İNGİLTERE ÜLKE PROFİLİ

Transkript

1 İNGİLTERE ÜLKE PROFİLİ Temel sosyal ve ekonomik göstergeler Resmi Adı Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda Birleşik Krallığı Nüfus 59,2 milyon (2002 resmi tahmini) Dil İngilizce. Ayrıca Galler de Welsh ve İskoçya a Galce Başkent Londra Yüzölçümü Km2 Başlıca Şehirleri Londra, Burmingham, Leeds, Glasgow, Sheffield Doğal Kaynaklar Kömür, petrol, doğal gaz a GSYİH (piyasa fiyatlarıyla-milyar ) , , ,155.6 GSYİH (milyar $) 1, , , , ,109.5 Büyüme (%) Enflasyon (ort; %) Nüfus (milyon kişi)b İhracat (fob-milyar $) İthalat (fob-milyar $) Cari denge (milyar $) Döviz kuru (ort.) :US$ a Economist Intelligence Unit estimates. beurostat verileri GENEL BILGILER Coğrafi Konum Kıta Avrupa sının kuzeybatısında yer alan Britanya Adaları km2 lik bir yüzölçümüne sahip bulunmaktadır. Bu adaların en büyüğü Büyük Britanya, ikinci en büyüğü ise Büyük Britanya adasının batısında bulunan ve üzerinde Kuzey İrlanda ve İrlanda Cumhuriyeti nin yer aldığı adadır. Ana adanın kuzeyinde bulunan İskoçya nın batısında Hebrides takım ada topluluğu yer alırken İskoçya nın kuzeydoğusunda Orkney ve Shetland adaları sıralanmaktadır. Bütün bu adalar İngiltere ye bağlıdır. Ancak, İngiltere ile Fransa arasında yer alan Channel Adaları ile İrlanda Denizindeki Isle of Man adası, uluslararası ilişkiler ve güvenlik bakımından Birleşik Krallığa bağlı bulunmaktadır. Birleşik Krallık ın kilometrekarelik yüzölçümünün kilometrekarelik kısmı İngiltere ye aitken İskoçya , Galler ve Kuzey İrlanda kilometrekarelik alanı kapsamaktadır. Başkenti Londra ( ) olan ülkenin diğer önemli şehirleri ise Birmingham ( ), Leeds ( ), Glasgow ( ) ve Sheffield ( ) dır. Ülke topraklarının yaklaşık %71 lik kısmı ekilmeye müsait alan ve çayırlardan, %10 luk kısmı ormanlık alanlardan %19 luk kısmı ise şehirlerden oluşmaktadır.

2 Siyasi ve İdari Yapı İngiltere, Galler, İskoçya ve Kuzey İrlanda dan oluşan Birleşik Krallık, Monarşi ile yönetilen bir ülke olup, anayasa adı altında düzenlenmiş tek bir anayasa metni bulunmamakta, bunun yerine ülke, anayasa gücündeki yazılı mevzuat, yıllar itibariyle oluşan içtihatlarla örf ve adet hukuku ve uluslararası sözleşme hükümlerine dayalı olarak yönetilmektedir. Anayasa niteliğindeki anılan mevzuat Meclis tarafından çıkarılan yeni kanunlar ve anlaşmalarla değiştirilebilmektedir. Devlet Başkanı Kraliçe Elizabeth II, Başbakan ise İşçi Partisi ni tarihinde ilk kez peş peşe yapılan seçimlerle (Mayıs 1997 ve Haziran 2001) iktidara taşıma başarısını gösteren Tony Blair dir. İngiltere Parlamentosu Avam Kamarası ve Lordlar Kamarası ndan oluşmaktadır. Toplam 659 üyesi bulunan Avam Kamarası nın üyeleri beş yılda bir yapılan seçimlerle belirlenmektedir. 7 Haziran 2001 tarihinde yapılan erken genel seçim sonuçlarına göre Meclisteki üç büyük partinin sandalye dağılımı İşçi Partisi 413, Muhafazakar Parti 166 ve Liberal Demokrat Parti 52 olarak belirlenmiştir. İşçi Partisi çoğunluk hükümeti tarafından gerçekleştirilen reformlarla soydan geçme asilzadelerin Lordlar Kamarasına katılma hakları sona erdirilmiş, vasiyet yoluyla devredilen Lordluk unvanı (hereditary peer) feshedilmiştir. Diğer taraftan, yine Blair hükümeti tarafından hayata geçirilen ayrı bir reformla, Galler, İskoçya ve Kuzey İrlanda ya merkezden bir dizi yetki devri anlamı taşıyan değişiklikler gerçekleştirilmiştir. Bu kapsamda 1997 yılında Galler ve İskoçya da yapılan referandumla, Merkezi Hükümetin ekonomi ve para politikası, dış politika, savunma ve ulusal güvenlik dışında kalan, eğitimden sağlığa, adalet hizmetlerinden ulaşım ve tarım politikalarına kadar bir dizi yetki 6 Mayıs 1999 tarihinde İskoçya Parlamentosu ve Galler Assamblesine aktarılmıştır yılında imzalanan The Good Friday Agreement adıyla bilinen anlaşmanın Kuzey İrlanda da yapılan referandum sonucunda onaylanması ile yapılan seçimler sonucunda oluşturulan Kuzey İrlanda Assamblesi ise Aralık 1999 itibariyle çalışmalarına başlamıştır. Nüfus Yapısı Ülkede 2001 yılında gerçekleştirilen son nüfus sayımı verilerine göre İngiltere nin nüfusu 58,8 milyon kişidir. Düşük doğum oranları ve artan yaşam beklentisine bağlı olarak ülke nüfusu giderek yaşlanmaktadır yılı nüfus sayımı, ülkede ilk kez toplam nüfusun %21 ini oluşturan 60 yaş üstü nüfusun, 16 yaş altı nüfusu (%20) aşmış olduğunu ortaya koymaktadır. Diğer Batı Avrupa ülkelerinde olduğu gibi İngiltere nin de gelecek 10 yıllık dönemde emekli nüfusun çalışan nüfus üzerinde yarattığı yük ile karşı karşıya gelmesi beklenmektedir. Özellikle son yıllarda İngiltere deki nüfus artışının arkasında yatan önemli nedenlerden biri de ülkeye yönelik göçün artması olmuştur. Bu göçmenlerin büyük bir kısmı Avrupa Birliği dışındaki ülkelerden gelmektedir. AB üyesi ülkelerden ülkeye yönelik göçte son yıllarda önemli bir değişiklik görülmemiş olmakla beraber Kanada, Avustralya ve Yeni Zelanda dan göç eden nüfusta artış gözlenmektedir. Diğer taraftan ülke dışına göç edenler de genellikle AB üyesi ülkeler ile bu ülkelere yönelmektedir.

