KISACA. Özel Hastane İşletmelerinde Muhasebe Uygulamaları. Özel Hastane İşletmelerinde Vergi Uygulamaları. Kısaca Hastaneler.

Transkript

1 İstanbul, 2014

2 KISACA Sağlık Hizmetlerinin Sınıflandırılması Kısaca Hastaneler Özel Hastane İşletmelerinde Vergi Uygulamaları Özel Hastane İşletmelerinde Muhasebe Uygulamaları Genel Olarak Sağlık 2

3 Sağlık Sektörü ve Sağlık Kurumları Sağlık sektörü, sağlık elde etmek ve toplumu sağlıklı kılmak amacını gerçekleştirmek üzere, çok geniş bir alanı kapsayan sağlıkla ilgili mal ve hizmet türündeki her türlü ürünü üretmek ve tüketmek üzere kurulan sistem ve alt sistemler ve bunların içinde yer alan kişi, kurum, kuruluş, statü, ürün vb. unsurların tümünü belirtmek için kullanılan genel ve kapsayıcı bir kavramdır. 3

4 Sağlık Hizmetleri Bireyin bedenen ve ruhen tam olarak esenlik içinde olması için sunulan hizmetlerin tümüdür. Kişilerin yaşam kalitesini ve mutluluğunu doğrudan etkiler. 4

5 Tarihsel Gelişimi Günümüzdeki sağlık hizmetlerinin ilk temelleri 13. yüzyılda atılmış ücretsiz hastaların bakılması ile sosyal devlet anlayışı ve erişebilirliğin miladını oluşturmuştur. Anadolu daki ilk Tıp Merkezi olarak bilinen yılları arasında kurulan ÇİFTE MEDRESE, Gevher Nesibe adına kardeşi I.Gıyaseddin Keyhüsrev tarafından yaptırılan TIP MEDRESESİ ve ŞİFAHANESİ dir. 5

6 Sağlık İşletmeleri FAALİYET MÜLKİYET ÖLÇEK FAALİYET SÜRELERİ HUKUKİ YAPI HİZMET SUNULAN BİREYLER MÜKELLEFİYET VERGİLENDİRME ENDÜSTRİ KAMU MİKRO 7/24 GERÇEK HERKESE TAM MUAF TİCARİ ÖZEL ORTA MESAİ SAATLERİ TÜZEL MENSUPLARINA DAR GÖTÜRÜ HİZMET YABANCI MAKRO SEZONLUK GELİR KARMA DEV KURUMLAR 6

7 Sağlık Sektörü ve Sağlık Kurumları Sağlık sektörünün başlıca ürünleri ise aşağıdaki gibi sınıflanabilir: Üst kademe hizmetleri, sağlık yönetimi Sağlık insan hizmetleri, gücü eğitimi Koruyucu sağlık hizmetleri, Yataklı tedavi hizmetleri, Ayakta tedavi hizmetleri, Poliklinik hizmetleri, ve muayenehane Laboratuar hizmetleri, İlaç, aşı, serum vb. üretim ve satış hizmetleri, İlaç dağıtım hizmetleri, Eczane hizmetleri, Tıbbi cihaz ve tıbbi malzeme üretim ve satışı, Ortez ve protez üretim ve satışı, Ambulans hizmetleri, Adli tıp hizmetleri, Hudut ve sahiller sağlık hizmetleri, Sağlık güvenliği hizmetleri. 7

8 Sağlık Sektörü ve Sağlık Kurumları Tedavi edici Sağlık Hizmetleri Rehabilitasyon Hizmetleri Koruyucu Sağlık Hizmetleri Sağlık Hizmetleri Sağlığın geliştirilmesi 8

9 Sağlık Kurumları Nasıl Sınıflanır? Koruyucu Sağlık Hizmeti Sunan Kurumlar Sağlık Evi Sağlık Ocağı Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Merkezleri(AÇSAP) Verem Savaşı Dispanseri Sıtma Savaş Birimleri Deri ve Tenasül Hastalıkları Dispanserleri Kanser Erken Teşhis, Tarama ve Eğitim Merkezi Toplum Sağlığı Merkezi ve Toplum Sağlığı Birimi Aile Hekimliği ve Aile Sağlığı Merkezi 9

10 Sağlık Kurumları Nasıl Sınıflanır? Tedavi Hizmeti Sunan Kurumlar Özel Muayenehane Günübirlik Cerrahi Merkezleri Evde Bakım Hastaneler 10

11 Sağlık Sektörü ve Sağlık Kurumları Sağlık sistemi içinde hastaneler sayısal ve sunduğu hizmetler açısından sisteminin en önemli alt sistemidir. Hastane sistemi, sağlık sistemi gibi karmaşık bir sistemdir ve bedensel, ruhsal ve sosyal iyilik durumunun kazandırılmasında önemli rol oynamaktadır. Bu nedenle çalışmamızda özel hastaneler temel alınmıştır. 11

12 Sağlık Sektörü ve Sağlık Kurumları Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) Hastaneleri; hastaları kontrol altında tutan, tanı ve tedavilerinin yanı sıra rehabilitasyon hizmetleri veren sağlık kuruluşları olarak tanımlamaktadır. Sağlık Bakanlığı Yataklı Tedavi Kurumları İşletme Yönetmeliği'nde hastaneler, "hasta ve yaralıların, hastalıktan şüphe edenlerin, ayakta veya yatarak müşahede, muayene, teşhis, tedavi ve rehabilite edildikleri aynı zamanda doğum yapılan kurumlar" olarak tanımlanmaktadır. 12

