SAĞLIK HERŞEYİN BAŞI. Romanların Yoğun Olarak Yaşadığı Yerlerde Sosyal İçermenin Desteklenmesi Operasyonu

Transkript

1 Bu proje Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti tarafından finanse edilmektedir SAĞLIK HERŞEYİN BAŞI facebook.com/sosyalicerme.roma instagram.com/siromatr Eskişehir Yolu Söğütözü Mahallesi 2177.Sokak No:10/A Çankaya/ANKARA T: +90 (312) Romanların Yoğun Olarak Yaşadığı Yerlerde Sosyal İçermenin Desteklenmesi Operasyonu Bu yayın Avrupa Birliği nin mali desteğiyle hazırlanmıştır. Yayının içeriğinden yalnız WYG Türkiye sorumlu olup, hiçbir şekilde Avrupa Birliği nin görüşlerini yansıtmamaktadır. creative minds safe hands

2 SAĞLIK, HEPİMİZİN EN Toplumda pek çok kişi herhangi bir hastalıktan dolayı kendisi için önemli ve gerekli olan bir etkinliği yapamadığı zaman sağlığının önemini anlar. Sağlıklı olmak için; yeterli ve dengeli beslenme, hareketli yaşam, fiziksel aktivite, sigara, alkol, uyuşturucu ve diğer bağımlılık yapan maddelerden uzak durma, yeterli uyuma, ruh sağlığımızı güçlendirme, kişisel temizlik davranışları, yaralanmalardan korunmak için güvenli davranışlar, güvenli cinsellik, güneş ışınlarından korunma, kazanmamız gereken temel davranışlardır. Tüm bu davranışları kazanmamızı sağlayacak destekleyici bir çevrede yaşamamız gerekmektedir. Hastalıklardan korunmak için yapmamız gerekenler de bulunmaktadır: Hasta olmadan evvel korunmak için aşı olmalı, hijyen kurallarına uymalıyız. Hastalıkların belirtileri henüz çıkmadan önce ya da çok hafif olduğu dönemde tanılarının konması tedavide çok daha başarılı olmasını sağlar. Hastalanınca aile hekimimize başvurmalıyız. Tanısı konulan hastalıkların tedavisinin yürütülmesi daha kısa sürede iyileşmeyi sağlar.

3 BÜYÜK ZENGİNLİĞİDİR! Bugün sağlıksız yaşam tarzı, uzun süreli, genellikle tam iyileşmesi söz konusu olmayan, sürekli, yavaş ilerleyen, oluşmasında kişisel ve genetik etkenlerin rol oynadığı hastalıklara neden olmaktadır. Şişmanlık: Şişmanlık, sağlığı bozacak ölçüde vücutta anormal ve aşırı yağ birikmesidir. Şişmanlık tanısı, Beden Kitle İndeksi (BKİ) nin hesaplanmasıyla konulmaktadır. BKİ= Ağırlık (kg) / Boy (m2) Beden kitle indeksi: Kilo verilmesi sırasında uzmanlardan danışmanlık alınabilir. Medyada yer alan kısa sürede hızlı kilo verdiren hatalı uygulamalardan kaçınılması gerekir.

