FAKİR BAYKURT VE TÜRK EDEBİYATINDAKİ KONUMU

Transkript

1 186 I.BURDUR SEMPOZYUMU FAKİR BAYKURT VE TÜRK EDEBİYATINDAKİ KONUMU Ahmet ÖZER * Türkçeyi binbir çiçekli çok güzel bir yaylaya benzetiyorum. Yurdumu sevdiğim gibi, dilimi de seviyorum. Bu yaşımda onu daha güzel konuşmak, daha güzel yazmak için çaba gösteriyorum. (1) Yazınımızın seçkin değeri, Anadolu aydınlanmacılığının önemli adlarından biri olan Fakir Baykurt, ulusal kimliğini oluşturan anadilini, hem doğup büyüdüğü coğrafyada, hem yıllarca kaldığı Almanya da, yaşamın bütün güzelliğiyle donanmış olarak görüyordu. Bir yazarı var kılan, onun dili değil midir? Baykurt, kimliğini belirleyen dilinin kırlarında gencecik bir öğretmenken yaptığı yürüyüşü, bütün yaşamı boyunca sürdürdü. O, yoksul insanların varsıl dille anlaştıkları Orta Anadolu bozkırlarından aldığı özsuyunu; Sıvas tan, Hafik ten, Konya dan Şavşat tan, Ankara dan, Fevzipaşa dan besleyerek başta Almanya olmak üzere, dev sanayi ülkelerine götürdü. Yüzyıllar öncesinde fetih amacıyla varılan ülkelere, yıllar sonra işçi olarak savrulan insanların ardından gitmeyi yazarlığının bir görevi saydı. Baykurt, o insanların yaşamlarına katıldı; onların eli, dili, duyarlığı oldu; çok yönlü yaşanılanları tarihin atlasına yerleştirdi. Baykurt'un "Dilim yazarlığımın da, yaşamımın da en özenli yanıdır. Onu düzenli, temiz tutmak her zaman baş kaygım olmuştur. Bir yazarın dili yoksa başka neyi vardır?" (2) sözleri; onun dile son derece önem veren bir yazar olduğunu gösteriyor. Bir yapıtın geniş halk kitlelerine ulaşmasında, onun özgün bir dil taşıyışının önemli rolünün olduğunu iyi biliyordu Baykurt. Yaşamı boyunca yazdığı 60'ın üzerindeki kitabında kullandığı dil, hiç kuşkusuz bir 'Fakir Baykurt Dili'dir. Yazın adamının yapıtlarında özgün bir dil kullanması gerektiğini vurgulayan Baykurt; yıllar önce sanat, sanatçı ve sanat ürünü üzerine şunları söylüyordu: "Hiçbir sanatçı durup dururken ortaya çıkmaz; sanatçıyı ve sanat ürününü, toplumsal yapı belirler, biçimlendirir, yönlendirir. Özellikle devrimci sanatçı, toplumdaki bir birikimin, bir oluşumun ürünüdür. Bir sanatçıyı ve sanatını gerçek kimliğiyle tanımak, anlamak için, onu yaratan toplum yapısını, bu yapının sanatçının yaşamına yansıyan maddi koşullarını bilmek gerekir. Toplum yapısı ve maddi koşullar bilinince, yaşamın estetik görüntüsü demek olan sanat da, sanatçı da kolay anlaşılır." (3) Fakir Baykurt, yapıtlarında bir politikacının söyleminden farklı bir damarı öne çıkarıyordu. Sözün ne denli özelliği olursa olsun, yalın bir düzlemde kalması, zaman içinde onun etki gücünü yok edebilirdi. Bu yüzden edebiyat vardı ve söz bu edebiyatın sınırları içinde anlam bularak dilden dile gönülden gönüle akıverecekti. Melih Cevdet Anday, Dilekçe başlıklı yazısında, bir köylünün pazara indiğinde arzuhalciye yazdırdığı dilekçeyle ilgili görüşlerini açıklar. Köylü, başından geçenleri bir güzel anlatır, arzuhalci not alır. Köylü pazarı dolaşır, alışveriş sonrası dilekçesini almaya geldiğinde, arzuhalci bir kez de kendi sesinden yazılanların dinlenmesini ister. İşte olan olur. Arzuhalci, anlatılanlardan düzenlediği dilekçeyi okurken, köylü hüngür hüngür ağlamaya başlar. Arzuhalci okumaya ara verip sorar: -Beyim neden ağlıyorsunuz? Adam şöyle yanıt verir: -Meğer başımdan neler geçmiş de benim haberim yokmuş... İşte sözün büyüsü, gücü, kuvveti, etkisi, sağlamlığı, yaygınlığı, sarsıcılığı burada. Oysa o sözleri anlatan, acı gerçeği biliyordu. İşte bu bilgidir edebiyatın kanatlarında büyülenen. * Öğr.Gör., Bilkent Üniversitesi, İnsani Bilimler ve Edebiyat Fakültesi, ahmetozer2003@hotmail.com

