Madde 2 Cezanın infazı ve cezai güvenlik önlemleri için gerekli harcamalar.

Transkript

1 Madde 1 Uygulanacak davranış ve yeniden topluma kazandırma 1. Cezaevlerinde tutuklulara uygulanacak davranışlar insanlık ve kişisel haysiyet kurallarına saygı sınırları içinde olmalıdır. 2. Bu davranışlar tamamen tarafsız şekilde uygulanmalı, din, dil, ırk, ekonomik-sosyal şartlar, siyasi ve dini inançlara dayalı hiçbir ayırım yapılmamalıdır. 3. Cezaevlerinde düzen ve disiplin korunmalıdır. Tutuklular için Cezaevinin gereksinimiyle uyuşmayan ve hukuki gerekçesi bulunmayan yasaklama önlemlerine başvurulmamalıdır. 4. Hükümlü ve tutuklular isimleriyle çağrılır veya belirlenir. 5. Tutuklulara uygulanacak davranışlar her insan kesin hüküm giyinceye kadar masum sayılır prensibine uygun olmalıdır. 6. Hükümlü ve tutuklulara, gerekirse dışla temas yoluyla onları yeniden eğitecek ve topluma yeniden kazandıracak davranış uygulanmalıdır. Bu davranış, kişinin özel durumunu göz önünde tutarak belirlenen kriterlere göre uygulanır. Madde 2 Cezanın infazı ve cezai güvenlik önlemleri için gerekli harcamalar. 1. Cezanın infazı ve cezaevinde güvenlik önlemleri için gerekli masraflar devlet tarafından karşılanır. 2. Hükümlülere harcama ödemeleri Ceza Kanununun 188,189 ve 191 ci maddeleriyle, Ceza Usulleri Kanunun 274 ci maddesi uyarınca yapılır. 3. Tutuklular cezaevi bakım masraflarını Ceza Kanunu 213 cü maddesinin sondan bir önceki fıkrası uyarınca aldıkları ücretin bir kısmıyla, başka deyişle 213 cü maddenin son bölümünde anlatılan hastane masraflarıyla ilgili hükümler uyarınca öderler. 4. Gıda ve donatımlar cezaevi bakım masraflarını oluşturur. 5. Ödenecek bakım masrafları, gerçek bedelin üçte ikisini aşamaz. Af ve Adalet Bakanlığı her yıl bütçeyi hazırlarken, Hazine Bakanlığının da onayını alarak, İtalya'da bütün cezaevi tutuklularının ortalama bakım kotasını da tesbit eder. Madde 4 Hükümlü, tutuklu ve enterne edilenlerin haklarını kullanması 1. Hükümlü ve tutuklular, kanuni mahrumiyet altında bulunsa da, işbu kanundan doğan haklarını bizzat kullanırlar. Madde 7 Giysi ve kişisel eşyalar 1. Her tutukluya temiz, kullanıma uygun ve normal yaşam koşullarını tatmin edecek durumda kafi miktarda iç çamaşırı, giyim eşyası ve şahsa gerekli malzemeler verilir. 2. Elbiseler, duruma uygun olup, düz renkli kumaştan dikilmiştir. Yapılan iş gerektirdiği taktirde iş elbisesi de verilebilir. 3. Bir seneden az cezaya mahkum olan tutuklu ve hükümlüler temiz ve uygun olmaları şartıyla kendi elbiselerini giyebilirler. Ancak sanıklara verilen giysiler hükümlü ve tutukluların giydiğinden farklı olmalıdır. 1

2 4. Tutuklu ve hükümlülerin özel manevi değeri ve sevgi bağı olan şahsi mal ve eşyalarını kullanmasına izin verilir. Madde 8 Kişisel temizlik 1. Tutuklu ve hükümlülerin banyo, lavabo ve duşlardan yeteri kadar yararlanmaları sağlanır, kişisel bakım ve temizlikleri için gerekli kolaylıklar temin edilir. 2. Her ceza ve tevkifevi periyodik olarak saç kesimi ve sakal traşı hizmeti verir. Tutukluların kişisel elektrikli traş makinası kullanılmasına izin verilebilir. 3. Sadece özel sağlık ve hijyen durumları gerektirdiğinde saç kesimiyle sakal traşı mecbur kılınabilir. Madde 9 Beslenme 1. Tutuklu ve hükümlülerin yaşına, cinsine, sağlık durumuna, işine, mevsime ve iklime uygun, yeterli miktarda ve sağlıklı gıdalar temin edilir. 2. Yemek, normalde bu hizmete mahsus yemekhanelerde verilir. 3. Her tutuklu ve hükümlü içme suyu olanağına sahip olmalıdır. 4. Günlük yemeklerin miktarıyla kalitesi, bakanlık kararıyla oluşturulmuş normlara uygun şekilde hazırlanır. 5. Yemekhane servisi normalde doğrudan cezaevi yönetimince idare edilir. 6. Tutuklu ve hükümlülerin her ay kur'ayla çekerek atayacağı bir temsilciler kurulu yemek listelerini ve yemeklerin hazırlanışını kontrol eder. 7. Tutuklu ve hükümlülerin iç yönetmelik sınırları içinde kalmak şartıyla ve kendi parasıyla gıda maddeleri satın almasına izin verilir. Gıda ve benzeri maddeleri satış hakkı, doğrudan cezaevi yönetimine yada belediye otoritelerinin kontrolu altındaki fiyatlarla satış yapan firmalara verilir. Sözkonusu fiyatlar cezaevinin bulunduğu yörede uygulanan yaygın fiyatlardan fazla olamaz. Yukarda altıncı fıkrada belirtilen temsilciler kurulu, cezaevi müdürünün sivil personel arasından seçtiği bir temsilci de eklenerek cezaevinde satılan malların kalite ve fiyatlarını kontrol eder. Madde 10 Teneffüs saatleri 1. Açıkta çalışmayan tutuklu ve hükümlülerin her gün iki saat açık havada kalmasına izin verilir. Bu süre olağanüstü hallerde bile günde bir saatin altına indirilemez. 2. Tutuklu ve hükümlüler 33cü madde ile 39cu maddenin dördüncü ve beşinci fıkralarında belirtilen durumlar hariç, gruplar halinde açık havada kalır, fizik egzersizi yapabilirler. Madde 11 Sağlık hizmetleri 1. Her cezaevinde tutuklu ve hükümlüler için bir doktor, revir ve onların sağlığını korumak ve tedavi etmek için gerekli eczane hizmeti bulunmalıdır. Bundan başka en az bir psikiyatri birimi de bulunmalıdır. 2. Cezaevi sağlık hizmetlerinin veremiyeceği tedaviye yada diyagnostik tahlillere ihtiyacı olan tutuklu ve hükümlülerin, cezaevi savcısının denetimi altında devlet hastanelerine yada başka tedavi merkezlerine nakli yapılır. 2

3 Sanıkların hastaneye nakli birinci derece karardan sonra cezaevi savcısının denetimiyle; birinci derece karardan önceki sorgulama safhasında, sorgu hakiminin denetimiyle; genel soruşturma safhasında ve suç üstü davalarında sanık mahkeme önüne çıkıncaya kadar Cumhuriyet Başsavcısının denetimiyle yapılır; dava öncesi safhada ve dava süresince hastanın nakline Mahkeme başkanı karar verir; pretörün yetki sınırları içindeki davalarda bu işleme pretör karar verir; ağır ceza mahkemesine sunulacak davaların ön hazırlıkları sırasında ve yargılama kurulu toplantıya çağrılıncaya kadar ise Yargıtay Mahkemesi başkanı karar verir. Yargılama kurulunun toplantıya çağrılmasından sonra da hastanın nakline yargılama kurulu karar verir. 3. Bir önceki fıkranın yetkili kıldığı adli otoriteler, bizzat aldığı önlemler yada acil vakalar karşısında Cezaevı Müdürünün onayını alarak devlet hastanelerine veya başka tedavi merkezlerine nakledilen tutuklu ve hükümlünün kaçma tehlikesi bulunmadığı hallerde, tedavi boyunca hastanede polis nöbetine gerek olmadığı kararına varabilir, 4. Polis nöbeti altında bulundurulmayan tutuklu ve hükümlüler, gerekçeli mazeret göstermeden hastaneden uzaklaşırsa kendilerine Ceza Kanununun 385 ci maddesi birinci fıkrasında yazılı yaptırımlar uygulanır. 5. Cezaevine giriş sırasında tutuklu ve hükümlü, fiziksel ve zihinsel hastalığı olup olmadığını tesbit amacıyla genel sağlık muayenesinden geçirilir. Cezaevinde bulunduğu sürece tutuklu ve hükümlü istesin veya istemesin, sık sık periyodik aralarla sağlık muayenelerine tabi tutulur. 6. Cezaevi doktoru tutuklu bütün hastalardan başka, hastalıktan şikayet eden ve sağlık muayenesi isteyen herkesi her gün muayene etmekle görevlidir; özel tahlil ve tedavi isteyen hastalıklarla karşılaşınca bunu derhal idareye bildirmek, bundan başka çalışan tutuklu ve hükümlünün işe uygun olup olmadığını periyodik aralarla kontrol etmek zorundadır. 7. Bulaşıcı hastalık taşıdığından şüphe duyulan ya da emin olunan tutuklu ve hükümlüler derhal izole edilir. Ruhsal ve zihinsel hastalık şüphesi bulunan tutuklu için de hiç vakit kaybetmeden, ruh sağlığı ve psikiyatri tedavisine ilişkin normlara uygun önlemler alınır. 8. Kadınlar cezaevinde, annelere yada hamile kadınlara sağlık hizmeti verecek özel bölümler bulunmalıdır. 9. Annelere çocuk üç yaşına basıncaya kadar onu yanında tutma izni verilir, çocukların bakımı ve hizmet için de kreşler organize edilir. 10. Cezaevi yönetimi sağlık hizmetlerinin organizasyonu ve işletilmesi için, sağlık bakanlığının direktifleri yönünde, bölge idaresiyle de anlaşarak, yerel sağlık kurumları, devlet hastanesi ve diğer sağlık birimlerinin işbirliğinden yararlanabilir. 11. Tutuklu ve hükümlüler ödeme kendilerine ait olmak üzere güvendikleri bir doktor tarafından muayene edilmeyi isteyebilir. Sanıkların bundan yararlanması için, birinci derece mahkeme kararı çıkıncaya kadar Cumhuriyet Savcısının izni gerekir. 12. Sağlık ve hijen durumunu ve cezaevi sağlık hizmetlerinin bulaşıçı hastalıklara karşı öngördüğü önlemleri kontrol için Vilayet doktoru yılda en az iki kez Ceza ve Tevkifevlerini teftiş eder. 13. Vilayet doktoru yaptığı teftişin neticesini ve alınacak önlemleri Sağlık, Bakanlığı ile Af ve Adalet Bakanlığına raporla bildirir, ayrıca yetkili Bölge Kurumlarını ve Nezaret Savcısını da haberdar eder. Madde 12 Çalışma, eğitim ve sosyal faaliyetler için araç gereç 1. Cezaevleri, çalışma faaliyeti, temel eğitim, meslek kursları, eğlence, kültür ve diğer ortak faaliyetleri yerine getirecek araç ve gereçlerle donatılmıştır. 3

