Çev: Müjde ERD NÇ, O uzhan KÖSE

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Çev: Müjde ERD NÇ, O uzhan KÖSE"

Transkript

1 Sahra alt Afrika'da Sa l k Problemleri ve Bunlar n Çözümünde Kalk nma Yard mlar n n Rolü: Etiyopya Örne i Gashaw Mengistu Ulusal AIDS Araflt rmalar Merkezi, NARC Çev: Müjde ERD NÇ, O uzhan KÖSE HIV/AIDS in Etiyopya daki Mevcut Durumlar Durum Analizi: Etiyopya, Sahra alt Afrika da AIDS ten ciddi biçimde etkilenen en kalabal k ikinci ülkedir y l n n ortalar nda Etiyopya n n nüfusu 73 milyona ulaflm flt r ve nüfusun 2025 y l na kadar y ll k %2 nin üzerinde bir h zla artmaya devam edece i tahmin edilmektedir. Etiyopya n n nüfusunun %43 ü 15 yafl n alt nda olmakla birlikte k rsal nüfus, toplam nüfusun %84 ünü oluflturmaktad r y l nda yap lan tahminlere göre ülkedeki kifli HIV/AIDS ile yaflamaktad r; bunlar n kadar k rsal alanlarda, kadar ise flehirlerde yaflamaktad r yafl grubunda HIV/AIDS tafl yan kad n say - s, bu virüsü tafl yan erkek say s ndan fazlad r. Otuz yafl üstündeki kesimde ise HIV/AIDS virüsü tafl yan erkek say s daha yüksektir. Ayn flekilde tahmin edilmektedir ki; toplam yeni AIDS vakas ve HIV virüsü bulaflma vakas görülmüfltür. Bunlardan kadar HIV pozitifli do um vakalar olmakla birlikte kifli AIDS yüzünden ölmüfltür. Tahminlere göre 0 14 yafl grubunda AIDS yüzünden annesini kaybetmifl ; babas n kaybetmifl ve hem annesini hem de babas n kaybetmifl çocuk bulunmaktad r y l nda görülen tüberküloz vakas n n %32 si HIV/AIDS yüzünden oluflmufltur. AIDS yafl aras ndaki yetiflkinlerin ölüm nedeni olarak %34 lük bir orana sahiptir ve flehir nüfus içinde bu oran %66,3 tür mali y l nda (Temmuz 1, Haziran 30, 1998) kay tl VCT müflterisinin % 13,7 sinde HIV virüsü pozitif ç km flt r ( %15,7 kad n nüfusu içinde ve %11,6 erkekler aras nda). Bu tahminler, her ne kadar salg n n yavafl bir flekilde azald n gösterse de ulafl lmas gereken nokta göz önünde bulunduruldu unda de iflikli in yetersiz oldu u anlafl lmaktad r. Problemin ciddiyeti aç s ndan HIV yayg nl nda cid-

2 366 Sahra Alt Afrika / Sub-Saharan Africa di bir azalman n görülebilmesi için belli bir dönemin geçmesi gerekecektir. Her ne kadar HIV/AIDS i önlemek için gerekli olan olanaklara ulafl m, bu olanaklar n kullan m, tedavi hizmetleri ve bak m gibi konularda ilerlemeler olsa da Etiyopya daki bu sorun yak n gelecekte çözülemeyecek gibi görünmektedir. Bütün zorluklara ra men, Etiyopya hükümeti ve ortaklar salg n kontrol alt na için ciddi çal flma içindedirler ve flu ana kadar elde edilen sonuçlar umut vericidir. Ulusal Tepkiler HIV/AIDS salg n na karfl mücadelede izlenecek politikalar belirlemesi, gereken siyasi yap y kurmas hususunda hükümete güven duyulmaktad r. Bu politikalar, 1998 de genifl kapsaml bir HIV/AIDS politikas n n uygulanmaya bafllanmas n, 2000 y l nda Ulusal AIDS Konseyi ve Genel Sekreterli inin kurulmas ile Ulusal Mücadele için Stratejik Çerçeve Program n n bafllat lmas n da kapsamaktad r. HIV / AIDS Önleme ve Kontrol Merkezi (HAPCO) 2002 y l nda kurulmufltur. Söz konusu merkez, HIV /AIDS e karfl ulusal mücadelenin bir parças olarak bir befl y ll k ( ) ulusal stratejik çerçeve program gelifltirmifl ve bunu uygulamaya koymufltur. Bu çerçeve program nda dokuz öncelik belirlemifltir: IEC/BCC, kondom kullan m n n teflvik edilmesi, VCT, STDS yönetimi, kan güvenli i, PMTCT, bak m ve destek, yaflama/insan haklar n n gözetimi ve araflt rma. Gelecek dört y l için öngörülen plan ise ( ), önleyici bak m ve deste in teflviki, tedavi hizmetleri ve flart koflulan zorlu hedeflere odaklan lmaktad r. Plana göre, bütün planlar n uygulanmas, sektörel çeflitlilik, sorumlulu un paylaflt r lmas, toplumun seferberli i ve sahiplik, ortakl k ve AIDS yönetiminin prensiplerine odaklanmal d r. Befl y ll k stratejik plan n uygulanmas yla birlikte son 1,5 y l içinde umut verici baflar lar gözlemlenmifltir. Bunlar içinde sa l k çal flanlar n n e itimi ve görevlendirilmesi, özellikle belli k rsal alanlarda çeflitli sa l k kurulufllar n n kurulmas, ART, HCT VE PMTCT hizmetlerinin artt r lmas ve toplumun daha genifl kapsaml olarak IEC/BCC e, sosyal hizmetlere ve bak m hizmetlerine ve di er aktivitelere kat l m bulunmaktad r. Her ne kadar tekrar yap lanma sürecinden bu yana çok fazla geliflme kaydedilmifl olsa da, ulusal uygulama kapasitesi hala afl lmas gereken en önemli sorun olarak önümüzde durmaktad r y l n n Mart ay nda Etiyopya da AIDS e karfl Ulusal Ortakl k Forumu nun uygulamaya koyulmas koordinasyon sorunlar na ulusal düzeyde çözüm bulma çabalar yans t lmaktad r. HIV virüsü, Etiyopya da ilk defa 1984 y l nda görülürken, ilk iki AIDS vakas 1986 y l nda kay tlara geçmifltir y l nda Ulusal AIDS çal flma kolu oluflturulmufl ve Ulusal AIDS Kontrolü Program (NACP) 1987 y l nda MOH da bir flube olarak kurulmufltur. Hastal n yay lmas na neden olan birçok farkl faktör bulunmaktad r. Bunlar n içinde cinsel iliflkiyle bulaflan hasta-

3 Sa l k ve Kalk nma Yard mlar 367 l klar n varl, kad n erkek eflitli inin sa lanamam fl olmas, birden fazla cinsel partner, fahiflelik, güvenli olmayan kan nakli ve anne karn nda ya da emzirme aflamas nda virüsün bebe e bulaflmas temel faktörler olarak s ralanabilir. Hastal n Önlenmesi ve Kontrolü Sa l k Bakanl taraf ndan gelifltirilen ilk HIV/AIDS karfl t program, ilk HIV vakalar n n tespit edilmesinden k sa süre sonra 1985 y l nda olmufltur. NACP nin en önemli baflar lar aras nda bir kontrol sisteminin kurulmas, e itim verilmesi ve risk gruplar n n harekete geçirilmesi (CSW ler ve kamyon floförleri) ve onlara psikolojik ve maddi deste in sa lanmas bulunmaktad r. Hükümet, ulusal iflbirli i kapasitesini artt rmak amac yla birçok HIV/AIDS program n uygulamaya sokmufltur. Baz model görevler, biyomedikal araflt rma alan nda ve hastal kla mücadele programlar nda baflar l olmufltur. Ancak birçok farkl nedenden dolay arzulanan kapasitenin büyük ço- unlu u infla edilememifltir. Bunun bafll ca nedenleri aras nda bürokratik güçlükler, personelin devaml l n n sa lanamamas, kaynaklar n hazmetme kapasitelerinin yetersizli i bulunmaktad r. Nüfus içinde HIV/AIDS e karfl bilincin yükselmesi ve kondom eriflebilirli inin artmas koruyucu davran fl biçimlerinin artmas n da beraberinde getirmifl, ancak elde edilen baflar lar dengesiz kalarak hastal n denetlenmesine olanak sa lamam flt r. Her ne kadar Etiyopya da kondom sat fllar, kondom kullan m na karfl negatif yaklafl mlar beraberinde getirse de lise ö rencileri aras nda yap lan risk alma ve korunmaya yönelik davran fl biçimleriyle ilgili bir psikolojik çal flma davran flsal bariyerler azald nda kondomun daha kolay kabul edildi ini göstermektedir. Kondom kullan m n günah olarak kabul eden do urganl kla ilgili koyu dinsel inançlar zamanla afl labilir. Toplum içinde lekelenme korkusu, kiflilerin HIV virüsü tafl d klar n saklamalar na neden olurken, daha güvenli seksüel davran fl biçimleri hakk nda tart flmaya girmelerini önlemektedir. HIV konusunun ahlaksal yönü kiflilerin bu konuda koruyucu önlemler almalar n önlemektedir. VCT gibi önleyici hizmetler, talebin h zla artmas na karfl n Etiyopya da halen yetersizdir. Bu eksikli in yan s ra, standardizasyon ve kalite sorunlar hizmetler aç s ndan en önemli sorunlard r. Anneden Çocu a Virüsün Bulafl m n n Önlenmesi (PMTCT) Etiyopya da hamile kad nlar n yaln zca üçte biri do um öncesi bak mdan yararlanabilmekte ve %10 dan daha az bu bak m bir sa l k kuruluflunda alabilmektedir. Tahminlere göre y lda 115,000 HIV tafl yan kad n do um yapmakta ve yeni do an bebeklerin yaklafl k 40,000 kadar hastal kla do maktad r. Anneden çocu a AIDS bulaflmas n önleme konulu Ulusal K lavuz, 2001 y l nda MOH taraf ndan yay nlanm flt r. Nigat Projesi, 2003 y l na kadar ülkedeki tek PMTCT program olmufltur. PMTCT hizmetleri, Addis Ababa da 3

