ENDÜSTRİYEL UYGULAMALARDA DUMAN ALGILAMA TEKNOLOJİLERİ ELEKTRİK ELEKTRONİK MÜHENDİSİ VOLKAN AKTAŞ

Transkript

1 ENDÜSTRİYEL UYGULAMALARDA DUMAN ALGILAMA TEKNOLOJİLERİ ELEKTRİK ELEKTRONİK MÜHENDİSİ VOLKAN AKTAŞ Şubat-2017

2 ENDÜSTRİYEL UYGULAMALARDA DUMAN ALGILAMA TEKNOLOJİLERİ Başlıklar; Yangın ve Yanma Olayı Yanma Sonucu Ortaya Çıkan Etmenler Yangının Zamana Göre Gelişimi Duman ve Duman Miktarı Kapalı Hacim Yangınlarında Duman Hareketi Endüstriyel Tesislerde Yangına Sebep Olan Faktörler Risk ve Alınacak Tedbirler Sonucu Sağlanacak Avantajlar Yangın Algılama ve Uyarı Sistemleri Aktif Hava Emmeli Duman Dedektörleri (HSSD High Sensitivity Smoke Detection) Işın Tipi Duman Dedektörleri - BEAM

3 Yangın ve Yanma Olayı Yangın; kontrolsüz ve istenmeyen bir şekilde, zarara yol açarak yayılan ateşe denir. Yangının oluşabilmesi için Oksijen + Yakıt + Tutuşturucu (Isı,Alev v.b.) etmenlerin üçünün aynı anda bulunması gerekmektedir. Bu 3 şarttan herhangi birinin olmaması veya yeterli miktarda bulunmaması halinde yanma olayı gerçekleşmez. Yanma olayı için sıcaklığın C den, oksijen yoğunluğunun ise %15 ten fazla olması şarttır.

4 Yangın Sonucu Ortaya Çıkan Etkiler Yanma Sonucu Ortama Duman, Isı ve Işınım yayılımı gerçekleşir. Bu durumda; Basınç artar, Oksijen azalır, Yanan maddeye bağlı zehirli gazlar açığa çıkmaktadır, Yangının Zamana Göre Gelişimi Yangın zamana göre logaritmik bir gelişim göstermekte ve sırayla; Gaz çıkışı, Duman çıkışı, Alev çıkışı, Isı artış evreleri gözlenmektedir.

5 Yangın Sonucu Ortaya Çıkan Etkiler - Duman Duman; genel olarak sıcak gazlar ve buhar ile karışmış küçük katı tanecikler ve sıvı zerreciklerinden oluşmuş yangın kaynağından yükselerek soğuk alt tabaka üzerinde yüzen bulut olarak tarif edilebilir. Herhangi bir katı veya sıvı yangınında görülen sarımsı alevler, tam olarak yanıp kül olan kurum parçacıklarından oluşur. Bu parçalar uygun koşullarda büyüyerek alevden uzaklaşır ve dumanı oluştururlar. Duman bulutu yanmaya başlamış organik madde atıklarından da oluşmuş olabilir. Bu tip organik madde atıkları genelde tam olmayan bir yanma ileoluşur. Herhangi bir yanmanın tam olmaması iki genel nedene bağlıdır. Karmaşık reaksiyonların gerçekleştiği alevli yanmada oksidasyon çok yavaş ise oluşan karbon parçacıklarının tam olarak yanmadan alevden ayrılmaları, İçin için yanma olayında katran ve nem içeren küçük parçacıkların tam olarak yanmadan ateşten uzaklaşarak duman oluşturması.

6 Yangın Sonucu Ortaya Çıkan Etkiler - Duman Duman Miktarı Yanan malzemenin alevinden yayılan duman miktarı başlıca iki farklı nedene göre değişiklik gösterir. Yakıtın kimyasal yapısı: Yanıcı malzemeler kimyası ile ilgili yapılmış araştırma sonuçlarına göre kimyasal yapılarında oksijen atomu veya molekülü bulunduran malzeme veya yakıtlar, oksijen bulundurmayanlardan daha az duman üretirler. Yapılarında benzen atom halkaları bulunduran malzemeler daha fazla duman üretirler. Yanma ortamı: Yanma ortamında oluşan duman miktarına etki eden faktörler ise yanma bölgesi ve alev bölgesi sıcaklıkları ile yanma bölgesindeki havalandırma düzeyine bağlı olarak değişen O2 yoğunluğu olarak sıralanabilir. Farklı tip maddelerin yanması sonucunda farklı tip ve yoğunlukta duman oluşumu gözlenir.