4 2. Cezaevlerinde ayrıca 16 cı maddede öngörülen komisyonun seçtiği gazete, dergi ve kitapları ihtiva eden bir kütüphane de bulunmalıdır. 3. Kütüphane hizmetlerinin yönetimine tutuklu ve hükümlü temsilcileri de katılır. Madde 13 Uygulanacak davranışların kişiselleştirilmesi 1. Cezaevinde uygulanacak davranışlar her tutuklunun kişisel ihtiyaçlarına yanıt vermelidir. 2. Tutuklu ve hükümlünün fiziksel-ruhsal aksaklıklarını ve topluma uyamamasının diğer nedenlerini belirlemek için bilimsel kişilik gözlenmesi istenebilir. Bu gözleme infaz ile başlanır ve onunla birlikte devam edilir. 3. Gözlemin neticelerine göre her tutuklu ve hükümlünün topluma yeniden kazandırılması için izlenecek davranışı yönlendirici tavsiyeler yapılır, buna uygun bir program hazırlanır, söz konusu program icra safhasında ortaya çıkacak yeni gereksinimlere göre değiştirilir. 4. Uygulanan davranışlar genel hatlarıyla, adli döküman, kimlik ve sağlık belgeleriyle birlikte kişinin şahsi dosyasına eklenir, uygulanan muameledeki gelişmelerle, alınan sonuçlar da dosyaya not edilir. 5. Tutuklu ve hükümlünün bilimsel kişilik gözlemesi ile uygulanacak davranışlara etkin şekilde katılması sağlanmalıdır. Madde 14- ikinci eki Özel nezaret rejimi 1. Tutuklu, hükümlü ve sanıklar aşağıda işaret edilen hallerde, altı ayı geçmeyen ve birçok defa üç ay süreyle uzatılabilecek özel nezaret rejimine tabi tutulabilirler: a) davranışlarıyla cezaevinin güvenliğini veya huzurunu bozanlar; b) şiddet ve tehditle diğer tutuklu ve hükümlülerin faaliyetini engelleyenler; c) cezaevindeki diğer tutukluların kendilerine gösterdiği zaafı kötüye kullananlar; 2. Cezaevi idaresi 80 ci maddenin dördüncü fıkrasında öngörülen iki uzmanın da katıldığı disiplin kurulunun görüşünü aldıktan sonra, yukarda 1 ci fıkrada açıklanan özel nezaret rejimine gerekçeli bir yazıyla karar verir. 3. Davayı yürüten adli makamın da onayı alındıktan sonra tutukluya özel nezaret rejiminin uygulanmasına karar verilir. 4. Acil ve gerekli hallerde cezaevi yönetimi yukarda belirtilmiş olan mercilerin görüşüne başvurmadan da geçici olarak özel nezaret rejimi uygulayabilir. Ancak on gün içinde yukardaki makamların onayı alınmalıdır. Cezaevi yönetimi ilgili makamların da fikrini aldıktan sonra on gün içinde nihai kararına varır. Bu zaman zarfında karara varılmazsa özel nezaret rejimi önlemi düşmüş sayılır. 5. Tutuklu, hükümlü ve sanıklar cezaevine girdikleri andan itibaren, onlara atfedilen suçun cinsine bakılmadan geçmişteki cezaevi davranışları yada özgürken gösterdikleri diğer somut davranışlar göz önünde tutularak özel nezaret rejimine tabii tutulabilir. Adli otorite elindeki bütün bilgileri cezaevi yönetimine aktarır, yönetim de kendi yetkisindeki önlemlere karar verir. 6. Nezaret savcısı kontrol yetkisini kullanabilmesi için, bu maddede sözü edilen özel nezaret rejimine karar veren önlemden derhal haberdar edilir. 4

5 Madde 14- üçüncü eki İtiraz hakkı 1. Özel nezaret rejimi ile ilgili nihai kararın bildirilmesinden sonraki on gün içinde, özel nezaret rejimi uygulamasına veya bunun süresinin uzatılmasına karşı çıkan hükümlü ve tutukluların nezaret mahkemesine bir dilekçeyle itiraz hakkı vardır. İtiraz dilekçesi önlemin icrasını durdurmaz. 2. Nezaret mahkemesi itiraz mektubunu aldıktan sonra on gün içinde ortak toplantıda bir karara varır. 3. Bu ortak toplantıya savunma makamıyla cumhuriyet savcısı da katılır. İlgili kişi ile cezaevi yönetimi de yazılı açıklama sunabilirler. Madde 16 Cezaevleri yönetmeliği 1. Cezaevleri yönetimi her tutukevinde davranışı, varsa enterne edlilenlerin, tutuklu ve hükümlü grupların gereksinimlerini göz önüne alarak idarenin tesbit edeceği direktiflere göre organize edilir. 2. Her tutukevinde uygulanacak muamele tarzı, Nezaret Savcısının başkanlığında cezaevi müdürü, doktor, papaz, çalışma faaliyetlerinden sorumlu görevli, bir eğitimci ve bir sosyal danışmandan oluşan komisyonun hazırlayıp, güncelleştireceği iç yönetmelikle düzenlenir. Yukarıda adı geçen Komisyon 80 ci maddenin dördüncü fıkrasında belirtilen uzmanların işbirliğine de başvurabilir. 3. İç yönetmelik bundan başka, kim olursa olsun cezaevine girip çıkan herkesin tabi tutulacağı kontrolleri de bir disipline sokar. 4. İç yönetmelikle, onda yapılacak değişiklikler Af ve Adalet Bakanlığı tarafından onaylanır. Madde 18 Görüşme, haberleşme ve bilgi edinme 1. Tutuklu ve hükümlülerin aileleriyle ve diğer kişilerle, hukuksal eylemlerde bulunmak amacıyla dahi görüşüp haberleşmelerine izin verilir. 2. Görüşmeler bu amaca elverişli yerlerde, yani koruma personelinin gözle kontrol edebileceği ancak konuşmaları duyamayacağı uygun yerlerde yapılır. 3. Ailelerle yapılan görüşmelere özel kolaylıklar sağlanır. 4. Cezaevi yönetimi mektup yazmak için gerekli malzemeden yoksun tutuklu ve hükümlüye bu malzemeyi tedarik eder. 5. Cezaevi yönetimi tutuklu ve hükümlünün ailesiyle ve özel hallerde başka şahıslarla da telefon görüşmesi yapmasına gerekli tedbirleri alarak ayrıca gerekli kuralları tesbit ederek izin verebilir. 6. Tutuklu ve hükümlüler dışarda serbest satılan gazete dergi ve kitapları yanında bulundurabilir, diğer haberleşme araçlarından yararlanabilirler. 7. Her tutuklu ile hükümlünün mektubu Nezaret savcısının gerekçeli talimatı üzerine, cezaevi müdürü yada müdürün Cezaevi yönetim üyeleri arasından şahsen atayacağı bir kişi tarafından okunup kontrol edilebilir. 8. Madde 18 ikinci ekte öngörülen, birinci derece mahkeme hükmüne kadar, tutuklu ve hükümlülerin ziyaretçi kabul izni mahfuz kalmak şartıyla, mektupların açılıp, okunması ve telefon görüsmelerine verilecek izin, 11 ci maddenin 2 ci fıkrası uyarınca adli 5