4 368 Sahra Alt Afrika / Sub-Saharan Africa hastanede ve 20 sa l k merkezinde uygulanmaktad r. 20,000 in üzerinde anne PMTCT hizmetlerinden yararlanm fl ve bunlar n 800 kadar na anne/ bebek olarak Niverapine verilmifltir y l n n A ustos ay nda Ulusal PCMTCT nin bir parças olarak Amerikan Hükümeti nin destekledi i anne ve çocuklar n AIDS ten korunmas giriflimi dâhilinde Hareg projesi bafllat lm flt r. Hareg Program, 27 alan için temel de erlendirmeler yaparken; seçilen bölgelerden bak m uzmanlar n n ve program müdürlerinin yetifltirilmesi için e itim verilmifl ve bölgesel planlama toplant lar gerçeklefltirilmifltir. Bu program dâhilinde 2004 ün Mart ay nda PMTCT hizmetleri verilmeye bafllanm flt r ün Eylül ay ndan bu yana toplam 80 sa l k görevlisi PMCTCT alan ndan yetifltirilmifltir Etiyopya mali y l göstergelerine göre (1 Temmuz Haziran 1998), toplam 52,428 hamile kad n HIV testine tabi tutulurken, bunlardan 4,172 si (%8) pozitif ç km flt r. Bu insanlardan 2,208 (%52,9) tane hamile kad na ve 1,341 (%32) bebe e PMTCT için Niverapine verilmifltir. Tedavi Etiyopya da ART program 2003 y l nda uygulamaya koyulmufltur, ancak bu uygulama genel olarak tedaviyi parasal yönden karfl layabilecek olan kiflilere yöneliktir. Program n bafl nda ayl k maliyet, tedavi için seçilen ilac n özelliklerine göre 30 ila 90 dolar olarak de iflmekteydi. Bu maliyet 36 ila 80 dolar aras nda de iflen CD4 hesaplar n kapsam yordu. fiu anda uygulanan ART hizmet modeli, doktorlar taraf ndan idare edilen hastane ve sa l k merkezi hizmetlerine dayanmaktad r. ART tak m için görevlilerin seçimi hizmetlerin kalitesini garanti etmeye yöneliktir. Her tak mda bir doktor, hemflire /dan flman, eczac ve laboratuar teknisyeni bulunmaktad r. Sadece e itim alm fl olan doktorlar ve eczac lar ARV ilaçlar n yazabilirler. Etiyopya da ART program ndan yararlan labilirli in artt r labilmesi için belli say da giriflim söz konusudur. Bunlar aras nda Global Fon (GF) ve AIDS için Baflkan n n Acil Plan (the President s Emergency Plan for AIDS Relief) (PEPFAR), Etiyopyal Kuzey Amerikal Sa l k Görevlileri Birli i (ENAHAPA) ve GF ve PEPFAR en önemlileri olarak Etiyopya K z l Haç n n giriflimleri bulunmaktad r. MSF Hollanda taraf ndan desteklenen Tigray daki bir alanda, her ne kadar limitli düzeyde olsa da ART hizmetleri bedava verilmeye bafllanm flt r. Sa l k Bakanl, antiviral ilaçlar n kullan m, gönüllü HIV dan flmanl, HIV testi, prosedürlerin ve ilaç kullan m n n düzgün olarak uygulanmas ve sa l k görevlilerin e itimi için rehberler yay nlam flt r in Ocak ay nda Etiyopya Hükümeti AIDS Tedavisine Eriflimin Artt r lmas, Haritas program n devreye sokmufltur. Bu plan, 2008 y l na kadar bütün AIDS hastalar için ART ye evrensel eriflimi sa lamay planlamaktad r. Plana göre Aral k 2006 sonuna kadar 100,000 hastan n bun-

5 Sa l k ve Kalk nma Yard mlar 369 dan yararlanmas hedeflenmekte idi. Aral k 2006 n n sonunda ülke çap nda 132 merkezde 100,000 hasta ART ye bafllam flt r. Bunlardan yaklafl k olarak 53,000 i hali haz rda tedavi alt nda olmakla birlikte, 18,384 ü 2006 y l n n ilk alt ay nda kay t olmufllard r yafl grubunda 213,306 (%76,8) ve 0 14 yafl grubunda 43,055 (%15,5) kifliyi kapsayan toplam 277,757 kifli 2005 y l nda ART ye gereksinim duymufltur. PLWHA için Bak m ve Destek Etiyopya da AIDS vakalar n n h zla artmas ve hastanelerdeki afl r doluluk oran, birçok aileyi ve inanca dayal kurumlar, sivil toplum örgütlerini ve özel kurumlar içine alan uygun, sürdürülebilir evde bak m ve destek hizmetlerini gerektirmektedir. Etiyopya da evde bak m hizmetleri ulusal bir strateji olarak kabul edilmifl ve 1996 ve 2001 y llar nda bu hizmetlerin düzenlenmesi için ulusal yönergeler; 2006 y l nda e itim kitapç klar yay nlanm flt r. Birçok aile PLWHA y desteklese de bak m süresi ve kalitesi eflit olmamaktad r. Bu durumun sebebi büyük oranda toplumda damgalanma endiflesi ve kaynak yetersizli idir, hatta baz PLWHA uygulamalar ndan tamamen vazgeçilmektedir. Lekelenme duygusunun a rl, ailede ve toplumsal çevrelerdeki ayr mc l k birçok PLWHA n n aç klanmas n geciktirmektedir. PLWHA hizmetlerini vermekte olan di er gruplar, bireyler, sivil toplum örgütleri, sa l k görevlileri, kurumlar ve gönüllüler için PLWHA, e itimin sa lanmas, dan flmanl k, sosyal destek hizmetleri ve t bbi destek için özellikle uygun bulunmaktad r. Etiyopya Davran fl zleme Etüdü (BSS) Etiyopya da ilk davran fl izleme etüdü, HIV/AIDS ile ilgili konulardaki bilgi düzeyini, davran fl biçimlerini ölçme ve de erlendirme, bunun sonucunda toplumun alt tabakalar nda HIV riskinin yüksek oldu u kesimlerde- bayan seks iflçileri, uzun yol sürücüleri, k rsal alanda yaflayanlar ve gençler gibi- HIV/AIDS e iliflkin e ilimi izlemek amac yla 2002 y l nda yap lm flt r. BSS bulgular na gore, çal flma grubunun %98 den fazla bir oran k rsal kesimde yaflayanlar d fl nda HIV/AIDS in fark ndayd. Çal flma grubunun neredeyse tamam en az ndan bir korunma yönteminin fark ndayd ; yaklafl k %86 l k k sm üç korunma yönteminin ikisini tan yordu ve neredeyse %55 lik bir k sm üçünü de biliyordu. Korunma yöntemlerine dair bilgi HIV/AIDS ile ilgi bilgilerin çeflitli medya araçlar nda ( radyo, TV ve yaz l bas n) aç klanmas yla art yordu. Çal flmaya göre, bu konudaki bilginin e itim düzeyiyle do ru orant - l oldu unu, -özellikle okula devam etmekte olan gençler aras nda- aç a ç - karmaktayd. HIV/AIDS Tahminleri 2005 y l nda ulusal alanda HIV yayg nl %3,5 düzeyinde olmufltur (%10,5 kentsel alanlarda ve %1,9 k rsal alanlarda). Ülke çap nda HIV yayg nl nda bir azalma göze çarpmaktad r. Tahminlere göre, 2005 y l nda ülkede

6 370 Sahra Alt Afrika / Sub-Saharan Africa toplam insan (590,000 i erkek ve 730,000 i kad n) HIV/AIDS ile yaflam n devam ettirmekteydi y l nda toplam 137,499 yeni AIDS vakas kay tlara geçmifltir döneminde kentsel bölgelerde AIDS vakalar en yüksek rakama ulafl rken, 2005 ten itibaren bu rakam düflüfle geçmifltir. AIDS vakalar aras ndaki dönemde art fla geçerken, bu dönemden sonra 2002 y l na kadar düflüfle geçmifltir. Vaka say s n n gelecek befl y l içinde sabit kalmas beklenmektedir için kentsel bölgelerde HIV vakas %0.99 idi lerin sonunda ve 1990 lar n bafl nda h zl bir art fl yaflanm fl ve 1992 y l nda en yüksek rakama ulaflm flt r. Bunun ard ndan ise 2002 y l na kadar düflüfle geçmifltir. Kentsel bölgelerde HIV vakalar n n say s 2002 y l ndan itibaren göreceli bir istikrar gösterirken, gelecek befl y lda da bu istikrar n devam etmesi beklenmektedir. Etiyopya k rsal bölgelerindeki HIV vakalar n n oran %0.12 olarak tahmin edilmektedir. Bu oran, 1990 lar n bafl nda artmaya bafllam fl ve 1990 lar n ortas nda en yüksek düzeye ulaflm flt r. HIV vakalar - n n say s, 1996 dan itibaren düflüfle geçerken, gelecek befl y l içinde ise sabit kalaca tahmin edilmektedir. Belirtilen vaka say lar 2005 y l içinde 30,338 HIV pozitif do umlar n ( anneden bebe e geçen enfeksiyonlar) da dahil edilmesiyle birlikte toplam 128,922 yeni HIV enfeksiyonuna iflaret etmektedir y l na kadar HIV vakas say s kentsel yerleflim bölgelerinde k rsal alanlara k yasla daha fazla olmufltur; 1995 y l n n bafl ndan itibaren ve 2001 y l na kadara k rsal alanlarda bulaflma oran kentsel bölgeleri geçmifltir. Tahminlere göre 2005 y l nda kentsel bölgelerde 45,982 ve k rsal alanlarda 59,693 olmak üzere toplam 105,675 HIV virüsü tafl yan hamile kad n bulunmaktayd. Tahminlere göre 2005 y l nda, içinde 20,929 çocu un da bulundu u 134,450 AIDS ölümü gerçekleflmifltir y l na kadar AIDS sonucu yetiflkin ölümlerin say s n n kentsel yerleflim bölgelerinde k rsal alana göre daha büyük oldu u tahmin edilmektedir; ancak, 2006 y l ndan itibaren kentsel bölgelerde ART hizmetlerinin artmas sonucunda bu say n n k rsal alanda daha fazla olaca düflünülmektedir. Bununla birlikte, kentsel bölgelerde daha gözle görünür bir biçimde hem k rsal hem de kentsel bölgelerde 2006 y l ndan itibaren AIDS ölümlerinin azalmas beklenmektedir y l nda 0 14 yafl aras ndaki çocuklar aras nda görülen AIDS ölümlerinin %83,6 s n n befl yafl alt ndaki çocuklar kapsad ve bunlar n %60 l k bir oran n n k rsal bölgelerde gerçekleflti i tahmin edilmektedir. Planlanan PMCTCT ve ART programlar göz önünde bulunduruldu unda AIDS e ba l befl yafl alt ölümlerin 2006 y l n n bafl ndan itibaren düflmesi ve 2010 y l nda 2005 y l na oranla %41 az olmas beklenmektedir y l nda, 0 17 yafl aras ndaki yetim say s 885,337 olarak tahmin edilmektedir ve bunlar n 744,100 kadar AIDS yetimleridir. AIDS yetimlerinin 529,777 tanesi annesini, 464,506 tanesi babas n ve 250,195 tanesi hem anne

