nedenle de çok ilaçlı (polifarmasi) dönem olarak adlandırılan bu uygulamaların uzantıları günümüzde de devam etmektedir Etiyolojik Tedavi Dönemi Bilim ve sağlık bilimindeki gelişmeye paralel olarak, birçok hastalığın etkeni veya oluş nedeni bulunmuş ve bilinir hale gelmiştir. Sonuçta, aynı yakınma ve belirtileri gösteren hastalıkların bile birbirinden ayrı olgular olduğu anlaşılmıştır. Hastalıkların tedavisinde esas olanın yakınmaların giderilmesi değil, bu yakınmaya yol açan nedenin giderilmesi ya da ortadan kaldırılması olduğunun farkına varılmıştır. Bu gelişmelerle birlikte hastalıkların tedavisinde bütün ağırlık hastalık etkeni veya hastalığı oluşturan nedeni gidermeye yönelik girişimlere verilmiştir. Bulaşıcı hastalıkların etkenleri olan mikroorganizmaların ve bunlara karşı antibiyotiklerin bulunması, hormonsal hastalıklarda bazı hormonların azlığı ya da fazlalığının bulunması ve tedavide söz konusu hormonun azlığının ya da etkisinin giderilmesi tedavilerinin bulunması bunlara örnektir. Buraya kadar özetlenen anlayış ve uygulamaların ortak özelliği, sağlık ortamına hasta kişi yok hastalık var anlayışının hakim olmasıdır. Bu anlayış ve dönemlerin her üçünde de hastalanan kişinin ailesiyle, toplumuyla ve çevresiyle bütünleşmiş bir varlık olduğu kavranamamış, kişiye yalnızca bir hastalık tablosu gözüyle bakılmıştır (Akdur, 2003) Çağdaş Dönem Zamanla birçok hastalığın etkeninin bulunmasına karşın, kanserler, kalp ve damar hastalıkları gibi bazı hastalıklarda belli bir etken saptanamamıştır. Daha sonra bu tür hastalıkların doğrudan belli bir etken ile ilişkili olmadığı, çevredeki birçok faktörün etkisi sonucunda oluştuğu anlaşılmıştır. Ayrıca, belli bir hastalığa neden olan aynı etkenin bazı kişileri hastalandırdığı halde diğer bazılarını hastalandırmadığı da görülmüştür. Aynı etken bazı toplumlarda salgınlara ve kitle ölümlere neden olurken diğer bazılarında ciddi kişisel ve toplumsal sorunlara bile yol açmamaktadır. Bu ve benzeri gözlemler hastalıkların oluşmasının yalnızca insan ve etken ilişkisine indirgenemeyeceği ya da yalnızca etkenin varlığıyla açıklanamayacağı, hastalıkların

14 13 oluşması konusunun daha ayrıntılı bir biçimde incelenmesi gerektiği düşüncesini doğurmuştur. Epidemiyoloji disiplinindeki gelişme, hastalıkların oluş mekanizmasının ayrıntılı bir şekilde incelenmesine olanak sağlamıştır. Bu incelemeler, hastalığın oluşumunda hastalık etkeninin yanında çevresel (fizik çevre, biyolojik çevre, sosyal çevre) ve kişisel faktörlerin de önemli bir rol oynadığını göstermiştir. Bir hastalığın oluşması için yan yana gelmesi gereken faktörler; etken, kişi ve çevre başlıkları ile adlandırılan üç grup altında toplanmıştır. Hastalıklar epidemiyolojik üçlü olarak adlandırılan üç grup faktörün arasındaki ilişkiler ve etkileşimler sonunda oluşmaktadır. Epidemiyolojik üçlünün kendi arasındaki ilişkiler bir kaldıraca benzetilerek açıklanmıştır. Çevre bu kaldıracın destek noktasında bulunmakta olup, insan sağlığında çok önemli ve belirleyici bir role sahiptir. Günümüzde yapılan toplumsal ölçekli araştırma ve izlemeler, tek tek hastaları tedavi etmekle toplumun sağlık düzeyini yükseltmenin olanaklı olmadığını, hatta tedavi edilen kişiye bile köklü bir çözüm getirmediğini göstermektedir. Çünkü kişinin yaşadığı ortamdaki etken ve olumsuz çevresel faktörler ve kişinin bunlarla olan ilişkileri devam ettiği sürece, hastalanan kişi tedavi edildikten sonra bu ortama tekrar gönderildiğinde hastalık yinelemektedir. Üstelik hastalar kervanına yeni hastaların eklenmesi de sürmektedir. Bu kısır döngüyü kırmada ve toplumların sağlık düzeyini yükseltmede, yalnızca hastaların tedavisinin önemli bir katkısı olmamaktadır. Bu kısır döngüyü kırmak için sağlık ve sağlık hizmetlerine bütüncül bir anlayışla yaklaşılması ve koruyucu sağlık hizmetlerine önem ve öncelik verilmesi gerekmektedir. Bu gelişmelerin bir sonucu olarak, sağlık hizmetlerinde bir yandan koruyucu sağlık hizmetlerinin önem ve önceliği artarken öte yandan da koruyucu sağlık hizmeti bilgi ve teknikleri hızla gelişmiştir. Koruyucu sağlık hizmeti teknikleri bazı hastalıkları yeryüzünden silebilecek yeti ve kapsama kavuşmuştur. Böylece, sağlık hizmetlerinde kişileri önce sağlam iken korumak, buna karşın hastalanırlarsa erken

15 14 uygun tedavi vermek ve gereğinde de esenlendirmek (rehabilite etmek) diye tanımlanabilecek çağdaş sağlık anlayışı dönemine geçilmiştir. Geçmişte hastalığın kişisel bir sorun olduğu ve yalnızca hasta kişiyi ilgilendirdiği düşünülürdü. Oysa çağdaş anlayış bunun yanlış olduğunu, hastalıkların kişiden başlayarak tüm insanlığı ilgilendirdiğini kabul etmektedir. İngiltere de ortaya çıkan kadar deli dana hastalığı buna çok iyi bir örnek oluşturmuştur. Olay önce İngiltere nin toplum yaşamını ve ekonomisini daha sonra tüm AB ülkelerindeki yaşamı ve ekonomiyi sarsmıştır. Türkiye gibi birlik üyesi olmayan ülkelerde hatta tüm dünyada toplumsal yaşamı etkilemiştir. Buradan hareketle çağdaş anlayışta, hastalık tedavi ve kontrolünün kişisel ya da ulusal bir sorun olmadığını tüm insanlığın sorunu ve sorumluluğu haline geldiğini kabul eder. Çağdaş sağlık hizmeti anlayışı, sağlık ve sağlık hizmetlerine birtakım bilimsel ilkeler dizini ve bütünü içinde yaklaşan bir anlayıştır. Bu ilkelerin başlıcaları aşağıdaki gibi sıralanabilir. Çağdaş Sağlık Hizmeti Anlayışının İlkeleri -Kişinin yaşamı bir bütündür, sağlıklı ve hastalıklı dönemler diye birbirinden ayrılamaz. Kişinin hastalığı, sağlıklı dönem diye bilinen dönemdeki birikimlerin sonucudur. -Sağlık hizmeti, hastadan çok sağlama götürülen bir hizmettir ve koruma tedaviden daha önemlidir. -Kişi ve çevresi (fizik, biyolojik, sosyal) bir bütündür ve birbirinden soyutlanamaz. -Bir toplumda en sık görülen hastalık en önemli hastalıktır. -Hastalık yalnızca kişiyi ilgilendirmez, ailesinden başlayarak tüm toplumu etkiler ve ilgilendirir.

16 15 -Sağlık hizmeti, birçok sektörün hizmetinden etkilenen, bir ekip hizmetidir. (Akdur, 2003: 8) 1.3.Dünyada Sağlık Hizmetlerinin Gelişimi Modern bilimsel tıbbın geçmişi iki yüzyıldan daha kısadır. Yazılı tıp tarihinde kayda değer ilk gelişme 1798 yılında Jenner tarafından çiçek aşısının bulunmasıdır. 19. Yüzyılda laksatiflerin yanı sıra, morfin, kinin, striknin, atropin, daha sonra kodein ve kokainin bulunuşu tıbbın gelişimine önemli katkılar sağlamıştır li yıllarda anestetik maddelerin bulunması ile birlikte cerrahi tıp alanında atılımlar olmuşsa da, cerrahi tıp bilimlerinin asıl başarılı çalışmaları aseptik yöntemlerin geliştirilmesinden sonraya dayanmaktadır. Sağlık hizmetlerinin örgütlenme evrimi incelendiğinde aslında çok büyük bir çeşitliliğin olduğu görülmektedir. Hizmetlerin türü ve gelişimi bireylerin talepleri, kurumsallaşma, kültür, ekonomik özellikler gibi pek çok etken tarafından belirlenmekte ve toplumdan topluma farklılık göstermektedir. Başka bir deyişle sağlık hizmetlerinin örgütlenmesi için standart bir model oluşturmak mümkün olamamaktadır. Sanayi devriminin gerçekleştiği yılları arasında sağlık hizmetleri büyük ölçüde kentleşme, sanayileşme ve nüfus hareketlerinden etkilenmiştir. Bu dönemde hastalık ve bilim konusundaki yargıların değişmesi, sağlık alanında işbölümü ve uzmanlaşmanın artması, Batı Avrupa da risk paylaşımı mantığından hareketle sigortacılığın ortaya çıkması, hayırseverlik ve yöneticilik kavramlarının yer değiştirmesi gibi başka etkenler her ülkenin kendine özgü sağlık sistemini kurmasına yol açmıştır. Kinin, digitalis gibi yeni ilaçların bulunması ile bazı sorunlarda rahatlama sağlanmış, morfin kullanımı ile ağrı kontrol altına alınmış, anestezinin gelişmesi ile cerrahi işlemler hızlanmış, rontgen ve diğer laboratuar imkanlarının gelişmesi ile tanılar kolaylaşmış, buna bağlı olarak da her toplumda sağlık hizmeti veren örgütlerin gerekliliği ve önemi giderek artmıştır. Tedavi edici hizmetlerdeki gelişmelerin yanı sıra, evsel atıkların düzenli bir biçimde uzaklaştırılması gerekliliği,

17 16 haşere ile mücadele, içme ve kullanma suyunun temizliğinin önemi, hastalıkların aşı ile önlenmesi koruyucu hizmetlerde gelişmelere ve örgütlenmede değişimlere sebep olmuştur. Yirminci yüzyılın başında bu gelişmelere paralel olarak, sağlık alanında geleneksel birikim yerine bilimsel bilgiye dayanan profesyonelleşme, sağlık meslekleri ve uzmanlıkları gelişmeye, güç kazanmaya başlamıştır. Mesleklerin kurallara bağlanması ve örgütlenmesi ise yeni düzenlemeleri gerekli kılmıştır. Bunun doğal sonucu olarak eskiden uzman olmayan hayırseverler tarafından yürütülen hasta bakım hizmetleri, uzmanların kontrolüne geçmiş ve yönetim gerekliliği ortaya çıkmıştır. Diğer toplumsal alanlarda geliştirilen yönetim teknikleri ve bilgi birikimi sağlık hizmetlerinin yönetiminde de kullanılmaya başlanmıştır. Bu gelişmelerin doğal sonucu olarak sağlıkla ilgili mesleklerdeki eğitim ile hasta bakımı kurallara bağlanmıştır. Bu doğrultuda, 1910 yılında ABD de Carnegie Vakfı tarafından hazırlanan ve Flexner raporu olarak bilinen bir proje ile tıp eğitiminin hastanelerle bağlantılı olarak yapılması kararlaştırılmıştır. Bu yolla bilimsel bilgi birikiminin, klinik uygulama ile yani teorinin pratikle bütünleşmesi sağlanmıştır. İlk kez John Hopkins Hastanesinde yapılan bu uygulamayı, başka ABD ve Kanada örnekleri izlemiştir. Hastanelerin ve sağlıkla ilgili mesleklerin bir kurala bağlanması, ruhsatlandırılması da yirminci yüzyılın başında gerçekleşmiştir. Hekimlerin bir yere kayıtlı olma gerekliliği ilk kez ABD de 1870 li yıllarda hekimlik yapanların mesleki çıkarlarını korumak için bir talep olarak ortaya çıkmıştır yılında ABD Tıp Birliği hekimlik eğitimini ve mesleğini kurallara bağlamıştır. Ülkemizde ise 1928 yılında çıkarılan 1219 sayılı yasa ile sağlıkla ilgili tüm mesleklerin gerektirdiği yetkiler ve koşullar kurallara bağlanmıştır. Amerika kıtasında hekim ve hastane merkezli bu gelişmeler yaşanırken Avrupa da sağlık hizmetlerinin örgütlenmesi daha farklı bir yol izlemiştir. Buradaki gelişmelerin temelini sigortacılık oluşturmaktadır. On dokuzuncu yüzyıl sonunda Avrupa ülkelerinde gelişen genel sağlık sigortası, sağlık hizmeti verenlere bir fon