6 makamların yetkisi altındadır. Birinci derece hüküm çıktıktan sonra görüşme izni Cezaevi müdürünün yetkisine girer. 9. Yukardaki adli otoriteler, tutuklu ve hükümlünün mektuplarını doğrudan kontrol etmek istemezlerse, bu görevi ya Cezaevi müdürüne, yada müdürün Cezaevi yönetim üyeleri arasından bizzat atayacağı bir kişiye aktarabilirler. Yine aynı otoriteler tutuklu ve hükümlünün mektuplaşma hakkıyla, dergi ve gazete okuma hakkını da kısıtlayabilirler. Madde 19 Eğitim 1. Cezaevlerinde kültürel ve mesleki eğitim, günün eğilimlerine ve kişinin şartlarına uygun metodlara göre düzenlenecek temel eğitim kursları ve mesleki kurslar organize edilerek sağlanır. 2. Yirmibeş yaşın altındaki tutuklu ve hükümlülerin kültürel eğitimine ve mesleki yetişmesine özel bir dikkat gösterilir. 3. Okul yönetmeliklerince öngörülen prosedür izlenerek ceza ve tutukevlerinde orta okul ve lise eğitimi de uygulanabilir. 4. Üniversite ile benzeri eğitimleri tamamlayıcı okul kurslarıyla, radyo, televizyon ve mektupla eğitim kurslarına devam da kolaylaştırılır. 5. Cezaevi kütüphanesinden faydalanarak her türlü kitap, dergi ve gazeteyi seçip okuma özgürlüğü vardır. Madde 20 Çalışma 1. Cezaevlerinde tutuklu ve hükümlülerin işyurtlarında çalışmasına ve meslek kurslarına katılmasına kolaylık sağlanmalıdır. Bu amaçla çalışma programları düzenlenir, kamuya ve özel sektöre bağlı işletmeler doğrudan mesleki eğitim kursları hazırlayabilir, resmi ve özel işletmeler yada bölge yönetimiyle sözleşmeye varmış özel işletmeler meslek kursları düzenleyebilir. 2. Cezaevlerinde işkence niteliğinde çalışma yapılamaz ve yapılan işin karşılığı olarak adil bir ücret ödenir. 3. Hükümlülerin ve cezasını işyurtlarında veya tarım çiftliklerinde çekmeye mahkum edilenlerin çalışma zorunluğu vardır. 4. Cezasını hastane, revir ve akıl hastanelerinin adli bölümünde infaz eden tutuklular, eğer tedaviye faydalı olacaksa bir işe yönlendirilebilirler. 5. Cezaevlerinde çalışmanın örgütlenmesi ve yöntemi, tutukluları sosyal yaşama yeniden kavuşturmayı kolaylaştırmak ve serbest hayattaki normal çalışma koşullarına en iyi şekilde hazırlama bakımından hapishane dışındaki benzerlerine yakın olmalıdır. 6. İşbu kanunun madde 14 ikinci eki uyarınca özel nezaret rejimi altına alınan tutuklu ve hükümlüler hariç olmak üzere, tutuklulara iş dağıtımı yapılırken, onların tutuklanma ve aldıkları özgürlüğü bağlayıcı cezalar boyunca işsiz kaldığı dönem, aileye karşı yükümlükleri, mesleki eğitimleri, daha önceden yaptığı belgelenmiş iş tecrübeleri ve serbest hayata döndükten sonra yapabileceği işler önemle göz önünde tutulur. 7. Cezaevilerinin içinde yapılacak iş dağıtımı, biri genel, diğeri mesleklere ve niteliklere göre hazırlanmış iki listeyle tesbit edilen sıralamaya uygun şekilde yapılır. 8. Listelerin içindeki derecelemeyi hazırlayıp, iş dağıtımıyla ilgili organların onayını almak için her cazaevinde müdür, cezaevi emniyet kuvvetlerinden yüksek kadrolu bir müfettiş veya baş müfettiş ile eğitim personeli arasından seçilmiş temsilci, ülke çapında temsil gücü yüksek sendika kuruluşlarının ortaklaşa atadığı temsilci, yerel 6

7 sendika kuruluşlarının temsilcisi ve bu alanda yetkili bölge komisyonunun atadığı temsilciden meydana gelen bir komisyon oluşturulur. 9. Cezaevi iç yönetmeliğinde işaret edilen yöntemlere göre kur'a çekilerek belirlenen bir tutuklu ve hükümlü temsilcisi de yukardaki komisyonun toplantılarına katılabilir, ancak karar hakkı yoktur. 10. Komisyonun her bir üyesi için, önceden işaret edilen kriterlere uygun şekilde bir yardımcı seçilir veya atanır. 11. Dışarda çalışma durumunda, normal iş ve işçi bulma kanunu genel kuralları ile açık havada çalışma kuralları, bundan başka 28 şubat 1987 tarih, 56 nolu kanunun 19 cu maddesinde yazılı kurallar uygulanır. 12. İşbu maddede öngülmeyen bütün hallerde iş ve işçi bulmayı düzenleyen genel kurallar uygulanır ek iki Merkez ve taşradaki Cezaevi yönetimleri, tutuklu ve hükümlülere bir iş vermek isteyen resmi kuruluş, özel firmalar yada halk kooperatifleriyle uygun sözleşmeler imzalar. İşin mahiyeti, çalışma faaliyetinin şartları, iş için gerekli mesleki eğitim ve kamu bütçesine külfet yüklemeden verilecek ücret bu sözleşmeyle belirlenir. 13. Ceza ve tutukevi yönetimleri, devletin genel ve özel muhasebesinde yazılı normlar dışında, Af ve Adalet Bakanlığının önceden iznini almak şartıyla, ayrıca Cezaevinin bulunduğu bölgedeki toptan satış fiatlarını da mümkün olduğu kadar göz önünde bulundurarak cezaevinde üretilen malları, maliyet fiatına eşit hatta daha düşük fiatla da satabilir. 14. El işlerine, sanata ve kültüre becerisi olduğu görülen tutuklu ve hükümlüler normal çalışma zorunluğundan muaf tutulup, onların sanatsal, zihinsel ve el sanatlarıyla ilgili yeteneklerini bireysel olarak yapmalarına izin verilir. 15. Teknik açıdan yeterli bilgisi bulunmayan tutuklular, ücretli çıraklık kurslarına kabul edilebilir. 16. Tutukluların günlük ve haftalık azami çalışma saatleri, yürürlükteki iş mevzuatının ve kanunların tesbit ettiği limiti aşmamalı, haftada bir gün dinlenme hakkı ile sigorta ve sosyal korunma hakkları garanti edilmelidir. Bir önceki fıkrada öngörülen mesleki eğitim kurslarına devam eden tutuklu ve hükümlülere, bölgenin bütçe ödenekleri çerçevesinde, sigorta hakkı ve kurslar yönetmeliği uyarınca her türlü korunma hakkı garanti edilir ek iki İşbu kanun hükümleri uyarınca, tutuklu ve hükümlülerin çalışma faaliyeti kurmak ve çalışma ilişkisini ileri götürmek, aynı zamanda 8 kasım 1991 tarih, 381 nolu kanunda sözü edilen halk kooperatiflerine üye olabilmeleri için, cezai ve hukuki hüküm giymekten doğan engeller uygulanmaz. 17. Af ve Adalet Bakanlığı her yıl 31 mart tarihi içinde, tutukluların bir yıl önceki çalışma faaliyetleri ve bu konuyu düzenleyen kanun hükümlerinin uygunlamasıyla ilgili olarak hazırladığı ayrıntılı raporu Parlamentoya iletir. Madde 21 Dışarıda çalışma ci maddede öngörülen hedeflerin olumlu şekilde yerine getirilmesine yardımcı olmak şartıyla, tutuklu ve hükümlülerin dışarıda çalışmasına izin verilebilir. Bununla beraber 4 cü maddenin ikinci eki, 1 ci fıkrasında işaret edilen suçlardan birinden ötürü cezaya çarptırılmış tutuklu, cezanın en az üçte birini çekmiş ise, veya her halükarda beş seneden fazla cezaya çarptırılmamış ise dışarıda çalışmasına izin verilir. Ömür boyu 7