7 Sa l k ve Kalk nma Yard mlar 371 hem de babas n kaybetmifltir. Toplam yetim say s n n hesaplanmas nda hem anne hem de babas n kaybeden yetimlerin say s, sadece annesini ve sadece babas n kaybedenlerden ç kar lm flt r y l ndaki HIV oran ülke düzeyinde % 3,5 olarak tahmin edilmifltir; bu oran erkekler aras nda %3, kad nlar aras nda %4 tür y l nda tahmin edilen 1.32 milyon PLWHA içinde %55 oran nda, 730,000 kad n bulunmaktayd. Kad nlar ayn zamanda 2005 y l nda gerçekleflen AIDS ölümlerinin %54,5 ini ve yeni vakalar n %53,2 sini oluflturmufllard r yafl grubunda HIV/AIDS ile yaflayan kad n say s erkek say s ndan fazla olmakla birlikte, 30 üzeri yafl gruplar nda HIV /AIDS li erkek say s, kad n say s ndan fazla idi Etiyopya mali y l ( Temmuz Haziran 1998) raporuna göre 564,351 VCT müflterisi dan flmanl k ve test hizmetlerinden yararlanm flt r. Bunlar aras nda kad n ve erkek oran yaklafl k olarak eflittir. VCT müflterileri aras ndaki toplam HIV oran %13,7 olmakla birlikte, bu oran kad nlar aras nda %15,7 ve erkekler aras nda %11,6 olmufltur. HIV/AIDS N ETK LER HIV/AIDS in Etiyopya üzerinde olumsuz sosyo-ekonomik etkileri görülmektedir. Okullarda, iflyerlerinde ve yetimler aras nda yap lan ANC temelli gözlem ve çal flmalar n hepsi benzer etkilere iflaret etmektedir. HIV/AIDS 2005 y l nda ortalama 141,000 toplam tüberküloz hastas n n %32 sine neden olmufltur y l na kadar ki toplam AIDS temelli ölümler e ulaflm flt r ve e er günümüzdeki süreç devam ederse 2010 y l na kadar bu rakam n 1,9 milyona ulaflmas beklenmektedir yafl aras yetiflkinlerde AIDS e dayal ölümler 2005 e kadar ilerleyen bir flekilde yükselmifltir ki; bu dönemdeki %35 genç yetiflkinlerin ölümüne neden olmufltur. Bu sürecin 2009 a kadar önemli ölçüde düflüfl e ilimi göstermesi beklenmektedir. Bu düflüflteki temel etken Moh un plan na göre evrensel kat l m n oluflmas d r. Moh un plan - n n baflar l uygulamas yla AIDS e sayal ölümlerin 2005 ten itibaren düflüfl e ilimi göstermeye bafllamas beklenmektedir y l na kadar ART program yla beraber %41 oran nda daha az AIDS ölümü beklenmektedir ( Bu hesaplama ART program n n uygulanmad senaryo ile karfl laflt r larak yap lm flt r.). ART n planland gibi yüksek oranda artt r lmas HIV den etkilenmifl ailelerin ölümünü önleyerek AIDS yüzünden öksüz kalanlar n say s n da azaltacakt r a kadar evrensel ART çal flmalar yla AIDS öksüzlerinin %13 oran nda azalt labilece i tahmin edilmektedir. HIV/AIDS N ET YOPYA DA F NANSE ED LMES kili ve çok yap l organizasyonlar kendilerine baflta Evrensel Fon PEP- FAR ve Dünya Bankas n n teknik ve mali yard mlar n artt rm fllard r. AIDS, Tüberküloz ve Malarya ile mücadele Evrensel Fon dan sonra Baflkan n AIDS Yard m nda Acil Plan (PEPFAR), HIV/AIDS sektöründe ikinci büyük yard m

8 372 Sahra Alt Afrika / Sub-Saharan Africa çal flmas d r. Dünya Bankas aras ndaki 63,4 milyon dolar yumuflak kredisi, Etiyopya n n befl y ll k stratejik çal flmas nda ana kaynaklardan birisini oluflturmaktad r. Dünya Sa l k Örgütü nün 3x5 stratejisi ve di er ikili, çok yap l, sivil toplu örgütleri ve özel yard mlar gibi ek kaynaklar mevcuttur. HIV/AIDS e Ulusal Cevap için Stratejik Çerçeve ye göre, etkili tepkinin uygulanmas n n önündeki engeller flu flekilde s ralanabilir: - HIV/AIDS/STD hizmetlerinin ve bunlara ulafl lmas n n gelifltirilmesi, - HIV/AIDS ile yaflayan kiflilerdeki sosyal utanma duygusu, - Kad nlar n kondom kullan m ile ilgili talepte bulunmalar nda güçsüz olmalar, - Erkekler aras nda kondom kullan m na karfl olumsuz bir yaklafl m sergilenmesi, - Cinsiyet eflitli i karfl s nda kültürel ve dini engeller, - Kat l mc lar, hükümet, sivil toplum örgütleri ve özel sektör aras nda koordinasyon mekanizmas n n kurulamamas. SONUÇLAR Bu bölümde anlat lan Etiyopya dan elde edilen deliller, Afrika ile ilgili önceki çal flmalarda belirtilen kiflisel HIV/AIDS risk faktörlerinin hastal n itici nedenlerini, hastal önlemek ve kontrol etmek amac yla sosyo- ekonomik, kültürel ve siyasi ba lamda incelenmesi gerçe ini desteklemektedir. Hastal - n ana sebepleri olan fakirlik, cinsiyet ayr m ve utanma çok-sektörlü HIV/AIDS stratejisi taraf ndan dikkate al nmas na ra men, hala faaliyet gösterilen birçok yolun tan mlanmas gerekmektedir. Çünkü art k farkl nüfus gruplar için daha fazla epidemiyolojik ve davran flsal bilgi kullan labilir hale gelmifltir. Bu makro güçlerin do rudan ve dolayl etkileri, etkili müdahaleler için ayd nlat labilir. Ayr ca HIV/AIDS koruma ve kontrol aktiviteleri ciddi bir flekilde daha fazla kaynak, sektörler aras, kurumlar aras ve disiplinler aras etkileflim, genifl halk kat l m, yenilikçi yaklafl mlar ve bugüne kadar yap landan daha fazla uluslararas destek gerektirmektedir. Bugün hastal n itici güçlerinin Etiyopya hükümeti taraf ndan yoksullu u azaltma program, sosyal politikalar, di er düzenlemeler ve ulusal-uluslararas ortak programlar yoluyla belirlenmesine ra men, bu sorunlar n uyuflmazl - ve zay f kapasite koruma ve kontrol programlar na engel olmaktad r. Son raporlardaki k rsal nüfusta HIV bulaflma oran yüksek risk tafl yan cinsel davran fllardaki azal fl ve hükümet kurulufllar flunu göstermifltir ki; müdahalelerde karfl lafl lan çeflitli zorluklara odaklan larak, iyi yönetilmifl programlarla afl labilmesi mümkündür. Ancak toplum temelli organizasyonlar n hareketlili ini ve kapasitelerinin artt r lmas n gerektiren birçok yöntemin k rsal alanlarda uygulan lmas zor olabilir. Program n sonuçlar ndan olan riskli davran fllar n azalt lmas, k rsal bölgelerde dine dayal organizasyonlar ve di er

9 Sa l k ve Kalk nma Yard mlar 373 toplu temelli organizasyonlar taraf ndan bafllat lm flt r. Utanman n azalmas, PLWHA bak m ve deste i ulusal düzeyde programlar n güncelleme ve ölçeklenmesini gerektirmektedir. Çocuklardaki düflük bulaflma oran, e er e itim sistemi çocuklar cinsel olarak aktif döneme geldi inde onlar bulaflmay önleyici davran fla yönlendirebilirse bir umut olacakt r ve AIDS yüzünden yetim kalanlar ile sokak çocuklar n n sosyo-ekonomik ortamlar n iyilefltirecektir. Bütün çal flmalar ve programlar hükümet, özel sektör ve uluslararas boyutlar nda aktif liderlik, düzgün temel yaklafl mlar, sektörler aras iflbirli i, daha güçlü sa l k ve sosyal altyap lar ve yoksullu un azalt lmas yla etkinleflmifl çevre koflullar gerektirmektedir. Programlar n günümüzdeki ekonomik ve çevre krizlerinde bölgesel ve ulusal düzeyde desteklenip güncellenmesi Etiyopya hükümeti ve halk için ana sorunu teflkil etmektedir. Büyük ölçekte ve koordine edilmifl müdahalelere HIV virüsünün önlenmesi ve kontrolünün sa lanmas için büyük önem verilmesi gerekmektedir. Referanslar 1. CSA. The 1994 Population and Housing Census of Ethiopia: Results at Country Level, Vol. 2, Analytical Report, June 1999, Addis Ababa. 2. CSA.The Ethiopian Demographic and Health Survey (EDHS) report p Futures Group International. Spectrum Version Policy Modelling System, HAPCO/MOH. Behavioural Surveillance Survey Addis Ababa, Ethiopia. 5. MOH. Health and Health Related Indicators Addis Ababa, Ethiopia. 6. MOH. Accelerating access to HIV/AIDS treatment in Ethiopia, Road map MOH, Disease Control and Prevention Department, HIV/AIDS and other STDs Prevention and Control Team, MOH. AIDS in Ethiopia: 5th Edition, June Population Reference Bureau (PRB). World population data sheet. Washington DC UNAIDS Report on the global HIV/AIDS epidemic, June UNAIDS. The UNAIDS/WHO Estimation and Projection Package Multigroup Version (EPP Multi) Version 1.0, Yemane Berhane, Tadesse Wuhib, Eduard Sanders, Sileshi Lulseged, Shabbir Ismail, Zenebe Melaku, and Helmut Kloos. The Epidemiology and Ecology of Health and Disease in Ethiopia. Shama Books, Addis Ababa, Ethiopia. 2006: HIV/AIDS 13. HAPCO/MOH. AIDS in Ethiopia: 6th Edition, June 2006.

Etiyopya da HIV/AIDS in Günümüzdeki Durumları Gashaw Mengistu* Çevirenler: Müjde ERDİNÇ Oğuzhan KÖSE

Etiyopya da HIV/AIDS in Günümüzdeki Durumları Gashaw Mengistu* Çevirenler: Müjde ERDİNÇ Oğuzhan KÖSE Etiyopya da HIV/AIDS in Günümüzdeki Durumları Gashaw Mengistu* Çevirenler: Müjde ERDİNÇ Oğuzhan KÖSE Durum Analizi: Etiyopya, Sahra altı Afrika da AIDS ten ciddi biçimde etkilenen en kalabalık ikinci ülkedir.

