Eşref Atabey Türkiye de illere göre su kaynakları-potansiyeli ve su kalitesi eserinden alınmıştır.

Transkript

1 Eşref Atabey Türkiye de illere göre su kaynakları-potansiyeli ve su kalitesi eserinden alınmıştır. MANİSA İLİ SU KAYNAKLARI-POTANSİYELİ VE KALİTESİ DR. EŞREF ATABEY Jeoloji Yüksek Mühendisi Tıbbi Jeoloji Uzmanı Manisa ili Türkiye akarsu havzalarına göre Gediz Havzası (5 nolu havza) ve Ege Suları Havzası (4 nolu havza) içinde kalmaktadır. YER ÜSTÜ SU KAYNAKLARI Akarsular Türkiye akarsu havzalarını gösteren harita İl sınırları içindeki akarsuların çoğu Gediz Havzası içinde, Soma ve Kırkağaç yöreleri ile Yunt Dağı nın batı kesimlerini kaplayan küçük bir kısmı Ege havzası içinde yer almaktadır. Ege Havzası nın en önemli ana taşıyıcı akarsuyu, Kırkağaç ve Soma yakınlarından geçen Bakırçay dır. Manisa il sınırları içindeki akarsuların çoğu Gediz havzasında, çok az bir kısmı Ege Havzası nda toplanmaktadır. Gediz Nehri: Manisa nın en önemli akarsuyudur. Gediz Nehri; Salihli, Turgutlu, Manisa ve Menemen ovalarını geçtikten sonra Ege Denizi ne dökülür. Toplam uzunluğu 386 km olup, bunun 204 km si il sınırları içinde bulunmaktadır. Debisi 52,51 m 3 /s dir ( Alaşehir Çayı: Sarıgöl ilçesinin güneyindeki Çal Dağı nın yamaçlarından doğar. Gediz Nehri ne birleştiği yere kadar uzunluğu 115 km yi bulur. Salihli Ovası nda Gediz Nehri ne kavuşur. Selendi Çayı: Gediz Nehri nin kuzeyden aldığı bir kol olan Selendi Çayı, ilin doğu sınırlarındaki Salhane Dağları ndan kaynaklanır. Selendi Platosu nu derin vadiler açarak geçer ve Tahtacı köyü yakınlarında Gediz e kavuşur. Demirci Çayı: Demirci nin 13 km doğusunda Demirci Dağları nın güney yamaçlarından kaynaklanan Demirci Çayı, Adala nın doğusunda Gediz Irmağı na kavuşur. 1

2 doğar. Deliniş Çayı: Simav ın 3 km kuzeybatısında, Simav Dağları nın güney yamaçlarından Gördes Çayı: Demirci Dağları nın güneyindeki Türkmen Dağı ndan doğar. Gördes yöresinde birçok küçük dereyle beslenerek, Akhisar ın doğusundan gelen Gördük (Medar) Çayı ile birleştikten sonra Kum Çayı adını alır. Kum Çayı: Akhisar Ovası nda Gördük (Medar), Gördes ve Kapaklı çaylarının birleşmesiyle oluşan Kum Çayı, Manisa ya 5 km mesafede Gediz le birleşmektedir. İl sınırları içinde olup, uzunluğu 135 km, debisi 4,31 m 3 /s dir ( Nif Çayı: Manisa Dağı ile Bozdağlar arasında kalan boğazdan ve Manisa Dağı nın doğusundan kıvrılarak, İzmir-Bursa yolu üzerindeki köprü yakınlarında Gediz le birleşmektedir. Bakırçay Irmağı: Gölcük Dağları nın doğu yamaçlarından kaynaklanan Bakırçay, Kırkağaç ve Soma yakınlarından geçerek, Kınık ın kuzeyinde Yağcı Çayı ile birleşir. Uzunluğu 77 km, il sınırları içindeki uzunluğu 16 km, debisi 52,51 m 3 /s dir ( Barajlar Gördes Barajı: Gölmarmara - Çömlekçi Gördes Çayı üzerinde, sulama ve içme suyu amaçlı 2012 yılında kurulmuştur. Gövde hacmi 4,50 hm 3, normal su kotunda göl hacmi 448,46 hm 3, normal su