4 Hipertansiyon (Yüksek Tansiyon): Sistolik kan basıncı 130 mmhg ve diastolik basınç 85 mmhg ise yüksek normal kan basıncı diye adlandırılır. Ancak sistolik kan basıncı 140 mmhg ve diastolik kan basıncı 90 mm Hg üzerinde seyrediyorsa hipertansiyon dan bahsedilir. Özellikle ense kökünde zonklayıcı tarzda ağrı, baş ağrısı, bulantı, kusma, burun kanaması, uyuşukluk, yorgunluk, endişe, kulak çınlaması, bulanık görme, gözlerde kararma, fazla idrar çıkma gibi belirtiler ile ortaya çıkar. Yüksek tansiyon kimi zaman hiç belirti vermeden, sinsice ilerleyebilmektedir. Hipertansiyondan korunmak için; Tuz alımını kısıtlamak, Düzenli ve sağlıklı beslenmek, şeker ve yağ tüketimini azaltmak, fazla kiloları vermek, Sigara ve alkol kullanmamak, Stresli ortamlardan uzak durmak, Düzenli olarak tansiyon ölçtürmek, Kafeinli içeceklerin (çay, kahve, enerji içecekleri vs.) tüketimini azaltmak,, Düzenli egzersiz yapmak, Her gün mutlaka yarım saat yürümek. Kronik Akciğer Hastalığı, Kronik Bronşit (KOAH): Kronik akciğer hastalığı hava yollarında daralma ve hava keselerinde seyreder. Vücudumuzun karbondioksiti atması ve oksijen alması bozulur. Diğer taraftan hava yollarının daralması nedeniyle de nefes alıp verme güçleşir. Üç temel yakınma varsa hekiminize başvurunuz: aile Öksürük, Balgam çıkarma, Nefes darlığı. Kronik akciğer hastalığından korunma: Sigara içmemek, sigaradan ve her türlü tütün ürününden uzak durmak, Sigara içilen ortamlarda durmamak, Kirli havaya maruz kalmamak, Kirli, tozlu, toksik, pis, gazlı havalarda veya ortamlarda çalışması halinde koruyucu maske kullanmak.

5 Şeker Hastalığı (Diyabetes Mellitus): Şeker hastalığı (diyabet), vücudumuzda pankreas adlı salgı bezinin yeterli miktarda insülin hormonu üretmemesi ya da ürettiği insülin hormonunun etkili bir şekilde kullanılamaması durumunda gelişen ve ömür boyu süren bir hastalıktır. Şeker hastalığının tipleri: Toplumda en sık görülen tipi (Erişkin dönemde çıkar) Çocuklukta ortaya çıkan şeker hastalığı Gebelikte ortaya çıkan şeker hastalığı Başka hastalıklar nedeniyle ortaya çıkan şeker hastalığı Şeker hastalığının en önemli belirtiler şunlardır; Aşırı susama hissi ve çok su içme Çok ve sık idrara çıkma Aşırı acıkma, iştah artışı Kilo kaybı Görme bulanıklığı Aşırı kaşıntı Tekrarlayan enfeksiyonlar Mantar enfeksiyonu Kan şekerinin sürekli yüksek olmasına bağlı olarak, önemli sağlık sorunları gelişebilir. Kalp-damar hastalıkları, böbrek sorunları, göz sorunları, felç, ayak yaraları, yara iyileşmesinde gecikme, cinsel sorunlar sık olarak ortaya çıkan sağlık sorunlarıdır. Bu nedenle yukarıdaki belirtiler varsa aile hekiminize başvurunuz. Şeker hastalığı dengeli bir beslenme planı, fiziksel aktivite, doktor kontrolü ile kontrol altında alınan ilaçlar ile kan şekeri dengede tutulabilir.

6 Kanserler Kanser günümüzde çok sık görülen bir hastalık haline gelmiştir. Kanser, vücudun bir organ veya dokusunda beliren bazı hücrelerin kontrolsüz ve düzensiz bir şekilde çoğalması sonucu ortaya çıkan hastalıktır. Çoğalan bu hücreler yakın organlara ya da kan veya lenf ile uzak organlara yayılabilir. Bu şekilde çok farklı organlarda kanser oluşabilir. Erkeklerde en sık akciğer, prostat, mesane ve kalın bağırsak kanserleri görülürken; kadınlarda meme, tiroit ve kalın bağırsak kanserleri sık görülmektedir. Kanserin ortaya çıkma durumunda ise erken teşhis ile tedavi şansı yükselmekte ve beklenen yaşam süresi uzamaktadır. Kanser Erken Teşhis, Tarama ve Eğitim Merkezleri nde (KETEM); Meme kanseri, Serviks (rahim ağzı), Kolorektal kanserlerin erken tanısı ile ilgili testler ücretsiz yapılmaktadır. KETEM ler de ile hasta takip ve değerlendirmelerinin yapılması, olanaklar ölçüsünde sosyal, ruhsal ve tıbbi destek sağlanması ve kanser tanısı konan hastalara gerekli tıbbi yönlendirme ve tedavi merkezlerine sevki sağlanmaktadır. KRONİK HASTALIKLARDA RİSK FAKTÖRLERİ Sigara ve alkol kullanımı, Hareketsiz yaşam, Dengesiz ve yanlış beslenme, Ailesel yatkınlık, Psikolojik bozukluklar, Bebeklikte anne sütü ile beslenmeme, İleri yaş. Sağlıklı Beslenme: Temel besin gruplarından yeterince ve dengeli tüketmek.