Detaylı

Dünyada ve Türkiye de Güncel Verilerle HIV/AIDS. Hacettepe Üniversitesi AIDS Tedavi ve Araflt rma Merkezi (HATAM)

Dünyada ve Türkiye de Güncel Verilerle HIV/AIDS. Hacettepe Üniversitesi AIDS Tedavi ve Araflt rma Merkezi (HATAM) Dünyada ve Türkiye de Güncel Verilerle /AIDS Dr. Aygen Tümer Hacettepe Üniversitesi AIDS Tedavi ve Araflt rma Merkezi (HATAM) Dünyada /AIDS Dünya Sa l k Örgütü (DSÖ)/UNAIDS taraf ndan Aral k 2010 tarihinde

Detaylı

CO RAFYA GRAF KLER. Y llar Bu grafikteki bilgilere dayanarak afla daki sonuçlardan hangisine ulafl lamaz?

CO RAFYA GRAF KLER. Y llar Bu grafikteki bilgilere dayanarak afla daki sonuçlardan hangisine ulafl lamaz? CO RAFYA GRAF KLER ÖRNEK 1 : Afla daki grafikte, y llara göre, Türkiye'nin yafl üzerindeki toplam nufusu ile bu nüfus içindeki okuryazar kad n ve erkek say lar gösterilmifltir. Bin kifli 5. 5.. 35. 3.

Detaylı

HIV/AIDS HASTALI INDA SON GEL fimeler

HIV/AIDS HASTALI INDA SON GEL fimeler /AIDS HASTALI INDA SON GEL fimeler Dr. Aygen Tümer Hacettepe Üniversitesi AIDS Tedavi ve Araflt rma Merkezi (HATAM) /AIDS hastal sadece eriflkinleri de il, bebek, çocuk, genç, yafll demeden rk, cinsiyet,

Detaylı

Türkiye Odalar ve Borsalar Birli i. 3. Ödemeler Dengesi

Türkiye Odalar ve Borsalar Birli i. 3. Ödemeler Dengesi Türkiye Odalar ve Borsalar Birli i 3. Ödemeler Dengesi 2003 y l nda 8.037 milyon dolar olan cari ifllemler aç, 2004 y l nda % 91,7 artarak 15.410 milyon dolara yükselmifltir. Cari ifllemler aç ndaki bu

Detaylı

önce çocuklar Türkiye için Önce Çocuklar önemlidir

önce çocuklar Türkiye için Önce Çocuklar önemlidir önce çocuklar Türkiye için Önce Çocuklar önemlidir 2002 May s ay nda yap lan Birleflmifl Milletler Çocuk Özel Oturumu öncesinde tüm dünyada gerçeklefltirilen Çocuklar çin Evet Deyin kampanyas na Türkiye

Detaylı

2007 YILI VE ÖNCES TAR H BASKILI HAYVANCILIK B LG S DERS K TABINA L fik N DO RU YANLIfi CETVEL

2007 YILI VE ÖNCES TAR H BASKILI HAYVANCILIK B LG S DERS K TABINA L fik N DO RU YANLIfi CETVEL 2007 YILI VE ÖNCES TAR H BASKILI HAYVANCILIK B LG S DERS K TABINA L fik N DO RU YANLIfi CETVEL NOT: Düzeltmeler bold (koyu renk) olarak yaz lm flt r. YANLIfi DO RU 1. Ünite 1, Sayfa 3 3. DÜNYA HAYVAN POPULASYONU

Detaylı

Uluslararas De erleme K lavuz Notu, No.11 De erlemelerin Gözden Geçirilmesi

Uluslararas De erleme K lavuz Notu, No.11 De erlemelerin Gözden Geçirilmesi K lavuz Notlar Uluslararas De erleme K lavuz Notu, No.11 De erlemelerin Gözden Geçirilmesi 1.0 Girifl 1.1 Bir de erlemenin gözden geçirilmesi, tarafs z bir hüküm ile bir De erleme Uzman n n çal flmas n

Detaylı

ÜN TE V SOSYAL TUR ZM

ÜN TE V SOSYAL TUR ZM ÜN TE V SOSYAL TUR ZM Bu ünitede turizmin çeflitlerinden biri olan sosyal turizmi daha ayr nt l bir flekilde ö renip, ülkemizdeki sosyal turizmin geliflimi hakk nda bilgiler edinece iz. Ç NDEK LER A. S

Detaylı

3 9 12 13 14 29 2 5 Tablo-2: Kat l m Öncesi Mali Yard m Kapsam nda Uygulanan Hibe Programlar (devam ) Tablo-2: Kat l m Öncesi Mali Yard m Kapsam nda Uygulanan Hibe Programlar (devam ) Tablo-4:

Detaylı

DEĞERLENDİRME NOTU: Mehmet Buğra AHLATCI Mevlana Kalkınma Ajansı, Araştırma Etüt ve Planlama Birimi Uzmanı, Sosyolog

DEĞERLENDİRME NOTU: Mehmet Buğra AHLATCI Mevlana Kalkınma Ajansı, Araştırma Etüt ve Planlama Birimi Uzmanı, Sosyolog DEĞERLENDİRME NOTU: Mehmet Buğra AHLATCI Mevlana Kalkınma Ajansı, Araştırma Etüt ve Planlama Birimi Uzmanı, Sosyolog KONYA KARAMAN BÖLGESİ BOŞANMA ANALİZİ 22.07.2014 Tarihsel sürece bakıldığında kalkınma,

Detaylı

Tablo 2.1. Denetim Türleri. 2.1.Denetçilerin Statülerine Göre Denetim Türleri

Tablo 2.1. Denetim Türleri. 2.1.Denetçilerin Statülerine Göre Denetim Türleri 2 DENET M TÜRLER 2.DENET M TÜRLER Denetim türleri de iflik ölçütler alt nda s n fland r labilmektedir. En yayg n s n fland rma, denetimi kimin yapt na ve denetim sonunda elde edilmek istenen faydaya (denetim

Detaylı

Uluslararas De erleme K lavuz Notu No. 13 Mülklerin Vergilendirilmesi için Toplu De erleme

Uluslararas De erleme K lavuz Notu No. 13 Mülklerin Vergilendirilmesi için Toplu De erleme Uluslararas De erleme K lavuz Notu No. 13 Mülklerin Vergilendirilmesi için Toplu De erleme 1.0. Girifl 1.1. Bu K lavuz Notunun amac ; Uluslararas De erleme Standartlar Komitesine (UDSK) üye tüm ülkelerde,

Detaylı

Merkezi Sterilizasyon Ünitesinde Hizmet çi E itim Uygulamalar

Merkezi Sterilizasyon Ünitesinde Hizmet çi E itim Uygulamalar Merkezi Sterilizasyon Ünitesinde Hizmet çi E itim Uygulamalar Hmfl. Sevgili GÜREL Emekli, Ac badem Sa l k Grubu Ac badem Hastanesi, Merkezi Sterilizasyon Ünitesi, STANBUL e-posta: sgurkan@asg.com.tr H

Detaylı

TÜRK YE B L MSEL VE TEKNOLOJ K ARAfiTIRMA KURUMU DESTEK PROGRAMLARI BAfiKANLIKLARI KURULUfi, GÖREV, YETK VE ÇALIfiMA ESASLARINA L fik N YÖNETMEL K (*)

TÜRK YE B L MSEL VE TEKNOLOJ K ARAfiTIRMA KURUMU DESTEK PROGRAMLARI BAfiKANLIKLARI KURULUfi, GÖREV, YETK VE ÇALIfiMA ESASLARINA L fik N YÖNETMEL K (*) TÜRK YE B L MSEL VE TEKNOLOJ K ARAfiTIRMA KURUMU DESTEK PROGRAMLARI BAfiKANLIKLARI KURULUfi, GÖREV, YETK VE ÇALIfiMA ESASLARINA L fik N YÖNETMEL K (*) Amaç ve Kapsam Madde 1- Bu Yönetmelik, Türkiye Bilimsel

Detaylı

Mehmet TOMBAKO LU* * Hacettepe Üniversitesi, Nükleer Enerji Mühendisli i Bölümü

Mehmet TOMBAKO LU* * Hacettepe Üniversitesi, Nükleer Enerji Mühendisli i Bölümü Nükleer Santrallerde Enerji Üretimi ve Personel E itimi Mehmet TOMBAKO LU* Girifl Sürdürülebilir kalk nman n temel bileflenlerinden en önemlisinin enerji oldu unu söylemek abart l olmaz kan s nday m. Küreselleflen

Detaylı

MALAT SANAY N N TEMEL GÖSTERGELER AÇISINDAN YAPISAL ANAL Z

MALAT SANAY N N TEMEL GÖSTERGELER AÇISINDAN YAPISAL ANAL Z MALAT SANAY N N TEMEL GÖSTERGELER AÇISINDAN YAPISAL ANAL Z Nisan 2010 ISBN 978-9944-60-631-8 1. Bask, 1000 Adet Nisan 2010 stanbul stanbul Sanayi Odas Yay nlar No: 2010/5 Araflt rma fiubesi Meflrutiyet

Detaylı

İKİNCİ BÖLÜM EKONOMİYE GÜVEN VE BEKLENTİLER ANKETİ

İKİNCİ BÖLÜM EKONOMİYE GÜVEN VE BEKLENTİLER ANKETİ İKİNCİ BÖLÜM EKONOMİYE GÜVEN VE BEKLENTİLER ANKETİ 120 kinci Bölüm - Ekonomiye Güven ve Beklentiler Anketi 1. ARAfiTIRMANIN AMACI ve YÖNTEM Ekonomiye Güven ve Beklentiler Anketi, tüketici enflasyonu, iflsizlik

Detaylı

Çocuklar için sa l kl bir dünya

Çocuklar için sa l kl bir dünya Federal Almanya Aile, Yafll lar, Kad nlar ve Gençlik Bakanl Çocuklar için sa l kl bir dünya BM Çocuk Haklar Anlaflmas ve BM Giriflim Plan Önsöz Çocuklar n ve gençlerin Almanya da haklar oldu unu biliyor

Detaylı

ISI At f Dizinlerine Derginizi Kazand rman z çin Öneriler

ISI At f Dizinlerine Derginizi Kazand rman z çin Öneriler ISI At f Dizinlerine Derginizi Kazand rman z çin Öneriler Metin TUNÇ Seçici Olun ISI' n editoryal çal flanlar her y l yaklafl k olarak 2,000 dergiyi de erlendirmeye tabi tutmaktad r. Fakat de erlendirilen

Detaylı

OHSAS 18001 fl Sa l ve Güvenli i Yönetim Sisteminde Yap lan De iflikliklere Ayr nt l Bak fl

OHSAS 18001 fl Sa l ve Güvenli i Yönetim Sisteminde Yap lan De iflikliklere Ayr nt l Bak fl OHSAS 18001 fl Sa l ve Güvenli i Yönetim Sisteminde Yap lan De iflikliklere Ayr nt l Bak fl Altan ÇET NKAL MESS fl Sa l ve Güvenli i Uzman Geliflen yeni yönetim anlay fllar, hiyerarflik yap - lanmadan

Detaylı

EVOK Güvenlik in hedefi daima bu kalite ve standartlarda hizmet sunmakt r. Hasan ERDEM R. Mustafa AL KOÇ. Yönetim Kurulu Baflkan.