kotunda gölalanı 1,407 km 2, sulama alanı 14,890 ha dır Demirköprü HES: Salihli ilçesinde, Gediz Nehri üzerinde, sulama, taşkın koruma ve enerji amaçlı 1960 yılında kurulmuştur. Gövde hacmi 4,3 hm 3, normal su kotunda göl hacmi 1022,3 hm 3, normal su kotunda gölalanı 45,7 km 2, sulama alanı ha ve 3 x 23 = 69 MW gücündedir Gölmarmara Gölü: Gölmarmara ilçesinde, Kumçayı ve Göl Besleme Kanalı üzerinde, sulama, taşkın koruma amaçlı 1944 yılında kurulmuştur. Gövde hacmi 7,2 hm 3, normal su kotunda göl hacmi 320 hm 3, normal su kotunda gölalanı 68 km 2, sulama alanı 76,423 ha dır Afşar Barajı: Alaşehir ilçesinde, Anbar - Kırık Çayı üzerinde, sulama ve taşkın koruma amaçlı 1977 yılında kurulmuştur. Gövde hacmi 3,5 hm 3, normal su kotunda göl hacmi 72,02 hm 3, normal su kotunda gölalanı 5,7 km 2, sulama alanı 13,500 ha dır Buldan Barajı: Buldan da, Kadıköy ve Azmak Dereleri üzerinde, sulama ve taşkın koruma amaçlı 1967 yılında kurulmuştur. Gövde hacmi 0,7 hm 3, normal su kotunda göl hacmi 35,52 hm 3, normal su kotunda gölalanı 2,9 km 2, sulama alanı 1,927 ha dır Sevişler Barajı: Soma ilçesinde Yağcılı Çayı üzerinde, sulama ve sanayi amaçlı 1982 yılında kurulmuştur. Gövde hacmi 4,6 hm 3, normal su kotunda göl hacmi 120,96 hm 3, normal su kotunda gölalanı 5,8 km 2, sulama alanı 6,543 ha dır 2

3 Güneşli Barajı: Gördes ilçesinde İnderesi üzerinde, sulama amaçlı 2014 yılında kurulmuştur. Gövde hacmi 8,20 hm 3, sulama alanı 1,629 ha dır (Kınık sol sah. + su) Göller Manisa da, Marmara adıyla bir doğal göl vardır. Marmara Gölü: Manisa nın tek doğal gölü olan Marmara Gölü, adını verdiği Gölmarmara ve Salihli ilçesi sınırları içinde yer alır. Tektonik çöküntü alanının sularla dolması sonucu oluşmuştur. Göl çevresi Sulak Alan olarak korunmaya alınmıştır. Göletler Kula Göleti: Kula ilçesi Barutlu Dere üzerinde, sulama amaçlı, 2005 yılında kurulmuştur. Depolama hacmi 2,05 hm 3, sulama alanı 170 ha dır Köseler Göleti: Manisa-Yuntdağı Köseler köyü Köseler Deresi üzerinde, sulama amaçlı, 2010 yılında kurulmuştur. Depolama hacmi 1,96 hm 3, sulama alanı 128 ha dır Bakır Göleti: Kırkağaç ilçesi Bakırçay Havzası Kerimağa Deresi üzerinde, sulama amaçlı, 2011 yılında kurulmuştur. Depolama hacmi 0,830 hm 3, sulama alanı 142 ha dır Doğanpınar Göleti: Gördes ilçesi Geçtin Deresi üzerinde, sulama amaçlı, 2014 yılında kurulmuştur. Depolama hacmi 2,517 hm 3, sulama alanı 423 ha dır Aydıncık Göleti: Kırkağaç ilçesi Akçay Deresi üzerinde, sulama amaçlı, 2013 yılında kurulmuştur. Depolama hacmi 1,86 hm 3, sulama alanı 306 ha dır Çaltıcak Göleti: Kırkağaç ilçesi İndere üzerinde, sulama amaçlı, 2014 yılında kurulmuştur. Depolama hacmi 1 hm 3, sulama alanı 130 ha dır Pelitalan Göleti: Merkez ilçesi Taşaltı Deresi üzerinde, sulama amaçlı, 2013 yılında kurulmuştur. Depolama hacmi 1,218 hm 3, sulama alanı 171 ha dır Çelengöz Göleti: Kula ilçesi Çelengöz Deresi üzerinde, sulama amaçlı, 2013 yılında kurulmuştur. Depolama hacmi 2,221 hm 3, sulama alanı 403 ha dır Bebekli Göleti: Kula ilçesi Bebekli Deresi üzerinde, sulama amaçlı, 2013 yılında kurulmuştur. Depolama hacmi 0,093 hm 3, sulama alanı 155 ha dır Ayanlar Göleti: Selendi ilçesi Alan Deresi üzerinde, sulama amaçlı, 2014 yılında kurulmuştur. Depolama hacmi 4,95 hm 3, sulama alanı 893 ha dır 3

