ARAŞTIRMA TÜRKİYE İŞLETME HEKİMLERİNİN MEME BAŞI DALDIRMA SOLÜSYONU SEÇİM KRİTERLERİ

Transkript

1 ARAŞTIRMA TÜRKİYE İŞLETME HEKİMLERİNİN MEME BAŞI DALDIRMA SOLÜSYONU SEÇİM KRİTERLERİ HAZİRAN 2013

2 Değerli Meslektaşlarımız, Meme Başı Daldırma Solüsyonları na işletme veteriner hekimlerinin bakış açısının değerlendirildiği anket çalışması sonuçlarını sizlerle paylaşmaktan mutluluk duyuyoruz. Türkiye'nin en önde gelen 62 süt işletmesinin veteriner hekimlerinin meme başı daldırma solüsyonlarındaki seçim kriterleri istatistiksel olarak değerlendirilmiş ve bu konudaki temel eğilimler belirlenmiştir. Değerli fikir ve görüşlerinizi bizlerle paylaştığınız için teşekkür ederiz. Saygılarımızla, Dr. Gülçin Keskin Uzm. Veteriner Hekim Arge Bölüm Yöneticisi Rengin Gürsoy Veteriner Hekim Medikal Uzman

3 SORU 1: Meme antisepsisi amaçlı aşağıdakilerden hangisini kullanmayı tercih edersiniz? Meme başı daldırma solüsyonlarını uygulamak için en çok kullanılan yöntem solüsyon içeren bir kaba memeyi daldırıp 3 5 saniye bekletmektir. Kullanıcılar tarafından sprey uygulamasının tercih sebebinin ise çoğunlukla mastitis etkenlerinin yayılmasına karşı alınan bir önlem olduğu yapılan araştırmalar sonucunda belirlenmiştir. Sprey solüsyonların dikkatli uygulanması ve nihayetinde solüsyonun tüm meme derisine temas ettirilmesi halinde oldukça etkin bir yöntem olduğu kabul görmekle birlikte kullanıcı hatalarına en açık yöntem olduğu belirtilmektedir. Bu uygulamada dikkat edilmesi gereken husus, meme derisinin tamamı ile solüsyon temasının sağlanmasıdır. Bununla birlikte uygun ve efektif bir ürün kullanılması koşuluyla daldırma yönteminin tercih edilmesinin böyle bir risk teşkil etmediği saptanmıştır. Köpük formundaki solüsyonlar meme dokusunu homojen olarak sarması ve yüksek etkinlik sağlamasıyla birlikte meme dokusuyla oksijen temasını kesmemesi açısından son yıllarda daha çok tercih edilmeye başlamıştır. Aynı zamanda köpük formunun tercih edilmesi, meme başı daldırma solüsyonundan %30 oranında daha fazla tasarruf edilmesini de beraberinde getirmektedir. Kullanım alışkanlığının düşük oluşu, bu uygulamanın diğer uygulamalara nazaran yeni olması ve sektörde köpük oluşturan solüsyonlarının sayısının az olmasının getirdiği bir netice olduğu düşünülmektedir. Meme antisepsisi amaçlı aşağıdakilerden hangisini kullanmayı tercih edersiniz? Meme başı daldırma solüsyonları 30 48% Sprey solüsyonlar 18 29% Köpük formundaki solüsyonlar 14 23% Meme antisepsisi amaçlı hangisini kullanmayı tercih edersiniz? 23% 48% Meme daldırma solüsyonları Sprey solüsyonlar Köpük formundaki solüsyonlar 29%