EVOK Güvenlik in hedefi daima bu kalite ve standartlarda hizmet sunmakt r. Hasan ERDEM R. Mustafa AL KOÇ. Yönetim Kurulu Baflkan. EVOK Güvenlik, ülkemizde büyük ihtiyaç duyulan güvenlik hizmetlerine kalite getirmek amac yla Mustafa Alikoç yönetiminde profesyonel bir ekip taraf ndan kurulmufltur. Güvenlik sektöründeki 10 y ll k bilgi,

Detaylı

HEMŞİRE İNSANGÜCÜNÜN YETİŞTİRİLMESİ VE GELİŞTİRİLMESİ

HEMŞİRE İNSANGÜCÜNÜN YETİŞTİRİLMESİ VE GELİŞTİRİLMESİ HEMŞİRE İNSANGÜCÜNÜN YETİŞTİRİLMESİ VE GELİŞTİRİLMESİ Doç. Dr. Ülkü TATAR BAYKAL İÜ Florence Nightingale Hemşirelik Fakültesi Hemşirelikte Yönetim Anabilim Dalı ve Yönetici Hemşireler Derneği Yönetim Kurulu

Detaylı

30 > 35. nsan Kaynaklar. > nsan Kaynaklar Yönetimi > Personel E itimleri > Personel Otomasyonu

30 > 35. nsan Kaynaklar. > nsan Kaynaklar Yönetimi > Personel E itimleri > Personel Otomasyonu 30 > 35 nsan Kaynaklar > nsan Kaynaklar Yönetimi > Personel E itimleri > Personel Otomasyonu > nsan Kaynaklar Personele Göre fl De il, fle Göre Personel. stanbul Büyükflehir Belediyesi, Personele Göre

Detaylı

Uygulama Önerisi 1110-2: ç Denetim Yöneticisi- Hiyerarflik liflkiler

Uygulama Önerisi 1110-2: ç Denetim Yöneticisi- Hiyerarflik liflkiler Uygulama Önerileri 59 Uygulama Önerisi 1110-2: ç Denetim Yöneticisi- Hiyerarflik liflkiler Uluslararas ç Denetim Meslekî Uygulama Standartlar ndan Standart 1110 un Yorumu lgili Standart 1110 Kurum çi Ba

Detaylı

4/A (SSK) S GORTALILARININ YAfiLILIK AYLI INA HAK KAZANMA KOfiULLARI

4/A (SSK) S GORTALILARININ YAfiLILIK AYLI INA HAK KAZANMA KOfiULLARI 4/A (SSK) S GORTALILARININ YAfiLILIK AYLI INA HAK KAZANMA KOfiULLARI Resul KURT* I. G R fi Ülkemizde 4447 say l Kanunla, emeklilikte köklü reformlar yap lm fl, ancak 4447 say l yasan n emeklilikte kademeli

Detaylı

YEN DÖNEM DE DENET M MESLE NE HAZIRMIYIZ?

YEN DÖNEM DE DENET M MESLE NE HAZIRMIYIZ? YEN DÖNEM DE DENET M MESLE NE HAZIRMIYIZ? Yahya ARIKAN* Günümüzde; finansal anlamda ülkeleraras s n r n ortadan kalkmas, teknolojinin geliflimi ve bilgi toplumunun s n rs z imkânlar ile zaman ve mekân

Detaylı

202 Türk ve Afrikal Sivil Toplum Kurulufllar / Turkish and African Civil Society Organizations

202 Türk ve Afrikal Sivil Toplum Kurulufllar / Turkish and African Civil Society Organizations 201 B RLEfiM fi M LLETLER ÇOCUKLARA YARDIM FONU (UNICEF) Ertan KARABIYIK UNICEF Türkiye Türkiye Temsilcili i E itim Bölümünün Çal flmalar Türkiye nin E itimle lgili Temel Göstergeleri Okul Öncesi E itim

Detaylı

Belediyelerde e-arfliv Uygulamalar ile Dijitallefltirme Çal flmalar nda zlenmesi Gereken Yol Haritas

Belediyelerde e-arfliv Uygulamalar ile Dijitallefltirme Çal flmalar nda zlenmesi Gereken Yol Haritas Belediyelerde e-arfliv Uygulamalar ile Dijitallefltirme Çal flmalar nda zlenmesi Gereken Yol Haritas Uzman Zeynep Akdo an Ankara Üniversitesi, Türkiye, zsen@ankara.edu.tr, Prof. Dr. Fahrettin Özdemirci

Detaylı

Lima Bildirgesi AKADEM K ÖZGÜRLÜK VE YÜKSEK Ö RET M KURUMLARININ ÖZERKL

Lima Bildirgesi AKADEM K ÖZGÜRLÜK VE YÜKSEK Ö RET M KURUMLARININ ÖZERKL D ü n y a Ü n i v e r s i t e l e r S e r v i s i Lima Bildirgesi AKADEM K ÖZGÜRLÜK VE YÜKSEK Ö RET M KURUMLARININ ÖZERKL BAfiLANGIÇ nsan Haklar Evrensel Beyannamesinin 40. y ldönümünde 6-10 Eylül tarihleri

Detaylı

MESLEK MENSUBU KURUMLAfiMA PROJES YOL HAR TASI

MESLEK MENSUBU KURUMLAfiMA PROJES YOL HAR TASI MESLEK MENSUBU KURUMLAfiMA PROJES YOL HAR TASI 33 34 1 Projenin Tan t m ve Proje Kat l mc Baflvurusu SMMMO Yönetim Kurulu nca onaylanan SMMMO Meslek Mensubu Kurumsallaflma Projesi Fizibilitesi Ve Yol Haritas

Detaylı

.. 95. Çeviren: Dr. Almagül sina

.. 95. Çeviren: Dr. Almagül sina .. 95 Türkiye ile Kazakistan: Karfl l kl Kazan mlara Dayal Bir flbirli i Bektas Mukhamejanov * Çeviren: Dr. Almagül sina Kazakistan ba ms zl n kazand ndan itibaren, d fl politika stratejisinde çok yönlü

Detaylı

BEBEK VE ÇOCUK ÖLÜMLÜLÜĞÜ 9

BEBEK VE ÇOCUK ÖLÜMLÜLÜĞÜ 9 BEBEK VE ÇOCUK ÖLÜMLÜLÜĞÜ 9 Attila Hancıoğlu ve İlknur Yüksel Alyanak Sağlık programlarının izlenmesi, değerlendirilmesi ve ileriye yönelik politikaların belirlenmesi açısından neonatal, post-neonatal

Detaylı

Başbakanlık Mevzuatı Geliştirme ve Yayın Genel Müdürlüğü 07.03.2012 06:18

Başbakanlık Mevzuatı Geliştirme ve Yayın Genel Müdürlüğü 07.03.2012 06:18 http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2012/03/201203... 1 of 5 6 Mart 2012 SALI Resmî Gazete Sayı : 28225 Atatürk Üniversitesinden: YÖNETMELİK ATATÜRK ÜNİVERSİTESİ ASTROFİZİK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ

Detaylı

fiekil 2 Menapoz sonras dönemde kistik, unilateral adneksiyel kitleye yaklafl m algoritmas (6)

fiekil 2 Menapoz sonras dönemde kistik, unilateral adneksiyel kitleye yaklafl m algoritmas (6) over kanseri taramas ndaki yetersizli ini göstermektedir. (1) Transvaginal ultrasonografinin sensitivitesinin iyi olmas na ra men spesifitesinin yeterli olmamas kullan m n k s tlamaktad r. Son yay nlarda

Detaylı

Uluslararas De erleme K lavuz Notu, No.9. Pazar De eri Esasl ve Pazar De eri D fl De er Esasl De erlemeler için ndirgenmifl Nakit Ak fl Analizi

Uluslararas De erleme K lavuz Notu, No.9. Pazar De eri Esasl ve Pazar De eri D fl De er Esasl De erlemeler için ndirgenmifl Nakit Ak fl Analizi K lavuz Notlar Uluslararas De erleme K lavuz Notu, No.9 Pazar De eri Esasl ve Pazar De eri D fl De er Esasl De erlemeler için ndirgenmifl Nakit Ak fl Analizi 1.0 Girifl 1.1 ndirgenmifl nakit ak fl ( NA)

Detaylı

Ders 13: DO RULAMA KAYNAKLARI

Ders 13: DO RULAMA KAYNAKLARI Do rulama kaynaklar nedir? Do rulama kaynaklar, göstergelerde belirtilen bilginin bulunabilece i kayna a iflaret eder. Bu bilgi kaynaklar ayn zamanda projenin belgelenmesinin bir parças n oluflturur. Göstergede

Detaylı

KADININ STATÜSÜ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ. Tarımda Kadınların Finansmana Erişimi Esra ÇADIR

KADININ STATÜSÜ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ. Tarımda Kadınların Finansmana Erişimi Esra ÇADIR KADININ STATÜSÜ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Tarımda Kadınların Finansmana Erişimi Esra ÇADIR Sektörlere Göre Dağılım 60 %52 50 %39 %46 Tarım 40 Sanayi 30 % 14 %19 %21 İnşaat 20 %8 10 % 1 Hizmetler 0 KADIN ERKEK 2

Detaylı

Hart Walker, gövde deste i ve dengeli tekerlek sistemi sayesinde, geliflim düzeyi uygun olan çocuklar n, eller serbest flekilde yürümesini sa lar.