2 I.BURDUR SEMPOZYUMU 187 Fakir Baykurt da söze değişik anlamları, etki gücünü vermesini bilen ender yazarlardan biriydi. Onun yazdıkları çok kişide ufuk zenginliği açmıştır. Böylesine etkili bir yazarın yazınsal kaynağını yine onun kaleminden öğrenelim: Dikenler arasından çıkıp gelmiş bir yazarım ben. Yüzyıllarca karanlıkta bırakılmış köylerin birinden Akçaköy denim. Ailem yoksuldu. Kır bayır kırk iki dönüm toprağımız vardı. Birkaç yerde anlattım, anam babam okuma yazma bilmiyordu. Köyümüze geçten geç açılan ilkokul yalnızca üç sınıflıydı. Evimizde bir tek kitap yoktu. Cumhuriyet beni götürdü, açtığı Köy Enstitüsünde eğitti, öğretmen yaptı; elime kalem verdi, yurdun yazarları arasına kattı. Şimdi düşünüyorum, yokluktan geliyorum. (4) Yokluktan gelen yazar, geldiği yoksunluğu yapıtlarında da olsa varsıllığa çevirmek için bir büyük savaşıma girer. Onun 50 yılı aşkın sürede yazdığı masallar, öykü ve romanlar, kurmaca dünyadan çıkar; gerçekliğin sınırlarını zorlar. Baykurt un bu türdeki ürünleri tıpkı deneme ve söyleşilerindeki gibi toplumsal yaşamda anlamını bulur. Örneğin kurmaca olarak bildiğimiz bir yapıtının içeriğini değerlendirirken şu görüşlere yer verir: Tırpan romanım dolayısıyla, kendi kendimle bir tartışmaya girdim. Körpecik kızları sevmediğine vermek istiyorlar. Parayla, baskıyla yaşamda bunu olduruyorlar. Kızlar da Sevmediğim birine gidip ömrümü zindan edeceğime, kendimi asıp kurtulayım diyor, asıyor. Acıdır elbet. Yazarlar şairler, buna karşı çıkmalıdır. Kimi arkadaşlar bu kızların öyküsünü yazıyor. Yaşamdaki gerçeğe bağlı kalmak adına kendini asan kızları anlatıyorlar. Peki kızlar sürekli kendini assın, yazarlar sürekli bunların öyküsünü yazsın. Sonuç ne olur?... (5) Fakir Baykurt, aynı yapıtının önsözünde, edebiyatın işlevini de şöyle değerlendirir: Türkiye toplumunun en ağır hizmetlerini ve üretim işini yapan bu insanların bilincindeki ve bilinçaltındaki istekleri, tepkileri ve belli başlı çelişkileri, sanatın gereklerini de göz önünde tutarak yazmanın bir görev olduğunu her geçen gün biraz daha iyi anlıyorum. Edebiyat tıpkı eğitim gibi, insanlarımızı hayata karşı devrimci tavır ve davranışlı yapmada önemli bilinçlendirme aracıdır. Benim eğitim ve edebiyat çalışmalarımın amacı bu noktada birleşmektedir... (6) Düşüncelerini bu çerçevede vurgulayan Baykurt, yazın alanındaki üretiminin hareket noktası üzerine de şu yorumda bulunur: Hareket noktam çoğunlukla yaşamdır. Yaşamdan aldığım deney ve etkilenimleri, düşüncelerim ve inançlarımla emiştirerek yazmaya yönelirim.