7 Yangın Sonucu Ortaya Çıkan Etkiler - Duman Kapalı Hacim Yangınlarında Duman Hareketi Yangın tutuşmadan sonra kendi kendine sönmedi ise geleneksel yangın üçgenini oluşturan bileşenlerden birisi ortadan kalkana kadar başka bir deyiş ile mekandaki oksijen ve/veya yakıt bitene kadar büyüyerek devam eder. Yanma olayının bir sonucu olarak yakıtın hemen üzerinde alevlenme görülür ve alevlerin hemen üzerinde tavana doğru yükselen sıcak hava ve duman sütunu oluşmaya başlar. Basınç farkı nedeni ile komşu mekana geçen duman tabakası, komşu mekan ortam havasından daha az yoğunlukta olduğundan tavana doğru yükselir.

8 Yangın Sonucu Ortaya Çıkan Etkiler - Duman Kapalı Hacim Yangınlarında Duman Hareketi Farklı mimari mekanlar, farklı madde yanmaları farklı tip duman ve hareketlerine yol açar. Dumanın odadan odaya hareket etmesine, diğer mekanlardaki ortam havasına karışmasına neden olan unsur; sızıntı, rüzgar veya aktif havalandırma sistemleri etkisi ile oluşan odadan odaya farklılaşan basınçtır. Yangının oluştuğu kompartman (bölüm) binanın diğer bölümleri için bir duman kaynağıdır. Dumanın buradan diğer mekanlara girişi, karşılıklı mekanlardaki basınç farklılıklarına ve ayırıcı bölme duvarlarının sızdırma özelliklerine bağlı olarak değişir. Aşağıdaki resimde görüldüğü gibi yüksek tavanlı mahallerde duman tavana kadar yükselememektedir. Oluşan hava yastığı nedeniyle ara bir bölgede birikmektedir.

9 Yangın Sonucu Ortaya Çıkan Etkiler - Duman Kapalı Hacim Yangınlarında Duman Hareketi Yangın güvenliği kavramı içinde, yanma anında oluşan dumanın tüm bina ya da tesis içinde yayılması da önemli bir yer tutmaktadır. Yangın başlangıcından çok kısa bir süre sonra yangın mekanına çok uzak diğer mekanlarda da duman hareketi görülmeye başlar. Özellikle bina içindeki düşey ve yatay boşluklarda her hangi bir önlem alınmadı ise bu tip alanlara sızan sıcak gazlar tüm binayı sarabilir. Mekan dışına ilk sızıntı başladıktan sonra tüm binanın içinde duman hareketini sağlayan mekanizma aşağıdaki bileşenlerden oluşur. Genleşme, Kaldırma kuvvetleri, Mekanik havalandırma ve klima sistemleri, Rüzgar nedeni ile oluşan basınçlar.

10 Endüstriyel Tesislerde Yangına Sebep Olan Faktörler Genel olarak; Yangın çıkmasına neden olan sebepler şu gruplandırma içerisinde toplanabilir. Yangınlardan korunma önlemlerinin alınmaması, Bilgisizlik, İhmal ve dikkatsizlik, Kazalar, Sıçrama, Sabotaj, Tabiat olayları,

11 Endüstriyel Tesislerde Yangına Sebep Olan Faktörler Parlayıcı, patlayıcı ve tehlikeli kimyasalların dolumu taşınması, yoğun olarak kullanılması Üretim, laboratuar ve depolama alanlarında bulunan hammadde, yarı mamul ve ürünlerin kimyasal yapısı, yoğunluğu ve çeşitliliğinden ötürü özellikle kimyasalların yoğun kullanıldığı ya da üretildiği sektörlerin potansiyel yangın ve güvenlik riski oldukça yüksektir. Kazan daireleri ve yakıt depoları Endüstriyel tesislerde bulunan kazan daireleri; endüstriyel tesislerde yangına sebep olan diğer faktörlerin ve standartlarca belirlenen gerekli önlemlerin alınmaması sonucu potansiyel yangın riski oluşturmaktadır. Elektrik Yangın riski; elektrik hattının çeşidine, elektrik enerjisinin kullanımına ve elektrikle çalışan cihazların niteliğine bağlı olarak artış göstermektedir. Üretimin gerek görülecek noktalarında bulunan elektrikli cihaz, motor, havalandırma, aydınlatma armatürleri vb. unsurlar ex-proof (patlama güvenlikli/alev geçirmez) sınıfında tahsis edilmemesi sonucu oluşan riskler sayılabilmektedir. Bacalar Yapılarda ısı elde etmek amacıyla yakılan ateşten oluşan duman ve gazları dışarı atmak için kullanılan kısımlarda ya da yapılan imalat, boyama vb. işlem sonucunda oluşan atık gazların bertarafını sağlayan kısımlarda oluşan riskler.

