Osmanlı İmparatorluğu - Osmanlı Devleti

Transkript

1 Osmanlı İmparatorluğu - Osmanlı Devleti yılları arasında varlığını sürdürmüş bir Türk - İslam devletidir. Osmanlı İmparatorluğu; Doğu Avrupa, Güneybatı Asya, Kuzey Afrika ve Atlas Okyanusu doğal sınırlarına ulaşana kadar topraklarını genişletmiştir. Ayrıca daha geniş coğrafyalarda da çeşitli başarılar göstererek kısa süreli olarak Lanzarote (1585), Madeira (1617), Lundy ( ), Vestmann Adaları ( ), Baltimore (1631) gibi bölgeleri fethetmiş ve buralarda üsler kurarak yıldırma hareketlerinde bulunmuştur. Osmanlı İmparatorluğu'nu Oğuzlar'ın Kayı boyuna mensup Osman Gazi; Söğüt ve Domaniç civarında, Anadolu Selçuklu Devleti'nin obası ve kendisine uçbeyliği olarak tahsis ettiği bölgede, Selçuklu Sultanı III. Alâeddin Keykubad'ın İlhanlılar tarafından İran'a götürülmesi sonucu oluşan otorite boşluğundan dolayı bağımsızlık ilan ederek 1299 yılında kurmuştur. Devlet; dördüncü padişah olan Yıldırım Bayezid'in Timur'a esir düşmesiyle Fetret Devri'ne girmiş, 11 yıl süren taht kavgalarından sonra Mehmet Çelebi, Fetret Devri'ne son vermiştir. Fatih Sultan Mehmed Konstantiniyye'yi fethederek Doğu Roma İmparatorluğu'nu sonlandırmış, bazı tarihçilere göre bu zaferle Orta Çağ'ın sona erip Yeni Çağ'ın başlamasını sağlamıştır. Ayrıca bu fetihle beraber devlet, imparatorluğa yükselmiştir. Yavuz Sultan Selim Mısır'ı fethetmiş, halifeliğin Osmanlı Padişahlarına geçmesini sağlamış, Kanunî Orta Avrupa'da büyük ilerleme kaydetmiş ve Macar Krallığı'na son vermiştir. Avrupa'ya karşı sağlanan üstünlük, I. Ahmed ile birlikte son bulmuş, Avrupa ve Osmanlı Zitvatoruk Antlaşması ile eşit duruma gelmiştir. I. Mustafa ve Genç Osman ile birlikte tahttan indirilmeler başlamış, devlet yönetimi Bağdat'ın fethedilmesini sağlayan IV. Murad'a kadar sendelemiştir. II. Mustafa zamanında ise Osmanlı ilk defa büyük ölçüde toprak kaybetmiş, bu zaman diliminden itibaren reformist, yenilikçi akımlar başlamıştır. II. Mahmud isyanların baş gösterdiği Yeniçeri Ocağı'nı kapattırmış, Abdülmecid Tanzimat Fermanı ve Islahat Fermanı'nı ilan etmiş, II. Abdülhamid Meşrutiyet ( ) ilan edip 33 yıl tahtta kalmıştır. Devletin Kuruluşu Moğol İmparatorluğu'nun zulüm ve katliamından kaçan Türk boylarından biri olan Kayı Boyu; 1071 Malazgirt Zaferi'nden sonra birçok Oğuz boyuyla beraber Anadolu'ya gelmiştir. Anadolu'da ilk olarak Ahlat yöresine yerleşen Kayılar, Anadolu Selçuklu Devleti hükümdarı Alaeddin Keykubad tarafından Ankara yakınlarındaki Karacadağ ve civarına yerleştirilmiştir. Bu sırada başlarında Ertuğrul Gazi bulunan Kayılar'a, Karacadağ'dan sonra Bizans sınırındaki Söğüt kışlak, Domaniç'se yaylak olarak verilmiştir. Sınırdaki bu bölgedeyken Bizans'a karşı gerçekleştirdiği başarılı gazalar Sultan Alâeddin Keykubad tarafından çok beğenilen ve takdir edilen Ertuğrul Gazi, Sultan Keykubad'ca uçbeyi yapılmıştır. Ertuğrul Gazi, Bizans sınırındayken yaklaşık 1000 km2 civarı bir toprak fethetmiştir. Ertuğrul Gazi 1281 yılında, doksanlı yaşlarında vefat edince boyun başına oğlu Osman Gazi geçmiştir. Osman Gazi; boyun başına geçince Bizans'a karşı gaza savaşları yürütmeye başlamış ve birçok muvaffakiyet göstermiştir. Öte yandan 1243 Kösedağ Savaşı sonucunda İlhanlılar'a yenilen Anadolu Selçuklu Devleti'nin merkezi otoritesi yok olmuş ve Anadolu'da güvenlik kalmamıştır.

2 Yine bu yenilginin ardından Anadolu Selçuklu sultanlarını İlhanlılar tayin etmeye başlamışlardır. Böylece Anadolu Selçuklu Devleti dağılmaya başlamış ve İlhanlı hâkimiyetini kabul etmeyen Türkmen beyleri bir bir bağımsızlıklarını ilan etmeye başlamışlardır. Buna rağmen Osman Gazi, uzun süre bağımsızlığını ilan etmemiş ve Selçuklulara bağlılığını sürdürmüş, Bizans tekfurlarını mağlup ederek birçok Bizans kalesini fethetmiştir. Ancak bir süre için zayıflayan İlhanlılar tekrar güçlendikten sonra Anadolu Selçuklu sultanı III. Alâeddin Keykubad'ı İran'a götürmüşler ve Anadolu'da büyük bir siyasi boşluk oluşmuştur. Bu yüzden Osmanoğulları da; Karacaşehir'de Dursun Fakih'in Osman Gazi adına verdiği hutbe ile 1299 yılında bağımsızlıklarını ilan etmişlerdir. Osmanlı Devleti'nin bağımsız bir devlet olarak tarih sahnesine çıkması yaygın kabule göre 1299 yılında olmuştur. Ancak Prof. Dr. Halil İnalcık ve bazı diğer akademisyenler, Osmanlı Devleti'nin 1299'da Söğüt'te değil 1302'de Yalova'da Bizans'a karşı yaptığı Koyunhisar Muharebesi sonrasında devlet niteliğini kazandığını iddia ederler. Kuruluş Dönemi ( ) Niğbolu Muharebesi, yılına gelindiğinde Anadolu'da hüküm süren Anadolu Selçuklu Devleti yıkılma süreci içindeydi. Bu yıllarda Osman Bey, yakın arkadaşları ile birlikte Bilecik, Yarhisar ve İnegöl'ü fethetti. 1301'de Yenişehir fethedildi. Osmanlı Beyliği, 1299'da resmen kuruldu. (Bunun yanı sıra tarihçilerin bazıları beyliği kuruluşunu 1301 kabul eder. Halil İnalcık'a göre ise beylik 1302'de gerçekleşen Koyunhisar Savaşı ile kurulmuştur.) Osman Gazi Dönemi ( ) Koyunhisar Savaşı (1302) Osman Gazi ve etrafındaki Alpler; Bilecik, Yarhisar, İnegöl ve Yenişehir'i fethetmişti. Bu durumda Bizans valileri olan Anadolu'daki tekfurların, merkezin sözünü dinlememeleri etkili olmuştu. Bu yüzden endişelenen Bizans, 2000 kişilik bir kuvveti İstanbul'dan Kocaeli Yarımadası'na çıkarttı ve Osmanlıların üstüne gönderdi. Ama Osman Gazi ve çevresindeki Alpler, Koyunhisar Muharebesi'nde Bizans'ı mağlup etmeyi başardı. Böylece ilk Osmanlı - Bizans savaşı zaferle noktalandı. Bursa Kuşatması ( ) Osman Bey Bilecik ve civarını fethetmişti. Ama asıl amacı Bursa'yı almaktı. Bunun için 1316 yılında Bursa'yı kuşattı. Kuşatma 10 yıl sürdü. 10. yılda kendisi rahatsızlandı ve oğlu Orhan Bey kuşatmaya devam etti. Orhan Bey Mudanya limanını ve Orhaneli'yi fethederek şehrin dışarıyla bağlantısını kesti. Çok geçmeden de şehir fethedildi. Fakat Osman Gazi fetihten çok kısa bir süre önce vefat etti ve naaşı vasiyeti gereği Bursa'ya defnedildi. Orhan Bey adına para bastırarak beyliği devlet haline getirdi.