4 Kemaliye Göleti: Alaşehir ilçesi Değirmendere Deresi üzerinde, sulama amaçlı, 2014 yılında kurulmuştur. Depolama hacmi 0,577 hm 3, sulama alanı 80 ha dır Yurtbaşı Göleti: Kula ilçesi Yurtbaşı Deresi üzerinde, sulama amaçlı, 2014 yılında kurulmuştur. Depolama hacmi 1,82hm 3, sulama alanı 346 ha dır Gevenlik Göleti: Saruhanlı ilçesi Paklıdere üzerinde, sulama amaçlı, 2014 yılında kurulmuştur. Depolama hacmi 1,731 hm 3, sulama alanı 227 ha dır Saraçlar Göleti: Kula ilçesi Kocadere üzerinde, sulama amaçlı, 2014 yılında kurulmuştur. Depolama hacmi 0,859hm 3, sulama alanı 121 ha dır Kavaklıdere Göleti: Alaşehir ilçesi Kavaklıdere Çayı üzerinde, sulama amaçlı, 2014 yılında kurulmuştur. Depolama hacmi 2,805 hm 3, sulama alanı 526 ha dır İlyasçılar Göleti: Merkez ilçesi Karalar Deresi üzerinde, sulama amaçlı, 2014 yılında kurulmuştur. Depolama hacmi 0,320 hm 3, sulama alanı 44 ha dır Maldan Göleti: Merkez ilçesi Sarısu Deresi üzerinde, sulama amaçlı, 2014 yılında kurulmuştur. Depolama hacmi 0,570 hm 3, sulama alanı 74 ha dır Bağyolu Göleti: Merkez ilçesi Ballık Deresi üzerinde, sulama amaçlı, 2014 yılında kurulmuştur. Depolama hacmi 5,510 hm 3, sulama alanı 5510 ha dır Karayağcı Göleti: Gördes ilçesi Şadırvan Dere üzerinde, sulama amaçlı, 2014 yılında kurulmuştur. Depolama hacmi 1,174 hm 3, sulama alanı 199 ha dır Örencik Göleti: Alaşehir ilçesi Hasdere üzerinde, sulama amaçlı, 2014 yılında kurulmuştur. Depolama hacmi 0,371 hm 3, sulama alanı 51 ha dır Dutluca Göleti: Kula ilçesi Dutluca üzerinde, sulama amaçlı, 2014 yılında kurulmuştur. Depolama hacmi 0,69 hm 3, sulama alanı 141 ha dır Durhasan Göleti: Demirci ilçesi Kocadere üzerinde, sulama amaçlı, 2014 yılında kurulmuştur. Depolama hacmi 0,99 hm 3, sulama alanı 187 ha dır Eroğlu Göleti: Kula ilçesi Kocadere üzerinde, sulama amaçlı, 2014 yılında kurulmuştur. Depolama hacmi 0,69 hm 3, sulama alanı 111 ha dır 4

5 Küçükdere Göleti: Kırkağaç ilçesi Küçükdere üzerinde, sulama amaçlı, 2014 yılında kurulmuştur. Depolama hacmi 1,84 hm 3, sulama alanı 259 ha dır Yağcılı Göleti: Soma ilçesi Ayıuclu üzerinde, sulama amaçlı, 2014 yılında kurulmuştur. Depolama hacmi 0,86 hm 3, sulama alanı 176 ha dır YER ALTI SUYU KAYNAKLARI Manisa ili jeoloji haritasında; kahverengi ile pembe renkli sürsajlı (haritanın güneydoğu ucundaki, Kula güneydoğusu, Demirci-Köprübaşı doğusu) Prekambriyen- Paleozoyik yaşlı şist, mermer, gnays, kuvarsit kayalarını, yeşil alanlar ofiyolit kayalarını temsil eder (Şekil 109). Pembe renkli kırmızı