12 Endüstriyel Tesislerde Yangına Sebep Olan Faktörler Ateşli işler Kaynak, kesme, taşlama gibi sıcak çapak çıkaran ateşli işler özel bölümlerde yapılmalıdır. Ateşli işler özel bölümde yapılamıyorsa çevresinde yanıcı madde bulunmaması sağlanmalıdır. Statik elektrik Yük birikimi, pompalama, boru içinde akış, filtreleme, püskürtme gibi işlemler sonucu statik elektrik oluşumu. Statik elektriğin yanıcı hava-buharkarışımında oluşması durumunda meydana gelen tutuşma etkisi. Forklift Sebepli Yangınlar Dizel, benzin ya da LPG gazının enerji olarak kullanıldığı forkliftlerin, CO ve diğer zararlı gaz emisyonları sebebiyle, endüstriyel tesislerin içerisinde kullanılması İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği gereği kısıtlanmıştır. Bu sebepten dolayı tesislerde elektrikli forkliftler kullanılmaktadır. Elektrikli forkliftlerin şarjı sırasında redresörlerden çıkan kıvılcımlar ve H gazı parlamaya sebebiyet verebilmektedir. Şarj yapılan alanda yanıcı maddelerin bunması yangın riskini arttıran etkenlerin başında gelmektedir. Endüstriyel tesislerde forklift şarjı için kullanılan redresörlerin olduğu bölüm izole edilmeli ve alana çekiş gücü yüksek havalandırma sistemi takılmalıdır. Redresörlerin bulunduğu alanda kesinlikle yanıcı maddeler bulunmamalıdır.

13 Endüstriyel Tesislerde Yangına Sebep Olan Faktörler Sigara Sigara ucundaki kor parçasının sahip olduğu C sıcaklık sonucu yangın riskini arttıran önemli bir faktördür. Üretim, depolama, nakliye, ikmal alanları gibi yerlerde sigara içilmesi kesin olarak yasaklanmalı ve kontrol altında tutulabilecek sigara içme alanları belirlenmelidir. Sıcak yüzeyler Toz toplama üniteleri, tehlikeli kimyasalların üretim alanlarına taşındığı makinelerde, patlayıcı ortam oluşma ihtimali olan alanlarda kullanılan makinelerin pistonları güç aktarım parçaları, operasyon bölgelerinde, enerjiden ve sürtünmeden dolayı yangın için gerekli olan başlangıç enerjisi/ ısısı oluşabilir. Bu riskin bertaraf edilmesi için; - Makinelerin rutin bakımlarının aksatılmadan yapılması, - Kimyasalların taşınması/transferi için kullanılan ekipmanın, çalışılan kimyasalın tutuşma sıcaklığına ulaşmasını engelleyecek kapatma sensörlerinin olması, - Patlayıcı ortamın oluşmaması için çalışılan alanda algılama sistemleri ilekontrolün sağlanması, - Personelin patlama ve yangın riskleri ile ilgili özel eğitimlere tabi tutulması gerekmektedir.

