Salı OCAK. KAMMERAKADEMIE POTSDAM TREVOR PINNOCK şef EMMANUEL PAHUD flüt KAMMERAKADEMIE POTSDAM KLASİK

Transkript

1 KAMMERAKADEMIE POTSDAM 1. Keman Yuki Kasai konzertmeister Isabel Stegner Michiko Iiyoshi Matthias Leupold Renate Loock 2. Keman Christiane Plath Julita Maria Forck Thomas Kretschmer Laura Erika Rajanen Judith Wolf geb. Steiff Viyola Jennifer Anschel Annette Geiger Christoph Starke Çello Jan-Peter Kuschel Christoph Hampe Vashti Hunter Kontrbas Tobias Lampelzammer 1. Obua Jan Böttcher 2. Obua Birgit Zemlicka-Holthaus Fagot Christoph Knitt 1. Korno Christian Müller 2. Korno Sulamith Seidenberg KAMMERAKADEMIE POTSDAM TREVOR PINNOCK şef EMMANUEL PAHUD flüt KLASİK 24 OCAK Salı 20.30

2 KAMMERAKADEMIE POTSDAM TREVOR PINNOCK şef EMMANUEL PAHUD flüt PROGRAM J. Haydn Senfoni No. 47, Sol Majör 22 I. Allegro II. Un poco adagio, cantabile III. Menuet al Roverso IV. Finale. Presto assai Flüt Konçertosu No. 2, Re Majör, KV I. Allegro aperto II. Adagio ma non troppo III. Rondeau Allegro ARA F. Devienne Flüt Konçertosu No. 7, Mi Minör 18 Senfoni No. 29, La Majör, KV C. W. Gluck Dance of the Blessed Spirits Kutsanmış Ruhların Dansı KAMMERAKADEMIE POTSDAM Almanya nın yıldızı parlayan topluluklarından Kammerakademie Potsdam, hem tarihsel açıdan bilgili hem de modern performans pratiklerine sahip bir oda orkestrası. 2010'dan bu yana Antonello Manacorda nın şefliğinde ilerleyen Kammerakademie Potsdam; yüksek sanatsal kalitesi, üslupsal yorumlamaları ve tazeleyici müzikalitesiyle anılıyor de kurulan Kammerakademie Potsdam, Potsdam s Nikolaisaal ın sürekli orkestrası ve Brandenburg eyaletinin önde gelen topluluklarından biri. Kammerakademie Potsdam; ayrıca ajandasında müzik eğitimine de yer veriyor. Prova ziyaretleri, atölye performansları ve her yaştan çocuklar için etkileşimli programlar içeren müzik eğitimleri, topluluğun Potsdam'daki çalışmalarının önemli bir parçası. Kammerakademie Potsdam, Franz Schubert Senfoniler No. 2&4 kaydıyla Yılın Orkestrası dalında 2015 ECHO Klassik ödülünün de sahibi. TREVOR PINNOCK Dünyaca ünlü klavsen sanatçısı ve şef Trevor Pinnock, özellikle 1972'de kurduğu ve 30 yıl boyunca liderlik ettiği The English Concert Orkestrası'yla tanındı. 60. yaşını kutlamak için kurduğu European Brandenburg Ensemble ile Bach ın Brandenburg Konçertoları nı kaydetti ve bu kayıt 2008 yılında bir Gramophone ödülüne layık görüldü. Düzenli olarak Maria João Pires & Deutsche Kammerphilharmonie Bremen ve Emmanuel Pahud & Kammerakademie Potsdam ile konserler veren Pinnock, son dönemdeyse Gewandhausorchester Leipzig, Koninklijk Concertgebouworkest Amsterdam, Deutsches Symphonie- Orchester Berlin, Mozarteum Orchester Salzburg, Kammerorchester Basel ve Kioi Sinfonietta Tokyo gibi toplulukları yönetti. Britanya İmparatorluk Nişanı ve Fransa Kültür Bakanlığı tarafından verilen Sanat ve Edebiyat Nişanı sahibi olan Trevor Pinnock, geri kalan zamanının büyük bölümünü, şeflik, solo, oda müziği ve eğitim projeleriyle geçiriyor. EMMANUEL