Hart Walker, gövde deste i ve dengeli tekerlek sistemi sayesinde, geliflim düzeyi uygun olan çocuklar n, eller serbest flekilde yürümesini sa lar. Cerebral palsi gibi hareket ve postüral kontrol bozukluklar na yol açan hastal klar olan çocuklar, hastal klar n n derecesine ba l olarak yürüme güçlü ü çekmekte veya hiç yürüyememektedir. Hart Walker,

Detaylı

9. Uluslararas Ceza Hukuku Kongresi (Lahey, 23-30 A ustos 1964)

9. Uluslararas Ceza Hukuku Kongresi (Lahey, 23-30 A ustos 1964) 9. Uluslararas Ceza Hukuku Kongresi (Lahey, 23-30 A ustos 1964) Çeviren Av. Aysun Dalk l ç * Konular: 1. Tekerrür ve birden fazla suç ifllenmesi d fl ndaki a rlat c nedenler 2. Aileye ve cinsel dokunulmazl

Detaylı

ÇÖZÜM Say : 90-2008. Mustafa BAfiTAfi* I-G R fi

ÇÖZÜM Say : 90-2008. Mustafa BAfiTAfi* I-G R fi ÇÖZÜM Say : 90-2008 KISM SÜREL VEYA ÇA RI ÜZER NE ÇALIfiANLAR LE BU KANUNA GÖRE EV H ZMETLER NDE AY ÇER S NDE 30 GÜNDEN AZ ÇALIfiANLAR 01.10.2010 TAR H NE KADAR YEfi L KART ALAB LECEKLER Mustafa BAfiTAfi*

Detaylı

2. Projelerle bütçe formatlar n bütünlefltirme

2. Projelerle bütçe formatlar n bütünlefltirme 2. Projelerle bütçe formatlar n bütünlefltirme Proje bütçesi haz rlarken dikkat edilmesi gereken üç aflama vard r. Bu aflamalar flunlard r: Kaynak belirleme ve bütçe tasla n n haz rlanmas Piyasa araflt

Detaylı

GÖRÜfiLER. Uzm. Dr. Özlem Erman

GÖRÜfiLER. Uzm. Dr. Özlem Erman GÖRÜfiLER Uzm. Dr. Özlem Erman Son y llarda dünyadaki h zl teknolojik geliflmeye paralel olarak t p alan nda da h zl bir de iflim yaflanmakta, neredeyse her gün yeni tan, tedavi yöntemleri, yeni ilaçlar

Detaylı

İşte Eşitlik Platformu tanıtıldı

İşte Eşitlik Platformu tanıtıldı İşte Eşitlik Platformu tanıtıldı Ocak 15, 2013-3:55:02 Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı'nın himayesinde kurulan ''İşte Eşitlik Platformu'' tanıtıldı. Toplumsal cinsiyete dayalı eşitsizlikle mücadele

Detaylı

MESLEK MENSUBU KURUMSALLAfiMA PROJES F Z B L TE VE YOL HAR TASI

MESLEK MENSUBU KURUMSALLAfiMA PROJES F Z B L TE VE YOL HAR TASI MESLEK MENSUBU KURUMSALLAfiMA PROJES F Z B L TE VE YOL HAR TASI Haz rlayanlar: Filiz BÜLBÜL Serbest Muhasebeci Mali Müflavir H d r ÖZDEN Serbest Muhasebeci Mali Müflavir Filiz KUMAN Serbest Muhasebeci

Detaylı

H. Atilla ÖZGENER* Afla daki ikinci tabloda ise Türkiye elektrik üretiminde yerli kaynakl ve ithal kaynakl üretim yüzdeleri sunulmufltur.

H. Atilla ÖZGENER* Afla daki ikinci tabloda ise Türkiye elektrik üretiminde yerli kaynakl ve ithal kaynakl üretim yüzdeleri sunulmufltur. Mevcut Kaynaklar Kullan lmas na Ra men 2020 li Y llarda Türkiye de Elektrik Enerjisi Aç Olabilir mi? H. Atilla ÖZGENER* I. Türkiye nin Elektrik Enerjisi Durumunun Saptanmas Türkiye nin elektrik enerjisi

Detaylı

stanbul Kültür Üniversitesi, Türkiye

stanbul Kültür Üniversitesi, Türkiye 215 ROMANYA LE BULGAR STAN IN AB YE EKONOM K ENTEGRASYONU Yrd. Doç. Dr. Mesut EREN stanbul Kültür Üniversitesi, Türkiye 1. Girifl Avrupa Birli i nin 5. ve son genifllemesi 2004 y l nda 10 Orta ve Do u

Detaylı

Ders 3: SORUN ANAL Z. Sorun analizi nedir? Sorun analizinin yöntemi. Sorun analizinin ana ad mlar. Sorun A ac

Ders 3: SORUN ANAL Z. Sorun analizi nedir? Sorun analizinin yöntemi. Sorun analizinin ana ad mlar. Sorun A ac Ders 3: SORUN ANAL Z Sorun analizi nedir? Sorun analizi, toplumda varolan bir sorunu temel sorun olarak ele al r ve bu sorun çevresinde yer alan tüm olumsuzluklar ortaya ç karmaya çal fl r. Temel sorunun

Detaylı

BYazan: SEMA ERDO AN. ABD ve Avrupa Standartlar nda Fact-Jacie Akreditasyon Belgesi. Baflkent Üniversitesi nden Bir lk Daha

BYazan: SEMA ERDO AN. ABD ve Avrupa Standartlar nda Fact-Jacie Akreditasyon Belgesi. Baflkent Üniversitesi nden Bir lk Daha Baflkent Üniversitesi nden Bir lk Daha ABD ve Avrupa Standartlar nda Fact-Jacie Akreditasyon Belgesi Baflkent Üniversitesi T p Fakültesi Adana Eriflkin Kemik li i Nakil ve Hücresel Tedavi Merkezi, Türkiye

Detaylı

T bbi At k Kontrolü P80-P82. 7. Ulusal Sterilizasyon Dezenfeksiyon Kongresi - 2011 673

T bbi At k Kontrolü P80-P82. 7. Ulusal Sterilizasyon Dezenfeksiyon Kongresi - 2011 673 T bbi At k Kontrolü P80-P82 7. Ulusal Sterilizasyon Dezenfeksiyon Kongresi - 2011 673 P80 Son Dört Y ll k Kontamine Kesici Delici Alet Yaralanmalar Sürveyans Melek Meltem Göksel, Özgül Taflp nar, Fatma

Detaylı

Anne baba olmaya. Evde Pedagog. ile haz rlan n

Anne baba olmaya. Evde Pedagog. ile haz rlan n Anne baba olmaya Evde Pedagog ile haz rlan n Bebek bekliyorsunuz ve çok yo un duygular içindesiniz. Bebe inizin geliflimini en iyi flekilde sa lamak istiyorsunuz. flte tam bu durumdaki anne baba adaylar

Detaylı

ANKARA ÜNİVERSİTESİ PSİKİYATRİK KRİZ UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ

ANKARA ÜNİVERSİTESİ PSİKİYATRİK KRİZ UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ ANKARA ÜNİVERSİTESİ PSİKİYATRİK KRİZ UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Kuruluş : 27 Ekim 1989 Adres : Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Cebeci Kampüsü Dikimevi - Ankara Tel : 363 03 26-363 03 27 ANKARA ÜNİVERSİTESİ

Detaylı

Schindler Grup nsan Kaynaklar Politikas

Schindler Grup nsan Kaynaklar Politikas Schindler Grup nsan Kaynaklar Politikas Girifl Schindler Kurumsal nsan Kaynaklar ( K) politikas, Schindler'in çal flanlar ile ilgili önceliklerini tan mlamaktad r. Bu belge, Navigator kitapç nda anlat

Detaylı

Ekonomi Alan ndaki Uygulamalar ve Geliflmeler 2

Ekonomi Alan ndaki Uygulamalar ve Geliflmeler 2 Atütürk ün Dünyas Cengiz Önal Ekonomik kalk nma, Türkiye'nin özgür, ba ms z ve daima daha kuvvetli olmas n n ve müreffeh bir Türkiye idealinin bel kemi idir. Tam ba ms zl k ancak ekonomik ba ms zl kla

Detaylı

SÜRES NASIL HESAP ED MEL D R?

SÜRES NASIL HESAP ED MEL D R? HAKEMS Z YAZILAR MAL PART T ME ÇALIfiMALARDA DENEME SÜRES NASIL HESAP ED MEL D R? I. Girifl: Erol GÜNER * Sürekli bir ifl sözleflmesi ile ifle giren iflçi, ifli, iflvereni ve iflyerindeki iflçileri tan

Detaylı

GENÇ YET fik NLERDE BÜYÜME HORMONU EKS KL

GENÇ YET fik NLERDE BÜYÜME HORMONU EKS KL Hasta Rehberi Say 7 GENÇ YET fik NLERDE BÜYÜME HORMONU EKS KL Orta kolayl kta okunabilir rehber Genç Yetiflkinlerde Büyüme Hormonu Eksikli i - Say 7 (A ustos 2006 da güncellenmifltir) Bu rehber Reading

Detaylı

KOOPERAT FLERDE MAL B LD R M NDE BULUNMA YÜKÜMLÜLÜ Ü( 1 )

KOOPERAT FLERDE MAL B LD R M NDE BULUNMA YÜKÜMLÜLÜ Ü( 1 ) KOOPERAT FLERDE MAL B LD R M NDE BULUNMA YÜKÜMLÜLÜ Ü( 1 ) Kadir ÖZDEM R* 1-G R fi 3628 say l Mal Bildiriminde Bulunulmas, Rüflvet ve Yolsuzluklarla Mücadele Kanununun, Mal Bildiriminde Bulunacaklar bafll

Detaylı

Yaflam. Yaflam iyilefltiren sa l k ve. Yaflam iyilefltiren sa l k ve bak m çözümleri...

Yaflam. Yaflam iyilefltiren sa l k ve. Yaflam iyilefltiren sa l k ve bak m çözümleri... BAKIM MERKEZ efltiren sa l k e Yaflam iyileflt vtiren sa l k ve bak m çözümle Yaflam iyilefltiren sa l k ve bak m çözümleri... Yaflam www.eczacibasisaglik.com.tr iyilefltiren sa l k ve bak m çözümleri...

Detaylı

Ders 10: BEKLENEN ETK LER (SONUÇLAR/ÇIKTILAR)

Ders 10: BEKLENEN ETK LER (SONUÇLAR/ÇIKTILAR) Ders 10: BEKLENEN ETK LER (SONUÇLAR/ÇIKTILAR) Beklenen etkiler nedir? Proje yaparak bir amaca ulaflmak isteriz. Bu amaca ise, proje süresince yapaca m z faaliyetlerle yarataca m z etkiler, ürünler ve hizmetlerle

Detaylı

CO RAFYA. DÜNYA NIN fiekl N N VE HAREKETLER N N SONUÇLARI ÖRNEK 1 :

CO RAFYA. DÜNYA NIN fiekl N N VE HAREKETLER N N SONUÇLARI ÖRNEK 1 : CO RAFYA DÜNYA NIN fiekl N N VE HAREKETLER N N SONUÇLARI ÖRNEK 1 : K rk nc paralel üzerindeki bir noktan n hangi yar mkürede yer ald afla dakilerin hangisine bak larak saptanamaz? A) Gece-gündüz süresinin

Detaylı

ARAMALI VERG NCELEMES NDE SÜRE. Adalet ilkin devletten gelmelidir Çünkü hukuk, devletin toplumsal düzenidir.