artı sürsajlı kısımlar Prekambriyen gnays kayalarıdır. Sarı renkli alanlar Miyosen-Pliyosen yaşlı piroklastikler, gölsel kireçtaşı, kumtaşı, çakıltaşı, marn, kiltaşı, çamurtaşından oluşan kaya birimleridir. Sarıgöl, Alaşehir, Salihli, Ahmetli, Turgutlu, Manisa çevresindeki kırmızı noktalı alanlar Kuvaterner yaşlı alüvyon yelpazesi, gri alanlar ise alüvyondur. Manisa ili jeoloji haritası (MTA, 2009). Aüvyon ile alüvyon yelpazesi çökelleri ve kaya birimleri içindeki kırıntılı düzeyler) çakıltaşı, kumtaşı, silttaşı düzeyleri) geçirgen, taneli ortam akifer özelliği gösterirler. Marn, kiltaşı düzeyleri geçirimsiz, kaya akiferler, ofiyolit, volkanikler, gnays, şist, kuvarsit kısımlar erimesiz, kaya ortam akiferlerdir. Kireçtaşı ve mermer kısımlar erimeli, karstik kaya ortam akifer özelliği gösterirler. 5

6 Gediz havzasında akifer alüvyon kullanılmaktadır. Bazı yerlerde kireçtaşı Miyosen- Pliyosen birimlerinden yer altı suyu temin edilmektedir. Gediz ve Bakırçay ın bir kısmı olmak üzere yer altı suyu potansiyeli 474 hm 3 /yıldır (Manisa Çevre Durum Raporu, 2013). İldeki yer altı su seviyesi yağışa ve çekime göre değişmektedir. Kırkağaç Bekraz Dere de 9,30 m, Muradiye Göksu da 7,55 m, Saruhanlı Sarıkız da 6,85 m, Saruhanlı Hacırahmanlı da 7,15 m, Salihli Kabazlı da 10,00 m ve Alaşehir Merkez de 12,50 m dir (Manisa Çevre Durum Raporu, 2013). SU KALİTESİ Jeoloji haritasında sarı ve açık sarı ile gösterilen alanlar Miyosen-Pliyosen yaşındaki göl istifleridir. Bu kaya birimleri yer yer kömür oluşumlarını bünyelerinde barındırmaktadır. Soma ilçesi Merkez, Işıklar, Eynez, Tarhala, Çinge, Akçaavlu, Dualar, Evciler, Deniş I ve II, Kozluören, Kısrakere, Türkpiyale, Sarıkaya, Elmalı, Darkale, Gelenbe de, Gördes ilçesi Kalemoğlu ve Çıtak ta, Akhisar ilçesi Ağere ve Kavakalan da linyit kömürü sahaları bulunmaktadır (MTA, 2010). Bazı linyit kömürleri bünyesinde arsenik içermektedir. Örneğin; Soma ilçesi Eynez 33 ppm, Işıklar 45 ppm, Kısrakere 11 ppm, Sarıkaya 20 ppm, Elmalı 33 ppm, Darkale 25 ppm, Akhisar ilçesi Ağere 686 ppm (Türkiye deki linyit kömürleri içinde en fazla arsenik içeren saha), Kavakkalan 390 ppm, Gördes ilçesi Çıtak 251 ppm, Kalemoğlu 296 ppm arsenik saptanmıştır (Tuncalı ve diğerleri, 2002). Kömür içinde bulunan arsenik yer altı sularına karışmakta ve içme-kullanma suları arsenikçe zenginleşmektedir. Kömürlerde arseniğin kaynağını teşkil eden pirit mineralleri bulunmaktadır. Bu sahalar ve kaya birimi içinde içme suyu amaçlı açılacak kuyulardaki sular arsenikçe zenginleşebilecektir. Şekildeki haritada sarı renkli alanlarda açılacak içme suyu amaçlı kuyu suları Balkan Endemik Nefropatisi yönüyle dikkat edilmeli ve gerekli önlemler alınmalıdır. Volkanik türü kayaçlardan beslenen kaynak ve kuyu suları arsenik bakımından zengin olmaktadır. Ayrıca evaporitik sedimanter havzalardaki yer altı suları; sülfat, klorür, tuzluluk, elektrik