02 MART 2017 ADIYAMAN SAMSAT DEPREMİ ÖN DEĞERLENDİRME RAPORU

Transkript

1 DİCLE ÜNİVERSİTESİ Mühendislik Fakültesi TMMOB İNŞAAT MÜHENDİSLERİ ODASI DİYARBAKIR ŞUBESİ 02 MART 2017 ADIYAMAN SAMSAT DEPREMİ ÖN DEĞERLENDİRME RAPORU Yrd. Doç. Dr. M. Şefik İmamoğlu Maden Müh.Böl.Genel Jeoloji AD Yrd. Doç. Dr. İdris Bedirhanoğlu İnşaat Müh.Böl.Yapı AD. Yrd. Doç. Dr. Mehmet Emin Öncü İnşaat Müh.Böl.Yapı AD İnş. Müh. Zeki Şimşek İnşaat Müh.Odası Diyarbakır Şubesi DİYARBAKIR 04 Mart /20

2 02 MART 2017 ADIYAMAN SAMSAT DEPREMİ ÖN DEĞERLENDİRME RAPORU 1. Giriş tarihinde yerel saat ile de merkez üssü Adıyaman İli Samsat İlçesinin kuzey-kuzeybatısında yer alan Uzuntepe köyünün güneyinde orta şiddette bir deprem meydana gelmiştir. Can kaybının olmadığı, buna karşılık 30 civarında vatandaşın yaralandığı depremde, Samsat ilçesindeki yapıların çoğunun hasarlı olduğu görülmüştür. İlçe merkezinde yapılan incelemede tamamen göçmüş bina tespit edilmemiştir. Depremin gerçekleşmesinin hemen ardından Dicle Üniversitesi Mühendislik Fakültesinden Yrd. Doç. Dr. M. Şefik İmamoğlu (Jeoloji Müh.), Yrd. Doç. Dr. İdris Bedirhanoğlu (İnş. Müh.), Yrd. Doç. Dr. Mehmet Emin Öncü (İnş. Müh.) ve İMO Diyarbakır Şubesinden İnş. Müh. Zeki Şimşek ten oluşan teknik heyet tarafından, depremden kısa bir süre (yaklaşık 20 saat) sonra yerinde incelemeler yapılmıştır ( ). Teknik heyet 1 gün boyunca yerinde incelemelerde bulunmuştur. İleriki zamanlarda daha detaylı incelemelerin yapılmasına devam edilecektir. Meydana gelen depremin büyüklüğü Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi Deprem Araştırma Enstitüsü (KRDAE) ile T.C. Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı Deprem Dairesi Başkanlığı (AFAD) tarafından 5.5 ve United States Geological Survey (USGS) tarafından 5.6 olarak bildirilmiştir. Konu ile ilgili diğer kuruluşlar depremin büyüklüğü için 5.3 ile 5.6 arasında değişen değerler bildirmişlerdir. Odak derinliği için ise 6-16 km arasında değişen değerler vermişlerdir (Şekil 1-2). Depremin merkez üssüne en yakın yerleşim yerleri olarak; 2 km güneydoğusunda 9400 nüfuslu Samsat, 26 km kuzeybatısında nüfuslu Adıyaman, 115 km güneybatısında nüfuslu Gaziantep yer almaktadır. 2/20

3 Şekil 1. çözümleri Samsat Uzuntepe arasında yer alan merkez üssünün odak mekanizması Şekil 2. Samsat Uzuntepe arasında yer alan merkez üssünün odak mekanizması çözümleri 3/20

4 Ana deprem ve artçı şoklar incelendiğinde depremin, kuzeybatı güneydoğu yönlü, sağ yanal atımlı, Kalecik ve Samsat fayı üzerinde geliştiği görülmektedir (Şekil 3). Şekil 3. Depremin ana şoku (mavi) ve artçı şoklar Bölgenin sismisitesine bakıldığında, 1960 yılından depremin olduğu güne kadar meydana gelen M > 3 olan depremlerin tamamen fay zonlarıyla uyum içinde olduğu, ancak bu faylar üzerindeki etkinliğin Doğu Anadolu fayına göre çok daha az olduğu görülmektedir (Şekil 4,5,6). 4/20

5 Şekil 4. Güneydoğu Anadolu Bölgesi ve yakın yöresindeki ana faylar Şekil 5. Güneydoğu Anadolu Bölgesi ve yakın yöresindeki ana faylar üzerinde /03/2017 tarihleri arasında meydana gelen deprem etkinliği 5/20