3 Ülkeye yönelik iltica talepleri özellikle 1990 lı yılların sonunda artış göstermiştir. Diğer Avrupa ülkelerinde olduğu gibi ülkeye artan göç medya ve nüfusun büyük bir kısmı tarafından hoş karşılanmamaktadır. Son 20 yıl içinde İngiltere nin nüfusu %5 oranında artarak Birleşik Krallık nüfusunun %83,5 lik kısmını oluşturur hale gelmiştir. Nüfusta en büyük artış, bölgenin ekonomik dinamizmine de paralel olarak güney doğu İngiltere de gerçekleşmiştir. Birleşik Krallık nüfusu büyük ölçüde kentlerde yoğunlaşmaktadır. Nüfusun %90 ı kentlerde yaşamaktadır. Yine son 20 yıl içinde Londra nüfusu da %5 oranında artış göstermiştir. Buna karşılık Liverpool nüfusunun %15, Manchester nüfusunun da %15,1 oranında azalmasına bağlı olarak Kuzey İngiltere nüfusunda azalma gerçekleşmiştir. Nüfus Yapısı (1 000 kişi) Erkek Kadın Toplam % değişim 0,2 0,3 0,3 0,7 0,3 Kaynak: EIU-The Economist Intelligence Unit, United Kingdom Country Profile 2004 Ülkede 1990 lı yılların ortalarından itibaren istihdam giderek büyümüş, çalışan nüfus yılları arasında yaklaşık 2,5 milyon kişi artış göstermiştir. Yapılan bir çalışmaya göre işsizlik, 1993 yılındaki %10,2 düzeyinden 2003 yılında %5 e kadar gerilemiştir. İşgücü, istihdam ve işsizlik (1 000 kişi) Toplam istihdam İşsiz İşsizlik oranı (%) 6,1 5,6 4,9 5,2 5,0 Toplam işgücü Erkek Kadın Kaynak: EIU-The Economist Intelligence Unit, United Kingdom Country Profile 2004 Doğal Kaynaklar ve Enerji Ilımlı bir deniz iklimine sahip olan Birleşik Krallık ta, Kuzey İskoçya nın dağlık alanları, Galler ve İngiltere nin bazı kuzey bölgeleri dışında kalan tüm bölge toprakları, tarım ve hayvancılık için elverişlidir. Bununla beraber, Doğu Anglia haricindeki arazilerin engebeli olması, büyük ölçekli geniş tarımsal üretime izin vermemektedir. Geçtiğimiz yüzyıllar içinde ülkede tarımsal üretim yaygınlaştıkça, yaprak döken ağaçlardan oluşan ormanlık araziler giderek azalmıştır. Birleşik Krallık, zengin petrol, doğal gaz ve kömür kaynakları ile AB içinde en fazla enerji kaynağına sahip ülke konumundadır li yıllar boyunca enerji bakımından kendi kendine yeterli olan ülke günümüzde net enerji ithalatçısı haline gelmiştir. Diğer taraftan, ülkede diğer mineral kaynakları son derece sınırlıdır.

4 Enerji İstatistikleri Doğal gaz üretimi (1 000 Gigawatt saat) 1 152, Ham petrol üretimi (milyon ton) 128,3 117,9 108,4 107,4 97,8 Kömür üretimi (1 000 ton) Üretilen elektrik (twh) 338,12 345,73 352,99 350,64 353,32 Kaynak: EIU-The Economist Intelligence Unit, United Kingdom Country Profile 2004 Ülkede enerji ve temel kimyasalların üretimi için kullanılan doğal kaynaklar, kömür, petrol ve doğalgazdır. Ülkede üretilen elektriğin üçte ikisi kömür ve doğal gazdan sağlanmaktadır. Bununla beraber, İngiltere de yenilenebilir enerji kullanımı konusuna giderek artan bir önem verilmekte olup hükümet, 2001 yılında %1 düzeyinde bulunan yenilenebilir kaynaklardan üretilen enerji oranını 2003 yılı sonu itibarıyla %5 e, 2010 yılı itibarıyla da %10 a çıkarma konusunda taahhütte bulunmuştur. Diğer taraftan, 18. yüzyıldan bu yana tam kapasitede üretim yapılmasına rağmen ülkede halen çok zengin kömür rezervleri bulunmaktadır. GENEL EKONOMİK DURUM Almanya ekonomisinin dörtte üçü büyüklüğünde olan ve Fransa ile dünyanın dördüncü büyük ekonomik gücü olmak için yarışan İngiltere ekonomisinde GSYİH nin yaklaşık %70 lik kısmı özel tüketim kaynaklıdır. GSYİH nin Seyri (piyasa fiyatlarıyla) Toplam (milyar dolar) Cari fiyatlarla 1 462, , , , ,0 Toplam (milyar ) Cari fiyatlarla 903,9 951,3 994, , , yılı sabit fiyatlarıyla 916,6 951,3 971,6 987, ,4 Yıllık % değişim 2,8 3,8 2,1 1,6 2,2 Kişi başına ( ) Cari fiyatlarla yılı sabit fiyatlarıyla Yıllık % değişim 2,3 3,3 1,8 1,3 1,9 Kaynak: EIU-The Economist Intelligence Unit United Kingdom Country Profile 2004 Diğer pek çok gelişmiş ülkede olduğu gibi İngiltere de de imalat sanayiinin GSYİH deki payı giderek azalmaktadır. Bununla beraber, İngiltere de sanayi sektörünün payı diğer sanayileşmiş ülkelere göre daha fazla azalmış ve milli gelirin %20 sinin altına kadar gerilemiştir.

5 GSYİH nin Sektörlere Göre Dağılımı (%) İşletme hizmetleri ve finans 25,4 Kamu ve diğer hizmetler 22,9 Dağıtım, oteller ve catering 16,6 İmalat 16,2 Ulaşım ve iletişim 8,1 İnşaat 6,0 Kaynak: EIU-The Economist Intelligence Unit United Kingdom Country Report, January 2005 İmalat sanayiindeki bu durum, kısmen ülkedeki yan sanayi faaliyetlerinin küçülme eğilimini de yansıtmaktadır. Geçmişte imalat sanayi firmaları tarafından, kendi personelleri kullanılarak yürütülen pek çok yan sanayii faaliyeti bugün artık hizmetler sektörü içinde sınıflandırılmaktadır. Diğer taraftan, bu durum aynı zamanda tekstil gibi geleneksel bazı sanayii sektörlerinin, maliyetlerin düşük olduğu ülkelerden gelen ithal ürünlerle rekabet edemeyerek küçüldüğünün de göstergesi olarak kabul edilmektedir. Ayrıca, ihracata yönelik imalat sanayii, 1990 lı yılların sonlarından itibaren güçlü bir döviz kuru ile de baş etmek zorunda kalmıştır Yılı İtibarıyla Karşılaştırmalı Ekonomik Göstergeler İngilterea Fransab Almanyaa ABDb Japonyab GSYİH (milyar dolar) 1 795,0b 1 764, ,8b , ,4 Kişi başına GSYİH (dolar) Kişi başına GSYİH (satın alma gücü paritesiyle dolar) Enflasyon (ort; %) 1,4b 2,1 1,1b 2,3-0,3 Cari denge (milyar dolar) -30,6 13,8 57,2-541,8 135,8 İhracat-fob (milyar dolar) 306,82 358,5 750,1 713,8 449,1 İthalat-fob (milyar dolar) -382,60-354,0-611, ,2-343,0 a Economist Intelligence Unit tahmini. b Gerçekleşen. Kaynak: EIU-The Economist Intelligence Unit United Kingdom Country Profile 2004 Diğer taraftan hizmetler sektörünün önemi artmış, sektör İngiltere GSYİH sinin üçte ikisini oluşturur hale gelmiştir. Gerek Londra nın dünya finans sektöründeki geleneksel önemi, gerekse işletme hizmetlerinde geçtiğimiz on yıllık dönemde yaşanan hızlı büyümeye bağlı olarak finansal hizmetler sektörü tek başına GSYİH nin %70 lik kısmını oluşturmaktadır. Ayrıca hızlı verimlilik artışına paralel olarak fiyatlarda yaşanan azalmaya rağmen, telekomünikasyon sektörü de hızlı büyüme göstermektedir. Diğer taraftan, 1990 lı yılların başında daralan inşaat sektörü ise 1997 yılından bu yana tekrar güçlenerek halen GSYİH nin %6 sını oluşturur hale gelmiştir.

