SERĐ BAĞLI TAM KÖPRÜLÜ ÇOK SEVĐYELĐ STATCOMLAR ĐÇĐN DSP TABANLI SAYISAL KONTROL UYGULAMALARI

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "SERĐ BAĞLI TAM KÖPRÜLÜ ÇOK SEVĐYELĐ STATCOMLAR ĐÇĐN DSP TABANLI SAYISAL KONTROL UYGULAMALARI"

Transkript

1 SERĐ BAĞLI TAM KÖPRÜLÜ ÇOK SEVĐYELĐ STATCOMLAR ĐÇĐN DSP TABANLI SAYISAL KONTROL UYGULAMALARI Tevhid ATALIK, Cem Özgür GERÇEK, Mustafa DENĐZ, Burhan GÜLTEKĐN TÜBĐTAK-Uzay Teknolojileri Araştırma Enstitüsü 06531, ODTÜ/ ANKARA Öz: STATCOM sistemleri, ± Q MVAr aralığında, şebeke frekansında (50 Hz) sürekli, hem endüktif hem kapasitif reaktif güçleri üretebilmektedir. Bu tür sistemlerde ilk olarak sistemin reaktif güç ihtiyacını doğru bir şekilde tespit etmek, sonra da hızlı tepki vermesini sağlamak gerekir. Yapılan güç katı tasarımı ne kadar iyi olursa olsun iyi kontrol edilemedikten sonra sistem bir anlam ifade etmeyecektir. Bu yüzden kontrol algoritmaları ihtiyaçlara göre doğru tespit edilmeli ve uygulanmalıdır. Bu çalışmada 3 faz 3 tam köprülü 400V ±100kVAr STATCOM prototipi için geliştirilen DSP tabanlı sayısal kontrol uygulamaları anlatılmaktadır. Bu uygulamalar temelde Texas Instruments firması tarafından üretilen TMS320F2812 kodlu DSP üzerinde gerçeklenmiştir. DSP tabanlı sayısal kontrol uygulamaları işlem sırasına göre anlatılmıştır. Anahtar Kelimeler: DSP, STATCOM, FACTS, Çok Seviyeli Çevirgeç I. GĐRĐŞ Anlatılacak DSP tabanlı sayısal kontrol uygulamaları, Türkiye Elektrik Đletim Sisteminde birincil olarak gerilim regülasyonu, ikincil olarak kararlılık sorununa çözüm olabilecek, 154kV, ±50MVAr anma gücünde seri bağlı üç tam köprülü 7-seviyeli bir STATCOM uygulamasının 400V,± 100kVAr prototipi için geliştirilmiştir. 7-seviyeli sistemin devre şeması ve genel kontrol yapısı Şekil-1 ve Şekil-2 de verilmiştir. Geliştirilen uygulamalar, Şekil-2 de verilen sistem genel kontrol şemasındaki Q ölçülen, PLL, PI ve DC kondansatör gerilim ortalama alma bloklarını içermektedir. Bu şemada gözükmeyen ancak sayısal kontrol uygulamaları için gerekli olan Analog-Sayısal Çevrim (ADC) ve Q ölçülen ile PLL bloklarının gerçeklenebilme-sine olanak sağlayan sayısal filtre uygulamaları da detaylı bir şekilde verilmiştir. Bu uygulamalar temelde Texas Instruments firması tarafından üretilen TMS320F2812 kodlu DSP üzerinde gerçekleştirilmiştir. DSP tabanlı sayısal kontrol uygulamaları işlem sırasına göre anlatılmıştır. II. DSP UYGULAMALARI II.a ANALOG-SAYISAL ÇEVRĐM (ADC) STATCOM kontrol sisteminin istenen performansı sağlamasının ilk şartı analog sinyallerin kabul edilebilir hata payı ile sayısala dönüştürülebilmesidir. Ancak bu şekilde sayısal olarak gerçekleştirilen algoritmalar anlamlı sonuçlar üretebilecektir. Bu makalede sunulan çalışmalar TÜBĐTAK Kamu Araştırma Projeleri Destekleme Programı (Program Kodu:1007)/ 105G129 No.lu Güç Kalitesi Milli Projesi kapsamında yürütülmektedir. 400V,± 100kVAr STATCOM prototipinde ölçümü yapılan, 3 faz şebekenin her faza ait akım ve gerilim değeri ile bu fazlara bağlı 3 tam köprü için toplam 9 adet DC kondansatör geriliminin yüksek doğrulukta sayısala çevrilmesi gerekmektedir. Kullanılan DSP, 16 analog giriş kanalı ile 12 bit çözünürlükte ADC işlemi yapabilmektedir. Bu işlemin yüksek doğrulukta olması için bazı ön koşullar sağlanmalıdır. Şebeke akım ve gerilim değerleri ile DC kondansatör gerilimleri DSP nin sayısala dönüştürebileceği sınırlar içinde değildir. Bu yüzden sayısala dönüştürülmek istenen akım ve gerilimlerin duyargalar yardımıyla ±3V seviyesine dönüştürülmesi gerekmektedir. Bu dönüşüm işlemleri için LEM firmasının üretmiş olduğu akım ve gerilim duyargaları kullanılmıştır. Duyargalar tek başlarına bu işlevi yerine getirememekte ve harici dirençlere ihtiyaç duymaktadır. Bunlar en fazla %0.1 tolerans ve ±15ppm/ºC metal film dirençler olmalıdır. Bu sayede yüksek akım ve gerilim değerleri ±3V seviyesine dönüştürülürken hata oranı makul seviyede tutulmuş olacaktır. ±3V seviyesine dönüştürülmüş akım ve gerilim değerleri örneklenmeden önce üç aşamadan daha geçmektedir. Bunlardan ilki giriş AC gerilim Ea Eb Ec Lsa - Qref Ca3 Ca2 Ca1 Cb3 Cb2 Cb1 Şekil-1 Üç Tam Köprülü CMIWSS Şeması Güç Trafosu Qölçülen PI PLL Bloğu m Havai Hatlar Vs Kuplaj Trafosu Açı Okuma Tablosu wt La Seçici Yer- Değiştirme Algoritması E 7 Seviyeli Tam Köprülü Çevirgeç Ateşleme Ünitesi Şekil - 2 Sistemin Genel Kontrol Şeması j PI DC kondansatör gerilimi ölçümleri Vcj - Vdcref Cc3 Cc2 Cc1

2 sinyallerinin 1.5V DC offset üzerinde salınmasını sağlayan basit bir toplama devresidir. Bu yapı sayesinde ±3V aralığında salınan gerilimin 1.5V DC offset üzerinde 0-3V aralığında salınması sağlanmış olacaktır. Đkinci aşama ise örnekleme sırasında anlık, göreceli yüksek akım ihtiyacının karşılanmasını sağlayacak buffer katıdır. Buffer katı, örnekleme sırasında ADC nin anlık olarak çekeceği akımı karşılayarak duyarga çıkışının olması gereken gerilimden daha düşük bir seviyeye düşmesini engellemektedir. Nyquist örnekleme teoremine [1] göre örnekleme hızı örneklenecek sinyalin hızının en az iki katı olmalıdır. Eğer örneklenecek sinyalde örnekleme hızının yarısından daha yüksek frekanslı bileşenler var ise bunlar aliasing adı verilen bozucu etkiye sebep olacaktır. Son aşamada bu bozucu etkiyi önlemek için anti-aliasing adı verilen alçak geçirgen RC bir filtre kullanılmıştır. Bu filtre katı, ölçüm yapılan bant genişliğindeki sinyalleri zayıflatmamalı ve sistem performansını etkileyecek önemli bir gecikme getirmemelidir. Alçak geçirgen filtrede kullanılan kondansatörün bir diğer amacı da örnekleme esnasında glitch adı verilen etkinin oluşmasını önlemektir. Bu aşamalar için kullanılacak devre elemanlarının da ölçüm hatası getirmemesi için özel olarak seçilmesi gerekmektedir. Ayrıca ADC giriş gerilim seviyeleri olabildiğince yüksek tutulmaya çalışılmış bu sayede SNR yani sinyal/gürültü performansı arttırılmaya çalışılmıştır. 0-3V seviyeye indirilmiş sinyallerin doğru bir şekilde sayısala dönüştürülmesi için DSP nin ADC yapısından kaynaklanan bazı olumsuz durumlarının da dikkate alınması gerekir. DSP, analog bir sinyali sayısala dönüştürmek için ilk olarak iç yapısında bulunan örnekle-tut ( sample&hold ) devresinin hold adı verilen kondansatörünü analog kanalın girişindeki gerilim seviyesiyle doldurur ve daha sonra sayısala çevirir. Hold kondansatörünün dolması ya da boşalması için belirli bir süreye ihtiyaç vardır. Yüksek örnekleme hızlarında iki kanalın örneklenmesi arasındaki süre çok kısa olabilir ve dolayısıyla hold kondansatörünün gerilimi istenilen seviyeye gelmeyebilir. Bu yüzden arka arkaya örneklenecek iki kanalın gerilim seviyelerinin birbirine yakın olması gerekmektedir. Örneğin örneklenecek ilk kanal 2.8V DC ve ikinci kanal da 0.2V DC olsun. Đlk kanal örneklendiğinde 2.8V ile dolmuş olan hold kondansatörü, seçici devrenin ikinci kanalı seçmesi ve örnekleme alma işlemi arasındaki süre zarfında 0.2V seviyesine düşemeyebilir ve sayısala çevirme işlemi hatalı olabilir. Bunun için arka arkaya örneklenecek sinyal seviyeleri birbirlerine yakın olmalıdır ya da iki kanalın örneklenmesi arasındaki süre uzatılmalıdır. Bu süre, DSP içinde koşan kodla kolaylıkla ayarlanabilmektedir. Fakat bu da bütün kanalların örneklenmesi için geçen süreyi artıracaktır. Bütün bu kriterler göz önüne alınarak, ADC işleminin gerçekleştirilmiş olması analog sinyallerin sayısala dönüşüm işleminin hatasız yapıldığı anlamına gelmez. Çünkü, DSP nin analog kanallarında offset hataları olabilir. Bu yüzden bütün kanalların tek tek kalibre edilmesi uygun olacaktır. Kanalları kalibre etmek için ADC nin kullanmış olduğu referans gerilim kaynağının da hassas olması gerekir. DSP nin kendi üzerinde bulunan referans gerilim kaynağı yaklaşık olarak %3 hata getirmektedir. Bu referans kaynağını kullanarak yapılacak kalibrasyon doğru olmayacaktır. Bunun için de hassas gerilim kaynağı ile ADC için referans gerilimler oluşturulmalıdır. Ancak bu şekilde ön görülebilen hata durumlarının ortadan kalkması ya da en aza indirilmesi sağlanmış olacaktır. DSP eş zamanlı örnek alma modunda, 15 analog kanalı sürekli sayısala çevirecek ve her kanal için saniyede örnek alacak şekilde düzenlenmiştir. II.b Sayısal IIR Filtre STATCOM, şebekenin Q ihtiyacını belirlerken ve bu ihtiyaca uygun gücü üretirken, temel frekans bileşenli akım ve gerilim değerlerini kullanmaktadır. Fakat şebekenin akım ve gerilim değerleri her zaman saf 50Hz sinüs bileşeninden oluşmamaktadır. Şebekede harmonikli bileşenler de bulunmakta ve bu bileşenler saf sinüs dalga şeklini bozmaktadırlar. Bu da temel frekans bileşenlerinin doğru şekilde elde edilememesine ve sayısal kontrol algoritmalarının hatalı sonuçlar üretmesine neden olmaktadır. Bu yüzden sayısal kontrol algoritmalarına giriş teşkil eden akım ve gerilim sinyallerinin harmonik bileşenlerinden arındırılması gerekmektedir. Bunu alçak geçirgen bir filtre ile yapmak mümkündür. Prototip çalışmalarında alçak geçirgen bir IIR filtre tasarlanmıştır. Sayısal filtre kullanılması DSP ye 2.3µs ye yakın ek bir yük getirmesine karşın filtre karakteristiğinin analog filtrelerdeki gibi sıcaklık ve malzeme toleransına bağlı olmaması bu filtre topolojisinin tercih edilmesine sebep olmuştur. Ayrıca ilerdeki ihtiyaçlara göre filtre karakteristiği ve gerekirse filtre topolojisi yazılımsal olarak kolaylıkla değiştirilebilecektir. IIR filtre tasarlanırken şunlara dikkat edilmiştir: Hz frekanslarına filtrenin faz açısı tepkileri arasındaki fark 3 dereceden daha fazla olmamalıdır. (Şebeke frekansının en çok 49.5 ile 50.5 arasında değişebileceği kabul edilmiştir.) Hz arasındaki frekans bileşenlerine filtrenin genlik tepkisi 0 db ye çok yakın olmalıdır. Bunun yanında filtre, 3. harmonik bileşenini en az 25dB bastırmalıdır. 3-50Hz frekans bileşenine ya gecikme getirmemeli ya da getireceği gecikmenin 180º den daha büyük olmaması mümkünse 180º ye yakın olması gerekmektedir. Yukarıda bahsedilen ihtiyaçlar göz önüne alındığında Butterworth topolojisinde bir filtre yapılmasına karar verilmiştir. Butterworth filtreler geçirme bandındaki kazancı 1 e en yakın ve en az salınan ( low ripple ) filtre tipi olduğu gibi doğrusala yakın faz cevabıyla da ihtiyaçlara cevap verebilmektedir. Eliptic filtre tipi tatmin edici faz cevabına sahip olmasına karşın genlik cevabının yeterince iyi