7 Fiziksel Aktivite Hareketli yaşam beden ve ruh sağlığımızı geliştirir; sigara, alkol ve uyuşturucu gibi kötü alışkanlıklardan, saldırgan davranışlardan koruyarak sağlıklı davranışlar kazanmamızı sağlar. Fiziksel egzersiz, yürüyüş, koşma, bisiklet sürme, spor yapma, dans etme gibi pek çok farklı şekilde evde, okulda, işyerinde, parklarda ve eğlence yerlerinde, spor alanlarında, yürüme yollarında yapılabilir. Ne kadar aktif olunmalı? 18 yaşından küçüklerde her gün 60 dakika orta ve yüksek şiddetli fiziksek egzersiz (yürüyüş, koşu, ip atlamak, sek sek oynamak, futbol oynamak gibi) yaş arası yetişkinlerde haftada 150 dakika orta şiddetli ya da 75 dakika yüksek şiddetli fiziksel egzersiz (yürüyüş, koşu, basketbol oynamak ya da bisiklete binmek gibi) Yaşlılarda haftada 150 dakika orta şiddetli ya da 75 dakika yüksek şiddetli fiziksel egzersiz (yürüyüş, bahçe işleri, yüzme, grup egzersizleri gibi)

8 Uyku Uyku, vücudumuz için vazgeçilmez bir zorunluluktur. Uyku süresinin genetik faktörlerin etkisi kişiden kişiye değişmekte olup bu sürenin 4-11 saat arasında değiştiği bilinmektedir, ancak araştırmaların çoğu erişkin insanların büyük çoğunluğunun 7-8 saat süreyle uyuma alışkanlığına sahip olduğunu göstermektedir. Kaliteli bir uyku için yapılması gerekenler: Her gün aynı saatlerde uyumaya ve uyanmaya çalışmak, Her gün düzenli fizik egzersiz yapmak, Yatak odasının sessiz olması, oda sıcaklığının uygun olması, odanın gün içinde havalandırılmış olması ve uyurken karanlık olması, Uyku öncesi gevşemeye yardımcı etkinlikler (Kasları gevşetici hafif hareketler, masaj, ılık banyo almak vb.) Yapılmaması gerekenler: Yatakta televizyon seyretmek ya da televizyon karşısında uyuma alışkanlığı, Fazla kafein almak, Tütün kullanmak, Yatmadan önce alkollü içki içmek, Çok aç ya da çok tok yatmamak,