6 İngiltere Ekonomisi Genel Projeksiyon Özeti (Yıllık % değişim) 2003a 2004b 2005c 2006c Reel büyüme 2,2 3,2 2,3 1,8 Sanayi üretimi artışı -0,2 0,3 0,4 1,2 İşsizlik oranı (ort) 5,0 4,7 5,0 5,4 Enflasyon oranı d 1,4 1,2 1,6 1,7 İhracat-fob (milyar dolar) 307,0 340,1 366,1 379,3 İthalat-fob (milyar dolar) 384,3 443,4 481,2 484,2 Cari denge (milyar dolar) -33,5-49,1-61,1-52,1 Döviz kuru :ABD Doları (ort.) 0,612 0,548 0,505 0,507 Döviz kuru :Euro (ort) 0,693 0,680 0,699 0,709 a Gerçekleşen. b EIU tahmini. c EIU projeksiyonu. d AB armonize ölçümü. Kaynak: EIU-The Economist Intelligence Unit United Kingdom Country Report, January 2005 SEKTÖRLER Sanayi II. Dünya Savaşı nı izleyen dönemde İngiltere nin imalat sanayii ürünlerinde yaratmış olduğu ticaret fazlası zaman içinde giderek erimiş ve 1980 lerin başında tamamen ortadan kalkmıştır. O yıllardan günümüze kadar, ülke bu alanda yapısal hale dönüşen ve oldukça büyük ticaret açığı vermektedir ler ve 1990 ların başlarında ülkede yaşanan iki önemli ekonomik durgunluk dönemi de imalat sektöründeki bu daralmayı kısmen tetikleyen faktörlerden olmuştur. Her iki kriz, sektörde üretim kapasitesi ve istihdam bakımından ciddi azalmaya yol açmış, bu eğilim, ekonominin düzlüğe çıktığı dönemlerde de tersine dönmemiştir. Diğer taraftan, 1997 yılından bu yana, imalat sanayii firmaları bu olumsuz etkilerin yanı sıra, değerli döviz kurunun dış pazarlarda rekabet gücü bakımından yarattığı zorluklarla da mücadele etmek durumunda kalmıştır. Tekstil gibi bazı geleneksel sanayilerin önemini giderek yitirdiği İngiltere de, elektrik ve optik cihazlar, suni sentetik elyaflar ve kimyasal maddeler gibi bazı sektörlerde ülke uluslararası rekabet gücünü korumaktadır. Ülkenin imalat tabanında, kalite standartları ve verimlilik üzerinde yarattığı yayılma etkisi ile doğrudan yabancı yatırımların önemli bir etkisi bulunmaktadır. Yabancı yatırımlar, özellikle otomotiv sektörü gibi yok olmaya yüz tutan bazı sektörlerde yeniden canlanma yaratmış, Japon, Amerikan ve Fransız firmalar ülkede imalat tesisleri kurmuştur yılında ülkede yaklaşık 1,8 milyon otomobil üretilmiştir. Bu rakam, 1984 yılı üretim rakamının iki katından fazla olmanın yanı sıra ülkeyi Almanya, Fransa ve İspanya nın ardından Avrupa Birliği nin dördüncü en büyük otomobil üreticisi haline getirmiştir. Ülkeye yönelen doğrudan yabancı yatırımlar aynı zamanda İngiltere yi Almanya dan sonra Avrupa Birliği nin ikinci en büyük yarı-iletken üreticisi haline getirirken ayrıca bilgisayar yazılım sanayiinin de güçlenmesinin en önemli nedeni olmuştur. Ülkede faaliyet gösteren bu yabancı yatırımcılar işletmeye yönelik ar-ge faaliyetlerine yapılan harcamaların da yaklaşık üçte birlik kısmını gerçekleştirmektedir.

7 2001 yılında tüm dünyada şirket birleşme ve devralmalarında yaşanan düşüşün ardından İngiltere ye yönelen yabancı yatırımlarda da şiddetli bir azalma görülmüştür yılında AB ye yönelen toplam yabancı yatırımların sadece %5 lik kısmı İngiltere ye yönelmiştir. Bu oran AB tek para birimi olan Euro nun kullanılmaya başlandığı yıl olan 1998 yılında, %29 düzeyinde gerçekleşmiştir. Seçilmiş Bazı Sanayi Ürünlerinin Üretimi* Madencilik ve taşocakçılığı 103,3 100,0 94,5 94,4 88,5 Gıda, meşrubat ve tütün 100,7 100,0 100,8 101,6 101,2 Tekstil, deri ve hazır giyim 103,4 100,0 89,2 82,2 79,9 Kömür, petrol işleme ve nükleer yakıtlar 95,0 100,0 94,2 96,4 89,6 Kimyasal maddeler 94,9 100,0 106,1 106,0 106,7 Temel metaller ve metal üretimi 98,0 100,0 97,9 93,3 91,1 Mühendislik 95,0 100,0 96,6 88,5 90,2 İmalat sanayii ürünleri 99,5 100,0 99,5 98,4 98,4 Elektrik, doğal gaz ve su 97,9 100,0 102,4 104,0 105,7 Toplam 98,1 100,0 98,4 95,7 95,2 % değişim 1,1 1,9-1,6-2,7-0,5 İmalat 97,6 100,0 98,7 95,1 95,2 % değişim 0,7 2,5-1,3-3,6 0,1 *2000 Yılı 100 kabul edilerek (2000=100) Kaynak: EIU-The Economist Intelligence Unit United Kingdom Country Profile 2004 Tarım Üretimde yüksek verimlilik ve elverişli iklim koşullarına bağlı olarak İngiltere nin tarım sektörü, ülkenin toplam gıda ihtiyacının yaklaşık üçte ikisini karşılayabilmektedir. Ülkenin ılıman iklimi ve yıl içine dengeli bir biçimde dağılan yağışlar sayesinde hem İngiltere nin çok geniş bir ürün yelpazesi bulunmaktadır hem de üretim sezonu oldukça uzundur. Ormancılık ve balıkçılık sektörleriyle beraber tarım sektörü ülke GSYİH sinin sadece %1 lik kısmını oluşturmaktadır. Bu sektörde çalışan nüfus ise ülke toplam nüfusunun %2 si düzeyinde seyretmektedir. Bu oran, diğer pek çok gelişmiş ülke ile %5 olan AB ortalamasından daha düşüktür. İngiltere deki çiftlikler, ortalama 70 hektar ile AB standartlarına göre oldukça büyük sayılmaktadır. Verimlilik düzeyinin yüksekliğine rağmen İngiliz tarım sektörü son yıllarda gerek fiyatların düşmesi, gerekse oldukça değerli olan döviz kurları sebebiyle ciddi bir kriz yaşamaktadır. Bu durum tarımsal nüfusun gelirlerinin düşmesine neden olmuş, ayrıca 2001 yılında patlak veren şap ve deli dana hastalıklarından dolayı ülkede ciddi bir gıda sorunu yaşanmıştır. Yaşanan bu hastalıklar, ülkede kullanılan tarımsal üretim tekniklerinin de sorgulanmasına yol açmış, gıda güvenliği ve gübre kullanımı konusunda tüketicilerin endişeleri artmış ve bu durum organik gıdaya yönelik talepte önemli bir artışa sebep olmuştur. Böylelikle organik üretime ayrılan tarımsal alanlar ve bu alanda faaliyet gösteren üreticilerin sayısında önemli bir artış olmuştur.

8 2002 yılı itibarıyla ormanlık alanlar 2,8 milyon hektar ile ülke topraklarının yaklaşık %10 luk kısmını kapsamaktadır. Bu alanların 0,9 milyon hektarlık kısmı Ormancılık Komisyonu nun kontrolü altındadır. Diğer AB ülkelerine göre orman alanı oldukça az sayılabilecek ülke, ağaç ve orman ürünleri talebinin yaklaşık %85 lik kısmını ithalat yoluyla karşılamaktadır. Bununla beraber, son yirmi yıl içinde ağaç ürünleri üretiminde ciddi bir artış olmuş, 1970 li yıllarda 4 milyon metreküp düzeyinde olan yıllık üretim 2001 yılı itibarıyla 10,7 milyon metreküpe kadar yükselmiştir. Ormancılık Komisyonu tarafından yapılan tahminlere göre, bu rakamın 2020 yılına kadar 15 milyon metreküpe kadar artacağı beklenmektedir. Diğer taraftan, dolaylı olarak ve doğrudan önemli bir istihdam ve gelir kaynağı olan balıkçılık sektörü, ülke ihtiyacının yaklaşık üçte ikisini karşılamaktadır. Tarımsal Üretim (1 000 ton) Buğday Arpa Şeker pancarı n/a Patates n/a Canlı Hayvan Stoku (1 000 adet) Büyükbaş hayvanlar Koyun ve kuzu Domuz N/a Veri elde edilemiyor Kaynak: EIU-The Economist Intelligence Unit United Kingdom Country Profile HIZMETLER Ulaştırma Yeni yatırımların yapılmamasına bağlı olarak, İngiltere kara taşımacılığı altyapısının kalitesi gelişmiş ülke standartlarına göre orta düzeydedir. Bu konuya özellikle öncelik veren hükümet, 2000 yılında, 2010 yılına kadar sürecek ve 180 milyar Sterlin maliyeti olan bir program uygulamaya koymuştur. Bununla beraber, bu miktarın 59 milyar Sterlinlik kısmı yatırımdan ziyade bakım ve işletme giderleri gibi cari harcamaları kapsamaktadır. Kalan 121 milyar Sterlinin 64 milyarlık kısmının hükümet tarafından finanse edilmesi planlanmaktadır. Toplu taşımanın yetersizliği İngiltere de özel araç kullanımını artırıcı bir etki yaratmıştır li yıllardan bu yana özel araç kullanımı giderek artarken demiryolu kullanımı sabit kalmış, buna karşılık otobüs kullanımı şiddetle azalma göstermiştir yılı itibarıyla bir yolcunun ülke içi seyahatinin %85 lik kısmı özel otomobiller ve taksiler ile gerçekleşmektedir. Özellikle büyük şehirlerde bu durumun yarattığı trafik sıkışıklığı ile mücadele etmek amacıyla karayolları ücretlendirilmiştir yılı Şubat ayında Londra da uygulamaya konulan trafik ücreti, karayolu trafiğinin %20 oranında azalmasını sağlamış olup uygulamanın diğer büyük kentlere de yayılması beklenmektedir.