8 hapis cezasına çarptırılan tutuklu, cezasının en az on senesini çektikten sonra dışarıda çalışma izninden yararlanabilir. 2. Dışarıda çalışma iznine sahip tutuklu ve hükümlüler, güvenlik nedenleri zorunlu kılmadığı taktirde işe korumasız gidebilirler. Tutukluların dışarda çalışmasına yetkili adli otoritelerin önceden onayı alınarak izin verilir. 3. Özel girişimler söz konusu olunca, bu çalışma, tutuklu ve hükümlünün yattığı cezaevinden sorumlu müdürün doğrudan sıkı kontrolü altında yapılmalıdır, cezaevi müdürü bunun için kadrolu personelden veya sosyal yardım ünitelerinden yararlanabilir. 4. Her tutuklu ve hükümlü için dışarda çalışmaya kabul edilme kararı, ancak nezaret savcısının onayı alındıktan sonra yürürlüğe girer. 4 - ek iki Yukardaki fıkralarda yer alan hükümlerle, 20 ci maddenin on altıncı fıkrasının ikinci cümlesinde yer alan hükümler, cezaevinin dışında düzenlenen meslek kurslarına devam izni verilmiş tutuklu ve hükümlülere de uygulanır. Madde 26 Din ve ibadet hakları 1. Tutuklu ve hükümlüler mensup oldukları dinin gereklerini yerine getirip, dini eğitim yapabilir, ibadet edebilirler. 2. Cezaevlerinde katolikliğin ibadet usulleri ile dini törenler garanti edilmiştir. Her cezaevinde en az bir papaz bulunur. Katolikler dışında başka dine mensup tutuklular, şahsi istek üzerine kendi din görevlisini kabul edebilir, dini ayinlere katılabilirler. Madde 27 Sosyal, sportif ve kültürel faaliyetlere katılma hakkı 1. Cezaevlerinde sosyal, sportif ve kültürel faaliyetlerle, tutuklu ve hükümlülerin kişiliğini geliştirecek, aynı zamanda onları yeniden topluma kazandırmaya yönelik her türlü faaliyetlere kolaylık sağlanıp, organize edilmelidir. 2. Cezaevi müdürü, eğitimciler, sosyal hizmet görevlileri, tutuklu ve hükümlü temsilcilerinden oluşacak bir komisyon, tutuklunun topluma yeniden kazandırılmasına yardımcı olmak amacıyla dış dünyayla da temas kurarak yukardaki fıkrada belirtilen faaliyetleri düzenler. Madde 29 Tutukluluk hali, nakiller, hastalık ve ölüm durumlarının bildirilmesi 1. Tutuklu ve hükümlüler cezaevine girer girmez veya nakil olunca adını verdikleri şahısları ve ailelerini olağanüstü hallerden derhal haberdar edebilmelerine yardımcı olunmalıdır. 2. Tutuklu ve hükümlünün ölümü, ağır hastalığı, ağır kazaya uğraması, ya da akıl hastanesine nakledilme durumunda ailesi veya onun önceden adını verdiği kişiler derhal olaydan haberdar edilmelidir. Aynı şekilde bir önceki fıkrada sözü edilen aile fertleri ile yakınlarının ölümü ya da ağır hastalık durumundan tutuklu ve hükümlünün de derhal haberdar edilmesi lazımdır. Madde 30 İzinler 8

9 1. Bir aile ve yakını ölüm tehlikesiyle karşı karşıya olan tutuklu ve hükümlüye Nezaret Savcısı tarafından, yönetmeliğin öngördüğü bütün tedbirler alınarak hasta yakınını ziyaret izni verilebilir. Tutukluların cezaevi dışındaki tedavi yerlerine sevkine, birinci derece dava sırasında, hüküm çıkıncaya kadar, 11 ci maddenin ikinci fıkrası uyarınca yetkili adli otorite izin verir. Yargıtay davasından sonra, mahkeme kurulunun başkanı, temyiz davası boyunca temyizin yapıldığı adli büronun başkanı karar verir. 2. Aile fertlerinin ağır hastalık durumunda da, olağanüstü şekilde aynı izinler verilebilir. 3. İzin tarihinin sonunda makul bir mazeret göstermeden cezaevine vaktinde geri dönmeyen ve gecikme süresi üç saatten az, on iki saatten fazla olmayan tutuklu disiplin cezasıyla cezalandırılır, eğer gecikmenin süresi daha fazla uzarsa Ceza kanunun 385 ci maddesi birinci fıkrasında yazılı normlar ve aynı maddenin son paragrafında yazılı hükümler uygulanabilir. 4. Makul bir mazeret göstermeden iznin bitiminden 3 saat sonra ilgili kuruma dönen enterne edilenlere ve zihni anormallere disiplin cezası verilir. Madde 30- ek iki İzin konusunda şikayet ve önlemler 1. Yetkili makam izin dilekçelerine yanıt vermeden önce, izin mazeretinin gerçek nedenlere dayanıp dayanmadığını, kamu güvenliğinden sorumlu makamlardan ve dilekçeyi verenin gitmek istediği yerdeki yetkili emniyet mercilerinden öğrenmelidir. 2. İzin dilekçelerine gerekçeli tedbirler alınarak karar verilir. 3. Alınan karar hiçbir formaliteye bakılmadan, telefon ve telgrafla dahi Cumhuriyet Savcısına ve ilgiliye bildirilebilir. Tutuklu ve Cumhuriyet Savcısı haberi aldıktan sonraki yirmi dört saat içinde, eğer kararı Nezaret savcısı almışsa Nezaret Mahkemesine, eğer kararı başka bir adli makam almışsa İstinaf Mahkemesine şikayette bulunabilirler. 4. Nezaret Mahkemesi ya da İstinaf Mahkemesi şikayet dilekçesini aldıktan sonraki on gün içinde ve gerekirse kısa bilgileri de topladıktan sonra, önceki fıkra uyarınca ona derhal cevap verir. 5. Nezaret Savcısı ya da İstinaf Mahkemesi başkanı, kendi aldığı karara karşı karar çıkaran heyetin içinde yer alamaz. 6. Bir önceki fıkrada yazılı hükümlerin etkisiyle, bölge nezaret savcılarından oluşan bir Nezaret Mahkemesi kurulamaz ise, 68 ci maddenin üçüncü ve dördüncü fıkraları uyarınca Mahkeme entegre edilir. 7. Üçüncü fıkrayla tesbit edilen süreç doluncaya kadar ve dördüncü fıkrada öngörülen süreç esnasında ve bu sürecin sonuna kadar izin hakkının icrası durmuş sayılır. 8. Bir önceki fıkrada yazılı hükümler, 30 cu maddenin birinci fıkrası uyarınca verilen izinlere uygulanmaz. O taktirde bir gardiyan verilmesi zorunludur. 9. İstinaf Mahkemesi nezdindeki Cumhuriyet Başsavcısı, verilen izinlerden ve onun sonuçlarından, izni veren makam tarafından üç aylık raporlarla haberdar edilir. Madde 30 - ek üç İyi hal izinleri 1. Nezaret savcısı, cezaevi müdürünün de onayını alarak, aşağıdaki 8 ci fıkra uyarınca cezaevinde iyi halli davranan tutukluya ve topluma zararlı olmadığı tesbit edilen tutukluya duygusal, kültürel ve iş çıkarlarını koruyup geliştirmesi için her seferinde on beş günü geçmeyecek şekilde özel izinler verebilir. Bu özel izinlerin toplamı çekilen her ceza yılı için kırk beş günü geçemez. 1- ek (feshedildi) 9

10 2. Rüştünü doldurmamış hükümlüler için özel iznin süresi her seferinde yirmi günü aşamaz ve bu özel izinlerin toplamı çekilen her ceza yılı için altmış günü geçemez. 3. Özel izinlerle ilgili deneyimler, tutuklulara uygulanan davranış programının entegre parçasını teşkil ettiğinden, eğitimciler ve cezaevi sosyal hizmet uzmanlarıyla bölgedeki sosyal görevliler tarafından birlikte izlenmelidir. 4. Özel izinlere aşağıdaki hallerde müsaade edilir: a) hüküm giymişken tutuklanan ya da üç seneden fazla cezaya çarptırılmamış tutukluya; b) aşağıda c fıkrasında yazılanlar mahfuz kalmak üzere, üç seneden fazla hapis cezasına çarptırılan ve cezanın en az dörtte birini çekmiş tutukluya; c) 4-ek iki maddesinin 1 ci fıkrasında işaret edilen suçlardan birinden ötürü hüküm giyen tutukluya, cezanın en az yarısını ya da on seneye kadar varan kısmını çektikten sonra; d) ömür buyu hapis cezasına çarptırılmış tutuklulara cezanın en az on senesini çektikten sonra; 5. Cezanın infazı ya da kısıtlayıcı önlemler sırasında suç işleyen, veya cezanın infazı ve tecrit gibi kişisel özgürlüğü kısıtlayıcı önlemler sırasında işlediği kasıtlı suçtan hüküm giyenlere, olaydan ancak iki sene geçtikten sonra özel izin verilebilir cu maddenin birinci fıkrasında sözü edilen şekilde verilmiş izinler için gerektiğinde öngörülmüş tedbirler uygulanır. Bundan başka aynı maddenin üçünçü ve dördüncü fıkralarında yazılı hükümler de uygulanır. 7. Özel izinlerle ilgili şikayetler madde 30- ek iki de açıklanan süreç izlenerek Nezaret Mahkemesine yapılabilir. 8. Cezanın ifası sırasında daima sorumluluk duygusu içinde davranan, kişisel hareketlerinde, cezaevinin organize ettiği faaliyetlerde, kültürel etkinlik ve çalışma faaliyetlerinde daima dürüst davranan tutuklular iyi halli sayılır. Madde 31 Tutuklu, hükümlü ve enterne edilenlerin temsilcilerinin belirlenmesi ve 27 ci maddelerde öngörülen tutuklu, hükümlü ve enterne edilenlerin temsilcileri Cezaevi iç yönetmeliğinde yazılı kurallara göre kur a çekimi yoluyla belirlenir. Madde 35 Şikayet hakkı 1. Tutuklu ve hükümlülerin yazılı ve sözlü şikayet ve talepte bulunmaya hakları vardır. Bu şikayetler kapalı zarf içinde de verilebilir. 1) Bu şikayetler Cezaevi müdürüne, denetlemecilere, ceza ve tevkifevleri genel müdürlüğüne, Af ve Adalet Bakanlığına ; 2) Nezaret Savcısına; 3) Cezaevini ziyaret eden adli otoritelerle, sağlık makamlarına; 4) Bölge Cuntası başkanına; 5) Devlet Başkanına verilebilir. Madde 37 Mükafatlandırılma 1. Tutuklunun şahsi davranışları ve cezaevi faaliyetlerinde gösterdiği sorumluk duygusu göz önünde alınarak mükafatlandırılır. 2. Bu mükafatlar ve onu verecek yetkili organlar iç yönetmelikle belirlenmiştir. 10