3 Orhan Gazi Dönemi ( ) Maltepe Savaşı (1329) Osmanlılar, fetihlerini aralıksız sürdürüyorlardı ve bir yandan Kocaeli Yarımadası'ndaki kaleleri alarak boğaza inmişler öte yandan da İznik'i (Grekçe: Nikea) kuşatmışlardı. Bu yüzden III. Andronikos'un başında bulunduğu Bizans İmparatorluğu telaşa kapılmıştı. Bizanslılar, Osmanlıları hem Kocaeli Yarımadası'ndan çıkarmak hem de kuşatma altındaki İznik'i kurtarmak için harekete geçtiler ve Kocaeli Yarımadası'na asker çıkardılar. İki ordu Eskihisar'da karşılaştı ve Orhan Gazi, Bizanslıları denize dökerek büyük bir zafer kazandı. Osmanlılar 1331'de İznik'i, 1337'de İzmit'i topraklarına kattı. İzmit'in fethedilmesiyle Bizans'ın Anadolu'daki varlığı son buldu. Karesioğulları'nın İlhakı (1345) Karesioğulları Beyliği; günümüzdeki Çanakkale ve Balıkesir'de kurulmuştu. Beyliğin lideri Karesi Bey, güçlü bir donanma oluşturmuştu ve deniz aşırı iki sefer düzenlemişti. 1320'li yıllarda Karesi Bey vefat etmişti ve yerine Aslan Bey geçmişti. Aslan Bey'den sonra ise beyliğin başına Demirhan Bey geçmiş ve halka kötü davranmaya başlamıştı. Bu yüzden halkın ve ileri gelenlerin davet ettiği Orhan Bey, Karesioğulları'nın topraklarını ilhak etmiştir. Karesioğulları'nın ilhakıyla bu beyliğin donanması ve Hacı İlbey gibi değerli kumandanları Osmanlılar'ın hizmetine girdi. Çimpe Kalesi'nin Devralınması ve Balkanlar'a Geçiş (1353) 1353 yılında Bizans taht kavgaları ile çalkalanıyordu. Bu mücadelenin taraflarından olan Kantakuzen'in yardım isteği üzerine Orhan Gazi, Süleyman Paşa kumandasındaki kişilik bir kuvvet göndererek Kantakuzen'in imparator olmasını sağladı. Bu yardıma karşılık Kantakuzen, Gelibolu Yarımadası'nda bulunan, Bolayır yakınlarındaki Çimpe Kalesi'ni Osmanlılar'a teslim etti. Çimpe Kalesi'nin ele geçirilmesi ile Osmanlı Devleti, ilk Rumeli toprağını kazandı yılındaysa Gelibolu'da şiddetli bir deprem oldu. Bu yüzden Gelibolu'daki Bizans halkı ve askerleri, bölgeyi terk etti. Bu fırsatı değerlendiren Süleyman Paşa; bütün Gelibolu'yu fethetti. Böylece önemli bir üs elde eden Osmanlılar, Trakya'ya akınlar başlattı ve 1359 yılında Çorlu fethedildi I. Murad Dönemi ( ) Orhan Gazi'den sonra sultan olmasına kesin bakılan Süleyman Paşa, Çorlu civarında çıktığı bir av sırasında atından düşerek ölmüştür (1357). Bu yüzden Orhan Gazi'nin diğer oğullarından olan Murad Bey, yeni veliaht oldu ve Balkanlar'daki kuvvetleri kumanda etmeye başladı. Orhan Gazi'nin, 1362 Mart'ında vefat etmesiyle Osmanlı kaynaklarında Murad Hüdavendigâr olarak geçen Murad Bey, I. Murad olarak tahta çıktı ve hızla fetihlere başladı. Sazlıdere Savaşı ve Edirne'nin Fethi (1363) I. Murad, Balkanlar'daki hâkimiyet sahasını genişletmeye başladı. Bu kapsamda Osmanlıları durdurmak isteyen Bizans-Bulgar ordusu 1363 Sazlıdere Muharebesi ile mağlup edildi. Bu zaferden sonra Edirne (Grekçe: Hadrianopolis) fethedildi.

4 Sırpsındığı Savaşı (1364) Edirne'nin düştüğü haberini öğrenen Papa V. Urbanus; endişeye kapıldı ve bir Haçlı ittifakı oluşturulmasını teşvik etti. Bunun üzerine Macar Krallığı, Bulgar Krallığı, Sırp Krallığı, Bosna Krallığı ve Eflak Prensliği gibi Balkan devletlerinin katılımıyla sayısı ile arasında değişen bir Haçlı ordusu oluşturuldu. Daha sonra Haçlı ordusu, Osmanlıları Balkanlar'dan atmak için harekete geçti. Haçlı ordusu, Meriç Nehri'nin batı kıyısına gelerek bir kamp kurdu. Haçlılar kendilerine o kadar çok güveniyorlardı ki Edirne'yi geri alıp Osmanlılar'ı Anadolu'ya süreceklerine dair hiçbir tereddütleri yoktu. Hacı İlbey, emrindeki askeriyle beraber Haçlı kampına büyük bir gece baskını yaptı ve çoğu Haçlı askeri kılıçla ya da Meriç Nehri'nde boğularak öldü. Böylece ilk Osmanlı- Haçlı savaşı zaferle noktalandı ve Bizans'a yardım ulaştırılması engellendi. Anadolu'da Barış Yoluyla Genişleme Osmanlıların kurulduğu dönemde Anadolu'da birçok beylik vardı ve bu beylikler sürekli birbirleriyle boğuşuyorlardı. İlk zamanlarında Osmanlılar, beyliklerle iyi ilişkiler kurarak onlarla mücadeleden kaçınmış ve zayıf Bizans yönüne genişlemiştir. I. Murad dönemine kadar sadece 1345 yılında Karesioğulları Beyliği'nin topraklarını ve 1354 yılında Ahiler'in idaresindeki Ankara'yı ilhak eden Osmanlılar; I. Murad zamanında Anadolu'da siyasi birliğin gerekliliğine karar vermiş ve Balkanlar'dan başka barış yoluyla Anadolu'da da genişlemeye başlamıştır. Bu amaçla Hamitoğulları Beyliği'den altın karşılığı Isparta, Akşehir, Beyşehir, Yalvaç, Seydişehir, Karaağaç ve Eğirdir satın alınmıştır. Germiyanoğulları Beyliği ile akrabalık kurulmuş ve çeyiz yoluyla Kütahya, Simav, Tavşanlı ve Emet ele geçirilmiştir. I. Kosova Savaşı (1389) Osmanlılar, Balkanlar'daki ilerleyişini kesintisiz devam ettirdi. Sırplar'a karşı 1371 Çirmen Savaşı'ndan galip çıkıldı ve aynı yıl Karabiga fethedildi. Fakat Bizans; Gelibolu'yu ele geçirdi ve Anadolu ile Balkanlar'daki Osmanlı topraklarının bağlantısını kesti. Bunun üzerine Osmanlılar, babasına isyan eden Bizans prensi Andronikos'un imparator olmasına yardım etti ve karşılığında Gelibolu'yu tekrar aldı. Daha sonra akınlara devam edildi ve 1383 yılında Serez, 1385 yılında Sofya ve Niş, 1387 yılında Selanik fethedildi yılındaysa Osmanlı akıncıları, Sırbistan Prensliği'nin başındaki Lazar Hrebelyanoviç tarafından Ploşnik Bozgunu'yla mağlup edildi. Ploşnik savaşıyla beraber Balkan devletlerinin; Osmanlılar'ı Balkanlar'dan atma ümidi tekrar yeşerdi ve Sırp Prensliği, Bosna Krallığı, Macar Krallığı, Hırvat Krallığı ve diğer Balkan devletlerinin katılımıyla kişilik bir Haçlı ordusu oluşturuldu ve bu ordu, Lazar Hrebelyanoviç komutasında hareket etti. Bunun üzerine harekete geçen Osmanlılar, ilk önce arkadan saldırmamaları için Bulgar krallığının başkenti Tırnova'yı fethederek Bulgarlar'ı etkisiz hale getirdi. Daha sonra Haçlı ordusu ve Osmanlı ordusu, Kosova'da karşı karşıya geldi. Yapılan savaşı Osmanlılar kazandı ve savaş sırasında Lazar Hrebelyanoviç öldürüldü. Ama savaştan sonra bir Sırp beyi olan Miloş Obiloviç; Müslüman olmak istediğini belirtip I. Murad'ın elini öpmek istemiş, bu suretle sultana yaklaşmış ve ani bir hamleyle I. Murad'ı hançerleyerek şehit etmiştir. I. Murad'ın şehit edilmesinden sonra Yıldırım Bayezit padişah olmuştur.