9 Diğer taraftan, İngiltere nin yaygın demiryolu ağı yatırım eksikliğine bağlı olarak bakımsız kalmıştır. Özellikle Londra ve çevresindeki hatlar pahalı olmanın yanı sıra ciddi bir trafik sorunu ile karşı karşıyadır yılında demiryollarının özelleştirilmesi de bu soruna çözüm getirmemiştir. Buna karşılık demiryolu kullananların sayısında artış görülmektedir. Diğer taraftan, hükümetin demiryolu ile yük taşımacılığının geliştirilmesine ilişkin çabaları olumlu sonuç vermiş, 1990 lı yılların ortalarında 13 milyar ton/kilometre olan demiryolu taşımacılığı 2003 yılında 18,7 milyar tona kadar yükselmiştir yılında gerçekleştirilen özelleştirmenin ardından ülkede halen 25 adet ulusal çapta hizmet veren şirket bulunmaktadır. Ülkenin coğrafi anlamda nispeten küçük olmasına bağlı olarak havayolları önemli bir iç ulaşım aracı durumunda değildir. Bununla beraber İngiltere deki pek çok havaalanı uluslararası ulaşım merkezi konumundadır. En büyük havaalanı Londra daki Heathrow, aynı zamanda uluslararası yolcu taşımacılığında dünyada birinci sırada yer almaktadır. Heathrow un bu konumunun yarattığı avantaja da bağlı olarak 1987 yılında özelleştirilen İngiliz Havayolları (British Airways), halen dünyanın en büyük havayolu şirketlerinden biri haline gelmiştir. Geçmişte dünyanın en büyük deniz taşımacılığı filosuna sahip olan İngiltere, bu alanda rekabet gücünün gelişmekte olan ülkelere geçmesi ile halen dünya gemi filosunun sadece %2 lik kısmını elinde bulundurmaktadır. Bununla beraber, Londra halen sigorta, tahkim, bilgi ve sınıflandırma gibi denizcilik yan hizmetleri bakımından önemli bir merkez olma konumunu sürdürmektedir yılı itibarıyla İngiliz limanları ortalama %85 kapasite ile çalışmaktadır. Telekomünikasyon İngiltere, AB üyesi ülkeler içinde telefon hizmetlerini özelleştiren ilk ülkelerden biridir. Kamuya ait bir tekel olarak faaliyet gösteren ulusal telefon şirketi British Telecom (BT), 1984 ve 1991 yıllarında iki aşamalı olarak özelleştirilmiştir. Halen yaklaşık 100 adet lisanslı özel sektör firmasının faaliyet gösterdiği sektörde, özelleştirme ile rekabetin artmasına bağlı olarak fiyatlarda indirime gidilirken hizmet kalitesi oldukça gelişmiştir. İngiltere, diğer taraftan, Avrupa nın en güçlü mobil telefon sektörlerinden birine sahiptir. Dünyanın en büyük mobil telefon şirketi olan Vodafone da bir İngiliz firmasıdır yılında 30 milyondan fazla kullanıcı ile ülke dünyada kişi başına internet kullanımının en fazla olduğu ülkelerden biridir yılının son üç ayında, ülkedeki toplam hanelerin %49 undan (12,1 milyon hane) internete girilmektedir. İnşaat 1980 li yılların sonlarında çok büyüyen inşaat sektörü, yılları arasında yaşanan ekonomik daralma döneminde faiz oranlarının yükselmesi, konut fiyatlarının düşmesi ve özellikle yeni ticari binalara yönelik talebin şiddetli bir biçimde azalması ile çok zarar görmüş, 1992 yılı itibarıyla tamamlanan ev sayısı II. Dünya Savaşı döneminden sonraki en düşük düzeye gerilemiştir. Sektör, ancak 190 lı yılların ikinci yarısından itibaren, yatırımların artması ve konutlara yönelik talebin yükselmesi ile toparlanma göstermiştir. Bununla beraber 2002 yılında reklamcılık ve finansal hizmetler sektöründe yaşanan krize bağlı olarak özellikle

10 Londra daki ticari emlak piyasasında yeniden büyük bir kriz yaşanmıştır. Konut talebinin sürmesi ve devletin altyapı projelerinin artması, ticari emlak talebindeki bu azalmayı kısmen telafi etmektedir. Finansal Hizmetler New York ve Tokyo ile beraber Londra, dünyanın üç büyük finansal merkezinden biridir. Sınır ötesi krediler, uluslararası bono ihracı ve ticareti, döviz ve hisse senedi ticareti ve fon yönetimi de dahil olmak üzere ülke pek çok uluslararası mali piyasalara liderlik yapmaktadır. Diğer önemli uluslararası finans merkezlerinden daha fazla sayıda yabancı banka ve yatırım şirketine ev sahipliği yapan Londra da ayrıca dünyanın en büyük sigortacılık, spot altın ve denizcilik piyasaları da bulunmaktadır yılı itibarıyla Londra da yaklaşık 450 yabancı banka faaliyet göstermektedir. Sahip olduğu kurumlar, insan kaynakları ve profesyonel hizmetleri ile Batı Avrupa nın finansal merkezi olan İngiltere nin, Avrupa Para Birliği nin dışında kalma kararının bu konumunu sarsacağı yönünde henüz bir gösterge bulunmamaktadır. Diğer taraftan, Londra Borsası (LSE) New-York ve Tokyo nun ardından üçüncü en büyük menkul kıymet borsasıdır. İngiltere bankacılık sektöründe mevduat toplama ve kredi verme faaliyetleri büyük ölçüde on büyük banka grubu tarafından yürütülmektedir. Bunlar, Abbey, Alliance & Leicester, Barclays, Bradford&Bingley, HSBC Holdings, HBOS, Lloyds TSB, Northern Rock, RBS Group ve Standard Chartered şirketleridir. İngiltere sigortacılık sektörü de ABD ve Japonya nın ardından dünyada üçüncü, Avrupa da ise birinci sıradadır. Sektörün en önemli kurumu, havacılık, nakliye, petrol ve doğal gaz gibi riski büyük olan sektörlere hizmet sunan ve dünyada bir eşi bulunmayan Londra Piyasası dır. Londra Piyasası ndaki firmaların dörtte üçü yabancı şirketlere aittir. Turizm İngiltere, turizm gelirleri bakımından ABD, İspanya, Fransa ve İtalya nın ardından dünyanın beşinci büyük ülkesidir. Nüfusun 2,1 milyonluk kısmına istihdam sağlayan sektör ülke GSYİH sinin de %5 ini oluşturmaktadır lı yıllar boyunca düzenli olarak büyüyen turizm sektörü, 2000 li yılların başında önce ülkede şap hastalığının patlak vermesi, ardından da 11 Eylül saldırısı ile iki büyük kriz yaşamış, ülkeye gelen yabancı turist sayısı 1999 yılındaki 25,7 milyon kişi düzeyinden 2001 yılında 22,8 milyon kişiye kadar gerilerken turizm gelirleri de 20,2 milyar dolardan 16,3 milyar dolara düşmüştür. Bununla beraber, döneminde, özellikle Batı Avrupa ülkelerinden gelen talebe bağlı olarak sektör toparlanmış, ziyaretçi sayısı ve turizm gelirleri tekrar yükselmiştir yılında ülkeye gelen turist sayısı 24,8 milyon kişiye, turizm gelirleri de 19,4 milyar dolara yükselmiştir. Ülkeye gelen yabancı turistler en fazla Londra yı tercih etmekte, turistlerin yarısından fazlası en az bir geceyi bu şehirde geçirmektedir. Kapasite yaratmaya yönelik yatırımlar neticesinde Londra daki otel odası sayısı son yıllarda önemli bir artış göstermiş olsa da, yatırımların çoğunun lüks otellere yapılmış olmasına bağlı olarak şehirde halen uygun fiyatlı konaklama imkanları kısıtlıdır.