4 SORU 2: Aşağıdakilerden hangisi bir meme başı daldırma solüsyonunda en çok aradığınız özelliktir? Aşağıda sıralananlar ideal bir meme başı daldırma solüsyonunda olması gereken en önemli beş özelliktir. Sağımdan hemen sonra yüksek etkinliğe sahip bir solüsyon ile memedeki mevcut bakteriler ve bu bakterilerin üreyebilecekleri ortamın ortadan kaldırılması amaçlanır. Fakat bu amacın yanı sıra 2 saat süre ile (özellikle ilk yarım saat) büyük ölçüde açık kalmakta olan duktus papillaris in çevresel ve bulaşıcı mastitis etkenlerinden korunmasının çiftlik hekimleri için daha yüksek bir öneme sahip olması beklenen bir sonuçtur. Solüsyonun antiseptik zar oluşturması ve bu zarın istenen kriterlere sahip olması, mikroorganizmaların duktus papillaris e yerleşmesini de engelleyecektir. Meme başını yumuşatıp sağımı kolaylaştırması özelliği kullanıcılar tarafından değerlendirilen ilk kriter olmasa da bu özellik memenin, sütün indirilmesi için hazır hale getirilmesi, sağım sürecini hızlandırılması ve hassas meme dokularına hasar vermeksizin maksimum miktarda sütün sağılması gibi avantajları beraberinde getirmektedir. Meme başındaki çatlak ve yaraları iyileştirmesi yine ilk tercih sebebi olmamakla birlikte önemli bir özelliktir. Uygun formülasyonda hazırlanmamış solüsyonların memedeki yaraları iyileştirmeleri bir yana, sağlıklı deriyi irrite ederek yara ve çatlaklara sebebiyet verdiği bilinmektedir. Aşağıdakilerden hangisi bir meme başı daldırma solüsyonunda en çok aradığınız özelliktir? Antiseptik bir zar oluşturup kontaminasyonları engellemesi 26 42% Meme başı ve deliğini dezenfekte etmesi 20 32% Mikroorganizmaların duktus papillarise yerleşmesini engellemesi 14 23% Meme başını yumuşatıp sağımı kolaylaştırması 2 3% Meme başındaki çatlak ve yaraları iyileştirmesi 0 0% Hangisi bir meme başı daldırma solüsyonunda en çok aradığınız özelliktir? 3% 0% 23% 42% 32% Antiseptik bir zar oluşturup kontaminasyonları engellemesi Meme başı ve deliğini dezenfekte etmesi Mikroorganizmaların ductus papillarise yerleşmesini engellemesi Meme başını yumuşatıp sağımı kolaylaştırması Meme başındaki çatlak ve yaraları iyileştirmesi

5 SORU 3: Hangisi bir meme başı daldırma solüsyonunda kesinlikle istemediğiniz bir özelliktir? Bazı meme başı daldırma ürünleri meme başını irrite edici etkinin yanı sıra kuruma, kostik reaksiyonlar ve memede lezyonlara sebebiyet verebilir. Bu etkiler ürünün içerdiği etken madde ve yardımcı maddeler ve bu maddelerin oranlarındaki uygunsuzluğa, solüsyonun yüksek veya düşük ph ya sahip olmasına, ürünün uygun muhafaza edilmemesine bağlı bozulmalara, üretim problemlerine, ürünün belirtilen oranda sulandırılmamasına veya dilüe etmek için kullanılan suyun uygunsuz olmasına bağlı olarak ortaya çıkmaktadır. Bu tip durumlardan kaçınmak için dikkat edilmesi gereken hususlar, ruhsatlı ürünlerin tercih edilmesi, ürünün kullanım talimatlarına uyulması, daldırma kaplarının düzenli olarak yıkanması, dilüe ederken kullanılan suyun uygunluğuna dikkat edilmesi yönündedir. Her film oluşturan meme başı daldırma solüsyonu meme için sağlıklı bir durum teşkil etmemektedir. Memenin deri dokusunda oluşacak film, oldukça ince bir zar tabakası oluşturmalı ve oksijeni yeterince iyi geçirmelidir. Aksi takdirde oksijen alamayan meme derisi üzerinde anaerobik üremeler söz konusu olabileceği gibi film tabakasının kalınlığı ineğin bulunduğu ortamdaki yabancı materyallerin ineğin memesine yapışmasına neden olacaktır. Aşağıdakilerden hangisi bir meme başı daldırma solüsyonunda kesinlikle istemediğiniz bir özelliktir? Meme derisini kurutarak çatlakların oluşumuna neden olması 24 39% Kalın bir film tabakası oluşturarak anaerob bakterilerin üremesine olanak vermesi 22 35% Oksijenin meme dokusu ile temasını kesmesi 8 13% Meme üzerindeki yaraları irkiltmesi 4 6% Ortamdaki yabancı materyallerin memeye yapışmasına olanak vermesi 4 6% Hangisi bir meme daldırma solüsyonunda kesinlikle istemediğiniz bir özelliktir? 13% 6% 6% 40% 35% Meme derisini kurutarak çatlakların oluşumuna neden olması Kalın bir film tabakası oluşturarak anaerob bakterilerin üremesine olanak vermesi Oksijenin meme dokusu ile temasını kesmesi Meme üzerindeki yaraları irkiltmesi Ortamdaki yabancı materyallerin memeye yapışmasına olanak vermesi