5 Yıldırım Bayezid Dönemi ( ) I. Murad'ın I. Kosova Savaşı sonrasında öldürülmesi üzerine Osmanlı tahtına daha sonraları Yıldırım Bayezid olarak da tanınacak olan Hamitoğulları, Menteşeoğulları ve Saruhanoğulları beyliklerini topraklarına kattı ve yapılan Niğbolu Savaşını kazandı. Savaşın ardından İstanbul'u dördüncü kez abluka altına aldı fakat bu ablukayı da doğuda beliren Timur tehlikesi sebebiyle kaldırdı. Çin'e sefer düzenlemek isteyen ve batısında güçlü bir devlet barındırmak istemeyen Timur, daha önceleri savaşarak yenilgiye uğrattığı Karakoyunlu ile Celayirîli hükümdarlarının Osmanlı ve istediği şartların kabul edilmemesini ileri sürerek Osmanlı'ya savaş açtı. İki ordu, Ankara'nın Çubuk Ovası'nda karşılaştı. 1402'de yapılan Ankara Savaşı'nda Yıldırım Bayezid, kendisine bağlı Türk beylerinin Timur'un tarafına geçmesinin etkisi ile de yenilgiye uğradı; oğullarından Mustafa ve Musa ile birlikte Timur'a esir düştü. Yıldırım, 1403'te Akşehir'de vefat etti. Timur, Yıldırım'ın vefatı üzerine Musa'yı serbest bıraktı. Batı Anadolu'da Fetihler ( ) Yıldırım Bayezid işe Anadolu'da başladı. Aydınoğulları, Saruhanoğulları, Menteşeoğulları ve Hamitoğulları beyliklerini ilhak ettikten sonra 1390 yılında Antalya'nın, 1391 yılında da Alanya'nın fethini gerçekleştirdi yılındaysa Amasya ve Kastamonu'yu topraklarına katarak Candaroğulları Beyliği'ne ve takip eden dönemde ise İsfendiyaroğulları Beyliği'ne son verdi. Niğbolu Savaşı'ndan sonra da Karamanoğulları'na son verdi. Balkanlar'da İlerleme ( ) Yıldırım Bayezid; Candaroğulları hariç Anadolu beyliklerine son verdikten sonra Balkanlar'a yöneldi ve Üsküp şehrinin fethine muvaffak oldu. Teselya'yı fethettikten sonra Eflâk ı vergiye bağladı ve Bulgaristan'ı tamamen bir Osmanlı vilayeti yaptı yılındaysa bütün Makedonya Osmanlı topraklarına katıldı. Yıldırım Bayezid, bu fetihlerden sonra yılları arasında İstanbul'u üç kez kuşattı ve İstanbul'u kuşatan ilk Osmanlı padişahı oldu. İstanbul kuşatmalarından endişelenen Papa; bir Haçlı ordusu kurulması için çalışmalara başladı ve büyük bir Haçlı ordusu oluşturuldu. Bu sırada üçüncü İstanbul kuşatmasını yönetmekte olan Yıldırım; Haçlı ordusunun Balkanlar'a doğru ilerlediğini öğrenince kuşatmayı kaldırdı ve Tuna Nehri'ne yöneldi. Niğbolu Savaşı (1396) Osmanlı Devleti, İstanbul'u kuşatma altına alınca Bizans İmparatorluğu; başta Papa olmak üzere tüm Katolik Hıristiyan Dünyası'ndan yardım istedi. Bunun üzerine Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu, Fransa Krallığı, Macaristan Krallığı, Eflak Prensliği, Venedik Cumhuriyeti, Ceneviz Cumhuriyeti ve Bulgarların katılımıyla büyük bir Haçlı ordusu oluşturuldu. Orduyu Kral Sigismund kumanda ediyordu. Bundan sonra ordu ilerlemeye başladı. 10 Eylül'de Venedik ve Ceneviz gemileri Tuna Nehri'ni geçti ve Niğbolu Kalesi önüne demir attı. Daha sonra gelen orduda kaleyi kuşatma altına aldı. Bu sırada Birinci İstanbul Kuşatması'nda olan Yıldırım Bayezid; Niğbolu'daki durumu öğrenince İstanbul'daki kuşatmayı derhal kaldırdı ve Tuna'ya

6 doğru ilerlemeye başladı. 20 Eylül'de Şıpka Geçidi'ne girdi ve Eylül'de Tırnova'ya vardı. 25 Eylül günü iki ordu karşı karşıya geldi ve savaş, kesin Osmanlı zaferiyle sonuçlandı. Haçlı ordusu imha edildi ve birçok kumandanı ya öldürüldü ya da Korkusuz Jean gibi esir alındı. Böylece Yıldırım Bayezid; batıdan gelen Haçlı tehlikesini bertaraf etti ve İkinci İstanbul Kuşatması'nı başlattı. Yıldırım Bayezid; bu İstanbul kuşatmaları sırasında Karadeniz üzerinden gelebilecek yardımlara karşı Anadolu ve Avrupa Yakası'nın birbirine en çok yaklaştığı yerde Anadolu Hisarı'nı (diğer adı Güzelce Hisarı) yaptırmıştır. Ankara Savaşı (1402) Yıldırım Bayezid; batıdan gelen Haçlı tehlikesini bertaraf ettikten sonra tekrar İstanbul'u kuşatmıştır. Fakat bu seferde doğudaki Timur tehlikesi belirmiştir. Bundan başka Timur'un yıktığı Celayirliler ve Karakoyunlular devletlerinin hükümdarları olan Ahmed Celayir ve Kara Yusuf'un Yıldırım'ı; topraklarını kaybeden ve Timur'u sığınan Anadolu beyleri de Timur'u savaşa teşvik ediyorlardı. Yine Timur; çıkacağı Çin seferi öncesinde Anadolu'da güçlü bir devlet bırakmak istememekteydi. Ayrıca Bayezit ile Timur arasında sert mektuplaşmalar oluyordu. Bu ve benzeri birçok sebeple Timur; Anadolu'ya girerek Sivas'ı harap etmiştir. Bu sırada İstanbul kuşatmasında olan Yıldırım, derhal kuşatmayı kaldırmış ve Anadolu'ya geçmiştir. İki ordu Ankara Çubuk Ovası'nda karşı karşıya gelmiş ve ilk taarruzu Yıldırım gerçekleştirmiştir. Bu taarruz Timur'un ordusunu sarstıysa da fillerle takviye edilmiş ağır zırhlı Timur kuvvetleri, taarruzu püskürtmüşlerdir. Daha sonra Anadolu kuvvetlerinin; beylerinin olduğu Timur tarafına geçmesiyle ve Kara Tatarlar'ın da Timur tarafına geçmesiyle savaş Timur'un zaferiyle sonuçlanmıştır. Bu savaşla beraber Anadolu Türk siyasi birliği bozulmuş ve Osmanlı Devleti dağılma tehlikesi geçirmiştir. Ayrıca Osmanlı tarihindeki Fetret Devri başlamıştır. Fetret Devri ( ) I. Mehmed, Fetret Devri'ne son vermiştir. Ankara Savaşı'nda mağlup olan Yıldırım Bayezid; oğulları Musa Çelebi ve Mustafa Çelebi'yle beraber esir düşmüştür. Timur, Yıldırım'ı öldürmemiştir ve Anadolu'daki şehirleri, köyleri, kasabaları yağmalarken Yıldırım'ı hep yanında götürmüştür. Yıldırım; gördüklerinin kahrına dayanamayarak 1403 yılında Akşehir'de vefat etmiştir. Timur; Yıldırım'ın ölmesi üzerine Musa Çelebi'yi serbest bırakmış ve Osmanlı topraklarını, Yıldırım'ın dört oğlu arasında paylaştırmıştır. Bu paylaşıma göre İsa Çelebi Balıkesir'de, Musa Çelebi Bursa'da, Süleyman Çelebi Edirne'de ve Mehmet Çelebi Amasya'da sultanlıklarını ilan etmişlerdir. Yıldırım ve önceki padişahların son verdiği Anadolu beylikleriyse (Karesioğulları hariç) tekrar kurulmuştur. Daha sonra da Yıldırım'ın şehzadeleri arasında hükümdarlık için savaşlar başlamıştır. İşte bu taht mücadeleleriyle geçen döneme Fetret Devri denir. Yıldırım'ın şehzadeleri, hükümdarlık uğruna Anadolu beylikleri, Bizans, Venedik, Ceneviz gibi devletlere tavizler vermek zorunda kalmışlardır. Örneğin Süleyman Çelebi; Selanik'i Bizans'a teslim ederek Hıristiyan devletlerle anlaşma yapmıştır. Tahtın sahibi olmak için şehzadeler arasında yapılan mücadelelerde ilk olarak Musa, İsa tarafından mücadelenin dışına atılmıştır ve önce Germiyanoğulları'na, ardından da Karamanoğulları'na sığınmıştır yılında İsa, Mehmed'in tarafını tutan askerler tarafından