(...) Gözlemci, çözümcü, toplumsal eleştirici bir tutumu, devrimci tavır ve davranışla her zaman elde ve göz önünde bulundurmak isterim. (7) Ürettikleriyle olmazı olura dönüştüren, Anadolu insanının büyük serüvenini çok boyutlu anlatırken, ülkesinin insanının yanına, dünya insanını da koymasını bilen Fakir Baykurt un özgeçmişini bilmeyen yoktur. Bu özgeçmişte yoksul bir Anadolu çocuğunun dünya edebiyatçılarıyla boy ölçüşebilecek düzeye ulaşmasındaki büyük çabayı bulmak mümkündür. Fakir Baykurt, Köy Enstitülerinden geliyordu. Yaparak yaşayarak, okuyup deneyerek, üretici olarak yaşama katılmanın gerçeğiydi bu. Enstitülerden alınan bilinç, yaşam gerçeğiyle kesişince, bir büyük toplumsal sorumluluk çıkıyordu ortaya. Onu bütün yaşamı boyunca ilden il e ülkeden ülkeye dünya insanıyla bütünleştiren de bu sorumluluk bilinciydi. Bu yüzden Fakir Baykurt çok önemli bir yazardı. Yazın dünyasının olduğu kadar düşünce dünyasının da bir güvencesiydi. Onun kadar sevilen, onun kadar beğenilen, onun kadar çevresine etkileşim ağı serebilen ve onun kadar kaybıyla çevresinde büyük boşluk bırakan çok az yazar vardır diyebilirim. Uzun yıllar yaşadığı Duisburg da, omuz verdiği dostlarınca var kılınan, kendi adını taşıyan yazınevinde geçen yıl verdiğim konferansın ardından sağlığı ve hastalığı üzerine söyleşirken sevenlerine, -Sağlığı için herhangi bir organa gereksinimi olsaydı, ona bu organı vermek için çok kişi uçağa atlar buraya gelirdi; çünkü Fakir Baykurt, ülkemizin her kesimince çok sevilen bir insandı. Onun için özveride bulunacak binlerce insan olduğunu düşünüyorum. dediğimde, yakın dostlarından biri: -Efendim dedi, bırakın organı, can vermek lazım olsaydı, burada ona canımızı vermek için hazırdık. Fakir Baykurt; yıllarca öğretmen, yazar, şair olarak; bir dönemin öğretmenlerinin en büyük örgütü olan TÖS(Türkiye öğretmenler Sendikası) ün genel başkanlığını yaparak böyle bir sevgiyi biriktirmişti. Ölümü bu yüzden çok sarsıcı oldu. Ağır hasta olduğu günlerde, kötü haberler art arda gelirken şu dizeleri yazmıştım:

3 188 I.BURDUR SEMPOZYUMU BİR DÜNYA ATLASINDA her gece yıldızlar akardı suya kadının hırkasındaki çiçeklere vagon penceresinden süzülen bir çocuğun düşlerine akardı. özlemin yumağı sarılırdı ışıldayan yüzüne yürüdüğümüz kentlerin. duvarda bütün renkleri kuşanmış bir dünya ucunu gökkuşağına dayamış bir kalemin yurdunu anlatırdı her gece günışığıyla dokunmuş kitaplara akardı ırmaklar yüzü kavruk çocuklar büyürdü durmadan söz ustası bir öğretmenin romanlarında uçurumları gezdiren Şavşat ta/tren sesiyle çiçeklenen Fevzipaşa da sesler yüklenirdi alanlara/tarihin mührünü taşıyan bir ömür en uzun oyunudur insanın dünyanın en geniş sahnesinde oynanan tanıktır iklimlerden yağmurlar taşıyan çocukluğumuz en önde fotoğraflar/yaşamın albümünden yansıyan. kalemin sözündü kuşlarla havalanan aşkı aşıladın hep/güzelliği çekerek gökyüzünden uzak bir yurdun bembeyez odasından bakıyorsun en güzel yıllarının toprağında boy veriyor cesaret ananın çocukları güllere güneşle yağmuru veren suyun sesidir zamanın ellerinden dökülen. Anadolu Aydınlanmacısı olarak nitelendirdiği Fakir Baykurt üzerine özgün bir yapıt yayımlayan eleştirmen Feridun Andaç, onunla ilgili şu değerlendirmeyi yapar: Baykurt un yazınsal eyleminin çıkış noktasında iki önemli yan vardır: İlki, köy kökenli oluşunun getirdiği TANIKLIK; diğeri ise bu sınırları aşma sonrasında edinilen BİLİNÇLİLİK