13 Hastanelerin Mülkiyetlerine Göre Sınıflandırılması HASTANELER Kamu Hastaneleri Sağlık Bakanlığı Özel Hastaneler Dernekler Üniversiteler Vakıflar Milli Savunma Bakanlığı Azınlıklar Belediyeler Yabancılar Özel 13

14 Hastanenin Özellikleri Hizmet içi eğitim zorunluluğu, Matris örgütlenme, 7/24 hizmet sunma, İnsan memnuniyeti hassas temellere oturmakta, Yaygın bilgi teknolojileri kullanımı, Zorunlu atık yönetimi, Zorunlu risk yönetimi (temizlik-hijyensterilizasyon- vb) 14

15 Hastane Bölümleri Poliklinikler Yataklı Servisler Yoğun Bakım Amaliyathane Laboratuvar Acil Servis Doktor Odaları Hemşirelik Hizmetleri Tıbbi Destek Hizmetleri Yönetim Kafeterya Banyo ve Tuvaletler Yemekhane Atık Yönetimi Birimi Depolar Yangından Korunma Yönetimi İnfeksiyon Yönetimi Sterilizasyon Birimi Temizlik Hizmetleri Yönetim Birimleri Çamaşırhane Halkla İlişkiler Hasta Hakları Güvenlik Morg Otopark 15

16 Sağlık İşletmeleri ile Üretim İşletmeleri Arasında Önemli Farklılıklar Sağlık İşletmeleri Hizmet üretim ve tüketim aynı anda gerçekleşmektedir. Hizmetin depolanması(stoklanması) mümkün değildir. Müşteriye özgü hizmet verilir. Müşterinin üretim sürecine katılır. Üretim (hizmet) soyuttur, elle tutulmaz ve gözle görülmez niteliktedir Emek yoğun teknoloji kullanılmaktadır. Teknoloji yoğundur. Üretim İşletmeleri Üretim ve tüketim arasındaki zaman vardır. Üretilen ürünler depolanabilir ve sonra istenilen bir zamanda tüketilebilir. Üretim işletmelerinde ürünler standardize edilebilir. Müşterilerin üretim sürecine katılımı oldukça sınırlıdır. Ürün fizikseldir. Sermaye yoğun teknoloji kullanılmaktadır. 16

17 ÖZEL HASTANE İŞLETMELERİNDE VERGİ MÜKELLEFİYET Gelir ve Kurumlar Vergisi Mükellefiyeti Katma Değer Vergisi Mükellefiyeti VERGİ KANUNLARI AÇISINDAN ÖZELLİKLİ DURUMLAR (Gelir, Kurumlar ve KDV) Sağlık Hizmetlerinde KDV Sağlık İşletmelerinde Hekimlerin Ücretlendirme ve Vergilendirme Modelleri Tıbbi Görüntüleme,Tahlil, EKG gibi Faaliyetlerin Serbest Meslek Faaliyeti Çerçevesinde Değerlendirilmesi Özel Hastanelerin SGK dan Tahsil Edemediği Hizmet Bedellerinin KDV ve KV yönünden Değerlendirilmesi SGK Muayene Katılım Payının Tahsilinde Düzenlenecek Belge Son Kullanım Tarihi geçen Tıbbi Malzemede KDV Sorunu İşgücü Temini Yoluyla Teşhis ve Tedavi Hizmetlerinde KDV Oranı Turistlere Verilen Sağlık Hizmetleri Yurtdışından Alınan Komisyon Faturaları Yabancı Diplomatlara Verilen Hizmetler 17

18 MÜKELLEFİYET GELİR ve KURUMLAR VERGİSİ AÇISINDAN; GVK nın 37 nci maddesi uyarınca hastane işletmeciliği ticari faaliyettir. Bundan elden elde edilen kazanç ticari kazançtır. Şahıs şirketleri, adi ortaklıklar ve şahıs işletmesi şeklinde kurulan özel hastanelerde ortakların kazancı gelir vergisine; Sermaye şirketleri veya dernek ve vakıflara ait iktisadi işletmeler şeklinde kurulan özel hastanelerin kazançları ise, kurumlar vergisine tabidir. Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıflara ait hastaneler Kurumlar Vergisine tabidir. Kamuya yararlı derneklere ait hastanelerde elde edilen kazançlar Kurumlar Vergisine tabidir. Kamu idare ve kuruluşlarına ait hastaneler kurumlar vergisinden muaftır(kvk Md. 4). Üniversite hastaneleri (Vakıf üniversitesi hastaneleri dahil) Kurumlar Vergisinden muaftır(yök Kanunu Md.5 6) 18

19 MÜKELLEFİYET KATMA DEĞER VERGİSİ AÇISINDAN; Genel ve katma bütçeli daireler, il özel idareleri, belediyeler, köyler bunların teşkil ettikleri birlikler, üniversiteler, döner sermayeli kuruluşlar, kanunla kurulan kamu kurum ve kuruluşları, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, siyasi partiler ve sendikalar, kanunla kurulan veya tüzel kişiliği haiz emekli ve yardım sandıkları, kamu menfaatine yararlı dernekleri, tarımsal amaçlı kooperatifler ve Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıfların hastane işletmek suretiyle kuruluş amaçlarına uygun teslim ve hizmetleri KDV den istisnadır(kdv Md. 17/2) Bunun dışında kalan hastanelerin teslim ve hizmetleri KDV ye tabidir. 19