7 öldürülmüştür. Böylece mücadele Süleyman ve Mehmed arasında devam etmeye başlamıştır ki; Süleyman devletin Rumeli yakasının, Mehmed Anadolu yakasının hâkimi olmuştur. İki kardeş arasında süren çatışmalar sırasında Musa, yeniden harekete geçmiş ve 1411'de Süleyman Çelebi'nin bulunduğu Edirne'ye baskın yapmış ve Süleyman'ı öldürmüştür. 1411'den sonra çarpışmalar, Mehmed ve Musa arasında sürmeye başlamıştır. İki kardeş arasındaki mücadele, 1413 yılında Mehmed'in Musa'yı öldürtmesi ile sonlanmış ve Fetret Devri noktalanmıştır. Aynı yıl Mehmed, I. Mehmed unvanı ile Osmanlı tahtına oturmuştur. Böylece Osmanlı Devleti; tek çatı altında toplanmıştır ve fetih hareketlerine tekrar başlamıştır. I. Mehmed Dönemi ( ) Anadolu'yu Yeniden Birleştirme Çabaları Fetret Devri'ni noktalayarak sultan olan Mehmet Çelebi; Ankara Savaşı'yla bozulan Anadolu siyasi birliğini yeniden kurmak için harekete geçmiştir. Bunun için Aydınoğlu Mehmet Bey'den İzmir'i; Karamanoğulları'ndan Seydişehir, Beyşehir ve Akşehir'i; Candaroğulları'ndan Samsun'u geri almıştır. Yine İzmir ve Manisa çevresinde çıkan Şeyh Bedreddin isyanını da bastırmıştır. Şeyh Bedreddin isyanı gibi Osmanlı Devleti'nin uğraştığı iç karışıklıkları fırsat bilen Eflak Voyvodası Mircea; Silistre ve Deliorman'ı işgal etmiştir. İçteki karışıklıkları hallettikten sonra Eflak Prensliği üzerine sefer açan I. Mehmed; kaybedilen yerleri geri almıştır ve Eflak'la barış yapmıştır. Bundan sonra da Yıldırım'ın kayıp oğlu Mustafa Çelebi, Bizans'ın yardımıyla Rumeli'ye geçmiş ve isyan çıkarmıştır. Düzmece Mustafa İsyanı olarak da bilinen bu isyan; Çelebi Mehmet tarafından bastırılmıştır ve Mustafa Çelebi Bizans'a sığınmıştır. Çelebi Mehmet; kardeşi Mustafa Çelebi'nin tutuklu kalması için Bizans'a her yıl akçe vergi vermiştir. Balkanlar'da ve Denizlerde Mücadele Osmanlılar; Aydınoğulları'ndan İzmir'i almıştı ve denizci beylikler; Osmanlı'ya bağlılıklarını ilan ederek yarı bağımsız konuma gelmişlerdi. Bu yüzden endişelenen Venedik Cumhuriyeti, Osmanlı Devleti'ne savaş ilan etmiş ve 1416 yılında, Osmanlılar ilk ciddi deniz mücadelesini Venedik ile yapmışlardır. Fakat Osmanlılar bu savaşı kaybetmişlerdir yılında Çelebi Mehmet; Edirne'de iken attan düşmüştür ve inme sebebiyle vefat etmiştir. Bunun üzerine Şehzade Murat; Manisa'dan gelerek tahta çıkmıştır. II. Murad Dönemi ( ) II. Murad'ın Balkanlar'da Faaliyetleri ve Karşılaştığı İsyanlar Şehzade Murad; babası Çelebi Mehmed'in attan düşerek vefat etmesinden sonra Manisa'dan gelerek Edirne'de tahta çıkmıştır. II. Murad; ilk olarak babasının vefatı üzerine Bizans tarafından serbest bırakılan, Osmanlı kaynaklarında Düzmece Mustafa olarak geçen amcasının isyanıyla karşılaşmıştır. Çok sürmeden bu isyanı bastıran II. Murad; amcasını yakalatıp öldürtmüştür. Böylece rahat bir nefes alan II. Murad, bu isyanın öcünü almak için İstanbul'u kuşatmıştır.

8 Fakat sonuç alamamıştır çünkü Bizanslılar, bu sefer de kardeşi Şehzade Mustafa'yı ayaklandırmıştır. Nitekim II. Murad, kardeşinin isyanını bastırıp onu öldürttükten sonra, Fetret Devri'nde amcası Süleyman Çelebi tarafından Bizans'a teslim edilen Selanik şehrini; 1430 yılında fethetmiş ve Selanik I. Balkan Savaşı'na kadar Osmanlı toprağı olarak kalmıştır II. Murad, Balkanlar'ın kilit şehirlerinden Yanya'yı ve Serez'i fethetmiştir. II. Murad, 1439 yılında da Semendire şehrini fethetmiştir. II. Murad'ın Anadolu'da Fetihleri Yıldırım Bayezid tarafından Anadolu'da sağlanan siyasi birlik, 1402 Ankara Savaşı'nda mağlup olunulmasıyla bozulmuştur. Sultan II. Murad, bu siyasi birliği sağlamak için önemli faaliyetler de bulunmuştur. İlk olarak Candaroğulları Beyliği'nin üstüne yürümüştür ve İsfendiyar Bey'i mağlup etmiştir. Böylece Candaroğulları Osmanlı Devleti'ne bağlanmıştır ve İsfendiyar Bey, Osmanlı'nın yapacağı seferlere asker göndermeyi kabul etmiştir. Daha sonra II. Murad; 1423 yılında Hamidoğulları Beyliği'ne, 1424 yılında Menteşeoğulları Beyliği'ne, 1426 yılında da Aydınoğulları Beyliği'ne son vermiştir yılında da vefat eden II. Yakup Bey'in vasiyeti gereği Germiyanoğulları Beyliği Osmanlı Devleti'ne katılmıştır. Varna Savaşı (1444) Osmanlı Devleti'nin Balkanlar'da ilerlemesi üzerine Macar Krallığı, Bosna Krallığı, Sırp Despotluğu ve Eflak Prensliği bir ittifak oluşturmuşlardır. Ancak Macar kralı Sigismund'un ölümü üzerine Macaristan'da iç karışıklıklar çıkmıştır. Bunun üzerine Balkanlar'da bozulan dengeyi düzeltmek için harekete geçen Osmanlı Devleti; Bosna Krallığı'nı vergiye bağlamış ve 1439 yılında Sırplar'ın başkenti Semendire'yi alarak Sırp Despotluğu'na son vermiştir. Ancak yeni Macar kralı Ladislas tarafından Erdel voyvodalığına getirilen Hünyadi Yanoş; 1441 yılında Semendire'yi almış ve uçbeyi Mezid Paşa'yı pusuya düşürerek şehit etmiştir. Ertesi yıl gerçekleşen savaşlarda da Osmanlılar mağlup olunca Avrupa'da Türkler aleyhine yeni bir Haçlı seferi fikri doğmuştur ve içinde Karamanoğulları Beyliği'nin de yer aldığı büyük bir ittifak oluşturulmuştur yılında Tuna Nehri'ni geçen Haçlı ordusu Niş çevresinde Osmanlı ordusunu mağlup etmiştir. Haçlılar'ı izleyen II. Murad; onları İzladi Geçidi'nde karşılamış fakat durduramamıştır. Haçlılar Filibe'ye kadar gelmişler ama mevsimin kış olması sebebiyle geri dönmüşlerdir. Bu arada Arnavut beyi İskender Bey ayaklandırmış ve Karamanoğulları; Osmanlı topraklarına girmiştir. Bunun üzerine II. Murad Macarlar'a başvurarak barış istemiş ve iki taraf arasında Edirne-Segedin Antlaşması imzalanmıştır. Buna göre Sırp Despotluğu (yeniden kurularak) ve Eflak Prensliği, vergi ödemeleri kaydıyla Macar egemenliğine bırakılmıştır. Yine Macarlar, Bulgaristan'daki Osmanlı egemenliğini tanımış ve iki taraf arasında 10 yıl savaş yapılmaması kararlaştırılmıştır. Bu antlaşmadan sonra II. Murad tahtı, 12 yaşındaki oğlu Şehzade Mehmed'e (ileride Fatih Sultan Mehmet) bırakarak Manisa'ya çekilmiştir. Küçük yaştaki II. Mehmed'in tahta çıkması üzerine devlet adamları arasında rekabet ve anlaşmazlıklar çıkmıştır. Öte yanda ulufelerin azlığını bahane eden Yeniçeriler ilk defa Buçuktepe İsyanı'yla ayaklanmıştır.