iletkenliği yüksek olabilmektedir. Turgutlu ilçesi Urganlı da, Salihli ilçesi Kurşunlu da, Alaşehir ilçesi Sarıkız, Horzum ve Sazdere de, Köprübaşı ilçesi Saraycık ta, Kula ilçesi Emir ve Şehitli de, Demirci ilçesi Eskihisar da, Soma ilçesi Menteşe de, Sarıgöl Merkez de sıcak su (jeotermal) kaynakları bulunmaktadır (MTA, 2009). Sıcak suların bünyesinde sınırı aştığında, sağlık için istenmeyen arsenik, bor ve florürün yer altı suları ve içme sularını kirletmemeleri için, alıcı nehir, çay, derelere karışmaları önlenmelidir. 6

7 Manisa ili Miyosen-Pliyosen yaşında gölsel kaya birimleri ile kömür sahaları ve sıcak su kaynakları haritası (MTA, 2009). Köprübaşı (Manisa) uranyum sahasındaki su kaynaklarındaki radyoaktivite düzeyi Şimşek (2008) tarafından, Köprübaşı (Manisa) kaya ve sedimanlarda belirlenen radyoaktif elementlerin, bölgedeki su kaynakları üzerindeki etkisinin belirlenmesi için yüzey ve yer altı su kaynaklarından örnekleme yapılmıştır. Çalışma alanında dere sedimanlarının oluşturduğu yüzeysel alüvyon akiferden, baraj suyundan ve kumtaşları içerisindeki yer altı sularından su örnekleri alınmıştır. Örnekleme yapılan kuyular özel olup, içme ve sulama amaçlı kullanılır. Alınan su örnekleri üzerinde 238 U ve 226 Ra analizi yapılmıştır. İçme sularında uranyum konsantrasyonu EPA (1991) e göre 20 μg/l ve WHO (2004) e göre Şimşek, 2008) 15 μg/l olarak öngörülmektedir. 7

8 İçme ve sulama sularının sağlandığı derin yer altı sularında 0,07 ile 24,97 μg/l, yüzeysel akifer içerisindeki sularda 3,28-24,07 μg/l, baraj suyunda ise 4,06 μg/l uranyum ölçülmüştür (Şimşek, 2007). Uranyum madenine yakın sediman ve kumtaşları içerisindeki yer altı sularında uranyum konsantrasyonu EPA ve WHO standartların üzerindedir. Diğer bir radyoaktif element olan radyum uluslararası standartlarda içme sularında toplam 226 Ra Ra 0,185 Bq/l, ancak bu değer, tek başına 226 Ra için fazla belirlenmiş olup, 0,55 Bq/l verilmiştir (EPA, 1991). Bu bağlamda çalışma alanındaki yüzeysel akiferdeki sularda 0,31-0,47 Bq/l, kumtaşı içerisindeki yer altı sularında 0,12-0,41 Bq/l, baraj suyunda ise 0,38 Bq/l olarak belirlenmiştir. Radyum çalışma alanındaki örnekleme yapılan tüm sularda EPA standart değer olan 0,55 Bq/l nin altında değer bulunduğunu ortaya koymuştur. Aksoy ve diğerleri (2011) tarafından yapılan sulardaki Rn, U ve Th ölçümleri verilmiştir. Sulardaki radon, uranyum ve toryum ölçümleri (Aksoy ve diğerleri, 2011). Örnekleme yeri X Y Rn (pci/l) U (μg/l) Th (μg/l) Kibana Tarım ,1 Tomasa (keson kuyu) ,7 3,4 Mustafa Ertaş ,2 0,8 Halil Bozkaya (tavuk çiftliği) ,9 Kasar ,9 427,6 Kasar ,7 100 Kasar Kasar ,4 Döğüşören Köyü girişi ,2 6 Topallı (keson kuyu) ,6 0,8 Killik (keson kuyu) ,6 29,9 Mestanlı Köprübaşı nda yer alan konglomeraların ve kumtaşlarının en önemli yer altı su kaynağı olması nedeniyle, bu akiferde açılan kuyulardan alınan su örneklerinde 0,09-27,1 μg/l