3 olmaması ve Chebyshev filtre tipi de geçirme bandındaki genlik dalgalanmalarının çok fazla olması nedeniyle tercih edilmemiştir. Sayısal filtreye uygulanan sinyaller ile filtre çıkışında oluşan sinyallere ait grafikler Şekil-3, 4 ve 5 te gösterildiği gibidir. Verilen şekillerden de anlaşılacağı üzere tasarlanan alçak geçirgen Butterworth tipi Sayısal (IIR) filtre başarı ile gerçekleştirilmiştir. II.c PLL (Phase Locked Loop) STATCOM un sistem ihtiyacına uygun reaktif gücü üretebilmesi için yapısında bulunan yarı-iletken anahtar ateşlemelerinin şebeke gerilimine senkron bir şekilde yapılması gerekmektedir. Bunun nedeni sistemle çevirgeç gerilimleri arasındaki faz farkını sıfır yapmak ve sadece reaktif güç akışını sağlamaktır. (Pratikte faz farkı sıfırdan biraz farklı olacaktır çünkü kayıplar için aktif güç akışı gerekmektedir.) Şekil-3 Harmonikli Sinyal (1V 50Hz, 0.3V 150Hz, 0.2V 250Hz, 0.15V 350Hz) ve Filtre Çıkışı Şekil-4 Harmonikli Sinyal (1V 50Hz, 0.5V 150Hz, 0.3V 250Hz, 0.2V 350Hz) ve Filtre Çıkışı Şekil-5 Filtrenin Kare Dalga Tepkisi Üretilen gerilimler ile şebeke gerilimleri arasındaki küçük faz farkı bile hesaplanan güçlerin değişmesine sebep olacaktır. Bu yüzden şebeke geriliminin tam olarak takip edilebilmesi gerekir. Şebeke gerilimine senkron ateşlemeler yapmak için değişik yöntemler kullanılabilir. Fakat en etkili yöntemin sayısal olarak gerçeklenecek PLL olduğuna karar verilmiştir. Tasarlanan PLL temelde Clark ve Park dönüşümlerine bağlı DQ0 tekniğine dayanmaktadır [2,3]. PLL anlık frekans değişikliklerine hızlı ve yüksek çözünürlükte cevap verebilmektedir. PLL in şebeke frekansına doğru şekilde kenetlenmesi ve takip yapabilmesi için PLL e giriş teşkil eden gerilim sinyallerinin harmoniklerden arındırılması gerekir. Bu sorun bir önceki bölümde anlatılan IIR tipi alçak geçirgen filtre ile çözülmüştür. Yalnız bütün filtrelerde olduğu gibi sayısal olarak gerçekleştirilen filtrenin de bir faz tepkisi vardır. Filtreye uygulanan bir sinyal, kullanılan filtre çıkışında 50Hz için 134º lik bir gecikme getirmektedir. Bu gecikme yüzünden bekleneceği üzere PLL in şebeke frekansını 134º geriden takip edeceğini açıktır. PLL çalışma performansının olumsuz etkilenmemesi için filtrenin uyguladığı gecikmenin kompanze edilmesi şarttır. Sayısal uygulamalar, analog tasarımların aksine sayısala çevrilmiş sinyallerin buffer lanmasına ve şebeke geriliminin tekrarlı özelliği kullanılarak zaman ekseninde istenilen kaymanın sağlanmasına olanak vermektedir. 134º gecikmeyi kompanze etmek için ilk olarak sayısala çevrilmiş sinyalin negatifi alınır ve bu sayede sanki sinyal 180º öne alınmış gibi olur. Daha sonra filtreye girilen bu sinyal harmoniklerinden arınmış ve 134º gecikme uygulanmış bir şekilde çıkar. Buffer ile 46º lik bir gecikme daha uygulanarak 180º lik öne alma işlemi ortadan kaldırılmış olur ki bu sayede filtrenin gecikmesi kompanze edilmiş olacaktır. Buffer ile yapılan 46º lik gecikme miktarı şebekenin 50Hz olduğu varsayımına dayanılarak belirlenmiş olup frekans değişimlerinde az da olsa PLL in hatalı sonuç vermesine neden olacaktır. Bunun için de buffer ile sağlanan gecikme miktarı adaptif olarak değiştirilmelidir. Filtrelenmiş sayısal gerilimler Clark ve Park dönüşümlerine tabi tutulacaktır. Bu dönüşümler üç faz dengeli sistemler için doğru sonuçları üretmektedir. Fakat STATCOM prototipi dengesizlik durumlarında da çalışabilmeli ve her fazı ayrı kompanze edebilecek yeteneğe sahip olmalıdır. Bunun için her fazın filtrelenmiş gerilim değerinden sistem sanki dengeliymiş gibi diğer fazlar elde edilebilir. Bu sayede tek fazdan üç faz dengeli bir sistem elde edilmiş olur. Park dönüşümü sonucunda elde edilen V d değeri bir PI kontrol bloğuna giriş teşkil eder ve sonuçta şebekenin o andaki radyan cinsinden açı değeri elde edilir. Yapılan uygulamaların DSP üzerinde gerçeklenmesi ile elde edilen sonuçlar Şekil- 6, 7 ve 8 de gösterildiği gibidir. 50.2Hz lik giriş sinyaline, PLL yaklaşık olarak 0.6º önden tepki vermektedir (Şekil-8). Bu durum şebeke frekansındaki değişimler için adaptif bir PLL algoritmasının gerekliliğini gözler önüne sermektedir.

4 Şekil-6 50Hz Sinüs Sinyali için Sayısal PLL Algoritması Tepkisi hesap yapmaktır. [4] Fakat, DQ0 dönüşümü, dengeli 3 faz bir sistem için istenilen sonuçları vereceğinden, dengesiz duruma ait DQ0 yapabilmek için PLL de olduğu gibi her fazın akım ve gerilimlerinin 120º ileride ve 120º geride olan değerlerini sanki sistem dengeliymiş gibi diğer iki faz için kullanmak gerekmiştir. Bu sayede Clark ve Park dönüşümlerini kullanılarak her faza ait P ve Q ölçülmüş olacaktır. PLL algoritmasında kullanılan, harmoniklerinden arındırılmış şebeke gerilim sinyalleri Q ölçümü için de kullanılmıştır. Fakat akım kanalları harmonik bileşenlerden arındırılmadığı için Q ölçümünde, harmonik bileşenlerin neden olduğu salınımlar oluşmaktadır. Bu salınımlardan kurtulabilmek için elde edilen anlık gücün ortalaması alınmıştır. Bu sayede Q ölçümü başarıyla gerçeklenmiştir. Şekil- 9 da Q ölçümü için kullanılan filtrelenmiş gerilim ve harmonikli akım değeri, Şekil-10 da ise anlık reaktif güç ve ortalaması alınmış reaktif güç değeri gösterilmiştir. Bu çalışmada, gerilim, akımın yaklaşık olarak 90º önünde olacak şekilde oluşturulmuştur. Şekil-7 Harmonikli(1V 50Hz, 0.5V 150Hz, 0.3V 250Hz, 0.2V 350Hz) 50Hz Sinyal için Sayısal PLL Tepkisi Şekil-9 Q Hesabında Kullanılacak Filtrelenmiş Gerilim ve Harmonikli Akım Sinyalleri Şekil Hz Sinüs Sinyali için Sayısal PLL tepkisi II.d DQ0 Dönüşümü Đle Reaktif Güç Ölçümü STATCOM prototipinin performansının hızlı ve güvenilir olması, sistemin reaktif güç ihtiyacının ne kadar doğru ve hızlı ölçülebildiğine bağlıdır. Gerçek sistemin ihtiyacı olan Q değişimi doğru ve hızlı bir şekilde ölçülemiyor ve takip edilemiyorsa, sistemin tepkisi de yavaşlayacak ve çıkış gücünde osilasyonlar oluşacaktır. Bunu engellemek için STATCOM prototipi için 3 farklı Q ölçüm metodu incelenmiş ve sayısal olarak gerçeklenmeye çalışılmıştır. Fakat 3 yöntem içinde sayısal olarak uygulanması kolay, dengesizlik durumlarında dahi her fazın ihtiyacı olan Q değerini doğru şekilde tespit edebilecek yapı üzerine yoğunlaşılmıştır. Uygulanan metot PLL algoritmasında olduğu gibi Clark ve Park dönüşümlerini her faz için ayrı ayrı kullanarak, 50Hz lik akım ve gerilim bileşenlerini DC haline çevirmekte (d ve q eksen bileşenleri) ve bu değerlerden P=V d.i d V q.i q, Q=V d.i q -V q.i d şeklinde Şekil-10 Hesaplanan Anlık Q ve Ortalaması Alınmış Q Şekil-11 Hesaplanan Anlık P ve Ortalaması Alınmış P