18 17 oluşturduğu gibi, hükümetlerin sağlık hizmetlerinin sunumu ve sağlık harcamaları konusunda düzenleyici ve denetleyici rol almasına yardımcı olunmuştur. Genel sağlık sigortasının ilk uygulaması 1883 yılında Almanya da ortaya çıkmıştır. Bismarck modeli olarak bilinen işverenlerce oluşturulan bu uygulama bazı değişikliklere uğrayarak kısa sürede diğer Avrupa ülkelerine yayılmış, 1888 de Avusturya, 1911 de İngiltere, 1945 te Fransa, 1955 te İsveç genel sağlık sigortasını kurmuştur. Sosyal refah kavramının geçerli olduğu Avrupa ülkelerinde sağlık hizmetlerinin örgütlenmesi ve finansmanı, devletin kontrolünde, sigortacılık temelinde gelişirken, ABD de büyük ölçüde piyasa kurallarına uygun olarak gelişmiştir Hastanelerin Gelişimi Arap ve Hint kültüründe geçmişi çok eski olan hastaneler Güney Avrupa da papaz ve rahibelerin hizmet sunduğu manastırlar bünyesinde kendisini göstermiştir. On üçüncü yüzyılda tüm Avrupa da hastane ya da benzeri örgüt bulunduğu bilinmektedir. İlk hastaneler kimsesi olmayan hastalara, yoksullara ve evinden uzak olan yolculara hizmet amacıyla kurulmuştur. Bu dönemde askerler ve denizcilerin sağlık bakımı hükümetlerin sorumluluğu altında hastanelere verilmiştir. Tam teşkilatlı ilk İslam hastanesi Abbasiler döneminde yaklaşık 800 yılında Harun er-reşit tarafından Bağdat ta kurulmuştur Yüzyıllar arasında Endülüs ten Hindistan a kadar geniş bir coğrafyada birçok darüşşifa kurulmuştur. Adudi, Nureddin ve Kallavun hastaneleri Ortaçağ ın en tanınmış darüşşifalarıdır. Dicle nehrinin kenarında yaptırılan Adudi hastanesinde tanınmış 24 hekim çalışmaktaydı. Hasta bakımının yanında tıp eğitiminin de verildiği bir kurumdu. Selçuklu sultanı Tuğrul Bey in emriyle onarılan, büyük gelir kaynaklarıyla vakıf olarak işletilen hastanenin, bir saray gibi konforlu olduğu dönemin gezginleri tarafından anlatılmıştır. Moğolların 1258 yılında Bağdad ı ele geçirmeleri sırasında tahrip edilmiş ve bir daha ayağa kalkamamıştır. Bu hastane İslam hastaneleri tarihinde teşkilat, hekim ve personel kadrosu, tedavi, tıp eğitimi ve uzmanlaşma

19 18 konularında önceki hastanelerden çok daha ileri bir aşamayı temsil eder. Ekonomik ve kültürel açıdan ileri bir durum gösteren Anadolu Selçuklu döneminde hemen her şehirde darüşşifa, darüssıhha veya bimaristan adıyla hastaneler açılmıştır. Bu dönemde sağlıkla ilgili yapılaşmadan başka; -Ordu için develerle taşınan seyyar hastaneler -Kervansaray hastaneleri -Saray hastaneleri -Halk hastaneleri kurmuşlardır. Deliler akıl hastası olarak kabul edilerek tedavi edilmiştir. Osmanlı döneminde ilk hastane 1399 da Sultan Orhan Zamanında Bursa da yapılmıştır. 1827'de Mustafa Behçet'in çalışmalarıyla Tıbhâne-i Âmire ve 1839'da Mekteb-i Tıbbiye-i Adliye-i Şâhâne tıp eğitimi kurumları kurulmuştur. 19. yüzyılda bulaşıcı hastalıkların tehdidi karşısında özellikle kolera, çiçek ve tifo için özel hastaneler kurulmuştur. Ayrıca akıl hastaları için hastaneler de kurulmuştur. Avrupa da önce kilisenin kontrolünde gelişen hastaneler, Fransız ihtilalinden sonra, iyi yönetilmedikleri gerekçesiyle, kamu yönetimine devredilmişlerdir. Aynı dönemde İspanya, Portekiz ve bu ülkelerin Latin Amerika daki sömürgelerinde bulunan hastanelerinin Katolik kilisesinin kontrolünde olduğu görülmektedir İngiltere de 1948 yılında Ulusal Sağlık Hizmetleri kurulana kadar hastanecilik yardım kuruluşlarının kontrolünde yürütülmüştür. Bu sistem Kuzey Amerika tarafından da benimsenmiş, kar amacı gütmeyen hastaneler kurulmuştur. Batı dünyasında başlangıçta kar amacı gütmeyen, din, ırk, sosyal sınıf farkı gözetmeyen ve gönüllülük temelinde gelişen hastane uygulamaları özellikle ABD de önce dini ayrımlara sahne olmuş, daha sonra da paralı hale gelmiştir.

20 Sağlık Hizmetlerinin Sınıflandırılması Dünya Sağlık Örgütü tarafından yapılan tanımlamada, sağlık; yalnızca hastalık veya sakatlığın olmayışı değil, bedence, ruhça ve sosyal yönden tam bir iyilik halidir. Bu tanımda bedensel ve ruhsal iyiliğin yanında sosyal yönden tam bir iyilik haline de vurgu yapılmaktadır. Sağlık hizmeti kavramı ilk başlarda dünyanın pek çok ülkesinde hastalıkların tedavisi şeklinde tanımlanmıştır. Zamanla hastalıkların mahiyetlerinin öğrenilmesi artan teknolojinin ve bilgi birikiminin katkısıyla hastalık hali oluşmadan hastalıklara sebep olan etkenlerle mücadele önem kazanmıştır. Günümüzde ise sağlığı korumak ve tam iyilik halinin devamını sağlamak hastalık halinin tedavisini sağlamaktan daha önemli hale gelmiştir. Sonuç olarak sağlık hizmetleri sadece hastalıkların tedavisi olmayıp, sağlığın korunması ve geliştirilmesi ile rehabilitasyon hizmetlerinin tümünü kapsamaktadır Koruyucu Sağlık Hizmetleri Hastalık hali oluşmadan kişilerin ve toplumun sağlığını korumak için verilen hizmetlerin tümünü kapsar. Bir toplumda, hastalıkları önleme ve toplumun sağlık düzeyini yükseltebilmenin en etkili ve kestirme yolu koruyucu sağlık hizmetleri iledir. Hastalık daha ortaya çıkmadan önce alınan her türlü önlem ve mücadeleyi kapsar. Koruyucu sağlık hizmetlerinin tüketimi sonucu ortaya çıkan fayda, onu tüketen dışında toplumun diğer üyelerine de fayda sağlar. Dolayısıyla sosyal faydası özel faydasından yüksek bir sağlık hizmetidir. Ana ve çocuk sağlığı, aile planlaması, hastalanma riski taşıyan grupların aşılanması, dengeli beslenme koşullarının oluşturulması, gıda denetimi ve kontrolü vb. hizmetlerden oluşmaktadır. Koruyucu sağlık hizmetlerini iki bölümde inceleyebiliriz(aktan, Işık ty.: 3); Çevresel sağlık hizmetleri; çevre sağlığını olumsuz yönde etkileyen faktörlerin giderilerek, sağlıklı çevresel bir ortam yaratılması hizmetlerini içermektedir.

21 20 Kişiye yönelik sağlık hizmetleri; bağışıklama (aşılama gibi), beslenmeyi düzenleme, teşhis ve tedavi, aşırı doğurganlığın kontrolü, ilaçla koruma, kişisel hijyen ve sağlık eğitimi hizmetlerinden oluşmaktadır Çevreye Yönelik Koruyucu Sağlık Hizmetleri İnsanın çevresinde bulunan ve onun sağlığını olumsuz etkileyen biyolojik, fiziksel, kimyasal ve sosyal etkenleri yok ederek, çevreyi olumlu hale getirme veya olumsuz çevre etmenlerinin kişileri etkilemesini önleme çabalarının tümü bu başlık altında toplanır. Bu başlık altındaki başlıca hizmetler aşağıdaki gibi sıralanabilir (Akdur, 2006: 18): -Yeteri kadar ve temiz su sağlanması, -Katı ve sıvı atıkların zararsız hale getirilmesi, -Konut sağlığı, -Endüstri sağlığı, -Vektörlerle (haşerelerle) savaş, -Hava kirliliği ile savaş, -Radyasyonla ve gürültü ile savaş. Sayılan bu hizmet grup ve türlerinden de anlaşılacağı üzere, çevreye yönelik koruyucu hizmetler, sağlık sektöründen daha çok, diğer sektör ve meslek grupları tarafından yürütülmesi gereken hizmetlerden oluşmaktadır. Sağlık sektörünün, bu alandaki temel görevi, danışmanlık, denetim ve eğitimdir (Akdur, 2006: 18)

22 Kişiye Yönelik Koruyucu Sağlık Hizmetleri Kişileri dolayısı ile de toplumu hastalık etkenlerine karşı dirençli ve güçlü kılarak onların insanları etkilemesini önlemeyi, hastalanmaları halinde ise, en erken dönemde tanı konularak, uygun tedavi ile hasarsız veya en az hasarla iyileşmelerini sağlayan hizmetler bu grup altında toplanır. Bu başlık altında sayılabilecek hizmetlerin başlıcaları aşağıdaki gibi sıralanabilir (Akdur, 2006: 18-19): -Erken tanı ve uygun tedavi, -Aşılama, -İlaçla koruma, -Beslenmenin iyileştirilmesi, -Sağlık eğitimi, -Aile planlaması. Bu grup hizmetler özellikle sağlık sektörü ve sağlık personelince yürütülen ve yürütülmesi gereken hizmetlerdir. Bu tür hizmetler, tedavi hizmetlerine göre daha kolay, etkili ve ekonomik olan hizmetlerdir. Akılcı bir sağlık ortamında bu tür hizmetlere önem ve öncelik verilmesi gerekir Tedavi Edici Sağlık Hizmetleri Koruyucu sağlık hizmetlerinin bir üst kademesini oluşturan ve alt kademedeki koruyucu sağlık hizmetlerine göre daha fazla özel fayda içeren bir hizmet türüdür. Hastalıkların tedavisi sonucu ortaya çıkan verimlilik artışı gibi nedenlerden dolayı sosyal fayda da içermektedir. Hastalık veya hastalık belirtileri ortaya çıktıktan sonra, hastalığın tanı-teşhis-tedavi edilmesi sürecini kapsayan hizmetlerdir. Tedavi edici sağlık hizmetleri bireyin ortalama ömrünü uzattığı gibi verimliliğini artırarak milli gelir artışına katkıda bulunur (Aktan, Işık, ty.: 3)

23 22 Tedavi edici sağlık hizmetleri kendi içinde; Birinci basamak tedavi hizmetleri, İkinci basamak tedavi hizmetleri, Üçüncü basamak tedavi hizmetleri olarak üç gruba ayrılmaktadır. Birinci basamak tedavi hizmetleri, hastaların evde ve ayakta (hastanede yatmadan) teşhis ve tedavisi hizmetlerini kapsamaktadır. Bu hizmetler esas olarak yataksız tedavi kuruluşlarında ve koruyucu hizmetlerle bir arada yürütülür. Bu hizmetleri veren birimlere de birinci basamak sağlık kuruluşu adı verilmektedir. Ülkemizde sağlık ocakları, dispanserler, ana-çocuk sağlığı merkezleri, özel poliklinik ve muayenehaneler bu hizmetleri veren kuruluşlardır. İkinci basamak tedavi hizmetleri, hastalıkların teşhis ve tedavilerinin yapıldığı yataklı tedavi kurumlarının sunduğu hizmetleri kapsar. Bu tür hizmetlerin sunulduğu genel hastanelere de ikinci basamak tedavi kuruluşu denilmektedir. Ülkemizde bu hizmetler, Sağlık Bakanlığı na bağlı il ve ilçe devlet hastaneleri ile diğer kurumlara bağlı (kamu ya da özel) genel amaçlı hastanelerde sunulmaktadır. Üçüncü basamak tedavi hizmetleri, özel bir yaş grubuna (çocuk hastalıkları hastanesi, geriatri hastanesi vb.), cinsiyete (jinekoloji ve doğum hastaneleri vb.) ya da hastalığa (verem, ruh ve akıl hastalıkları, onkoloji hastaneleri vb.) hizmet veren, o konudaki gelişmiş teknolojiyle ve üst düzeyde uzmanlaşmış personelle donanmış olan yataklı tedavi kuruluşlarında verilen hizmetleri kapsamaktadır. Bu hizmetler genellikle özel dal ya da eğitim hastanelerinde yürütülür. Bu tür hizmetleri veren kuruluşlara üçüncü basamak tedavi kuruluşu adı verilir. Ülkemizde bu tip hizmetler, başta Sağlık Bakanlığının eğitim ve araştırma hastaneleri, ihtisas hastaneleri, üniversite hastaneleri ve özel dal hastanelerinde verilmektedir.

24 Rehabilite Edici (Rehabilitasyon) Sağlık Hizmetleri Rehabilitasyon hizmetleri sağlık hizmetlerinde özel bir yeri kapsamaktadır. Kaza, ruhsal bozukluklar, vücudun organlarının etkili bir şekilde kullanılmasına engel olan kısıtlılık koşullarının ortadan kaldırılması vs. kapsamaktadır. Bu hizmetlerin amacı söz konusu kısıtlılık haliyle karşılaşan bireylerin bu halleriyle yaşama alıştırılmaları ve kendileri ve ailelerinin yaşadıkları acıyı hafifletme amacını taşımaktadır. Doğuştan veya kaza sonucu oluşan sakatlıkların hareket kabiliyetlerinin yükseltilmesi, özürlülerin topluma uyum sağlaması gibi hizmetler rehabilitasyon hizmetlerine örnek olarak verilebilir. Bu hizmetlerin kapsamında tıbbi rehabilitasyon ve sosyal rehabilitasyon yer almaktadır (Aktan, Işık, ty.: 3). Tıbbi rehabilitasyon, hastalık veya kaza sonrasında güçsüzleşen organın, fizik tedavi vb. tıbbi yöntemlerle yeniden güçlendirilmesi ya da tamamen kaybedilen organ yerine ortez-protez takılmak suretiyle kişiye o organın işlevini kısmen kazandırma türünden hizmetlere tıbbi esenlendirme (tıbbi rehabilitasyon) hizmetleri adı verilir. Bu hizmetler sonunda kişi sınırlı da olsa, günlük yaşam ve işlerini devam ettirebilme olanağına kavuşmuş olur. Tıbbi esenlendirme hizmetleri sağlık sektörü ve çalışanları tarafından yürütülen hizmetlerdir (Akdur, 2006: 20), Sosyal rehabilitasyon, fizik veya psikolojik hasarlı kişilerin geçimlerini sağlayacak bir iş bulması güçtür. Oysa yaşamlarını ailesine ve topluma yük olmadan devam ettirebilmeleri, durumlarına uygun bir işe yerleşmelerine bağlıdır. Aynı şekilde önceden sağlıklı olan ve çalışan bir kişinin daha sonra herhangi bir hastalık ya da kaza nedeniyle engelli hale gelmesi durumunda da kendisine yapabileceği bir işin verilmesi/işinin değiştirilmesi gerekir. Hiç çalışamayacak durumda olan veya o hale gelen kişilerin bir kurumda bırakılmasına gereksinim vardır. Bu ve benzeri türden hizmetlerin hepsine toplumsal/sosyal esenlendirme hizmetleri adı verilir. Toplumsal rehabilitasyon hizmetleri kendiliğinden olmaz, bunları yapacak bir takım toplumsal kurum ve örgütlenmelere gereksinim vardır. Ad ve türlerinden de anlaşılacağı üzere, toplumsal esenlendirme hizmetleri, toplumsal/sosyal hizmetler kurum ve personelince yürütülen hizmetlerdir.