11 Madde 38 Disiplin kurallarının çiğnenmesi 1. Tutuklu ve hükümlüler, disiplin kurallarına aykırı olduğu açıkça ifade edilmeyen bir olaydan ötürü cezalandırılamaz. 2. Kendisine yöneltilen gerekçeli suçlama önceden bildirilip, savunması alınmadan hiçbir tutukluya ceza verilemez. 3. Cezaları uygularken, suçun niteliği ve ağırlığından başka, tutuklunun şahsi davranışlarıyla, içinde bulunduğu fiziksel ve zihinsel şartlar da göz önünde bulundurulur. 4. Disiplin cezaları tutuklunun kişiliğine saygılı kalınarak yerine getirilir. Madde 39 Disiplin cezaları 1. Disipline aykırı hareketler sadece aşağıdaki şekillerde cezalandırılır: müdürün uyarıs; müdürün personel mensuplarının ve bir grup tutuklu ve hükümlünün huzurunda kınama yapması. On günü geçmemek şartıyla spor ve eğlence faaliyetlerinden mahrum bırakılmak. On günü geçmemek şartıyla açık havaya çıkma hakkından mahrum bırakılmak. On günü geçmemek şartıyla toplu faaliyetlere katılma hakkından mahrum bırakılmak. 2. Toplu faaliyetlerden mahrumiyete çarptırılan tutuklu ya da hükümlü, önce doktor tarafından sağlık muayenesinden geçirilir, tutuklu veya hükümlünün cezaya katlanabileceğine dair yazılı doktor raporu olmadan ceza infaz edilemez. 3. Hamile ve lohusa kadınların toplu faaliyetlerden mahrumiyet cezası 6 aya kadar, emziren annelerin cezası da bebek bir yaşına basıncaya kadar ertelenir. Madde 40 Disiplin cezalarını vermeye yetkili makam 1. Uyarı ve kınama cezalarına hapishane müdürü karar verir. 2. Diğer tür cezalara hapishane müdürü, müdürün geçerli mazereti halinde ise ona vekalat eden en yüksek dereceli memur, sağlık görevlisi ve eğitim uzmanından oluşan disiplin kurulu karar verir. Madde 41-ek iki Acil durumlar 1. Af ve adelet bakanı isyan, ayaklanma ve diğer acil durumların vuku bulduğu cezaevinde veya onun bir bölümünde, tutuklu ve hükümlülere normal davranış kurallarının uygulanmasını geçici olarak kaldırma yetkisine sahiptir. Uygulamanın geçici olarak kaldırılması cezaevinde emniyet ve düzeni yeniden kurma ihtiyacından doğar, bu erteleme yukarıdaki amaca varıncaya kadar sürebilir. 2. Af ve Adalet Bakanı, kamu düzeni ve güvenliğini ciddi şekilde tehlikeye sokan durumlar karşısında İçişleri Bakanının çağrısı üzerine, işbu kanunla öngörülen normal uygulamanın emniyet ve düzeni yeniden sağlamaya engel teşkil etmesini önlemek amacıyla, Madde 4- ek iki, 1ci fıkranın ilk cümlesindeki suçlardan birinden cezaya çarptırılmış, dolayısıyla organize suç, terörizm ve kurulmuş düzeni bozma amacını güden örgütlerle bağlantısı olduğu düşünülen hükümlü ve tutuklular için, bu uygulamayı cezaevinin tümünde yada bir 11

12 bölümünde geçici olarak kaldırma yetkisine de sahiptir. Normal uygulamayı geçici olarak kaldırma önlemi, yukarıdaki gereksinimleri yerine getirmek ve önceden sözü edilen örgütlerle bağlantıları engellemek için bazı kısıtlamalar gerektirir. 2- ek iki Ön soruşturmayı yapan Cumhuriyet Başsavcısının ya da davayı yürüten hakimin onayına başvurularak 2ci fıkra uyarınca alınacak önlemler, Milli Antimafya Şubesi, merkezi emniyet teşkilatları yada organize suçlar, terörizm ve köktendinci örgütlerle mücadelede uzman özel emniyet teşkilatları nezdinde gerekli her türlü bilgi edinildikten sonra Adalet Bakanının gerekçeli kararnamesiyle kabul edilir. Alınan önlemlerin süresi bir seneden az, iki seneden fazla olamaz. Tutuklu ve hükümlünün organize suçlar, terörizm ve köktendinci örgütlerle temas gücünü devam ettirdiği anlaşılmadığı sürece aynı önlemler daha sonra da aynı yöntemle birer yıl uzatılabilir. 2-ek üç Yukarıdaki 2ci fıkra uyarıca alınan veya uzatılan önlemlerin ardında yatan sebepler, önlemin süresi dolmadan ortadan kalkarsa, Adalet Bakanının gerekçeli kararnamesiyle söz konusu önlem geri alınır. Verdiği dilekçenin kabul edilmediği hallerde tutuklu ve hükümlünün ya da müdafaa avukatının 2ci fıkranın beşinci ve altıncı ekleri uyarınca şikayat hakkı vardır. Tutuklu ve hükümlünün dilekçe verdiği tarihten sonraki otuz gün içinde önlem uygulanmazsa dilekçe geri çevrilmiş sayılır. 2-ek dört Yukarıdaki 2ci fıkraya göre uygulanan kural ve yöntemlerin geri alınması aşağıda belirtilen uzantılara yol açabilir: a) tutuklunun bağlı bulunduğu suç örgütü ya da onun temsilcisiyle temasta bulunmasını engellemek, aynı örgüt ya da birbirine düşman suç örgütlerinin üyesi tutuklu ve hükümlülerle çatışmayı engellemek amacıyla cezaevinin içinde ve dışında yoğun güvenlik önlemlerinin alınması; b) ayda birden az, ikiden fazla olmayacak sayıda düzenli aralıklarla ve nesne alıp vermeyi engellemek için hükümlülerle her türlü fiziksel temasın önüne geçecek şekilde donatılmış yerlerde ziyaret yapılmasının tesbitine yol açabilir. Cezaevi müdürünün her seferinde karar vereceği olağanüstü haller dışında, aile fertleri ile yakınlardan başka kişilerle görüşmeye izin verilmez. Birinci derece hükmü bekleyen tutukluların görüşme iznini ise 11 ci maddenin ikinci fıkrasıyla yetkili kılınan adli makam verir. Yine 11ci maddenin ikinci fıkrasıyla yetkili kılınan adli makamın önceden gerekçeli onayı alınarak, görüşmelerin dinlenmesi yada banda kayd edilmesine cezaevi müdürünün gerekçeli önlemiyle, birinci derece hükmü bekleyen tutuklular için de 11 ci maddenin ikinci fıkrasıyla tesbit edilen yetkili makam izin verir. Sadece ilk altı aylık uygulamadan sonra tutuklu ve hükümlünün ailesi ve yakınlarıyla yapacağı en fazla on dakikayı geçmeyecek ve banda kayd edilecek aylık telefon görüşmelerine Cezaevi Müdürünün önceden gerekçeli onayıyla izin verilir. İşbu metinde yer alan hükümler müdafaa avukatlarıyla yapılacak görüşmelere uygulanmaz; c) dışardan para, mal, vesaire eşya sokulmasından mahrumiyet; d) tutuklu ve hükümlü temsilciliklerine katılma hakkından mahrumiyet; e) parlamento üyeleri ile adalet konusunda yetkili yerli ve Avrupa organları dışında, mektup yazıp almaktan mahrumiyet; f) 10 cu maddenin birinci fıkrasında yazılı minumum limit mahfuz tutulmak şartıyla, açık hava teneffüslerinin süresini günde dört saati geçmeyecek şekilde kısıtlamak. Bu teneffüslerin beş kişiyi aşan gruplar halinde yapılması yasaklanmıştır; 2 -ek beş Hakkında 2 ci fıkrada yazılı rejim uygulanan ya da rejimin süresi uzatılan tutuklu ve hükümlüler veya onların müdafaa avukatı bu önleme karşı itiraz dilekçesi verebilir. Dilekçe 12