9 Yine çocuk yaştaki bir şehzadenin sultan olduğunu öğrenen Haçlılar, Edirne-Segedin Antlaşması'nın Papa tarafından onaylanmadığını ileri sürerek antlaşmayı bozarak taarruza geçmişlerdir. Bu taarruz karşısında Çandarlı Halil Paşa ve ileri gelen devlet adamları, II. Murad'ı Edirne'ye çağırarak ordunun başına geçmesi çağrısında bulunmuşlardır. Yine sultan olan oğlu II. Mehmed, kendisine bizzat mektup yazarak Edirne'ye gelmesini emretmiştir. Bunun üzerine II. Murad Edirne'ye gelerek ordunun başına geçmiştir. Bu sırada Haçlı ordusu, Varna şehrini kuşatmaktaydı ve Venedikliler Çanakkale Boğazı'nı kapatmışlardı. II. Murad, Varna'ya hareket ederek Haçlı ordusunu ağır bir yenilgiye uğratmıştır. Böylece Haçlılar'ın; Türkler'i Avrupa'dan atma ve Bizansa yardım götürme girişimleri başarısızlıkla sonuçlanmıştır. II. Murad'ın tekrar tahta çıkması da 1446 yılında gerçekleşmiştir. II. Kosova Savaşı (1448) Yeniden Osmanlı tahtına geçen II. Murad; Mora Yarımadası üzerindeki Türk hakimiyetini yeniden kurmuş ve Sırplar'ı kendine bağlamıştır. Daha sonra Morova Savaşı'nda Osmanlıların yenilmesine sebep olan İskender Bey'i cezalandırmak için üzerine sefer açmış fakat sonuç alamamıştır. İskender Bey'in direnişi Haçlıları heyecanlandırmış ve Haçlılar; Varna Savaşı'nın intikamını almak, Türkler'i Avrupa'dan çıkarmak ve Bizans'a yardım ulaştırmak maksadıyla yeniden taarruza geçmişlerdir. Özellikle Erdel Voyvodası Hünyadi Yanoş, Varna'nın öcünü almak için elinden geleni yapmıştır. İki ordu Kosova'da karşı karşıya gelmiş ve savaş, kesin Osmanlı zaferiyle sonuçlanmıştır. Böylece Bizans'ın Avrupa'dan yardım alma ümidi tamamen tükenmiş, Balkanlar'daki Türk hakimiyeti kesinleşmiş ve Türkler taarruza, Haçlılar savunmaya geçmişlerdir. Bu savaşla beraber Rumeli ve Bulgaristan'ın Türkleştirilmesi ve Fatih zamanında yapılacak fetihlere zemin hazırlanmıştır. Ayrıca bu savaştan 1683 II. Viyana Kuşatması'na kadar Osmanlılar'a karşı yeni bir Haçlı ittifakı oluşturulamamıştır yılında II. Murad; oğlu II. Mehmed'i Dulkadiroğulları'dan Sitti Hatun'la evlendirmiş ve çok geçmeden, 49 yaşında vefat etmiştir. Böylece oğlu II. Mehmed, ikinci kez tahta çıkmıştır. Yükselme Dönemi ( ) Fatih Sultan Mehmet Dönemi ( ) İstanbul'un Fethi (1453) Fatih Sultan Mehmet, İstanbul'un Fethi sırasında gemileri karadan yürütürken İstanbul; 1000 yılı aşkın süredir devam eden Bizans İmparatorluğu'nun başkentiydi ve Ortodoks Kilisesi'nin merkeziydi. Bizans İmparatorluğu; çok geniş bir imparatorlukken aldığı yenilgilerle beraber tüm topraklarını kaybetmiş ve dış dünya ile olan sınırları, başkenti olan İstanbul'un surları olmuştur. II. Mehmed; Bizans'ın İstanbul'a sıkışıp kalmasına ve hiçbir askeri etkinlik gösterememesine rağmen Bizans'a son verilmesine çok önemli görmüştür. Çünkü İstanbul'un bulunduğu mevki; Akdeniz ile Karadeniz arasındaki ticaret yolu ve İpek Yolu'na hakimdi. Ayrıca İstanbul Rumeli'den Anadolu'ya, Anadolu'dan Rumeli'ye geçişte kilit bir

10 öneme sahipti. Bizans, Osmanlı ordusunun bu geçişlerini sürekli engelliyordu. Ayrıca Bizans; şehzadeler arasındaki taht kavgalarını, Haçlılar'ı ve Anadolu beylerini Osmanlı'ya karşı taarruza geçme konusunda sürekli kışkırtmaktaydı. İslam peygamberi Muhammed'in İstanbul'un fethiyle ilgili hadisi de şehrin fethi konusunda önemli bir yer ediniyordu. Bu nedenlerden dolayı II. Mehmed'den önce Yıldırım Bayezid ve II. Murad, İstanbul'u birkaç kez kuşatmışlardı ancak fethine muvaffak olamamışlardı. II. Mehmed; fethi gerçekleştirmek istemiş ve bu maksatla bir takım hazırlıklara girişmiştir. Bu hazırlıklar kapsamında; Yıldırım Bayezid'in, dönemindeki İstanbul kuşatmalarında yaptırmış olduğu Anadolu Hisarı'nın karşısına Rumeli Hisarı yaptırılmıştır. Böylece Karadeniz üzerinden İstanbul'a gelecek yardımların önü kesilmiştir. Avrupa'dan gelebilecek tehlikelere karşı II. Murad döneminde yapılmış olan barış antlaşmaları yenilenmiş ve Mora Yarımadası ile Balkanlar'a kuvvetler gönderilmiştir. İstanbul civarındaki Vize gibi kaleler fethedilerek 400 parçalık bir donanma hazırlanmıştır. Ayrıca surları aşmak ve yıkmak için tekerlekli kuleler yaptırılmış ve Şahi topları döktürülmüştür. Bizans ise; savunma için surları onarmış ve Haliç'e zincir germiştir. Ayrıca Papa'dan ve Avrupa'dan yardım istemiştir. 6 Nisan 1453'de kuşatma başlamış, 18 Nisan'a kadar surlar; Şahi toplarıyla dövülmüştür. 20 Nisan'da da deniz mücadeleleri başlamıştır. Bu durum karşısında paniğe kapılan Papalık ve Venedikliler'in göndermiş oldukları gemiler Osmanlı donanmasını aşarak Haliç'e girmiştir. Bu durum karşısında II. Mehmed, 22 Nisan gecesi 70 kadırgayı yağlı kızaklar üzerinde karadan yürütmek üzere Dolmabahçe'den Haliç'e indirmiştir. Böylece hem Haliç'e inen gemiler hem de Haliç kıyısına yerleştirilen toplar vasıtasıyla İstanbul'un Haliç tarafındaki zayıf surları dövülmüştür. Nihayet 29 Mayıs 1453 tarihinde Osmanlı ordusu; surlarda açılan gediklerden İstanbul'a girmiş ve şehir fethedilmiştir. Bu fetihle beraber 1000 yılı aşkın süredir devam eden Bizans İmparatorluğu son bulmuş, Orta Çağ kapanıp Yeni Çağ açılmış, Ortodoks Kilisesi Osmanlılar'ın himayesine girmiş, II. Mehmed Fatih unvanını almış ve Osmanlı Devleti, İmparatorluk olmuştur. Ayrıca bu fetih İtalya'da Rönesans hareketlerinin başlamasına, Coğrafi Keşifler'in gerçekleşmesine ve feodalitenin ortadan kalkmasına zemin hazırladığı gibi Osmanlı İmparatorluğu'nun İslam dünyasındaki saygınlığını yükseltmiş ve yeni başkentinin İstanbul olmasını sağlamıştır. Sırbistan'ın Fethi ( ) II. Murad Dönemi Olayları Sultan II. Murad döneminde düzenlenen seferlerle Sırplar'ın, Macar Krallığı'na terketmiş olduğu Belgrad kalesi hariç tüm Sırbistan fethedilmiş ve Sırp despotu Vilkoğlu (Yorgi Brankoviç), Macaristan'a kaçmıştır. Ancak bu olayların sonrasında Erdel'e akın yapan Türk kuvvetlerinin Erdel voyvodası Hünyadi Yanoş'a (Jan Hunyad) mağlup olmaları ve bu başarının ardından Osmanlı Devleti'ni Balkanlar'dan çıkartmak amacıyla oluşturulan Haçlı ordusunu, Türkler'i defalarca mağlup ederek Güney Bulgaristan'daki Filibe'ye kadar gelmiş ama kışın gelmesi sebebiyle geri dönmüştür. Bu mağlubiyet ve Anadolu'daki Karamanoğulları'nın Osmanlı topraklarına saldırması üzerine II. Murad, barış istemiştir.