ARAMALI VERG NCELEMES NDE SÜRE. Adalet ilkin devletten gelmelidir Çünkü hukuk, devletin toplumsal düzenidir. ARAMALI VERG NCELEMES NDE SÜRE Adalet ilkin devletten gelmelidir Çünkü hukuk, devletin toplumsal düzenidir. ARISTO 88 ARAMALI VERG NCELEMES NDE SÜRE 1. KONU 213 say l Vergi Usul Kanunu nun (VUK) 142, 143,

Detaylı

YÖNTEM 1.1. ÖRNEKLEM. 1.1.1. Örneklem plan. 1.1.2. l seçim ölçütleri

YÖNTEM 1.1. ÖRNEKLEM. 1.1.1. Örneklem plan. 1.1.2. l seçim ölçütleri BÖLÜM 1 YÖNTEM Bu çal flma 11, 13 ve 15 yafllar ndaki gençlerin sa l k durumlar ve sa l k davran fllar n saptamay hedefleyen, kesitsel tan mlay c ve çok uluslu Health Behavior in School Aged Children,

Detaylı

EK 2 ORTA DOĞU TEKNĐK ÜNĐVERSĐTESĐ SENATOSU 2011 YILI ÖSYS KONTENJANLARI DEĞERLENDĐRME RAPORU

EK 2 ORTA DOĞU TEKNĐK ÜNĐVERSĐTESĐ SENATOSU 2011 YILI ÖSYS KONTENJANLARI DEĞERLENDĐRME RAPORU EK 2 ORTA DOĞU TEKNĐK ÜNĐVERSĐTESĐ SENATOSU 2011 YILI ÖSYS KONTENJANLARI DEĞERLENDĐRME RAPORU Orta Doğu Teknik Üniversitesi, 1995 yılından bu yana, hazırladığı ve titizlikle uygulamaya çalıştığı Stratejik

Detaylı

Ulusal Uzman Havuzu. Kimyasal Madde Tasarrufu Enerji Tasarrufu. Kapasite Gelifltirme

Ulusal Uzman Havuzu. Kimyasal Madde Tasarrufu Enerji Tasarrufu. Kapasite Gelifltirme Ulusal Uzman Havuzu 750.000 m 3 Su Tasarrufu BURSA Rekabet Gücü Kimyasal Madde Tasarrufu Enerji Tasarrufu Kapasite Gelifltirme KAYSER ANKARA N DE ADANA 6 F RMA Kurumsal maj 68 Uzmana E itim kat l mc l

Detaylı

S STEM VE SÜREÇ DENET M NDE KARfiILAfiILAN SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNER LER

S STEM VE SÜREÇ DENET M NDE KARfiILAfiILAN SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNER LER S STEM VE SÜREÇ DENET M NDE KARfiILAfiILAN SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNER LER Erol LENGERL / Akis Ba ms z Denetim ve SMMM A.fi. 473 474 2. Salon - Paralel Oturum VIII - Sistem ve Süreç Denetiminde Karfl lafl lan

Detaylı

dan flman teslim ald evraklar inceledikten sonra nsan Kaynaklar Müdürlü ü/birimine gönderir.

dan flman teslim ald evraklar inceledikten sonra nsan Kaynaklar Müdürlü ü/birimine gönderir. TÜB TAK BAfiKANLIK, MERKEZ VE ENST TÜLERDE ÇALIfiIRKEN YÜKSEK L SANS VE DOKTORA Ö REN M YAPANLARA UYGULANACAK ESASLAR (*) Amaç ve Kapsam Madde 1- Bu Esaslar n amac ; Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araflt

Detaylı

Asgari Ücret Denklemi

Asgari Ücret Denklemi Asgari Ücret Denklemi Av. Mesut Ulusoy MESS Hukuk Müflaviri ve Dr. Aykut Engin MESS E itim Müdürü flçilere normal bir çal flma günü karfl l olarak ödenen ve iflçinin g da, konut, giyim, sa l k, ulafl m

Detaylı

Sürdürülebilir sosyal güvenli in önündeki zorluklar

Sürdürülebilir sosyal güvenli in önündeki zorluklar Sürdürülebilir sosyal güvenli in önündeki zorluklar Konular Geçmi ten önemli trendler Esneklik ve esnek güvence Bireyselcilik ve azalan dayan ma Silikle en toplum 2 Toplumsal: Daha az evlilik Daha fazla

Detaylı

PROJE. Proje faaliyetlerinin teknik olarak uygulanması, Sanayi Genel Müdürlüğü Sanayi Politikaları Daire Başkanlığınca yürütülmüştür.

PROJE. Proje faaliyetlerinin teknik olarak uygulanması, Sanayi Genel Müdürlüğü Sanayi Politikaları Daire Başkanlığınca yürütülmüştür. PROJE Avrupa Birliği IPA 1. Bileşeni kapsamında T.C. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı nın Sanayi Stratejisine İlişkin İdari Kapasitesinin Güçlendirme Projesi (IPA Component I, TR 2009/0320.01) 22 Ocak

Detaylı

STRATEJ K V ZYON BELGES

STRATEJ K V ZYON BELGES STRATEJ K V ZYON BELGES BEYAZ K TAP S UNUfi Sivil toplum; demokrasi, insan haklar ve hukuk devleti kavramlar n n yerleflmesiyle ilgili taleplerden ekonomiyle ilgili endiflelere kadar sosyal yaflama dair

Detaylı

Doç. Dr. Cemal Niyazi SÖKMEN*

Doç. Dr. Cemal Niyazi SÖKMEN* Yeni Nükleer Reaktörler: Tasar m Kriterleri Doç. Dr. Cemal Niyazi SÖKMEN* Girifl: Nükleer reaktörler halen dünyadaki elektrik üretiminin %16-17 sini sa lamaktad rlar. 50 y l aflk n bir geçmifle sahip nükleer

Detaylı

S on y llarda özel e itim kurumlar na sa lanan vergisel teflviklerin artmas yla

S on y llarda özel e itim kurumlar na sa lanan vergisel teflviklerin artmas yla mali ÇÖZÜM 171 E T M TES SLER VE REHAB L TASYON MERKEZLER NE L fik N KURUMLAR VERG S ST SNASI Fatih GÜNDÜZ* I-G R fi S on y llarda özel e itim kurumlar na sa lanan vergisel teflviklerin artmas yla birlikte

Detaylı

Uluslararas De erleme K lavuz Notu, No.8 Finansal Raporlama çin Maliyet Yaklafl m

Uluslararas De erleme K lavuz Notu, No.8 Finansal Raporlama çin Maliyet Yaklafl m Uluslararas De erleme K lavuz Notu, No.8 Finansal Raporlama çin Maliyet Yaklafl m 1.0 Girifl 1.1 Bu K lavuz Notu nun (KN) amac finansal raporlama için De erleme Raporu nu kullananlar ve haz rlayanlar Uluslararas

Detaylı

Hepatit B. HASTALIK Hepatit B nin etkeni nedir? Hepatit B hepatit B virüsü (HBV) ile meydana getirilen bir hastal kt r.

Hepatit B. HASTALIK Hepatit B nin etkeni nedir? Hepatit B hepatit B virüsü (HBV) ile meydana getirilen bir hastal kt r. Hepatit B HASTALIK Hepatit B nin etkeni nedir? Hepatit B hepatit B virüsü (HBV) ile meydana getirilen bir hastal kt r. HBV nas l yay l r? Hepatit B, hepatit B li kiflilerin kan veya vücut s v lar yoluyla

Detaylı

Animasyon Tabanl Uygulamalar n Yeri ve Önemi

Animasyon Tabanl Uygulamalar n Yeri ve Önemi Otomasyon Sistemleri E itiminde Animasyon Tabanl Uygulamalar n Yeri ve Önemi Murat Ayaz Kocaeli Üniversitesi Teknik E itim Fakültesi, Elektrik E itimi Koray Erhan Kocaeli Üniversitesi, Teknoloji Fakültesi,

Detaylı

SAVUNUCULUK, E M VE H ZMETLERE ULA TIRMA YOLU LE ANNE SA LI ININ

SAVUNUCULUK, E M VE H ZMETLERE ULA TIRMA YOLU LE ANNE SA LI ININ SAVUNUCULUK, E M VE H ZMETLERE ULA TIRMA YOLU LE ANNE SA LI ININ LE LMES PROJES (Bu proje, T.C. Sa k Bakanl Türkiye Üreme Sa Program kapsam nda Avrupa Birli i taraf ndan finanse edilmi tir. Bu yay n içeri

Detaylı

H ZMET AKD LE ÇALIfiANLARIN T BAR H ZMET SÜRES NE OLACAK?

H ZMET AKD LE ÇALIfiANLARIN T BAR H ZMET SÜRES NE OLACAK? H ZMET AKD LE ÇALIfiANLARIN T BAR H ZMET SÜRES NE OLACAK? Cevdet CEYLAN* I-G R fi tibari hizmet süresi; a r, riskli ve sa l a zararl ifllerde fiilen çal flan ve bu ifllerin risklerine maruz kalan sigortal

Detaylı

Araştırma Notu 15/177

Araştırma Notu 15/177 Araştırma Notu 15/177 02 Mart 2015 YOKSUL İLE ZENGİN ARASINDAKİ ENFLASYON FARKI REKOR SEVİYEDE Seyfettin Gürsel *, Ayşenur Acar ** Yönetici özeti Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından yapılan enflasyon

Detaylı

TÜRK YE EKONOM S 2008 YILI ODA FAAL YET RAPORU TÜRK YE EKONOM S

TÜRK YE EKONOM S 2008 YILI ODA FAAL YET RAPORU TÜRK YE EKONOM S 2008 YILI ODA FAAL YET RAPORU 36 Türkiye Ekonomisi Genel Makroekonomik Denge Ülkemizde tasarruf e ilimi düflüktür, kamu kesimi uzun y llar boyunca önemli boyutlarda tasarruf aç vermifl ve bu durum finansman

Detaylı

Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı Değerlendirme Notu Sayfa1

Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı Değerlendirme Notu Sayfa1 Sağlık Reformunun Sonuçları İtibariyle Değerlendirilmesi 26-03 - 2009 Tuncay TEKSÖZ Dr. Yalçın KAYA Kerem HELVACIOĞLU Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı Türkiye 2004 yılından itibaren sağlık