arasında değişen U, 0,12-0,47 Bq/l arasında değişen 226 Ra vardır. Özellikle Köprübaşı ilçesine içme suyu sağlayan örnekleme noktasında 238 U ve 226 Ra WHO (2004) standartlarının altındadır. Çalışma alanında yer alan uranyum cevherinin ince taneli olması nedeniyle su ve rüzgar yoluyla çevreye kolayca taşınabilecek bir özelliğe sahiptir (Şimşek, 2008). Eski maden sahasından su yolu ile aşağı kesimlere taşınan uranyum bileşimli sedimanların önlenmesi çevresel ve su kalitesi üzerine etkileri azaltacaktır. Ayrıca, içme suyu olarak kullanılan kuyularda diğer kimyasal ve metal analizlerinin de yapılmasında yarar bulunmaktadır. Bu temel çalışmaların üzerine bölgedeki su ve topraktaki radyoaktif elementlerin insan sağlığı üzerine etkisinin daha detaylı bir çalışma ile ortaya konulması önerilmektedir (Şimşek, 2008). Şaşmaz (2007) tarafından Köprübaşı uranyum sahası çevresinden alınan su örneklerinin ph ları 5,40 ile 7,84 arasında değişmektedir. Özellikle cevherleşmelerin bulunduğu alanlara yakın bölgelerden alınan suların ph değerleri düşük iken, diğer bölgelerdeki suların ph değerleri daha yüksektir. ph ı düşük alanlardaki suların metal içerikleri diğer bölgelerdeki suların toplam element içeriğine göre oldukça yüksektir. 8

9 Bunun nedeni, bu tip ortamlarda dolaşan suların kısmen asidik özelliğe sahip olması ve asidik karektere sahip bu suların yan kayaçlardaki metalleri çözebilme yeteneklerinin yüksek olmasına bağlı olduğu düşünülmektedir (Şaşmaz, 2007). Köprübaşı uranyum sahasından Demirci ve Gördes Çayları geçmektedir. Daha sonra bu çaylar Gediz Nehri ile birleşerek Demirköprü Barajı na dökülmektedir. Buradan çıkan sular Salihli, Turgutlu, Manisa ve son olarak da İzmir de Ege Denizi ne dökülmektedir. Köprübaşı ndan Ege Denizi ne dökülünceye kadar yaklaşık km arasında yol kat etmektedir. İçerisinden geçtiği yerleşim yerlerinde, yeraltı su akiferlerini beslemekte, zirai alanların sulanmasında ve yer yer de açılan kuyular yoluyla da içme amaçlı olarak kullanılmaktadır. Dolayısıyla Gediz nehri aracılığıyla milyonlarca insan bu suyun etkilerinden dolaylı olarak da olsa etkilenmektedir (Şaşmaz, 2007). Çalışma alanından 30 adet noktadan alınan su örneklerinin ortalaması 37,64 ppb dir. Bu kaynak ve kuyularda yeralan suların bazılarında yüksek oranda uranyuma rastlanmıştır. Özellikle uranyum yataklarının bulunduğu alanlardaki yer altı suları uranyum açısından oldukça fazla kirlenmiştir (Şaşmaz, 2007). Bu bölgelerden alınan kuyu ve kaynaklara ait sularda 230 ppb ye varan yüksek oranda uranyum gözlenmiştir. Bu anlamda uranyum yatağı gözlenmeyen alanlardan Kemhalli köyündeki derin sondajdan alınan suda (87,67 ppb) ve Killik yöresindeki örnekte benzer şekilde çok yüksek (199,54 ppb) oranda uranyuma rastlanmıştır. Köprübaşı çevresindeki uranyum yataklarının bulunduğu alanlar içerisinde en fazla Kasar, Ecinlitaş ve Killik çevresindeki sularda kirlilik değerleri yüksek çıkmıştır (Şaşmaz, 2007). Köprübaşı çevresi sulardaki uranyum aralıkları (Şaşmaz, 2007). 9