PAHUD Günümüzün en heyecan verici müzisyenlerinden biri kabul edilen flüt virtüözü Emmanuel Pahud, Cenevre de doğdu. Müzik çalışmalarına altı yaşında başlayan Pahud, 1990 yılında Conservatoire National Supérieur de Musique de Paris'ten Premier Prix ile mezun oldu. Akabinde çalışmalarını Aurèle Nicolet ile sürdürdü. Henüz 22 yaşındayken Claudio Abbado yönetimindeki Berlin Filarmoni Orkestrası na birinci flütçü olarak katıldı. Avrupa, ABD ve Uzak Doğu nun seçkin festivallerinde boy gösteren Pahud, London Philharmonic, Zurich Tonhalle, Suisse Romande, Bayerischer Rundfunk, Mariinski, Camerata Salzburg, Deutsche Kammerphilharmonie Bremen, Cincinnati Symphony, National Symphony gibi topluluklarla sahneye çıktı. Gramophone dergisinin "Son yılların en iyisi; flütünü yormadan ve cızırdayan vibratolara başvurmadan, enstrümanın kendine has ses yelpazesine saygı duyan bir müzisyen" yorumunu yaptığı sanatçı aynı zamanda

3 Diapason d'or, ECHO Klassik gibi birçok prestijli ödülün ve Fransa Kültür Bakanlığı tarafından verilen Sanat ve Edebiyat Nişanı nın da sahibi. PROGRAM NOTLARI JOSEPH HAYDN ( ) Franz Joseph Haydn, Klasik Dönem'in amaç ve başarılarını mükemmel özetleyen bir bestecidir. Haydn, yüzlerce enstrümantal sonat, yaylı kuartet ve senfoniyle hem bir çığır açtı hem de kalıcı örnekler sundu; hatta klasik müziğin bu temel türlerinin yaratıcıları arasında yer aldı. Ama belki de en önemli başarısı, müzik tarihindeki en etkili yapısal ilke olan sonatı, sayısız incelikli şekillerde geliştirmesi ve evriltmesiydi. Kendinden sonraki besteciler üzerindeki olağanüstü ölçüde etkisi bulunan Haydn'ın en meşhur öğrencisi Beethoven, yaşlı ustanın müzikal hayal gücünün doğrudan yararlanıcısıydı. Haydn'ın gölgesi Schubert, Mendelssohn ve Brahms gibi bestecilerin müziklerinde de saklanıyor hatta bazen belli belirsiz kendini gösteriyordu. Haydn'ın ustalığının önemli bir parçası, ünlü mizah anlayışı ve öngörülemeyen zarif twist leriydi. Örneğin, 1791 tarihli Senfoni No. 94 te (Sürpriz Senfonisi) besteci, yavaş bölümler sırasında uyku moduna geçen izleyicileri, huzurlu bir bölümde aniden ve hiç beklenmedik şekilde gelen davetsiz misafir fortissimo ile çekip alıyordu. Tahminlere göre Haydn, 340 saatlik müzik üretti ve bunların çok azında beklenmedik bir ayrıntının eksikliği vardı. Haydn yalnızca bitmez tükenmez bir müzikal hayal gücüne sahip yorulmak bilmeyen bir müzik işçisi olduğu için değil, aynı zamanda müzik kariyerinin koşulları nedeniyle de son derece üretkendi: Rönesans'tan bu yana Avrupa'daki müzik kompozisyonlarını besleyen himayeci sisteminin en önemli yararlanıcılarından biriydi. Avusturya nın küçük bir köyü olan Rohrau'da doğdu. Sekiz yaşındayken Viyana'daki St. Stephen Katedrali'nde koroda yer aldı. Sesi kalınlaşıp korodan çıktıktan sonra, Viyana'da serbest çalışan genç bir müzisyen olarak istikrarsız bir yaşama başladı. Talihi 1750 lerin sonunda gülmeye başladı; Viyana asil ailelerinin üyeleri müziğinin farkına vardı ve Mayıs 1961'de