5 Dolayısıyla P değeri Şekil-11 de de görüleceği üzere sıfıra çok yakın çıkmıştır. II.e Pencereli Ortalama Alma Yöntemi DSP nin diğer bir görevi de her faza ait tam köprü DC kondansatör gerilimlerini ölçüp sıralamasıdır. Ölçüm işlemi pencereli ortalama alma algoritması ile yapılmaktadır. Bu algoritma, temel olarak değiştirilebilir bir pencere boyu için (örnek: 10ms) DC kondansatör gerilim değerlerini bir dizinin içine yerleştirmektedir. Daha sonra her zaman adımı için bu dizinin içinde bulunan değerlerin ortalamasını almaktadır. Zaman adımı ilerledikçe pencere de beraber ilerlemekte ve yeni zaman adımı için okunan değer dizinin içinde bulunan tam bir pencere önceki değerin bulunduğu yere yazılmakta, bir önceki değer ise silinmektedir. Dizinin toplamı alınırken ise atılan değer toplamdan çıkarılmakta, sonra yerine yeni gelen değer yazılmakta ve bu değer aynı zamanda toplama eklenmektedir. Bu sayede de işlem sayısını minimize etmek mümkün olmuştur. Pencere boyunun, ortalama alma yönteminde çok büyük önemi vardır. Bütün periyodik sinyaller Fourier Teoremi ne göre DC bileşen ve harmoniklerden oluşmakta olduğu için, ortalama alırken elenmesi gereken harmoniklerin periyoduna dikkat etmek gerekmektedir. Buna göre, sadece çift harmonikleri elemek için 10ms lik bir pencere yeterli iken, tek harmoniklerin de elenmesi istendiğinde pencere boyu 20ms ye çıkarılmalıdır. Fakat bu da ekstradan işlem yükü ve gecikme anlamına gelmektedir. Geliştirilen pencereli ortalama alma yöntemi, kodsal olarak bir DC filtreleme gibi çalışmakta ve performansı hem 20ms hem de 10 ms lik pencere boyları için yeterince iyi olmaktadır. Đki durum için oluşan farkların, laboratuar çalışmalarında herhangi bir değişikliğe sebep olması durumunda ikisi arasında bir tercih yapılacaktır. Öte yandan olası sistem frekansı değişimlerine karşı ( Hz aralığında) pencere boyunu da kodsal olarak düzenlemek (adaptif yöntem), bu yöntemin gerçek hayatta karşılaşılan değişken frekansın sebep olacağı ölçüm hatalarına karşı direncini daha da arttıracaktır. Bu yöntem DSP de oluşturulduktan sonra elde edilen sonuç Şekil-12 de verilmiştir. Aynı zamanda bu algoritma DQ0 dönüşümü sonucunda elde edilen anlık reaktif gücün, Q ölçülen bloğu için gerekli olan ortalama değerinin elde edilmesinde de kullanılmaktadır. (Şekil-10 13) III. SONUÇ 154kV, ± 50MVAr anma gücünde seri bağlı üç tam köprülü 7-seviyeli bir STATCOM uygulamasının 400V,± 100kVAr prototipi için DSP tabanlı ADC, IIR Sayısal Filtre, PLL ve DQ0 Metoduyla Reaktif Güç Ölçümü ve Pencereli Ortalama Alma algoritmaları geliştirilmiş ve başarıyla uygulanmıştır. Đlerleyen çalışmalarda sistemin performansını arttırmak için kontrol uygulamalarındaki pencere boyunun adaptif olarak değiştirilmesi planlanmaktadır. Bu sayede frekans değişikliklerinden kaynaklanan Şekil-12 Pencereli Ortalama Alma Yöntemi Đle Ortalaması Alınmış Sinyal(Pencere Boyu 20ms) ve Harmonikli Sinyal Şekil-13 Anlık Hesaplanan Q Değeri ve Pencereli Ortalama Alma Yöntemi Đle Ortalaması Alınmış Q Değeri (Pencere Boyu 40ms) hatalar tamamen ortadan kaldırılmış performansı arttırılmış olacaktır. IV. KAYNAKÇA ve sistemin [1] Fundamentals of Sampled Data Systems, Analog Device AN-282 Application Note [2] Se-Kyo Chung, A Phase Tracking System for Three Phase Utility Interface Inverters, IEEE Transactions On Power Electronics, Vol. 15, No. 3, May 2000 [3] Arruda, L.N. et.al., PLL structures for utility connected systems, Industry Apps. Conference, Thirty-Sixth IAS Annual Meeting, Conference Record of 2001 IEEE [4] Tsurugi Yoshii, et.al., Control and Performance of a Medium-Voltage Transformerless Cascade PWM STATCOM with Star-Configuration, The 2006 IEEE Industry Apps. Conference 41st IAS Annual Meeting, Conference Record of Vol. 4, Oct Page(s):

7-SEVĐYELĐ STATCOM PROTOTĐPĐ ĐÇĐN YAPILAN TASARIM VE MODELLEME ÇALIŞMALARI

7-SEVĐYELĐ STATCOM PROTOTĐPĐ ĐÇĐN YAPILAN TASARIM VE MODELLEME ÇALIŞMALARI 7-SEVĐYELĐ STATCOM PROTOTĐPĐ ĐÇĐN YAPILAN TASARIM VE MODELLEME ÇALIŞMALARI Cem Özgür Gerçek, Burhan Gültekin, Mustafa Deniz, Tevhid Atalık TÜBĐTAK-Uzay Teknolojileri Araştırma Enstitüsü 06531, ODTÜ/ ANKARA

Detaylı

SERĐ BAĞLI TAM KÖPRÜLÜ ÇOK SEVĐYELĐ STATCOM UYGULAMALARI ĐÇĐN KONDANSATÖR GERĐLĐMLERĐNĐ EŞĐTLEME ALGORĐTMASI

SERĐ BAĞLI TAM KÖPRÜLÜ ÇOK SEVĐYELĐ STATCOM UYGULAMALARI ĐÇĐN KONDANSATÖR GERĐLĐMLERĐNĐ EŞĐTLEME ALGORĐTMASI SERĐ BAĞLI TAM KÖPRÜLÜ ÇOK SEVĐYELĐ STATCOM UYGULAMALARI ĐÇĐN KONDANSATÖR GERĐLĐMLERĐNĐ EŞĐTLEME ALGORĐTMASI Mustafa Deniz, Cem Özgür Gerçek, Tevhid Atalık, Burhan Gültekin TÜBĐTAK-Uzay Teknolojileri Araştırma

Detaylı

SERİ BAĞLI TAM KÖPRÜLÜ ÇOK SEVİYELİ STATCOM PROTOTİPİ TASARIMI

SERİ BAĞLI TAM KÖPRÜLÜ ÇOK SEVİYELİ STATCOM PROTOTİPİ TASARIMI SERİ BAĞLI TAM KÖPRÜLÜ ÇOK SEVİYELİ STATCOM PROTOTİPİ TASARIMI Cem Özgür Gerçek TÜBİTAK-Uzay Teknolojileri Araştırma Enstitüsü 0653, ODTÜ/ ANKARA Öz: İletim sistemlerindeki gerilim regülasyonu ve kararlılık

Detaylı

ANALOG FİLTRELEME DENEYİ

ANALOG FİLTRELEME DENEYİ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ANALOG FİLTRELEME DENEYİ Ölçme ve telekomünikasyon tekniğinde sık sık belirli frekans bağımlılıkları olan devreler gereklidir. Genellikle belirli bir frekans bandının

Detaylı

TRAFO BAĞLANTILARINA DAYALI ÇOK DARBELİ STATCOM TASARIM ÇALIŞMALARI

TRAFO BAĞLANTILARINA DAYALI ÇOK DARBELİ STATCOM TASARIM ÇALIŞMALARI TRAFO BAĞLANTILARINA DAYALI ÇOK DARBELİ TASARIM ÇALIŞMALARI Burhan Gültekin TÜBİTAK-Uzay Teknolojileri Araştırma Enstitüsü 06531, ODTÜ/ ANKARA Öz- İletim sistemlerindeki gerilim regülasyonu ve bölgeler

Detaylı

Anahtarlama Modlu DA-AA Evirici

Anahtarlama Modlu DA-AA Evirici Anahtarlama Modlu DA-AA Evirici Giriş Anahtarlama modlu eviricilerde temel kavramlar Bir fazlı eviriciler Üç fazlı eviriciler Ölü zamanın PWM eviricinin çıkış gerilimine etkisi Diğer evirici anahtarlama

Detaylı

Murat Genç Elektrik ve Elektronik Mühendisi TÜBİTAK-UZAY

Murat Genç Elektrik ve Elektronik Mühendisi TÜBİTAK-UZAY HARMONİKLER Murat Genç Elektrik ve Elektronik Mühendisi TÜBİTAK-UZAY Kapsam Genel Kavramlar Güç Kalitesi Problemleri Harmonikler ve Etkileri Çözüm Yöntemleri Standartlar Sonuç Bir AA Dalganın Parametreleri

