Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "http://www.megaupload.com/?d=2614sn1c"

Transkript

1

2 Library of Congress Cataloging-in-Publication Data Chan. Clung-Yao. Fundamentals of crash sensing in automotive air bag systems /. p. cm. Includes bibliographical references and index. ISBN Air bag restraint systems. 2. Crash sensors. 3. Automotive sensors. I. Title TL159.5.C '76--dc CIP Copyright 2000 Society of Automotive Engineers, Inc. 400 Commonwealth Drive Warrendale, PA U.S.A. Phone: (724) Fax: (724) Translation in Turkish ISBN All rights reserved. Printed in the United States of America Permission to photocopy for internal or personal use, or the internal or person use of specific clients, is granted by SAE for libraries and other users registered with the Copyright Clearance Center (CCC), provided that the base fee of $.50 per page is paid directly to CCC, 222 Rosewood Dr., Danvers, MA Special requests should be addressed to the SAE Publications Group /00-$.50. SAE Order No. R-217

3 İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ... HATA! YER İŞARETİ TANIMLANMAMIŞ. BÖLÜM 1 GEÇMİŞ VE BİLGİ BİRİKİMİ... HATA! YER İŞARETİ TANIMLANMAMIŞ. 1.1 TARİHİ BAKIŞ AÇISI...HATA! YER İŞARETİ TANIMLANMAMIŞ. 1.2 KAZA İSTATİSTİKLERİ: HAVA YASTIKLARI ETKİLİ Mİ? HAVA YASTIKLARI NASIL ÇALIŞIR? DİZAYN KONULARI VE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN NOKTALAR YAKIN ZAMANDA MEYDANA GELEN GELİŞMELER ÖZET... 9 REFERANSLAR... 9 BÖLÜM 2 ÇARPIŞMA ANALİZİ ÇARPIŞMA VERİLERİ ÇARPIŞMA ANALİZİ: ÇARPIŞMA VERİSİNDEN HANGİ BİLGİLER ELDE EDİLEBİLİR? ÇARPIŞMA VERİSİ ÖRNEKLERİ ÇARPIŞMA VERİLERİ HAKKINDA GÖZLEMLER VE TARTIŞMALAR SENSÖR TASARIMI İÇİN ÇARPIŞMA KÜTÜPHANESİ ÖZET REFERANSLAR BÖLÜM 3 ÇARPIŞMANIN ALGILANMA KRİTERİ ÇARPIŞMA ŞİDDETİNİN EŞİK DEĞERİ: BİR HAVA YASTIĞININ ÇALIŞMASINA NE ZAMAN İHTİYAÇ DUYULUR? İNÇ EKSİ 30 MİLİ SANİYE KURALI VE SENSÖRÜN TETİKLENME ZAMANI YOLCUNUN PERFORMANS KRİTERİ ÇARPIŞMANIN ALGILANMA KARAKTERİSTİKLERİ ÖZET REFERANSLAR BÖLÜM 4 ÇARPIŞMAYI ALGILAMA KAVRAMLARI ÇARPIŞMANIN ALGILANMASI İÇİN KULLANILAN SİNYALLER DEVRE BAĞLI OLARAK ÇARPIŞMANIN ALGILANMASI EZİLMEYE BAĞLI OLARAK ÇARPIŞMANIN ALGILANMASI ELEKTRONİK SENSÖRLER DİĞER SENSÖR KAVRAMLARI VE SİSTEMLER ÖZET REFERANSLAR BÖLÜM 5 MEKANİK ÇARPIŞMA SENSÖRLERİ TAKLİTÇİ ÇARPIŞMA SENSÖRLERİ MEKANİK ÇARPIŞMA SENSÖRLERİNİN MATEMATİKSEL ANALİZİ SENSÖRÜN DUYARLILIĞI VE KARAKTERİSTİĞİ SENSÖRLERİN TEST EDİLMESİ ÖZET REFERANSLAR BÖLÜM 6 ELEKTRONİK ÇARPIŞMA SENSÖRLERİ ELEKTRONİK ÇARPIŞMA SENSÖRLERİ NEDİR VE NİÇİN KULLANILIRLAR? ELEKTRONİK ÇARPIŞMA SENSÖRLERİNİN İŞLEVLERİ VE BİLEŞENLERİ ELEKTRONİK SENSÖRLERDE ALGILAMA ALGORİTMALARI ALGILAMA ALGORİTMALARINDAKİ SİNYALLER VE DEĞİŞKENLER ÖZET REFERANSLAR BÖLÜM 7 ÇARPIŞMA SENSÖRLERİNİ KONUMLANDIRMA STRATEJİLERİ DAĞITILMIŞ ALGILAMA VE TEK NOKTADAN ALGILAMA iii

4 7.2 TÜMÜ MEKANİK OLAN HAVA YASTIĞI SİSTEMLERİ TEK NOKTADAN ALGILAMA KAVRAMI VE ELEKTRONİK SENSÖRLER ÖZET REFERANSLAR BÖLÜM 8 YANAL DARBELERİN ALGILANMASI VE HAVA YASTIKLARI YANAL DARBE YANAL DARBENİN KİNEMATİK ANALİZİ ALGILAMA KAVRAMLARI VE ÖRNEKLER ÖZET REFERANSLAR BÖLÜM 9 OTOMOTİV GÜVENLİK SİSTEMLERİNDEKİ VE ÇARPIŞMAYI ALGILAMA TEKNOLOJİLERİNDEKİ İLERLEMELER VE EĞİLİMLER AKILLI HAVA YASTIĞI SİSTEMLERİ AKILLI HAVA YASTIKLARININ ELEMANLARI ENTEGRE EDİLMİŞ ALGILAMA SİSTEMİ KOMPLE BİR ALGILAMA SİSTEMİNİN TASARLANMASINA BİR BAKIŞ AÇISI ÖZET REFERANSLAR iv

5 Önsöz Bu kitap aşağıda gruplanan kişilerin ihtiyacını karşılayacak şekilde yazılmıştır: Birinci grup daha önce hava yastığı sensörleri veya emniyet sistemleri ile çalışmamış kişilerden oluşmaktadır. Bu grupta çarpışma sensörlerini yeni tasarlamaya başlamış mühendisler, taşıtların güvenlik sistemlerini öğrenmek isteyen kazaları yeniden canlandıranlar, bu tip sistemler üzerindeki bilgisini daha da arttırmak isteyen bilirkişiler ve konu ile ilgili amatör veya profesyonel ilgisi olan kişiler bulunmaktadır. İkinci grup bu alanda daha önce çalışmış veya konuyla ilgilenmiş, fakat konunun temel elemanlarını kapsayan bir sistematik referanstan yararlanmamış kişilerden oluşmaktadır. Üçüncü grup ise hava yastığı sensörleri veya emniyet sistemleri konusunda bir fikir edinmek isteyen yönetici konumunda olan kişilerden oluşmaktadır. Bu çalışmaya ilk kez başladığım 1988 de birinci grupta yer alıyordum. Hava yastığı endüstrisi o zamanlar yeni yeni kalkınmaya başlamıştı ve bu alandaki araştırma ve geliştirme çalışmaları hızlı bir şekilde ilerlemekteydi. Her ne kadar hava yastıkları ile ilgili temel bilgiler ve uzmanlık seviyesi artmışsa da yeni yetişenler için bunları öğrenmek giderek zorlaşmaktadır. Buradaki problem bu alanda lider konumda olan kişilerin teknik bilgi olarak çok meşgul olması ve günden güne projeler üzerinde pratik yapılarak öğrenmenin çok zaman almasıdır. Benim için en büyük zorluk hava yastıkları ve sensörlerle ilgili iyi bir referans kitabın bulunmadığı sıralarda ufak parçaları bir araya getirerek bir şeyler öğrenmek idi. Öyle umuyorum ki bu kitap şu anda benim o zaman ki durumumda bulunan kişilere istediklerini verecektir. Bu kitaptan ne beklenebilir? Bu kitap çarpışma sensörlerinin tasarımında kullanılan temel teknikler ve prosedürlerin sistematik olarak tanımlanması sağlamaktadır. Kitabın amacı, çarpışma sensörlerinin nasıl ve niçin hava yastığı sistemlerinde kullanıldığını ve belirli koşullarda niçin tasarımına uygun olarak çalışmadığını okuyucuya sunmaktır. Her ne kadar fiziksel ve matematiksel temelleri anlamak için belirli bölümlerde gerekse de bu kitapta karmaşık denklemlere fazla yer verilmemiştir. Ürün geliştirme için malzemeler ve parçaların seçiminde tablolar ve ana hatlarda ihmal edilmiştir. Çünkü bunlar üretime bağlı bir kitabın içeriğinde bulunmalıdır. Bu kitapta ne var? Bu kitap, hava yastığı sensörleri ve emniyet sistemleri ile çalışan birçok kişiye fikir verecektir. Yılların verdiği tecrübe ve kendi yorumum ile olayları kolaylıkla formüle edebileceğinizi söyleyebilirim. Eğer konunun anlatımında herhangi bir yerde hata yapmış isem bütün sorumluluğu şimdiden üzerime almaktayım. Bu kitap dokuz bölümden oluşmaktadır. Bu bölümler sırayla veya okuyucunun istediği sıra ile okunabilir. v

6 Birinci bölümde sistemin tarihi, kaza istatistikleri ve tasarım konuları işlenerek okuyucuya konu hakkında temel bilgiler verilmeye çalışılmıştır. İkinci bölümde okuyucuya kitap boyunca kullanılan teknik terimler ve çarpışma verilerinin analiz teknikleri sunulmuştur. Üçüncü bölümde sensörün cevap zamanının belirlenmesi için kullanılan prosedürler anlatılmıştır. Dördüncü bölümde çarpışma sensörlerinin tipi ve temel kavramlar anlatılmıştır. Beşinci bölümde mekanik sensörlerin çalışma prensipleri anlatılmıştır. Altıncı bölümde elektronik sensörlerin elemanları ve algılama algoritmaları detaylı olarak incelenmiştir. Yedinci bölümde çarpışma sensörlerinin bir taşıt üzerinde yerleşimi için kullanılan stratejiler incelenmiştir. Sekizinci bölümde yan hava yastıkları ve bunlarla ilgili tasarım problemleri anlatılmıştır. Dokuzuncu bölümde gelecekte üretilecek olan akıllı hava yastığı sistemleri tanıtılmış ve şu anda kullanılan sistemlerdeki eksikliklerin nasıl çözüleceği anlatılmıştır. Bölüm emniyet sistemi teknolojilerinde olacak ilerlemeler ile ilgili fikirler verilerek bitirilmiştir. Kitabı nasıl okumalısınız? Bu kitabın geniş bir kitleye hitap etmesi düşünüldüğünden öyle bir şekilde konular anlatılmıştır ki okuyucu bazı bölümleri atlayabilir. Benim tavsiyem kitabı aşağıdaki gibi okumanızdır: Çarpışma teknolojileri ile ilgili hızlıca bir fikir edinmek için, ilk önce Bölüm 1 ve Bölüm 5 ve Bölüm 6 nın ilk yarısını ve sonrasında Bölüm 7, 8 ve 9 u okuyun. Bu kısa yol algılama teknolojilerinin geçmişi ve sistemde kullanılan sensörlerin prensipleri ve örnekleri, yerleştirilmeleri ve algılama teknolojilerindeki en son gelişmeler ile ilgili fikir edinmenizi sağlayacaktır. Eğer bu alandaki çalışmalar ile ilgileniyorsanız Bölüm 2,3 ve 4 okumalısınız. Bu bölümleri bitirdikten veya bölümlere bir göz attıktan sonra bu alandaki kişilerin kullandığı teknik terimler ve sahip oldukları bilgileri anlayabilirsiniz. Eğer daha fazla öğrenmek istiyorsanız çok özel tasarım prensiplerinin anlatıldığı Bölüm 5 ve 6 nın ikinci yarılarını okumalısınız. Gelecekteki güvenlik sistemlerinin araştırılması ve geliştirilmesiyle ilgilenen okuyucular Bölüm 9 da aradıklarını bulabileceklerdir. Hızla değişen endüstride araştırma ve geliştirme konuları üzerinde sürekli durulmakta ve şu anki teknolojinin modası ise giderek eskimektedir. Sonuç olarak bu bölümdeki fikirler ve yorumlar sadece başlangıç noktası olarak düşünülmelidir. vi

7 Bu konudaki ilk kitap olarak bu çalışmada hava yastığı sensör tasarımında daha karmaşık konuları ihmal edilerek temel konular üzerine odaklanılmıştır. Bu bağlamda kitap tamamlanmamıştır. Çünkü bir sürü eksik bilgi ve anlatılması gereken birçok konu kalmıştır. İlgilenen okuyucular bölümlerin sonunda verilen referanslarla ve gelecekte bu alanda çıkacak yayımlarla bilgileri güncelleyebilir ve daha da arttırabilirler. vii