Esterhazy ailesi için çalışmaya başladı. Akabindeki 30 yıl boyunca, bu ailenin yaz sarayında sahnelenmek üzere enstrümantal kompozisyonlar ve operalar yazdı. Müzikal yaratıcılık çoğunlukla trajik bir sonla biter; fakat Haydn hayal gücünün ve zahmetlerinin hakkını alacak kadar uzun yaşadı. Esterhazy ailesi, 1790'da müzik etkinliklerini kısıtladı; ancak o tarihte Haydn zaten artık tüm Avrupa'da yaşayan en büyük bestecilerden biri olarak kabul ediliyordu. 1790'lı yıllarda Londra'ya iki gezi yaptı ve birçok senfoni yazdı. Başyapıtlarından olan Yaratılış ve Mevsimler oratoryoları gibi güçlü koro eserleri verdi. Haydn, 1803'te beste yapmayı bıraktı ve 31 Mayıs 1809'da Viyana'da hayata gözlerini yumdu. WOLFGANG AMADEUS MOZART ( ) Wolfgang Amadeus Mozart sadece Klasik Dönem'in değil tüm zamanların en iyi bestecilerinden biridir. Şaşırtıcı bir şekilde, radikal resmi ya da armonik yeniliklerle ya da Bach'ın eserlerinin bazılarında duyulan derin sembolizm türüyle tanımlanmadı. Mozart'ın müziği, doğal bir akışa ve karşı konulmaz bir çekiciliğe sahiptir. Mizah, sevinç ya da üzüntüyü inanç ve ustalıkla ifade edebilir. Operaları, özellikle de geç dönem çalışmaları, piyano konçertolarının birçoğu ve daha sonraki senfonileri gibi yüksek sanatın parlak örnekleridir. Daha az önemsenen kompozisyonları ve gençlik eserleri bile son derece çekicidir ve çoğunlukla ustaca bir müziğe sahiptir. Mozart, beşi erkenden hayata veda eden yedi çocuğun sonuncusuydu. Üç yaşına geldiğinde klavsen çalıyordu; dört yaşındaysa kısa kompozisyonlara başlamıştı. Genç Mozart, ilk halka açık performansını beş yaşındayken Salzburg Üniversitesi'nde klavsen çalarak verdi. Yedi yaşında, müzikal bir toplantıda eline bir keman aldı ve daha önce hiç keman dersi almadığı halde, bir eserin ikinci bölümünü eksiksiz bir doğrulukla çaldı yılları arasında Mozart, besteci ve müzisyen babası Leopold ve yetenekli bir müzisyen olan ablası Nanneri ile Londra, Paris ve Avrupa'nın diğer bölgelerinde çok başarılı konserler verdi. Mozart ailesi, Kasım 1766'da Salzburg'a döndü. Ertesi yıl genç Mozart, ilk operası Apollo et Hyacinthus'u besteledi. Klavye konçertoları ve diğer önemli eserler de artık yavaş yavaş kaleminden dökülüyordu. 1769'da Mozart, Salzburg Sarayı'nın başpiskoposu tarafından konzertmeisterliğe atandı. Aynı yılın başlarında Mozartlar, genç bestecinin İtalyan operası üzerine çalışmasının ve Mitridate ve Lucio Silla adlı iki başarılı eser yaratmasının ardından üç İtalya turnesi gerçekleştirdi. 1773'te Mozart, Avusturya'ya döndü ve akabindeki birkaç yılı beste yaparak geçirdi yılları arasında, tüm keman konçertolarının yanı sıra senfoniler ve oda eserleri yazdı. 1780'de, Münih'te büyük sansasyon yaratan operası Idomeneo'yu yazdı. Başpiskoposla bir sürtüşme sonrasında konzertmeisterlik görevinden ayrıldı ve Viyana'ya yerleşti. 1782'de