20 Sağlık Hizmetlerinde KDV İlgili Bakanlıklar yada kanunlarla izin verilen gerçek ve tüzel kişiler tarafından yerine getirilen insan ve hayvan sağlığına yönelik koruyucu hekimlik, teşhis, tedavi ve rehabilitasyon hizmetleri(hayvan ırkının ıslahına yönelik hizmetler dahil), ambulans hizmetleri nde KDV oranı %8 dir 20

21 Sağlık Hizmetlerinde KDV Sağlık Hizmetlerinde KDV oranı %8 dir. YANLIŞ İlgili Bakanlıklar yada kanunlarla izin verilen gerçek ve tüzel kişiler tarafından yerine getirilen insan ve hayvan sağlığına yönelik koruyucu hekimlik, teşhis, tedavi ve rehabilitasyon hizmetleri(hayvan ırkının ıslahına yönelik hizmetler dahil), ambulans hizmetlerinde KDV oranı % 8 dir. DOĞRU Verilen bir sağlık hizmetinin % 8 KDV oranına tabi olması için; 1. Yapılan hizmetin izne tabi olması 2. İznin Bakanlıklar veya Kanunlarca verilecek türden olması 3. Hizmeti yapanın bu izne sahip olması 4. Yapılan hizmetin koruyucu hekimlik, teşhis, tedavi, rehabilitasyon ve ambulans hizmetlerinden olması(ambulans kiralama işlemleri %18) Şartlarının tamamı birlikte gerçekleşmelidir 21

22 Sağlık Hizmetlerinde KDV Sağlık hizmeti verilirken konaklama ve/veya servis hizmetleri sağlanarak sağlık hizmetinin verilmesi durumunda faturada sağlık, konaklama ve ulaşım diye ayırmadan hepsine %8 KDV uygulanabilir. 22

23 Sağlık Hizmetlerinde KDV KDV ile ilgili 20/7/2008 tarihli Bakanlar Kurulu Kararı ile II sayılı tablonun B-22 sırasında tıbbi cihaz ve malzemeler GÜMRÜK TARİFE İSTATİSTİK POZİSYONLARI referans alınarak %8 KDV ne tabi tutulmuştur. Bu tabloda yer almayan malzemeler için ise %18 oranı uygulanmaktadır. Bu tablodaki cihazlar ve malzemelerle ilgili oranlar tespit edilir iken, parantez içi hükümlere dikkate edilmesi gerekir. Örnek; TIPTA,CERRAHİDE,DİŞÇİLİKTE KULLANILAN ALET VE CİHAZLAR (aksam ve parçalar hariç ) denilerek tarif edilmiştir.bu durumda bunların ithali ve yurtiçi teslimlerinde aksam,parça ve aksesuarlar için (örn ;endoskopi cihazının monitörü) %18 KDV uygulanmaktadır. 23

24 Hekimlerin Ücretlendirme ve Vergilendirme Modelleri Özel Hastanelerin Doktorlara Yaptıkları Ödemeler Ücret Ödemeleri Serbest Meslek Ödemeleri ÜCRETİN TARİFİ(GVK 61): İŞVERENE TABİ ve belirli bir İŞYERİNE BAĞLI olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerdir. SERBEST MESLEK KAZANCININ TARİFİ(GVK 65): Sermayeden ziyade şahsi mesaiye ilmi veya mesleki bilgiye veya ihtisasa dayanan ve ticari mahiyette olmayan işlerin iş verene tabi olmaksızın şahsi sorumluluk altında kendi nam ve hesabına yapılmasıdır. 24

25 Hekimlerin Ücretlendirme ve Vergilendirme Modelleri Serbest meslek faaliyetinde bulunan kollektif, adi komandit ve adi şirketler tarafından yapılan serbest meslek faaliyeti neticesinde doğan kazançlar da, serbest meslek kazancıdır(gvk 65/3). Serbest meslek faaliyetini mutad meslek halinde ifa edenler, serbest meslek erbabıdır. Serbest meslek faaliyetinin yanında meslekten başka bir iş veya görev ile devamlı olarak uğraşılması BU VASFI DEĞİŞTİRMEZ(GVK 66). 25

26 Hekimlerin Ücretlendirme ve Vergilendirme Modelleri Bizzat serbest meslek erbabı tarifine girmemekle beraber serbest meslek erbabını bir araya getirerek teşkilat kurmak veya bunlara sermaye temin etmek suretiyle veya sair suretlerle serbest meslek kazancından hisse alanlar da serbest meslek erbabıdır.(gvk 66/2) 26

27 Hekimlerin Ücretlendirme ve Vergilendirme Modelleri ÜCRET (GVK 61): İŞVERENE TABİ ve belirli bir İŞYERİNE BAĞLI olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerdir. İŞVEREN (GVK 62): Hizmet erbabını işe alan, EMİR ve TALİMATLARI dahilinde çalıştıran gerçek ve tüzel kişilerdir. 27