25 24 İKİNCİ BÖLÜM 2.TÜRKİYE DE SAĞLIK HİZMETLERİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ VE YAPILANMASI 2.1.Türkiye de Sağlık Hizmetlerinin Tarihsel Gelişimi Türkiye de sağlık hizmetlerinin gelişimi Cumhuriyet öncesi dönem (Selçuklular ve Osmanlılar dönemi) ve Cumhuriyet dönemi olarak iki bölüme ayrılmaktadır. İlk Türk İmparatorluğu olan Selçuklular da, zamanın şartlarına göre gelişmiş bir sağlık sistemi uygulaması mevcuttu. Bu dönemde sağlık hizmetleri vakıflar aracılığı ile sunulmuş olup, Osmanlılar da ilk dönemlerinde bu uygulamaya bağlı kalmışlardır. İmparatorluk döneminde idari örgütlenmenin saray merkezli ve askersel olmasına koşut olarak, devlet eliyle yürütülen sağlık hizmetleri de daha çok saraya ve orduya yönelik olmuştur.19. yüzyılın ikinci yarısından sonra batıya yönelinmiş ve yaygın kitlelere de sağlık hizmeti götürme anlayışının ilk adımları atılmıştır. Türkiye Büyük Millet Meclisi nin açılması ile birlikte sağlık hizmetleri birinci derecede bir devlet görevi olarak ele alınmış ve 3 Mayıs 1920 de kabul edilen yasa ile Sıhhiye ve Muavenatı İçtimaiye Vekaleti (9,16)kurularak sağlık hizmetleri ayrı bir bakanlıkça yürütülen asli bir devlet görevi haline getirilmiştir. Biz burada cumhuriyet sonrası dönemi ele alacak ve sistemi günümüze kadar inceleyeceğiz Dönemi TBMM Hükümeti nin ilk sağlık bakanı olarak atanan Dr. Adnan Adıvar göreve başladığında ne yerleşmiş bir örgüt ve alt yapı ne de toplumun gereksinimlerine yanıt verecek yasal düzenlemeler vardı. Her şeyin yeniden kurulması gerekiyordu. Bu nedenle günümüze miras kalan ve tüm ülkeye yayılan sağlık alt yapısının başlangıcı bu tarihtir diyebiliriz.

26 25 Dr. Refik Saydam Dönemi: 1921 yılında bakanlığa atanan Dr. Refik Saydam, kısa süreli aralıklar dışında 1937 yılına kadar bu görevi sürdürmüştür. Dr. Saydam, Türkiye de sağlık hizmetlerinin örgütlenmesi ve yurda yayılmasında büyük bir başarı göstermiş ve hizmetlerin yapılanmasına damgasını vurarak, sağlık hizmetleri tarihimizde onurlu bir yer edinmiştir. Bu nedenle, Refik Saydam Dönemi diyebileceğimiz bu dönem, bugünkü anlamda sağlık hizmet ve örgütünün kurulduğu ve halen etkisini sürdürdüğü yıllar olmuştur( Akdur, 2003: 25). Dr. Refik Saydam Cumhuriyetin sağlık alanındaki hedeflerini belirleyerek, ihtiyaçları karşılayacak bilinçli bir sağlık politikası oluşturmuştur. Bu politikaların ana hatları aşağıda maddelenmiştir. Devletin sağlık örgütünü geliştirmek Doktor sayısını artırmak Numune hastaneleri açmak Ebe yetiştirmek Sağlık memuru yetiştirmek Doğum ve çocuk bakımevi açmak Verem sanatoryumu açmak Sıtma mücadelesi yapmak Frengi ve öteki sosyal hastalıklarla mücadele Trahom ile mücadele Sağlık-sosyal örgütlenmeyi köylere kadar götürmek Sağlık-sosyal yasalarını yapmak

27 26 TC Merkez Hıfzıssıhha Müessesesi ni kurmak Hıfzıssıhha Mektebi ni açmak İllerde Sağlık Müdürlükleri ilçelerde Hükümet Tabiplikleri kurularak, sağlık hizmetlerinin tüm yurda yayılması sağlanmıştır. Birinci basamağa ve koruyucu hizmetlere önem ve öncelik verilmiş, bu hizmetler doğrudan merkezi hükümetçe üstlenilerek genel bütçe imkanları kullanılmıştır. Yataklı tedavi hizmetlerinin yerel idareler (belediyeler, il özel idareleri) tarafından yürütülmesi politikası benimsenmiştir. Bu idarelere örnek olmak üzere, Ankara, İstanbul, Sivas, Erzurum ve Diyarbakır gibi büyük illerde doğrudan bakanlığa bağlı Numune Hastaneleri açılmıştır yılında 1219 Sayılı Tababet ve Şuabatı Sanatlarının Tarzı İcrasına Dair Kanun çıkarılarak sağlık personelinin yetki ve sorumlulukları belirlenmiş ve hizmet disiplin altına alınmıştır yılında, sağlık hizmetlerinin anayasası niteliğinde olan 1593 Sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu çıkarılmış ve böylece, sağlık hizmetlerinde alt politikaların ya da uygulamaların esasları belirlenmiştir yılında ise, 3017 Sayılı Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı Teşkilatı ve Memurin Kanunu çıkarılmış ve böylece Bakanlık merkez ve taşra örgütünün kuruluşu tamamlanarak, yetki ve sorumluluklarına açıklık getirilmiştir. Günümüzdeki sağlık hizmetlerinin, hala o zaman hazırlanmış olan yasalar ile yürütülmesi ve bu yasaların, bazı eksiklikler dışında, günümüz gereksinimlerine yanıt vermeye devam etmesi, bu yasaları hazırlayanların ileri görüşlülüğünü göstermektedir (Akdur, 2006: 29). Dr. Refik Saydam Dönemi nde, devlete bağlı sağlık örgüt ve birimlerinin tüm yurda yayılması için büyük bir çaba harcanırken, sağlık insan gücünün nicelik ve nitelik yönünden yeterli olması için bir dizi önlemlere de başvurulmuştur. Bu itibarla, hekimlerin sayısını artırmak ve kamuda çalışmalarını özendirmek amacıyla, Yatılı Tıp Talebe Yurtları kurulmuş ve tıp fakültesi mezunlarına mecburi hizmet uygulanmıştır. Tüm sağlık personelinin atama ve terfileri Sağlık Bakanlığı emrine alınarak, sağlık personelinin yönetimi tek elde ve merkezde toplanmıştır. Koruyucu sağlık hizmetlerinde çalışan personele daha yüksek bir ücret rejimi uygulanarak,

28 27 personelin hükümet tabiplikleri ve koruyucu hizmet birimlerinde çalışmaları teşvik edilmiştir Dönemi Bu dönemi Dr. Behçet Uz ve Demokrat Parti Dönemi olarak incelemek dönemin anlaşılması açısından daha açıklayıcı olacaktır. Merkezi yapıyı güçlendirmek ve sosyal içerik dahilinde politikalar geliştirmek amacıyla yasal düzenlemeler yapılmış ve uygulamalara geçilmiştir. Dr. Behçet Uz Dönemi( ); bu dönemde Behçet Uz tarafından hazırlanarak, 1946 yılında toplanan 9. Milli Tıp Kongresine sunularak yürürlüğe konulan Birinci On Yıllık Milli Sağlık Planı ilk önemli girişimdir. Behçet Uz Planı diye de anılan bu plana göre; ülke yedi sağlık bölgesine ayrılacak ve her bölgenin örgütlenmesi kendine yeterli hale getirilecekti. Bölgenin kurulması tamamlanınca, her bölgede bir tıp fakültesi açılması düşünülmüştür(4-9) Bu planda, çağdaş sağlık yönetiminin temel ilkelerinden biri olan, koruyucu ve tedavi edici hizmetlerin bütünleştirilmesi ve hizmet birimlerinin genel idareden ayrılarak nüfus esasına göre kurulması gibi amaçların benimsendiği görülmektedir. Böylece, koruyucu ve tedavi edici hizmetleri ayrı ayrı ele alan, yataklı tedavi hizmetlerini yerel idarelere bırakan anlayış terk ediliyor sağlık hizmetlerin tümü merkezi hükümet görev ve sorumluluğu haline getirilmiş oluyordu. Bölgesel Numune Hastaneleri, ana-çocuk sağlığı merkezleri, verem, ruh ve sinir hastalıkları hastaneleri de yine bu dönemde kurulmuştur. Bunların yanı sıra, sağlık ocaklarının sayısı da hızla artmıştır. İkinci Dünya Savaşı ndan sonra ortaya çıkan sıtma, suçiçeği, sifilis ve cüzzam ile mücadele etmek için Olağandışı Sıtma Kontrolü Yasası çıkarılmış ve hastalığa odaklı dikey örgütsel yapılar geliştirilmiştir te Sosyal Sigortalar Kurumu nun da temellerini atan İş Güvenliği Yasası çıkarılmış ve hizmet ile istihdam alanındaki SB tekeli ortadan kaldırılmıştır.

29 28 Demokrat Parti Dönemi; 1950 yılında iktidara gelen Demokrat Parti sağlık merkezlerini tüm yurda yaymaya gayret etmiş, bunun doğal bir sonucu olarak il ve ilçe hastanelerinin açılması hız kazanarak, yalnızca büyük kentlerde var olan hastane hizmetlerinin tüm yurda yayılmasında önemli başarılar kaydetmiştir. Cumhuriyetin başından beri genel politika sağlık hizmetlerinin bir kamu sorumluluğu ve görevi olması yönünde olmuştur. Buna karşılık özel sağlık kuruluşlarının kurulması ve hizmet vermesine sıcak bakılmış, özel kurum ve kuruluşların kurulması ve gelişmesini engelleyen herhangi bir yapı bulunmadığı gibi bu kuruluşlar teşvik de edilmiştir. Bir bakıma esas gücün kamuda olduğu karma ekonomi anlayışı sağlık sektörüne de yansımıştır. Bir yandan sağlık hizmetlerine kamunun yatırımı devam ederken öte yandan da özel sağlık kuruluşlarının gelişmesi için çaba harcanmıştır. Sağlık politikası alanında var olan bu ikircikli yapı, 1950 lerden sonra daha belirgin hale gelmiş, özellikle hükümetler düzeyinde, hizmetlerin özel birim ve kuruluşlara devredilmesi anlayışı hakim olmaya başlamıştır. Sağlık politikasına hakim olan bu ikircikli yapı sonucunda, başta kırsal kesim olmak üzere, hem tedavi edici hizmetlerde hem de koruyucu hizmetlerde çağ yakalanamamış ve gerisinde kalınmıştır. Halkın artan talepleri karşılanamadığı gibi, bu talepleri geçici önlemlerle de karşılamak imkansız hale gelmiştir(9). Bunun bir sonucu olarak kurum ve kuruluşlar kendi sağlık sorunlarına kendi olanakları ile çare aramaya başlamışlar, sağlık hizmeti üreten çeşitli örgütler ve birimler kurmaya başlamışlardır. Bunun ilk ve en büyük örneği yasası 1945 yılında çıkarılan ve uygulamalarına 1952 yılında geçilen Sosyal Sigortalar Kurumu ve buna bağlı hastaneler olmuştur. Sonuçta, sağlık sektörüne çok başlılık ve eşgüdümsüzlük hakim olmuştur. Bu dönemde yapılan yasalardan birçoğu hala yürürlüktedir ve sağlık örgütlenmemizin temelini hala bu yasalar oluşturmaktadır; Örneğin; Optisyenlik ve Optisyenler Yasası (Yıl 1940, Sayı 3958) Türk Tabipleri Birliği Yasası (Yıl 1953, Sayı 6023)