11 DIŞ TİCARET İngiltere Dış Ticareti (Milyar $) * İhracat-fob 284,4 273,7 279,9 307,0 340,1 İthalat-fob 334,2 332,1 350,1 384,3 443,4 Denge -49,8-58,4-70,2-77,3-103,3 Hacim 618,6 605,8 630,0 691,3 783,5 *: EIU tahmini Kaynak: EIU-The Economist Intelligence Unit United Kingdom Country Report, January 2005 Dünya Bankası değerlendirmesine göre dördüncü büyük ekonomiye sahip İngiltere dünya mal ve hizmet ticaretinde de üst sıralarda yer almaktadır. Dünya Ticaret Örgütü nün 2003 yılı istatistiklerine göre; İngiltere, DTÖ üyesi ülkeler arasında, mal ticareti büyüklük sıralamasında yaklaşık 388 milyar dolarlık ithalat değeri ile beşinci, 304 milyar dolarlık ihracat ile altıncı sırada yer almıştır. Bu verilere göre, mal ticaretinde dünya ithalatının %5 i, dünya ihracatının %4 ü İngiltere tarafından yapılmıştır. İngiltere, dünya hizmet ticareti büyüklük sıralamasında ise 112 milyar dolarlık hizmet ithalatı ile üçüncü, 130 milyar dolarlık hizmet ihracatı ile ikinci sırada yer almıştır. Buna göre, dünya hizmet ithalatının %6 sı, dünya hizmet ihracatının %7 si İngiltere tarafından yapılmıştır. Yine DTÖ istatistiklerine göre, 2003 yılında İngiltere nin mal ithalatı %12, mal ihracatı %8; hizmet ithalatı %11, hizmet ihracatı %5 oranında artmıştır. İngiltere nin yaptığı ithalatın bölgelere göre dağılımına bakıldığında, 2004 yılında en çok ithalat çeken bölgelerin Güney Doğu İngiltere, Londra, Doğu İngiltere ve Batı Middlands olduğu görülmektedir yıllarında artan petrol fiyatlarının ihracat gelirlerinde yol açtığı büyük artış gibi bazı istisnai haller dışında İngiltere nin mal ticareti sürekli açık vermektedir. Ülke halen gıda, petrol dışı hammaddeler, giyim, ayakkabı, elektrikli makineler ve motorlu taşıtlar gibi ürünlerde net ithalatçı konumundadır. Diğer taraftan petrol, petrol ile ilişkili ürünler, kimyasal maddeler, tütün, başta viski olmak üzere içecekler ve mekanik makineler sektörlerinde İngiltere net ihracatçı bir ülkedir. Ülkenin kronik dış ticaret açığı sorunu son yıllarda iyice kötüleşmiş, 1997 yılında 11,9 milyar Sterlin (19,5 milyar dolar) düzeyinde gerçekleşen dış ticaret açığı 2003 yılı itibarıyla 46 milyar Sterline ulaşmıştır yılından bu yana, dünya ekonomisindeki genel durgunluğa paralel olarak ihracat gelirlerinde önemli bir azalma yaşanırken, iç talebin artmasıyla ithalat hızını korumaktadır yılı itibarıyla ülkenin dış ticaret açığı GSYİH nin %4,2 sine ulaşmıştır

12 İngiltere nin İhracatı (fob-milyon Sterlin) Tarım ve ormancılık Balıkçılık Madencilik ve taşocakçılığı Gıda ürünleri ve meşrubat Tütün ve ürünleri Tekstil ve ürünleri Deri ve ürünleri Ağaç ve ürünleri Kağıt ve ürünleri, basılı materyaller Kömür, işlenmiş petrol ürünleri ve nükleer Kimyasal maddeler Kauçuk ve plastik ürünleri Diğer metal dışı mineral ürünler Temel metaller ve fabrike ürünler Makine ve cihazlar Büro makineleri ve bilgisayarlar Elektrikli makine ve cihazlar Radyo, televizyon ve iletişim cihazları Tıbbi cihazlar, ölçü, ayar, kontrol cihazları, saatler Ulaşım araçları Mobilya İmalat Sanayii Toplamı Elektrik, doğal gaz ve su cihazları Diğer sanayi ürünleri TOPLAM Kaynak: UK Trade Info 2003 yılında ülkenin ihracatında mamul ve başta kimyasal maddeler olmak üzere yarı mamul mallar, petrol ve yakıtlar, gıda, içecek ve tütün ile temel mineraller önemli yer tutmaktadır. İngiltere nin İthalatı (cif-milyon Sterlin) Tarım ve ormancılık Balıkçılık Madencilik ve taşocakçılığı Gıda ürünleri ve meşrubat Tütün ve ürünleri Tekstil ve ürünleri Deri ve ürünleri Ağaç ve ürünleri Kağıt ve ürünleri, basılı materyaller

13 Kömür, işlenmiş petrol ürünleri ve nükleer Kimyasal maddeler Kauçuk ve plastik ürünleri Diğer metal dışı mineral ürünler Temel metaller ve fabrike ürünler Makine ve cihazlar Büro makineleri ve bilgisayarlar Elektrikli makine ve cihazlar Radyo, televizyon ve iletişim cihazları Tıbbi cihazlar, ölçü, ayar, kontrol cihazları, saatler Ulaşım araçları Mobilya İmalat Sanayii Toplamı Elektrik, doğal gaz ve su cihazları Diğer sanayi ürünleri TOPLAM Kaynak: UK Trade Info İngiltere nin ithalatında en büyük değer oluşturan maddeler otomobiller, bilgisayar ve diğer bilgi teknolojisi ürünleri, uçak ve uzay araçları, otomotiv yan sanayi ürünleri, eczacılık sanayi ürünleri, petrol ve doğalgaz, televizyon, radyo ve diğer iletişim araçları; petrokimya ürünleri ve dış giyim ürünleridir yılı itibarıyla ülke ihracatının %56 sı AB üyesi ülkelere yönelirken bu ülkelerin İngiltere ithalatı içindeki payı %55 olarak gerçekleşmiş olup, böylelikle ülkenin dış ticareti içinde AB üyesi ülkelerin payı %50 yi aşmaktadır. AB içinde ülkenin en büyük ticaret ortakları Almanya, Fransa ve Hollanda dır. Bununla beraber, İngiltere nin en büyük ihracat pazarı, 2003 yılı itibarıyla toplam ihracatın %15,4 lük kısmının yöneldiği ABD dir. ABD yi %11 lik pay ile Almanya izlemektedir. Diğer taraftan ülkenin en fazla ithalat yaptığı ülkeler de Almanya ve ABD dir. İngiltere nin Dış Ticaretinde Başlıca Ülkeler (2003-%) İhracat % İthalat % ABD 15,4 Almanya 14,1 Almanya 11 ABD 9,7 Fransa 10 Fransa 8,5 Hollanda 7,2 Hollanda 6,7 İrlanda 6,5 Belçika-Lüksemburg 5,5 AB AB Kaynak: EIU-The Economist Intelligence Unit United Kingdom Country Report, January 2005