8 Not alma amacıyla boş bırakılmıştır

9 Bölüm 1 Geçmiş ve Bilgi Birikimi Bu bölümde otomotiv güvenlik sistemlerinin geçmişi, özellikle 1980 lerden 1990 ların ortalarına kadar hava yastığı teknolojisindeki gelişmeler ile ilgili bilgi verilmiştir. Ayrıca, geçtiğimiz yıllarda hava yastığının faydaları ve problemleri ile ilgili elde edilmiş istatistiklere de kısaca değinilmiştir. Hava yastığı sistemlerinin çalışma sırası özellikle çarpışma algılama aygıtlarının kritikliği incelenmiştir. Bölüm, hava yastığı sistemlerinin dizaynında dikkat edilmesi gereken konular ve tavsiyeler ile bitirilmiştir. 1.1 Tarihi Bakış Açısı ABD de taşıt güvenliğinin ve yolcu koruma sistemlerinin gelişimi 1980 ve 1990 larda önemli derecede ilerlemiştir. Ancak, otomotiv güvenlik sistemleri tarihindeki seçilmiş kilometre taşlarını gösteren Tablo 1.1 e bakıldığında, güvenlik aygıtlarının prototip aşamasından ticari ürün aşamasına gelmesinin çok uzun zaman aldığı görülmektedir Otomotiv Güvenlik Sistemi Tarihinden Seçilmiş Kilometre Taşları Tablo 1.1 Otomotiv güvenlik sistemi tarihinden seçilmiş kilometre taşları 1949 Enstrüman panelinin kaplanması, Chrysler 1950 Emniyet kemerleri, Ford 1951 Akordiyon bölgesi, Mercedes-Benz 1959 Ön koltuklarda üç noktalı emniyet kemerleri, Volvo 1966 Çıkmaya karşı dirençli ön cam, Ford ve GM 1967 Arkada üç noktadan emniyet kemerlerinin kullanılması, Volvo Koltuklarda kafalık kullanılması, Chrysler 1968 Çocuklar için güvenlik koltuğu, GM 1969 Kapılarda güçlendirilmiş kirişler, Ford ve GM 1971 Emniyet kemeri için ikaz lambası, Volvo 1972 Hava yastığı, GM 1974 Emniyet kemerleri için sesli ikaz, Volvo 1975 Pasif emniyet kemeri sistemi, VW 1978 Dijital elektronik ABS, Mercedes-Benz ve BMW 1983 Ön cam için güvenlik filmi, GM 1985 Yan taraflar için hava yastığının kullanılması, Mercedes-Benz S Sınıfı 1986 Küçülebilen direksiyon sütunu, Audi 1989 Otomatik devrilme çubukları, Mercedes-Benz Seat integrity belt system, Mercedes-Benz ve BMW 1994 Çarpışmanın algılanması için ilk kez mikro ivmeölçerlerin kullanılması, SAAB 1995 Uyumlu seyir kontrolü ( ACC ), Mitsubishi Yanal darbe için hava yastıkları, Volvo 1996 Yolcu koltuğunda algılama, BMW 1997 Yanal darbelerden yolcuları korumak için boru şeklindeki hava yastıkları, BMW 1998 Daha da güçlendirilmiş hava yastıkları, Çeşitli üreticiler Otomotiv Hava Yastığı Sistemlerinin Gelişiminde Seçilmiş Kilometre Taşları Çeviri: Ataman KES, atamankes@yahoo.com 1

10 ABD de bir hava yastığı sisteminin patenti ilk olarak 18 Ağustos 1953 de J.W.Hetrick tarafından alınmıştır [2]. Bu patentin dikkate değer bir tarafı da yapılan dizaynın, hava yastıklarının 30 yıldan daha fazla bir süredir üretilmesine rağmen, halen dizaynda temel oluşturmasıdır. Hetrick in patentindeki çarpışma sensörü kavramı günümüz taşıtlarında kullanılan bazı sensör tipleri için prensipte aynıdır. Tablo 1.2 de son 30 yılda hava yastığı standartlarının yerine getirilmesindeki en önemli kilometre taşları verilmiştir [3]. Tablo 1.2 Otomotiv hava yastığı sistemlerinin gelişiminde seçilmiş kilometre taşları 1970 Ulusal Otoyol Güvenliği Dairesinin ( NHTSA ) binek otomobilleri için bir hava yastığı standardını ( otomatik koruma ) 1974 de yürürlüğe koydu. Otomotiv endüstrisi buna karşı çıktı. Kural hiçbir zaman kanun olamadı. Bu kural 1971 de Nixon yönetimi tarafından reddedildi GM 1974 model yılı için bir milyon otomobilini hava yastığı ile donatacağına kendi isteğiyle söz verdi. Fakat için sayı adet ile sınırlı tutuldu Standart emniyet kemeri modifiye edilerek pasif güvenlik sistemi olması sağlandı Hava yastığı standardı yeniden gündeme geldi. Ulaştırma Bakanlığı ( DOT ) Sekreteri Coleman GM, Ford ve Mercedes ile 1980 model yılı taşıtlarının hava yastığı ile donatılması hakkında görüştü. Bu görüşme kural koyucular için bir alternatif oluşturdu. DOT Sekreteri Adams 1981 de bir 3 yıllık faz ile orijinal standardı yeniden yürürlüğe koydu. Coleman ın anlaşması ise iptal edildi Hava yastığı standardı yeniden bu sefer Reagan yönetimi tarafından endüstrinin baskıları sonucu yürürlükten kaldırıldı. DOT sekreteri Lewis gereklilikleri tümüyle geçersiz kıldı. State Farm ve diğer sigorta şirketlerinin dosyası uygun bulundu ABD Yüksek Mahkemesi, yürürlükten kaldırmayı keyfi ve kaprisli olarak buldu ve konuyu DOT a geri gönderdi DOT Sekreteri Dole tarafından standart yeniden yürürlüğe konuldu. FMVSS 208 pasif güvenlik kuralı en sonunda kararları reddedilemeyen Yüksek Mahkemenin kararından sonra uygulanmaya başlandı. NHTSA, otomobil üreticilerinin güvenlik sistemini kendileri tarafından seçilebilmesi için anlaşmaya vardı. Hava yastıkları veya otomatik emniyet kemerleri 1987 model yılından başlayarak 4 yıl içinde kullanılmaya başlanacaktı DOT Sekreteri Dole, sürücünün yan tarafına 1994 den itibaren ön taraftaki yolcu için otomatik koruma olmaksızın hava yastığı sisteminin kullanılmasını teşvik etti DOT Sekreteri Skinner, hava yastığının kullanılması kuralını, 4 yıllık bir dönem içinde kamyonetler ve panel Vanlar için de geçerli olacak şekilde genişletti den başlayarak Kongre tüm binek otomobillerinde öndeki koltukların tümünde 1995 yılından itibaren ve kamyonetler için 1997 yılından itibaren hava yastığı kullanılması için bir tasarıyı hayata geçirdi Hava Yastıklarının Gittikçe Artan Bir Şekilde Kabul Görmesi Son olarak 1980 de çeşitli kuvvetler ABD deki binek otomobillerine hava yastığının konulması ve kullanılması amacıyla birleşti. Bu kuvvetler: ( a ) Hükümetin Düzenlemesi Federal düzenlemelerin pasif güvenlik sistemleri üzerindeki düzeltmeleri ve yasaları, otomobil üreticilerini ve bunların destekçilerini, hava yastıklarını standartlaştırmaya ve seri üretime geçirmeye mecbur kıldı. ( b ) Sektörün Hazır Olması ve Teknolojinin Kullanılabilirliği Birkaç destekçi ürünlerini kullanmak için hazırdı. Her ne kadar ilk hava yastıklarının fiyatları günümüzle karşılaştırıldığında yüksek ise de bunlar otomobil üreticileri ve halk tarafından kabul edilebilir bir seviyede idiler. 2 Çeviri: Ataman KES, atamankes@yahoo.com

11 ( c ) Taşıt Güvenliği Konusunda Oluşan Bilinç 1980 lerin sonunda, halkın taşıt güvenliği ile ilgi gittikçe artan bilinci, halkın hava yastıkları ile tanışmasıyla sonuçlandı. Çeşitli enstitülerin ve hukuk gruplarının eğitim ve özendirme çalışmaları birçok eyalette emniyet kemeri kanunlarını güçlendirdi ve hava yastıklarının kullanımı için zemin hazırlandı. Sonrasında ise birkaç yıllık bir dönem için çoğu otomobil üreticisi güvenlik temasını reklâmlarında ürünlerinin daha fazla satması için kullanmaya başladı. ( d ) Maliyetin Düşürülmesi ve Seri Üretime Geçiş Yeni binek otomobillerde hava yastığı sistemlerinin standart hale gelmesiyle üretilen birim sayısı birden artış gösterdi. Kızışan rekabet hava yastığı üreticileri üzerinde maliyetlerin ve birim fiyatlarının düşürülmesi için büyük bir baskı oluşturdu. Bu ekonomik faktör, yukarıda bahsi geçen diğer kuvvetler ile günümüzde ABD pazarında satılan tüm binek otomobillerinde bir ya da birden fazla hava yastığının kullanılmasını arttırdı. 1.2 Kaza İstatistikleri: Hava Yastıkları Etkili mi? Geçmiş yıllarda, hava yastıkları ile donatılmış taşıtların sayısının arttığı belirtilmiş, bu donanımların etkinliği üzerine tartışmalar yapılmıştır. Hava yastığının kullanımından kaynaklanan ölümler ve yaralanmalar ile sonuçlanan kazalar özellikle çocuklarla ilgili olarak geçmiş yıllarda halkın hava yastığı sistemleri üzerine olan ilgisini arttırmıştır. Ancak bu ilgiye rağmen ölümler ve hafif yaralanmaları azalttığından dolayı halen hava yastığında standartlaştırmaya gidilerek negatif etkilerin önüne geçilmeye çalışılmaktadır. Hava yastığının yararlarının arkasındaki etkenler ve bunlarla ilgili tartışmaları daha iyi anlayabilmek için önerilen referanslardaki makalelere başvurulabilir [4] de yapılan bir çalışmada [5], 1993 te motorlu taşıttan sinde ölümcül çarpışma meydana geldiği ve sonuç olarak kişinin yaşamını yitirdiği belirtilmiştir. Bu ölümlerin, i binek otomobildeki yolculardan ve i ise pick-up ve ufak taşıtlardaki yolculardan oluşmaktadır. Tablo 1.3 de çarpışmanın tipi ve çarpışma noktasına göre bu sayılar ayrıntılı olarak verilmektedir [5]. Tablo 1.3 de önden meydana gelen çarpışmaların tümünün %50 sinin ölümle sonuçlandığı görülebilir. Bu yüzden yolcuların korunması için ön tarafta hava yastığının kullanılması kaçınılmazdır. Ayrıca birçok ölümünde yanal çarpışmalardan meydana gelmesi üreticilerin öndeki standart hava yastığına ilaveten yan hava yastıklarını da kullanmalarını zorunlu kılmıştır. Tablo 1.3 Çarpışma tipine ve darbe noktasına bağlı olarak binek otomobillerdeki ölüm sayısı, 1993 Tek taşıt İkili taşıt Tümü Önden darbe ( %47 ) ( %55 ) ( %51 ) Yanal darbe ( %21 ) ( %37 ) ( %30 ) Arkadan darbe 300 ( %2 ) 833 ( %5 ) ( %4 ) Üstten ve alttan 925 ( %7 ) 171 ( %1 ) ( %4 ) Diğerleri ( %23 ) 271 (%2 ) ( %11 ) Toplam ( %100 ) ( %100 ) (%100 ) Çeviri: Ataman KES, atamankes@yahoo.com 3