30 29 Eczacılar ve Eczaneler Yasası (Yıl 1953, Sayı 6197) Hemşirelik Yasası (Yıl 1954, Sayı 6283) Türk Eczacılar Birliği Yasası (Yıl 1956, Sayı 6643) bu yasalardan bir kaçıdır Dönemi: Bu dönemde farklı sağlık politikaları tartışılmaya başlanmış fakat sağlık hizmetlerinin toplumsallaştırılması benimsenmiştir. Sosyalleştirme Dönemi de diyebileceğimiz bu dönemde; 1961 yılında 224 sayılı Sağlık Hizmetlerinin Sosyalleştirilmesi Hakkında Kanun çıkarılmıştır. 224 Sayılı Yasa, sağlıklı yaşam ve tıbbi bakımı doğuştan kazanılmış bir hak ve bu hakkın gereğinin devlet tarafından yerine getirilmesi politikasını en açık bir biçimde ifade eden ve bunu kanun maddesi olarak yazılı hale getiren yasa olmuştur. Bu yasa ile sağlık hizmetlerinin her anlamda bütünleştirilmesi ve tek elden tüm yurda yayılması öngörülmüş ve amaçlanmıştır. Sağlıkta sosyalizasyon fiilen 1963 yılında başlamış ve 1983 te ülkenin tümüne yayılmıştır. Yaygın, sürekli, entegre, kademeli, il içinde bütünleşmiş bir yapı anlayışıyla sağlık evleri, sağlık ocakları, ilçe ve il hastaneleri şeklinde bir yapılanmaya gidilmiştir. Geniş bölgede tek yönlü hizmet ilkesinin alternatifi olan dar bölgede çok yönlü hizmet anlayışına geçilmiştir. İlk başta hemen Sosyalleştirme Programı ile köylerden ilçe ve şehir merkezlerine sağlık evleri, sağlık ocakları ve sağlık merkezleri kurulacaktır. Bunlar sıra ile birbirine bağlı olacaklar, sağlık merkezleri sağlık müdürlerine bağlı olacak ve hastanelerle işbirliği yapacaklardır. Maddi imkansızlık ve personel yetersizliği göz önüne alınarak bu planın gerçekleştirilmesi için yıllık bir süre gereklidir. Programın uygulanabilmesinin birinci koşulu hekimin serbest çalışmasına izin verilmemesi; tamamen devlet görevinde hizmet vermesidir. Bunu sağlamak için de

31 30 tam gün çalışarak sosyalleştirilmiş sağlık hizmetlerinde görev alacak olan hekimlere yüksek ücret ödenecektir (Aydın, 2002: 83) yılında Genel Sağlık Sigortası için bir kanun taslağı hazırlanmışsa da Bakanlar Kuruluna sevk edilememiştir yılında 2. Beş Yıllık Kalkınma Planı nda Genel Sağlık Sigortasının kurulması tekrar öngörülmüştür de Genel Sağlık Sigortası Kanun Taslağı, TBMM ye gönderilmiş fakat kanunlaşamamıştır de Sağlık Personelinin Tam Süre Çalışma Esaslarına Dair Kanun çıkarılmış ve kamu personeli olan doktorların muayenehane açmaları yasaklanmıştır yılında Sağlık Personelinin Tazminat ve Çalışma Esaslarına Dair Kanun ile bu kanun yürürlükten kaldırılmış ve tekrar muayenehane serbestliği getirilmiştir (Akdağ, 2008: 20) li yıllarda yönetime gelen iktidarların sahip olduğu neoliberal politikalarla sağlık politikası çelişmiştir. Hükümetler düzeyinde zaman zaman sosyalleştirme politikasını engelleme girişimleri olmuş ise de bu politika değiştirilemediği gibi aktif özelleştirme programı da uygulanamamıştır Dönemi 1982 Anayasası, sağlık hizmetleri ve idaresinde 1961 Anayasası ndakilere benzer hükümler içermektedir. Madde 60 ta herkesin sosyal güvenlik hakkına sahip olduğu ve bunun devletin sorumluluğu altında olduğu ifade edilir. Genel Sağlık Sigortası ise Madde 56 da yer almakta ve Genel Sağlık Sigortası oluşturulabilir hükmü ile ifade edilmektedir lerde, 1961 de başlayan toplumsallaşma politikalarının gelişimine şahit olunmuştur. Sağlık finansmanı yönetiminde büyüme 1987 yılında genel sağlık sigortası konusu yeniden gündeme gelmiş fakat konu ile ilgili yasal düzenlemeler tamamlanamamıştır. Aynı yıl Ana Sağlık Hizmetleri Yasası çıkmakla birlikte bu yasa ile ilgili düzenlemeler de bugüne kadar uygulanamamıştır. DPT sağlık sektörü ile ilgili kapsamlı bir plan oluşturmuş, bu planla ilgili olarak 1992 de Birinci Ulusal Sağlık Kongresi toplanmış ve yeniden yapılanma süreci başlamıştır de yapılan İkinci Sağlık Kongresi nde ulusal sağlık politikaları belirlenmiştir. Bu yıllardan sonra da sosyal güvenlik kapsamında yer almayan ve

32 31 ödeme gücü olmayan vatandaşların sağlık hizmetlerinin karşılanabilmesi için Yeşil Kart uygulamasına geçilmiştir de yapılan İkinci Sağlık Kongresi nde alınan kararlardan bazılarında yeni düzenlemeler yapılmış fakat beklenen sonuçlar elde edilememiştir. Hastanelerin özelleştirilmesi ve özerkleştirilmesine yönelik çalışmalardan da bu yıllarda sonuç alınamamıştır (Akdağ, 2008: 100) lı yılların başlarında sağlık hizmetlerinde yeniden yapılanma konusunda önemli girişimlerde bulunulmuştur. İlgili tarafların büyük bölümünün katılımıyla yaşanan bir sürecin ardından, sağlıkta reform önerilerini içeren Ulusal Sağlık Politikası Dokümanı yayınlanmıştır. Dokümandaki önerilerin o dönem itibariyle dünya genelinde geçerli sağlık politikası reform girişimlerine paralel olduğu söylenebilir. Sağlıkta reform politikalarının teme önerileri şu şekilde sıralanabilir (Berman ve Tatar, 2004: 7) Herhangi bir sağlık güvencesine sahip olmayan nüfusun genel sağlık sigortası kapsamına alınması, Birinci basamak hizmetler için kentsel alanlarda kişi başına ödeme ilkesini benimseyen aile hekimliği, Mevcut hastanelerin büyük ölçüde finansal özerklik ile birlikte özerk bir yapıya kavuşması, Hizmeti sunanlarla satın alanların birbirinden ayrılması ve hizmet sunucularının aynı havuzdaki kaynaklar için birbiri ile rekabet ettiği bir dahili piyasanın oluşturulması Dönemi Sağlık Bakanlığı nın 1 Temmuz 2003 tarihinde başlattığı ve 2003 yılı aralık ayında bir kitapçıkla kamuoyuna duyurduğu SDP, geçmişteki reform ve proje çalışmalarını değerlendirerek gelecekte geçilmesi düşünülen sağlık sistemini tasarlayacak ve bu sisteme geçişi kolaylaştıracak gerekli değişiklikleri yapmayı planlamıştır. SDP; sağlık hizmetlerinin etkili, verimli ve hakkaniyete uygun bir

33 32 şekilde organize edilmesi, finansman sağlanması ve sunulmasını hedeflemektedir (SB, 2007: 268). SDP programı ile ilgili detaylı açıklamalar 4. Bölümde yapılacaktır TÜRKİYE DE SAĞLIK HİZMETLERİNİN YAPILANMASI Sağlık Hizmetlerinin Örgütlenmesi Türkiye de sağlık sektörünün örgütlenmesinde çok sayıda resmi, yarı resmi ve özel kuruluş sağlık hizmeti üretiminde ve finansmanında görev yapmaktadır. Kamu kesiminde; S.B., M.S.B., S.S.K., Tıp Fakülteleri, M.E.B., P.T.T., T.C.D.D., Belediyeler ve Kamu İktisadi Kuruluşları sağlık hizmeti sunan başlıca kuruluşlardır. Bunların yanında dini gruplar, azınlıklar ve vakıfların yanında kar amaçlı özel sektör kuruluşları da hizmet vermektedir. Türkiye de sağlık hizmetlerinin tek elden yönetimi söz konusu değildir. Birçok kuruluş birbirinden habersiz hizmet üretmeye alışmakta olup, bunun doğal bir sonucu olarak, mevcut kaynakların verimli kullanılması sağlanamamaktadır.

34 33 Şekil 1: İşlevlerine Göre Sağlık Sektöründe Yer Alan Kurum ve Kuruluşlar,Türkiye POLİTİKA OLUŞTURMA SAĞLIK HİZMETLERİ SUNUMU Türkiye Büyük Millet Meclisi Devlet Planlama Teşkilatı Sağlık Bakanlığı Yüksek Öğretim Kurumu Anayasa Mahkemesi İDARİ KARAR ALMA Sağlık Bakanlığı İl Sağlık Müdürlükleri SAĞLIK HİZMETLERİ FİNANSMANI Maliye Bakanlığı Sosyal Güvenlik Kurumu (SSK, Bağ-Kur, Emekli Sandığı) Özel Sigorta Şirketleri Kendi Kendini Finanse Eden Kurumlar Uluslararası Ajanslar Kamu Sağlık Bakanlığı Üniversite Hastaneleri Savunma Bakanlığı Özel Özel Hastaneler Vakıf Hastaneleri Azınlık Hastaneleri Özel Çalışan Pratisyen/Uzman Hekimler Ayakta Tedavi Klinikleri Laboratuvarlar ve Tanı Merkezleri Eczaneler Tıbbi Cihaz ve Malzeme Satıcıları Sivil Toplum Örgütleri Kızılay Vakıflar, Dernekler Kaynak: Türkiye Sağlık Raporu, Hıfzıssıhha Mektebi Müdürlüğü, 2004, Ankara sayfa 29

35 34 Sağlık Bakanlığı dışında kalan kuruluşların genellikle ve yalnızca hastane hizmeti ürettiği ve sınırlı hizmet verdiği göz önüne alındığında, Türkiye deki sağlık hizmetlerinin temel çatısını Sağlık Bakanlığı örgütünün oluşturduğu söylenebilir. Ayrıca, yürürlükteki yasalara göre, ülkenin sağlığından sorumlu ve yetkili olan kuruluş Sağlık Bakanlığı dır. Sağlık Bakanlığı, merkezi yönetime dayalı bir örgüt olup, merkezde bakan illerde ise valiler örgütün temel otorite noktalarını oluşturmaktadır. Bakanlık yapısında, hem yatay, hem de dikey programlar yürüten birimler vardır. Sağlık Bakanlığı Merkez Teşkilatı Sağlık Bakanlığının örgütlenme yapısı şu anda bir Bakan, bir Müsteşar, yedi Müsteşar yardımcısı ve bunlara bağlı idari birimlerden oluşmaktadır (Şekil 2). İdari bilimler; Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü; Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğü; Ana-Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Genel Müdürlüğü; İlaç ve Eczacılık Genel Müdürlüğü; Sağlık Eğitimi Genel Müdürlüğü; Personel Genel Müdürlüğü ve Hudut ve Sahiller Sağlık Genel Müdürlüğü ile Avrupa Birliği Koordinasyon Daire Başkanlığı, Basın ve Halkla İlişkiler Müşavirliği, Bilgi İşlem Daire Başkanlığı, Bütçe Dairesi Başkanlığı, Dış İlişkiler Daire Başkanlığı, Halka İlişkiler Koordinatörlüğü, Hıfzıssıhha Mektebi Müdürlüğü, Hukuk Müşavirliği, İdari ve Mali İşler Daire Başkanlığı, İzleme ve Değerlendirme Birimi, Kanserle Savaş Dairesi Başkanlığı, Proje Yönetimi Destek Birimi, Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi Başkanlığı, Savunma Sekreterliği, Sıtma Savaş Daire Başkanlığı, Strateji Geliştirme Başkanlığı, Teftiş Kurulu Başkanlığı ve Verem Savaş Daire Başkanlığından oluşmaktadır (SB, 2007: ).

10.HAFTA Ulusal sağlık politikaları

10.HAFTA Ulusal sağlık politikaları 10.HAFTA Ulusal sağlık politikaları Birinci dönem: 1920-1961 İkinci dönem: 1961-1990 Üçüncü dönem: 1990-günümüz 2 Sağlık hizmetlerinin devletin temel görevlerinden biri olarak ele alınması 23 Nisan 1920

Detaylı

TÜRKİYEDE SAĞLIK HİZMETLERİ VE GELİŞİMİ. Hanife TİRYAKİ ŞEN İstanbul Sağlık Müdürlüğü İnsan Kaynakları Şube Müdürlüğü Personel Eğitim Birimi

TÜRKİYEDE SAĞLIK HİZMETLERİ VE GELİŞİMİ. Hanife TİRYAKİ ŞEN İstanbul Sağlık Müdürlüğü İnsan Kaynakları Şube Müdürlüğü Personel Eğitim Birimi TÜRKİYEDE SAĞLIK HİZMETLERİ VE GELİŞİMİ Hanife TİRYAKİ ŞEN İstanbul Sağlık Müdürlüğü İnsan Kaynakları Şube Müdürlüğü Personel Eğitim Birimi SAĞLIK HİZMETİ Kişilerin ve toplumların sağlığını korumak, hastalandıklarında

Detaylı

SAĞLIK YÖNETİMİ TÜRKİYE DE SAĞLIK HİZMETLERİNİN GELİŞİMİ VE ÖRGÜTLENMESİ

SAĞLIK YÖNETİMİ TÜRKİYE DE SAĞLIK HİZMETLERİNİN GELİŞİMİ VE ÖRGÜTLENMESİ SAĞLIK YÖNETİMİ TÜRKİYE DE SAĞLIK HİZMETLERİNİN GELİŞİMİ VE ÖRGÜTLENMESİ Kaynak: Sağlık İşletmeleri Yönetimi Prof. Dr. Dilaver TENGİLİMOĞLU Doç. Dr. Mahmut AKBOLAT Yrd. Doç. Dr. Oğuz IŞIK *Türkiye de Sağlık

Detaylı

SAĞLIK YÖNETİMİ SAĞLIK HİZMETLERİNİN ÖZELLİKLERİ, SINIFLANDIRILMASI VE FONKSİYONLARI

SAĞLIK YÖNETİMİ SAĞLIK HİZMETLERİNİN ÖZELLİKLERİ, SINIFLANDIRILMASI VE FONKSİYONLARI SAĞLIK YÖNETİMİ SAĞLIK HİZMETLERİNİN ÖZELLİKLERİ, SINIFLANDIRILMASI VE FONKSİYONLARI Kaynak: Sağlık İşletmeleri Yönetimi Prof. Dr. Dilaver TENGİLİMOĞLU Doç. Dr. Mahmut AKBOLAT Yrd. Doç. Dr. Oğuz IŞIK *Geçmiş