14 Yangın Sonucu Ortaya Çıkan Etkiler - Risk Yangınlarda oluşan can kayıplarının çok az bir yüzdesi alevlerin doğrudan teması nedeniyle oluşur. Bina içerisinde ani bir patlama olmadıkça strüktürü güçlendirilmiş bir binanın çökme süresi genelde kaçış süresinden fazla olacağı için, göçük altında kalma nedeniileoluşacak ölümlerin yüzdesi de fazla değildir. Bu tip olaylarda can kayıplarının pek çoğu bina içerisinde oluşan dumanın ve zararlı gazların solunması ile oluşan zehirlenmelerdir. Bu oran tüm ölümlerin % 75ini oluşturur ki bu da çok fazla bir miktardır. Can Güvenliği Mal Güvenliği

15 Yangına Karşı Alınan Tedbirler Sonucu Sağlanacak Avantajlar Sonuç olarak herhangi bir yangında, oluşacak duman miktarının ve yanan malzeme cinsine göre içinde bulunabilecek farklı yanma ürünlerinin bilinmesi, dumanın tahliye mekanizmalarını kullanarak en kısa yoldan aktif/pasif yöntemler ile bina dışına atılması ve/veya bina içerisinde belirli haznelerde biriktirilmesi kullanıcı güvenliği açısından büyük önem taşımaktadır. Can Güvenliği Yangın algılama ve alarm sistemleri ile bir yangın alarm durumundan haberdar olunarak, insanların güvenli tahliyesi sağlanabilecektir. Mal Güvenliği Otomatik yada manuel söndürme sistemleri ile yangına müdehale edilerek yangının büyümesi, can ve mal kayıpları önlenebilecektir. İşletme Sürekliliği Tesisin faaliyete geçmesi için gerekli olan süre (Karşılanamayan siparişler, sigortanın ödeme yapması için gerekli inceleme ve araştırma süresi)

16 YANGIN ALGILAMA VE UYARI SİSTEMLERİ

17 Yangın Algılama ve Uyarı Sistemleri Yönetmelik ve Standartlar Türkiye Yangından Korunma Yönetmeliği 2015 TS CEN / TS Yangın Alarm Sistemleri Tasarım ve Uygulama Standardı NFPA (TS ve CEA4040 da yer almayan hususlarda) CEA4040 Yangın Alarm Sistemleri Tasarım ve Uygulama Standardı (Avrupa Sigortacılar Birliği)

18 Yangın Algılama ve Uyarı Sistemleri Yangın algılama ve uyarı sisteminin tasarımında, Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik 2015, EN 54-14, Fire detection and fire alarm systems - Part 14 : Guidelines for planning, design, installation, commissioning, use and maintenance, NFPA 72, National Fire Alarm Code standartları esas alınır. Cihaz yerleşimlerinde standartlarda belirtilen kapsama alanı ve sınırları baz alınarak yeterli miktarda cihaz yerleşimi yapılmalıdır. Bütün bölümler, bölüm özelliklerine uygun tipte optik duman dedektörü, ısı dedektörü veya kombine dedektörler ile koruma altına alınmalıdır. Proje genelinde ortam ve üretim koşullarına bağlı, yangın gelişim eğrisi ve yanma sonucu ortama yayılan gaz, ışınım, duman ve ısı etmenleri göz önüne alınarak en doğru tipte algılama dedektörü ve yöntemleri kullanılmalıdır. Proje genelinde TS CEN/TS Standardı Madde 14 Özel risklerde uygulama başlığında önerilen algılama teknolojileri ve kontrol işlevleri esas alınmalıdır. Proje genelinde TS CEN/TS Standardı Madde Tehlikeli atmosferler uygulama başlığında önerilen algılama teknolojileri ve alt yapı özellikleri esas alınmalıdır.

19 Yangın Algılama ve Uyarı Sistemleri Amaç; Yangın gelişim evreleri göz önünde bulundurularak yangınla mücadele stratejisi gereği insanların güvenli tahliyesi için gerekli olan zamanın sağlanması, Öngörülen sürelerde insanların uyarılması ve tesis sorumlularının bilgilendirilerek tahliye kararlarının verilmesi, Prosese bağlı olarak işletme sürekliliği ve mal korumaya yönelik tedbirlerin alınması, gerekiyorsa prosesin durdurulması, Söndürme sistemlerinin devreye sokulması, Havalandırma sistemlerinin devreye sokulması, v.d. fonksiyonları yerine getirmektedir.