4 Constanze Weber ile evlendi ve onu ertesi yıl ailesiyle tanıştırmak üzere Salzburg'a götürdü. 1782'de aynı zamanda Saraydan Kız Kaçırma Operası'nın büyük başarı elde ettiği yıldı. 1780'lerin başında ve ortalarında Mozart pek çok sonat ve kuartet besteledi. Siparişlerinin birçoğu artık operalardı ve Mozart bu siparişlere bir dizi başyapıtla karşılık veriyordu da Figaro nun Düğünü nü, 1787 de Don Giovanni yi, 1790 da Bütün Kadınlar Böyle Yapar ı ve 1791 de Sihirli Flüt ü besteledi. Mozart, son yıllarında bir dizi geziye çıkmıştı. Sağlığı daha önceki zamanlarda çok daha hassasken o sıralar ciddi bir durum ya da hastalık söz konusu değildi, ta ki 1791sonlarına doğru nedeni bilinmeyen bir ateşli hastalık onun ölümüne sebep olana kadar. FRANÇOIS DEVIENNE ( ) Fransız flütçü, fagotçu, besteci ve öğretmen François Devienne, ilk müzik derslerini, doğduğu küçük kasabada, yukarı Marne bölgesindeki Joinville de ağabeyinden aldı. Daha sonra Deux Ponts da (bugünkü Almanya da Zweibrücken) orgçu Marizot ile çalıştı da Paris Operası na fagotçu olarak katıldı ve orkestranın birinci flütçüsü Felix Raoult dan ders aldı. Rohan Kardinali nin oda müzikçisi görevinden sonra, 1780 de ünlü mason orkestrasına (Loge Olympique) girdi. Bu orkestra eşliğinde 1782 de 1. Flüt Konçertosu nu, iki yıl sonra da 1. Fagot Konçertosu nu seslendirdi arasında solist olarak 18 konser verdi. Daha sonra Versaille Sarayı nın İsviçreli Muhafızlar Birliği nde, Paris in çeşitli tiyatrolarında fagotçu olarak görev yaptı da Paris Ulusal Muhafızlar Bandosu na girerek asker çocuklarına flüt dersi verdi. Önce Ulusal Muhafızlar Bağımsız Müzik Okulu, daha sonra da 1793 te Ulusal Müzik Enstitüsü ve 1795 te de Paris Konservatuvarı adını alan bu okulda öğretmenlik yaptı. Bu arada pek çok operası da seslendirildi. Hatta bunlardan Les Visitandines Fransız Devrimi döneminin en başarılısı olarak 200 ü aşkın kez sahnelendi. Yaşamının son yılını akıl hastanesinde geçiren Devienne, 18. yüzyıl sonu Fransası'nda üfleme çalgıların düzeyini yükselten eserler yazmış; bu çalgıları içeren yedi konçertant senfoni, 12 flüt konçertosu, dört fagot konçertosu, iki korno konçertosunun yanı sıra 12 opera, 25 dörtlü, 46 üçlü, 147 ikili, 67 sonat ve pek çok şarkı (49 romans ve 7 kahramanlık şarkısı) bestelemiş; 1794 te bir flüt metodu da yayımlamıştır. CHRISTOPH WILLIBALD GLUCK ( ) 18. yüzyıl operasının büyük ustalarından biri olan Gluck, Orfeo ed Euridice ve Alceste gibi olağanüstü eserlerinde örneklenen Fransız ve İtalyan opera geleneğinin zarif senteziyle bilinir. Almanya nın Yukarı Palatina bölgesinden olan Gluck, önce Çek çellist ve besteci Bohuslav Cernohorsky ile çalıştı; daha sonra çalışmalarını İtalya da Sammartini ile sürdürdü. 1740'larda Paris ve Londra'yı ziyaret etti; Handel'le tanıştı. 1750'de evlendi ve opera şefi olarak Viyana'ya yerleşti. 