10 Alıcı ortama deşarj edilen atıksu, m 3 /yıl kapasiteli Manisa Belediyesi Evsel Atıksu Arıtma Tesisi nde arıtılmaktadır (Manisa Çevre Durum Raporu, 2013). Alaşehir ilçesinde içme suyu arıtma tesisi mevcuttur. İl sınırları içerisinde; ton/gün evsel atık, ton/gün endüstriyel atık, ton/gün Manisa Organize Sanayi Bölgesi nden kaynaklanan evsel atık oluşmaktadır. Şahindere Kırtık Mevkii nde bulunan düzensiz katı atık depolama alanında katı atıkların bertarafı gerçekleştirilmektedir (Manisa Belediye Başkanlığı, 2013). Alaşehir (Manisa) cıva madeni Cıva sahası Alaşehir in 3 km güneyinde Çadırtepe Mevkii nde olup, üretim durdurulmuştur. Cıva pasalarının ve madenden kaynaklanan drenaj suyunun çevreye olumsuz etkileri bulunmaktadır. Gemici ye (2008) göre, maden galerilerinden çıkan ve maden atıklarını drene eden yüzey suları asidik karakterde olup ph değerleri 2,55 ile 2,7 arasında değişmektedir. Sülfat 3980 mg/l değerine ulaşmaktadır. Yüzey drenaj sularındaki demir değerleri yeraltı sularına göre çok daha fazladır. Maden drenaj sularında arsenik değerleri kurak dönemde 3177 µg/l olup arsenik değerleri 10 µg/l olan (TSE,1997 ve WHO,1996) içme suyu standardının çok üzerindedir. Maden atıklarındaki metal içerikleri ile bu atıkların üzerinde veya yakınında bulunan derelerdeki tortulların metal içerikleri benzeşmekte olup oldukça yüksek değerlerdedir. Maden atıklarında arsenik değerleri 1164 ppm seviyesine kadar çıkmaktadır (Gemici, 2008). Cıva değerleri atıklarda 100 ppm i aşarken madeni drene eden derelerin tortullarında cıva 74 ppm e ulaşmaktadır. Değinilen Belgeler Atabey, E (bas.) Türkiye de illere göre su kaynakları-potansiyeli ve su kalitesi Gemici, Ü Batı Anadolu daki eski cıva yataklarının çevre jeolojisi açısından değerlendirilmesi. Uluslararası Katılımlı Tıbbi Jeoloji Kitabı. YMGV Yayını Manisa İl Çevre Durum Raporu T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Manisa Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü. ÇED, İzin ve Denetim Şube Müdürlüğü. MTA Türkiye Yer Altı kaynakları (illere göre). Yerbilimleri ve Kültür Serisi-5, ISBN: Ankara. MTA Türkiye Linyit Envanteri. Envanter Serisi-202, ISBN: Ankara. Şaşmaz, A Köprübaşı (Manisa) uranyum yatağı çevresinde toprak, su ve bitki örneklerinde, uranyum düzeyleri ve olası çevresel etkilerinin belirlenmesi. TÜBİTAK Proje No: 107Y226. TSE (Turkish drinking water standards), Sular-İçme ve kullanma suları, Türk Standartları Enstitüsü, Ankara Tuncalı, E., Çiftçi, B., Yavuz, N., Toprak, S., Köker, A., Gencer, Z., Ayçık, H. ve Şahin, N., Türkiye Tersiyer kömürlerinin kimyasal ve teknolojik özellikleri, MTA yayınları, 401s. Ankara. WHO Guidelines for DrinkingWater Quality: Health criteria and other supporting information, 2nd ed. Vol.2, WHO, Geneva (1996). 10