20 Aktif Hava Emiş Sistemleri Aktif Hava Emişli Sistemler (HSSD High Sensitivity Smoke Detection) Korunan mahalden bir boru şebekesi vasıtasıyla çektiği havayı, çok hassas bir dedektörde sürekli olarak izleyerek çok küçük miktarlardaki dumanı algılayabilen sistemlerdir. Bu dedektörler, noktasal ya da ışın tipi dedektörlerin aksine dumanın kendisine ulaşmasını beklemek yerine ortamdan sürekli hava çekerek eden aktif cihazlardır. Noktasal ya da ışın tipi dedektörler gibi dumanın birikmesini sağlayacak yatay bir yüzeye (tavan vb.) ihtiyaç duymazlar. Bu özellikleri sayesinde istenilen her yükseklikte çoklu algılama yapabilirler. Ayrıca noktasal ve ışın tipi dedektörlere kıyasla çok geniş bir hassasiyet aralığına sahiptirler. Örneğin bir aktif hava çekmeli duman dedektörü, mikroişlemci üretimi yapan ultra temiz bir tesiste de, dizel forkliftlerin girip çıktığı bir depoda da kullanılabilir.

21 Aktif Hava Emiş Sistemleri Çalışma Prensibi Algılama yapılacak bölgede belirli bir düzen çerçevesince örnekleme boruları yatay ya da dikey olarak döşenir ve boruların bir ucu cihaza girilir. Bu boruların üzerine uygun görülen noktalarda delikler açılır. Cihaz, içindeki fan sayesinde bu örnekleme noktalarından hava emer. Her bir borudan gelen hava miktarı cihaza girer girmez sensörler yardımıyla ölçülür. (Hava miktarının gerekenden fazla olması boru tesisatındaki bir çatlağın ya da kopmanın işaretidir. Az olması ise tıkanma anlamına gelir.) Emilen hava, bu ölçümden sonra havadaki büyük partikülleri tutan bir filtreden geçerek dedektör hücresine ulaşır. Buraya gelen hava lazer ışını ile taranır. Eğer havada duman partikülü yoksa ışın hücre duvarında sönümlenir. Eğer duman partikülü varsa partikül üzerine düşen ışık ile aydınlanır. İçbükey yansıtıcı bu ışığı toplayıp ışığa duyarlı hücre üzerine düşürür. Bu hücre ışığı elektriksel bir değere dönüştürür. Böylelikle algılama yapılmış olur.

22 Aktif Hava Emiş Sistemleri Sınıflandırma Hava çekmeli duman dedektörleri standardı EN ye göre bu dedektörler tabloda göründüğü gibi üç sınıfa ayrılır. EN ye Göre Hava Çekmeli Dedektör Sınıfları Endüstriyel alanlar çok geniş hacimlere sahip olduğundan duman uzun bir süre yoğunlaşamayabilir. Bu durumun geç algılamaya sebep olmaması için A sınıfı hassasiyeti sağlayabilen cihazların tercih edilmesi önerilir.

23 Aktif Hava Emiş Sistemleri Neden Kullanılır? İşletme devamlılığı için en erken algılama Telekominikasyon tesisleri Üretim tesisleri Bilgisayar odaları Bankacılık işlemleri Gereksiz gaz deşarjlarının önlenmesi Güvenli tahliye için ekstra zaman Dumanı algılama zorluğu Toz-rutubet gibi zorlayıcı etkenler Estetik ve göze batmayan algılama ihtiyacı Bakım için dedektörlere erişim zorluğu

24 Aktif Hava Emiş Sistemleri Erken algılama gereksiz gaz dejarjlarının önlenmesini sağlar. Elektrik odaları, bilgisayar odaları, telekominikasyon tesisleri, IT odaları kablo yoğunluğunun yüksek olduğu yerlerdir. Erken algılama kablolardan salınma ihtimali olan zararlı gazların yayılmasını engeller. Kontrollü tahliye için ekstra zaman ihtiyacı. Metro istasyonları Tiyatro-sinemalar Gösteri Merkezleri Alış-veriş merkezleri

25 Aktif Hava Emiş Sistemleri Yüksek tavanlı, hızlı hava hareketi olan, geniş açık alanlar. Depolar Hangarlar Atriumlar

26 Aktif Hava Emiş Sistemleri Yüksek düzeyde kirlenme, aşırı sıcak-soğuk mahallerde minimum bakım gereksinimi ile güvenilir koruma. Estetik ve göze çarpmayan algılama ihtiyacı olan yapılarda kullanılabilir. Topkapı Sarayı