Detaylı

DSP TABANLI GERİLİM KAYNAKLI ŞÖNT AKTİF GÜÇ FİLTRESİ UYGULAMASI

DSP TABANLI GERİLİM KAYNAKLI ŞÖNT AKTİF GÜÇ FİLTRESİ UYGULAMASI DSP TABANLI GERİLİM KAYNAKLI ŞÖNT AKTİF GÜÇ FİLTRESİ UYGULAMASI İ. Kocabaş, O. Uçak, A. Terciyanlı TÜBİTAK-Uzay Teknolojileri Araştırma Enstitüsü 06531, ODTÜ/ ANKARA ilker.kocabas@uzay.tubitak.gov.tr Anahtar

Detaylı

EVK Enerji Verimliliği, Kalitesi Sempozyumu ve Sergisi Haziran 2015, Sakarya

EVK Enerji Verimliliği, Kalitesi Sempozyumu ve Sergisi Haziran 2015, Sakarya 6. Enerji Verimliliği, Kalitesi Sempozyumu ve Sergisi 04-06 Haziran 2015, Sakarya KÜÇÜK RÜZGAR TÜRBİNLERİ İÇİN ŞEBEKE BAĞLANTILI 3-FAZLI 3-SEVİYELİ T-TİPİ DÖNÜŞTÜRÜCÜ DENETİMİ İbrahim Günesen gunesen_81@hotmail.com

Detaylı

ELEKTRİK ENERJİ SİSTEMLERİNDE OLUŞAN HARMONİKLERİN FİLTRELENMESİNİN BİLGİSAYAR DESTEKLİ MODELLENMESİ VE SİMÜLASYONU

ELEKTRİK ENERJİ SİSTEMLERİNDE OLUŞAN HARMONİKLERİN FİLTRELENMESİNİN BİLGİSAYAR DESTEKLİ MODELLENMESİ VE SİMÜLASYONU T.C. MARMARA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ ELEKTRİK ENERJİ SİSTEMLERİNDE OLUŞAN HARMONİKLERİN FİLTRELENMESİNİN BİLGİSAYAR DESTEKLİ MODELLENMESİ VE SİMÜLASYONU Mehmet SUCU (Teknik Öğretmen, BSc.)

Detaylı

Statik güç eviricilerinin temel görevi, bir DA güç kaynağı kullanarak çıkışta AA dalga şekli üretmektir.

Statik güç eviricilerinin temel görevi, bir DA güç kaynağı kullanarak çıkışta AA dalga şekli üretmektir. 4. Bölüm Eviriciler ve Eviricilerin Sınıflandırılması Doç. Dr. Ersan KABALCI AEK-207 GÜNEŞ ENERJİSİ İLE ELEKTRİK ÜRETİMİ Giriş Statik güç eviricilerinin temel görevi, bir DA güç kaynağı kullanarak çıkışta

Detaylı

A.Ü. GAMA MYO. Elektrik ve Enerji Bölümü GÜÇ ELEKTRONİĞİ 9. HAFTA

A.Ü. GAMA MYO. Elektrik ve Enerji Bölümü GÜÇ ELEKTRONİĞİ 9. HAFTA A.Ü. GAMA MYO. Elektrik ve Enerji Bölümü GÜÇ ELEKTRONİĞİ 9. HAFTA 1 İçindekiler DC/AC İnvertör Devreleri 2 Güç elektroniğinin temel devrelerinden sonuncusu olan Đnvertörler, herhangi bir DC kaynaktan aldığı

Detaylı

DENEY 7 DALGALI GERİLİM ÖLÇÜMLERİ - OSİLOSKOP

DENEY 7 DALGALI GERİLİM ÖLÇÜMLERİ - OSİLOSKOP DENEY 7 DALGALI GERİLİM ÖLÇÜMLERİ - OSİLOSKOP Amaç: Bu deneyin amacı, öğrencilerin alternatif akım ve gerilim hakkında bilgi edinmesini sağlamaktır. Deney sonunda öğrencilerin, periyot, frekans, genlik,

Detaylı

ENDÜSTRİYEL BİR TESİSTE DİNAMİK KOMPANZASYON UYGULAMASI

ENDÜSTRİYEL BİR TESİSTE DİNAMİK KOMPANZASYON UYGULAMASI ENDÜSTRİYEL BİR TESİSTE DİNAMİK KOMPANZASYON UYGULAMASI Özgür GENCER Semra ÖZTÜRK Tarık ERFİDAN Kocaeli Üniversitesi Mühendislik Fakültesi, Elektrik Mühendisliği Bölümü, Kocaeli San-el Mühendislik Elektrik

Detaylı

Doğrultucularda ve Eviricilerde Kullanılan Pasif Filtre Türlerinin İncelenmesi ve Karşılaştırılması

Doğrultucularda ve Eviricilerde Kullanılan Pasif Filtre Türlerinin İncelenmesi ve Karşılaştırılması Enerji Verimliliği ve Kalitesi Sempozyumu EVK 2015 Doğrultucularda ve Eviricilerde Kullanılan Pasif Filtre Türlerinin İncelenmesi ve Karşılaştırılması Mehmet Oğuz ÖZCAN Ezgi Ünverdi AĞLAR Ali Bekir YILDIZ

Detaylı

PWM Doğrultucular. AA/DA güç dönüşümü - mikroelektronik devrelerin güç kaynaklarında, - elektrikli ev aletlerinde,

PWM Doğrultucular. AA/DA güç dönüşümü - mikroelektronik devrelerin güç kaynaklarında, - elektrikli ev aletlerinde, PWM DOĞRULTUCULAR PWM Doğrultucular AA/DA güç dönüşümü - mikroelektronik devrelerin güç kaynaklarında, - elektrikli ev aletlerinde, - elektronik balastlarda, - akü şarj sistemlerinde, - motor sürücülerinde,

Detaylı

TIBBİ ENSTRUMANTASYON TASARIM VE UYGULAMALARI SAYISAL FİLTRELER

TIBBİ ENSTRUMANTASYON TASARIM VE UYGULAMALARI SAYISAL FİLTRELER TIBBİ ENSTRUMANTASYON TASARIM VE UYGULAMALARI SAYISAL FİLTRELER SUNU PLANI Analog sayısal çevirici FIR Filtreler IIR Filtreler Adaptif Filtreler Pan-Tompkins Algoritması Araş. Gör. Berat Doğan 08/04/2015

Detaylı

HAFTA 11: ÖRNEKLEME TEOREMİ SAMPLING THEOREM. İçindekiler

HAFTA 11: ÖRNEKLEME TEOREMİ SAMPLING THEOREM. İçindekiler HAFA 11: ÖRNEKLEME EOREMİ SAMPLING HEOREM İçindekiler 6.1 Bant sınırlı sürekli zaman sinyallerinin örneklenmesi... 2 6.2 Düzgün (uniform), periyodik örnekleme... 3 6.3 Bant sınırlı sürekli bir zaman sinyaline

Detaylı

REAKTİF GÜÇ KOMPANZASYONU ve REZONANS HESAPLARI

REAKTİF GÜÇ KOMPANZASYONU ve REZONANS HESAPLARI REAKTİF GÜÇ KOMPANZASYONU ve REZONANS HESAPLARI Alper Terciyanlı TÜBİTAK-BİLTEN alper.terciyanli@emo.org.tr EMO Ankara Şube Reaktif Güç Kompanzasyonu Eğitimi 16.07.2005 1 Kapsam Genel Kavramlar Reaktif

Detaylı

ELEKTRİK ENERJİ SİSTEMLERİNDE OLUŞAN HARMONİKLERİN FİLTRELENMESİNİN BİLGİSAYAR DESTEKLİ MODELLENMESİ VE SİMÜLASYONU

ELEKTRİK ENERJİ SİSTEMLERİNDE OLUŞAN HARMONİKLERİN FİLTRELENMESİNİN BİLGİSAYAR DESTEKLİ MODELLENMESİ VE SİMÜLASYONU T.C. MARMARA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ ELEKTRİK ENERJİ SİSTEMLERİNDE OLUŞAN HARMONİKLERİN FİLTRELENMESİNİN BİLGİSAYAR DESTEKLİ MODELLENMESİ VE SİMÜLASYONU Mehmet SUCU (Teknik Öğretmen, BSc.)

Detaylı

KISIM 1 ELEKTRONİK DEVRELER (ANALİZ TASARIM - PROBLEM)

KISIM 1 ELEKTRONİK DEVRELER (ANALİZ TASARIM - PROBLEM) İÇİNDEKİLER KISIM 1 ELEKTRONİK DEVRELER (ANALİZ TASARIM - PROBLEM) 1. BÖLÜM GERİBESLEMELİ AMPLİFİKATÖRLER... 3 1.1. Giriş...3 1.2. Geribeselemeli Devrenin Transfer Fonksiyonu...4 1.3. Gerilim - Seri Geribeslemesi...5

Detaylı

5. Elektriksel Büyüklüklerin Ölçülebilen Değerleri

5. Elektriksel Büyüklüklerin Ölçülebilen Değerleri Elektrik devrelerinde ölçülebilen büyüklükler olan; 5. Elektriksel Büyüklüklerin Ölçülebilen Değerleri Akım Gerilim Devrede bulunan kaynakların tiplerine göre değişik şekillerde olabilir. Zamana bağlı

Detaylı

Şekil-1. Doğru ve Alternatif Akım dalga şekilleri

Şekil-1. Doğru ve Alternatif Akım dalga şekilleri 2. Alternatif Akım =AC (Alternating Current) Değeri ve yönü zamana göre belirli bir düzen içerisinde değişen akıma AC denir. En çok bilinen AC dalga biçimi Sinüs dalgasıdır. Bununla birlikte farklı uygulamalarda

Detaylı

Kompanzasyon ve Harmonik Filtreleme. Eyüp AKPINAR DEÜ

Kompanzasyon ve Harmonik Filtreleme. Eyüp AKPINAR DEÜ Kompanzasyon ve Harmonik Filtreleme Eyüp AKPINAR DEÜ Dağıtım Hatlarında Reaktif Güç Kullanıcı yükleri genellikle endüktif olduğu için reaktif güç çekerler Hatlarda, transformatörlerde, iletim hatlarında