14 Dış Ticaret Politikası, İthalat ve İhracat Rejimleri Bir Avrupa Birliği üyesi olan İngiltere tarafından, AB üyesi olmayan ülkelere karşı Topluluğun Ortak Gümrük Tarifesi uygulanmaktadır. Türkiye-AB Gümrük Birliği Anlaşması çerçevesinde, Türkiye ye karşı sanayi ürünlerinde gümrük vergisi uygulanmamakta, işlenmiş tarım ürünlerinde Tarım Payı (miktar üzerinden uygulanan ve Ortak Tarım Politikasından kaynaklanan bir koruma aracıdır) üzerinden ve Gümrük Birliği kapsamında bulunmayan işlenmemiş tarım ürünleri için ise OTP çerçevesinde tespit edilen spesifik vergiler uygulanmaktadır. Türkiye-İngiltere Ticareti Geleneksel olarak ülkemizin çok önemli bir ticaret ortağı ve dünyanın dördüncü büyük ekonomisi olan İngiltere, Türkiye nin dış ticaretinde fazla verdiği ve ihracatını sürekli artırdığı gelişmiş ülkelerden biri olma özelliğini korumaktadır. İngiltere ye, 2001 yılında bir önceki yıla göre yaklaşık %7 oranında artan ihracat, 2002 yılında %39, 2003 yılında %21, 2004 yılında ise %51 oranında artmıştır. Böylelikle 2001 yılında 2,1 milyar dolar olan ihracatımız 2003 yılında 3,7 milyar dolara ulaşmış, 2004 yılında ise 5,5 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Türkiye-İngiltere Ticaretinin Seyri ($) İhracat İthalat Hacim Denge Kaynak: DTM 2004 yılı itibarıyla Türkiye ile İngiltere arasındaki ticaret hacmi 9,8 milyar dolar değerine yükselmiş, İngiltere ye 5,5 milyar dolarlık ihracat yapılırken bu ülkeden yapılan ithalat da 4,3 milyar dolarlık düzeyine ulaşmıştır. Yine 2004 yılında bu ülke ile yapılan ticarette verilen fazla, 1,1 milyar dolar ile en yüksek seviyeye ulaşmıştır. İngiliz kaynaklarına göre, 2004 yılında Türkiye İngiltere nin ithalatında %1,34, ihracatında %1,04 lük paya sahip olmuştur yılında bir önceki yıla göre, İngiltere ye ihracatımız yaklaşık % 50,8 oranında, bu ülkeden ithalatımız ise % 23,4 oranında artış göstermiştir yılında, İngiltere Türkiye nin en çok ihracat yaptığı ülkeler arasında Almanya dan sonra 2. sırada, en çok ithalat yaptığı ülkeler arasında ise 7. sırada yer almıştır yılında Türkiye nin İngiltere ye yaptığı ihracat genel madde grupları itibariyle incelendiğinde, önceki yıllara göre ihracata konu madde gruplarında önemli bir değişiklik olmadığı görülmektedir.

15 Türkiye den 2004 yılında İngiltere ye yapılan ihracatın % 96 sı sanayi ürünleridir. İngiltere ye ihracatta, genel olarak tekstil ve hazır giyim ürünleri, makine ve ulaşım araçları, gıda maddeleri ve demir çelik ürünleri ihracattaki önemli madde gruplarını oluşturmaktadır yılında bu ülkeye ihraç edilen sanayi ürünlerinin yaklaşık %41,3 ü tekstil ve hazır giyim ürünlerinden, %19,8 i taşıt araçları ve yan sanayi ürünlerinden, %13,2 si elektrikli ve elektronik eşyalardan oluşmaktadır. Demir çelik ve makine bunları izleyen diğer sanayi sektörleridir. Türkiye nin İngiltere ye İhracatı ($) HS Ürün Adı Örme giyim eşyası ve aksesuarları Motorlu kara taşıtları Örülmemiş giyim eşyası ve aksesuarları Elektrikli makina ve cihazlar Makina ve cihazlar Demir veya çelikten eşya Mensucattan mamul diğer eşya Yenilen meyveler Hava taşıtları,uzay araçları Demir ve çelik Seramik mamulleri Plastik ve plastikten mamul eşya Gemiler, suda yüzen taşıt ve araçlar Sebze, meyve, bitki parçaları Kauçuk ve kauçuktan eşya Kaynak: DTM İstatistikleri 2004 yılında Türkiye nin İngiltere den yaptığı ithalat genel madde grupları itibariyle incelendiğinde ise yine en çok ithal edilen madde gruplarında önemli bir değişikliğin olmadığı; ithalatın ağırlıklı olarak hammaddelerden oluşan madencilik ürünleri, eczacılık ürünlerini de içeren kimyasallar ile makineler ve ulaşım araçları gruplarında gerçekleştiği görülmektedir yılında, makineler ve ulaşım araçları grubu bu ülkeden ithalatta en büyük paya sahip madde grubunu oluşturmuştur. Türkiye nin İngiltere den İthalatı ($) HS Ürün Adı Makina ve cihazlar Motorlu kara taşıtları Eczacılık ürünleri Demir ve çelik Elektrikli makina ve cihazlar Plastik ve plastikten mamul eşya Organik kimyasal müstahsallar İnciler, kıymetli taş ve metal mamulleri Optik, fotoğraf, kontrol vb. cihazları

16 93 Silahlar ve mühimmat Ham postlar, deriler Debagat ve boyacılıkta kullanılan hülasa 54 Dokumaya elverişli suni ve sentetik lifler Kauçuk ve kauçuktan eşya Demir veya çelikten eşya Kaynak: DTM İstatistikleri Diğer taraftan, İngiliz kaynaklarından alınan istatistikler, Türkiye den İngiltere ye yapılan ihracatın ağırlıklı olarak Doğu ve Batı Midlands, Yorkshire ve Humber, Kuzey Batı İngiltere ve Londra ya yöneldiğini göstermektedir. İngiltere ile serbest bölgelerimiz arasındaki ticaret hacmi 2000 yılında 314 milyon dolar, 2001 yılında 330 milyon dolar, 2002 yılında 412 milyon dolar ve 2003 yılında 623 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Karşılıklı Doğrudan Yatırımlar, Ortak Yatırımlar ve İşbirliği İmkanları 30 Haziran 2003 tarihi itibarıyla Türkiye de faaliyet gösteren İngiliz sermayeli firma sayısı 413 e ulaşmıştır. Bu firmaların getirdikleri sermayenin toplam yabancı sermaye içindeki payı %8,75 dir. İngiltere den ülkemize yönelik yabancı sermayenin izlediği trend çeşitli dalgalanmalar göstermektedir. Türkiye'deki İngiliz sermayesi altyapı, enerji, gıda ve turizm alanlarına yönelmektedir. Ayrıca, Türkiye üzerinden Rusya, Kafkasya ve Orta Asya Cumhuriyetlerine açılma ihtimali de, İngiliz yatırımcılar tarafından Türkiye nin tercih edilmesinde önemli bir faktör olmuştur. İngiltere de yerleşik Türk yatırımlarına bakıldığında, ülkede yaşayan Türk işadamlarının, gıda ve tekstil gibi belirli sektörlerde yoğunlaşmış oldukları görülmektedir. Özellikle tekstil konusunda ülkede küçük ölçekli birçok Türk firması faaliyet göstermekte olup bunlar daha çok tayloring de denilen terzilik alanında uzmanlaşmıştır. Türklere istihdam sağlayan bir diğer sektör gıdadır. Tekstil ve gıda sektörleri ile kıyaslandığında daha az sayıda olmakla birlikte İngiltere de faaliyet gösteren Türk turizm şirketleri de bulunmaktadır. Genel olarak İngiltere nin Kuzey bölgesinde yoğunlaşmış olan Türk işadamlarının sermaye birikiminin İngiltere deki Türk sermayesinin % 30 unu oluşturduğu tahmin edilmektedir. Bunun dışındaki sermaye büyük oranda Londra nın merkezi bölgelerinde faaliyet gösteren Türk işadamları ile Sabancı ve Koç Grupları gibi büyük holdingler ve diğer bazı büyük Türk şirketlerinin İngiltere deki temsilciliklerinin elinde bulunmaktadır. Bunlar arasında inşaat firmalarından Alarko, Atilla Doğan, Doğuş, Enka, Gama, Metiş ve STFA yı saymak mümkündür. Bununla beraber, çoğunlukla bu şubelerin işlevi genellikle Türkiye de bulunmayan malzeme ve teçhizatın temin edilmesiyle sınırlı kalmaktadır yılında, ülkede faaliyet gösteren Türk tekstil işverenlerinin ortak sorunlarına çözüm bulmak amacıyla Tekstil Derneği (Textile Industry Development Association-TIDA) isimli bir kuruluş oluşturulmuştur. TIDA, İngiltere deki ilgili yerel kurum ve kuruluşlarla temas kurarak Türk işletmecilerinin karşılaştıkları sıkıntıları gündeme getirmekte ve çözüm yollarının araştırılmasına yönelik çalışmalar yürütmektedir.