6 SORU 4: Meme başı daldırma solüsyonlarında bileşiminde olmasını en çok tercih ettiğiniz etken madde hangisidir? Dünyada en çok tercih edilen meme başı daldırma ürünleri iyot bazlı ürünlerdir. İyot geniş spektrumludur ve mantar, virüs, bakteriyel sporlar da dahil olmak üzere bütün mastitis etkenlerine karşı etkin bir antiseptiktir. Bu sebeple yalnızca ülkemizde değil, dünyada da yaygın olarak kullanılmakta ve kullanım oranı gün geçtikçe daha da artış göstermektedir. Ancak iyotlu bileşiklerin doğru formülasyon ve oranda kullanılması gereklidir. Bilindiği gibi iyotlu antiseptiklerin iyi formüle edilememesi, stabil olmaması antiseptiğin bileşimindeki, iyodun kısa süre içinde yıkımlanmasına ve antiseptik etki oluşturmamasına sebep olur. Kullanılan solüsyondaki iyodun kompleks oluşturmamış iyot (metalik iyot) olması halinde meme dokusunda korozif etki yaratması kaçınılmazdır. Aynı zamanda film oluşturma amacıyla kullanılan bazı maddelerin (polimerler, gumlar, zamklar vb.) meme derisinin oksijen ile olan temasını kısıtlayıp anaerobik bakteri üremesine ve meme derisinde tedavisi güç yaraların oluşmasına yol açabilir. Ayrıca olması gerekenden daha yüksek konsantrasyondaki solüsyonlar sütte kalıntıya sebep olacaktır. Meme başı daldırma solüsyonlarında bileşiminde olmasını en çok tercih ettiğiniz etken madde hangisidir? İyodoforlar 46 77% Klorhekzidin 6 10% Glutaraldehid 4 7% Alkol 4 7% Kuaterner amonyum bileşikleri 0 0% Meme daldırma solüsyonunun bileşiminde olmasını en çok tercih ettiğiniz etken madde hangisidir? 10% 7% 7% 0% 76% İyodoforlar Klorhekzidin Glutaraldehid Alkol Kuaterner amonyum bileşikleri

7 SORU 5: Meme başı daldırma solüsyonunun en çok hangi etkene etki etmesini istersiniz? Mastitise neden olan etkenler, bulaşıcı ve çevresel mastitis etkenleri olarak iki ana başlık altında incelenir. Mastitise sebep olan en önemli bulaşıcı etkenler Staphylococcus aureus, Streptococcus agalactiae ve Mycoplasma bovis tir. Yaptığımız anketin sonucunda en çok etki edilmesi istenen mastitis etkeni %62 oyla Staphylococcus aureus olmuştur. Bu sonuç Türkiye de en sık görülen mastitis etkeninin Staphylococcus aureus olduğunu desteklemektedir. Staphylococcus aureus, süt üretimi yapan meme dokularında diğer etkenlere nazaran daha fazla hasara neden olmakta ve bu etkene bağlı mastitisler sonucu %45 e varan süt üretim kayıpları şekillenmektedir. Sağım sonrası meme başı daldırma solüsyonlarının kullanımı bulaşıcı mastitis etkenlerinden korunmanın en etkin yoludur. En önemli çevresel mastitis etkeni Escherichia coli ise %29 oyla anketimizde 2. sırada yer almaktadır. Escherichia coli ye bağlı mastitislerden korunmanın en önemli basamakları, sağım öncesi meme başı daldırma solüsyonlarının kullanımının yanı sıra düzenli ahır temizliği ve dezenfeksiyonudur. Meme başı daldırma solüsyonunun en çok hangi etkene etki etmesini istersiniz? Staphylococcus aureus 38 61% Escherichia coli 18 29% Mycoplasma bovis 4 6% Streptococcus agalactia 2 3% Corynebacterium bovis 0 0% Meme daldırma solüsyonunun en çok hangi etkene etki etmesini istersiniz? 6% 3% 0% 29% 62% Staphylococcus aureus Escherichia coli Mycoplasma bovis Streptococcus agalactia Corynebacterium bovis