Detaylı

DENEY 3: DTMF İŞARETLERİN ÜRETİLMESİ VE ALGILANMASI

DENEY 3: DTMF İŞARETLERİN ÜRETİLMESİ VE ALGILANMASI DENEY 3: DTMF İŞARETLERİN ÜRETİLMESİ VE ALGILANMASI AMAÇ: DTMF işaretlerin yapısının, üretim ve algılanmasının incelenmesi. MALZEMELER TP5088 ya da KS58015 M8870-01 ya da M8870-02 (diğer eşdeğer entegreler

Detaylı

DENEY-2 ANİ DEĞER, ORTALAMA DEĞER VE ETKİN DEĞER

DENEY-2 ANİ DEĞER, ORTALAMA DEĞER VE ETKİN DEĞER DENEY-2 ANİ DEĞER, ORTALAMA DEĞER VE ETKİN DEĞER TEORİK BİLGİ Alternatıf akımın elde edilmesi Zaman içerisinde yönü ve şiddeti belli bir düzen içerisinde değişen akıma alternatif akım denir. Alternatif

Detaylı

KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ Mühendislik Fakültesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü ELK 2008 DEVRELER II LABORATUARI

KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ Mühendislik Fakültesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü ELK 2008 DEVRELER II LABORATUARI DİRENÇ-ENDÜKTANS VE DİRENÇ KAPASİTANS FİLTRE DEVRELERİ HAZIRLIK ÇALIŞMALARI 1. Alçak geçiren filtre devrelerinin çalışmasını anlatınız. 2. Yüksek geçiren filtre devrelerinin çalışmasını anlatınız. 3. R-L

Detaylı

KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ ELEKTRONİK VE HABERLEŞME MÜHENDİSLİĞİ ELEKTRONİK LAB 1 DERSİ İŞLEMSEL KUVVETLENDİRİCİ 1 DENEYİ. Amaç:

KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ ELEKTRONİK VE HABERLEŞME MÜHENDİSLİĞİ ELEKTRONİK LAB 1 DERSİ İŞLEMSEL KUVVETLENDİRİCİ 1 DENEYİ. Amaç: KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ ELEKTRONİK VE HABERLEŞME MÜHENDİSLİĞİ ELEKTRONİK LAB 1 DERSİ İŞLEMSEL KUVVETLENDİRİCİ 1 DENEYİ Amaç: Bu laboratuvarda, yüksek giriş direnci, düşük çıkış direnci ve yüksek kazanç özellikleriyle

Detaylı

Tek Fazlı Tam Dalga Doğrultucularda Farklı Yük Durumlarındaki Harmoniklerin İncelenmesi

Tek Fazlı Tam Dalga Doğrultucularda Farklı Yük Durumlarındaki Harmoniklerin İncelenmesi Tek Fazlı Tam Dalga Doğrultucularda Farklı Yük Durumlarındaki Harmoniklerin İncelenmesi Ezgi ÜNVERDİ(ezgi.unverdi@kocaeli.edu.tr), Ali Bekir YILDIZ(abyildiz@kocaeli.edu.tr) Elektrik Mühendisliği Bölümü

Detaylı

SERİ AKTİF GÜÇ FİLTRESİ için GELİŞTİRİLEN KASKAT BAĞLI ÇOK SEVİYELİ EVİRİCİ ve KONTROL ALGORİTMASI

SERİ AKTİF GÜÇ FİLTRESİ için GELİŞTİRİLEN KASKAT BAĞLI ÇOK SEVİYELİ EVİRİCİ ve KONTROL ALGORİTMASI SERİ AKTİF GÜÇ FİLTRESİ için GELİŞTİRİLEN KASKAT BAĞLI ÇOK SEVİYELİ EVİRİCİ ve KONTROL ALGORİTMASI 1,,3,4 Korhan KARAARSLAN, Birol ARİFOĞLU, Ersoy BEŞER, Sabri ÇAMUR Kocaeli Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi

Detaylı

ADC Devrelerinde Pratik Düşünceler

ADC Devrelerinde Pratik Düşünceler ADC Devrelerinde Pratik Düşünceler ADC nin belki de en önemli örneği çözünürlüğüdür. Çözünürlük dönüştürücü tarafından elde edilen ikili bitlerin sayısıdır. Çünkü ADC devreleri birçok kesikli adımdan birinin

Detaylı

ELEKTRİK TESİSLERİNDE HARMONİKLERİN PASİF FİLTRE KULLANILARAK AZALTILMASI VE SİMÜLASYONU. Sabir RÜSTEMLİ

ELEKTRİK TESİSLERİNDE HARMONİKLERİN PASİF FİLTRE KULLANILARAK AZALTILMASI VE SİMÜLASYONU. Sabir RÜSTEMLİ ELEKTRİK TESİSLERİNDE HARMONİKLERİN PASİF FİLTRE KULLANILARAK AZALTILMASI VE SİMÜLASYONU Sabir RÜSTEMLİ Elektrik tesislerinin güvenli ve arzu edilir bir biçimde çalışması için, tesisin tasarım ve işletim

Detaylı

ALTERNATİF AKIMIN TEMEL ESASLARI

ALTERNATİF AKIMIN TEMEL ESASLARI ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİNE GİRİŞ DERSİ ALTERNATİF AKIMIN TEMEL ESASLARI Dr. Öğr. Üyesi Ahmet ÇİFCİ Elektrik enerjisi, alternatif akım ve doğru akım olarak

Detaylı

Analog Sayısal Dönüşüm

Analog Sayısal Dönüşüm Analog Sayısal Dönüşüm Gerilim sinyali formundaki analog bir veriyi, iki tabanındaki sayısal bir veriye dönüştürmek için, az önce anlatılan merdiven devresiyle, bir sayıcı (counter) ve bir karşılaştırıcı

Detaylı

ŞEBEKEYE BAĞLI SİSTEMLER İÇİN ÜÇ FAZ VE TEK FAZ PLL LERİN PERFORMANS DEĞERLENDİRMESİ

ŞEBEKEYE BAĞLI SİSTEMLER İÇİN ÜÇ FAZ VE TEK FAZ PLL LERİN PERFORMANS DEĞERLENDİRMESİ ŞEBEKEYE BAĞLI SİSTEMLER İÇİN ÜÇ FAZ E TEK FAZ PLL LERİN PERFORMANS DEĞERLENDİRMESİ Tuğçe Demirdelen 1, Adnan Tan 2, Mustafa İnci 3, Tahsin Köroğlu 4, Mehmet Büyük 5, Alper Terciyanlı 6, KÇağatay Bayındır

Detaylı

DENEY NO : 4 DENEY ADI : Darbe Genişlik Demodülatörleri

DENEY NO : 4 DENEY ADI : Darbe Genişlik Demodülatörleri DENEY NO : 4 DENEY ADI : Darbe Genişlik Demodülatörleri DENEYİN AMACI :Darbe Genişlik Demodülatörünün çalışma prensibinin anlaşılması. Çarpım detektörü kullanarak bir darbe genişlik demodülatörünün gerçekleştirilmesi.

Detaylı

Deney 10: Analog - Dijital Dönüştürücüler (Analog to Digital Converters - ADC) Giriş

Deney 10: Analog - Dijital Dönüştürücüler (Analog to Digital Converters - ADC) Giriş Deney 10: Analog - Dijital Dönüştürücüler (Analog to Digital Converters - ADC) Analog - Dijital Dönüştürücülerin ADC0804 entegre devresi ile incelenmesi Giriş Sensör ve transdüser çıkışlarında genellikle

Detaylı

DENEY FÖYÜ 7: Seri ve Paralel Rezonans Devreleri

DENEY FÖYÜ 7: Seri ve Paralel Rezonans Devreleri DENEY FÖYÜ 7: Seri ve Paralel Rezonans Devreleri Deneyin Amacı: Seri ve paralel rezonans devrelerini incelemek, devrelerin karakteristik parametrelerini hesaplamak ve ölçmek, rezonans eğrilerini çizmek.

Detaylı

BÖLÜM X OSİLATÖRLER. e b Yükselteç. Be o Geri Besleme. Şekil 10.1 Yükselteçlerde geri besleme

BÖLÜM X OSİLATÖRLER. e b Yükselteç. Be o Geri Besleme. Şekil 10.1 Yükselteçlerde geri besleme BÖLÜM X OSİLATÖRLER 0. OSİLATÖRE GİRİŞ Kendi kendine sinyal üreten devrelere osilatör denir. Böyle devrelere dışarıdan herhangi bir sinyal uygulanmaz. Çıkışlarında sinüsoidal, kare, dikdörtgen ve testere

Detaylı

BC237, BC338 transistör, 220Ω, 330Ω, 4.7KΩ 10KΩ, 100KΩ dirençler ve bağlantı kabloları Multimetre, DC güç kaynağı

BC237, BC338 transistör, 220Ω, 330Ω, 4.7KΩ 10KΩ, 100KΩ dirençler ve bağlantı kabloları Multimetre, DC güç kaynağı DENEY 7: BJT ÖNGERİLİMLENDİRME ÇEŞİTLERİ 7.1. Deneyin Amacı BJT ön gerilimlendirme devrelerine örnek olarak verilen üç değişik bağlantının, değişen β değerlerine karşı gösterdiği çalışma noktalarındaki

Detaylı

Şekil 3-1 Ses ve PWM işaretleri arasındaki ilişki

Şekil 3-1 Ses ve PWM işaretleri arasındaki ilişki DARBE GENİŞLİK MÖDÜLATÖRLERİ (PWM) (3.DENEY) DENEY NO : 3 DENEY ADI : Darbe Genişlik Modülatörleri (PWM) DENEYİN AMACI : µa741 kullanarak bir darbe genişlik modülatörünün gerçekleştirilmesi.lm555 in karakteristiklerinin

Detaylı

Bölüm 14 FSK Demodülatörleri

Bölüm 14 FSK Demodülatörleri Bölüm 14 FSK Demodülatörleri 14.1 AMAÇ 1. Faz kilitlemeli çevrim(pll) kullanarak frekans kaydırmalı anahtarlama detektörünün gerçekleştirilmesi.. OP AMP kullanarak bir gerilim karşılaştırıcının nasıl tasarlanacağının

Detaylı

Deney 5 : Ayrık Filtre Tasarımı. Prof. Dr. Aydın Akan Bahattin Karakaya Umut Gündoğdu Yeşim Hekim Tanç

Deney 5 : Ayrık Filtre Tasarımı. Prof. Dr. Aydın Akan Bahattin Karakaya Umut Gündoğdu Yeşim Hekim Tanç İ. Ü. Elektrik&Elektronik Müh. Böl. İŞARET İŞLEME ve UYGULAMALARI Deney 5 : Ayrık Filtre Tasarımı Prof. Dr. Aydın Akan Bahattin Karakaya Umut Gündoğdu Yeşim Hekim Tanç Deney 5 : Ayrık Filtre Tasarımı 1.