27 Bakım için dedektörlere erişim zorluğu olan mahallerde ya da girişin kısıtlanmış veya yasaklanmış olduğu yapılarda yasaklı mahallere boru tesisatı yapılarak koruma sağlanırken hava emmeli duman algılama cihazları kolayca ulaşılabilecek yerlere monte edilebilir. Ayrıca sistemin taşınma kolaylığı yüksektir. Aktif Hava Emiş Sistemleri

28 Aktif Hava Emiş Sistemleri Tasarım Birincil algılama Dumanın havalandırma çalışırken gideceği yerlere İkincil algılama Havalandırma tesis edilmemişse veya kapalı konumda iken dumanın gideceği yerlere

29 Aktif Hava Emiş Sistemleri Tasarım Oluşabilecek bir yanma sonucunda ortaya çıkacak olan dumanın boruyu kat ederek dedektöre ulaşması zaman alacaktır. Bu dumanın geç algılamasına bir sebep teşkil eder. (Şekil-1) Şekil-1 Bir borulu örneğimize oranla bir yanma sonucunda ortaya çıkacak olan dumanın tespiti iki kat hızlı olacaktır. (Şekil-2) Şekil-2 Dumanın hava emiş borularını kısa sürede kat ederek dedektöre ulaşması ve mümkün olan en erken zamanda duman tespiti için çok borulu tasarımlar yapılması önerilmektedir. (Şekil-3) Şekil-3

30 Aktif Hava Emiş Sistemleri Tasarım Hava emiş borularının mümkün olduğunca kısa tutulması, yön değişikliğinin az yapılması, örnekleme boru adedinin imkanlar ölçütünde mümkün olduğunca fazla olması algılama süresini iyileştirici etkenlerdir. Herhangi bir borunun en son deliğinden cihaza hava ulaşımı standartlar gereği 120 sn yi aşmamalıdır. Delik yerleşimi yapılırken standart duman dedektörü yerleşimi baz alınabilir. Eğer ortam koşulanına göre farklı tipte delik yerleşimi gerekiyorsa (dikey algılama, pano içi uygulamaları vb.) yerleşim buna göre yapılmalıdır. Havayı emiş hızı; borudaki deliklere, dönüş sayısına, dış ortamdaki hava basıncına, boru uzunluğuna, cihazın aspiratör hızına göre değişiklik göstermektedir. Emiş yapılacak delik noktalarını hesaplarken, üreticilerin tasarım yazılımlarından yararlanılabilir. Bu yazılımlar ile deliklerin yerleri, boru uzunlukları, boru güzergahları, delik genişlikleri simule edilebilir ve hesaplanabilir.

31 Aktif Hava Emiş Sistemleri Tasarım Yüksek Tavanlı Geniş Alanlar İçin Hava Örnekleme Yüksek tavanlı ve geniş açık hacimli binalarda stratifikasyon yani yastıklama ihtimali vardır. Aktif hava emişli dedektörler yatay ve dikey algılama boruları ile algılama yapabilirler.

32 Aktif Hava Emiş Sistemleri Tasarım Yüksek Tavanlı Geniş Alanlar İçin Hava Örnekleme Yüksek tavanlı ve geniş açık hacimli binalarda stratifikasyon yani yastıklama ihtimali vardır. Aktif hava emişli dedektörler yatay ve dikey algılama boruları ile algılama yapabilirler.