9 Bağımlılık Yapan Maddelerden Uzak Durma Tütün Kullanımı Bugün ülkemizde yaklaşık kişi tütüne bağlı hastalıklardan yaşamını kaybetmektedir. Tütün kullananlarda bağımlılığa neden olan madde nikotindir. Tütün dumanı içindeki nikotin nefes yolu ile alındığında akciğerlerden kana karışır, kan-beyin bariyerini aşar ve ortalama olarak 7 saniye içinde beyne ulaşır. Tütüne başlamamak, kullananların bırakması ve tütün dumanından diğer kişilerin etkilenmesinin önlenmesi ile tütüne bağlı hastalıklardan korunmak mümkündür. Alkol Kullanımı Alkol kullanım miktarları ve sıklığı arttıkça kötüye kullanım ve bağımlılık gelişmesinin yanı sıra sosyal uyum ve sağlık sorunları da ortaya çıkmaktadır. Alkolün neden olduğu sağlık sorunları: Mide ve bağırsak sistemi hastalıkları ve karaciğerde yemek borusu hastalıkları, Kanserler (ağız, gırtlak, yemek borusu, yutak, meme, karaciğer), Beslenme bozuklukları, Eller ve bacaklarda uyuşma, ağrı, denge kaybı, demans, felç, Yüksek tansiyon, koroner kalp hastalığı, beyin kanaması, Cinsel işlev bozukluğu,, Ruhsal sorunlar (uykusuzluk, hafıza kaybı, anksiyete, depresyon), Sosyal çevresinde sorunlar yaşanmasına neden olabilir Aile içi geçimsizlik, çocuk istismarı, İşten uzaklaştırılma, Arkadaşları tarafından ayrımcılık ya da istismar edilme, Ekonomik sorunlar yaşama, alkol ve sağlık sorunlarının maliyetinin artması, iş ve işteki azalan verimlilik nedeniyle ücretlerinin azalması. Kavga etme, şiddet uygulama, herhangi bir kazada yaralanma (trafik kazası, düşme gibi), riskli cinsel davranışlar. Madde Kullanımı Son yıllarda artan madde bağımlılığı, ülkemizdeki en önemli sağlık ve sosyal sorunlar arasında yer almaktadır. Madde kullanımı kişinin yaşam kalitesini etkilemektedir. Madde kullanan kişinin beslenme şekli ve düzeni bozulur, bedensel sağlığı olumsuz olarak etkilenir. Madde kullanımı ile beyin hasarı oluşur. Kullanılan dozun giderek artması beyin hasarının artmasına neden olur. Zihinsel kapasitenin azalmasının ilk belirtisi okul başarısızlığı, iş performansının azalması şeklinde ortaya çıkar. Maddenin alınma süresi ve alınan doz miktarı zihinsel kapasitenin daha da azalmasına neden olur.

10 Bağımlılıkların Önlenmesi Aile bireylerinin bağımlılık yapan madde kullanmaması Çocuklarla ilgilenme ve beraber zaman geçirme Aile birlikteliğinin korunması Tüm bağımlılık yapan maddeler ve zararları hakkında bilgi sahibi olma Hayır deme becerisinin geliştirilmesi Doğru karar verme becerisinin geliştirilmesi Akran gruplarını olumlu yaşam tarzı geliştirmeleri konusunda destekleme Bağımlılıkların Erken Tanısı Yaşam düzeninin bozulması ve başarısızlığın artması (okula ve işe devamsızlık, günlük yaşamının bozulması) Daha fazla para harcama Arkadaşlarının değişmesi Aile ile geçirilen sürenin azalması Psikolojik durumunun bozulması Bağımlılıkların Tedavisi Sigara bağımlılığının tedavisinde ALO 171, hastanelerde yer alan sigara bırakma merkezlerine ve AMATEM lere (Alkol ve Uyuşturucu Madde Bağımlıları Tedavi ve Araştırma Merkezleri) başvurulmalıdır. Alkol ve madde bağımlığının tedavisinde hastanelerin ruh sağlığı ve hastalıkları polikliniklerine ve AMATEM lere (Alkol ve Uyuşturucu Madde Bağımlıları Tedavi ve Araştırma Merkezleri) başvurulmalıdır. Çocuk yaş gruplarının tedavisi için hastanelerin çocuk ruh sağlığı ve hastalıkları polikliniklerine, AMATEM lere ya da ÇEMATEM (Çocuk ve Ergen Alkol ve Uyuşturucu Madde Bağımlıları Tedavi ve Araştırma Merkezleri) başvurulmalıdır.

11 SAĞLIK BAKANLIĞI ACİL TELEFON HATLARI ALO 171 Sigara Bırakma Danışma Hattı 114 Ulusal Zehir Danışma Merkezi Evde Sağlık Hizmetleri Koordinasyon Merkezi ALO SABİM 184 Sağlık Bakanlığı İletişim Merkezi