Detaylı

Güç elektroniği elektrik mühendisliğinde enerji ve elektronik bilim dalları arasında bir bilim dalıdır.

Güç elektroniği elektrik mühendisliğinde enerji ve elektronik bilim dalları arasında bir bilim dalıdır. 3. Bölüm Güç Elektroniğinde Temel Kavramlar ve Devre Türleri Doç. Dr. Ersan KABALC AEK-207 GÜNEŞ ENERJİSİ İLE ELEKTRİK ÜRETİMİ Güç Elektroniğine Giriş Güç elektroniği elektrik mühendisliğinde enerji ve

Detaylı

ELEKTRONİK DEVRE ELEMANLARI

ELEKTRONİK DEVRE ELEMANLARI ELEKTRONİK DEVRE ELEMANLARI 1. Direnç Renk Kodları Direnç Renk Tablosu Renk Sayı Çarpan Tolerans SİYAH 0 1 KAHVERENGİ 1 10 ± %1 KIRMIZI 2 100 ± %2 TURUNCU 3 1000 SARI 4 10.000 YEŞİL 5 100.000 ± %0.5 MAVİ

Detaylı

SİNYALLER VE SİSTEMLERİN MATLAB YARDIMIYLA BENZETİMİ

SİNYALLER VE SİSTEMLERİN MATLAB YARDIMIYLA BENZETİMİ SİNYALLER VE SİSTEMLERİN MATLAB YARDIMIYLA BENZETİMİ 2.1. Sinyal Üretimi Bu laboratuarda analog sinyaller ve sistemlerin sayısal bir ortamda benzetimini yapacağımız için örneklenmiş sinyaller üzerinde

Detaylı

Pasif devre elemanları (bobin, kondansatör, direnç) kullanarak, paralel kol olarak tasarlanan pasif

Pasif devre elemanları (bobin, kondansatör, direnç) kullanarak, paralel kol olarak tasarlanan pasif Pasif devre elemanları (bobin, kondansatör, direnç) kullanarak, paralel kol olarak tasarlanan pasif filtre düzeneği, tasarlandığı harmoniğin frekans değerinde seri rezonans oluşturarak harmonik akımını

Detaylı

ANALOG ELEKTRONİK - II. Opampla gerçekleştirilen bir türev alıcı (differantiator) çalışmasını ve özellikleri incelenecektir.

ANALOG ELEKTRONİK - II. Opampla gerçekleştirilen bir türev alıcı (differantiator) çalışmasını ve özellikleri incelenecektir. BÖLÜM 6 TÜREV ALICI DEVRE KONU: Opampla gerçekleştirilen bir türev alıcı (differantiator) çalışmasını ve özellikleri incelenecektir. GEREKLİ DONANIM: Multimetre (Sayısal veya Analog) Güç Kaynağı: ±12V

Detaylı

Kompanzasyon ve Harmonik Filtreleme. Eyüp AKPINAR DEÜ

Kompanzasyon ve Harmonik Filtreleme. Eyüp AKPINAR DEÜ Kompanzasyon ve Harmonik Filtreleme Eyüp AKPINAR DEÜ Dağıtım Hatlarında Reaktif Güç Kullanıcı yükleri genellikle endüktif olduğu için reaktif güç çekerler Hatlarda, transformatörlerde, iletim hatlarında

Detaylı

T.C. ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ELEKTRONİK LABORATUVARI-II DENEY RAPORU

T.C. ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ELEKTRONİK LABORATUVARI-II DENEY RAPORU T.C. ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ELEKTRONİK LABORATUVARI-II DENEY RAPORU İŞLEMSEL KUVVETLENDİRİCİLER ADI SOYADI: ÖĞRENCİ NO: GRUBU: Deneyin

Detaylı

ELEKTRİK MOTOR SÜRÜCÜLERİ: PWM AC KIYICILAR

ELEKTRİK MOTOR SÜRÜCÜLERİ: PWM AC KIYICILAR ELEKTRİK MOTOR SÜRÜCÜLERİ: PWM AC KIYICILAR Hazırlayan ve Sunan: ELEKTRİK_55 SUNUM AKIŞI: PWM (DARBE GENİŞLİK MODÜLASYONU) NEDİR? Çalışma Oranı PWM in Elde Edilmesi Temelleri PWM in Kullanım Alanları AC

Detaylı

ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ İLETİŞİM LABORATUARI SAYISAL FİLTRELER

ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ İLETİŞİM LABORATUARI SAYISAL FİLTRELER SAYISAL FİLTRELER Deney Amacı Sayısal filtre tasarımının ve kullanılmasının öğrenilmesi. Kapsam Ayrık zamanlı bir sistem transfer fonksiyonunun elde edilmesi. Filtren frekans tepkes elde edilmesi. Direct

Detaylı

GÜÇ KALİTESİ MİLLİ PROJESİ. Cansu POLAT TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ. 31 Ekim-1Kasım İZMİR

GÜÇ KALİTESİ MİLLİ PROJESİ. Cansu POLAT TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ. 31 Ekim-1Kasım İZMİR GÜÇ KALİTESİ MİLLİ PROJESİ Cansu POLAT TEİAŞ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 31 Ekim-1Kasım İZMİR Türkiye Elektrik Sisteminde Güç Kalitesine Etki Eden Değişkenleri ve Güç Akışını İzleme, Problemlerin Tespiti, Değerlendirilmesi

Detaylı

ELM 331 ELEKTRONİK II LABORATUAR DENEY FÖYÜ

ELM 331 ELEKTRONİK II LABORATUAR DENEY FÖYÜ ELM 33 ELEKTRONİK II LABORATUAR DENEY ÖYÜ DENEY 2 Ortak Emitörlü Transistörlü Kuvvetlendiricinin rekans Cevabı. AMAÇ Bu deneyin amacı, ortak emitörlü (Common Emitter: CE) kuvvetlendiricinin tasarımını,

Detaylı

EEM 202 DENEY 9 Ad&Soyad: No: RC DEVRELERİ-II DEĞİŞKEN BİR FREKANSTA RC DEVRELERİ (FİLTRELER)

EEM 202 DENEY 9 Ad&Soyad: No: RC DEVRELERİ-II DEĞİŞKEN BİR FREKANSTA RC DEVRELERİ (FİLTRELER) EEM 0 DENEY 9 Ad&oyad: R DEVRELERİ-II DEĞİŞKEN BİR FREKANTA R DEVRELERİ (FİLTRELER) 9. Amaçlar Değişken frekansta R devreleri: Kazanç ve faz karakteristikleri Alçak-Geçiren filtre Yüksek-Geçiren filtre

Detaylı

Gerilim beslemeli invertörler, akım beslemeli invertörler / 13. Hafta. Sekil-7.7 de endüktif yükte çalışan PWM invertör görülmektedir.

Gerilim beslemeli invertörler, akım beslemeli invertörler / 13. Hafta. Sekil-7.7 de endüktif yükte çalışan PWM invertör görülmektedir. 1 fazlı Gerilim Kaynaklı PWM invertörler (Endüktif yükte); Sekil-7.7 de endüktif yükte çalışan PWM invertör görülmektedir. Şekil-7.7 den görüldüğü gibi yükün endüktif olması durumunda, yük üzerindeki enerjinin

Detaylı

TEK FAZLI VE ÜÇ FAZLI KONTROLSÜZ DOĞRULTUCULAR

TEK FAZLI VE ÜÇ FAZLI KONTROLSÜZ DOĞRULTUCULAR KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ Mühendislik Fakültesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü Power Electronic Circuits (Güç Elektroniği Devreleri) TEK FAZLI VE ÜÇ FAZLI KONTROLSÜZ DOĞRULTUCULAR 1. DENEYİN

Detaylı

DOĞRULTUCULAR VE REGÜLATÖRLER

DOĞRULTUCULAR VE REGÜLATÖRLER Karadeniz Teknik Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü Elektronik Anabilim Dalı Elektronik I Dersi Laboratuvarı DOĞRULTUCULAR VE REGÜLATÖRLER 1. Deneyin Amacı Yarım

Detaylı

Deney 3 5 Üç-Fazlı Tam Dalga Tam-Kontrollü Doğrultucu

Deney 3 5 Üç-Fazlı Tam Dalga Tam-Kontrollü Doğrultucu Deney 3 5 Üç-Fazlı Tam Dalga Tam-Kontrollü Doğrultucu DENEYİN AMACI 1. Üç-fazlı tam dalga tam-kontrollü doğrultucunun çalışma prensibini ve karakteristiklerini anlamak. 2. Üç-fazlı tam dalga tam-kontrollü

Detaylı

DENEY NO:1 DENEYİN ADI: 100 Hz Hz 4. Derece 3dB Ripple lı Tschebyscheff Filtre Tasarımı

DENEY NO:1 DENEYİN ADI: 100 Hz Hz 4. Derece 3dB Ripple lı Tschebyscheff Filtre Tasarımı DENEY NO:1 DENEYİN ADI: 100-200 4. Derece 3dB Ripple lı Tschebyscheff Filtre Tasarımı DENEYİN AMACI: Bu deneyi başarıyla tamamlayan her öğrenci 1. Filtre tasarımında uyulması gereken kuralları bilecek

Detaylı

ANOLOG-DİJİTAL DÖNÜŞTÜRÜCÜLER

ANOLOG-DİJİTAL DÖNÜŞTÜRÜCÜLER ADC ve DAC 1 BM-201 2 ANOLOG-DİJİTAL DÖNÜŞTÜRÜCÜLER Maksimum ve minimum sınırları arasında farklı değerler alarak değişken elektriksel büyüklüklere analog bilgi ya da analog değer denir. Akım ve gerilim

