İRDELENMESİ. Tekstil Kimya Müh. M KMO REACH Kom.Bşk.

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "İRDELENMESİ. Tekstil Kimya Müh. M KMO REACH Kom.Bşk."

Deniz Bal
6 yıl önce
İzleme sayısı:

1 POLİBROMLU DİFEND FENİL L ETERLERİN ÖZELLİKLERİ İNSANA VE DOĞAYA ETKİLER LERİNİN İRDELENMESİ Mustafa Cüneyt C Gezen Tekstil Kimya Müh. M MSc. KMO REACH Kom.Bşk.

2 Genel kimyasal yapı 2

3 Ticari karışı ışımlar ve türdet rdeşler Ticari adı : Karışı ışım : Türdeşler : PentaBDE % Penta BDE-85, 99, 100, (CAS# ) % Tetra BDE-47, 66, 77 % Hekza BDE-138, 153, 154 OktaBDE % Okta BDE-203 (CAS# ) % Hepta BDE-183 % Hekza BDE-138, 153, 154 % Nona BDE-206, 207, 208 < % 1 Deka BDE-209 DekaBDE % 97 Deka BDE-209 (CAS# ) < % 3 Nona BDE-206, 207, 208 eser, Okta BDE-203 3

4 Üretim miktarı (*) Avrupa Amerika Asya Diğer Toplam : PentaBDE 150 7, ,500 OktaBDE 610 1,500 1, ,790 DekaBDE 7,600 24,500 23,000 1,050 56,150 Toplam 8,360 33,100 24,650 1,330 (*) metrik ton Ref: BSEF (2001) 4

5 Kimi fizikokimyasal özellikler Özellikler NKA fiziksel durumları Penta-,Okta,Okta-,, ve DekaBDE ler Açık k sarı sıvı ya da beyaz toz Moleküler ler ağ. a (DekaBDE) Sudaki çözünürl rlükleri 1 C Kaynama noktası > C Ergime noktası C Buhar basınc ncı 2.2*10-7 9*10-10 C Log K ow Henry katsayısı 7.5* *10-5 atm-m 3 /mol Ref: : ATSDR 2004; de Wit

6 Penta BDE ler: Kullanım m alanları (1) poliüretan köpüklerk kler yatak çarşaflıkları koltuk minderleri perdelik ve döşemelik d tekstiller halılar ların n sırt s kaplamaları yatak örtülükleri endüstriyel ve deniz boyaları,, laklar ahşap ap laminatlar ses ve ısı yalıtım m panelleri 6

7 Kullanım m alanları (2) Okta BDE ler: ABS (Akrilonitril butadien stiren) plastikleri: bilgisayarlar monitörler televizyonlar mobil telefonlar faks ve fotokopi makineleri mutfak gereçleri saç kurutucuları fön n makineleri vb. 7

8 Kullanım m alanları (3) Deka BDE ler: yüksek yoğunluklu unluklu polistirenler (HIPS) elektronik aygıtlar polietilenler döşemelik emelik tekstiller emprenye tekstiller yapı işleri leri ve bina uygulamaları endüstriyel ve deniz boyaları,, laklar polikarbonatlar 8

9 Deneklerde in vitro bulgular Tiroid hormonlarında nda artış (hipertiroidi) T3 (triiodothyronine) ve T4 (thyroxin) Nörolojik davranış bozuklukları Fetüs s anomalileri, tromboz oluşumu umu Seksüel el dimorfizm, nörotoksik n etkiler Dalak fibrözleri, lenfoid hiperplazi Karaciğerde neoplastik nodüller Eostrogen hormonunda artış Sperm sayısı ve kalitesindeki düşüşd 9

10 İnsanlar nsanlar üzerindeki zerindeki gözlemlerg Tiroid hormonlarında nda artış (hipertiroidi) T3 (triiodothyronine) ve T4 (thyroxin) Nörolojik rolojik davranış bozuklukları Karaciğer tümörlerinin t büyümesib Göğüs s kanserlerinin tetiklenmesi Fetüs s gelişiminde iminde anomaliler Yeni doğan erkek çocuklarında congenital cryptorchidy Unilateral Bilateral Infertility oranındaki ndaki artış 10

11 İnsanda nsanda ve doğada PBDE birikimi (1) 11

12 İnsanda nsanda ve doğada PBDE birikimi (2) 12

13 Öneriler Biyolojik hijyene özen gösterilmesig Evsel ortamların n sık s k sık s k temizlenmesi ve havalandırılmas lması HEPA filtreli vakum makinelerinin kullanılmas lması PBDE lerin kullanılmad lmadığı ürünlerin seçilmesi Diyette Yağsız z ya da yarım m yağlı ürünlerin seçilmesi Sakatat ve yağlı derin deniz ürünlerinden ve çiftlik ürünlerinden uzaklaşı şılması Bitkisel beslenmeye ve meyveye ağıa ğırlık k verilmesi Elden geldiğince ince kimyası bozulmamış ürün n ve eşyanın n kullanımına na özen gösterilmesig 13

14 Sonuç Toplumumuz, başta Kimya Mühendisleri M Odası ve Türk T Tabipler Birliği i tarafından PBDE lerin tehlikeleri ve riskli yönleri üzerine her ortamda bilgilendirilmelidir. PBDE lerin ülkemizdeki yaygın n kullanımının n kısıtlanmask tlanması ve yasaklanması için in RoHS uyum yönetmeliy netmeliği i tek başı şına yetersiz kalmaktadır. Bu konuda gerekli tüm t m yasal düzenlemeler d ivedilikle yapılmal lmalıdır. PBDE içeren i eren ürün n ve eşyalare yaların n tasarımı,, formülasyonu, üretimi, gözetimi, denetimi ve belgelendirilmesi için i in İlgili Bakanlıkça, a, TMMOB ne bağlı meslek kuruluşlar ları olan başta Kimya Mühendisleri Odası olmak üzere Elektrik, Çevre, Ziraat ve Gıda Mühendisleri M Odalarına yetki verilmesi uygun olacaktır. AB nin REACH tüzüğüt için in gerekli yasal uyumluluğun un İlgili Bakanlıkça a geciktirilmeden yayınlanmas nlanması gerekmektedir. 14

15 Teşekk ekkür r ederim Mustafa Cüneyt C Gezen Tekstil Kimya Müh. M MSc. KMO REACH Kom.Bşk.