1762'de yazdığı Orfeo ed Euridice isimli eseriyle opera tarihinde yeni bir çağ açtı. Güzellik ve basitliğin klasik ideallerini çarpıcı bir itici güç hissiyle birleştirerek, Barok'un resmiyetini paramparça etti ve kuşağının bütün bestecileri için yeni bir standart oluşturdu. Gluck, kendi döneminde geniş çaplı bir üne kavuşmuş olsa da bugün operaları nadiren duyuluyor. Yine de öncelikle bir reformcu ve devrimci olarak hatırlanıyor. Gluck'ün reformunun ilham kaynağı, müziğin şiirle dengelendiğinde anlam kazandığına olan inancıydı. Böylece örneğin, resitatif ve arya arasındaki geleneksel katı ayrımı kaldırarak müziği, dramatik devinimin kesintisiz akışını sürdürmek için bir araç olarak kullandı. Gluck ün Orfeo ed Euridice, Alceste ve Paride ed Elena sının -onun reformist düşüncelerini en iyi temsil eden üç eseri- libretto yazarı, şair ve eleştirmen Raniero de Calzabigi idi. Calzabigi, opera geleneğinin en büyük libretto yazarı Pietro Metastasio tarafından örneklendirilen, mitolojide geleneksel şiirsel yaklaşıma karşıydı. Calzabigi'nin şiiri, zamansız bir atmosfer yaratmaya çalışırdı. Bu da Gluck'ün sanatsal amaçlarına mükemmel derecede uygundu. Reformlarını hayata geçirdikten sonra Gluck, Paris'te birkaç yeni eser yarattı. Bu eserlerin en dikkat çekeni Armide ydi (1777). Muhafazakârların Fransız müzikal ve edebi geleneklerine bir saldırı olarak gördükleri Gluck'ün operaları Fransa da polemik konusu olsa da Gluck, karşıtlarına karşı verdiği müzik savaşının galibi oldu ve fikirleri birçok besteci tarafından kabul gördü. *Program notu İrkin Aktüze nin Müziği Okumak isimli kitabından alınmıştır.

5 J. Haydn Senfoni No. 47, Sol Majör I. Allegro II. Un poco adagio, cantabile III. Menuet al Roverso IV. Finale. Presto assai Haydn'ın 1772 tarihli bu senfonisi, özellikle minuet ve üçlü bölümde sergilenen muhteşem besteyi takdir eden Mozart'ın favorisi oldu. Mozart'ın büyük ihtimalle kendisinin sıklıkla, Haydn ın ise nadiren kullandığı marş ritmine sahip olan ilk bölümden etkilendiği tahmin edilir. Haydn, marş vuruşlarını kornoyla belirtir ve sonra katman katman inşa eder. Kemanlar yumuşak ritimleri ve üçlemeleriyle zıtlık oluşturur. Marş vuruşları, iyice baskın bir hale gelir. Tekrar kısmında Haydn, marşı ikinci plana atarak daha az baskın bir hale dönüştürür. İkinci bölüm, eski bir org pedalı temasına dayanan bir varyasyon formundadır. Tema, oktavda çift kontrpuan içindedir. Her iki bölümde müzisyenler bölümlerini iki kez çift ölçü çizgisine, daha sonra iki kez geriye doğru okurlar. Haydn, vurgu ve orkestrasyonu çok sade bir şekilde kullanarak ortalama dinleyicinin müziğin geriye doğru aktığını anlamasına olanak tanır. Son bölümse bazı keskin uyumsuzluklara, Balkan melodisi efektlerine ve olağandışı armonik cesaret anlarına sahiptir. Flüt Konçertosu No. 2, Re Majör, KV 314 I. Allegro aperto II. Adagio ma non troppo III. Rondeau Allegro Mozart ın Re Majör Flüt Konçertosu nu aslında obua için Do Majör tonda yazdığı, elyazması nota bulunduğunda anlaşılmış ve eser obua konçertosu olarak 1949 da BBC Orkestrası tarafından seslendirilmiştir. Daha sonraki araştırmalarda, eserin 1777 de Salzburg Piskoposluğu Orkestrası nın İtalyan obuacısı Ferlendis için bestelendiği, Mannheim ve Paris te başarıyla seslendirildiği öğrenilmiştir. Hollandalı