11 Nitekim II. Murad'ın bu isteği kabul edilmiş ve Türkler'le Haçlılar arasındaki ilk antlaşma olan 1444 tarihli Edirne-Segedin Antlaşması imzalanmıştır. Bu antlaşmayla beraber ortadan kaldırılan Sırp Despotluğu yeniden kurulmuş ve Osmanlı Devleti, aldığı toprakları iade etmiştir. II. Murad'ın tahtı, 12 yaşındaki oğlu II. Mehmed'e (İstanbul Fethi'nden sonra Fatih Sultan Mehmet) bırakarak Manisa'ya çekilmesi üzerine Haçlılar, bu fırsattan yararlanmak için Edirne-Segedin Antlaşması'nı bozmuşlar ve ardından II. Murad tahttaki oğluyla devlet adamlarının çağrıları sonucu tekrar tahta geçerek Macar kralı III. Ladislas komutasındaki Haçlılar'ı, 1444 tarihli Varna Muharebesi'nde mağlup etmiştir. Bu gelişmeler ve daha sonraki II. Kosova Muharebesi gerçekleşirken Sırp despotu Vilkoğlu (Yorgi Brankoviç) tarafsızlığını korumuş fakat Osmanlı Devleti'nin sıkıntılı olmasından faydalanarak Türkler'in elindeki bazı kaleleri işgal etmiştir. Buna karşın Osmanlı Devleti, yeni ve büyük bir savaşın gerçekleşmemesi için Sırbistan işinin halini uygun bir zamana bırakmıştır. Birinci Sırbistan Seferi (1454) Sultan II. Murad'ın ölümü ve İstanbul'un Fethi'nin ardından Vilkoğlu, Edirne'de bulunan Fatih Sultan Mehmet'e bir heyet göndererek hem fethi tebrik etmiş hem de Osmanlılar'a aitken işgal etmiş olduğu bazı kalelerin anahtarlarını takdim etmiştir. Bu heyeti gönderdiği esnada da Papa'nın teşvikiyle Osmanlı Devleti'ne karşı hazırlanmak istenen yeni bir Haçlı Seferi'ne iştirak etmek üzere Macarlar'la görüşmeyi ihmal etmemiştir. Osmanlı Devleti'yse bu görüşmeyi casuslar vasıtasıyla öğrenmiş ve ona göre hazırlık yapmıştır. Osmanlı divanı, Vilkoğlu'nun gönderdiği heyete; kendilerine anahtarları takdim edilen kalelerden başka yine Osmanlı Devleti'ne aitken Vilkoğlu'nun işgal etmiş olduğu diğer kalelerinde anahtarlarını istemiştir. Ancak bu talep reddedilmiş ve 1454 ilkbaharında Sırbistan üzerine sefer açılmıştır. Osmanlı taarruzunu haber alan Vilkoğlu, Türkler'in başkent olan Semendire üzerine yürüyeceğini düşünerek kaleyi iyice tahkim etmiş ve kumandanlarından birisini oraya bırakmış, hazinelerini de Türkler'in Sivricehisar adını verdiği Ostroviç kalesine koyarak ailesiyle beraber Macaristan'a kaçmıştır. Osmanlı kuvvetleriyse iki kola ayrılmış ve bir kol Semendire üzerine diğer kolda Ostroviç üzerine taarruz etmiştir. Akıncılar da Sırbistan'ın diğer şehirlerine akın yapmıştır. Semendire şehrinin dış istihkâmları alınsa da kale fethedilememiş ve buranın fethinden vazgeçilmiştir. Ostroviç muhafızlarıysa canlarına dokunulmaması şartıyla teslim olmuştur. Bu gelişmelerin ardından Osmanlı Ordusu İstanbul'a dönerken, Erdel voyvodası Hünyadi Yanoş'la Sırp despotu Vilkoğlu'nun Sırbistan'a saldırması ihtimalini karşı Firuz Bey kumandasında kişilik bir kuvveti Sırbistan'da bırakmıştır. Nitekim bu tahmin doğru çıkmış ve Macar Krallığı, Sırbistan'a taarruz etmiştir. Firuz Bey bu taarruzu önleyememiş ve yaptığı muharebede mağlup olarak esir düşmüştür. Vidin'le Niş arasındaki Türk toprakları da Macarlar tarafından tahrip edilmiştir. Bu gelişmeler üzerine bizzat Fatih Sultan Mehmet sefere çıkmıştır. Fatih, Şehirköyü'ne ilerlerken Hünyadi Yanoş Macaristan'a dönmüş ve yalnız kalan Vilkoğlu, anlaşmak üzere Osmanlılar'a bir heyet göndermiş ve bu yüzden Fatih, geri dönmüştür. Yapılan antlaşmayla Vilkoğlu, Osmanlılar'ın fethettiği yerlerin onlarda kalmasını ve yıllık filori vergiyle talep olması durumunda asker göndermeyi kabul etmiştir. Sırp despotuyla yapılan bu antlaşma, Fatih Sultan Mehmet'i memnun etmese de bir süreliğine bu kadarla yetinilmiştir.

12 İkinci Sırbistan Seferi (1455) 1455 yılı içerisinde hudut komutanlarından Evrenuzoğlu İsa Bey hükümete; bu yıl Sırbistan'ın fethinin kolay olacağı yönünde istihbaratlar iletmiş ve ilk düzenlenen seferdeki kısmi başarısızlığı gidermek amacıyla tekrar sefere çıkılmıştır. Tacü't-teravih; bu seferin Sırp despotunun ölümü sebebiyle düzenlendiğini yazsa da İsmail Hakkı Uzunçarşılı'ya göre Vilkoğlu 1455 yılında değil 1457 yılında ölmüştür ve bu bilgi yanlıştır. Osmanlı Ordusu, Kratova'ya ulaştığı zaman toplanan harp meclisinde Novoberda'nın (Novoberdo) fethedilmesine karar verilmiştir. Gümüş madenleriyle meşhur olan bu şehir önceden Osmanlılar tarafından fethedilmiş olsa da Edirne-Segedin Antlaşması gereği tekrar Sırplar'a terkedilmiştir. Nitekim şehir kuşatılmış ve kırk gün topla dövüldükten sonra 1455 Haziran ayında teslim olmuştur. Tarihçi Kritovulos, Novoberda'nın böyle alındığını yazsa da diğer bir kaynak olan Joseph von Hammer'sa şehrin hücumla alındığını yazmaktadır. Novoberda'nın ardından yine madenleriyle meşhur olan Tirbiçe (Banice) şehri de fethedilmiştir. Bu fetihlerin ardından Fatih Sultan Mehmet geri dönerken ceddi I. Murad'ın Kosova'da bulunan türbesini ziyaret etmiş ve oradan Selânik'e, Selânik'ten de Edirne'ye varmıştır. Belgrad Kuşatması (1456) Osmanlılar'ın, Tuna Nehri'nin kuzeyinden gelebilecek tehlikelere karşı Sırbistan'ı koruyabilmeleri için tüm Tuna boylarının ve özellikle de müstahkem bir kale olan Belgrad'ın elde bulunmasıyla mümkündü. Bu yüzden II. Murad döneminde Evrenuzoğlu Ali Bey Belgrad'ı kuşatmış fakat Macar Krallığı'nın Erdel (Transilvanya) voyvodası Hünyadi Yanoş'un, Erdel'e akın yapan Osmanlı akıncılarına karşı birbiri ardına kazandığı zaferler ve ardından Osmanlı hududunu aşarak taarruza başlaması sebebiyle kuşatma zorunlu olarak kaldırılmıştır (1440). Şimdi gerçekleştirilecek kuşatma esnasında da Sırp despotu ve Hünyadi Yanoş'un tehlike yaratma riski sebebiyle Fatih Sultan Mehmet, yapacağı seferin başarılı olabilmesi için sağlam hazırlıklar yapmıştır. Bu kapsamda 1456 kışını Edirne'de geçiren Fatih Sultan Mehmet, Morava Nehri kıyısındaki Grasovaç'ta toplar döktürmüş ve bunları Tuna Nehri kıyısına naklettirerek Hırsova'ya yollamış, toplar orada Rumeli beylerbeyi Dayı Karaca Paşa'ya teslim edilmiştir. Tüm hazırlıklar tamamlandıktan sonra Fatih komutasındaki Osmanlı Ordusu, Sofya üzerinden Sırbistan'a girmiş ve Sırp despotu Macaristan'a kaçmıştır. Belgrad önlerine gelen Osmanlı ordusuysa şehri karadan kuşatmıştır. Belgrat kalesi, bir yarımada olarak Tuna'yla Sava nehirlerinin birleştiği yerde nehirlerin girdabındaki yüksek ve sarp yerde olup iyice tahkim edilmiş, karadan da içi su dolu geniş hendeklerle çevrilmiştir. Belgrat, Orta Avrupa'yla Balkanlar arasındaki bir kapı olduğu için bu kuşatma Orta Avrupa'da önemle karşılanmıştır. Papa III. Callixtus, buranın düşmemesi için çaba sarf ederek Hünyadi Yanoş'u tahrik etmiş ve cesaretlendirmiştir. Kuşatma sürerken Rumeli beylerbeyi Dayı Karaca Paşa, bir kısım kuvvetle Macaristan tarafına geçerek kaleyi kurtarmak için gelecek olan Macar kuvvetlerine karşılamayı teklif ettiyse de Rumeli akıncıları ve sancakbeyleri bu teklife sıcak bakmamışlardır. Aynı zamanda Vidin'de toplanmış olan Osmanlı Donanması, Segedin'den gelecek Macar desteğine karşı koymak için nehir vasıtasıyla Belgrat'a gelmiş fakat Hünyadi Yanoş'un donanmasına mağlup olmuştur. Kara tarafındaki hendeği doldurmuş olan Türk kuvvetleri şiddetli bir hücumla Belgrat'a girerken diğer taraftan şehrin desteğini gelen Hünyadi Yanoş'da içeri girmiş ve iki taraf arasında şiddetli vuruşmalar gerçekleşmiştir.