33 Aktif Hava Emiş Sistemleri Tasarım Yüksek Tavanlı Geniş Alanlar İçin Hava Örnekleme

34 Endüstriyel Depolarda Hava Örnekleme Aktif Hava Emiş Sistemleri Tasarım

35 Endüstriyel Depolarda Hava Örnekleme Aktif Hava Emiş Sistemleri Tasarım

36 Kabin İçi Hava Örnekleme Aktif Hava Emiş Sistemleri Tasarım

37 Aktif Hava Emiş Sistemleri Tasarım Yükseltilmiş Döşeme Altından Kabin İçi Hava Örnekleme

38 Aktif Hava Emiş Sistemleri Tasarım Kablo Galeri ve Tünellerinde Hava Örnekleme

39 Asma Tavan İçi Hava Örnekleme Aktif Hava Emiş Sistemleri Tasarım

40 Aktif Hava Emiş Sistemleri Tasarım Asma Tavan Boşluğundan Oda İçi Koruma İçin Gizlenmiş Örnekleme

41 Aktif Hava Emiş Sistemleri Tasarım Yükseltilmiş Döşeme İçinde Hava Örnekleme

42 Temiz Odalar İçin Hava Örnekleme Aktif Hava Emiş Sistemleri Tasarım

43 Aktif Hava Emiş Sistemleri Tasarım Havalandırma Kanalı İçerisinde Hava Örnekleme

44 Soğuk Hava Depoları İçin Hava Örnekleme Aktif Hava Emiş Sistemleri Tasarım

45 Aktif Hava Emiş Sistemleri Tasarım Network Haberleşme Tek noktadan programlama, Grafik İzleme, Modbus/Bacnet arayüzü ile BMS entegrasyonu,

46 Işın Tipi Duman Dedektörleri - BEAM Stratifikasyon ihtimali olan endüstriyel depo, üretim alanları, fabrikalar, enerji üretim tesisleri, fuar ve sergi alanları, konferans salonları, alışveriş merkezlerindeki atrium ve foodcourd alanları, spor salonları, hava limanları, uçak hangarları, müze ve tarihi yapılar gibi, dumanın algılanmadan önce geniş bir alana yayıldığı yüksek tavanlı ve geniş mekanlarda duman algılama için kullanılır. Alıcılı, Vericili Reflektörlü Motorlu+Reflektörlü Bir Alıcı + Birden Fazla Verici

47 Işın Tipi Duman Dedektörleri - BEAM Çalışma Prensibi Işın tipi duman dedektörü, alıcı ve vericiden oluşmaktadır. Çalışma prensibi olarak, vericiden çıkan kızılötesi ışığın engellenmesi prensibine dayanmaktadır. Alıcı, sistemin kurulum aşamasında üzerine düşen ışık miktarını referans almaktadır. Çalışma durumunda alıcı, ışık miktarındaki azalmayı sürekli referans değerle karşılaştırarak ışığın engellenme yüzdesini bulur.

48 Işın Tipi Duman Dedektörleri - BEAM Çalışma Prensibi Vericiden çıkan kızılötesi ışın normalde hiçbir engele takılmadan alıcı üzerine düşer. Yangın esnasında çıkan dumanın, alıcı üzerine düşen ışın miktarını azaltması sonucunda dedektör yangın alarmı verir. Alarm eşiği üreticiye göre değişmekle birlikte 12%, 25%, 35%, and 50% gibi farklı alarm seviyelerinde hassasiyet ayarı yapılabilmektedir. Alıcı ile verici arasındaki mesafe üretici sınırlarına göre değişiklik göstermektedir. (Genel olarak m)

49 Işın Tipi Duman Dedektörleri - BEAM Çalışma Prensibi Hacimsel Görüntüleme Metodu ile çalışan Beam dedektörler, standart Beam dedektörden farklı olarak IR nin yanı sıra UV ışınını da kullanır. Emitter (verici) UV/IR ışık veren bir LED. Imager (alıcı) Lens ile ışığı üzerinde toplayan bir CMOS devresi. UV/IR Çalışma Prensibi: UV ışını hem büyük hem küçük partiküllerden etkilenir. IR ışını genellikle büyük partiküllerden etkilenir. Alıcıya ulaşan UV ışını miktarı IR ye oranla daha fazla azalıyorsa ortamda küçük partikül (muhtemelen duman) vardır. Alarm oluşur. Alıcıya ulaşan hem UV ışını hem de IR ışını miktarı azalıyorsa ortamda büyük partikül (muhtemelen toz) vardır. Hata oluşur. Alıcıya hem UV hem de IR ışını ulaşmazsa hata oluşur. (Vinç vb. cisimlerin girmesi durumu ya da verici arızası)

50 Işın Tipi Duman Dedektörleri BEAM Tasarım TS CEN/TS YANGIN ALGILAMA VE YANGIN ALARM SİSTEMLERİ - BÖLÜM 14: PLANLAMA, TASARIM, MONTAJ, İŞLETMEYE ALMA, KULLANIM VE BAKIM İÇİN KILAVUZ BİLGİLER kitabında; Işın Tipi Duman Dedektörleri için korunan alandaki herhangi bir yer ile en yakın huzme arasındaki yatay mesafe Çizelge A.1 de verilen çalışma yarıçapını aşmamalıdır.