12 Trafikte bulunan hava yastığı ile donatılmış taşıtların büyük bir bölümüyle elde edilen istatistiklerde hava yastıklarının nasıl etkili olduğunu göstermektedir. Otoyol Güvenlik Enstitüsü ( IIHS ) tarafından yapılan bir çalışma, modelleri için federal ölümcül kaza verilerine dayanarak, hava yastıklarının tek ve ikili taşıt çarpışmalarında 74 yaşamın kurtarıldığını göstermektedir. Aynı dönem süresince, yolcu hava yastıklarından dolayı sadece 3 bebek ve 11 çocuk yaşamını yitirmiştir. Aynı çalışmada sağ ön koltukta bulunan yolcular arasında önden çarpışmalar sonucunda ölümler, emniyet kemerleri kullanılmadığında %22, emniyet kemerlerinin kullanılmasıyla %15 azalmıştır [6, 7, 8 ]. NHTSA tarafından yapılan ayrı bir çalışma, yılları arasında federal ölümcül kaza verilerine dayanarak, doğrudan kafa kafaya olan çarpışmalarda 13 ve daha büyük yaşlardaki yolcular için ön sağ hava yastıklarının, ölümü %27 azalttığını göstermektedir. Ön sağ taraftaki yolcu hava yastıkları, 13 ve daha büyük yaşlardaki yolcular için tüm çarpışma şekillerinde ölümleri %13 azaltmıştır. Sürücü hava yastıkları, ölümleri önden çarpışmalarda %19 ve tüm çarpışmalarda %12 azaltmıştır da trafikte olan otomobillerin 42 milyonunda sadece sürücü hava yastığı varken, 22 milyonunda hem sürücü hem de yolcu hava yastığı vardır dan 1995 e kadar hava yastıkları yaşamı kurtarmıştır [9, 10]. SAE nin destekleyici olduğu bir sempozyumda hava yastığı bulunan taşıtların güncellenmiş listesi sunulmuştur [11] de 60 milyondan fazla taşıt hava yastığı ile donatılmıştır. NHTSA, 1986 ve Temmuz 1997 arasında hava yastıklarının 2000 den fazla sürücünün ve yolcunun yaşamını kurtardığını belirtmiştir. Ancak hava yastığının kullanımı düşük hızdaki çarpışmalarda 1990 dan itibaren 43 çocuk ve 34 yetişkinin ölümüne neden olmuştur. Güncellenmiş istatistikler için NHTSA nın web sitesi olan a başvurulabilir. Tablo 1.4 de NHTSA ve IIHS çalışmalarında rapor edilen hava yastıklarının neden olduğu tipik yaralanma tipleri listelenmiştir [12]. Raporlanan yaralanmaların %96 sı küçük kesikler ve eziklerden oluşmaktadır [13]. Tablo 1.5 de yaralanmanın tipi ve vücuttaki konumuna göre ufak yaralanmaların yüzdesi sıralanmıştır. Tablo 1.4 Sadece hava yastığının neden olduğu yaralanmaların tipi ve yaralının vücudundaki konumu Boyun/Kafa Göğüs kafesi Üst vücut Diğer Bölgeler Toplam Derinin yüzülmesi Ezilme Kesik Yanık Kırılma Burkulma Travma Kopma Kas yırtılması Toplam Tablo 1.5 Yaralanmanın tipi ve konumuna göre mini ( AIS -1 ) hava yastığından kaynaklanan yaralanmaların yüzdesi Baş/ Boyun/ Yüz Göğüs Kafesi Omuz/ Kol/ El Diğer Tüm vücut Bölgeleri Burkulma 6 < Yanık <1-4 <1 4 4 Çeviri: Ataman KES, atamankes@yahoo.com

13 Derinin yüzülmesi Çürük Derin yarık 3 <1 2-5 Kırılma/ Yer değiştirme <1 <1 - - <1 Travma Tüm yaralanmalar Emniyet kemeri kullanım oranı Avrupa ve Japonya da biraz daha yüksektir. Bunun nedeni bu pazarlarda satılan birçok taşıtın daha küçük ve daha az güce sahip mini hava yastıkları ile donatılmış olmalarıdır. Emniyet kemerleri kullanıldığı zaman kullanılan eşik değeri daha fazla olacak şekilde ayarlanabilir. Aslında eğer yolcular emniyet kemerlerini bağlarlar ise hava yastığından kaynaklanan yaralanmaların şiddeti azalmaktadır. Emniyet kemerleri ve hava yastıkları birlikte kullanılarak birçok kazada daha iyi koruma sağlanır. Özetlersek, istatistikler ölümlerin ve şiddetli yaralanmaların azaltılmasında hava yastıklarının etkisini açık bir şekilde göstermektedir. Ayrıca, yakın zamanda elde edilen raporlardan hava yastığının kullanılmasıyla bazı aksiliklerin oluştuğu görülmüştür. Otomotiv endüstrisinin akıllı güvenlik sistemlerini takip etmesiyle bu aksiliklerin önüne geçilecek, hava yastıklarının ve taşıt güvenliği aygıtlarının performansı arttırılabilecektir. 1.3 Hava Yastıkları Nasıl Çalışır? Bir hava yastığı sisteminin dört temel elemanı vardır. Bunlar, sensör, patlatıcı, yastık ve taşıtın içidir. Şekil 1.1 de bir otomobilde bu bileşenlerin yerleşimi gösterilmektedir. Şekil 1.1 Bir hava yastığı sisteminin bileşenleri Sensörler, yolcu koruma sistemlerinin beynini ve sinir sistemlerini oluşturmaktadır. Bunların rolü darbeyi algılamak ve şiddetine karar vermektir. Eğer hava yastığının çalışmasını gerektirecek bir durum oluşursa algılama sistemi patlatıcıyı harekete geçirmek için ya bir sinyal üretir ya da mekanizmayı tetikler. Patlatıcı ise hava yastığının içine dolacak olan gazları ateşler. Ateşlemeden sonra hava yastığı yolcunun kinetik enerjisini emen kılıf görevini görür. Taşıtın içi, direksiyon simidi ve gösterge paneli gibi, hava yastıklarının kurulumu için Çeviri: Ataman KES, atamankes@yahoo.com 5

14 kullanılır. Diğer güvenlik aygıtları, emniyet kemerleri ve ön gericiler gibi, bütünleşmiş güvenlik sisteminin temel formunu oluşturur. Bu kitapta çarpışmanın algılanması üzerinde durulduğundan dolayı, tüm bölümlerdeki tartışmalar daha çok sensörler ve bunlarla ilgili konularla sınırlandırılmıştır. Diğer bileşenlerin tasarımı ile ilgili birçok kaynak bulunmaktadır. Bundan dolayı bunlarla ilgili konular bu kitapta detaylı olarak açıklanmamıştır. Sensörler bir taşıt üzerinde farklı bölgelere yerleştirilebilirler. Birçok taşıtın tamponunun önüne ve arkasına konulmuş fakat motorun arkasında olacak şekilde bir veya daha fazla sensörü bulunmaktadır. Bazı sensörler kabin panelinin arkasındaki bir noktaya, gösterge panelinin altına ve kabin tabanına yerleştirilirler. Sensörlerin yerleştirilmesinde kullanılan stratejiler Bölüm 7 de açıklanacaktır. Bir taşıt herhangi bir çarpışma olayında yer aldığı zaman taşıtın gövdesi gerilmeye, deformasyona ve kırılmaya maruz kalır. Ufak boyutlu tampon-tampona olan bir çarpışmada, ön tampon darbe enerjisini emerken motoru korumaya devam eder ( motoru önde bulunan taşıtlar için ). Bir yumuşak veya orta seviyedeki çarpışmada, ön tampon darbeyi oluşturan nesne tarafından geriye itilir ve motor bölümünde yapısal değişiklikle meydana gelir. Daha şiddetli çarpışmalarda, motor arkaya kendiliğinden gitmeye zorlanır ve taşıt gövdesinin altındaki çerçeve önemli derecede şekil değiştirir ve kırılır. Çarpışma sensörleri için önemli bir tasarım ölçütü, orta ve şiddetli çarpışmalardan hafif çarpışmaların ayrılabilmesi ve sonrasında hava yastıklarının veya diğer güvenlik aygıtlarının etkinleştirilebilmesidir. Düşük hızla çarpışma durumunda, 8 km/saat hızla bir otomobilin bir bariyere çarpması gibi, algılama sistemleri hava yastıklarını etkinleştirmemelidir. Orta seviyedeki çarpışmalarda, km/saat hızla taşıtın bariyere veya direğe çarpması gibi, algılama sistemleri özellikle yolcuların emniyet kemeri takmadığı durumda genellikle hava yastıklarını tetikleyecek şekilde tasarlanırlar. Tam eksenden çarpışmalarda bu orta hızlar için algılama sistemi genellikle mili saniyede tetiklemeyi gerçekleştirir. Şiddetli çarpışmalarda, km/saat hızlardaki çarpışma gibi, algılama sistemi mili saniye içerisinde tetiklemeyi gerçekleştirir. Bu olayların zamanlaması birkaç faktöre bağlıdır. Bu faktörler Bölüm 2 ve Bölüm 3 te açıklanacaktır. Patlatıcı, algılama sisteminden tetikleme sinyalini aldıktan sonra hızlıca gazları oluşturmaya veya serbest bırakmaya başlar. Patlatıcıların büyük bir çoğunluğu sodyum azot gibi kimyasalların yanmasına dayanır. Bazı sistemler hava yastığının çalıştırılması için bir kap içerisinde sıkıştırılmış hava kullanır. Sodyum azot kullanılmayan patlatıcılarda, veya hibrit kaynaklar, sıkıştırılmış hava ve kimyasal olarak oluşturulmuş gazlar kullanılır ve şu anda bu tür patlatıcılar seri olarak da üretilebilmektedirler [14 16]. Hava yastıklarının büyük bir bölümü özel olarak tasarlanmış naylon ipliklerden imal edilirler [17]. İplikler daha sonra uygun şekillere kesilirler ve yapıştırılırlar. Yastıklar genellikle arka taraflarında, gazların ve havanın yastıktan çıkabilmesi için deliklere sahip olacak şekilde tasarlanırlar. Yastık içerisindeki havanın veya gazın dışarı çıkmasıyla yastığın basıncı ve yolcu üzerine uyguladığı kuvvet azalır. 6 Çeviri: Ataman KES, atamankes@yahoo.com

15 Yastıklar ayrıca, yastığın içerisinden dikilmiş özel gergi elemanlarına sahiptirler. Bu gergi elemanları ( hava yastığının ön ve arka paneli arasında ) hava yastığının aşırı şekilde genişlemesini önlemekle görevlidirler. Kesilmiş ve dikilmiş hava yastığı, yerine konulması için belirlenmiş bir şekilde ufak boyutlara sahip olacak şekilde katlanır. Hava yastıkları modüler bir birim içerisine patlatıcılarla birlikte konulduğundan bunların hepsine birden hava yastığı modülü denir. Hava yastığı çalışmaya başladığı zaman eğer yolcu modül yüzeyine çok yakın ise açılan hava yastığı büyük bir kuvvetle yolcunun başına ve göğüs kafesine çarpar. Bu tip problemlerin önüne geçmek için yolcu, hava yastığının yüzeyine ulaşmadan önce yastık tamamen veya etkisini gösterecek kadar şişmiş olmalıdır. Bir hava yastığı modülünün uygun bir şekilde çalışması için gerekli olan zaman ise kritik bir değerdedir. Sürücü hava yastığının tamamen açılması için gerekli olan süre 30 mili saniye iken yolcu hava yastığının açılması 60 mili saniye veya biraz daha az sürmektedir. Hava yastığı bir kere tamamen açıldı mı yastığın inme işlemi hemen başlar ve mili saniye içinde son bulur. Bu olayların zamanlaması yolcunun teması, patlatıcıların kapasitesi, yastığın arkasındaki boşaltma deliklerinin boyutları ve yastık malzemesinin gözenekliliğine bağlıdır. Bu olaylar bilgisayarda oluşturulmuş modellerde analiz edilir ve kızak testleri ve çarpışma testleri ile sınanır. Özetlersek, algılama-patlatma-yastık oluşturma-söndürme işlemleri sadece saniyenin kesirleri mertebesindedir. Güvenlik sisteminden en iyi şekilde yararlanabilmek için uygun zaman aralıklarında sistemin çalıştırılması gereklidir. Sistemin tamamen çalışması sensörlerin tetiklenmesiyle olduğundan yolcuyu koruyan bu tip sistemlerin verimliliğinde çarpışma sensörlerinin tasarımı önemli rol oynamaktadır. 1.4 Dizayn Konuları ve Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar Bir hava yastığı sisteminin geliştirilmesinde birkaç adım bulunmaktadır: ( a ) Taşıtın ve Çarpışma Verilerinin Değerlendirilmesi Yapısal bütünleşme ve taşıt içerisinin tasarımı, taşıtın çarpışma karakteristiklerini belirlemektedir. Çarpışmanın doğru olarak algılanması için değişik koşullar altında oluşan kuvvetler bilinmelidir. Taşıtın farklı bölgelerindeki çarpışma sinyalleri birbirinden önemli derecede farklı olduğundan farklı çarpışma tiplerinde hesaplamanın yapılabilmesi için yeterli sayıda çarpışma verisi elde mevcut olmalıdır. Bundan başka değişik çarpışma durumlarında yolcuların hareketi, hava yastığının uygun bir zamanlamayla açılması için belirlenmelidir. Çarpışma veri kütüphanesi her çarpışma olayında sensör tetikleme zamanının önceden belirlenmesi için kullanılmaktadır. ( b ) Çarpışma Algılama Sisteminin Dizaynı Çarpışmanın her bir kategorisi için gerekli olan tetikleme zamanı ve algılama ölçütü bir kere belirlendikten sonra algılama aygıtının tipi ve sensörün yerleştirilme stratejisi seçilmek zorundadır. Bu kısımda tipik mafsallar arzu edilen konumda uygun boş alana yerleştirilir ve sensörlerin dayanımını arttırılır. Algılama sistemi, hava yastığını açabilmesi için zamanında cevap vermelidir. Diğer bir deyişle, sistem hava yastığının açılmasının gerekmediği zaman bu durumları bastırmalıdır. Çeviri: Ataman KES, atamankes@yahoo.com 7