Detaylı

ELEKTRİK PİYASASI ŞEBEKE YÖNETMELİĞİNDE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA İLİŞKİN YÖNETMELİK MADDE

ELEKTRİK PİYASASI ŞEBEKE YÖNETMELİĞİNDE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA İLİŞKİN YÖNETMELİK MADDE 3 Ocak 2013 PERŞEMBE Resmî Gazete Sayı : 28517 YÖNETMELİK Enerji Piyasası Düzenleme Kurumundan: ELEKTRİK PİYASASI ŞEBEKE YÖNETMELİĞİNDE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA İLİŞKİN YÖNETMELİK MADDE 1 22/1/2003 tarihli

Detaylı

Sürekli-zaman İşaretlerin Ayrık İşlenmesi

Sürekli-zaman İşaretlerin Ayrık İşlenmesi Sürekli-zaman İşaretlerin Ayrık İşlenmesi Bir sürekli-zaman işaretin sayısal işlenmesi üç adımdan oluşmaktadır: 1. Sürekli-zaman işaretinin bir ayrık-zaman işaretine dönüştürülmesi 2. Ayrık-zaman işaretin

Detaylı

Karadeniz Teknik Üniversitesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü Elektronik Laboratuvarı I İŞLEMSEL YÜKSELTECİN TEMEL ÖZELLİKLERİ VE UYGULAMALARI

Karadeniz Teknik Üniversitesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü Elektronik Laboratuvarı I İŞLEMSEL YÜKSELTECİN TEMEL ÖZELLİKLERİ VE UYGULAMALARI Öğr. Gör. Oğuzhan ÇAKIR 377 42 03, KTÜ, 2010 Karadeniz Teknik Üniversitesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü Elektronik Laboratuvarı I İŞLEMSEL YÜKSELTECİN TEMEL ÖZELLİKLERİ VE UYGULAMALARI 1. Deneyin

Detaylı

Cihazın Bulunduğu Yer: Enerji Sistemleri Mühendisliği Bölümü B-Blok, Enerji Verimliliği Laboratuvarı

Cihazın Bulunduğu Yer: Enerji Sistemleri Mühendisliği Bölümü B-Blok, Enerji Verimliliği Laboratuvarı Ölçüm Cihazının Adı: Enerji Analizörü Cihazın Bulunduğu Yer: Enerji Sistemleri Mühendisliği Bölümü B-Blok, Enerji Verimliliği Laboratuvarı 1) Ölçümün Amacı Amaç; şebeke ya da cihazların(motor barındıran

Detaylı

KABLOSUZ İLETİŞİM

KABLOSUZ İLETİŞİM KABLOSUZ İLETİŞİM 805540 MODÜLASYON TEKNİKLERİ SAYISAL MODÜLASYON İçerik 3 Sayısal modülasyon Sayısal modülasyon çeşitleri Sayısal modülasyon başarımı Sayısal Modülasyon 4 Analog yerine sayısal modülasyon

Detaylı

SERİ AKTİF GÜÇ FİLTRESİ için GELİŞTİRİLEN KASKAT BAĞLI ÇOK SEVİYELİ EVİRİCİ ve KONTROL ALGORİTMASI

SERİ AKTİF GÜÇ FİLTRESİ için GELİŞTİRİLEN KASKAT BAĞLI ÇOK SEVİYELİ EVİRİCİ ve KONTROL ALGORİTMASI SERİ AKTİF GÜÇ FİLTRESİ için GELİŞTİRİLEN KASKAT BAĞLI ÇOK SEVİYELİ EVİRİCİ ve KONTROL ALGORİTMASI 1,,3,4 Korhan KARAARSLAN, Birol ARİFOĞLU, Ersoy BEŞER, Sabri ÇAMUR Kocaeli Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi

Detaylı

Çok Seviyeli Evirici Tabanlı Seri Aktif Güç Filtresi için Geliştirilen Kontrol Algoritması

Çok Seviyeli Evirici Tabanlı Seri Aktif Güç Filtresi için Geliştirilen Kontrol Algoritması TOK 014 Bildiri Kitabı 11-13 Eylül 014, Kocaeli Çok Seviyeli Evirici Tabanlı Seri Aktif Güç Filtresi için Geliştirilen Kontrol Algoritması Korhan Karaarslan, Birol Arifoğlu, Ersoy Beşer, Sabri Çamur Elektrik

Detaylı

Fatih Üniversitesi Elektrik ve Elektronik Mühendisliği Bölümü EEM 316 Haberleşme I LAB SINAVI DARBE GENLİK MODÜLASYONU (PWM)

Fatih Üniversitesi Elektrik ve Elektronik Mühendisliği Bölümü EEM 316 Haberleşme I LAB SINAVI DARBE GENLİK MODÜLASYONU (PWM) Fatih Üniversitesi Elektrik ve Elektronik Mühendisliği Bölümü EEM 316 Haberleşme I LAB SINAVI DARBE GENLİK MODÜLASYONU (PWM) 9.1 Amaçlar 1. µa741 ile PWM modülatör kurulması. 2. LM555 in çalışma prensiplerinin

Detaylı

Analog Alçak Geçiren Filtre Karakteristikleri

Analog Alçak Geçiren Filtre Karakteristikleri Analog Alçak Geçiren Filtre Karakteristikleri Analog alçak geçiren bir filtrenin genlik yanıtı H a (jω) aşağıda gösterildiği gibi verilebilir. Ω p : Geçirme bandı kenar frekansı Ω s : Söndürme bandı kenar

Detaylı

KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ Mühendislik Fakültesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü Power Electronic Circuits (Güç Elektroniği Devreleri)

KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ Mühendislik Fakültesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü Power Electronic Circuits (Güç Elektroniği Devreleri) KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ Mühendislik Fakültesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü Power Electronic Circuits (Güç Elektroniği Devreleri) 1. DENEYİN AMACI ÜÇ FAZ EVİRİCİ 3 Faz eviricilerin çalışma

Detaylı

Şekil 1.1: Temel osilatör blok diyagramı

Şekil 1.1: Temel osilatör blok diyagramı 1. OSİLATÖRLER 1.1. Osilatör Nedir? Elektronik iletişim sistemlerinde ve otomasyon sistemlerinde kare dalga, sinüs dalga, üçgen dalga veya testere dişi dalga biçimlerinin kullanıldığı çok sayıda uygulama

Detaylı

Bölüm 1 Güç Elektroniği Sistemleri

Bölüm 1 Güç Elektroniği Sistemleri Bölüm 1 Güç Elektroniği Sistemleri Elektrik gücünü yüksek verimli bir biçimde kontrol etmek ve formunu değiştirmek (dönüştürmek) için oluşturlan devrelere denir. Şekil 1 de güç girişi 1 veya 3 fazlı AA

Detaylı

DENEY 25 HARMONİK DİSTORSİYON VE FOURIER ANALİZİ Amaçlar :

DENEY 25 HARMONİK DİSTORSİYON VE FOURIER ANALİZİ Amaçlar : DENEY 5 HARMONİK DİSTORSİYON VE FOURIER ANALİZİ Amaçlar : Doğrusal olmayan (nonlineer) devre elemanlarının nasıl harmonik distorsiyonlara yol açtığını göstermek. Bir yükselteç devresinde toplam harmoniklerin

Detaylı

EET-202 DEVRE ANALİZİ-II DENEY FÖYÜ OSİLOSKOP İLE PERİYOT, FREKANS VE GERİLİM ÖLÇME

EET-202 DEVRE ANALİZİ-II DENEY FÖYÜ OSİLOSKOP İLE PERİYOT, FREKANS VE GERİLİM ÖLÇME OSİLOSKOP İLE PERİYOT, FREKANS VE GERİLİM ÖLÇME Deney No:1 Amaç: Osiloskop kullanarak AC gerilimin genlik periyot ve frekans değerlerinin ölçmesi Gerekli Ekipmanlar: AC Güç Kaynağı, Osiloskop, 2 tane 1k

Detaylı

Bölüm 3 AC Devreler. 1. AC devrede, seri RC ağının karakteristiklerini anlamak. 2. Kapasitif reaktans, empedans ve faz açısı kavramlarını anlamak.

Bölüm 3 AC Devreler. 1. AC devrede, seri RC ağının karakteristiklerini anlamak. 2. Kapasitif reaktans, empedans ve faz açısı kavramlarını anlamak. Bölüm 3 AC Devreler DENEY 3-1 AC RC Devresi DENEYİN AMACI 1. AC devrede, seri RC ağının karakteristiklerini anlamak. 2. Kapasitif reaktans, empedans ve faz açısı kavramlarını anlamak. GENEL BİLGİLER Saf

Detaylı

FAZ KİLİTLEMELİ ÇEVRİM (PLL)

FAZ KİLİTLEMELİ ÇEVRİM (PLL) FAZ KİLİTLEMELİ ÇEVRİM (PLL) 1-Temel Bilgiler Faz kilitlemeli çevrim (FKÇ) (Phase Lock Loop, PLL) dijital ve analog haberleşme ve kontrol uygulamalarında sıkça kullanılan bir elektronik devredir. FKÇ,

Detaylı

ELK273 Elektrik ve Elektronik Mühendisliğinin Temelleri Ders 8- AC Devreler. Yard.Doç.Dr. Ahmet Özkurt.