Detaylı

TEMEL SAĞLIK HİZMETLERİ (SHZ106U)

TEMEL SAĞLIK HİZMETLERİ (SHZ106U) DİKKATİNİZE: BURADA SADECE ÖZETİN İLK ÜNİTESİ SİZE ÖRNEK OLARAK GÖSTERİLMİŞTİR. ÖZETİN TAMAMININ KAÇ SAYFA OLDUĞUNU ÜNİTELERİ İÇİNDEKİLER BÖLÜMÜNDEN GÖREBİLİRSİNİZ. TEMEL SAĞLIK HİZMETLERİ (SHZ106U) KISA

Detaylı

Türkiye Sağlık Hizmetlerinin Finansmanı ve Sağlık Harcamalarının Analizi 2002-2013 Dönemi

Türkiye Sağlık Hizmetlerinin Finansmanı ve Sağlık Harcamalarının Analizi 2002-2013 Dönemi Türkiye Sağlık Hizmetlerinin Finansmanı ve Sağlık Harcamalarının Analizi 2002-2013 Dönemi Mehmet ATASEVER Mayıs, 2015 Türkiye Sağlık Hizmetlerinin Finansmanı ve Sağlık Harcamalarının Analizi 2002-2013

Detaylı

Sağlık örgütlenmesi ve sağlık bakanlığı. Öğr. Gör. Nurhan BİNGÖL

Sağlık örgütlenmesi ve sağlık bakanlığı. Öğr. Gör. Nurhan BİNGÖL Sağlık örgütlenmesi ve sağlık bakanlığı Öğr. Gör. Nurhan BİNGÖL Sağlık sisteminin unsurları Politika ve Strateji TBMM Sağlık Bakanlığı DPT Tedarikciler İlaç üreticileri Tıbbi malzeme Eczaneler. Hizmet

Detaylı

SAĞLIK KURUMLARI YÖNETİMİ. SAĞLIK HİZMETLERİ VE SAĞLIK YÖNETİMİ Yrd. Doç. Dr. Perihan ŞENEL TEKİN

SAĞLIK KURUMLARI YÖNETİMİ. SAĞLIK HİZMETLERİ VE SAĞLIK YÖNETİMİ Yrd. Doç. Dr. Perihan ŞENEL TEKİN SAĞLIK KURUMLARI YÖNETİMİ SAĞLIK HİZMETLERİ VE SAĞLIK YÖNETİMİ Yrd. Doç. Dr. Perihan ŞENEL TEKİN Sağlık pek çok değişkenden etkilenir. Bunlar: Fiziki çevre (iklim, beslenme, konut koşulları, çalışma koşulları,

Detaylı

Türkiye de Sağlık Örgütlenmesi

Türkiye de Sağlık Örgütlenmesi Türkiye de Sağlık Örgütlenmesi (224 Sayılı Yasa ) Doç.Dr.Melikşah ERTEM İdeal Bir Örgütün İlkeleri Eşitlik Sürekli hizmet Entegre hizmet Katılımcı hizmet Öncelikli hizmet Ekip hizmeti Kademeli hizmet İdeal

Detaylı

sağlık hizmetlerinin sosyalleştirilmesi dönemi

sağlık hizmetlerinin sosyalleştirilmesi dönemi CUMHURİYET DÖNEMİ SAĞLIK HİZMETLERİNİN, BİRİNCİ DERECEDE BİR DEVLET GÖREVİ OLARAK ELE ALINIŞININ BAŞLANGICI TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ HÜKÜMETİ NİN KURULUŞU İLEDİR. 1920 Adnan Adıvar Dönemi 1921-1937

Detaylı

Halk Sağlığı. YDÜ Tıp Fakültesi Yrd. Doç. Dr. Aslı AYKAÇ

Halk Sağlığı. YDÜ Tıp Fakültesi Yrd. Doç. Dr. Aslı AYKAÇ Halk Sağlığı YDÜ Tıp Fakültesi Yrd. Doç. Dr. Aslı AYKAÇ Halk Sağlığı, organize edilmiş toplum çalışmaları sonunda; - çevre sağlığı koşullarını düzelterek - bireylere sağlık bilgisi vererek - bulaşıcı hastalıkları

Detaylı

12. HAFTA. Ulusal sağlık politikaları 3. dönem (1990-günümüz )

12. HAFTA. Ulusal sağlık politikaları 3. dönem (1990-günümüz ) 12. HAFTA Ulusal sağlık politikaları 3. dönem (1990-günümüz ) 2 Ulusal Sağlık Politikaları Birinci dönem: 1920-1961 İkinci dönem: 1961-1990 Üçüncü dönem: 1990-günümüz Yasemin Akbulut-Sağlık Kurumları Yönetimi

Detaylı

Türkiye de Sağlık Hizmetlerinin Finansmanı ve Sağlık Harcamalarının Gelişimi

Türkiye de Sağlık Hizmetlerinin Finansmanı ve Sağlık Harcamalarının Gelişimi Türkiye de Sağlık Hizmetlerinin Finansmanı ve Sağlık Harcamalarının Gelişimi Mehmet ATASEVER Kamu İhale Kurumu Kurul Üyesi Ankara, 29.11.2018 Sağlık Nedir? Dünya Sağlık Örgütü sağlığı şöyle tanımlanmıştır:

Detaylı

Türkiye de Sağlık Hizmetlerinin Finansmanı ve Sağlık Harcamalarının Gelişimi. Sağlık Nedir?

Türkiye de Sağlık Hizmetlerinin Finansmanı ve Sağlık Harcamalarının Gelişimi. Sağlık Nedir? Türkiye de Sağlık Hizmetlerinin Finansmanı ve Sağlık Harcamalarının Gelişimi Sağlık Nedir? Dünya Sağlık Örgütü sağlığı şöyle tanımlanmıştır: Mehmet ATASEVER Kamu İhale Kurumu Kurul Üyesi Sağlık insanın;

Detaylı

SAĞLIK SEKTÖRÜNÜN MEVCUT DURUMU

SAĞLIK SEKTÖRÜNÜN MEVCUT DURUMU EK-22 SAĞLIK SEKTÖRÜNÜN MEVCUT DURUMU 1. Yasal Düzenlemeler, Amaçlar, İlke ve Politikalar Türkiye de sağlık hizmetleri çok çeşitli mevzuatlara dayalı olarak çeşitli kuruluşlar tarafından ayrı ayrı verilmektedir.

Detaylı

Sağlık Nedir? Sağlık Tanımı Sağlık Hizmetleri Türk Sağlık Sistemi. Sağlık tipleri. Sağlık Nedir? Tıbbi Model. Sağlık Modelleri 19/11/2015

Sağlık Nedir? Sağlık Tanımı Sağlık Hizmetleri Türk Sağlık Sistemi. Sağlık tipleri. Sağlık Nedir? Tıbbi Model. Sağlık Modelleri 19/11/2015 Sağlık Tanımı Türk Sağlık Sistemi Yük.Hem.Müge Bulakbaşı Sağlık Nedir? Sağlık negatif yönden hastalığın yokluğu şeklinde tanımlanmaktadır. Pozitif yönden sağlık; bireylerin hayata katılabilme yetenekleri,

Detaylı

ALMANYA DA SOSYAL GÜVENLİK SİSTEMİ SEÇKİN KESGİN

ALMANYA DA SOSYAL GÜVENLİK SİSTEMİ SEÇKİN KESGİN ALMANYA DA SOSYAL GÜVENLİK SİSTEMİ SEÇKİN KESGİN Almanya; Orta Avrupa da bir ülkedir. Kuzeyinde Kuzey denizi, Danimarka, ve Baltık denizi; doğusunda Polonya ve Çek cumhuriyeti; güneyinde Avusturya ve İsviçre;

Detaylı

Çevremizdeki Sağlık Kuruluşları VE Sağlık Hizmetleri

Çevremizdeki Sağlık Kuruluşları VE Sağlık Hizmetleri Çevremizdeki Sağlık Kuruluşları VE Sağlık Hizmetleri Çevremizde bulunan sağlık kuruluşları, herhangi bir sağlık probleminde müdahalede bulunan ve tedavi amacı güden kuruluşlardır. Yaşadığınız çevrede bulunan

Detaylı

Çevre Kanunu. (1983 yılında kabul edilen2872 sayılı kanun):

Çevre Kanunu. (1983 yılında kabul edilen2872 sayılı kanun): SAĞLIK MEVZUATI Çevre Kanunu (1983 yılında kabul edilen2872 sayılı kanun): Bu kanunun amacı çevrenin korunup iyileştirilmesi ve kirlenmenin önlenmesi için alınacak önlemler ve yapılacak düzenlemelerin

Detaylı

9. HAFTA. Ulusal sağlık politikaları: Osmanlı İmparatorluğu ve sağlık hizmetleri

9. HAFTA. Ulusal sağlık politikaları: Osmanlı İmparatorluğu ve sağlık hizmetleri 9. HAFTA Ulusal sağlık politikaları: Osmanlı İmparatorluğu ve sağlık hizmetleri 2 Sağlık hizmetleri daha çok saraya ve orduya yönelik olarak yürütülmüştür. Devletin tek resmi sağlık örgütü sarayda yer

Detaylı

Op. Dr. Tonguç SUGÜNEŞ SOSYAL GÜVENLİK KURUMU Genel Sağlık Sigortası Genel Müdürü

Op. Dr. Tonguç SUGÜNEŞ SOSYAL GÜVENLİK KURUMU Genel Sağlık Sigortası Genel Müdürü Op. Dr. Tonguç SUGÜNEŞ SOSYAL GÜVENLİK KURUMU Genel Sağlık Sigortası Genel Müdürü Sağlıkta Dönüşüm Programı ve Sosyal Güvenlik Reformu Reform öncesi Türkiye de sağlıkta geri ödeme, 3 farklı sigorta sistemiyle

Detaylı

KARŞILAŞTIRMALI SAĞLIK SİSTEMLERİ SAĞLIK HİZMETLERİNİN ÖRGÜTLENEMSİ VE TÜRK SAĞLIK SİSTEMİ

KARŞILAŞTIRMALI SAĞLIK SİSTEMLERİ SAĞLIK HİZMETLERİNİN ÖRGÜTLENEMSİ VE TÜRK SAĞLIK SİSTEMİ KARŞILAŞTIRMALI SAĞLIK SİSTEMLERİ SAĞLIK HİZMETLERİNİN ÖRGÜTLENEMSİ VE TÜRK SAĞLIK SİSTEMİ Doç. Dr. Mahmut AKBOLAT Sağlık örgütlenmesinin üç ana amacının olması gerekir: a) Toplumda yaşayan bireylerin

Detaylı

Türkiye de Sağlık Harcamalarının Finansal Sürdürülebilirliği

Türkiye de Sağlık Harcamalarının Finansal Sürdürülebilirliği Sağlık Nedir? Dünya Sağlık Örgütü sağlığı şöyle tanımlanmıştır: Sağlık insanın; bedenen, ruhen ve sosyal yönden tam iyilik halidir. Türkiye de Sağlık Hakkı (T.C.Anayasası 56.Madde) Herkes sağlıklı ve dengeli

Detaylı

SOSYAL GÜVENLİK KURUMU GENEL SAĞLIK SİGORTASI GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK FİNANSMANINDA 2023 VİZYONU

SOSYAL GÜVENLİK KURUMU GENEL SAĞLIK SİGORTASI GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK FİNANSMANINDA 2023 VİZYONU SOSYAL GÜVENLİK KURUMU GENEL SAĞLIK SİGORTASI GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK FİNANSMANINDA 2023 VİZYONU Nisan 2018 Dr. Mustafa ÖZDERYOL SUNUM PLANI Ø SÖZLEŞMELİ SAĞLIK HİZMETİ SUNUCUSU SAYILARI Ø SAĞLIK HARCAMALARINA

Detaylı

Gülbiye Yenimahalleli Yaşar

Gülbiye Yenimahalleli Yaşar Gülbiye Yenimahalleli Yaşar 1980-88 Dö e i Sağlık Politikaları Ekonomide 24 Ocak 1980 Kararları ile başlayan bu dönemde dünya ekonomisi ile ticaret yoluyla bütünleşme politikası izlenmiştir. Bu çerçevede

Detaylı

Halk Sağlığı-Ders 1 Hastalık ve Sağlık-Halk Sağlığının Doğuşu

Halk Sağlığı-Ders 1 Hastalık ve Sağlık-Halk Sağlığının Doğuşu Halk Sağlığı-Ders 1 Hastalık ve Sağlık-Halk Sağlığının Doğuşu Öğr. Gör. Hüseyin ARI 1 Hastalık ve Sağlık İnsanoğlu varoluşundan bu yana sonsuza dek yaşama isteği ile güdülenmiştir. Söz konusu güdü insanları,

Detaylı

Kamu Sağlık Politikaları

Kamu Sağlık Politikaları 7. Sağlık Zirvesi Kamu Sağlık Politikaları Hande HACIMAHMUTOĞLU Strateji ve Bütçe Başkanlığı Sağlık, İstihdam ve Sosyal Koruma Daire Başkanı Ankara, 20 Aralık 2018 İÇİNDEKİLER 1) Strateji ve Bütçe Başkanlığı

Detaylı

Öğr. Gör. Nurhan BİNGÖL

Öğr. Gör. Nurhan BİNGÖL Öğr. Gör. Nurhan BİNGÖL DÜNYADA 1960 DÖNEMİ Sosyal politikaların ağırlığı uluslararası anlaşmalarda da temel ilkeler arasında yer almıştır. DÜNYADA 1960 DÖNEMİ 1941 tarihli Atlantik Şartı 1946 tarihli

Detaylı

YARARLANILAN KAYNAKLAR

YARARLANILAN KAYNAKLAR Kaynaklar 3263 YARARLANILAN KAYNAKLAR 1- Ak B. (1990) Hastahane Yöneticiliği, 2- Amele Birliği (1998) Ereğli Kömür Havzası Amele Birliği Biriktirme Ve Yardımlaşma Sandığı Yönetmeliği, Ereğli Kömür Havzası

Detaylı

ÜLKEMİZDE HALK SAĞLIĞI HİZMETLERİ. Prof.Dr. Ayfer TEZEL

ÜLKEMİZDE HALK SAĞLIĞI HİZMETLERİ. Prof.Dr. Ayfer TEZEL ÜLKEMİZDE HALK SAĞLIĞI HİZMETLERİ Prof.Dr. Ayfer TEZEL Halk Sağlığı Kurumu TARİHÇE Sağlık Bakanlığı, 2 Mayıs 1920 tarih ve 3 sayılı Kanunla Sıhhiye ve Muavenet-i İçtimaiye Vekaleti adıyla kurulmuştur.