16 ( c ) Diğer Bileşenlerin Seçimi ve Kullanılması Algılama sisteminin gerektirdikleri ve özellikleri yolcuyu koruyan güvenlik sisteminin diğer bileşenleri ile yakından ilgilidir. Örnek vermek gerekirse, hava yastığının açılması için çarpışma şiddetinin eşik değeri yolcuların emniyet kemeri takıp takmamalarına göre ayarlanabilir olmalıdır. Emniyet kemerlerinin yük taşıma kapasitesi emniyet kemerlerine monte edilmiş hava yastıklarının performansını değiştirebilir. Patlatıcı yastık modülünün karakteristikleri ayrıca çarpışmanın algılanma zamanını da etkilemektedir. Bu faktörlerin tümünün modellemeye ve tasarım işleminde test edilmeye ihtiyacı vardır. Bu sayede yolcunun güvenliği sigortalanmış olur. ( d ) Sistemin Entegrasyonu Alt sistemlerin tasarımı ve bileşenlerin seçimi tamamlandıktan sonra değişik parçalar sisteme eklenmek ve test edilmek zorundadır. Analitik ve deneysel yaklaşımların birleşimi genellikle bu amaç için kullanılır. Örnek vermek gerekirse, yolcuların hareketlerini analiz etmek için kullanılan bilgisayar modelleri ve hava yastığının modülünün çalışma sırası yolcular tarafından oluşturulan potansiyel kuvvetin bulunmasında kullanılır. Kızak testleri, pnömatik güçle hareket ettirilen bir platformla yapılır, taşıtlar ve mankenler üzerindeki verilerin toplanmasında sıklıkla kullanılır. Analizlerin ve testlerin iterasyonu, sistemin tasarımı ve bileşenlerin ayarlanması için gereklidir. Prototip taşıtlarla tamamen enstrümantalleşmiş çarpışma testleri, güvenlik sisteminin yapısal entegrasyonu ve etkinliğinin sınanmasını sağlar. Bu testler, gerekli ise güvenlik sisteminin modifikasyonu ve analizine yardımcı olabilecek yüksek hızlı filme kaydedilebilir. 1.5 Yakın Zamanda Meydana Gelen Gelişmeler Geçtiğimiz yıllarda hava yastığının açılması yüzünden yaralanan ve yaşamını kaybeden yolcuların sayısı gittikçe artmıştır. Bu yüzden yolcunun güvenliğini arttırmak için güvenlik sisteminin acilen iyileştirilmesi gerekmektedir. Bundan başka konum dışındaki yolcu ( yetişkin veya çocuk olsun hava yastığı açıldığında hava yastığına çok yakın konumda olanlar ) için bir long-standing tasarım kavramı şu anda dikkatleri üzerine çekmektedir. Hükümet ajansları ve otomobil üreticileri, hava yastıklarının performansının iyileştirilmesi için kararlar almışlardır. Düzeltici veya geçici ölçümler yapılmaktadır veya ön yolcu koltuğundaki hava yastığının kapatılması veya gücünün azaltılması seçeneği gündeme gelmiştir. Bu sayede ortaya akıllı hava yastığı terimi çıkmıştır [18]. Akıllı veya uyumlu hava yastıkları ve güvenlik sistemleri, basamaklandırılmış zekâ seviyesine - yani çarpışmanın şiddetine göre yolcuların konumu ve boyutları, bebek veya küçük yaştaki çocuklar için özel donanımlar ile sahip özel güvenlik aygıtlarının kullanılmasıdır de Volvo nun 850 model nolu otomobilinde yan hava yastıklarını kullanmaya başlamasıyla birçok üretici benzer ürünleri geliştirdi ve kullanmaya başladı. BMW, boru şeklinde açılan, A ve B sütunları arasında çalışan, kafa yararlanmalarına karşı koruma sağlayabilen bir sistem geliştirdi. Emniyet kemerlerindeki ön gericiler ve yük sınırlayıcılar gibi iyileştirmeler hava yastıkları ile birlikte kullanıldığı zaman yolcunun güvenliğini arttırmak için ek boyutlar sağlamaktadır. Ön gericiler, hava yastığı açılmadan önce emniyet kemerinin boşluğunu almak için kullanılır. Yük sınırlayıcılar, emniyet kemeri üzerinde sınır kuvvete ulaşıldığında emniyet kemerini sıkma veya gevşetme ile emniyet kemerinin yolcuya uyguladığı maksimum yükü sınırlar. İyileştirilmiş teknolojilerin takip edilmesi ve yolcu 8 Çeviri: Ataman KES, atamankes@yahoo.com

17 güvenlik sistemlerinde dayanımın arttırılması gerektiğinden yıllardır süre gelen zorluklar şu anda bile aşılmaya çalışılmaktadır. 1.6 Özet Bu bölümde, taşıt güvenlik ürünlerinin kısa geçmişi ve son kırk yıldır hava yastıklarının geliştirilmesinde kaydedilen ilerlemeler anlatılmıştır. Bir hava yastığı sisteminin ve bileşenlerinin çalışma sırası gösterilmiştir. Bölüm hava yastığı sisteminin tasarım işlemi ve henüz kaydedilen gelişmelerin okuyucuya aktarılmasıyla bitirilmiştir. Çarpışmayı algılama teknolojisi, yolcuyu koruyan sistemlerde kritik bir elemandır. Bir hava yastığının ve diğer güvenlik aygıtlarının kullanılması için karar verilmesi gerçek zaman kavramı baz alınarak yapılır. Bunun anlamı, çarpışma sensörlerinin mili saniye gibi kısa bir süre zarfında işlevlerini göstermeye zorunlu olacaklarıdır. Bu zor gerekliliğin yerine getirilmesi gerektiğinden çarpışmanın algılanması büyük bir doğrulukla yapılmak zorundadır. Ek Bilgi 1- FMVSS 201,208 ve 214 standartları hava yastıkları ve yolcu güvenliğini sağlayan sistemler ile ilgilidir. 2- Çoğu emniyet kemeri iki tip kilitlenme mekanizmasına sahiptir: Kemerin çekilme hızı veya ivmenin büyüklüğü. Eğer emniyet kemeri hızlıca çekildiğinde kilitleniyorsa bu emniyet kemerinin hıza duyarlı olduğunu gösterir. Eğer eğimli bir yolda otomobil park edildiğinde emniyet kemeri kilitleniyorsa bu emniyet kemerinin ivmeye duyarlı olduğunu gösterir. Referanslar 1. Automotive News, July 1990, Yazar tarafından 1990 dan sonra eklenen makalelerde dahil. 2. J.Hetrick, Safety Cushion Assembly for Automotive Vehicles, U.S. Patent No. 2,649,311, August 18, Insurance Institute for Highway Safety ( IIHS ) Status Report, November 30, Wall Street Journal makaleleri: November 18, 1996, Children s Death Spur Backers of Air Bags to Rethink. December 3, 1996, Naderite s Nadir January 2, 1997, Air Bags Save Lives; I Stil Back Them. January 17, 1997, Air Bags: Claybrook s Inflated Claims. January 22, 1997, Shaky Statistics are Driving the Air-Bag Debate. June 10, 1997, Cigarettes and Air Bags:Won t the Do-Gooders Eve Learn? 5. Fatality Facts, 1993, Insurance Institute for Highway Safety, IIHS Advisory, Nov. 20, IIHS Status Report, Dec. 7, Preliminary Report:Initial Estimates of Reduction in Deaths in Frontal Crashes among Right Front Passengers in Vehicles Equipped with Passenger Air Bags., IIHS Study, IIHS Status Report, Dec. 7, Fatality Reduction by Air Bags., NHTSA Study, Proceedings of SAE Air Bag Design and Performance TOPTEC, Costa Mesa, California, August 14 15, IIHS Status Report, Oct. 9, 1993 Çeviri: Ataman KES, atamankes@yahoo.com 9

18 13. IIHS Status Report, March 18, G.S. Sutherland, Inflators for Automotive Restraint Systems, SAE Paper No P.Khandhadia ve diğerleri, DEvelopment of Advanced ınflator Technology for Automotive Air Bag Modules, SAE Paper No H.Schubert ve K.-F.Ziegahn, Technological Trends in Occupant Protection Systems Recent Research Challenges from the German Point of View, SAE Paper No R.Keshavaraj ve diğerleri, Modeling of Biaxial deformation of Air Bag Fabrics Using Artifical Neural Net, SAE Paper No IIHS Status Report, February 15, Çeviri: Ataman KES,

19 Bölüm 2 Çarpışma Analizi Çarpışma analizi, bir çarpışma olayının anlaşılması ve çarpışmadan toplanan verilerden bilgi elde edilmesidir. Bu kitabın amacına uygun olarak, bu konu üzerindeki tartışmalar çarpışma verilerinin analiz tekniklerine odaklanılacaktır. Başlangıç noktası, bir çarpışma olayında taşıtın ve içindeki yolcuların davranışına dayanarak çarpışma verilerinin açıklanmasıdır. Ardından ek bilgilerin elde edilmesi için bu verilerin nasıl kullanılacağı açıklanmış, Örnekleme verilerinin analizine dayanarak gözlemler ve tipik çarpışma sinyallerinin karakteristikleri verilmiştir. 2.1 Çarpışma Verileri Bir çarpışmanın meydana gelişini anlama ve yolcu koruma sisteminin tasarlanmasında ilk adım çarpışma testlerinden veriler elde etmektir. İlgilenilen birinci veri, taşıtın çeşitli noktalarından ölçülmüş ivme sinyallerinin şeklidir. Bir taşıtın çarpışması kaçınılmaz olduğunda taşıtın farklı parçaları farklı hızlarda yavaşlamaya başlar. Sonuç olarak, taşıtın çeşitli noktalarında yakalanan yavaşlama ivmesi zamana ve büyüklüklerine göre farklılık gösterir. Şekil 2.1 ve 2.2 de, aynı çarpışmada bir taşıtın üzerindeki farklı iki noktadan alınan ivme verileri gösterilmektedir. İvme verilerinden bir tanesi ( Şekil 2.1 ) yolcu kabininden alınırken diğeri ( Şekil 2.2 ) öndeki motor kabininden ölçülmüştür. Şekil 2.1 Bir taşıtın bariyere 48 km/saat hızla çarpmasıyla yolcu kabininden ölçülen ivme sinyali Burada şuna dikkat edilmelidir: İvmenin ölçülmesi için kullanılan birim yerçekimi ivmesi cinsindendir. Buna göre 1g 9,8 m/s 2 olarak alınır. Şekil 2.3 den görüldüğü üzere çarpışma analizi yapılırken iki koordinat sistemi kullanılabilir [1]. Bu koordinat sistemlerinden çarpışma verisini en iyi açıklayanı kullanılır. ( a ) Sabit Koordinat Sistemi Çeviri: Ataman KES, atamankes@yahoo.com 11

20 Çarpışma olayının gözlemlenmesi için bir kamera, zemine göre sabitlenmiş bir konuma konularak taşıtın bariyerle teması sonucu yavaşlaması kaydedilebilir. Eğer taşıtın ön tarafına doğru bir ivmeölçer konulursa, ivmelenme değeri negatif olan sinyaller alınır. Çünkü taşıt bu anda yavaşlamaktadır. Bu sinyal genellikle 1 mili saniye veya daha az bir sabit zaman aralığında kaydedilir. Çarpışmada taşıtın kamera tarafından görülen hızı, çarpışmadan hemen sonra sıfıra doğru azalır. Eğer taşıt bariyere çarpıp geri sıçrıyorsa hız ya sıfır ya da negatif bir değer alır. Şekil 2.2 Bir taşıtın bariyere 48 km/saat hızla çarpmasıyla motor kabininin önünden ölçülen ivme sinyali ( b ) Hareketli Koordinat Sistemi Yolcunun hareketini gözlemlemek için yolcu kabinine kamera konulursa, taşıtın bariyere çarpmasıyla yolcunun ileriye hareket ettiği görülür. Çarpışma ekseninden çekim yapıldığında kamera yolcunun, taşıtın içerisine göre ivmelendiği ve ileriye doğru hareket ettiğini görecektir. Yolcunun hızı sıfırdan başlar ve yolcu direksiyon simidine veya gösterge paneline çarpıncaya dek hızı artar. Bazı literatürlerde, taşıt bir nesneye vurduğunda ilk çarpma birincil darbe olarak kabul edilmektedir. Bundan sonra yolcunun taşıt içerisinde hareket etmesi ve iç tarafa darbe uygulaması ise ikincil darbe olarak adlandırılmaktadır. Burada şuna dikkat edilmelidir: İkincil darbe ile taşıtın bir nesneye çarptıktan sonra başka bir nesneye çarpması kastedilmemektedir. 2.2 Çarpışma Analizi: Çarpışma Verisinden Hangi Bilgiler Elde Edilebilir? Çarpışma verisinin sınanmasında iki alternatif yaklaşım bulunmaktadır. Bu yaklaşımlar sabit ve hareketli koordinat sistemi bakımından yapılan yaklaşımlardır ve ikisi de farklı bakış açılarından eş değer kullanışlı bilgiler sunmaktadırlar. 12 Çeviri: Ataman KES, atamankes@yahoo.com

BÖLÜM 4: MADDESEL NOKTANIN KİNETİĞİ: İMPULS ve MOMENTUM

BÖLÜM 4: MADDESEL NOKTANIN KİNETİĞİ: İMPULS ve MOMENTUM BÖLÜM 4: MADDESEL NOKTANIN KİNETİĞİ: İMPULS ve MOMENTUM 4.1. Giriş Bir önceki bölümde, hareket denklemi F = ma nın, maddesel noktanın yer değiştirmesine göre integrasyonu ile elde edilen iş ve enerji denklemlerini

Detaylı

EMNİYET KEMERİ KULLANIMI

EMNİYET KEMERİ KULLANIMI Emniyet kemeri kullanımı, kazalardaki yaralanmaları büyük ölçüde azaltmaktadır ve otomobilin ön koltuklarında kemer kullanmamanın büyük risk oluşturduğunu büyük bir çoğunluk kabul etmektedir. Yine de "Emniyet

Detaylı

9.Örnek Olay Çalışması Emniyet Kemeri Kullanımı: Doktor bey yaralandı!