28 Hekimlerin Ücretlendirme ve Vergilendirme Modelleri HEKİMLERİN HASTANELERDE ÜCRETLİ OLARAK ÇALIŞMASI DURUMU: Hastane ile hekim arasında; Oda ve bölüm tahsisi (kirasız), Kendi adına onay almadan hasta kabul edememe, İzinsiz başka kuruluşta çalışamama, İzin,nöbet ve mesai saatlerinin hastane tarafından belirlenmesi Hizmet bedelinin çalışılan süreyle bağlantılı ödenmesi hükümlerini taşıyan sözleşmeler yaygın olarak yapılmaktadır. 28

29 Hekimlerin Ücretlendirme ve Vergilendirme Modelleri Bu Sözleşmeler de Hastaneler tarafından Sağlık İl Müdürlüğüne ibraz edilerek MEDULA sistemine kayıt edilmekte, hekim için çalışma izni verilmektedir. Bu konuyu düzenleyen, SGK ÖZEL SAĞLIK KURULUŞLARINDAN SAĞLIK HİZMETLERİ SATIN ALMA SÖZLEŞMESİ UYARINCA HİZMET AKDİ BELGELERİ (İŞ SÖZLEŞMELERİ) kuruma ibraz edilmektedir. 29

30 Hekimlerin Ücretlendirme ve Vergilendirme Modelleri Bu sözleşmelerde hukuken; emir talimat ilişkisinin tanımlandığı, Hekimlerin, hiyerarşik zincir içerisinde, işverenin direktifi altında çalışması, hizmet akdi gibi değerlendirilmelidir. Serbest meslek tanımındaki işverene tabi olmaksızın koşulu yerine gelmediği için vergisel anlamda ÜCRETTİR ve serbest meslek muamelesi yapılması halinde vergisel risk taşımaktadır. Bunun sonucunda da hastaneye, GV stopaj ve SSK primi riski tarh edilmesi doğabilir. 30

31 Hekimlerin Ücretlendirme ve Vergilendirme Modelleri - Nitekim 40 nolu VUK sirkülerinde de arada hizmet sözleşmesi bulunması, işverene tabiiyet, işyerine bağlılık, işverenin emir ve talimatları altında çalışma tespitleri, ücretin varlığına dayanak sayılmaktadır. - BU NEDENLE HASTANELERİN,HEKİMLERLE YAPACAKLARI SÖZLEŞMELERİN HİZMET AKDİ MAHİYETİNİ TAŞIYIP TAŞIMADIĞINA DİKKAT ETMESİ GEREKMEKTEDİR. Örnek: Sadece belirli cerrahi müdahaleyi yapmak için hastaneye gelen cerrah, hastaya doğrudan makbuz düzenleyecek, hastane masrafları ise hastane tarafından hastaya fatura edilecektir. 31

32 Hekimlerin Ücretlendirme ve Vergilendirme Modelleri Bu açıklamalar doğrultusunda hekimin kendi işyeri olması gerekmektedir. Sadece Belirli bir hastaneyle çalışır iken kendi işyerinde de hasta kabul edebilmesi, bütün mesaisiyle, hastaneye bir emir komuta zinciri ile bağlı olmak yerine BAĞIMSIZ faaliyet göstermesi, SADECE BELİRLİ VAKALAR VEYA BELİRLİ SAATLER İÇERİSİNDE KALMAK KAYDIYLA hastaneye hizmet vermesi durumunda serbest meslek faaliyetine devam ettiği kabul edilir. 32

33 Hekimlerin Ücretlendirme ve Vergilendirme Modelleri Bu durumda, hekim makbuz kesecek, hastane stopaj yaptıktan sonra KDV de içeren tutarı hekime ödeyecektir.hekim geçici vergi dönemlerinde ve yıl sonunda beyanname vererek GV stopajını mahsup edecektir. 33

34 Hekimlerin Ücretlendirme ve Vergilendirme Modelleri HEKİMLERİN LİMİTED VEYA ANONİM ŞİRKET KURARAK HASTANEYE HİZMET VERMELERİ: Bu durumda,hekimin ortak olduğu şirket,hastaneyle sözleşme yapar ve kendi ortak yada çalışanlarından temin edeceği doktorluk hizmetini yani işgücünü hastaneye, belli bir bedel mukabilinde tahsis eder. Bu durumda, şirket sözleşmedeki süreler içerisinde (örneğin her ay) hastaneye KDV li faturasını keser, bedeli tahsil eder. Şirket de ortaklarına bu bedeli kar payı olarak (duruma göre serbest meslek makbuzu karşılığında) dağıtır. 34

35 Hekimlerin Ücretlendirme ve Vergilendirme Modelleri ÖRNEK: (63 no lu KDV Sirküleri) (C) özel hastane işletmesinin ortağı olan Doktor (A), hem ortağı olduğu hastanede hem de haftanın üç günü (D) özel sağlık merkezinde çalışmaktadır. Doktor (A)'nın, haftanın üç günü (D) özel sağlık merkezinde belirli bir bedel karşılığında çalışması hususunda her iki işletmenin anlaşmış olması ve bu hizmetin (C) tarafından (D)'ye fatura edilmesi halinde, söz konusu işlem işgücü temin hizmeti kapsamında değerlendirilecek ve işlem bedeli üzerinden hesaplanan KDV, (D) tarafından 9/10 oranında tevkifata tabi tutulacaktır. Ancak, Doktor (A)'nın, haftanın üç günü (D) özel sağlık merkezinde belirli bir bedel karşılığında çalışması hususunda her iki işletme arasında bir anlaşma olmaması ve bu hizmetin (C) tarafından (D)'ye fatura edilmemesi halinde, (A) tarafından (D) özel sağlık merkezine verilen hizmet, ücret niteliğinde olmadığından serbest meslek faaliyeti çerçevesinde vergilendirilecektir. 35