13 Nitekim Türkler'in dağınıklığından istifade eden Hünyadi Yanoş, taarruz ederek onları bozguna uğratmış ve hücumu Osmanlı karargâhına kadar ilerletmiştir. Bu tehlikeli durumda vezirlerden biri, kendisine bir zarar gelmemesi için Fatih Sultan Mehmet'e karargâhı terk etmesini teklif etmiştir. Ancak Fatih "Düşmandan yüz döndürmek sıngın nişanıdır." yani bozgunculuk alametidir sözleriyle bu teklifi reddetmiş ve üzerine hücum eden üç Macar askerini bizzat kendi eliyle öldürmüştür. Bu sırada cesareti artan asker ve zamanında yetişen süvari kuvvetleri karşı taarruzla Macarlar'ı, ordugâhtan çıkarmışlardır. Savaş esnasında Fatih Sultan Mehmet, kalçasından yaralanmış hatta Osmanlı sınırları dışında öldüğü sanılmıştır. Örneğin Fatih, Arnavutluk'taki Berat'ın fethi ve İskender Bey'in Evrenuzoğlu tarafından mağlup edilmesi üzerine 1455 yılı Aralık ayında birtakım hediyelerle beraber Memlûk sultanı İnal'a Emîr Hoca Cemaleddin Abdullah adında bir elçi göndermiştir. Elçinin tam döneceği sırada Fatih'in öldüğü haberi Memlûk ülkesine ulaşmış fakat bir müddet sonra bunun doğru olmadığı anlaşılınca sevinç alameti olarak üç gün boyunca Kal'atü'l- Cebel'de (Memlûk sultanlarının oturduğu kale) beşaretler çalınmıştır. Fatih Sultan Mehmet'in, karargâha saldıran düşmana karşı gösterdiği dirayet ve cesaret çok büyük bir bozgunu ve Avrupalılar'ın bu bozgundan cesaretlenerek yeni bir Haçlı Seferi düzenlemelerini önlemiştir. Bu mücadeleden sonra Macarlar, ağır kayıplar vermiş ve geri çekilmiştir. Osmanlı ordusuysa, Belgrat'ın fethini gerçekleştiremeyerek Temmuz 1456'da kuşatmayı kaldırmıştır. Aynı zamanda Avusturyalı tarihçi Joseph von Hammer'ın kayıtlarına göre Osmanlı Ordusu, asker ve 300 top kaybetmiştir. Çatışmalar devam ederken yaralanan Hünyadi Yanoş, yarasından dolayı 11 Ağustos 1456'da ölmüştür. Yine kuşatma esnasında hayatını kaybeden Rumeli beylerbeyi Dayı Karaca Paşa'nın yerine, Veli Mahmud Paşa yeni Rumeli beylerbeyi olmuştur. Dördüncü Sırbistan Seferi ( ) Osmanlı kuvvetleri, Belgrat'tan çekildikten sonra tekrar Sırbistan'a yönelmiştir. Bu dönemde Sırp despotu Vilkoğlu (Yorgi Brankoviç), husumetli olduğu Hünyadi Yanoş'un kayınbiraderi ve Macar Krallığı'nın Belgrad valisi olan Mihail tarafından yakalanarak hapsedilmiş ve altın karşılığında serbest kalmıştır. İhtiyar Brankoviç'in 1457 yılında ölmesiyle beraber geriye Greguvar, Etyen (İstefan) ve Lazar adlarında üç erkek çocuğuyla Mara (Meryem Sultan) adında bir kız evladı kalmıştır. Brankoviç'in ölümüyle birlikte üçüncü oğlu Lazar idareyi ele almış ve kendisinin despotluğunu tanımamaları ihtimaline karşı diğer iki kardeşini ülkeden uzaklaştırmıştır veya bazı kaynaklara göre biri ayrı biri ayrı yolla kaçmışlardır. Daha sonra Yorgi Brankoviç'in servetini yanlarına alan annesi İren, kız kardeşi Mara ve erkek kardeşi Greguvar, Osmanlılar'a kaçmışlardır. Fakat İren yakalanmış ve kederinden dolayı ölmüştür. Bazı kaynaklar Lazar'ın, İren'i zehirlettiğini belirtirler. Geçmişte II. Murad'dan dul kalan ve Fatih Sultan Mehmet'in üvey annesi olan Mara'ya (Meryem Sultan), Sırbistan üzerindeki hakkını muhafaza edeceği vaadiyle Fatih tarafından Serez'in güneyindeki Yezevo Manastırı mülk olarak verilmiş ve kendisinin huzur içinde yaşaması sağlanmıştır. Yeni Sırp despotu Lazar, bu ailevi meseleler dışında Osmanlı İmparatorluğu'nun yüksek hâkimiyetini tanıyarak yıllık düka vergi vermeyi kabul etmiştir. Ancak Lazar'ın bir yıl sonra, 1458'de ölmesiyle Sırbistan, Lazar'ın karısı Elen ve küçük kızına kalmıştır. Elen, kendisine muhalif olanların Osmanlı padişahının yanında bulunması sebebiyle Sırbistan'ın elinden alınması ihtimaline karşı Sırbistan'ı, malikâne olarak Papa'ya peşkeş çekmiş ve kızını Bosna kralının oğluyla nikâhlamıştır.

14 Lazar'ın ölümü; Osmanlı hükümeti tarafından duyulunca hudut kumandanı Ali Bey (ya da Ali Beyoğlu Ahmed Bey), kendisine verilen emirle Sırbistan'a girmiştir. Ayrıca Rumeli beylerbeyi Veli Mahmud Paşa el altından Ortodoks Sırp beylerini, Sırbistan'ı Papa'ya hediye eden Elen'e karşı kışkırtmıştır. Bu kışkırtmalar sonucu Ortodoks Sırp beyleri, Veli Mahmud Paşa'nın kardeşi olan Mişel Abogoviç adındaki bir sergerdeyi kendilerine reis seçerek ayaklanmışlardır. Ancak Elen kurnazca davranarak yumuşaklık göstermiş ve Abogoviç'i, başkent olan Semendire kalesine almıştır. Ardından da onu tutuklayarak Macaristan'a göndermiş ve ayaklanmaları sonlanmıştır. Bu gelişmeler üzerine Osmanlı hükümeti, Sırbistan sorununu kesin bir şekilde halletmeye karar vermiş ve Fatih Sultan Mehmet, Mora üzerine sefere giderken Veli Mahmud Paşa'nın emrine kadar Yeniçeri vermiş ve onu Sırbistan üzerine göndermiştir. Mahmud Paşa, Semendire çevresindeki bazı mühim kaleleri aldıktan sonra Semendire'yi kuşatmıştır. Şehrin dış müstahkemleri düşürse de asıl kaleyi fethedememiş ve kuşatmaya kaldırmıştır. Daha sonra Semendire Çayı'yla Belgrat arasında bulunan, 1456 yılında Belgrat üzerine yapılan sefer esnasında Fatih Sultan Mehmet'in fethettiği Güzelcehisar kalesini tamir ettirip içine asker koyan Veli Mahmud Paşa, gümüş madenleriyle meşhur olan Ostroviç (Sivricehisar) üzerine gelip burayı ikinci kez Osmanlı topraklarına katmıştır. Buradan sonra demir madenleriyle meşhur olan Rodnik taraflarını da ele geçiren Mahmud Paşa, yine eskiden Osmanlılar tarafından fethedilen Böğürdelen'i (Şabaç) ikinci kez fethetmiş ve Macaristan taraflarına bir akın düzenlemiştir. Bu esnada Mora seferinden dönen Fatih Sultan Mehmet, Mahmud Paşa'yla buluşmuş ve kendilerine, Macarlar'nı taarruz ettikleri ancak mağlup edildikleri haberi ulaşmıştır. Sırbistan işini tamamen halletmeye karar veren Fatih Sultan Mehmet; Mahmud Paşa'yı, Semendire'nin fethiyle görevlendirmiştir. İsyan eden Pizren'i itaat altına almakta olan Mahmud Paşa, emri alır almaz çevresindeki kaleler alındığı için yalnız kalan Semendire'yi kuşatan birliklere katılmıştır. Karşı koyma ümidi kalmayan Elen, hazineleriyle birlikte gitmek şartıyla 8 Kasım 1459 tarihinde teslim olmuş ve 7 Kasım 1476'da, çekilmiş olduğu bir manastırda ölmüştür. Semendire'nin fethiyle beraber Sırbistan, Osmanlı İmparatorluğu'na bağlanmış ve Semendire Sancakbeyliği kurularak sancakbeyliğine bir akıncı kumandanı olan Mihaloğlu Ali Bey getirilmiştir. Böylece Belgrat hariç tüm Sırbistan, tamamen Osmanlı İmparatorluğu'na katılmıştır. Aynı zamanda Semendire, Belgrat'ın Fethi'ne kadar Macaristan üzerine yapılacak akınlar için ve kuzeyden gelebilecek taarruzlara karşı iyi bir üs olmuştur. Mora Seferleri Birinci Mora Seferi (1458) İstanbul'un Fethi'nin gerçekleştiği zamanlarda Mora Yarımadası'nda, Bizans imparatoru Konstantin'in kardeşleri ve dolayısıyla Paleologos Hanedanı'ndan Dimitriyos ve Tomas; Kantakuzen Hanedanı'ndansa Suchetai lâkaplı Jorj Kantakuzen'in oğlu olan ve bir müddet Lakonya'daki Mycénes kasabasına hâkimlikte bulunan Manuel Kantakuzen bulunmaktaydı. İstanbul'un Fethi'nin ardından Dimitriyos ve Tomas, İtalya'ya kaçmaya teşebbüs etmişlerdir. Çünkü Paleologos Hanedanı'nın Bizans hâkimiyeti üzerindeki eski rakipleri olan Kantakuzenler, İstanbul'un Fethi üzerine muhalefete geçmişler ve bunların tahrikiyle Mora'daki Arnavutlar isyan ederek hâkimiyeti ele almak istemişlerdir. Bu yüzden Dimitriyos ve Tomas, Osmanlılar'dan yardım isteyerek yıllık düka vergi vereceklerini bildirmişlerdir. Bunun üzerine Turahanoğlu Ömer Bey, akıncı kuvvetleriyle Mora'ya girmiş ve iki kardeşin muhaliflerini bertaraf etmiştir. Fakat muhaliflerin ortadan kalkmasının ardından