6 Şekil 6. Güneydoğu Anadolu Bölgesi ve yakın yöresindeki ana faylar üzerinde /03/2017 tarihleri arasında meydana gelen deprem etkinliği 6/20

7 Yapılardaki hasarlar aşağıdaki başlıklar halinde incelenmiştir: Betonarme karkas yapı hasarları Yığma Yapılar Diğer hasarlar (Bahçe yapıları, çevre duvarlar, vs.) 2. Betonarme karkas yapı hasarları Betonarme karkas yapı hasarları, yapısal ve yapısal olmayan hasarlar olmak üzere iki başlık altında toplanmıştır. 2.1 Yapısal hasarlar Yapılan incelemelerde yapısal hasarların çoğunlukla az katlı yapılarda olduğu tespit edilmiştir. Çok katlı yapılarda çatlakların yapısal elemanlara sirayet etmedikleri görülmüştür. Yapısal hasar olan yapılarda hasarın başlıca sebebinin malzeme kalitesinin yetersizliğinden kaynaklandığı görülmüştür. Betonun granülometrisinin uygun olmadığı (büyük ebatlı agregaların bulunması, kusurlu agrega oranın yüksek olması), dış etkiler ve donatı korozyonundan dolayı betonun zaman içinde yıprandığı ve bundan dolayı beton dayanımının çok düşük sevilere düştüğü düşünülmektedir. Donatıların korozyona maruz kalarak önemli düzeyde kesit kaybına uğradığı görülmüştür. Donatı düzenlerinin de (etriye aralığı, pas payları vs.) uygun olmadığı görülmüştür. Şekil 7 de Samsat Belediye Hizmet Binası na ait hasar resimleri verilmiştir. Görüldüğü gibi iki katlı olan binanın zemin katındaki bir kolon ağır hasar görmüş ve taşıma gücünü yitirmiştir. Bu kolonda yapılan gözlemsel incelemede kullanılan betonun uygun granülometriye sahip olmadığı, donatının ağır korozyona uğradığı ve etriye aralıklarının çok fazla olduğu tespit edilmiştir. Yapının duvarlarının taşıyıcı elemanlardan ayrıldığı ve diyagonal çatlakların olduğu görülmüştür. Şekil 8 de Samsat ilçesinde bulunan bodrum+iki katlı bir konut yapısın taşıyıcı elemanlarında ve duvarlarında oluşan ağır hasar verilmiştir. Şekil 9 de Samsat İlçesinde tek katlı tipik konut yapılarının genel yerleşimi ve hasarları verilmiştir. Bu yapılar Atatürk barajı gölet alanı içinde kalan ilçe sakinleri için yapılan tipik konut yapılarıdır. Dışarıdan yapılan gözlemsel incelemelerde yapıların yaklaşık hepsinde yapısal ve yapısal olmayan hasarlar tespit edilmiştir. 7/20

8 Şekil 7. Samsat Belediye Hizmet Binasındaki yapısal hasarlar 8/20

9 Şekil 8. Samsat İlçe merkezindeki iki katlı konut yapısındaki yapısal hasar 9/20

10 Şekil 9. Konutları Atatürk Barajı gölet alanı içinde kalan aileler için yapılan tipik konutların yerleşimi ve bu yapılardaki yapısal hasarlar 2.2 Yapısal Olmayan Hasarlar Yapısal olmayan hasarlar hem yeni hem eski yapılarda çok sayıda gözlenmiştir. Gözlenen yapısal olmayan hasarlar şunlardır: duvar çatlakları, duvarların düzlem dışı ötelenmesi ve devrilmesi, duvar çerçeve ayrışması, kaplamaların dökülmesi, cam kırılmaları, çatı kalkan duvarlarının devrilmesi, bahçe duvarlarının devrilmesi, cami mihraplarının 10/20