36 Hekimlerin Ücretlendirme ve Vergilendirme Modelleri ÖRNEK: (63 no lu KDV Sirküleri) Sağlık Bakanlığına bağlı (H) hastanesi laboratuar hizmetlerini (L) laboratuar firmasından temin etmektedir. (L) laboratuar firmasının personeli hastaneye ait laboratuarda doktorlar tarafından istenilen tahliller için kan, idrar vb. örnekleri almakta, gerekli analizleri, hastaneye ait cihazları kullanarak yapmakta ve sonuçları ilgili doktorlara bildirmektedirler. Bu işe ilişkin sözleşmede, laboratuar hizmetinin (L) laboratuar firmasına hizmet akdiyle bağlı elemanlar tarafından (H) hastane yönetiminin sevk, idare ve kontrolü altında ve (H) hastanesine ait araç ve gereçlerle verileceği ifade edildiğinden, bu hizmet "işgücü temin hizmeti" kapsamında değerlendirilerek hizmet bedeli üzerinden hesaplanan KDV, (H) hastanesi tarafından 9/10 oranında tevkifata tabi tutulacaktır. Laboratuar hizmetinin hastane yönetiminin tahsis ettiği bir bölümde, (L) firmasının kendi araç ve gereçleri ile sunulması veya alınan örneklerin (L) firmasının hastane dışındaki işyerine götürülerek orada gerekli analizler yapıldıktan sonra sonuçların bildirilmesi şeklinde ifa edilmesi halinde, işgücü temin hizmeti kapsamında KDV tevkifatı yapılmayacaktır. Öte yandan, Sağlık Bakanlığı 5018 sayılı Kanuna ekli cetvellerde yer aldığından (H) hastanesine verilen bu analiz hizmeti Tebliğin (3.2.13) bölümü kapsamında 5/10 oranında KDV tevkifatına tabi tutulacaktır. 36

37 Hekimlerin Ücretlendirme ve Vergilendirme Modelleri ÜCRETTE VERGİ VE SİGORTA YÜKÜ HASTANE HEKİM VERGİ YÜKÜ %35 Ek Vergi Yok SİGORTALILIK Tavandan SGK İşçi ve İşveren Primi Yok KDV Yok Yok YASAL BELGE VE KAYITLAR Ücret Bordrosu Defter ve Belge Yok 37

38 Hekimlerin Ücretlendirme ve Vergilendirme Modelleri SERBEST MESLEK ERBABINDA VERGİ SİGORTA YÜKÜ HASTANE HEKİM VERGİ YÜKÜ (Stopaj/Geçici Vergi) %20 %15-%35 SİGORTALILIK SGK Primi Yok 4/b Sigorta Primi KDV %8 Tahsil Edip Yatırır YASAL BELGE VE KAYITLAR Belgeleri Yasal Defter Kayıtlarına Aktarır Belge Düzenler ve Defter Tutar 38

39 Hekimlerin Ücretlendirme ve Vergilendirme Modelleri ŞİRKETTE VERGİ SİGORTA YÜKÜ HASTANE HEKİM VERGİ YÜKÜ (Stopaj/Geçici Vergi) Yok %20+%12 (Kar Dağıtımı Halinde) SİGORTALILIK SGK Primi Yok 4/b Sigorta Primi Var KDV %8-? Tahsil Edip Yatırır Vergi idaresi hekimlerin serbest meslek makbuzu kesip hizmet vermelerinde %8 KDV yi kabul ederken, şirketinin fatura kesmesini %18 KDV ye tabi tutuyor! 39

40 Tıbbi Görüntüleme,Tahlil, EKG gibi Faaliyetler Serbest meslek faaliyetinin tanımında sermaye geri planda,mesleki bilgi ön plandadır.eğer faaliyet sırasında kullanılan cihaz ve teçhizat önemli yatırımı gerektiriyorsa artık ticari faaliyet kapsamına girmektedir. (örneğin; diş hekiminin faaliyeti serbest meslek, diş protezcisinin faaliyeti ticari faaliyettir.) 40

41 Tıbbi Görüntüleme,Tahlil, EKG gibi Faaliyetler Röntgen, ultrason, tahlil laboratuarı gibi faaliyetler (hekimin aynı yerde mesleki faaliyette bulunmaması halinde ) ticaridir. ANCAK HEKİM TEŞHİS VE MUAYENEYİ YAPTIĞI YERDE FAALİYETİN DEVAMI OLARAK BU HİZMETİ VERİYOR İSE; MESLEKİ FAALİYETİN DEVAMI OLDUĞU İÇİN SERBEST MESLEK FAALİYETİ SAYILIR. 41

42 Tıbbi Görüntüleme,Tahlil, EKG gibi Faaliyetler Hastane kazançları da ticari kazanç sayılmasına rağmen, hekimlerin ayakta hasta muayene ve tedavi ettiği poliklinik ve dispanser faaliyeti de serbest meslek faaliyeti sayılmaktadır. 42