13 önlemin bildirilmesinden sonra geçen on gün içinde verilmelidir ve dilekçeyle ilgili kararı tutuklu ve hükümlünün bulunduğu cezaevinden sorumlu nezaret mahkemesi verir. İtiraz dilekçesi cezanın ifazını durdurmaz. Tutuklu ve hükümlünün sonradan nakli de önceki organın karar yetkisinde değişikliğe yol açmaz. 2-ek altı Mahkeme 2ci fıkranın beşinci ekinde sözü edilen itiraz dilekçesini aldıktan sonra on gün içinde toplanarak, ceza usulleri kanununun 666 ve 678 ci maddeleriyle öngörülen yöntemle, önlemi uygulamak için gerekli şartların mevcudiyeti ve onun 2 ci fıkrada anlatılan gereksinimlere uyup uymadığını karara bağlar. İstinaf Mahkemesi Başsavcısı, tutuklu ve hükümlü ile onun müdafaa avukatı bildiriyi aldıktan sonraki on gün içinde mahkeme kararına itiraz edebilir. İtiraz dilekçesi önlemin icrasını durdurmaz ve hiç vakit kaybetmeden yargıtay mahkemesine iletilir. İtiraz dilekçesi kabul edilir ve önlem geri alınırsa, 2 ci fıkra uyarınca yeni bir önlem çıkarmak isteyen Af ve Adalet bakanının, nezaret mahkemesi kararını da göz önünde bulundurarak, itiraz dilekçesi kararında değerlendirilmeyen bölümleri yada yeni faktörleri belirlemesi gerekir. İtiraz dilekçesinin kısmen kabul edildiği hallerde de Bakanın kabul edilen kısım için de aynı yöntemi izlemesi gerekir. Madde 42 Nakiller 1. Tutuklu ve hükümlünün nakil işlemine; ciddi ve gerçekliği kanıtlanmış güvenlik nedenleri, cezaevinin gereksinimleri, adalet, sağlık, eğitim ve ailevi nedenlerle karar verilir. 2. Nakil işlemine karar verilirken tutuklu ve hükümlüyü, ailesinin oturduğu yere yakın bir cezaevine gönderme prensibine öncelik verilmelidir. 3. Tutuklu ve hükümlüler şahsi eşyalarını ve biriktirdiği paraların hiç olmazsa bir kısmını beraberinde götürmelidir. 4. (Feshedilmiştir) 5. (Feshedilmiştir) Madde 43 Tahliye işlemleri 1. Tutuklu ve hükümlünün yetkili adli otorite ya da emniyet amirliğince hazırlanmış yazılı tahliye emrini Cezaevi Müdürlüğü hiç geciktirmeden yerine getirir. 2. Cezaevi Müdürü hazırlanan tahliye kararından sosyal yardım kurulunu, cezaevinin bulunduğu ve de kişinin ikamet etmeyi düşündüğü yerdeki sosyal hizmetler merkezini ez az üç ay önceden haberdar ederek, uygun şekilde yardım için kendilerine gerekli bütün bilgileri vermelidir. Tahliye işlemini üç ay önceden öngörmenin mümkün olmadığı hallerde cezaevi müdürü kararı öğrenir öğrenmez ilgili mercileri derhal haberdar etmelidir. 3. Cezaevi müdürü, kısa bir süre için de olsa yapılacak bütün tahliyelerden, kanunun bu iş için tesbit ettiği özel talimatlardan başka, Nezaret savcısı, emniyet müdürü ve yerel emniyet şubesini de önceden haberdar eder. 4. Cezaevi disiplin kurulu tahliye işlemi sırasında ya da hemen sonra talepte bulunan tutuklu ve hükümlüye, gördüğü mesleki eğitim ve onun hapishanedeki gidişatıyla ilgili bilgi ve hedefleri içeren bir tasdikname verir. 5. Uygun elbisesi olmayanlara, mevsime uygun sivil giyecekler tedarik edilir. Madde 47 Cezayı sosyal yardım kuruluşlarında çalışarak ifa denemesi 13

14 1. Verilen cezanın süresi üç yılı aşmıyorsa hükümlü, aldığı cezaya eşit bir süre için hapishane dışındaki sosyal yardım ve islah kuruluşlarına emanet edilebilir.. Madde 47-ek iki (1) Çok özel durumlarda sosyal yardım kuruluşlarında çalışarak ifa denemesi (feshedilmiştir) (1) Söz konusu önlem bugün, 9 ekim 1990 tarih 309 nolu Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 94 cü maddesinde yer alan uyuşturucu maddelerle ilgili Tek Metinle bir düzene sokulmuştur. Madde 47-ek üç Ev hapsi 1. Aşağıdaki durumlardan birini yaşayan tutuklu ve hükümlüler, dört yılı geçmeyen hapis cezalarını, toplam cezadan baki kalan kısmı yada tutuklama cezasının tümünü teşkil etse bile, kendi evinde ya da başka özel ikamet yerlerinde veya umumi hastane, bakım evi ya da misafirhanelerde ifa edebilirler: a) Hamile kadınlar ya da beraberinde on yaşını doldurmamış çocuk bulunduran anneler. b) Anası vefat etmiş ya da ona bakamıyacak durumda on yaşını doldurmamış çocukların velayetinı yürüten babalar. c) Sağlık durumu ağır ve yerel sağlık merkezlerinin devamlı bakımına ihtiyacı olan hastalar. d) Altmış yaşını aşmış kısmen de olsa özürlü kişiler. e) Belgelenmiş ailevi yükümlükleri ve sağlık, eğitim, iş gereksinimleri olan yirmibir yaşını doldurmamış gençler. 1. ek iki Tutuklu ve hükümlüler, yukarıda birinci fıkrada açıklanan durumlardan bağımsız olarak sosyal hizmetler servisinin yardımına başvurmayı gerektirecek şartlar bulunmadığı zaman ve alınacak önlem tutuklunun tekrar suç işlemesine mani olması şartıyla, büyük cezadan baki kalan kısmı teşkil etse bile, iki yılı aşmayan baki cezayı kendi evinde ifa edebilirler. İşbu fıkranın hükümleri Madde 4 - ek iki'de yer alan cezalardan hüküm giymiş tutuklulara uygulanmaz. 1. ek üç Ceza kanunun 146 ve 147 maddeleri uyarınca cezanın ifası, zorunlu yada zorunlu olmayan ertelemeye uğratılınca nezaret mahkemesi, 1 ci fıkrada belirtilen limiti geçen cezalar için de, süresini önceden belirleyerek ve gerektiğinde onu uzatarak ev hapsini uygulayabilir. Cezanın ifası ev hapsi uygulaması sırasında da devam eder. () Madde 47-ek dört AİDS hastası olduğu kesin olan yada vücudun bağışıklık sisteminde ciddi aksaklıklar olan tutuklulara uygulanacak cezaya alternatif önlemler. 47ci madde ile 47ci maddenin üçüncü ekinde yazılı önlemler, burda öngörülen ceza limitini aşsa dahi ilgilinin yada onun müdafaa avukatının başvurusu üzerine ceza usulleri kanununun 286cı maddesinin ikinci eki, ikinci fıkrası uyarınca AİDS hastası olduğu yada bağışıklık sisteminde ağır aksaklıklar olduğu tespit edilen ve hastanelerle üniversitelerin bulaşıcı hastalıklar ünitesinde yada bölgesel idarelerin AİDS hastalarına yardım planı 14