11 devrilmesi. Yapısal olmayan hasarların önemli bir kısmının can kaybına sebebiyet verecek türden hasarlar olduğu tespit edilmiştir. Aşağıdaki şekilde çok katlı yapılara ait yapısal olmayan hasarlar verilmiştir. Bu yapılardaki hasarlar genellikle duvar çatlakları, çatı çevresi parapet duvarı hasarı, duvarların düzlem dışı ötelenmesi şeklinde gözlenmiştir. Bazı yapılarda çatlakların duvardan kolon ve kirişlere sıva çatlağı şeklinde sirayet ettiği görülmüştür. Aşağıda Şekil 10 da Samsat Çok Amaçlı Anadolu Lisesi ndeki duvar çatlakları ve parapet hasarı gösterilmiştir. Şekil 11 de Samsat Kaymakamlık binasındaki hasarlar verilmiştir. Görüldüğü gibi çok sayıda duvar çatlakları mevcut olup, betonarme elemanlarda da sıva çatlakları ve sıva kabarmaları görülmüştür. Kolon-duvar ve kiriş-duvar birleşimlerinde ayrışmalar olmuştur. Çatı kalkan duvarının bir kısmı düzlem dışı devrilmiştir. Yapıdaki hasarlardan dolayı bina kullanılmamaktadır. Şekil 12 de Samsat İlçe Hastanesi ne ait hasar resimleri verilmiştir. Bodrum+2 katlı olan yapıda özellikle zemin katta yoğun bir şekilde eğik duvar çatlaklarının oluştuğu görülmüştür. Şekil 13 de Hacı Ömer Camisi ne ait hasar resimlerinde görüldüğü gibi cami mihrabı yıkılmıştır. Cami dış cephe kaplamaları dökülmüş, duvarlarda diyagonal çatlaklar, zemin döşemesi ahşap kaplamasında kabarmalar, düzlem dışı duvar ötelenmeleri ve duvar-kiriş ayrışmaları gözlenmiştir. Şekil 14 de görüldüğü gibi konutlar diye adlandırılan tek katlı yapılardaki yapısal olmayan hasarlar gösterilmiştir. Şekilden görüldüğü gibi duvarlarda diyagonal çatlak ve çatı kalkan duvarı devrilmeleri meydana gelmiştir. Şekil 10. Samsat Çok Amaçlı Anadolu Lisesi binasındaki yapısal olmayan hasarlar 11/20

12 Şekil 11. Kaymakamlık binasındaki yapısal olmayan hasarlar 12/20

13 Şekil 12. Samsat İlçe hastanesindeki yapısal olmayan hasarlar 13/20

14 Şekil 13. Hacı Ömer Camisi ndeki yapısal olmayan hasarlar 14/20

15 Şekil 14. Konutları Atatürk Barajı gölet alanı içinde kalan aileler için yapılan tipik konut yapılarındaki yapısal olmayan hasarlar 3. Yığma Yapı hasarları Yığma yapı hasarları köylerde yapılan gözlemsel incelemeler ile tespit edilmiştir. Şekil 15 de Samsat İlçesine bağlı Çiçek köyünde bulunan geleneksel bir yığma yapıya ait hasar resimleri verilmiştir. Yaklaşık yıllık olduğu belirtilen yığma yapı tek katlı olup duvarları bir sıra briket ve yalıtım amacıyla bir sıra kerpiçten yapılmıştır. Yapının tavan döşemesi betonarme olarak yapılmıştır. Tüm duvarlarının hasarlı olduğu fakat yapının bütünlüğünü koruduğu görülmüştür. Şekil 16 ve 17 de Örentaş köyü ve diğer köylerdeki yığma yapı hasarlarından örnekler sunulmuştur. 15/20

16 Şekil 15. Çiçek köyündeki geleneksel yığma yapı hasarları 16/20

17 Şekil 16. Örentaş köyündeki yapı hasarları 17/20

18 Şekil 17. Samsat ilçesine bağlı köylerdeki yapı hasarları ( 4. Diğer hasarlar (Bahçe yapıları, çevre duvarlar vs.) Aşağıdaki resimde görüldüğü gibi Samsat ilçesinde konutlar bölgesindeki caminin külah kısmı güneye doğru devrilmiştir (Şekil 18). Şekil 19 da betonarme çerçeveli bahçe kapılarındaki hasarlardan örnekler sunulmuştur. Şekil 20 de ilçedeki birçok yapıda gözlenen bahçe duvar devrilmelerinden örnekler sunulmuştur. Duvarlar genellikler Kuzey-Güney yönünde devrilmiştir. Şekil 21 de çatı kalkan duvar devrilmeleri görülmektedir. Şekil 18. Merkez Ulu Camii minare hasarı 18/20

19 Şekil 19. Tek katlı tipik konut yapılarının bahçe kapılarındaki hasarlar Şekil 20. Bahçe duvarı devrilmeleri 19/20

20 Şekil 21. Çatı kalkan duvarı devrilmeleri Yrd. Doç. Dr. M. Şefik İmamoğlu Maden Müh.Böl.Genel Jeoloji AD Yrd. Doç. Dr. İdris Bedirhanoğlu İnşaat Müh.Böl.Yapı AD. Yrd. Doç. Dr. Mehmet Emin Öncü İnşaat Müh.Böl.Yapı AD İnş. Müh. Zeki Şimşek İnşaat Müh.Odası Diyarbakır Şubesi 20/20