43 Tıbbi Görüntüleme,Tahlil, EKG gibi Faaliyetler TİCARİ FAALİYET VE SERBEST MESLEK FAALİYETİNİN GETİRECEĞİ YÜKÜMLÜLÜKLER: Ticaret erbabı; Bilanço (veya işletme) esasına göre defter tutar. Fatura keser, ödeme kaydedici cihaz bulundurur.(yurtdışından bu hizmet ithal edildiğinde KV stopajı yapılmaz) Ticari kazançta tahakkuk esası geçerlidir. Serbest meslekte KDV tarifenin altında bir ücretten alınamaz. 43

44 Tıbbi Görüntüleme,Tahlil, EKG gibi Faaliyetler Serbest meslek erbabı; Serbest meslek kazanç defteri tutar (Hekimler, protokol defterinde serbest meslek kazanç defterine ilişkin bilgileri gösterirse ayrıca bu defteri tutmasına gerek yoktur), POS cihazı bulundurur, Serbest meslek makbuzu keser. Serbest meslek kazancında tahsil edilemeyen kazanç beyan edilmez. 44

45 Özel Hastanelerin SGK dan Tahsil Edemediği Hizmet Bedellerinin Durumu SGK özel sağlık kuruluşlarıyla yaptığı protokol ile sigortalı hastalar için bu kuruluşlardan teşhis, tedavi hizmetleri almaktadır. Ancak, SGK kendisine hastanelerin kestiği faturalardaki hizmetin yerindeliği ile bedelin protokole uygunluğu ve doğruluğunu denetlemekte ;verilmeyen hizmet, tanımlanmamış ilaç ve hizmet, yüksek fiyat gibi gerekçelerle, faturaları KESİNTİ yaparak ödemektedir. 45

46 Özel Hastanelerin SGK dan Tahsil Edemediği Hizmet Bedellerinin Durumu VUK ve KURUMLAR VERGİSİ AÇISINDAN Gelir faturanın kesilmesi ile tahakkuk etmiştir. Gelir hesaplarına alınmalıdır. Ancak, KANAAT VERİCİ BİR VESİKAYA GÖRE TAHSİLİNE İMKAN KALMAYAN ALACAKLAR kapsamında değerlendirilerek bu mahiyete girdiği andan itibaren mukayyet değeriyle ZARARA GEÇİRİLEREK YOK EDİLİRLER.(VUK 322)(Burada dönem kayması olmadığı sürece bir vergi yükü olmamaktadır.) 46

47 Özel Hastanelerin SGK dan Tahsil Edemediği Hizmet Bedellerinin Durumu Ancak KDV yönünden, Mali idare önceleri ( Tarih ve B.07.1.GİB.0.29/ sayılı özelge de KDV MAD 35 işlemin gerçekleşmemesi,işlemden vazgeçilmesi veya sair sebeplerle matrahta değişiklik olursa bu işlemi yapanlar,..vergiyi değişikliğin vuku bulduğu dönem içinde değiştirirler.) Kdv nin düzeltilmesine izin verir iken tarih ve B.07.1.GİB VUK-2-38 da ki özelge de; 47

48 Özel Hastanelerin SGK dan Tahsil Edemediği Hizmet Bedellerinin Durumu Sağlık hizmetinden yararlanan SGK nın fatura bedelini herhangi bir şekilde düşük ya da reddedilen miktar kadar eksik ödemesi durumunda ödenmeyen kısmın faturayı düzenleyen hastaneniz tarafından hasılattan çıkarılması, Vergi Usul Kanununun alacaklarda amortisman (değersiz alacaklar) hükümlerine göre mümkün bulunmaktadır. Teslim ve hizmetlerin bedelinin SGK dan tahsil edilememesi, bu bedel üzerinden hesaplanacak katma değer vergisinin beyan edilmesine engel teşkil etmemektedir. Ancak, fatura tutarından Kurum tarafından yapılan kesinti içerisinde yer alan katma değer vergisinin de iç yüzde yöntemiyle hesaplanarak alacağın aslı ile birlikte gider hesaplarına intikal ettirilmesi mümkündür. denilmektedir. 48

49 Özel Hastanelerin SGK dan Tahsil Edemediği Hizmet Bedellerinin Durumu BİR BAŞKA KARARDA İSE; Danıştay 9. Dairesi de, 31/03/2010 tarih ve E: 2008/5755, K: 2010/1567 sayılı kararında; özel hastane işleten şirketin sağlık hizmeti verdiği resmi kurumlar adına düzenlediği fatura bedellerinin bir kısmının bu kurumlarca ödenmemesi durumunda eksik ödenen fatura tutarının Katma değer Vergisi Kanununun 35. Maddesi kapsamında değerlendirilerek indirim konusu yapılmasında hukuki bir engel ulunmadığına karar vererek Yargının da görüşünün de 2005 yılında verilen özelgede ki gibi olduğunu vurgulamıştır. 49

50 Özel Hastanelerin SGK dan Tahsil Edemediği Hizmet Bedellerinin Durumu SONUÇ Çalışma konumuzun değerlendirilmesi sonucunda büyük bir çoğunlukla söz konusu işlemlerin VUK nun 322 ve KDV Kanununun 35. Maddelerinde yapılan düzenlemeler çerçevesinde çözüme kavuşturulabileceğine karar verilmiştir. Mali İdarenin 2005 yılı özelgesinde belirttiği görüşleri ile Yargının görüşü de benzer doğrultudadır. Ancak gerek uygulama birliğinin sağlanması ve gerekse de ortaya çıkan uyuşmazlıkların önlenebilmesi açısından konunun daha genel bir düzenlemede ele alınarak değerlendirilmesinin faydalı olacağına inanıyoruz. 50