15 çerçevesinde çalışan diğer sağlık birimlerinde tedavi programlarına başlamak isteyen tutuklulara uygulanabilir. 2. Birinci fıkrada sözü edilen dilekçeye, cezaevi sağlık dairesinin vereceği ve hastanın gerçek sağlık durumunu ve hastanelerle üniversitelerin bulaşıcı hastalıklar ünitesinde yada bölge idarelerinin AİDS hastalarına yardım planları çerçevesinde çalışan diğer sağlık birimlerinde somut tedavi programları uygulama olanağını belgeleyen bir sertifika da eklenmelidir. 3. Cezaya alternatif önlem kararı, hastaya uygulanacak sağlık programını icra yöntemlerini de ihtiva etmelidir. 4. Ev hapsi cezasının uygulandığı hallerde, yetişkinlere ait sosyal hizmet merkezleri, tedavi programının uygulanmasını kontrol eder ve destek faaliyetinde bulunurlar. 5. Birinci fıkrada öngörülen hallerde, ilgili şahıs daha önce de aynı tür önlemden yararlanmış ve bu önlem bir yıl süreden önce geri çekilmişse hakim cezaya alternatif önlemi tekrar uygulamayabilir. 6. Ev hapsi uygulamasına tabii olan tutuklu, ceza usulleri kanununun 380ci maddesindeki suçlardan birinden ötürü tedbir önlemlerine çarptırılır ya da bunlardan biri için sanık olursa, birinci fıkrada öngörülen cezaya alternatif önlem hakim tarafından geri alınabilir. 7. Hakimin beşinci ve altıncı fıkralarda belirtilmiş nedenlerden birinden ötürü alternatif cezayı men ettiği yada onu uygulamadığı zamanlarda kişinin, gerekli bakım ve uygun tedaviyi sağlıyacak şekilde donatılmış cezaevi içindeki revirlerde tutuklu kalmasını emreder. 8. İşbu maddeyle tespit edilmemiş vakalarda 47ci maddenin üçüncü ekiyle öngörülmüş hükümler uygulanır. 9. İşbu maddeye; 2, 2 nci fıkranın ikinci eki ve 3 ncü fıkralar uyarınca öngörülen kontroller mahfuz kalmak şartıyla, 4 ncü maddenin ikinci ekiyle tespit edilen yararlardan faydalanma yasağı uygulanmaz. 10. İşbu maddenin hükümleri enterne edilmiş şahıslara da uygulanır. Madde 47-ek beş Özel ev hapsi ci maddenin üçüncü ekinde bahsedilen durumun mevcut olmadığı hallerde, on yaşından küçük çocuğu olan mahkum annelere, cezanın en az üçte birini veya ömür boyu hapse mahkumsa en az on beş senesini çektikten sonra, başka suç işleme tehlikesi bulunmaz ve tekrar çocuklarıyla beraber yaşama olanağı doğarsa, çocukların bakım ve tedavisini sağlamak için cezanın baki kalan kısmını kendi evinde yada tedavi yerleri, yardım ve barındırma evleri gibi başka özel ikamet yerlerinde çekmesine izin verilir. 2. Özel ev hapsi rejimine alınan hükümlünün geçim, bakım ve sağlık masraflarından ceza infaz kurumunun idaresi sorumlu değildir. 3. Özel ev hapsi rejimine karar veren nezaret mahkemesi, bunu yaparken ceza usulleri kanununun 284 cü madde 2ci fıkrası uyarınca tatbik yöntemini, evin dışında geçirilebilecek zamanı belirleyip, aynı zamanda sosyal hizmet uzmanlarının müdalesini buyruklara bağlar. Bu talimat ve buyruklar özel ev hapsi rejiminin uygulandığı yöreden yetkili nezaret savcısınca değiştirilebilir. Ceza usulleri kanununun 284 cü madde 4cü fıkrası uygulanır. 4. Hükümlünün sosyal hizmet uzmanlarıyla ilişkide uyması gereken kurallar hapisten tahliye edilirken bir tutanağa geçirilir. 5. Sosyal hizmet uzmanları hükümlüyü kontrol altında tutar, gerektiğinde ailesi ve çevredeki yakınlarıyla temas kurarak onun sosyal yaşama geri dönüşte karşılaştığı güçlükleri aşmasına yardım eder; nezaret savcısına periyodik aralarla kişinin davranışı hakkında bilgi verirler. 15

16 6. Kanuna aykırı davranan ya da buyrukları yerine getirmeyen hükümlünün özel ev hapsine devamı uygun görülmeyince bu önlem geri alınabilir. 7. Annenin vefatı, çocuklarına bakamayacak durumda olması veya çocukları babadan başka kimseye emanet olanağı bulunmadığı hallerde, anne için öngörümüş şartlarda bulunan tutuklu babaya da cezayı oturduğu yerde infaz hakkı tanınabilir. 8. Çocuk on yaşını doldurunca, özel infaz hakkından yararlanan hükümlünün başvurusu üzerine nezaret mahkemesi aşağıdaki kararlardan birine varabilir: a) 50 ci Madde, fıkra 2, 3 ve 5 te belirtilen şartlar mevcutsa özel ev hapsinin süresini uzatabilir. b) 5 ci fıkra uyarınca, kişinin özel ev hapsi süresince takımdığı tutumla ilgili olarak sosyal yardım kurumlarının hazırladığı raporu ve baki cezayı da değerlendirerek, 21 ci maddenin ikinci ekinde belirlenen rüştünü doldurmamış çocukların dışarda bakımını hükmedebilir. 47-ek altı Makul mazaret göstermeden ikamet yerinden uzaklaşmak 1. Özel ev hapsine mahküm edilen hükümlü makul mazaret göstermeden 12 saatten az süre için ikamet yerinden uzaklaşırsa özel ev hapsi uygulamasının durdurulması önerilebilir. 2. İkamet yerinden uzaklaşma süresi 12 saati geçerse hükümlü Ceza kanununun 385 ci maddesi, birinci fıkrası uyarınca cezalandırılır. Ayrıca gerektiğinde aynı maddenin son fıkrası da uygulanabilir. 3. Firar suçundan mahkümiyet giymek özel ev izninin kaldırılmasına yol açar. 4. Özel ev hapsinden yararlanan babaya da, 47 ci maddenin 5 ci eki uyarınca işbu maddede yazılı hükümler uygulanır. Madde 48 Kısıtlı özgürlük rejimi 1. Kısıtlı özgürlük rejimi, tutuklu ve hükümlü cezaevi dışındaki çalışma faaliyetlerine ya da kendisini topluma kazandırmaya yardımcı olacak faaliyetlere katılsın diye uygulanan rejimdir. () Madde 50 Kısıtlı özgürlük rejimine kabul 1. Hükümlü eğer sosyal hizmet servislerinin bakımına verilmemiş se, cezanın altı ayı geçmeyen baki kısmını ve tutuklama cezasını kısıtlı özgürlük rejimi içinde çekebilir. 2. 1ci fıkrada öngörülmüş durumlar dışında, sadece cezasının en az yarısını çekmiş, ya da 4 cü maddenin ikinci eki, birinci fıkrasında yazılı suçlardan birinden cezaya çarptırılmış hükümlüye kısıtlı özgürlük rejimi uygulanır. Enterne edilenler için bu rejim her zaman kabul edilebilir. Bununla beraber 4 cü maddenin ikinci eki, birinci fıkrasında yazılı suçlar dışında hüküm giymiş mahkuma, cezanın yarısını ifa etmese bile 47 ci maddeyle öngörülen hallerde, sosyal yardım kurumlarında hizmet denemesine verme durumu mevcut olmayınca kısıtlı özgürlük rejiminden yararlanma hakkı tanınabilir. 3. Cezaların süresi hesaplanırken, hapisle birlikte verilen para cezaları herhangi bir şekilde göz önünde tutulmaz. 16

17 4. Kısıtlı özgürlük rejimi, kendisini topluma dereceli olarak kazandırma şartları mevcut tutuklunun cezaevindeki davranış uygulaması sırasında yaptığı ilerlemelere bağlı olarak verilir. 5. Ömür boyu hapis cezasına mahküm edilen hükümlü, cezanın en az yirmi yılını çektikten sonra kısıtlı özgürlük rejiminden yararlanabilir. Madde 51 Kısıtlı özgürlük rejiminin ertelenmesi ve geri çekilmesi 1. Hükümlü kısıtlı özgürlük rejimine uygun davranmazsa, önlem her an geri alınabilir. 2. Kısıtlı özgürlük rejiminden yararlanan hükümlü, uygun mazereti olmadan cezaevinden on iki saati geçmeyen süre boyunca uzak kalırsa disiplin cezasına çarptırılır ve kısıtlı özgürlük rejiminin kaldırılması istenebilir. 3. Cezaevinden daha uzun süreyle uzak kalan hükümlü ceza kanununun 385 ci maddesi birinci fıkrası uyarınca cezalandırlır ve aynı maddenin son paragrafında yazılı hükümler uygulanabilir. 4. Bir önceki fıkrada belirtilen suçtan ihbar edilmek, kısıtlı özgürlük rejimine ara verilmesine, aynı suçtan hüküm giymek se onun geri çekilmesine yol açar. 5. Kısıtlı özgürlük rejiminden yararlanan enterne edilmiş kişi uygun mazeret göstermeden üç saatten fazla kurumdan uzak kalırsa, kendisine 53 cü maddenin son fıkrasında yazılı hükümler uygulanır. Madde 51-ek üç Alternatif önlemlerin tedbiri olarak ertelenmesi 1. Sosyal yardım kuruluşlarında hizmet denemesine verilen ya da kısıtlı özgürlük rejiminden, oturduğu yerde infaz hakkından, veya özel ev hapsinden yararlanan kişinin davranışları önlemi geri çekmeyi gerektirirse, yetkili nezaret savcısı gerekçeli bir kararnameyle önlemi geri çeker ve kuralları çiğneyen şahsın kuruma geri getirilmesini emreder. Ardından derhal bütün tutanakları bu alanda karar almaya yetkili nezaret mahkemesine gönderir. Nezaret mahkemesi yukardaki tutanakları aldıktan sonraki 30 gün içinde bir karara varmazsa önlemi durdurma kararı düşmüş sayılır. Madde 52 Kısıtlı özgürlük rejiminden yararlanan hükümlülere verilecek izinler 1. Kısıtlı özgürlük rejiminden yararlanan hükümlülere yılda toplam 45 günü geçmeyen bir veya birden fazla mükafaat izni verilebilir. 2. Hükümlü bu mükafat izni sırasında emniyetin kontrolü altında tutulur. 3. Hükümlü izin sırasında uyması gereken kuralları ihlal ederse, izin kısıtlı özgürlük rejiminden bağımsız olarak geri alınabilir. 4. İzin süresinin sonunda ya da izin geri alındığında cezaevine geri dönmeyen hükümlüye bir önceki maddedeki hükümler uygulanır. Madde 53 Enterne edilenlere verilecek izinler 1. Tehlikelilik derecesini belirlemek için tesbit edilen sürenin dolmasından hemen önce enterne edilen deliler ve zihinsel anormallere altı aylık izin verilebilir. 17