Detaylı

II. AMAÇ ve HEDEFLER 6-STRATEJ K ALAN: B L fi M TEKNOLOJ LER 6.1.STRATEJ K AMAÇ: Hizmetlerin kaliteli, güvenli, verimli, h zl ve düflük maliyetle sunulmas d r. STRATEJ K HEDEF 6.1.a) Birimler aras tam

Detaylı

Bir Müflterinin Yaflam Boyu De erini Hesaplamak çin Form

Bir Müflterinin Yaflam Boyu De erini Hesaplamak çin Form Bir Müflterinin Yaflam Boyu De erini Hesaplamak çin Form Bu formu, müflterilerinizden birinin yaflam boyu de erini hesaplamak için kullan n. Müflterinin ad : Temel formül: Yaflam boyunca müflterinin öngörülen

Detaylı

ÇM S SG Kurulu 5. Toplant s n Gerçeklefltirdi

ÇM S SG Kurulu 5. Toplant s n Gerçeklefltirdi 54-55 ÇM S SG Kurulu 5. Toplant s n Gerçeklefltirdi ÇM S fl Sa l ve Güvenli i Kurulu, Kurul Baflkan Yusuf Ziya Bekiro lu'nun ça r s yla beflinci toplant s n 24.03.2006 tarihinde ÇM S Toplant Salonunda

Detaylı

Yrd. Doç. Dr. Olcay Bige AŞKUN. İşletme Yönetimi Öğretim ve Eğitiminde Örnek Olaylar ile Yazınsal Kurguları

Yrd. Doç. Dr. Olcay Bige AŞKUN. İşletme Yönetimi Öğretim ve Eğitiminde Örnek Olaylar ile Yazınsal Kurguları I Yrd. Doç. Dr. Olcay Bige AŞKUN İşletme Yönetimi Öğretim ve Eğitiminde Örnek Olaylar ile Yazınsal Kurguları II Yay n No : 2056 Hukuk Dizisi : 289 1. Bas Kas m 2008 - STANBUL ISBN 978-975 - 295-953 - 8

Detaylı

Pnömokokal hastal klar

Pnömokokal hastal klar Pnömokokal hastal klar HASTALIK Pnömokokal hastal klar n etkeni nedir? Pnömokokal hastal klara Streptococcus pneumoniae ad verilen bir bakteri neden olur. Bu bakterinin 80 den fazla tipi vard r. Bunlar

Detaylı

Addis Ababa Üniversitesi, Etiyopya Çev: Ufuk TEPEBAfi

Addis Ababa Üniversitesi, Etiyopya Çev: Ufuk TEPEBAfi Sahra Alt Afrika da E itim ve Kalk nma Yard mlar n n Rolü: Etiyopya Örne i P rof. Dr. Teshome NEKATIBEB Addis Ababa Üniversitesi, Etiyopya Çev: Ufuk TEPEBAfi K saltmalar CSA: Merkezi statistik Otoritesi

Detaylı

HASAR TÜRLER NE GÖRE BAfiVURU ADETLER OCAK-ARALIK 2009/2010

HASAR TÜRLER NE GÖRE BAfiVURU ADETLER OCAK-ARALIK 2009/2010 2010 Y l nda Güvence Hesab na Yap lan lar Rekor Düzeyde Artt A. Kadir KÜÇÜK Güvence Hesab Müdürü üvence Hesab nda 2010 y l nda yap - G lan baflvurularda yüzde 111 gibi rekor bir art fl yaflan rken, toplam

Detaylı

TÜSİAD Rekabet Çalışma Grubu Toplantısı DEVLET YARDIMLARI. Abdulgani GÜNGÖRDÜ Rekabet Uzmanı 24.10.2008

TÜSİAD Rekabet Çalışma Grubu Toplantısı DEVLET YARDIMLARI. Abdulgani GÜNGÖRDÜ Rekabet Uzmanı 24.10.2008 TÜSİAD Rekabet Çalışma Grubu Toplantısı DEVLET YARDIMLARI Abdulgani GÜNGÖRDÜ Rekabet Uzmanı 24.10.2008 Rekabet Politikası Teşebbüslere uygulanan anti-tröst kurallar Devlet yardımlarının kontrolüne ilişkin

Detaylı

YATIRIM ND R M HAKKINDAK ANAYASA MAHKEMES KARARININ DE ERLEND R LMES

YATIRIM ND R M HAKKINDAK ANAYASA MAHKEMES KARARININ DE ERLEND R LMES YATIRIM ND R M HAKKINDAK ANAYASA MAHKEMES KARARININ DE ERLEND R LMES mral DURAN* I- G R fi Anayasa Mahkemesi taraf ndan verilen bir Karar ile 5479 say l Gelir Vergisi Kanunu, Amme Alacaklar n n Tahsil

Detaylı

1 Ekim 2008 sabah tüm sabah kamuoyunda ad na Sosyal Güvenlik Reformu

1 Ekim 2008 sabah tüm sabah kamuoyunda ad na Sosyal Güvenlik Reformu mali ÇÖZÜM 177 GENEL SA LIK S GORTASI LE HAYATIMIZDA NELER DE fiecek? Ali TEZEL* 1-G R fi 1 Ekim 2008 sabah tüm sabah kamuoyunda ad na Sosyal Güvenlik Reformu ad verilen 5510 say l Sosyal Sigortalar ve

Detaylı

F inansal piyasalar n küreselleflmesi, çokuluslu flirketlerin say lar nda yaflanan

F inansal piyasalar n küreselleflmesi, çokuluslu flirketlerin say lar nda yaflanan PERAKENDE SATIfi YÖNTEM NE GÖRE fiüphel T CAR ALACAKLAR VE B R ÖNER Yrd.Doç.Dr. Bar fl S PAH Marmara Üniversitesi,..B.F., flletme Bölümü, Ö retim Üyesi 1.G R fi F inansal piyasalar n küreselleflmesi, çokuluslu

Detaylı

HAF F T CAR ARAÇ LAST KLER ÜRÜN KATALO U

HAF F T CAR ARAÇ LAST KLER ÜRÜN KATALO U KONTROLSÜZ GÜÇ, GÜÇ DE LD R www.pirelli.com.tr HAF F T CAR ARAÇ LAST KLER ÜRÜN KATALO U 2008 Hafif ticari araç geliflimi Hafif ticari araç kategorisi çok genifl yelpazedeki araçlar kapsamaktad r: Ticari

Detaylı

kitap Bireysel fl Hukuku fl Hukuku (Genel Esaslar-Bireysel fl Hukuku)

kitap Bireysel fl Hukuku fl Hukuku (Genel Esaslar-Bireysel fl Hukuku) kitap Bireysel fl Hukuku Prof. Dr. Öner Eyrenci, Porf. Dr. Savafl Taflkent ve Prof. Dr. Devrim Ulucan n birlikte haz rlad klar Bireysel fl Hukuku isimli kitab n ikinci bas s fiubat ay nda Legal Yay nevi

Detaylı

Kamu Sermayeli İşletmelerde İyi Yönetişim. Mediha Ağar Dünya Bankası, Kıdemli Ekonomist Dünya Bankası

Kamu Sermayeli İşletmelerde İyi Yönetişim. Mediha Ağar Dünya Bankası, Kıdemli Ekonomist Dünya Bankası Kamu Sermayeli İşletmelerde İyi Yönetişim Mediha Ağar Dünya Bankası, Kıdemli Ekonomist Dünya Bankası Kamu işletmeleri gelişmiş e gelişmekte olan ülkelerde ekonomik açıdan önemli aktörlerdir Global olarak

Detaylı

Kocaeli Üniversitesi ktisadi ve dari Bilimler Fakültesi Ö retim Üyesi. 4. Bas

Kocaeli Üniversitesi ktisadi ve dari Bilimler Fakültesi Ö retim Üyesi. 4. Bas 1 Prof. Dr. Yunus Kishal Kocaeli Üniversitesi ktisadi ve dari Bilimler Fakültesi Ö retim Üyesi Tekdüzen Hesap Sistemi ve Çözümlü Muhasebe Problemleri 4. Bas Tekdüzen Muhasebe Sistemi Uygulama Tebli leri

Detaylı

T ürk Gelir Vergisi Sisteminde, menkul sermaye iratlar n n ve özellikle de

T ürk Gelir Vergisi Sisteminde, menkul sermaye iratlar n n ve özellikle de KURUMLARDAN ELDE ED LEN KAR PAYLARININ VERG LEND R LMES VE BEYANI Necati PERÇ N Gelirler Baflkontrolörü I.- G R fi T ürk Gelir Vergisi Sisteminde, menkul sermaye iratlar n n ve özellikle de flirketlerce

Detaylı

SB Sakarya E itim ve Araflt rma Hastanesi Asinetobakterli Hastalarda DAS Uygulamalar ve yilefltirme Çabalar

SB Sakarya E itim ve Araflt rma Hastanesi Asinetobakterli Hastalarda DAS Uygulamalar ve yilefltirme Çabalar SB Sakarya E itim ve Araflt rma Hastanesi Asinetobakterli Hastalarda DAS Uygulamalar ve yilefltirme Çabalar Hmfl. Özlem SANDIKCI SB Sakarya E itim ve Araflt rma Hastanesi, nfeksiyon Kontrol Hemfliresi,

Detaylı

YEDİNCİ KISIM Kurullar, Komisyonlar ve Ekipler

YEDİNCİ KISIM Kurullar, Komisyonlar ve Ekipler YEDİNCİ KISIM Kurullar, Komisyonlar ve Ekipler Kurul, komisyon ve ekiplerin oluşturulması MADDE 107- (1) Okullarda, eğitim, öğretim ve yönetim etkinliklerinin verimliliğinin sağlanması, okul ve çevre işbirliğinin

Detaylı

2008 1. Çeyrek Finansal Sonuçlar. Konsolide Olmayan Veriler

2008 1. Çeyrek Finansal Sonuçlar. Konsolide Olmayan Veriler 2008 1. Çeyrek Finansal Sonuçlar Konsolide Olmayan Veriler Rakamlarla Halkbank 70 y l Kooperatif ve KOB kredilerinde 70 y ll k tecrübe ve genifl müflteri taban Halkbank n rekabette kuvvetli yönleridir.

Detaylı

Çocuk ve Tüberküloz (Verem)

Çocuk ve Tüberküloz (Verem) TÜRK TORAKS DERNEĞİ EĞİTİM KİTAPLARI SERİSİ Çocuk ve Tüberküloz (Verem) Pediyatrik Akciğer Hastalıkları Çalışma Grubu TÜRK TORAKS DERNE E T M K TAPLARI SER S Türk Toraks Derne i yay n d r Türk Toraks Derne

Detaylı