9.Örnek Olay Çalışması Emniyet Kemeri Kullanımı: Doktor bey yaralandı! 9.Örnek Olay Çalışması Emniyet Kemeri Kullanımı: Doktor bey yaralandı! Doktor Haklan bey, sabah muayenesine yetişmek üzere hızla hastaneye doğru yürüyordu. Cep telefonu çaldı, arayan hemşire Ayten hanımdı.

Detaylı

(SRS; SUPLEMENTARY RESTRAINT SYSTEM)

(SRS; SUPLEMENTARY RESTRAINT SYSTEM) 1 HAVA YASTIĞI SİSTEMİ; AİRBAG (SRS; SUPLEMENTARY RESTRAINT SYSTEM) (Ref. e_makaleleri) (1) merkezi hava yastığı ünitesi (2) yan hava yastığı algılayıcı (3) ön üst algılayıcı algılayıcı (sensor) hava yastığı

Detaylı

BÖLÜM 1: MADDESEL NOKTANIN KİNEMATİĞİ

BÖLÜM 1: MADDESEL NOKTANIN KİNEMATİĞİ BÖLÜM 1: MADDESEL NOKTANIN KİNEMATİĞİ 1.1. Giriş Kinematik, daha öncede vurgulandığı üzere, harekete sebep olan veya hareketin bir sonucu olarak ortaya çıkan kuvvetleri dikkate almadan cisimlerin hareketini

Detaylı

BAŞKENT ÜNİVERSİTESİ MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAK 402 MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ LABORATUVARI DENEY - 3 ÜÇ NOKTALI EĞİLME DENEYİ

BAŞKENT ÜNİVERSİTESİ MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAK 402 MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ LABORATUVARI DENEY - 3 ÜÇ NOKTALI EĞİLME DENEYİ BAŞKENT ÜNİVERSİTESİ MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAK 402 MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ LABORATUVARI DENEY - 3 ÜÇ NOKTALI EĞİLME DENEYİ GİRİŞ Yapılan herhangi bir mekanik tasarımda kullanılacak malzemelerin belirlenmesi

Detaylı

MEKATRONİĞİN TEMELLERİ

MEKATRONİĞİN TEMELLERİ MEKATRONİĞİN TEMELLERİ Teknik Bilimler Meslek Yüksekokulu Mekatronik Programı Yrd. Doç. Dr. İlker ÜNAL Vize %30 Dersin Koşulları Final %60 Ödev %10 Dersin Konuları Mekatronik Sistemler Birimler ve Ölçme

Detaylı

Şekil 6.1 Basit sarkaç

Şekil 6.1 Basit sarkaç Deney No : M5 Deney Adı : BASİT SARKAÇ Deneyin Amacı yer çekimi ivmesinin belirlenmesi Teorik Bilgi : Sabit bir noktadan iple sarkıtılan bir cisim basit sarkaç olarak isimlendirilir. : Basit sarkaçta uzunluk

Detaylı

Derste Neler Anlatılacak? Temel Mekatronik Birimler,temel birim dönüşümü Güncel konular(hes,termik Santral,Rüzgar Enerjisi,Güneş

Derste Neler Anlatılacak? Temel Mekatronik Birimler,temel birim dönüşümü Güncel konular(hes,termik Santral,Rüzgar Enerjisi,Güneş Derste Neler Anlatılacak? Temel Mekatronik Birimler,temel birim dönüşümü Güncel konular(hes,termik Santral,Rüzgar Enerjisi,Güneş Enerjisi,Doğalgaz,Biyogaz vs.) Mekatroniğin uygulama alanları Temel Mekanik

Detaylı

ELASTİSİTE TEORİSİ I. Yrd. Doç Dr. Eray Arslan

ELASTİSİTE TEORİSİ I. Yrd. Doç Dr. Eray Arslan ELASTİSİTE TEORİSİ I Yrd. Doç Dr. Eray Arslan Mühendislik Tasarımı Genel Senaryo Analitik çözüm Fiziksel Problem Matematiksel model Diferansiyel Denklem Problem ile ilgili sorular:... Deformasyon ne kadar

Detaylı

Malzeme yavaşça artan yükler altında denendiği zaman, belirli bir sınır gerilmede dayanımı sona erip kopmaktadır.

Malzeme yavaşça artan yükler altında denendiği zaman, belirli bir sınır gerilmede dayanımı sona erip kopmaktadır. YORULMA 1 Malzeme yavaşça artan yükler altında denendiği zaman, belirli bir sınır gerilmede dayanımı sona erip kopmaktadır. Bulunan bu gerilme değerine malzemenin statik dayanımı adı verilir. 2 Ancak aynı

Detaylı

Mühendislik Mekaniği Statik. Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş

Mühendislik Mekaniği Statik. Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş Mühendislik Mekaniği Statik Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş Bölüm 7 İç Kuvvetler Kaynak: Mühendislik Mekaniği: Statik, R. C. Hibbeler, S. C. Fan, Çevirenler: A. Soyuçok, Ö. Soyuçok. 7. İç Kuvvetler Bu bölümde, bir

Detaylı

Şekil-1. Doğru ve Alternatif Akım dalga şekilleri

Şekil-1. Doğru ve Alternatif Akım dalga şekilleri 2. Alternatif Akım =AC (Alternating Current) Değeri ve yönü zamana göre belirli bir düzen içerisinde değişen akıma AC denir. En çok bilinen AC dalga biçimi Sinüs dalgasıdır. Bununla birlikte farklı uygulamalarda

Detaylı

Bölüm 8 FET Karakteristikleri

Bölüm 8 FET Karakteristikleri Bölüm 8 FET Karakteristikleri DENEY 8-1 JFET Karakteristikleri DENEYİN AMACI 1. JFET'in yapısını ve çalışma prensibini anlamak. 2. JFET karakteristiklerini ölçmek. GENEL BİLGİLER JFET in Yapısı ve Karakteristikleri

Detaylı

Doç. Dr. Muhammet Cerit Öğretim Üyesi Makine Mühendisliği Bölümü (Mekanik Ana Bilim Dalı) Elektronik posta ( ):

Doç. Dr. Muhammet Cerit Öğretim Üyesi Makine Mühendisliği Bölümü (Mekanik Ana Bilim Dalı) Elektronik posta ( ): Tanışma ve İletişim... Doç. Dr. Muhammet Cerit Öğretim Üyesi Makine Mühendisliği Bölümü (Mekanik Ana Bilim Dalı) Elektronik posta (e-mail): mcerit@sakarya.edu.tr Öğrenci Başarısı Değerlendirme... Öğrencinin

Detaylı

Android Telefonlarla Yol Bozukluklarının Takibi: Kitle Kaynaklı Alternatif Çözüm

Android Telefonlarla Yol Bozukluklarının Takibi: Kitle Kaynaklı Alternatif Çözüm Galatasaray Üniversitesi Android Telefonlarla Yol Bozukluklarının Takibi: Kitle Kaynaklı Alternatif Çözüm Mustafa Tekeli, Özlem Durmaz İncel İçerik Giriş Literatür Özeti Sistem Mimarisi / Metodoloji Öncül

Detaylı

2. REGRESYON ANALİZİNİN TEMEL KAVRAMLARI Tanım

2. REGRESYON ANALİZİNİN TEMEL KAVRAMLARI Tanım 2. REGRESYON ANALİZİNİN TEMEL KAVRAMLARI 2.1. Tanım Regresyon analizi, bir değişkenin başka bir veya daha fazla değişkene olan bağımlılığını inceler. Amaç, bağımlı değişkenin kitle ortalamasını, açıklayıcı

Detaylı

ALTERNATİF AKIMIN TEMEL ESASLARI

ALTERNATİF AKIMIN TEMEL ESASLARI ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİNE GİRİŞ DERSİ ALTERNATİF AKIMIN TEMEL ESASLARI Dr. Öğr. Üyesi Ahmet ÇİFCİ Elektrik enerjisi, alternatif akım ve doğru akım olarak

Detaylı

Şekil 8.1: Cismin yatay ve dikey ivmesi

Şekil 8.1: Cismin yatay ve dikey ivmesi Deney No : M7 Deneyin Adı : EĞİK ATIŞ Deneyin Amacı : 1. Topun ilk hızını belirlemek 2. Ölçülen menzille hesaplanan menzili karşılaştırmak 3. Bir düzlem üzerinde uygulanan eğik atışta açıyla menzil ve

Detaylı

* Güvenilir Dişli Grubu. * Islak Disk Fren. Yüksek Verimlilik ve Güçlü Performans. Daha küçük direksiyon. *Yüksek Manevra Kabiliyeti

* Güvenilir Dişli Grubu. * Islak Disk Fren. Yüksek Verimlilik ve Güçlü Performans. Daha küçük direksiyon. *Yüksek Manevra Kabiliyeti Yüksek Verimlilik ve Güçlü Performans Hidrolik pompa motoru Düşük hıza ayarlanabilen Motorlu hidrolik pompa çıkış gücü, yüksek performans ve uzun kullanım ömrü sağlar. Forkliftin operatör tarafından değiştirilebilen

Detaylı

Bölüm-4. İki Boyutta Hareket

Bölüm-4. İki Boyutta Hareket Bölüm-4 İki Boyutta Hareket Bölüm 4: İki Boyutta Hareket Konu İçeriği 4-1 Yer değiştirme, Hız ve İvme Vektörleri 4-2 Sabit İvmeli İki Boyutlu Hareket 4-3 Eğik Atış Hareketi 4-4 Bağıl Hız ve Bağıl İvme

Detaylı

Yığma yapı elemanları ve bu elemanlardan temel taşıyıcı olan yığma duvarlar ve malzeme karakteristiklerinin araştırılması

Yığma yapı elemanları ve bu elemanlardan temel taşıyıcı olan yığma duvarlar ve malzeme karakteristiklerinin araştırılması Yığma yapı elemanları ve bu elemanlardan temel taşıyıcı olan yığma duvarlar ve malzeme karakteristiklerinin araştırılması Farklı sonlu eleman tipleri ve farklı modelleme teknikleri kullanılarak yığma duvarların

Detaylı

Mühendislik Mekaniği Statik. Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş

Mühendislik Mekaniği Statik. Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş Mühendislik Mekaniği Statik Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş Bölüm 9 Ağırlık Merkezi ve Geometrik Merkez Kaynak: Mühendislik Mekaniği: Statik, R. C. Hibbeler, S. C. Fan, Çevirenler: A. Soyuçok, Ö. Soyuçok. 9. Ağırlık

Detaylı

Mühendislik Mekaniği Statik. Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş

Mühendislik Mekaniği Statik. Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş Mühendislik Mekaniği Statik Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş Bölüm 10 Eylemsizlik Momentleri Kaynak: Mühendislik Mekaniği: Statik, R. C.Hibbeler, S. C. Fan, Çevirenler: A. Soyuçok, Ö. Soyuçok. 10. Eylemsizlik Momentleri

Detaylı

Yeni B-MAX Sürüş Deneyimi & Teknolojik Özellikler

Yeni B-MAX Sürüş Deneyimi & Teknolojik Özellikler Yeni B-MAX Sürüş Deneyimi & Teknolojik Özellikler Şehirde araç kullanmak artık çok daha keyifli... B-Max, benzersiz tasarımı yanında segmentinde ilk kez sunulan yüksek teknolojik özellikleri ile sürüş