8 SORU 6: Meme başı daldırma solüsyonunu hangi zaman aralığında kullanmanın daha fazla fayda getireceğini düşünüyorsunuz? Sağım esnasında mastitise neden olan bulaşıcı mikroorganizmaların taşınması en iyi hijyenik koşullarda bile kaçınılmazdır. Sağım sonrasında meme başlarındaki organizmaları yok etmek için en kısa süre içerisinde uygun bir antiseptikle meme başlarının temizlenmesi gerekmektedir. Sağım sonrası meme başı daldırma solüsyonlarının kullanımı, en yaygın rastlanan Staphylococcus aureus ve Streptococcus agalactiae gibi bulaşıcı mastitis etkenlerine bağlı yeni enfeksiyonların engellenmesi için kullanılan en etkili yöntemdir. Yapılan akademik çalışmalar sonucunda sağım sonrasında uygun bir meme başı daldırma çözeltisi kullanımının yeni enfeksiyonları en az % 50 oranında azalttığı ve bu oranın çoğunlukla % 95 değerine kadar çıktığı saptanmıştır. Dünyaca mastitis korunma programının 2. önemli basamağı olarak kabul edilen sağım öncesi meme başı daldırma solüsyonlarının kullanımı ise çevresel mastitis etkenleri olan koliformlar ve çevresel Streptokok lardan korunmanın en etkili yoludur. Bununla birlikte son yıllarda yapılan çalışmalar bu yöntemin Staphylococcus aureus a karşı da etkili olduğunu göstermiştir. Ayrıca mevcut bakteri popülasyonunun sağım öncesi azaltılması yeni meme içi enfeksiyonların önüne geçmekle birlikte sütteki bakteri sayısının en aza indirgenmesine yardımcı olmaktadır. Kuru dönem girişinde ise meme içi antibiyotik uygulaması sonrasında açık hale gelen duktus papillaris in herhangi bir kontaminasyona maruz kalmaması amacıyla meme başı daldırma solüsyonun bir kereye mahsus uygulanması önerilmektedir. Meme başı daldırma solüsyonunu hangi zaman aralığında kullanmanın daha fazla fayda getireceğini düşünüyorsunuz? Sağım sonrası 52 87% Sağım öncesi 8 13% Kuru dönem girişi 0 0% Meme daldırma solüsyonunu hangi zaman aralığında kullanmanın daha fazla fayda getireceğini düşünüyorsunuz? 13% 0% Sağım sonrası Sağım öncesi Kuru dönem girişi 87%

9 SORU 7: Meme başı daldırma solüsyonunda aradığınız genel özellikleri önem sırasına göre numaralandırınız. Anket sonuçlarından da görüleceği üzere veteriner hekimler ürün kalitesi ve kullanım seçeneklerinin çeşitliliğini ürün fiyatının üzerinde tutmaktadır. Meme başı daldırma solüsyonunda aradığınız genel özellikleri önem sırasına göre numaralandırınız. Etkin olması % Sağım öncesi ve sonrasında kullanılabilmesi % Sprey/Köpük/Daldırma formlarından en az ikisi şeklinde kullanılabilmesi % Ekonomik olması % Sağlık Bakanlığından Ruhsatlı olması 98 12% MEME DALDIRMA SOLÜSYONLARINDA ARANAN ÖZELLİKLER 17% 30% 26% 27% SAĞIM ÖNCESİ/SONRASI KULLANIM SEÇENEĞİ SPREY/KÖPÜK/DALDIRMA FORMLARINDA KULLANIM SEÇENEĞİ EKONOMİK OLMASI RUHSATLI OLMASI

10 SONUÇ Hangi meme başı daldırma solüsyonunu kullanmalıyım sorusu genellikle araştırmacılar, uzmanlar, veteriner hekimler ve işletme sahipleri tarafından sıklıkla sorulan bir sorudur. Yapılan anket sonuçlarına göre tercih sürecinde veteriner hekimlerin ve işletme sahiplerinin en çok üzerinde durdukları noktalar ürünün etkin olması, etki spektrumunun geniş olması ve özellikle sağım sonrası kullanımda antiseptik bir zar oluşumunu sağlayıp duktus papillaris i kontaminasyonlara karşı korumasıdır. Bununla birlikte ürünün sağım öncesi ve sonrası kullanım seçeneğiyle birlikte daldırma, sprey veya köpük formlarında kullanılabiliyor olması seçim sürecini olumlu etkileyen faktörlerdendir. Solüsyonun meme derisini kurutarak çatlakların oluşumuna neden olması ve ayrıca kalın bir film tabakası oluşturarak anaerob bakterilerin üremesine olanak vermesi ise kullanıcıların ürünü tercih etmemelerine sebep olan en önemli iki nedendir. Meme başı daldırma solüsyonlarının ruhsatlı olması diğer bir tercih sebebidir. Ülkemizde Sağlık Bakanlığı, Türkiye Halk Sağlığı Kurumu nca ruhsatlandırılan meme başı daldırma antiseptikleri bağımsız akredite laboratuarlarca gerçekleştirilmiş stabilite, etkinlik ve irritasyon test çalışmalarının mevcut olması nedeniyle güvenlidir. Hangi meme başı daldırma solüsyonunu kullanmalıyım sorusunun cevabı hiç şüphesiz çeşitli form ve amaca yönelik uygulama seçeneklerinin yanı sıra etkin ve güvenli olduğu belgelendirilmiş ürünlerin kullanılması yönündedir.