amatör flütçü De Jean, Mozart a bu çalgı için eserler ısmarladığında besteci, 1778 başında Mannheim da önce Sol Majör 1. Flüt Konçertosu nu yazmış, ikincisi yerine de bu Obua Konçertosu nu yeniden düzenleyerek Re Majöre aktarmış. Babasına yazdığı 14 Şubat 1778 tarihli mektubundaysa iki konçerto ve flütlü üç kuartete 96 gulden aldığını belirtmiş. Birincisine göre daha çok tanınan 2. Konçerto, stil yönünden 1775'te yazılan beş keman konçertosuna özellikle biçim, tematik yapı ve orkestrasyon bakımından yakındır li yıllarda Mozart ın oğlunun elyazması olarak Mozarteum arşivinde bulunan eser, flüt için KV314, obua için KV285d numarasını taşır. 1. bölüm, açık ve anlaşılır bir çabuklukta (Allegro aperto) çalınması istenilen tempoda, 4/4 lük ölçüde ve Re Majör tonda düzenlenmiştir. Orkestra partisi de kolay gibi görünmesine karşın, bu uzun bölüm yine de bazı zorluklar çıkarır. 2. bölüm pek ağırca olmayan (Andanta ma non troppo) tempoda, Sol Majör tonda ve 3/4 lük ölçüde başlar. Duygusal yapısıyla seçkinleşen bölüm -bir ara kornoların aksanlı girişine karşın- çekingen, kısıtlı ve berrak eşlik flütün kendini yansıtmasına olanak sağlar. 3. bölüm, çabuk (Allegro) final 2/4 lük ölçüde bir rondo biçimindedir. Solo flüt burada orkestranın obuaları ve kornolarıyla diyalogları da gerçekleştirir. Buradaki rondo temasını Mozart, Saraydan Kız Kaçırma Operası ndaki Blondchen in aryası Welche Wonne, Welche Lust da da kullanacaktır. *Program notu İrkin Aktüze nin Müziği Okumak isimli kitabından alınmıştır. F. Devienne Flüt Konçertosu No. 7, Mi Minör François Devienne, önde gelen bir Fransız flütçü ve 1795'te devrimci hükümetin müzik ve kompozisyon eğitimini standardize etmek (ve kilisenin elinden almak) amacıyla önayak olduğu Paris Konservatuvarı'nın kurucu profesörlerinden biriydi. Bir Alman icadı olan yan flütü (Alman flütü olarak da bilinir) özbeöz Fransız bir enstrüman haline getirmiş olan Fransız flütçü ve bestecilerin bir parçasıydı. Devienne, bir Fransız flüt ve beste okulu kurarken Michel de la Barre ve Michel Blavet gibi öncüllerinin yolunu izledi. Flüt için yüzlerce eser ve ünlü bir kılavuz yazdı. 7. Senfoni, onun düzinelerce flüt konçertosunun en iyisi olarak nitelendirildi. Devienne, 7. Senfoni yi 1787 de (ya da civarında) besteledi. Bu sırada Avrupa monarşik sistemi, Kutsal Roma İmparatorluğu nun yenilgisi ve Fransız Kral Louis XVI'nın devrilmesiyle çökmek üzereydi. Zamanın tutkuları, Mozart'ın çağdaş eserlerinde olduğu gibi bu konçertoda da müziğin görünüşte tatlılığının etrafında

6 sarılmış gibidir. O zamanlar, solistsiz orkestra tarafından ana materyalin sergilenmesiyle konçertoya başlamak modaydı. Devienne bundan kaçınır; solistine içeriye sızarak biraz ısınmak için bir şans verir. Bu tema, Mi Minör'de oldukça kararlı ve enerjik açılış temasının aksine Mi Majör'de yumuşaktır. Devienne, flütle tekrarlardan ziyade, bölüm için üçüncü bir temel tema yaratır ve bu lirik temayla flütün sahnenin merkezini ele geçirmesine izin