51 SGK Muayene Katılım Payının Tahsilinde Düzenlenecek Belge 2008 yılında yayınlanan SGK GT ile sağlık kuruluşlarında muayene edilen kişilerden SGK adına muayene katılım payı tahsil edilmektedir. Bu bir tahsilat işleminden ibarettir. Hastaya bir mal ve hizmet satışı yoktur. FATURA DÜZENLENMESİNE GEREK YOKTUR Öte yandan; kredi kartı ile tahsilatı yapılan muayene katılım paylarının KDV Beyannamesinde I no lu Tablonun 6 ıncı satırına dahil edilmeksizin, 45 numaralı Kredi Kartı ile Tahsil edilen Teslim ve Hizmet Bedelleri satırında beyan edilecektir. 51

52 Son Kullanım Tarihi Geçen Tıbbi Malzemede KDV Sorunu Maliye Bakanlığı uzun bir süre, ters görüşte olmasına rağmen yorum değiştirmiş ve 113 sayılı KDV GT ve 57 nolu KDV sirkülerinde Sağlık Bakanlığınca kullanımı yasaklanan, kullanım süresi geçmiş ve imha edilen tıbbi malzemeyi de ZAYİ OLAN MAL şeklinde değerlendirilerek, bunlara isabet eden KDV nin, 1 nolu KDV Beyannamesinin İlave Edilecek KDV satırına dahil edilmek suretiyle indirim hesaplarından çıkarılması ve gider olarak dikkate alınması gerektiğini belirtmiştir. 52

53 Son Kullanım Tarihi Geçen Tıbbi Malzemede KDV Sorunu Ancak,değerinde düşüklük olduğu halde zararına satılan mallar için KDV indirim hakkı sürmektedir. Öte yandan son kullanım tarihi geçmiş, hasar görmüş, miadı dolmuş, bozulmuş, ekonomik değerini kaybetmiş, insan sağlığını tehdit eden ilaç ve sağlık malzemelerinin imha edilmesi halinde, takdir komisyonunca takdir edilerek emsal bedeli ile maliyet bedeli arasındaki tutarın stok maliyetinden indirilerek dönem kazancının tespitinde gider olarak yazılması mümkündür. 53

54 DİĞER ÖZELLİKLİ BAZI DURUMLAR Turistlere Verilen Hizmetler Özel Hastanelerce turistlere yapılan hizmetler, hizmetten Türkiye de yararlanıldığından ihracat istisnası kapsamında değerlendirilemez. Yurtdışından Alınan Komisyon Faturaları Özel Hastanelerce yurtdışından komisyon faturası karşılığı gönderilen hastalar nedeniyle yurtdışında mukim firmalardan alınan hizmetler, hizmetten yurtiçinde faydalanıldığından KDV ye tabidir. Yurtdışında yerleşik firmaya ödenen komisyon bedeli üzerinden hesaplanan KDV sorumlu sıfatıyla ödenip indirim konusu yapılacaktır Yabancı Ülke Diplomatlarına verilen Sağlık Hizmetleri Yabancı ülke diplomatlarına verilen sağlık hizmetlerinde, istisnanın fatura üzerinden uygulanmasına son verilmiştir. Düzenlenen faturalarda KDV gösterilerek beyan edilmesi gerektiği unutulmamalıdır. 54

55 Hastanelerde Muhasebe Uygulama Alanları İş akışlarının çok iyi oluşturulması gerekir. Finansal Muhasebe Maliyet Muhasebesi Tıbbi Muhasebe GİDER YERİ=GELİR YERİ 55

56 FİNANSAL MUHASEBE SÜRECİ ENVANTER DEFTERİ AÇILIŞ ENVANTERİ, AÇILIŞ BİLANÇOSU DÖNEM SONU BİLANÇOSU GELİR TABLOSU TİCARİ İŞLEMLER -BELGELER- YEVMİYE DEFTERİ -MADDELER- BÜYÜK DEFTER -HESAPLAR- GENEL KESİN MİZAN AYLIK MİZANLAR GENEL GEÇİCİ MİZAN DÖNEM SONU MUHASEBE İŞLEMLERİ(ENVANTER İŞLEMLERİ, HESAPLARIN KAPATILMASI) 56

57 MALİYET MUHASEBESİ SÜRECİ STOKLARIN AMBARA ALINMASI ÜRETİM FAKTÖRLERİNİN SÜRECE GİRMESİ ÜRETİMİN TAMAMLANMASI İLKMADDE MALİYETİ+İNSANGÜCÜ MALİYETİ+GENEL ÜRETİM MALİYETLERİ=ÜRETİM(HİZM ET/MAMUL MALİYETİNİN HESAPLANMASI) FİNANSAL MUHASEBE MALİYET KONTROLÜ VE ANALİZİ 57

58 TIBBI MUHASEBE SÜRECİ HASTA VEYA HASTALIKTAN ŞÜPHE EDEN TANI+TEDAVİ SAĞLIKLI TABURCU VEYA ÖLÜM GİRDİ KALİTE ÇIKTI MEMNUNİYET SIFIR HATA FATURALANDIRMA 58