17 İki Ülke Arasındaki Anlaşma ve Protokoller Türkiye ve İngiltere arasındaki Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşması, 19 Şubat 1986 tarihinden beri yürürlüktedir. 15 Mart 1991 yılında imzalanan Karşılıklı Yatırımları Teşvik ve Ekonomik İlişkileri Geliştirme Anlaşması ile Avrupa Birliği ile yapılan Gümrük Birliği Anlaşması ve buna esas olan 1/95 sayılı Ortaklık Konseyi Kararını da dahil olmak üzere iki ülke arasında imzalanan diğer tüm anlaşmalar, Türkiye-İngiltere ticari ilişkilerinin daha da gelişmesini sağlamıştır. Anlaşma Adı Yürürlüğe Giriş Ticaret ve Seyrisefain Anlaşması Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşması Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşması Türkiye-İngiltere Arasında Sağlık Alanındaki İlişkilere Dair Deklarasyon Türkiye-İngiltere Kara Ulaştırması Karma Komisyonu Toplantısı Protokolü Türkiye-İngiltere Gümrük İdareleri Arasında Karşılıklı İdari Yardıma İlişkin Mutakabat Muhtırası Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda Birleşik Krallığı Hükümeti Arasındaki İkili İşbirliğine İlişkin Mutabakat Zaptı Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda Birleşik Krallığı Hükümeti Arasında Sosyal Güvenlik Sözleşmesi Kaynak: Dış Ticaret Müsteşarlığı İkili Ticarette Yaşanan Sorunlar Yüksek alım gücü ve tüketim eğilimine uygun olarak, değişen oranlarda da olsa sergilediği sürekli ve istikrarlı ithalat artışı ile İngiltere ticaret ortamı açısından en elverişli ülkeler arasında yer almaktadır. İngiltere de tarifeler, gümrüklerdeki idari uygulamalar, miktar kontrolleri, lisans uygulamaları, ilgili hizmetler, standartlar, etiketleme, belgeleme, tekeller ve benzeri konular bakımından AB üyesi ülkelerden farklı ve özellikle dikkati çeken müstakil bir uygulamadan söz edilememektedir. Bütün diğer AB üyesi ülkeler için geçerli olduğu gibi sağlık, güvenlik, çevre koruma gibi özellik taşıyan alanlarda, esas itibarıyla AB kuralları kapsamındaki denetlemeler bazı ürünlerimizin İngiltere ye girişinde güçlük yaratabilmektedir. Ülkede sağlık, güvenlik amaçlı standartların denetlenmesinde ülkeye girişi baştan engelleyen ya da büyük ölçüde güçleştiren zaman alıcı, masraflı, katı ön izin uygulamaları yerine genellikle beyan esasına dayalı ve nihai sorumluluğu ithalatçı veya dağıtıcı kuruluşa bırakan, giriş aşamasında özel durumlar hariç, oldukça esnek ve hoşgörülü bir yaklaşım benimsendiği gözlenmektedir. Sütlü mamuller, kanatlılara ait et ürünleri, kuru ve kurutulmuş meyveler, salça, zeytinyağı gibi bazı ürünler başta olmak üzere çeşitli tarım ürünlerinde, ülkemize diğer Avrupa Birliği üyesi ülkeler tarafından da uygulanan ve dış ticaretimiz bakımından bir sorun teşkil eden tarife engelleri, miktar sınırlamaları ve standart kısıtlamaları, İngiltere ile dış ticaretimizde de söz konusudur. Bu konuların, ülkemizin AB nezdinde yapacağı girişimler ve buna paralel biçimde ülke içinde gerçekleştireceği çalışmalarla kaldırılması veya hafifletilmesi yönünde çaba gösterilmektedir.

18 Buna karşılık, İngiltere, Kuzey İrlanda ve İskoçya da canlı hayvan ve hayvansal ürünlerde görülen BSE (Bovine Spongiform Encepholpathy) hastalığı nedeniyle, bu ülkeler orijinli küçük ve büyükbaş hayvanlar ile bunların ürünlerinin ithalatı, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı tarafından, 27 Mart 1996 tarihinden itibaren yasaklanmış olup, söz konusu yasak 19 Aralık 2000 tarihinde yeniden düzenlenen ürün listesi çerçevesinde halen devam etmektedir. Diğer taraftan, ülkemizde hayvan hastalıkları ile mücadelede önemli bir faktör olan, veterinerlik alanında kullanılan aşı, serum ve biyolojik madde gibi veteriner biyolojik ürünlerinin üretim safhalarında kullanılan hayvansal orijinli (sığır, koyun ve keçi cinsi hayvanlar) ürünlerin, BSE-TSE (Transmitter Spongiform Encepholpathy) yönünden ari olan ülkelerden temin edildiğinin ithalatçı firmalarca belgelenmesi ve bu belgenin üretici firmanın bulunduğu ülke resmi otoritesince onaylanmış olması veya veteriner biyolojik ürünlerin BSE-TSE yönünden ari olduklarının ithalatçı firmalarca belgelenmesi ve bu belgenin üretici firmanın bulunduğu ülke resmi otoritesince onaylanması durumunda, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı nca söz konusu belgelerin incelenmesi neticesinde uygun bulunan veteriner biyolojik ürünlerin ithalatına, anılan Bakanlık Makamından alınan 3 Ekim 2001 tarihli olur kapsamında izin verilmektedir. Ülkemiz iş adamlarının İngiltere ile ticari ilişkilerde zorlandığı hususların başında vize alma güçlüğü gelmektedir. İki ülke arasındaki karayolu ile yolcu ve eşya taşımacılığı, 9 Eylül 1977 tarihli Uluslararası Karayolu Taşımacılığı Anlaşması ve bu Anlaşmanın 19. maddesi uyarınca yapılan Kara Ulaştırması Karma Komisyon Toplantıları sonunda düzenlenen Protokollar çerçevesinde yürütülmektedir. Son Kara Ulaştırması Karma Komisyon Protokolu 26 Mart 1992 tarihinde imzalanmış olup, iki ülke arasındaki karayolu taşımalarında kayda değer bir sorun bulunmamaktadır. PAZAR İLE İLGİLİ BİLGİLER 6.1. Vergi Oranları Ülkede faaliyet göstermekte olan ticari şirketlerin ödemekle yükümlü olduğu kurumlar vergisi, üç vergi diliminde hesaplanmaktadır. Buna göre, Sterlin arası için %10, Sterlin arası için %20 ve Sterlin ve üzeri için %30 kurumlar vergisi söz konusu olmaktadır. Diğer taraftan, gelir vergisi oranları da üç dilim üzerinden hesaplanmaktadır. Buna göre, Sterlin arası %10, Sterlin arası %22 ve Sterlin ve üzeri için %40 gelir vergisi alınmaktadır. Ülkede, uygulanmakta olan standart katma değer vergisi (KDV) oranı %17,5 tir. Pek çok gıda ürünü, toplu taşıma ve ihracat için KDV uygulanmazken bazı enerji ve yakıt ürünlerine %5 oranında KDV uygulanmaktadır. Diğer taraftan, sigortacılık, eğitim, finans ve sağlık hizmetleri KDV den muaftır Yabancı Yatırımlar ve Şirket Kurma Başta Londra olmak üzere İngiltere, nitelikli işgücü ve yabancı yatırımcılara sağlanan yasal, teknolojik ve ticari olanakları ile geleneksel olarak yabancı yatırımcılar için tercih edilen bir ülkedir. İngiliz hükümetlerinin de yabancı yatırımlara daima olumlu yaklaşması ile ülke Avrupa nın en önemli iş merkezlerinden biri olarak tanınmaktadır.