Detaylı

DIŞ KAYNAKLI DOKÜMAN LİSTESİ. Kullanılan Bölüm. Yayın tarihi

DIŞ KAYNAKLI DOKÜMAN LİSTESİ. Kullanılan Bölüm. Yayın tarihi Kod:YÖN.LS.O1 : Nisan 2010 Kullanılan Bölüm 1 Türkiye Cumhuriyeti Anayasası Tüm Bölümler 2 Tababet ve Şuabatı Sanatlarının İcrasına Dair Kanun Tüm Bölümler 3 Kaliteyi Geliştirme ve Performans Değerlendirme

Detaylı

Akademisyen Gözüyle Toplum Sağlığı Merkezleri. Dr.Melikşah Ertem

Akademisyen Gözüyle Toplum Sağlığı Merkezleri. Dr.Melikşah Ertem Akademisyen Gözüyle Toplum Sağlığı Merkezleri Dr.Melikşah Ertem Amaç: Toplum Sağlığı Merkezlerinin tanımlanması, yeni örgüt içindeki yeri ve görevlerinin irdelenmesi Sunum Planı: TSM tanımı ve örgütlenme

Detaylı

ENGELLİLERE YÖNELİK SOSYAL POLİTİKALAR

ENGELLİLERE YÖNELİK SOSYAL POLİTİKALAR ENGELLİLERE YÖNELİK SOSYAL POLİTİKALAR III. Sınıf Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Bölümü Risk Gruplarına Yönelik Sosyal Politikalar Dersi Notları-VI Doç. Dr. Şenay GÖKBAYRAK İçerik Engellilere

Detaylı

YÖNETMELİK. b) Merkez (Hastane): Turgut Özal Üniversitesi Sağlık Uygulama ve Araştırma Merkezini,

YÖNETMELİK. b) Merkez (Hastane): Turgut Özal Üniversitesi Sağlık Uygulama ve Araştırma Merkezini, 19 Ocak 2014 PAZAR Resmî Gazete Sayı : 28887 Turgut Özal Üniversitesinden: YÖNETMELİK TURGUT ÖZAL ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

Detaylı

ÖZEL SAĞLIK KURUMLARINDA ETKİNLİK ANALİZİ & İZLEME DEĞERLENDİRME ÇALIŞMALARI Uzm.Dr. Ahmet Feyzi İnceöz 19. Ve 20. Dönem Tokat Milletvekili

ÖZEL SAĞLIK KURUMLARINDA ETKİNLİK ANALİZİ & İZLEME DEĞERLENDİRME ÇALIŞMALARI Uzm.Dr. Ahmet Feyzi İnceöz 19. Ve 20. Dönem Tokat Milletvekili ÖZEL SAĞLIK KURUMLARINDA ETKİNLİK ANALİZİ & İZLEME DEĞERLENDİRME ÇALIŞMALARI Uzm.Dr. Ahmet Feyzi İnceöz 19. Ve 20. Dönem Tokat Milletvekili Sağlık-Der Kurucu Genel Başkanı Özel Ankara Umut Hastanesi Sağlık

Detaylı

Kamu Yönetimi Bölümü Ders Tanımları

Kamu Yönetimi Bölümü Ders Tanımları Kamu Yönetimi Bölümü Ders Tanımları PA 101 Kamu Yönetimine Giriş (3,0,0,3,5) Kamu yönetimine ilişkin kavramsal altyapı, yönetim alanında geliştirilmiş teori ve uygulamaların analiz edilmesi, yönetim biliminin

Detaylı

TRB2 BÖLGESİ MEVCUT DURUM ANALİZİ SAĞLIK SEKTÖRÜ

TRB2 BÖLGESİ MEVCUT DURUM ANALİZİ SAĞLIK SEKTÖRÜ TRB2 BÖLGESİ MEVCUT DURUM ANALİZİ SAĞLIK SEKTÖRÜ 2011 İÇİNDEKİLER 1. SAĞLIK SEKTÖRÜ... 3 1.1. Sağlık Personeli Durumu... 3 1.2. Ölüme Neden Olan Hastalıklar, Bebek - Çocuk Ölümleri ve Toplam Doğurganlık...

Detaylı

TIBBİ DOKÜMANTASYON VE SEKRETERLİK

TIBBİ DOKÜMANTASYON VE SEKRETERLİK İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ AÇIK VE UZAKTAN EĞİTİM FAKÜLTESİ TIBBİ DOKÜMANTASYON VE SEKRETERLİK TIBBİ DOKÜMANTASYONA GİRİŞ ÖĞR. GÖR. DR. AYSU KURTULDU HASTANE VE HASTANE TÜRLERİ Hastanenin tanımı Hastanelerin

Detaylı

SAĞLIK YÖNETİMİ HASTANE YÖNETİMİ

SAĞLIK YÖNETİMİ HASTANE YÖNETİMİ SAĞLIK YÖNETİMİ HASTANE YÖNETİMİ Kaynak: Sağlık İşletmeleri Yönetimi Prof. Dr. Dilaver TENGİLİMOĞLU Yrd. Doç. Dr. Oğuz IŞIK Doç. Dr. Mahmut AKBOLAT *Hastanelerin Tanımı *Hastanelerin Özellikleri *Hastanelerin

Detaylı

SAĞLIK YÖNETİMİ TÜRKİYE DE SAĞLIK HİZMETLERİNİN ÖRGÜTLENMESİ

SAĞLIK YÖNETİMİ TÜRKİYE DE SAĞLIK HİZMETLERİNİN ÖRGÜTLENMESİ SAĞLIK YÖNETİMİ TÜRKİYE DE SAĞLIK HİZMETLERİNİN ÖRGÜTLENMESİ Kaynak: Sağlık İşletmeleri Yönetimi Prof. Dr. Dilaver TENGİLİMOĞLU Doç. Dr. Mahmut AKBOLAT Yrd. Doç. Dr. Oğuz IŞIK *Türk sağlık sisteminin oldukça

Detaylı

SAĞLIK SİSTEMLERİ. Prof. Dr. Metin ATEŞ

SAĞLIK SİSTEMLERİ. Prof. Dr. Metin ATEŞ I SAĞLIK SİSTEMLERİ Prof. Dr. Metin ATEŞ II Yay n No : 2867 flletme-ekonomi : 570 2. Baskı Mart 2013 İSTANBUL ISBN 978-605 - 377-891- 2 Copyright Bu kitab n bu bas s n n Türkiye deki yay n haklar BETA

Detaylı

HALK SAĞLIĞINDA KULLANILAN KAVRAMLAR. Prof.Dr. Ayfer TEZEL

HALK SAĞLIĞINDA KULLANILAN KAVRAMLAR. Prof.Dr. Ayfer TEZEL HALK SAĞLIĞINDA KULLANILAN KAVRAMLAR Prof.Dr. Ayfer TEZEL HALK SAĞLIĞI Bir toplumdaki bütün insanları; yaşadıkları çevre ile birlikte ele alan, İnrauterin hayattan ölünceye kadar kendi sorumluluğu altında

Detaylı

SOSYAL GÜVENLİK KURUMU. GENEL SAĞLIK SİGORTASI GENEL MÜDÜRLÜĞÜ MEDULA ve BİLİŞİM UYGULAMALARI DAİRE BAŞKANLIĞI

SOSYAL GÜVENLİK KURUMU. GENEL SAĞLIK SİGORTASI GENEL MÜDÜRLÜĞÜ MEDULA ve BİLİŞİM UYGULAMALARI DAİRE BAŞKANLIĞI SOSYAL GÜVENLİK KURUMU GENEL SAĞLIK SİGORTASI GENEL MÜDÜRLÜĞÜ MEDULA ve BİLİŞİM UYGULAMALARI DAİRE BAŞKANLIĞI SGK Kapsam Aktif-Pasif Oranı 1,83 Nüfus 79.814.871 Genel Sağlık Sigortası Kapsamı 78.626.400

Detaylı

SAĞLIK ALANINDA DEVLETİN DEĞİŞEN ROLÜ TÜRKİYE DE SAĞLIK BAKANLIĞI NIN ROLÜNÜN VE FONKSİYONLARININ YENİDEN TANIMLANMASI

SAĞLIK ALANINDA DEVLETİN DEĞİŞEN ROLÜ TÜRKİYE DE SAĞLIK BAKANLIĞI NIN ROLÜNÜN VE FONKSİYONLARININ YENİDEN TANIMLANMASI SAĞLIK ALANINDA DEVLETİN DEĞİŞEN ROLÜ TÜRKİYE DE SAĞLIK BAKANLIĞI NIN ROLÜNÜN VE FONKSİYONLARININ YENİDEN TANIMLANMASI Hazırlayan: Prof. Dr. Coşkun Can Aktan SAĞLIK ALANINDA DEVLETİN DEĞİŞEN ROLÜ Hazırlayan:

Detaylı

SOSYAL GÜVENLİK KURUMU GENEL SAĞLIK SİGORTASI GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK FİNANSMANI POLİTİKALARI

SOSYAL GÜVENLİK KURUMU GENEL SAĞLIK SİGORTASI GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK FİNANSMANI POLİTİKALARI SOSYAL GÜVENLİK KURUMU GENEL SAĞLIK SİGORTASI GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAĞLIK FİNANSMANI POLİTİKALARI 20 Aralık 2018 Dr. Mustafa ÖZDERYOL GSS GENEL MÜDÜRÜ SUNUM PLANI TARİHÇE KAPSAM STRATEJİK AMAÇ/STRATEJİK HEDEFLER

Detaylı

Sağlık Sektörü -SWOT Analiz-

Sağlık Sektörü -SWOT Analiz- Sağlık Sektörü -SWOT Analiz- Strength Weakness Opportunities Threads TREASURY M. Emre ELMADAĞ Deniz ERSOY M. Uğur TOKSARI Strength İnsan Sağlığı Çocuklardaki aşılama oranlarında gözle görülür iyileşmeler

Detaylı

SKY 329 KARŞILAŞTIRMALI SAĞLIK SİSTEMLERİ. 10. Hafta

SKY 329 KARŞILAŞTIRMALI SAĞLIK SİSTEMLERİ. 10. Hafta SKY 329 KARŞILAŞTIRMALI SAĞLIK SİSTEMLERİ 10. Hafta. 1 Birleşik Krallık Sağlık Sistemi Tablo 2. Önemli Sağlık Göstergeleri Kaynak: WHO Health for All Database, 2012 Ülkeler DBYS (yıl) (2010) BÖH (1.000

Detaylı

TÜRKİYE de SAĞLIK HİZMETLERİ VE AVRUPA TOPLULUĞU ÜLKELERİ İLE KIYASLANMASI

TÜRKİYE de SAĞLIK HİZMETLERİ VE AVRUPA TOPLULUĞU ÜLKELERİ İLE KIYASLANMASI TÜRKİYE de SAĞLIK HİZMETLERİ VE AVRUPA TOPLULUĞU ÜLKELERİ İLE KIYASLANMASI Prof.Dr.Recep AKDUR Ankara, 1999 TÜRKİYE de SAĞLIK HİZMETLERİ ve AVRUPA TOPLULUĞU ÜLKELERİ İLE KIYASLANMASI Prof. Dr. Recep AKDUR

Detaylı

NÜFUS PLANLAMASI HİZMETLERİNİ YÜRÜTME YÖNETMELİĞİ

NÜFUS PLANLAMASI HİZMETLERİNİ YÜRÜTME YÖNETMELİĞİ NÜFUS PLANLAMASI HİZMETLERİNİ YÜRÜTME YÖNETMELİĞİ Resmi Gazete Tarih: 6.10.1983; Sayı: 18183 BİRİNCİ BÖLÜM Genel Hükümler Amaç: Madde 1 - Bu yönetmeliğin amacı, kişilerin istedikleri sayıda, istedikleri

Detaylı

SAĞLIK HİZMETLERİ YÖNETİMİ DERS NOTLARI

SAĞLIK HİZMETLERİ YÖNETİMİ DERS NOTLARI SAĞLIK HİZMETLERİ YÖNETİMİ DERS NOTLARI Öğr.Gör. Emin KAYA Süleyman Demirel Üniversitesi www.eminkaya.net DERS İÇERİĞİ Sağlık ve Sağlık Hizmetleri Acil Sağlık Hizmetleri Yönetimi Sağlık Hizmetlerinin Finansmanı

Detaylı

TÜRKIYE DE SAĞLIK REFORMLARI. DOÇ. DR. MELTEM ÇIÇEKLIOĞLU EGE ÜNIVERSITESI Tı P FAKÜLTESI HALK SAĞLIĞI AD

TÜRKIYE DE SAĞLIK REFORMLARI. DOÇ. DR. MELTEM ÇIÇEKLIOĞLU EGE ÜNIVERSITESI Tı P FAKÜLTESI HALK SAĞLIĞI AD TÜRKIYE DE SAĞLIK REFORMLARI DOÇ. DR. MELTEM ÇIÇEKLIOĞLU EGE ÜNIVERSITESI Tı P FAKÜLTESI HALK SAĞLIĞI AD TURKIYE DE SAĞLIK REFORMLARI Sağlık Hizmet Sunumu Sağlık Bakanlığı Yapılanması Birinci Basamak Sağlık