59 HASTANE KAYITLARI Kurumlarda kağıt üzerinde tutulan, kurum dışına çıkmayan ve hukuken ıslak imza gerektirmeyen poliklinik defterleri, laboratuar defterleri, yatan hasta takip kartları, anamnez formları, tedavi takip kartları gibi sağlık kayıtları ve belgeleri, lüzumu halinde istenilen içerik ve formatta çıktıları alınacak şekilde olmak şartı ile, elektronik imza uygulamaları yaygınlaşana kadar, belirtilen standart ve kurallar çerçevesinde gerekli yedekleme ve güvenlik önlemleri alınarak yapılandırılan kurumlar sadece elektronik ortamda tutabilir, iş ve işlemler bu ortamda gerçekleştirilebilir 59

60 Sağlık İşletmelerinde Muhasebe Sistemleri ÖZEL HASTANE FİNANSAL MUHASEBESİ (THP, UFRS, VUK, TTK, SPK) GENEL ve MERKEZİ BÜTÇE MUHASEBESİ (1050 Sayılı Muhasebe-i Umumiye Kanunu, Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu, Sayılı Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliği, Devlet Muhasebesi Standartları, 4734 Sayılı Kamu İhale Kanunu, 6245 sayılı Harcırah Kanunu, 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu ve yönetmelikleri) (SB, MEB, YÖK, Belediyeler, MB, MSB, SAYIŞTAY) DÖNER SERMAYE MUHASEBESİ (Tekdüzen Muhasebe Sistemi)(Sayıştay, Maliye Bakanlığı) DERNEK VEYA VAKIFLAR MUHASEBESİ (Dernekler Kanunu, Türk Medeni Kanunu Vakıflar Hakkındaki Tüzük)(İçişleri Bakanlığı, Vakıflar Genel Müdürlüğü) TAŞINIR MALLARA İLİŞKİN MUHASEBE (Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu, Taşınır Mal Yönetmeliği, Genel Yönetim Muhasebe Standartları) 60

61 GİDERLER GİDER TÜRLERİNE GÖRE GİDERLER İŞLETME FONKSİYONLARIN A GÖRE GİDERLER GİDER MERKEZLERİNE GÖRE GİDERLER YÜKLENME BİÇİMİNE GÖRE GİDERLER FAALİYET HACMİNE GÖRE GİDERLER KONTROL EDİLEBİLİRLİĞİNE GÖRE GİDERLER FİİLİ OLMA DURUMUNA GÖRE GİDERLER İlk Madde ve Malzeme Giderleri İşçi Ücret ve Giderleri Memur Ücret ve Giderleri Dışarıdan Sağlanan Fayda ve Hizmet Giderleri Vergi, Resim ve Harç Giderleri Amortisman ve Tükenme Payları Finansman Giderleri Çeşitli Giderler Genel Yönetim Üretim Giderleri Pazarlama, Satış ve Dağıtım Giderleri Satın alma Giderleri Finansman Giderleri Araştırma ve Geliştirme Giderleri Esas Üretim Gider Merkezi Giderleri Yardımcı Üretim Gider Merkezileri Giderleri Yardımcı(Destek) Gider Yerleri Giderleri Direkt Giderler Endirekt Giderler Sabit Giderler Değişken Giderler Karma Giderler Kontrol Edilebilen Giderler Kontrol Edilemeyen Giderler Fiili Giderler Standart Giderler 61

62 Sağlık İşletmelerinde Gider Yerleri Esas Üretim Gider Merkezleri Giderleri: İşletmenin ana faaliyet konusu olan mamul ya da hizmetin üretildiği ana gider merkezleridir. Örneğin, bir hastanede sağlık hizmetlerinin sunulduğu veya hastayla buluştuğu poliklinik, servis gibi yerler esas üretim gider merkezleridir KBB polikliniği giderleri, Kardiyoloji polikliniği giderleri, Pediatri polikliniği giderleri, KBB servisi giderleri, Kardiyoloji servisi giderleri, Pediatri servisi giderleri gibi vs 62

63 Sağlık İşletmelerinde Gider Yerleri Yardımcı Üretim Gider Merkezleri Giderleri: Esas üretim gideri dışında kalan, işletmenin ana faaliyet konusu olan mamul ya da hizmetin üretilmesiyle doğrudan ilişkisi olmayan, ancak faaliyetlerin sürdürülebilmesi için gerekli olan gider merkezleridir. Örneğin, bir hastanede sağlık hizmetinin sunulmasına katkı sağlayan laboratuar, röntgen birimi, tomografi birimi gibi yerler yardımcı üretim gider merkezleridir. Laboratuar birimi giderleri, Röntgen birimi giderleri, Tomografi birimi giderleri gibi 63

64 Sağlık İşletmelerinde Gider Yerleri Yardımcı (Destek) Hizmet Gider Merkezleri Giderleri: İşletmenin ana faaliyet konusu olan mamul ya da hizmetin üretiminin dışında faaliyet gösteren ve tüm gider merkezlerine destek veren gider merkezleridir. Örneğin, bir hastanede sağlık hizmetinin sunulduğu poliklinik gibi esas gider merkezlerinin, hizmetin sunumuna katkı sağlayan laboratuar gibi Başhekimlik giderleri, Finansman birimi giderleri, Kalite birimi giderleri, Hasta kabul birimi giderleri, Ev idaresi birimi giderleri, Yemekhane giderleri gibi 64