19 Birleşik Krallıkta döviz kontrolü olmadığı gibi yabancı sermayeye ilişkin herhangi bir yükümlülük de bulunmamaktadır. Diğer taraftan, sermaye ve kazançlar kolaylıkla transfer edilebilmekte, genel anlamda yabancı sermayenin yerel girişimlere ve joint-venture lara yatırım yapmasına ilişkin hiç bir kısıtlama bulunmamaktadır. İngiltere de yatırım yapmak veya mevcut yatırımlarını genişletmek isteyen firmalara yardımcı olmak amacıyla 1977 yılında İngiltere Yatırım Bürosu kurulmuştur. Bu kuruluş, İngiliz hükümetinin başlıca yatırım ajansı olmanın yanı sıra, bu alanda Birleşik Krallık ı tümüyle temsil eden tek kurumdur. Büronun amacı yabancı yatırımların İngiltere ye gelişine yardımcı olmak ve teşvik etmektir. Özellikle uzun dönemde istihdam yaratan veya yeni teknolojiler ile yönetim tekniklerinin İngiltere ye girişine aracılık ederek ülkenin rekabetçi konumunu sürdürmesini sağlayan girişimleri desteklemektedir. İngiliz Şirketler Kanununa göre bir veya birden çok gerçek ve tüzel kişi tarafından yürürlükteki kanunlar tarafından yasaklanmış olmayan amaçların gerçekleştirilmesi amacıyla şirket kurulması mümkündür. Ancak kamuya açık bir şirket veya sorumluluğu sınırlı olmayan bir şirket kurulmak isteniyorsa en az iki kurucunun bulunması zorunlu bulunmaktadır. Şirket kuruluşunu kişiler aşağıda belirtilen işlemleri kendileri tamamlamak suretiyle doğrudan yapabilecekleri gibi şirket kuruluşu konusunda çalışan firmalardan hazır tip şirket kuruluş sözleşmelerini temin ederek sadece adına kayıt yaptırmak suretiyle de şirketinin kuruluşunu gerçekleştirebilirler. Şirket kuruluşu için gerekli olan aşağıda sıralanan evrakın tamamlanarak İngiltere ve Galler merkezli şirketler için şirket kayıtlarının yapıldığı ve yıllık bildirimlerin ve raporların sunulduğu Cardiff de bulunan Şirket Kayıt Ofisine (Companies House) gönderilmesi, şirket merkezi İskoçya da ise söz konusu evrakın Edinburg daki Kayıt Ofisine gönderilmesi gerekmektedir. Ayrıca şirket kuruluşu ile ilgili bu evrakların Companies House un ülke genelinde bulunan yedi ofisinden birine elden teslim edilmesi suretiyle de şirket kaydının gerçekleştirilmesi mümkündür. Şirket kuruluşu için aranan evraklar Şirket Kuruluş Sözleşmesi: Sözleşmenin kurulmak istenen şirketin ismi, adresi ve konusunu kapsaması zorunlu bulunmaktadır. Bunun yanında kurulan şirketin türüne göre The Tables olarak adlandırılan formun adı geçen ofise sunulması gerekmektedir. Bu kurallar esasen şirket türüne göre hazırlanmış matbu formlarda bulunmaktadır. Şirket sözleşmesinin kurucu ortakların tamamı tarafından imzalanması ve bu işlemin anılan imzaları tasdik edebilecek birinin huzurunda (genellikle avukatlar) yapılması gerekmektedir. Form 10: Bu formda şirket ortakları ve yöneticilerine dair bilgiler bulunmakta olup, adı geçen kişiler tarafından imzalanmış olması gerekmektedir. Ayrıca şirket adresinin de söz konusu formla bildirilmesi gerekmektedir. Şirket Kayıt Ofisi posta idaresinin adres kodunu kullandığından, verilen adresin posta kodu ile birlikte teslim edilmesi gerekmektedir. Halka açık olmayan şirketlerde en az bir şirket yöneticisi ve bir de şirket sekreteri, halka açık şirketlerde ise en az iki şirket yöneticisi ve bir şirket sekreteri bulundurma zorunluluğu bulunmaktadır. Şirket faaliyetlerinin devam ettiği sürece yönetici değişikliklerinin ilgili formlar kullanılmak suretiyle Kayıt Ofisine bildirilmesi zorunludur. Form 12: Bu form, tüm kanuni yükümlülüklere uyularak şirket kuruluşunun gerçekleştirildiğine dair bir manifesto niteliğinde olup, şirketin kuruluş işlemlerini yürüten

20 avukat veya Form 10 da yer alan yönetici veya firma sekreteri tarafından imzalanması gerekmektedir. Bu belgelerle birlikte normal kayıt için 20 Sterlin, aynı gün kayıt isteniyorsa 100 Sterlin kayıt ücretinin eklenmesi gerekmektedir. İlgili dokümanları alan Şirket Kayıt Ofisi, evrak üzerinde gerekli incelemelerini yaptıktan sonra kayıt işlemini gerçekleştirmektedir. Şube Açma Türkiye de kurulu bir şirketin İngiltere de faaliyet gösterebilmesi için, faaliyetlerinin niteliğine göre şube veya temsilcilik olarak Şirket Kayıt Ofisine kayıt yaptırması gerekmektedir. Türkiye de kurulu bir şirketin İngiltere de işlerini Türkiye deki firma adına yürütmek üzere bir şube açması halinde, şubenin kuruluş tarihi itibariyle 1 ay içerisinde ; Gerekli şekilde doldurulmuş BR1 Formu (Şirket Kayıt Ofisi ve/veya kırtasiyecilerden temin edilebilir); Ana Şirketin orijinal ana sözleşmesiyle birlikte İngilizce ye çevrilmiş ve tasdik ettirilmiş İngilizce nüshası; Yetkili bir merci tarafından kontrol edilmiş ve tasdik edilmiş son yıla ait bilanço ve kar-zarar tablosu; 20 İngiliz Sterlini ile birlikte Kayıt ofisine göndermek suretiyle şube kayıt işlerinin yaptırılması zorunludur. Temsilcilik açılması durumunda ise, yine temsilcilik açılmasından itibaren 1 ay içerisinde; Usulüne göre doldurulmuş 691 Numaralı Form; Ana Şirketin orijinal ana sözleşmesiyle birlikte İngilizce ye çevrilmiş ve tasdik ettirilmiş İngilizce nüshası; 20 Sterlin kayıt ücretinin ilgili ofise intikalinin sağlanarak kayıt işlemlerinin tamamlanması gerekmektedir. Şube ve temsilcilikler, Türkiye deki şirket adıyla kayıtlarını yaptırabilirler, ancak söz konusu şirket adının daha önceden kayıtlı olması veya şirket adıyla ilgili kısıtlayıcı hükümler bulunması halinde, anılan şube veya temsilcilik adının kendilerine verilen süre zarfında değiştirilmesi gerekmektedir. Şube ve temsilciliğin yönetici ve adres değişiklikleri ile firma adı ve ana sözleşmede yapılacak diğer değişikliklerle ana firmanın yıllık bilançoları ile karzarar hesapları, Şirket Kayıt Ofisine bildirilmelidir Tüketici Tercihleri yılları arasında, İngiltere de toplam tüketim harcamaları %77 oranında artış göstererek 597 milyar Sterlin e kadar ulaşmıştır. Özellikle 2000 yılından sonra hem Avrupa ile Euro alanını hem de ABD ekonomisini çok olumsuz etkileyen ekonomik daralma ve istikrarsızlık dönemi, İngiltere ekonomisi üzerinde beklenen olumsuz etkiyi yapmamış Avrupa daki pek çok ülkede büyüme oranları gerilerken İngiliz ekonomisi istikrarını korumuştur. Bu çerçevede, ülkedeki toplam tüketim harcamalarının yılları arasında %24 oranında artış gösterdiği tahmin edilmektedir. Harcama Amaçlarına Göre Tüketici Harcamaları (% pay) * 2010* 2015* Gıda ve içecek 12,54 11,24 9,67 8,71 9,12 8,66 Alkollü içecek ve tütün 4,37 4,24 4,18 3,76 3,80 3,44 Giyim ve ayakkabı 6,30 6,33 5,88 6,19 5,62 6,16 Emlak 16,38 18,38 18,00 19,30 21,88 22,54 Ev eşyaları ve hizmetler 5,91 5,94 5,89 6,15 6,73 8,26