ELK273 Elektrik ve Elektronik Mühendisliğinin Temelleri Ders 8- AC Devreler. Yard.Doç.Dr. Ahmet Özkurt. ELK273 Elektrik ve Elektronik Mühendisliğinin Temelleri Ders 8- AC Devreler Yard.Doç.Dr. Ahmet Özkurt Ahmet.ozkurt@deu.edu.tr http://ahmetozkurt.net İçerik AC ve DC Empedans RMS değeri Bobin ve kondansatörün

Detaylı

Bölüm 12 İşlemsel Yükselteç Uygulamaları

Bölüm 12 İşlemsel Yükselteç Uygulamaları Bölüm 12 İşlemsel Yükselteç Uygulamaları DENEY 12-1 Aktif Yüksek Geçiren Filtre DENEYİN AMACI 1. Aktif yüksek geçiren filtrenin çalışma prensibini anlamak. 2. Aktif yüksek geçiren filtrenin frekans tepkesini

Detaylı

DENEY 7 Pasif Elektronik Filtreler: Direnç-Kondansatör (RC) ve Direnç-Bobin (RL) Devreleri

DENEY 7 Pasif Elektronik Filtreler: Direnç-Kondansatör (RC) ve Direnç-Bobin (RL) Devreleri DENEY 7 Pasif Elektronik Filtreler: Direnç-Kondansatör (RC) ve Direnç-Bobin (RL) Devreleri 1. Amaç Bu deneyin amacı; alternatif akım devrelerinde, direnç-kondansatör birleşimi ile oluşturulan RC filtre

Detaylı

KABLOSUZ İLETİŞİM

KABLOSUZ İLETİŞİM KABLOSUZ İLETİŞİM 805540 MODÜLASYON TEKNİKLERİ FREKANS MODÜLASYONU İçerik 3 Açı modülasyonu Frekans Modülasyonu Faz Modülasyonu Frekans Modülasyonu Açı Modülasyonu 4 Açı modülasyonu Frekans Modülasyonu

Detaylı

geniş kapsamlı güç kalitesi uygulamasını Türkiye Elektrik İletim Sistemi nde hayata geçirmek ve bu

geniş kapsamlı güç kalitesi uygulamasını Türkiye Elektrik İletim Sistemi nde hayata geçirmek ve bu Misyon Misyon: Ülkemizin insan kaynaklarını ve bilgi birikimini kullanarak Güç Kalitesi nin iyileştirilmesi ve reaktif güç akışlarının denetlenmesi alanlarında Türkiye Elektrik İletim Sistemi ne uygulanacak

Detaylı

AC-DC Dönüştürücülerin Genel Özellikleri

AC-DC Dönüştürücülerin Genel Özellikleri AC-DC Dönüştürücülerin Genel Özellikleri U : AC girişteki efektif faz gerilimi f : Frekans q : Faz sayısı I d, I y : DC çıkış veya yük akımı (ortalama değer) U d U d : DC çıkış gerilimi, U d = f() : Maksimum

Detaylı

ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ DENEY FÖYÜ DENEY ADI AC AKIM, GERİLİM VE GÜÇ DENEYİ DERSİN ÖĞRETİM ÜYESİ DENEY SORUMLUSU DENEY GRUBU: DENEY TARİHİ : TESLİM

Detaylı

ENDÜSTRİYEL ELEKTRONİK İŞLEMSEL KUVVETLENDİRİCİLERİN LİNEER UYGULAMALARI HAKAN KUNTMAN EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI

ENDÜSTRİYEL ELEKTRONİK İŞLEMSEL KUVVETLENDİRİCİLERİN LİNEER UYGULAMALARI HAKAN KUNTMAN EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI ENDÜSTRİYEL ELEKTRONİK İŞLEMSEL KUVVETLENDİRİCİLERİN LİNEER UYGULAMALAR HAKAN KUNTMAN 03-04 EĞİTİM-ÖĞRETİM YL İşlemsel kuvvetlendiriciler, endüstriyel elektronik alanında çeşitli ölçü ve kontrol düzenlerinin

Detaylı

DENEY 3. Tek Yan Bant Modülasyonu

DENEY 3. Tek Yan Bant Modülasyonu DENEY 3 Tek Yan Bant Modülasyonu Tek Yan Bant (TYB) Modülasyonu En basit genlik modülasyonu, geniş taşıyıcılı çift yan bant genlik modülasyonudur. Her iki yan bant da bilgiyi içerdiğinden, tek yan bandı

Detaylı

KOMPANZASYON SİSTEMLERİNDE HARMONİKLER VE ETKİLERİ

KOMPANZASYON SİSTEMLERİNDE HARMONİKLER VE ETKİLERİ KOMPANZASYON SİSTEMLERİNDE HARMONİKLER VE ETKİLERİ Günümüzde elektrik enerjisini verimli kullanmak üretim maliyetlerini düşürmek ve enerji tüketimini azaltmak doğanın korunmasını açısından büyük önem kazanmıştır.

Detaylı

DÜZCE ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ELEKTRİK ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ TEMEL HABERLEŞME SİSTEMLERİ TEORİK VE UYGULAMA LABORATUVARI 3.

DÜZCE ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ELEKTRİK ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ TEMEL HABERLEŞME SİSTEMLERİ TEORİK VE UYGULAMA LABORATUVARI 3. DÜZCE ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ELEKTRİK ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ TEMEL HABERLEŞME SİSTEMLERİ TEORİK VE UYGULAMA LABORATUVARI 3. DENEY AÇI MODÜLASYONUNUN İNCELENMESİ-1 Arş. Gör. Osman DİKMEN

Detaylı

Enerji Sistemleri Mühendisliği Bölümü

Enerji Sistemleri Mühendisliği Bölümü YALOVA ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ Enerji Sistemleri Mühendisliği Bölümü ESM 413 Enerji Sistemleri Laboratuvarı-II RL, RC ve RLC DEVRELERİNİN AC ANALİZİ Puanlandırma Sistemi: Hazırlık Soruları:

Detaylı

İletişim Ağları Communication Networks

İletişim Ağları Communication Networks İletişim Ağları Communication Networks Hazırlayan: M. Ali Akcayol Gazi Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü Bu dersin sunumları, Behrouz A. Forouzan, Data Communications and Networking 4/E, McGraw-Hill,

Detaylı

BÖLÜM 1 TEMEL KAVRAMLAR

BÖLÜM 1 TEMEL KAVRAMLAR BÖLÜM 1 TEMEL KAVRAMLAR Bölümün Amacı Öğrenci, Analog haberleşmeye kıyasla sayısal iletişimin temel ilkelerini ve sayısal haberleşmede geçen temel kavramları öğrenecek ve örnekleme teoremini anlayabilecektir.

Detaylı

KIRIKKALE ÜNİVERSİTESİ

KIRIKKALE ÜNİVERSİTESİ KIRIKKALE ÜNİVERSİTESİ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ SAYISAL ELEKTRONİK LAB. DENEY FÖYÜ DENEY 4 OSİLATÖRLER SCHMİT TRİGGER ve MULTİVİBRATÖR DEVRELERİ ÖN BİLGİ: Elektronik iletişim sistemlerinde

Detaylı

EEM HABERLEŞME TEORİSİ NİĞDE ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

EEM HABERLEŞME TEORİSİ NİĞDE ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ EEM3006 - HABERLEŞME TEORİSİ NİĞDE ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ EEM3006 - HABERLEŞME TEORİSİ Dersin Öğretim Elemanı: Yrd. Doç. Dr. Yasin KABALCI Ders Görüşme

Detaylı

Güç Spektral Yoğunluk (PSD) Fonksiyonu

Güç Spektral Yoğunluk (PSD) Fonksiyonu 1 Güç Spektral Yoğunluk (PSD) Fonksiyonu Otokorelasyon fonksiyonunun Fourier dönüşümü j f ( ) FR ((τ) ) = R ( (τ ) ) e j π f τ S f R R e d dτ S ( f ) = F j ( f )e j π f ( ) ( ) f τ R S f e df R (τ ) =

Detaylı

GENETEK Güç, Enerji, Elektrik Sistemleri Özel Eğitim ve Danışmanlık San. Tic. Ltd. Şti.

GENETEK Güç, Enerji, Elektrik Sistemleri Özel Eğitim ve Danışmanlık San. Tic. Ltd. Şti. GENETEK Güç, Enerji, Elektrik Sistemleri Özel Eğitim ve Danışmanlık San. Tic. Ltd. Şti. GÜÇ KALİTESİ ve HARMONİK EĞİTİMİ Yeniköy Merkez Mh. KOÜ Teknopark No:83 C-13, 41275, Başiskele/KOCAELİ Telefon-Faks:

Detaylı

Yüksek Gerilim Tekniği İÇ AŞIRI GERİLİMLER

Yüksek Gerilim Tekniği İÇ AŞIRI GERİLİMLER İÇ AŞIRI GERİLİMLER n Sistemin kendi iç yapısındaki değişikliklerden kaynaklanır. n U < 220 kv : Dış aşırı gerilimler n U > 220kV : İç aşırı gerilimler enerji sistemi açısından önem taşırlar. 1. Senkron

Detaylı

GÜÇ KALİTESİ ÖLÇÜM SİSTEMİ

GÜÇ KALİTESİ ÖLÇÜM SİSTEMİ GÜÇ KALİTESİ ÖLÇÜM SİSTEMİ Ölçüm Parametreleri ve Gerekli Ölçüm Doğruluğu Tesis edilecek ölçüm cihazları Tablo 1 de verilen güç kalitesi parametrelerinin aşağıda belirtilen standartlara uygun olarak kesintisiz

Detaylı

Çukurova Üniversitesi Biyomedikal Mühendisliği

Çukurova Üniversitesi Biyomedikal Mühendisliği Çukurova Üniversitesi Biyomedikal Mühendisliği BMM309 Elektronik-2 Laboratuarı Deney Föyü Deney#6 İşlemsel Kuvvetlendiriciler (OP-AMP) - 2 Doç. Dr. Mutlu AVCI Arş. Gör. Mustafa İSTANBULLU ADANA, 2015 DENEY

Detaylı

Mekatronik Mühendisliği Lab1 (Elektrik-Elektronik) Seri ve Paralel RLC Devreleri

Mekatronik Mühendisliği Lab1 (Elektrik-Elektronik) Seri ve Paralel RLC Devreleri YILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ MAKİNA FAKÜLTESİ MEKATRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ELEKTRİK-ELEKTRONİK LABORATUARI (LAB I) DENEY 3 Deney Adı: Seri ve Paralel RLC Devreleri Öğretim Üyesi: Yard. Doç. Dr. Erhan AKDOĞAN

Detaylı

ADIYAMAN ÜNĠVERSĠTESĠ MÜHENDĠSLĠK FAKÜLTESĠ ELEKTRĠK-ELEKTRONĠK MÜHENDĠSLĠĞĠ BÖLÜMÜ DEVRE ANALĠZĠ LABORATUVARI-II DENEY RAPORU

ADIYAMAN ÜNĠVERSĠTESĠ MÜHENDĠSLĠK FAKÜLTESĠ ELEKTRĠK-ELEKTRONĠK MÜHENDĠSLĠĞĠ BÖLÜMÜ DEVRE ANALĠZĠ LABORATUVARI-II DENEY RAPORU ADIYAMAN ÜNĠVERSĠTESĠ MÜHENDĠSLĠK FAKÜLTESĠ ELEKTRĠK-ELEKTRONĠK MÜHENDĠSLĠĞĠ BÖLÜMÜ DEVRE ANALĠZĠ LABORATUVARI-II DENEY RAPORU DENEY NO : DENEYĠN ADI : DENEY TARĠHĠ : DENEYĠ YAPANLAR : RAPORU HAZIRLAYANIN

Detaylı