51 Işın Tipi Duman Dedektörleri BEAM Tasarım Açık alanlarda ve yüksek tavanlı alanlarda yangının duman etkisi noktasal dedektörler ile algılanabilir.(11 m ye kadar.) Bu mekanlarda çok sayıda dedektör için kablo tesisatının yapılmasının zorluğu, cihazlarının montaj zorluğu ve sonrasında test, temizlik ve bakım ile ilgili işletme sorunları ortaya çıkabilmektedir. Birçok noktasal dedektör ile yapılacak algılama yerine, ışın tipi tek bir dedektör ile koruma yapılabilmektedir.

52 Işın Tipi Duman Dedektörleri BEAM Tasarım Beam Dedektörün Düz Tavan Altında Konumlandırılması Tek Beam Dedektör Kullanımı Birden Çok Beam Dedektör Kullanımı

53 Işın Tipi Duman Dedektörleri BEAM Tasarım Beam Dedektörün Düz Tavan Altında Konumlandırılması

54 Işın Tipi Duman Dedektörleri BEAM Tasarım Beam Dedektörün Eğimli Tavanlarda Konumlandırılması Eğimli tavanın tepe noktası ile çatının duvar kesişim noktası arasındaki açı 4.5 den fazla ise, (X mesafesi 0.6 m den büyük olmalıdır.) Beam dedektörün tepe noktası hizasında olması kaydı ile yatay algılama mesafesi(y), her 1 tavan eğimi için %1 arttırılabilir. Azami artış sınırı %25 dir. Şekil-1 Şekil-2

55 Işın Tipi Duman Dedektörleri BEAM Tasarım Beam Dedektörün Eğimli Tavanlarda Konumlandırılması Örneğin çatı eğimi (φ) 10 ise; X3 = (7.5 x ɸ/100 ) X3 = (7.5 x 10/100 ) X3 = 8.25 m

56 Işın Tipi Duman Dedektörleri BEAM Tasarım Beam Dedektörün Eğimli Tavanlarda Konumlandırılması

57 Işın Tipi Duman Dedektörleri BEAM Tasarım Kritik Uygulamalar Yüksek Hava Hareketi Yüksek hava hareketleri, beam dedektörlerin algılama hassaslığına negatif etki etmektedir. Beam dedektörleri havalandırma kanal ve menfezlerinin üzerine monte edilmemelidir. Riskli Ortamlar Zon 1 Ortamları Rafineriler Mühimmat Fabrikaları ve Depoları Yanıcı Sıvı Depoları Yanıcı Gaz Depoları Endüstriyel tesis ve Depoları Güç İstasyonları Exproof özellikte ATEX sertifikalı beam dedektörler kullanılmaktadır.

58 Işın Tipi Duman Dedektörleri BEAM Tasarım Stratification (Duman Tabakası) Nedenleri; Alanın yapısal özellikleri, boyutu ve şekli Tavan yüksekliği ve şekli Yüzeydeki engeller Havalandırma Malzemenin yanıcı-yakıcı özellikleri Tip-A da duman zemin seviyesinde dar, tavana doğru hızla ulaşmakta ve genişlemektedir. Dumanın algılanması kolaydır. Tip-B de duman yavaş gelişmekte ve 10-15m aralığında tabakalaşmaktadır. Tip-C de yüksek sıcaklık sebebiyle duman zemin seviyesinde gelişir ve büyür. Tavan seviyesine kadar aynı gelişimi gösterir.

59 Işın Tipi Duman Dedektörleri BEAM Tasarım Yapısal Titreşimler Vibrasyon Montaj Yüzeyi sabit olmalıdır. Aksi durumda alıcı-verici arasındaki ayar değişebileceği için hatalarla karşılaşılabilir. Yansımalar ve Engeller Alıcı-Verici arasında temiz görüş sağlanmalıdır. Güneş Işığı veya Yapay Işık Kaynakları Güneş Işığı, Fotoğraf flaşları, Akkor lambalar, Floresan lambalar v.b. Işın Kesişmeleri Birden fazla dedektör kullanılacak ise birbirlerini etkilemeyecek şekilde monte edilmelidir. Isı Kaynakları Yüksek ısı kaynakları alıcı verici arasındaki görüşü etkileyebilir.

60 Teşekkür ederim...