Detaylı

AĞIZ VE DİŞ SAĞLIĞI SEKTÖRÜ

AĞIZ VE DİŞ SAĞLIĞI SEKTÖRÜ AĞIZ VE DİŞ SAĞLIĞI SEKTÖRÜ Müge ÜNAL Ağız ve diş sağlığı sektörü muayenehaneler, Ağız ve Diş Sağlığı Merkezleri, diş poliklinikleri, diş protez laboratuarları ve diş depolarından oluşan oldukça geniş

Detaylı

TÜRKİYE KAMU HASTANELERİ KURUMU 2013 YILI KURUMSAL MALİ DURUM VE BEKLENTİLER RAPORU (TEMMUZ 2013)

TÜRKİYE KAMU HASTANELERİ KURUMU 2013 YILI KURUMSAL MALİ DURUM VE BEKLENTİLER RAPORU (TEMMUZ 2013) TÜRKİYE KAMU HASTANELERİ KURUMU 2013 YILI KURUMSAL MALİ DURUM VE BEKLENTİLER RAPORU (TEMMUZ 2013) Strateji Geliştirme Daire Başkanlığı Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu -16- İÇİNDEKİLER GİRİŞ 2 I - OCAK-HAZİRAN

Detaylı

SKY 329 KARŞILAŞTIRMALI SAĞLIK SİSTEMLERİ. 9. Hafta

SKY 329 KARŞILAŞTIRMALI SAĞLIK SİSTEMLERİ. 9. Hafta SKY 329 KARŞILAŞTIRMALI SAĞLIK SİSTEMLERİ 9. Hafta 1 Almanya Sağlık Sistemi Almanya Resmi adı: Federal Republic of Germany Nüfus: 82.4 milyon (Nüfusunun 6,7 milyonu Alman vatandaşı değildir) Başkent: Berlin

Detaylı

SAĞLIK HİZMETLERİNİN FİNANSMANI

SAĞLIK HİZMETLERİNİN FİNANSMANI EK-18 SAĞLIK HİZMETLERİNİN FİNANSMANI Türk sağlık sisteminin temel özelliklerinden biri, gerek hizmet sunumu, gerekse finansmanı açısından farklı rejimlerden oluşmuş olmasıdır. Sağlık hizmetleri bir yandan

Detaylı

YÖNETMELİK İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ HASTANELERİ YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM. Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

YÖNETMELİK İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ HASTANELERİ YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM. Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar 7 Temmuz 2012 CUMARTESİ Resmî Gazete Sayı : 28346 YÖNETMELİK İstanbul Üniversitesinden: İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ HASTANELERİ YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç MADDE 1 (1) Bu

Detaylı

Türk Tıbbi Onkoloji Derneği nin

Türk Tıbbi Onkoloji Derneği nin Türk Tıbbi Onkoloji Derneği nin Kanser Kontrolü ndeki Rolü DR. PINAR SAİP TÜRK TIBBİ ONKOLOJİ DERNEĞİ BAŞKANI Misyonumuz Ülkemizdeki tıbbi onkologların özlük haklarını savunmak, birlikte çalışma kültürünü

Detaylı

SAĞLIKTA DÖNÜŞÜM. Prof. Dr. Ayfer TEZEL

SAĞLIKTA DÖNÜŞÜM. Prof. Dr. Ayfer TEZEL SAĞLIKTA DÖNÜŞÜM Prof. Dr. Ayfer TEZEL Türkiye Sağlıkta Dönüşüm Programı Taslağını Hazırlayanlar Sağlık Bakanlığı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı SDP nın Amaçları Etkililik Verimlilik Hakkaniyet sağlık

Detaylı

Dünden Bugüne Sağlık Bakanlığı Yapılanması. Cavit Işık Yavuz Hacettepe Ü.T.F. Halk Sağlığı AD

Dünden Bugüne Sağlık Bakanlığı Yapılanması. Cavit Işık Yavuz Hacettepe Ü.T.F. Halk Sağlığı AD Dünden Bugüne Sağlık Bakanlığı Yapılanması Cavit Işık Yavuz Hacettepe Ü.T.F. Halk Sağlığı AD 1840'larda kurulan Karantina Örgütü 1861 "Tababeti Belediye İcrasına Dair Nizamname" 1871 İdareyi Umumiye-i

Detaylı

YÖNETMELİK İZMİR KÂTİP ÇELEBİ ÜNİVERSİTESİ DİŞ HEKİMLİĞİ UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM. Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

YÖNETMELİK İZMİR KÂTİP ÇELEBİ ÜNİVERSİTESİ DİŞ HEKİMLİĞİ UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM. Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar 10 Ocak 2013 PERŞEMBE Resmî Gazete Sayı : 28524 İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesinden: YÖNETMELİK İZMİR KÂTİP ÇELEBİ ÜNİVERSİTESİ DİŞ HEKİMLİĞİ UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM Amaç,

Detaylı

T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI SAĞLIK İSTATİSTİKLERİ YILLIĞI 2015 YAYINLANDI Müge ÜNAL

T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI SAĞLIK İSTATİSTİKLERİ YILLIĞI 2015 YAYINLANDI Müge ÜNAL T.C. Sağlık Bakanlığı tarafından 2016 Aralık ayında 2015 yılına ait Sağlık İstatistikleri Yıllığı yayınlanmıştır. Söz konusu çalışma; T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI SAĞLIK İSTATİSTİKLERİ YILLIĞI 2015 YAYINLANDI

Detaylı

Sağlığın Korunması, Yükseltilmesi ve Sağlık Politikaları

Sağlığın Korunması, Yükseltilmesi ve Sağlık Politikaları Sağlığın Korunması, Yükseltilmesi ve Sağlık Politikaları Yrd. Doç. Dr. Figen Işık Esenay Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Hem. Isınma SAĞLIK denince aklınıza

Detaylı

SAĞLIK BAKANLIĞININ MESLEK HASTALIKLARI İLE İLGİLİ ÇALIŞMALARI

SAĞLIK BAKANLIĞININ MESLEK HASTALIKLARI İLE İLGİLİ ÇALIŞMALARI SAĞLIK BAKANLIĞININ MESLEK HASTALIKLARI İLE İLGİLİ ÇALIŞMALARI Dr. Ebru AYDIN Çalışan Sağlığı ve Güvenliği Daire Başkanı Uzm.Dr. Sühendan ADIGÜZEL Birim Sorumlusu 1 BAKANLIĞIMIZDA, ÇALIŞAN SAĞLIĞI İLE

Detaylı

TOPLUMU TANIMA VE EKİP ÇALIŞMASI YARD. DOÇ. DR. NALAN AKIŞ

TOPLUMU TANIMA VE EKİP ÇALIŞMASI YARD. DOÇ. DR. NALAN AKIŞ TOPLUMU TANIMA VE EKİP ÇALIŞMASI YARD. DOÇ. DR. NALAN AKIŞ Amaç Bu dersin sonunda öğrenciler, sağlık hizmeti verecekleri toplumu tanımanın önemi konusunda bilgi sahibi olacaklardır. ÖĞRENİM HEDEFLERİ Bu

Detaylı

Hastane. Hastane Grupları 19/11/2015. Sağlık Kurumları Yönetiminde Temel Kavramlar

Hastane. Hastane Grupları 19/11/2015. Sağlık Kurumları Yönetiminde Temel Kavramlar Hastane Sağlık Kurumları Yönetiminde Temel Kavramlar Yük.Hem.Müge Bulakbaşı Ekonomik, verimli ve etkili olarak her türlü sağlık hizmetinin kesintisiz üretildiği, Eğitim, araştırma ve toplum sağlığı hizmetlerinin

Detaylı

AKILCI İLAÇ KULLANIMI. Dr. M. Kürşat Tigen

AKILCI İLAÇ KULLANIMI. Dr. M. Kürşat Tigen AKILCI İLAÇ KULLANIMI Dr. M. Kürşat Tigen İLAÇLAR Hastalıklardan korunma, teşhis, tedavi veya vücudun herhangi bir faaliyetini değiştirmek amacıyla kullanılan kimyasal, bitkisel, biyolojik kaynaklı ürünler

Detaylı

Japonya da Birinci Basamak Sağlık Hizmetleri ve Mesleki Eğitimi. Aylin Sena BELİNER

Japonya da Birinci Basamak Sağlık Hizmetleri ve Mesleki Eğitimi. Aylin Sena BELİNER Japonya da Birinci Basamak Sağlık Hizmetleri ve Mesleki Eğitimi Aylin Sena BELİNER Yönetsel Yapı - Ekonomi Anayasal Monarşi İmparatorluk simgesel 47 eyalet 1 844 belediye 3 000 yerel yönetim Lider endüstri

Detaylı

TAMAMLAYICI VE DESTEKLEYİCİ SAĞLIK SİGORTALARI

TAMAMLAYICI VE DESTEKLEYİCİ SAĞLIK SİGORTALARI TAMAMLAYICI VE DESTEKLEYİCİ SAĞLIK SİGORTALARI 1 AB de Özel Sağlık Sigortası Uygulamaları Geçtiğimiz dönemlerde sağlık harcamalarında kaydedilen artış, kamu sağlık sistemlerinin sürdürülmesinde sorun yaşanmasına

Detaylı

Emekliler Gelecek Stratejileri Konferansı

Emekliler Gelecek Stratejileri Konferansı Emekliler Gelecek Stratejileri Konferansı SOSYAL GÜVENLİK KURUMU BAŞKANI FATİH ACAR: -EMEKLİLERİMİZİN, EMEKLİLİK HAKLARINI EN İYİ ŞEKİLDE KULLANABİLMELERİ DEVLETİN ÖNDE GELEN GÖREVLERİ ARASINDADIR -EMEKLİLERİMİZ

Detaylı

Sağlık Hizmetleri Yönetimi

Sağlık Hizmetleri Yönetimi Sağlık Hizmetleri Yönetimi Ders 9 Karşılaştırmalı Sağlık Sistemlerinin Sınıflandırılması ve Analizi 1 Bir Sağlık Sisteminin Belirleyicileri Bir sağlık sistemini belirleyen temel iki faktör daha önceki

Detaylı

Sayın Bakan, Başbakanlık Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Genel. Kurumu Genel Müdürü, Danışma Kurulu Üyeleri, Kurumların Saygıdeğer

Sayın Bakan, Başbakanlık Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Genel. Kurumu Genel Müdürü, Danışma Kurulu Üyeleri, Kurumların Saygıdeğer Sayın Bakan, Başbakanlık Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Genel Kurumu Genel Müdürü, Danışma Kurulu Üyeleri, Kurumların Saygıdeğer Temsilcileri, Hepinizi saygıyla selamlıyorum, Başbakanlık Sosyal

Detaylı

18 Aralık 2009, İstanbul Ayşen SATIR

18 Aralık 2009, İstanbul Ayşen SATIR Çevre Alanında Kapasite Geliştirme Projesi AB Çevresel Bilgiye Erişim Direktifi nin Uyumlaştırılması ve Sivil Toplum Kuruluşlarının Rolü Semineri 18 Aralık 2009, İstanbul Ayşen SATIR 1 2003/4 Çevresel

Detaylı

Ek 2: Türk Eczacıları Birliği Türkiye'de Aile Hekimliği Uygulamaları ve Eczacıya Yansımaları Soru Formu

Ek 2: Türk Eczacıları Birliği Türkiye'de Aile Hekimliği Uygulamaları ve Eczacıya Yansımaları Soru Formu Ek 2: Türk Eczacıları Birliği Türkiye'de Aile Hekimliği Uygulamaları ve Eczacıya Yansımaları Soru Formu Ek 2: Türk Eczacıları Birliği Türkiye'de Aile Hekimliği Uygulamaları ve Eczacıya Yansımaları Soru

Detaylı

İş Sağlığı ve Güvenliği Alanında Ulusal ve Uluslararası Kuruluşlar / Uluslararası Sözleşmeler

İş Sağlığı ve Güvenliği Alanında Ulusal ve Uluslararası Kuruluşlar / Uluslararası Sözleşmeler 1 İş Sağlığı ve Güvenliği Alanında Ulusal ve Uluslararası Kuruluşlar / Uluslararası Sözleşmeler Amaç; İSG alanında mevcut uluslararası ve ulusal kurum ve kuruluşlar hakkında bilgi sahibi olmak. Öğrenim

Detaylı

Sağlık Reformunun Mali Sürdürülebilirlik Açısından Değerlendirilmesi. A. Tuncay Teksöz Pfizer,Türkiye Sağlık Politikası Koordinatörü

Sağlık Reformunun Mali Sürdürülebilirlik Açısından Değerlendirilmesi. A. Tuncay Teksöz Pfizer,Türkiye Sağlık Politikası Koordinatörü Sağlık Reformunun Mali Sürdürülebilirlik Açısından Değerlendirilmesi A. Tuncay Teksöz Pfizer,Türkiye Sağlık Politikası Koordinatörü T.Teksöz, K.Helvacıoğlu ve Y.Kaya Sağlık Reformunun Sonuçları İtibariyle

Detaylı

İSTANBUL MEDİPOL ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK EĞİTİM UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ YÖNETMELİĞİ

İSTANBUL MEDİPOL ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK EĞİTİM UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ YÖNETMELİĞİ İSTANBUL MEDİPOL ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK EĞİTİM UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç ve kapsam MADDE 1 (1) Bu Yönetmeliğin amacı ve kapsamı; İstanbul