15 Dimitriyos ve Tomas, el birliğiyle durumlarını düzeltmek ve güçlenmek yerine imparator olmak için birbirlerine düşmüşlerdir. Çünkü Konstantin'in ölümünden sonra Mora'nın ileri gelen nüfuslu şahsiyetleri, büyük olan Dimitriyos'u imparator ilan etmek isteseler de açgözlü ve zalim olan Tomas bunu kabul etmemiştir. Nitekim yarımada ikisinin arasında paylaştırılmış ve her iki kardeşte birbirlerine karşı düşmanca bir tavır almışlardır. Dimitriyos Sparta'yı, Tomas'sa Patras şehrine kendisine merkez olarak seçmiştir. Ardından birbirleriyle savaşmaya başlayan iki kardeş mücadelelerinde Mora Arnavutları'ndan yardım alarak birbirleriyle mücadele etmişler ve Osmanlılar, bir müddet bu duruma seyirci kalmışlardır. İki kardeş arasındaki mücadeleler sürerken Arnavutlar, Tomas taraftarı olmuş ve bazı entrikalar sonucunda Dimitriyos'a ait olan bazı kaleler Tomas'ın eline geçmiştir. Bu yüzden Dimitriyos, ailesi ve çocuklarıyla beraber Monemvasia kalesini sığınmış ve bu kale Tomas tarafından kuşatılmıştır. Zor durumda kalan Dimitriyos, Fatih Sultan Mehmet'e elçi göndererek yardım istemiştir. Nitekim Tomas'ın verdiği sözleri yerine getirmemesi, vergisini yollamayarak kendisine gönderilen vergi memuruna karşı istiklâl göstermesi ve Latinler'le ittifak yapması üzerine Tomas'a karşı bir sefer açılmasına karar verilmiştir. Fatih Sultan Mehmet, siyaseti icabı amacını belli etmemek için Rumeli beylerbeyi Veli Mahmud Paşa'nın emrine kadar Yeniçeri vererek onu Sırbistan'ın Fethi ve Macar Krallığı'nın taarruzlarına karşı ihtiyat olarak kuzeye göndermiştir. Ardından harekete geçerek Serez şehrinde tertibatını almış ve 1458 yılının Mayıs ayında Mora'ya girmiştir. Mora'nın Fethi'ni, Osmanlılar için mühim kılan birçok sebep bulunmaktaydı. Çünkü Mora Yarımadası'nda bulunan Bizans imparatoru Konstantin'in kardeşleri, İstanbul'un Fethi'yle ortadan kaldırılan Bizans İmparatorluğu'nu yeniden kurmak niyetindeydiler. Bu yüzden Bizans'ın yeniden kurulma amaçlarının söndürülmesi açısında buranın fethi önemlidir. Ayrıca Mora'nın elde edilmesi durumunda İtalya'ya karşı yapılacak seferlerde önemli bir üs kazanılacaktı. Çünkü elindeki toprakların yanından Balkanlar'ı da nüfuz altına alarak bir Akdeniz İmparatorluğu kurmak isteyen Aragon ve Napoli kralı Alfonso, Arnavutluk prensi İskender Bey'i kendisinin hâkimiyetini tanımaya ikna ettiği gibi, aynı tarihte yani 5 Şubat 1451'de Dimitriyos'la da Mora'yı, kendi nüfuzu altına alacak bir antlaşma imzalayarak onu, Türkler'e karşı himaye altına almıştır. İşte bu suretle Alfonso, Arnavutluk ve Mora'yı Osmanlılar'a karşı kendisine üs yapmak istemiş fakat Osmanlılar daha erken davranarak kendi plânlarını uygulamaya koymuşlardır. Teselya'ya giren Osmanlı kuvvetleri, Korent'e (bugünkü Korint) doğru ilerlemişler ve Türkçe Osmanlı arşivlerine göre, Mora'ya girmeden önce Filke'yi almışlardır. Avusturyalı tarihçi Hammer'sa, Kuzey Mora'daki Filyos'un alındığını beyan eder ki Filyos'un alınması ancak Mora'ya geçildikten sonra gerçekleşebilir. İsmail Hakkı Uzunçarşılı'ya göre Filke ve Filyos iki ayrı kaledir. Çünkü Filke kalesi hemen alınmıştır ve Hammer, Fatih Sultan Mehmet'in Filyos kalesini kuşattığını fakat fethini sonraya bırakarak diğer kaleler üzerine gittiğini yazarak bunların iki ayrı kale olduğunu anlatmıştır. Nitekim Filke alındıktan sonra çevresindeki coğrafi koşullar sarp, müstahkem ve üç kat surla çevrili oluşu sebebiyle fethi zor olan Korent şehri ve kalesi, Anadolu kuvvetleri tarafından kuşatılmıştır. Fatih Sultan Mehmet, Mora'nın kapısı olan bu şehrin düşmesini beklemeyerek Mora'ya girmiş ve birçok kaleyle şehri fethederek aldığı müstahkem yerlere asker koymuştur. Dört ay sonra döndüğündeyse Korent hala dayanmaktaydı.

16 Fatih Sultan Mehmet, Mora'nın anahtarı olan Korent'in fethinin, Mora'nın Fethi'ni kolaylaştıracağı için kesinlikle buranın elde edilmesini istemiştir. Ancak kale üzerine yapılan hücumlarda ağır kayıplar veriliyordu ve bu yüzden yapılan son müzakerede şehrin, açlıkla düşürülmesine karar verilmiştir. Açlıktan perişan olan kale halkı bu sırada Dimitriyos'un gönderdiği elçi ve aynı zamanda Halkondil tarihine göre Korent beyi olan Mateos Asanes'in ara buluculuğuyla teslim olmuştur. 1.Korentliler, mallarını muhafaza edeceklerdir. 2.Osmanlılar'ın, Mora'da fethettikleri kale ve şehirle yani Mora'nın üçte biri doğrudan Osmanlı idaresinde kalacaktır. 3.Mora'nın diğer şehir ve kaleleri Tomas'la Dimitriyos'un idaresinde bulunacak ve bunlar yıllık 3.000'er altın vergi verecektir. 4.Osmanlı padişahı, dışarıdan gelecek bir taarruz durumunda Mora despotları Tomas ve Dimitriyos'u koruyacaktır. Mora despotları ile Osmanlı İmparatorluğu arasında imzalanan antlaşma Mora despotları Tomas ve Dimitriyos'la Osmanlı İmparatorluğu arasında imzalan antlaşma neticesinde Mora Yarımadası'nın sahilinde bulunan ve Venedik Cumhuriyeti'nin elinde bulunan Modon, Koron, Navarin ve İnebahtı limanları hariç Mora'nın üçte birini teşkil eden Ahaiya (Patras ve Korent'le beraber Kuzey Mora) tamamen; diğer kısımları da vergiyle Türk nüfusu altına girmiştir. Türk topraklarına katılan Mora Sancakbeyliği'ne Temmuz 1458'de akıncı kumandanlarından Turahanoğlu Ömer Bey tayin edilmiştir. Bu ilk Mora seferi esnasında, dukalık şeklinde idare edilen Atina şehri de Osmanlı topraklarına katılmıştır. Osmanlı İmparatorluğu'na vergi vermekte olan Atina dukası Neri veya Hammer'ın kayıtlarına göre Rainer öldüğü zaman geriye küçük yaşta bir çocuk bırakmıştır. Rainer'in karısıysa Osmanlı hükûmetine bir heyet gönderip çocuğunun sorumluluklarını üstlendiğini bildirip idareyi ele almıştır. Bir müddet sonra bu kadın, ticaret amacıyla Atina'da bulunan Venedikli bir asilzadeye âşık olmuş ve ona, Venedik'te bulunan ailesini terk etmesi durumunda kendisiyle evlenip tüm servetini vereceğini söylemiş ve Venedikli asilzade de onun dediği gibi yaparak Venedik'ten sonra tekrar Atina'ya dönerek bu kadınla evlenmiş ve Atina dukalığını eline almıştır. Fakat Atinalılar bu kadını sevmeyip ona nefretle baktıkları için kendisini istemeyerek durumu Osmanlı hükümetine bildirmişlerdir. Bu yüzden öldürüleceğinden korkan Venedikli prens, Rainer'in çocuğunu yanına alarak Osmanlılara kaçmış olduğundan Osmanlı hükümeti, Atina dukalığını Rainer'in yeğeni Franko'ya vermiştir. Atina'ya gelip işi ele alan Franko, önce yengesi olan Rainer'in karısını hapsedip büyük bir ihtimalle öldürtmüştür. Bunun üzerine kadının ikinci kocası olan Venedikli prens, yeni Atina dukası Franko'yu şikayet etmiştir. Bütün olanları öğrenen Fatih Sultan Mehmet, Mora'dan ayrılmadan önce Mora Sancakbeyi Turahanoğlu Ömer Bey'i Atina üzerine göndererek dukalığın, Franko'dan alınmasını emretmiştir. Ömer Bey, herhangi bir olay meydana gelmeden Franko'yu ikna ederek Atina'yı ele geçirmiştir. Böylece Atina dukalığı ortadan kaldırılarak bölge doğrudan doğruya Türk idaresine girmiş ve Fatih Sultan Mehmet 1458 yılında bizzat gelerek Atina'daki âbideleri gezmiştir.