Detaylı

4.1 denklemine yakından bakalım. Tanımdan α = dω/dt olduğu bilinmektedir (ω açısal hız). O hâlde eğer cisme etki eden tork sıfır ise;

4.1 denklemine yakından bakalım. Tanımdan α = dω/dt olduğu bilinmektedir (ω açısal hız). O hâlde eğer cisme etki eden tork sıfır ise; Deney No : M3 Deneyin Adı : EYLEMSİZLİK MOMENTİ VE AÇISAL İVMELENME Deneyin Amacı : Dönme hareketinde eylemsizlik momentinin ne demek olduğunu ve nelere bağlı olduğunu deneysel olarak gözlemlemek. Teorik

Detaylı

İSTATİSTİKSEL PROSES KONTROLÜ

İSTATİSTİKSEL PROSES KONTROLÜ İSTATİSTİKSEL PROSES KONTROLÜ ZTM 433 KALİTE KONTROL VE STANDARDİZASYON PROF: DR: AHMET ÇOLAK İstatistiksel işlem kontrolü (İPK), işlemle çeşitli istatistiksel metotların ve analiz sapmalarının kullanımını

Detaylı

T.C. BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE VE İMALAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MIM331 MÜHENDİSLİKTE DENEYSEL METODLAR DERSİ

T.C. BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE VE İMALAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MIM331 MÜHENDİSLİKTE DENEYSEL METODLAR DERSİ T.C. BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE VE İMALAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MIM331 MÜHENDİSLİKTE DENEYSEL METODLAR DERSİ 3 NOKTA EĞME DENEY FÖYÜ ÖĞRETİM ÜYESİ YRD.DOÇ.DR.ÖMER KADİR

Detaylı

OTOMATİK KONTROL SİSTEMLERİ. DİNAMİK SİSTEMLERİN MODELLENMESİ ve ANALİZİ

OTOMATİK KONTROL SİSTEMLERİ. DİNAMİK SİSTEMLERİN MODELLENMESİ ve ANALİZİ OTOMATİK KONTROL SİSTEMLERİ DİNAMİK SİSTEMLERİN MODELLENMESİ ve ANALİZİ 1) İdeal Sönümleme Elemanı : a) Öteleme Sönümleyici : Mekanik Elemanların Matematiksel Modeli Basit mekanik elemanlar, öteleme hareketinde;

Detaylı

Dişli çark mekanizmaları en geniş kullanım alanı olan, gerek iletilebilen güç gerekse ulaşılabilen çevre hızları bakımından da mekanizmalar içinde

Dişli çark mekanizmaları en geniş kullanım alanı olan, gerek iletilebilen güç gerekse ulaşılabilen çevre hızları bakımından da mekanizmalar içinde DİŞLİ ÇARKLAR Dişli çark mekanizmaları en geniş kullanım alanı olan, gerek iletilebilen güç gerekse ulaşılabilen çevre hızları bakımından da mekanizmalar içinde özel bir yeri bulunan mekanizmalardır. Mekanizmayı

Detaylı

6.12 Örnekler PROBLEMLER

6.12 Örnekler PROBLEMLER 6.1 6. 6.3 6.4 6.5 6.6 6.7 Çok Parçalı Taşıyıcı Sistemler Kafes Sistemler Kafes Köprüler Kafes Çatılar Tam, Eksik ve Fazla Bağlı Kafes Sistemler Kafes Sistemler İçin Çözüm Yöntemleri Kafes Sistemlerde

Detaylı

Prof. Dr. Cengiz DÜNDAR

Prof. Dr. Cengiz DÜNDAR Prof. Dr. Cengiz DÜNDAR BASİT EĞİLME ETKİSİNDEKİ ELEMANLARIN TAŞIMA GÜCÜ Çekme çubuklarının temel işlevi, çekme gerilmelerini karşılamaktır. Moment kolunu arttırarak donatının daha etkili çalışmasını sağlamak

Detaylı

Toyota Corolla Sedan 1.6 Elegant MMT

Toyota Corolla Sedan 1.6 Elegant MMT Toyota Corolla Sedan 1.6 Elegant MMT Sahibinden Öğretmenden 1.6 toyota elegant lpg li ve otomatik İlan no: 249819 40.500 TL İlan tarihi: 7 Kasım 2015 İlan detayları İlan detayları İl Ankara, Polatlı, Çarşı,

Detaylı

GENEL TALİMATLAR. Koltuğu direk güneş ışığına maruz bırakmayınız. Çocuğunuzu, oto koltuğu içinde yalnız bırakmayınız.

GENEL TALİMATLAR. Koltuğu direk güneş ışığına maruz bırakmayınız. Çocuğunuzu, oto koltuğu içinde yalnız bırakmayınız. Kullanma Kılavuzu İÇİNDEKİLER 1 - Genel Talimatlar 2 - Parça Listesi 3 - Oto Koltuğunun Arabaya Bağlanması 5 - Güvenlik Donanımının Ayarlanması 6 - Bebeğin Oto Koltuğuna Yerleştirilmesi 7 - Taşıma Kulbunun

Detaylı

NX Motion Simulation:

NX Motion Simulation: NX Motion Simulation: Mekanizma Hareket Analizi UNIGRAPHICS NX yazılımının modüllerinden biri olan NX Motion Simulation, NX Dijital Ürün Tasarımı ailesinin mühendislik bileşenlerinden birisidir. Motion

Detaylı

BİR TİCARİ ARAÇ İÇİN ECE R-14 REGÜLASYONUNA UYGUN KOLTUK BAĞLANTILARININ GELİŞTİRİLMESİ

BİR TİCARİ ARAÇ İÇİN ECE R-14 REGÜLASYONUNA UYGUN KOLTUK BAĞLANTILARININ GELİŞTİRİLMESİ BİR TİCARİ ARAÇ İÇİN ECE R-14 REGÜLASYONUNA UYGUN KOLTUK BAĞLANTILARININ GELİŞTİRİLMESİ Alper Arslan, Mertcan Kaptanoğlu Hexagon Studio Araç Mühendisliği Bölümü OTEKON 2010 5. Otomotiv Teknolojileri Kongresi

Detaylı

䄀 欀 愀 礀 䌀 愀 搀 搀 攀 猀 椀 一 漀 㨀 㘀 㐀 㔀 㜀 㤀 㜀 㠀 眀 眀 礀 攀 渀 椀 漀 琀 漀 洀 漀 琀 椀 瘀 挀 漀 洀 眀 眀 礀 攀 渀 椀 洀 愀 稀 搀 愀 挀 漀 洀

䄀 欀 愀 礀 䌀 愀 搀 搀 攀 猀 椀 一 漀 㨀 㘀 㐀 㔀 㜀 㤀 㜀 㠀 眀 眀 礀 攀 渀 椀 漀 琀 漀 洀 漀 琀 椀 瘀 挀 漀 洀 眀 眀 礀 攀 渀 椀 洀 愀 稀 搀 愀 挀 漀 洀 䄀 欀 愀 礀 䌀 愀 搀 搀 攀 猀 椀 一 漀 㨀 㘀 㐀 䜀 愀 稀 椀 攀 洀 椀 爀 Ⰰ 娀 䴀 刀 アハ ート 㔀 㐀 㔀 㜀 㤀 㜀 㠀 アハ ート 㘀 㐀 アハ ート 㔀 椀 渀 昀 漀 䀀 礀 攀 渀 椀 漀 琀 漀 洀 漀 琀 椀 瘀 挀 漀 洀 眀 眀 礀 攀 渀 椀 洀 愀 稀 搀 愀 挀 漀 洀 眀 眀 礀 攀 渀 椀 漀 琀 漀 洀 漀 琀 椀 瘀 挀 漀 洀 眀 眀 洀

Detaylı

Endüstriyel Sensörler ve Uygulama Alanları Kalite kontrol amaçlı ölçme sistemleri, üretim ve montaj hatlarında imalat sürecinin en önemli aşamalarındandır. Günümüz teknolojisi mükemmelliği ve üretimdeki

Detaylı

MEKANİZMA TEKNİĞİ (1. Hafta)

MEKANİZMA TEKNİĞİ (1. Hafta) Giriş MEKANİZMA TEKNİĞİ (1. Hafta) Günlük yaşantımızda çok sayıda makina kullanmaktayız. Bu makinalar birçok yönüyle hayatımızı kolaylaştırmakta, yaşam kalitemizi artırmaktadır. Zaman geçtikce makinalar

Detaylı

Hareket Kanunları Uygulamaları

Hareket Kanunları Uygulamaları Fiz 1011 Ders 6 Hareket Kanunları Uygulamaları Sürtünme Kuvveti Dirençli Ortamda Hareket Düzgün Dairesel Hareket http://kisi.deu.edu.tr/mehmet.tarakci/ Sürtünme Kuvveti Çevre faktörlerinden dolayı (hava,

Detaylı

MALZEME BİLGİSİ DERS 7 DR. FATİH AY. www.fatihay.net fatihay@fatihay.net

MALZEME BİLGİSİ DERS 7 DR. FATİH AY. www.fatihay.net fatihay@fatihay.net MALZEME BİLGİSİ DERS 7 DR. FATİH AY www.fatihay.net fatihay@fatihay.net GEÇEN HAFTA KRİSTAL KAFES NOKTALARI KRİSTAL KAFES DOĞRULTULARI KRİSTAL KAFES DÜZLEMLERİ DOĞRUSAL VE DÜZLEMSEL YOĞUNLUK KRİSTAL VE

Detaylı

MAKİNE ELEMANLARI DERS SLAYTLARI

MAKİNE ELEMANLARI DERS SLAYTLARI MAKİNE ELEMANLARI DERS SLAYTLARI YORULMA P r o f. D r. İ r f a n K A Y M A Z P r o f. D r. A k g ü n A L S A R A N A r ş. G ör. İ l y a s H A C I S A L İ HOĞ LU Aloha Havayolları Uçuş 243: Hilo dan Honolulu

Detaylı

Eşitsizliğe Uyarlanmış İnsani Gelişme Endeksi (EUİGE)

Eşitsizliğe Uyarlanmış İnsani Gelişme Endeksi (EUİGE) 2015 İGR Eşitsizliğe Uyarlanmış İnsani Gelişme Endeksi (EUİGE) Sıkça Sorulan Sorular Eşitsizliğe Uyarlanmış İnsani Gelişme Endeksinin amacı nedir? İGE üç temel boyutta insani gelişmeye ilişkin kazanımların

Detaylı

KALİTE SİSTEM YÖNETİCİSİ EĞİTİMİ

KALİTE SİSTEM YÖNETİCİSİ EĞİTİMİ FMEA-HATA TÜRLERİ VE ETKİ ANALİZİ Tanımlama Mevcut veya olası hataları ortaya koyan, bu hataların yaratabileceği etkileri göz önünde bulunduran ve etkilerine göre hataları önceliklendirerek oluşmalarının

Detaylı

DİŞLİ ÇARKLAR I: GİRİŞ

DİŞLİ ÇARKLAR I: GİRİŞ DİŞLİ ÇARKLAR I: GİRİŞ Prof. Dr. İrfan KAYMAZ Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü Giriş Dişli Çarklar Bu bölüm sonunda öğreneceğiniz konular: Güç ve Hareket İletim Elemanları Basit Dişli Dizileri

Detaylı

elde ederiz

elde ederiz Deney No : M1 Deney Adı : NEWTON YASASI Deneyin Amacı : Sabit kuvvet altında hareketin incelenmesi, konum-zaman, hız-zaman grafiklerinin çizilmesi. Newton un ikinci hareket kanununun gözlemlenmesi, kuvvet-ivme

Detaylı

1)Aşağıdaki konum-zaman grafiğine göre bu hareketlinin 0-30 saniyeleri arasındaki ortalama hızı nedir?