verir. Bu üç temayı kullanan Devienne, müziği sıradanlıktan uzak ve öngörülemeyecek şekilde tutabilir. Bölüm ilerledikçe flüt kısmı sürekli olarak daha fazla virtüözikleşir. İkinci bölüm, Adagio, çekingen bir ruh hali içinde açılır; ancak şaşırtıcı derecede uzun, lirik bir melodi (muazzam düzeyde nefes kontrolü gerektirir) romantik bir hava estirir. Bölümün ikinci yarısında, beklenmedik şekilde, bir durgu gerçekleşir. Final, Rondo allegretto; Poco moderato dur. Parça, yatıştırıcı bir ruh halinde başlar; ancak tempo aldatıcıdır. Senfoni No. 29, La Majör, KV ve 1773 yıllarındaki senfoni yazımı patlamasından sonra, (her iki yılda da yedişer senfoni) Mozart'ın bu alandaki etkinliği azaldı. Takip eden iki yıl içinde sadece üç yeni eser ortaya çıkardı ve bunların en dikkat çekici olanı 1774 tarihli KV 201'di. Bu dönemde Mozart önce, La finta giardiniera operasının galasını denetlemek için Münih'e, oradan da Salzburg'a geçti. Salzburg'daki sarayda Joseph Haydn ın kardeşi Michael Haydn ile birlikte konser şefliği yaptı ve burada iki büyük ölçekli serenadın yanı sıra bir dizi dini eser besteledi. Ana hatları bir tarafa, 29. Senfoni, kronolojik selefi 25. Senfoni ile aynı ciddi ve yoğun niteliklere sahipti. Allegro açılış, Mozart'ın sakin girişli senfonileri arasında alışılmadık bir şeydir. Bölümün ana kısmı, tekrarlanan nota ve tremolando şekilleriyle korunur. Andante ve minuet, uzatma noktalarının kullanılmasıyla karakterize edilir. Allegro con spirito finalse av borusu sesleri içerir. Mozart'ın biyografi yazarı Alfred Einstein, bu son bölümü "Mozart'ın yazdığı en zengin ve en dramatik" bölüm olarak tanımlar. C. W. Gluck Dance of the Blessed Spirits (Kutsanmış Ruhların Dansı) Hafif pastoral Kutsanmış Ruhların Dansı, Gluck ün operada, müzikte ve şiirde asla mesajı abartmamak gerektiği ilkesini çok güzel bir biçimde örneklendirir. Başka bir deyişle Gluck e göre, sözel ya da müzikal herhangi bir karmaşıklığın dramatik içerikle gerekçelendirilmesi gerekir. Dinleyenler belki de Orpheus'un merhum karısı Eurydice için Hades'e yaptığı bir yolculukla ilgili olan bu operada, bu denli sakin bir müzik duyunca hayrete düşecektir. Kutsanmış Ruhların Dansı, Gluck'ün büyük operası Orfeo ed Euridice'in II. Perde sinde, Hades'in intikam dolu ruhları Furies'in Dansı'nı takip eder. Solo flüte eşlik eden orkestra için yazılmış olan bu parça, basit üçlü formdadır (ABA); ilk bölüm ışıl ışıl gökyüzü altındaki pastoral huzur imgelerini canlandıran şık, görkemli bir melodiye sahiptir. Sonsuza dek kutsanmış gibi görünen bu pastoral mekânda ölümle karşılaşmak son derece şaşırtıcıdır. Bir yaz öğleden sonrasının derin sakinliğini bozan ani bir rüzgâra benzeyen ikinci bölüm, daha önce kahramanımızla Furies arasında geçen bir diyaloğu acı unsuru olarak sunar. Üçüncü bölümde, A bölümü tekrar edilirken pastoral manzara, belki de Orpheus'un başarılı olacağını ima etmek üzere yeniden ortaya çıkar. Kutsanmış Ruhların Dansı, gerçekten Gluck'ün klasik dehasını temsil eder.