Detaylı

Sağlık Hizmetleri Yönetimi

Sağlık Hizmetleri Yönetimi Sağlık Hizmetleri Yönetimi Ders 10 Türkiye'de Geçmişten Günümüze Sağlık Politikaları 1 Sağlıkta Güvence ve Sorunlar Verimlilik Erişilebilirlik Nitelik 2 Selçuklu ve Osmanlı Dönemi Selçuklular Döneminde

Detaylı

SAĞLIK HİZMETLERİ YÖNETİMİ. Sağlık Hizmetleri. Hizmetleri. Hizmetleri. n Destek Sağlık Hizmetleri. n Veteriner Halk Sağlığı

SAĞLIK HİZMETLERİ YÖNETİMİ. Sağlık Hizmetleri. Hizmetleri. Hizmetleri. n Destek Sağlık Hizmetleri. n Veteriner Halk Sağlığı YÖNETİMİ Sağlık n Destek Sağlık n Veteriner Halk Sağlığı n Acil Sağlık ve Cankurtarma n Sağlıklı Gıda n İSTANBUL BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ I 011 FAALİYET RAPORU Sağlık Yönetimi 14 YÖNETİMİ Stratejik Amaç 4

Detaylı

GİRESUN ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ YÖNETMELİĞİ

GİRESUN ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ YÖNETMELİĞİ GİRESUN ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç MADDE 1 (1) Bu Yönetmeliğin amacı; Giresun Üniversitesi Sağlık Uygulama ve Araştırma

Detaylı

1 TÜRKİYE CUMHURİYETİ DÖNEMİ (TÜRKİYE) EKONOMİSİNİN TARİHSEL TEMELLERİ

1 TÜRKİYE CUMHURİYETİ DÖNEMİ (TÜRKİYE) EKONOMİSİNİN TARİHSEL TEMELLERİ İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ III Bölüm 1 TÜRKİYE CUMHURİYETİ DÖNEMİ (TÜRKİYE) EKONOMİSİNİN TARİHSEL TEMELLERİ 13 1.1.Türkiye Ekonomisine Tarihsel Bakış Açısı ve Nedenleri 14 1.2.Tarım Devriminden Sanayi Devrimine

Detaylı

(31.12.2005 tarih ve 26040 4. Mükerrer Sayılı Resmi Gazete de yayımlanmıştır) Harcama Yetkilileri Hakkında Genel Tebliğ (Seri No: 1)

(31.12.2005 tarih ve 26040 4. Mükerrer Sayılı Resmi Gazete de yayımlanmıştır) Harcama Yetkilileri Hakkında Genel Tebliğ (Seri No: 1) (31.12.2005 tarih ve 26040 4. Mükerrer Sayılı Resmi Gazete de yayımlanmıştır) Maliye Bakanlığından : Harcama Yetkilileri Hakkında Genel Tebliğ (Seri No: 1) 1. Giriş Bilindiği üzere, 24/12/2003 tarihli

Detaylı

İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi Madde 23: Çalışma Hakkı

İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi Madde 23: Çalışma Hakkı İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi Madde 23: Çalışma Hakkı Gülşah Özcanalp Göktekin Uzman Sosyolog / İş ve Meslek Danışmanı Liderlik Enstitüsü Eğitim ve İstihdam Hizmetleri Çalışma Evrensel Bir Haktır İnsan

Detaylı

SAĞLIK HARCAMALARINDA SON DURUM

SAĞLIK HARCAMALARINDA SON DURUM 1 SAĞLIK HARCAMALARINDA SON DURUM Temmuz 2018 Sağlık harcamaları ekonomik kriz sonrası yaşadığı düşüşten sonra artma eğilimi göstermiştir. 2016 yılında sağlık harcamaları, 2017 yılında beklenenden daha

Detaylı

PALYATİF BAKIMIN EVDE BAKIMA ENTEGRASYONU

PALYATİF BAKIMIN EVDE BAKIMA ENTEGRASYONU PALYATİF BAKIMIN EVDE BAKIMA ENTEGRASYONU YRD DOÇ DR HİLAL ÖZKAYA SBÜ HAYDARPAŞA NUMUNE EAH. PALYATİF BAKIM MERKEZİ Uluslararası Katılımlı Palyatif Bakım ve Hospis Kongresi. 9-11 Mart 2018-İstanbul 324.000.000

Detaylı

Genel Pratisyenlik Uzmanlık Eğitiminde Yeni Yönelimler

Genel Pratisyenlik Uzmanlık Eğitiminde Yeni Yönelimler Genel Pratisyenlik Uzmanlık Eğitiminde Yeni Yönelimler Mustafa Vatansever, GPE Başkanı Alper Büyükakkuş, GPE Sekreteri Kevser Vatansever, GPE Yönetim Kurulu Üyesi AMAÇ GP/AH uzmanlık eğitiminde son yıllarda

Detaylı

2014-2023 BÖLGE PLANI SÜRECİ. Bursa Sosyal Yapı Özel İhtisas Komisyonu Çalışmaları 28.05.2013 Merinos Atatürk Kültür ve Kongre Merkezi

2014-2023 BÖLGE PLANI SÜRECİ. Bursa Sosyal Yapı Özel İhtisas Komisyonu Çalışmaları 28.05.2013 Merinos Atatürk Kültür ve Kongre Merkezi 2014-2023 BÖLGE PLANI SÜRECİ Bursa Sosyal Yapı Özel İhtisas Komisyonu Çalışmaları 28.05.2013 Merinos Atatürk Kültür ve Kongre Merkezi Küreselleşme Küresel ekonominin bütünleşmesi Eşitsiz büyüme Ekonomik

Detaylı

ENFEKSİYON KONTROL KOMİTELERİNİN GÖREVLERİ VE SAĞLIK ÇALIŞANLARINDA ENFEKSİYON KONTROLÜ ve ÖNLENMESİ

ENFEKSİYON KONTROL KOMİTELERİNİN GÖREVLERİ VE SAĞLIK ÇALIŞANLARINDA ENFEKSİYON KONTROLÜ ve ÖNLENMESİ TC SAĞLIK BAKANLIĞI Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi Başkanlığı ENFEKSİYON KONTROL KOMİTELERİNİN GÖREVLERİ VE SAĞLIK ÇALIŞANLARINDA ENFEKSİYON KONTROLÜ ve ÖNLENMESİ Dr. Mustafa ERTEK Refik Saydam Hıfzıssıhha

Detaylı

SAĞLIK HUKUKU KISA ÖZET KOLAYAOF

SAĞLIK HUKUKU KISA ÖZET KOLAYAOF KISA ÖZET KOLAYAOF DİKKAT Burada ilk 4 sayfa gösterilmektedir. Özetin tamamı için sipariş veriniz www.kolayaof.com 2 İÇİNDEKİLER 1. ÜNİTE- TEMEL KAVRAMLAR VE KURUMLAR İLE MEVZUAT 4 2. ÜNİTE-HASTA VE HEKİM

Detaylı

DİŞ HEKİMLİĞİ FAKÜLTESİNİN TANITIMI

DİŞ HEKİMLİĞİ FAKÜLTESİNİN TANITIMI DİŞ HEKİMLİĞİ FAKÜLTESİNİN TANITIMI Diş hekimliği baş, yüz, ağız, çeneler ve dişlerin normal yapısını, görevlerini, hastalıklarını inceleyen ve bu hastalıkların koruyucu, iyileştirici tedavilerini kendine

Detaylı

Tarımın Anayasası Çıktı

Tarımın Anayasası Çıktı Tarımın Anayasası Çıktı Günnur BİNİCİ ALTINTAŞ Tarım sektörünün anayasası olan 5488 sayılı Tarım Kanunu iki yıllık yoğun bir çalışmanın ardından 18.04.2006 tarihinde kabul edildi. Resmi Gazete de 25.04.2006

Detaylı

. HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ

. HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ . HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ GÖREVE YENİ BAŞLAYAN SAĞLIK ÇALIŞANLARI İÇİN UYUM REHBERİ İÇİNDEKİLER Önsöz T.C. Sağlık Bakanlığı Teşkilat Şeması Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Organizasyon Yapısı. Halk Sağlığı

Detaylı

ĠġYERĠ HEKĠMLERĠ ĠÇĠN YENĠ Ġġ SAĞLIĞI VE Ġġ GÜVENLĠĞĠ KANUNU EĞĠTĠM SEMĠNERLERĠ SEMĠNER 2

ĠġYERĠ HEKĠMLERĠ ĠÇĠN YENĠ Ġġ SAĞLIĞI VE Ġġ GÜVENLĠĞĠ KANUNU EĞĠTĠM SEMĠNERLERĠ SEMĠNER 2 ĠġYERĠ HEKĠMLERĠ ĠÇĠN YENĠ Ġġ SAĞLIĞI VE Ġġ GÜVENLĠĞĠ KANUNU EĞĠTĠM SEMĠNERLERĠ SEMĠNER 2 6331 SAYILI Ġġ SAĞLIĞI VE Ġġ GÜVENLĠĞĠ KANUNU NA GÖRE KAYITLAR- KURUM HEKĠMLĠĞĠNDE ĠġYERĠ HEKĠMLĠĞĠ ĠĢçi Sağlığı

Detaylı

HALKLA İLİŞKİLER (HİT102U)

HALKLA İLİŞKİLER (HİT102U) DİKKATİNİZE: BURADA SADECE ÖZETİN İLK ÜNİTESİ SİZE ÖRNEK OLARAK GÖSTERİLMİŞTİR. ÖZETİN TAMAMININ KAÇ SAYFA OLDUĞUNU ÜNİTELERİ İÇİNDEKİLER BÖLÜMÜNDEN GÖREBİLİRSİNİZ. HALKLA İLİŞKİLER (HİT102U) KISA ÖZET

Detaylı

SAĞLIK İŞLETMELERİ YÖNETİMİ TÜRKİYE DE SAĞLIK HİZMETLERİNİN GELİŞİMİ VE ÖRGÜTLENMESİ

SAĞLIK İŞLETMELERİ YÖNETİMİ TÜRKİYE DE SAĞLIK HİZMETLERİNİN GELİŞİMİ VE ÖRGÜTLENMESİ SAĞLIK İŞLETMELERİ YÖNETİMİ TÜRKİYE DE SAĞLIK HİZMETLERİNİN GELİŞİMİ VE ÖRGÜTLENMESİ Kaynak: Sağlık İşletmeleri Yönetimi Prof. Dr. Dilaver TENGİLİMOĞLU Doç. Dr. Mahmut AKBOLAT Yrd. Doç. Dr. Oğuz IŞIK *Türkiye

Detaylı

KARADAĞ SUNUMU Natalija FILIPOVIC

KARADAĞ SUNUMU Natalija FILIPOVIC VII. ULUSLARARASI BALKAN BÖLGESİ DÜZENLEYİCİ YARGI OTORİTELERİ KONFERANSI 28-30 MAYIS 2012, İSTANBUL Yeni Teknolojiler ve Bunların Yargıda Uygulanmaları Türkiye Cumhuriyeti Hâkimler ve Savcılar Yüksek

Detaylı

Maliye Bakanlığı Tebliğin Adı. Kurum

Maliye Bakanlığı Tebliğin Adı. Kurum Resmi Gazete Tarihi: 31.12.2005 Resmi Gazete Sayısı: 26040 Maliye Bakanlığı Tebliğin Adı Harcama Yetkilileri Hakkında Genel Tebliğ Tebliğ No (Seri No: 1) Resmî Gazete Tarihi 31/12/2005 Resmî Gazete Sayısı

Detaylı

b) Kurumlarca yapılacak idari iş ve işlemlere esas teşkil etmek üzere raporlama hizmeti veren sağlık personeli bu Tebliğin kapsamı dışındadır.

b) Kurumlarca yapılacak idari iş ve işlemlere esas teşkil etmek üzere raporlama hizmeti veren sağlık personeli bu Tebliğin kapsamı dışındadır. Kurum Tabipliklerinin Standardına Dair Tebliğ Resmi Gazete: 10 Şubat 2005-25723 BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak, Tanımlar ve Temel İlkeler Amaç Madde 1 - Bu Tebliğin amacı; etkin, verimli ve kaliteli

Detaylı

İ Ç İ N D E K İ L E R

İ Ç İ N D E K İ L E R İ Ç İ N D E K İ L E R ÖN SÖZ.V İÇİNDEKİLER....IX I. YURTTAŞLIK A. YURTTAŞLIĞI YENİDEN GÜNDEME GETİREN GELİŞMELER 3 B. ANTİK YUNAN-KENT DEVLETİ YURTTAŞLIK İDEALİ..12 C. MODERN YURTTAŞLIK İDEALİ..15 1. Yurttaşlık

Detaylı

Bursa Yakın Çevresi Deprem Tehlikesi ve Kentsel Dönüşüm

Bursa Yakın Çevresi Deprem Tehlikesi ve Kentsel Dönüşüm Bursa Yakın Çevresi Deprem Tehlikesi ve Kentsel Dönüşüm Oğuz Gündoğdu ACİL DURUMLAR PANELİ KalDer Bursa Şubesi Çevre ve İş Güvenliği Kalite Uzmanlık Grubu 27 Mayıs 2015 Ülkemizde çağdaş anlamda Afet Yönetimi

Detaylı

HALK SAĞLIĞI VE AİLE HEKİMLİĞİ VI. DERS KURULU (20 NİSAN 2015-25 MAYIS 2015)

HALK SAĞLIĞI VE AİLE HEKİMLİĞİ VI. DERS KURULU (20 NİSAN 2015-25 MAYIS 2015) T. C. SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ 2014 2015 EĞİTİM - ÖĞRETİM YILI DÖNEM III HALK SAĞLIĞI VE AİLE HEKİMLİĞİ VI. DERS KURULU (20 NİSAN 2015-25 MAYIS 2015) DEKAN BAŞKOORDİNATÖR DÖNEM III KOORDİNATÖRÜ

Detaylı