1)Aşağıdaki konum-zaman grafiğine göre bu hareketlinin 0-30 saniyeleri arasındaki ortalama hızı nedir? 1)Aşağıdaki konum-zaman grafiğine göre bu hareketlinin 0-30 saniyeleri arasındaki ortalama hızı nedir? A) -1/6 B) 1 C) 1/2 D) 1/5 E) 3 2) Durgun halden harekete geçen bir cismin konum-zaman grafiği şekildeki

Detaylı

İÇİNDEKİLER. Bölüm 1 GİRİŞ

İÇİNDEKİLER. Bölüm 1 GİRİŞ İÇİNDEKİLER Bölüm 1 GİRİŞ 1.1 TAŞITLAR VE SOSYAL YAŞAM... 1 1.2 TARİHSEL GELİŞİM... 1 1.2.1 Türk Otomotiv Endüstrisi... 11 1.3 TAŞITLARIN SINIFLANDIRILMASI... 14 1.4 TAŞITA ETKİYEN KUVVETLER... 15 1.5

Detaylı

MIT Açık Ders Malzemeleri Fizikokimya II 2008 Bahar

MIT Açık Ders Malzemeleri Fizikokimya II 2008 Bahar MIT Açık Ders Malzemeleri http://ocw.mit.edu 5.62 Fizikokimya II 2008 Bahar Bu materyallerden alıntı yapmak veya Kullanım Şartları hakkında bilgi almak için http://ocw.mit.edu/terms ve http://tuba.acikders.org.tr

Detaylı

Manyetostatik algılayıcılar Manyetostatik algılayıcılar DC manyetik alan ölçüm prensibine göre çalışırlar. Bu tip algılayıcılar Manyetik endüktif

Manyetostatik algılayıcılar Manyetostatik algılayıcılar DC manyetik alan ölçüm prensibine göre çalışırlar. Bu tip algılayıcılar Manyetik endüktif Manyetostatik algılayıcılar Manyetostatik algılayıcılar DC manyetik alan ölçüm prensibine göre çalışırlar. Bu tip algılayıcılar Manyetik endüktif sensörlerin (Bobin) aksine minyatürizasyon için çok daha

Detaylı

FZM 220. Malzeme Bilimine Giriş

FZM 220. Malzeme Bilimine Giriş FZM 220 Yapı Karakterizasyon Özellikler İşleme Performans Prof. Dr. İlker DİNÇER Fakültesi, Fizik Mühendisliği Bölümü 1 Ders Hakkında FZM 220 Dersinin Amacı Bu dersin amacı, fizik mühendisliği öğrencilerine,

Detaylı

ARAZİ ÖLÇMELERİ. Koordinat sistemleri. Kartezyen koordinat sistemi

ARAZİ ÖLÇMELERİ. Koordinat sistemleri. Kartezyen koordinat sistemi Koordinat sistemleri Coğrafik objelerin haritaya aktarılması, objelerin detaylarına ait koordinatların düzleme aktarılması ile oluşur. Koordinat sistemleri kendi içlerinde kartezyen koordinat sistemi,

Detaylı

25. KARARLILIK KAPALI ÇEVRİM SİSTEMLERİNİN KARARLILIK İNCELENMESİ

25. KARARLILIK KAPALI ÇEVRİM SİSTEMLERİNİN KARARLILIK İNCELENMESİ 25. KARARLILIK KAPALI ÇEVRİM SİSTEMLERİNİN KARARLILIK İNCELENMESİ a-) Routh Hurwitz Kararlılık Ölçütü b-) Kök Yer Eğrileri Yöntemi c-) Nyquist Yöntemi d-) Bode Yöntemi 1 2 3 4 a) Routh Hurwitz Kararlılık

Detaylı

DAHA HIZLI, DAHA PRATİK. LABORATUVAR İÇ VE DIŞ KALİTE KONTROLLERİNİN UYGULAMASI VE TAKİBİ

DAHA HIZLI, DAHA PRATİK. LABORATUVAR İÇ VE DIŞ KALİTE KONTROLLERİNİN UYGULAMASI VE TAKİBİ DAHA HIZLI, DAHA PRATİK. LABORATUVAR İÇ VE DIŞ KALİTE KONTROLLERİNİN UYGULAMASI VE TAKİBİ %100 web tabanlı İNTERQC, programı ile laboratuarlarınızın kalite kontrollerini istediğiniz yerden ve istediğiniz

Detaylı

SEESAW 24V DC BARİYER KONTROL KARTI KULLANIM KİTABI V 2.0

SEESAW 24V DC BARİYER KONTROL KARTI KULLANIM KİTABI V 2.0 SEESAW 24V DC BARİYER KONTROL KARTI KULLANIM KİTABI V 2.0 EKİM, 2010 KONTAL ELEKTRONİK :: SEESAW BARİYER KONTROL KARTI KULLANIM KİTABI V2.0 0 SEESAW 24V DC BARİYER KONTROL KARTI KARTI VE KULLANIMI Seesaw

Detaylı

TAŞIYICI SİSTEM TASARIMI 1 Prof. Dr. Görün Arun

TAŞIYICI SİSTEM TASARIMI 1 Prof. Dr. Görün Arun . Döşemeler TAŞIYICI SİSTEM TASARIMI 1 Prof. Dr. Görün Arun 07.3 ÇELİK YAPILAR Döşeme, Stabilite Kiriş ve kolonların düktilitesi tümüyle yada kısmi basınç etkisi altındaki elemanlarının genişlik/kalınlık

Detaylı

Kirişlerde Kesme (Transverse Shear)

Kirişlerde Kesme (Transverse Shear) Kirişlerde Kesme (Transverse Shear) Bu bölümde, doğrusal, prizmatik, homojen ve lineer elastik davranan bir elemanın eksenine dik doğrultuda yüklerin etkimesi durumunda en kesitinde oluşan kesme gerilmeleri

Detaylı

Mühendislik Mekaniği Statik. Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş

Mühendislik Mekaniği Statik. Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş Mühendislik Mekaniği Statik Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş Bölüm 6 Yapısal Analiz Kaynak: Mühendislik Mekaniği: Statik, R.C.Hibbeler, S.C.Fan, Çevirenler: A. Soyuçok, Ö. Soyuçok. 6. Yapısal Analiz Şekilde görüldüğü

Detaylı

Trafik Kazaları ve Emniyet Kemeri

Trafik Kazaları ve Emniyet Kemeri Trafik Kazaları ve Emniyet Kemeri Doç.Dr. IŞILDAR, Süleyman Emniyet Genel Müdürlüğü İnterpol Daire Başkanı Karayolu trafik kazalarının azaltılması etkin tedbirlerin alınmasıyla mümkündür. Etkin tedbirler

Detaylı

DİNAMİK. Ders_9. Doç.Dr. İbrahim Serkan MISIR DEÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü. Ders notları için: GÜZ

DİNAMİK. Ders_9. Doç.Dr. İbrahim Serkan MISIR DEÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü. Ders notları için: GÜZ DİNAMİK Ders_9 Doç.Dr. İbrahim Serkan MISIR DEÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü Ders notları için: http://kisi.deu.edu.tr/serkan.misir/ 2018-2019 GÜZ RİJİT CİSİMLERİN DÜZLEMSEL KİNEMATİĞİ: ÖTELENME&DÖNME Bugünün

Detaylı

18.034 İleri Diferansiyel Denklemler

18.034 İleri Diferansiyel Denklemler MIT AçıkDersSistemi http://ocw.mit.edu 18.034 İleri Diferansiyel Denklemler 2009 Bahar Bu bilgilere atıfta bulunmak veya kullanım koşulları hakkında bilgi için http://ocw.mit.edu/terms web sitesini ziyaret

Detaylı

TS EN115-1 STANDARDINA A1 REVİZYONU İLE GELEN YENİLİKLER

TS EN115-1 STANDARDINA A1 REVİZYONU İLE GELEN YENİLİKLER Asansör Sempozyumu 2012 // İzmir 175 TS EN115-1 STANDARDINA A1 REVİZYONU İLE GELEN YENİLİKLER Battal Murat ÖZTÜRK Löher Asansör ve Yürüyen Merdiven San. Tic. A.Ş. bmuratozturk@loher.com.tr ÖZET 01.01.2012

Detaylı

3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 1 2 3 7 6 4 5 16 17 SKYACTIV TECHNOLOGY 18 19 6 1 7 5 2 4 3 8 20 21 YOLUN EN GÜVENLİ YERİ Ürettiğimiz her Mazda aracı, güvenliğinizi korumak için tasarlanmış çeşitli akıllı

Detaylı

Güçlendirme Alternatiflerinin Doğrusal Olmayan Analitik Yöntemlerle İrdelenmesi

Güçlendirme Alternatiflerinin Doğrusal Olmayan Analitik Yöntemlerle İrdelenmesi YDGA2005 - Yığma Yapıların Deprem Güvenliğinin Arttırılması Çalıştayı, 17 Şubat 2005, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara. Güçlendirme Alternatiflerinin Doğrusal Olmayan Analitik Yöntemlerle İrdelenmesi

Detaylı

Symaro İlaç endüstrisi için sertifikalı sensörler. En zorlu koşullarda yüksek oranda hassas ölçüm. Answers for infrastructure.

Symaro İlaç endüstrisi için sertifikalı sensörler. En zorlu koşullarda yüksek oranda hassas ölçüm. Answers for infrastructure. Symaro İlaç endüstrisi için sertifikalı sensörler En zorlu koşullarda yüksek oranda hassas ölçüm Answers for infrastructure. En zorlu kalite gerekliliklerini karşılar ve en uygun maliyetli kullanımı sağlar

Detaylı

TRAFİK GÜVENLİĞİ VE ÇOCUKLAR. Prof. Dr Recep AKDUR

TRAFİK GÜVENLİĞİ VE ÇOCUKLAR. Prof. Dr Recep AKDUR TRAFİK GÜVENLİĞİ VE ÇOCUKLAR Prof. Dr Recep AKDUR TRAFİK KAZALARININ KÜRESEL BOYUTU Trafik kazalarından her sene 1.24 milyon kişi ölüyor. Dünyadaki ölüm nedenleri arasında ilk on içinde, 15-29 yaş grubunda

Detaylı

TAŞIT ve ÇEVRE. Proof

TAŞIT ve ÇEVRE. Proof TAŞIT ve ÇEVRE Standartlar ve Seyir Çevrimleri Gerek binek otomobillerinin, gerekse hafif ve ağır yük ve yolcu taşıtlarının egzost gazlarının hava kirletici bileşenlerinin sınırlandırılması yönünde çalışmalar

Detaylı

ASİSTAN ARŞ. GÖR. GÜL DAYAN

ASİSTAN ARŞ. GÖR. GÜL DAYAN ASİSTAN ARŞ. GÖR. GÜL DAYAN VİSKOZİTE ÖLÇÜMÜ Viskozite, bir sıvının iç sürtünmesi olarak tanımlanır. Viskoziteyi etkileyen en önemli faktör sıcaklıktır. Sıcaklık arttıkça sıvıların viskoziteleri azalır.

Detaylı

Sprinter Okul Donanım Özellikleri

Sprinter Okul Donanım Özellikleri Plus Plus Plus Model 516 ABS, ASR, BAS, 9. Nesil Adaptive ESP, EBD Rüzgar savrulma asistanı Şerit takip asistanı Rampa kalkış desteği 3 nokta ayarlanabilir emniyet kemerli öğrenci koltukları TSE Standartlarına

Detaylı

Bölüm 2. Bir boyutta hareket

Bölüm 2. Bir boyutta hareket Bölüm 2 Bir boyutta hareket Kinematik Dış etkenlere maruz kalması durumunda bir cismin hareketindeki değişimleri tanımlar Bir boyutta hareketten kasıt, cismin bir doğru boyunca hareket ettiği durumların

Detaylı

10 - BETONARME TEMELLER ( TS 500)

10 - BETONARME TEMELLER ( TS 500) TS 500 / Şubat 2000 Temel derinliği konusundan hiç bahsedilmemektedir. EKİM 2012 10 - BETONARME TEMELLER ( TS 500) 10.0 - KULLANILAN SİMGELER Öğr.Verildi b d l V cr V d Duvar altı temeli genişliği Temellerde,

Detaylı

Manyetik Alanlar. Benzer bir durum hareketli yükler içinde geçerli olup bu yüklerin etrafını elektrik alana ek olarak bir manyetik alan sarmaktadır.