18 2. Enterne edilenlere kişisel ve ailevi nedenlerden ötürü on günü geçmeyen izin verilebilir; ayrıca onun topluma yeniden uyum sağlamasını kolaylaştırmak için yılda bir defaya mahsus olmak üzere otuz günü geçmeyen izin verilebilir. 3. Kısıtlı özgürlük rejiminden yararlanan enterne edilenlere, mükafat olarak yukardaki maddenin birinci fıkrasında öngörülen izinler de verilebilir. 4. Enterne edilenler izin süresince kontrollü özgürlük rejimine tabi tutulur. 5. İzin sırasında uyması mecburi olan kuralları ihlal eden enternelerin izni, kısıtlı özgürlük rejiminden bağımsız olarak geri alınabilir. 6. Makul bir mazeret göstermeden izin dolduktan en fazla üç saat sonra kuruma dönen enterneler disiplin cezasıyla cezalandırılır, eğer kısıtlı özgürlük rejiminden yararlanıyorsa, bu önlem geri alınabilir. Madde 53-ek iki İzin ve tatil süresinin hesaplanması 1. Tutuklu, enterne edilenlerin izinde ve tatilde geçirdiği süre, firar durumu veya ilgilinin izni hak etmeyen davranışlarda bulunması hariç, her bakımdan kişisel hürriyeti bağlayıcı cezanın süresine dahil edilir. Aksi halde nezaret savcısı iznin toplu ceza dışında bırakılmasını gerekçeli kararnameyle hükme bağlar. 2. Kararnameye itiraz eden tutuklu Madde 14- üçüncü ekte belirtilen süreci izleyerek nezaret mahkemesine itiraz dilekçesi verebilir. Kararnameyi çıkaran nezaret savcısı inceleme kurulunda yer almaz. Madde 54 Erken tahliye 1. Hapis süresi boyunca topluma yeniden kazandırma programlarına katıldığı belirlenen hükümlünün davranışını mükafatlandırmak ve onun topluma en iyi şekilde dönmesini kolaylaştırmak için çektiği her altı ay cezadan 45 gün indirim yapılır. Bu amaçla gözaltında geçirdiği süreyle, ev hapsinde geçirdiği süre de hesaba katılır. () Madde 56 1 Borç ödemesi (feshedilmiştir) 1 Bu şimdi, adli harcamalar konusunda kanun ve yönetmelikleri tek metin halinde toplayan 30 mayıs 2002 tarih 115 sayılı Camhurbaşkanlığı kararnamesiyle düzenlenmiştir. Madde 57 İmkanlardan yararlanma hakkı 1. Hükümlü ve enterne edilenlerle aileleri 47, 50, 52, 53 ve 54 cü maddelerde yazılı davranış ve imkanlardan yararlanmak için başvurabilir veya disiplin kurulu bunu önerebilir. Madde 58 - ek üç Adalete yardımcı olanlar 18

19 1. Madde 4 - ek ikinin birinci fıkrasında işaret edilen suçlardan birinden hüküm giyenleri kapsayan Madde 21 birinci fıkra, Madde 30- üçüncü ek 4 cü fıkra ve Madde 50 nin ikinci fıkrasında öngörülen ceza sınırları; hüküm giydikten sonra bile suç faaliyetinin devamını önlemek için gayret gösterenlere, başka deyişle olayın ve sorumluların tesbiti, suç faillerinin ele geçirilmesi için gerekli kanıtları toplamada emniyet ve adli makamlara somut şekilde yardım edenlere uygulanmaz. 2. Nezaret mahkemesi tutuklunun yardım ettiği suçlardan yetkili hakim nezdindeki savcının da fikrini alıp, gerekli bilgileri toplayarak 1 ci fıkrada işaret edilen davranışları tesbit eder. Madde 58 - ek dört İmkanlardan yararlanma yasağı 1. Madde 4- ek iki, fıkra 1 de öngörülmüş ve Ceza Kanununun 385 maddesi uyarınca cezalandırılan suçlardan birinden hüküm giymiş kişiler, dışarıda çalışma müsaadesi, mükafat izinleri, 47 ci maddede öngürülen sosyal yardım kuruluşlarında hizmet denemesine verilme, ev hapsi ve kısıtlı özgürlük imkanlarından yararlanamazlar. 2. Birinci fıkranın hükümleri, madde 47, 11 ci fıkra, madde 47- ek üç altıncı fıkra veya madde 51 birinci fıkra uyarınca hakkında alternatif önlemlerin geri alındığı hükümlülere de uygulanır. 3. Yukarıdaki imkanlardan yararlanma yasağı, gözetimin veya cezanın uygulanmaya başlandığı yada 2 ci fıkrada belirtilen önlemi geri çekme kararının çıktığı andan itibaren üç yıl süreyle geçerliğini korur. 4. Kaçırılan rehinenin ölümüne yol açtığından ceza kanununun madde ek iki ve 630 cu maddelerinde yazılı suçlardan birinden hüküm giyenlere, verilen cezanın en az üçte ikisini çekmeden, eğer ömür boyu hapis cezasına çarptırılmışsa en az yirmialtı senesini ifa etmeden madde 4- ek iki, fıkra 1 de öngörülmüş imkanların hiçbirinden yararlanma hakkı verilmez ve 3 cü fıkralarda öngörülen esaslardan başka, Madde 4- ek iki, fıkra 1 de öngörülmüş suçlardan birinden hüküm giymiş, ceza kanununun 385 ci maddesinde yazılı hükümlere uygun cezalandırılabilecek, başka deyişle dışarıda çalışma, izin veya alternatif cezalardan birini ifa ederken işlediği kasıtlı suçun cezası 3 üç yıldan az olmayan yada davası süren kişiler mükafat izni, dışarıda çalışma müsaadesi ve VI cı başlıkta öngörülen alternatif cezalardan yararlanamazlar. Eğer kendilerine yukardaki alternatif cezalardan yararlanma hakkı tanınmışsa bu hak geri alınır. 6. Yeni işlenmiş suçun davasını yürüten adli makam, 5 ci fıkrada belirtilen esasları uygulamak amacıyla, sanığın son yattığı cezaevinden sorumlu nezaret savcısına bilgi verir ci fıkrada belirtilen imkanlardan yararlanma yasağı, gözetimin veya cezanın uygulanmaya başlandığı yada önlemi geri çekme kararının çıktığı andan itibaren beş yıl süreyle geçerliğini korur. 19

20 YÖNETMELİK Madde 1 Uygulanacak davranışlar 1. Özgürlüğünden yoksun bırakılmış tutuklulara uygulanacak davranış, onların insani, kültürel ve mesleki açıdan ilgilerini çeken şeyleri desteklemeye yönelik olmalıdır. 2. Öte yandan tutuklu ve hükümlüleri yeniden eğitmeye yönelik davranış; onların kişisel davranışlarını, içinde bulunduğu şartları, ayrıca topluma yeniden kazandırılmalarına engel teşkil eden ailevi ve sosyal ilişkileri değiştirecek sürece de yardımcı olmalıdır. 3. Tutukluya yönelik işbu yönetmeliğin maddeleri, soruşturma altındaki kişiye de uygun olduğundan onu da kapsar. Madde 2 Güvenlik ve kurallara saygının sağlanması 1. Tutuklu ve hükümlülere uygulanan davranışla varılmak istenen amaca ulaşmak için Cezaevlerinde düzen ve disiplinin sağlanması şarttır. Cezaevi müdürü, çeşitli konularda yetkili personelin de yardımıyla cezaevinde güvenliği garanti eder ve kurallara uyulmasını sağlar. Madde 5 Nezaret savcısının cezaevlerinde organizasyonu kontrolü 1. Nazaret savcısı gerektiği zaman belgeleri de inceleyerek tutuklu ve hükümlülerin ziyaretçi kabulü, görüşmeler ve cezaevlerinde yapılan hizmetlerle, tutuklu ve hükümlülere yapılan davranış hakkında direkt bilgi edinir. Madde 6 Cezaevlerinde ışıklandırma ve hijyen şartları 1. Tutuklu ve hükümlülerin yaşadıkları yerler hijyen şartlarına uygun olmalıdır. 2. Koğuşların pencereleri ışık ve havayı doğrudan geçirecek şekilde olmalıdır. Işık ve havanın geçişini kesecek engellere izin verilmez. Sadece olağanüstü hallerde ve güvenliğin başka şekilde sağlanamayacağı durumlarda bu engeller kullanılabilir, ancak ışık ve havanın geçişini sağlamaları ve binanın duvarına doğrudan temas etmemeleri şarttır. 3. Koğuşları yapay şekilde ışıklandırmak, aynı zamanda dışarda personelin, içerde de tutuklu ve hükümlülerin radyo ve televizyon araçlarını çalıştırmaları için elektrik düğmeleri bulunur. Söz konusu cihazların kullanımı, tutuklu ve hükümlülerin düzen içinde yaşamasını aksattığı taktirde personel, dış düğmelere basarak içerdeki cihazların işlemesini etkisiz hale getirir. 4. Personelin gece kontrolleri yapabilmesi için daha düşük yoğunlukta bir ışıklandırma sistemi bulunmalıdır. 20