Manyetik Alanlar. Benzer bir durum hareketli yükler içinde geçerli olup bu yüklerin etrafını elektrik alana ek olarak bir manyetik alan sarmaktadır. Manyetik Alanlar Manyetik Alanlar Duran ya da hareket eden yüklü parçacığın etrafını bir elektrik alanın sardığı biliyoruz. Hatta elektrik alan konusunda şu sonuç oraya konulmuştur. Durgun bir deneme yükü

Detaylı

1. Giriş 2. Yayınma Mekanizmaları 3. Kararlı Karasız Yayınma 4. Yayınmayı etkileyen faktörler 5. Yarı iletkenlerde yayınma 6. Diğer yayınma yolları

1. Giriş 2. Yayınma Mekanizmaları 3. Kararlı Karasız Yayınma 4. Yayınmayı etkileyen faktörler 5. Yarı iletkenlerde yayınma 6. Diğer yayınma yolları 1. Giriş 2. Yayınma Mekanizmaları 3. Kararlı Karasız Yayınma 4. Yayınmayı etkileyen faktörler 5. Yarı iletkenlerde yayınma 6. Diğer yayınma yolları Sol üstte yüzey seftleştirme işlemi uygulanmış bir çelik

Detaylı

MUKAVEMET Öğr. Gör. Fatih KURTULUŞ

MUKAVEMET Öğr. Gör. Fatih KURTULUŞ www.sakarya.edu.tr MUKAVEMET Öğr. Gör. Fatih KURTULUŞ www.sakarya.edu.tr 1. DÜŞEY YÜKLÜ KİRİŞLER Cisimlerin mukavemeti konusunun esas problemi, herhangi bir yapıya uygulanan bir kuvvetin oluşturacağı gerilme

Detaylı

Geometriden kaynaklanan etkileri en aza indirmek için yük ve uzama, sırasıyla mühendislik gerilmesi ve mühendislik birim şekil değişimi parametreleri elde etmek üzere normalize edilir. Mühendislik gerilmesi

Detaylı

HİDROLİK MAKİNALAR YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI

HİDROLİK MAKİNALAR YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI HİDROLİK MAKİNALAR YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI HİDROLİK TÜRBİN ANALİZ VE DİZAYN ESASLARI Hidrolik türbinler, su kaynaklarının yerçekimi potansiyelinden, akan suyun kinetik enerjisinden ya da her ikisinin

Detaylı

Geometrik nivelmanda önemli hata kaynakları Nivelmanda oluşabilecek model hataları iki bölümde incelenebilir. Bunlar: Aletsel (Nivo ve Mira) Hatalar Çevresel Koşullardan Kaynaklanan Hatalar 1. Aletsel

Detaylı

ideal Sistem Tester Kullanım Klavuzu

ideal Sistem Tester Kullanım Klavuzu 1- Sistem Modülüne Giriş ideal Sistem Tester Kullanım Klavuzu Herhangi bir Grafik penceresinin başlığındaki S harfine basılarak açılan menüden yapılabilen seçimlerle kullanılmaya başlanır. Bu menüden,

Detaylı

MÜHENDİSLER İÇİN VEKTÖR MEKANİĞİ: STATİK. Bölüm 1 Temel Kavramlar ve İlkeler

MÜHENDİSLER İÇİN VEKTÖR MEKANİĞİ: STATİK. Bölüm 1 Temel Kavramlar ve İlkeler MÜHENDİSLER İÇİN VEKTÖR MEKANİĞİ: STATİK Bölüm 1 Temel Kavramlar ve İlkeler Mekanik Mekanik Rijit-Cisim Mekaniği Şekil değiştiren Cismin Mekaniği Statik Dinamik Dengedeki Cisimler Hareketsiz veya durgun

Detaylı

Mühendislik Mekaniği Statik. Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş

Mühendislik Mekaniği Statik. Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş Mühendislik Mekaniği Statik Yrd.Doç.Dr. Akın Ataş Bölüm 2 Kuvvet Vektörleri Kaynak: Mühendislik Mekaniği: Statik, R.C.Hibbeler, S.C.Fan, Çevirenler: A. Soyuçok, Ö.Soyuçok. 2 Kuvvet Vektörleri Bu bölümde,

Detaylı

5.27. ŞİFRELİ OTOMATİK KAPI KONTROL PROJESİ

5.27. ŞİFRELİ OTOMATİK KAPI KONTROL PROJESİ 5.27. ŞİFRELİ OTOMATİK KAPI KONTROL PROJESİ Prof. Dr. Asaf Varol avarol@firat.edu.tr Yoğun bir insan trafiğine maruz kalan havaalanı, uluslararası ve şehirlerarası otogar veya garlarda, giriş çıkışı sağlayan

Detaylı

DİNAMİK - 7. Yrd. Doç. Dr. Mehmet Ali Dayıoğlu Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi. Tarım Makinaları ve Teknolojileri Mühendisliği Bölümü

DİNAMİK - 7. Yrd. Doç. Dr. Mehmet Ali Dayıoğlu Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi. Tarım Makinaları ve Teknolojileri Mühendisliği Bölümü DİNAMİK - 7 Yrd. Doç. Dr. Mehmet Ali Dayıoğlu Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Makinaları ve Teknolojileri Mühendisliği Bölümü 7. HAFTA Kapsam: Parçacık Kinetiği, Kuvvet İvme Yöntemi Newton hareket

Detaylı

Gerilme Dönüşümleri (Stress Transformation)

Gerilme Dönüşümleri (Stress Transformation) Gerilme Dönüşümleri (Stress Transformation) Bu bölümde, bir noktaya etkiyen ve bir koordinat ekseni ile ilişkili gerilme bileşenlerini, başka bir koordinat sistemi ile ilişkili gerilme bileşenlerine dönüştürmek

Detaylı

DENEY 12 SCR ile İki yönlü DC Motor Kontrolü

DENEY 12 SCR ile İki yönlü DC Motor Kontrolü DENEY 12 SCR ile İki yönlü DC Motor Kontrolü DENEYİN AMACI 1. Elektromanyetik rölelerin çalışmasını ve yapısını öğrenmek 2. SCR kesime görüme yöntemlerini öğrenmek 3. Bir dc motorun dönme yönünü kontrol

Detaylı

Adreslenebilir Hava Örneklemeli Çok Hassas Yangın Algılama Sistemi

Adreslenebilir Hava Örneklemeli Çok Hassas Yangın Algılama Sistemi Adreslenebilir Hava Örneklemeli Çok Hassas Yangın Algılama Sistemi Bu sistemler adından da anlaşılacağı üzere havadan örneklemeler alıp, kendi haznesine getirerek yangını algılayan sistemlerdir. Şaşırtıcıdır

Detaylı

FZM 220. Malzeme Bilimine Giriş

FZM 220. Malzeme Bilimine Giriş FZM 220 Yapı Karakterizasyon Özellikler İşleme Performans Prof. Dr. İlker DİNÇER Fakültesi, Fizik Mühendisliği Bölümü 1 Ders Hakkında FZM 220 Dersinin Amacı Bu dersin amacı, fizik mühendisliği öğrencilerine,

Detaylı

T.C. ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ. Mevzuatta Yüksekte Çalışma ve Cephe İskeleleri

T.C. ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ. Mevzuatta Yüksekte Çalışma ve Cephe İskeleleri T.C. ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Mevzuatta Yüksekte Çalışma ve Cephe İskeleleri Sabit Yasin BOSTANCI İSG Uzman Yardımcısı Gaziantep, 2014 Sunum İçeriği

Detaylı

RÜZGAR YÜKÜNÜN BİR TİCARİ ARAÇ SERVİS KAPISINA OLAN ETKİLERİNİN İNCELENMESİ

RÜZGAR YÜKÜNÜN BİR TİCARİ ARAÇ SERVİS KAPISINA OLAN ETKİLERİNİN İNCELENMESİ RÜZGAR YÜKÜNÜN BİR TİCARİ ARAÇ SERVİS KAPISINA OLAN ETKİLERİNİN İNCELENMESİ Melih Tuğrul, Serkan Er Hexagon Studio Araç Mühendisliği Bölümü OTEKON 2010 5. Otomotiv Teknolojileri Kongresi 07 08 Haziran

Detaylı

Hibrit ve Çelik Kablolu Köprülerin Dinamik Davranışlarının Karşılaştırılması

Hibrit ve Çelik Kablolu Köprülerin Dinamik Davranışlarının Karşılaştırılması 1 Hibrit ve Çelik Kablolu Köprülerin Dinamik Davranışlarının Karşılaştırılması Arş. Gör. Murat Günaydın 1 Doç. Dr. Süleyman Adanur 2 Doç. Dr. Ahmet Can Altunışık 2 Doç. Dr. Mehmet Akköse 2 1-Gümüşhane

Detaylı

- Gerilme ve Gerinme ikinci dereceden tensörel büyüklüklerdir. (3 puan)

- Gerilme ve Gerinme ikinci dereceden tensörel büyüklüklerdir. (3 puan) MAK437 MT2-GERİLME ÖLÇÜM TEKNİKLERİ SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ I. öğretim II. öğretim A şubesi B şubesi ÖĞRENCİ ADI NO İMZA TARİH 30.11.2013 SORU/PUAN

Detaylı

Newton un ikinci yasası: Bir cisim ivmesi cisim üzerine etki eden toplam kuvvet ile doğru orantılı cismin kütlesi ile ters orantılıdır.

Newton un ikinci yasası: Bir cisim ivmesi cisim üzerine etki eden toplam kuvvet ile doğru orantılı cismin kütlesi ile ters orantılıdır. Bölüm 5: Hareket Yasaları(Özet) Önceki bölümde hareketin temel kavramları olan yerdeğiştirme, hız ve ivme tanımlanmıştır. Bu bölümde ise hareketli cisimlerin farklı hareketlerine sebep olan etkilerin hareketi

Detaylı

KADINA ŞİDDETİN KİŞİ ANALİZİ YÖNELİK. www.perspektifs.com info@perspektifs.com twitter.com/perspektifsa

KADINA ŞİDDETİN KİŞİ ANALİZİ YÖNELİK. www.perspektifs.com info@perspektifs.com twitter.com/perspektifsa KADINA YÖNELİK ŞİDDETİN KİŞİ ANALİZİ www.perspektifs.com info@perspektifs.com twitter.com/perspektifsa PERSPEKTİF STRATEJİ ARAŞTIRMA ANALİZ - HAZİRAN 2015 ANALİZ NO: 6 Araştırma; doğru, nitelikli bilginin

Detaylı

6. DENEY Alternatif Akım Kaynağı ve Osiloskop Cihazlarının Kullanımı

6. DENEY Alternatif Akım Kaynağı ve Osiloskop Cihazlarının Kullanımı 6. DENEY Alternatif Akım Kaynağı ve Osiloskop Cihazlarının Kullanımı Deneyin Amacı: Osiloskop kullanarak alternatif gerilimlerin incelenmesi Deney Malzemeleri: Osiloskop Alternatif Akım Kaynağı Uyarı:

Detaylı

ARAZİ ÖLÇMELERİ. Koordinat sistemleri. Kartezyen koordinat sistemi

ARAZİ ÖLÇMELERİ. Koordinat sistemleri. Kartezyen koordinat sistemi Koordinat sistemleri Coğrafik objelerin haritaya aktarılması, objelerin detaylarına ait koordinatların düzleme aktarılması ile oluşur. Koordinat sistemleri kendi içlerinde kartezyen koordinat sistemi,

Detaylı

MARMARA ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ

MARMARA ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ Yrd. Doç. Dr. Abdullah DEMİR MARMARA ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ DİGER EMNİYET SİSTEMLERİ Şerit Takip sistemi Kör Nokta Bilgi Sistemi BLIS Park Asistanı -Ekler- Kaynak: Toyota Kaynak: Toyota http://www.inautonews.com/new-safety-features-from-ford-collision-warning-adaptive-cruise-control-and-blis

Detaylı

KARAYOLU GÜVENLİK SİSTEMLERİ. Fatih NAKAŞ İnşaat Y. Mühendisi

KARAYOLU GÜVENLİK SİSTEMLERİ. Fatih NAKAŞ İnşaat Y. Mühendisi Fatih NAKAŞ İnşaat Y. Mühendisi Karayolu güvenlik sistemleri, yolu kullanan yolcu ya da sürücülerin, karayolunda sorunsuz ve güven içerisinde seyahat etmelerini sağlayan, trafiği düzenleyen ya da kılavuzluk

Detaylı

COOL-US Kullanma Kılavuzu Profesyonel Anemometre

COOL-US Kullanma Kılavuzu Profesyonel Anemometre COOL-US Kullanma Kılavuzu Profesyonel Anemometre Lütfen ürünü kullanmadan önce bu kılavuzu dikkatlice okuyunuz ve ilerisi için saklayınız. İÇERİK 1. Güvenlik... 1 2. Genel Tanıtım... 2 3. Özellikler...

Detaylı

TASARIM KRİTERİ OLARAK KULLANMAK AMACIYLA YAPILAN ANALİZLER VE YORUMU

TASARIM KRİTERİ OLARAK KULLANMAK AMACIYLA YAPILAN ANALİZLER VE YORUMU www.muhendisiz.net 1 Ders Öğretim Üyesi Proje : Plastik Enjeksiyon Kalıpçılığı ve Tasarımı : Yrd. Doç. Dr. Babür ÖZÇELİK : Plastik bir ürünün enjeksiyon kalıp tasarımı TASARIM KRİTERİ OLARAK KULLANMAK

Detaylı

BÖLÜM I GİRİŞ (1.1) y(t) veya y(x) T veya λ. a t veya x. Şekil 1.1 Dalga. a genlik, T peryod (veya λ dalga boyu)

BÖLÜM I GİRİŞ (1.1) y(t) veya y(x) T veya λ. a t veya x. Şekil 1.1 Dalga. a genlik, T peryod (veya λ dalga boyu) BÖLÜM I GİRİŞ 1.1 Sinyal Bir sistemin durum ve davranış bilgilerini taşıyan, bir veya daha fazla değişken ile tanımlanan bir fonksiyon olup veri işlemde dalga olarak adlandırılır. Bir dalga, genliği, dalga

Detaylı

OTOMOTİV TEKNOLOJİLERİ

OTOMOTİV TEKNOLOJİLERİ OTOMOTİV TEKNOLOJİLERİ Prof. Dr. Atatürk Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Makina Mühendisliği Bölümü, Erzurum Bu bölümde Aktarma Organları Sistem Tanımı Mekanik Kavramalar Manuel Transmisyon ve Transaxle

Detaylı