durumudur. Bilinçlilik durumu, Baykurt un yazınsal/düşünsel gelişimini başlıbaşına etkilediği gibi; aydın olma sorumluluğunu da ateşlemiştir sürekli. Onu, eğitim alanında eylem insanı kılan bir yandır bu da. Toplumsal eylemini her iki kulvarda sürdürür. Yazarlığı eğitimciliğini etkilemiş, eğitimciliği de yazarlığını geliştirmiştir. Neden yazıyor sorusu yerine; neyi, nasıl yazıyor sorusuna bakılmasını getirmiştir, Baykurt. Belki de onu, kuşağı yazarlar içinde ayrıcı kılan en belirgin yanlardan biri de budur! (8) Fakir Baykurt, içinden çıktığı toplumun hangi noktada olduğunu bütün boyutlarıyla bir güzel yorumlar. Öncelikle yüzyıllardır sorunları bitmez Anadolu insanının sesi olmak gerekiyordu. Baykurt, başlangıçta Köy Enstitülerinden aldığı bilinçle öğretmenlik yaparken, ilerde yazacağı onca yapıt için taşıdığı birikimi yeterli görmez; Gazi Eğitim Enstitüsü nde seçkin öğretmenler gözetiminde dil eğitiminden geçer. Bu noktada yazma serüveni anlam bularak bir çağlayan gibi akmaya başlar yılında Çilli yapıtıyla edebiyata giren Baykurt, Efendilik Savaşı ndan geçerek Yılanların Öcü ne ulaşır. Yunus Nadi roman Ödülü yle taçlanan yapıt; Baykurt u, yurt ve dünya edebiyatının değerleri arasına katar. Yaşamının son yıllarında yazdığı 8 ciltlik özyaşamöyküsünde, Baykurt, bir yazar olarak bütün ömrünce soluk aldığı her mekânın, insanlarıyla birlikte topoğrafyasını çıkarır.

4 I.BURDUR SEMPOZYUMU 189 Yıllarca ırmakları, rüzgârları geniş toprakları ve güzel kızlarıyla her derde deva olarak anlatılan köylerimiz, Yılanların Öcü nün acı gerçeğiyle farklı bir biçimde gündemimize oturur. Fakir Baykurt, yazar kimliğiyle edindiği onca deneyimi, öğretmen hareketiyle bütünleştirir. Ülkesinin her sorununa kafa yoran bir yazar, bir öğretmen olarak taşıdığı sorumluluk bilinci, onu yurdundan çok ötelere taşır. Baykurt, yokluklardan geliyordu. Değerli yazarımız Haldun Taner in, bir oyununa davet ettiği Baykurt la ilgili sözleri hayli etkileyicidir: "Efendim ben bir profesör oğluyum; siz bir çiftçi çocuğusunuz, belki ana babanız okuma bile bilmiyor. Bense kitapların içinde buyüdüm. Bir şeyler olmamda bunların büyük etkisi var. Biz yola koyulup en az beş yüz metre önden gidiyoruz. Siz sıfır metreden başlayıp bize yetiştiniz ve geçtiniz; dünya çapında bir olaydır bu. Rahmetli Tonguç Baba işte bunu başarmış bir büyük adamdır; anlıyor musunuz?"(9) Melih Cevdet Anday, Telgrafhane şiirinin bir yerinde, tanımladığı aydın için (...) Sen şimdi ıssız bir telgrafhane gibisin Durmadan sesler alacak Sesler vereceksin Uyuyamayacaksın (...) der. Bu dizelerdeki aydın, birebir sanki Fakir Baykurt tu. Baykurt, gerçekten bir telgrafhane gibi durmadan sesler aldı, sesler verdi. Hiç uyumadı, memleketin hali onu uyandırdı, tedirgin etti, çalışmaya itti. O da uykusunun açıldığı bu süreçte yazdı, yazdı, yazdı. Yazmayı, yaşamının en önemli sorumluluğu bildi. Bu ses alışverişi sırasında insanı kuşatan, onu yok etmek isteyen, sarsıcı, boğucu çığlıklar da duydu.yeri geldi sürgüne uğradı, gözaltına alındı, tutuklandı. Yurdunda yaşarken sorunlarını anlattığı insanının bir yolla kente sürüklenmesinin ardından gitti. o insanların kendi kentlerindeki kuşatılmışlığını çok yönlü irdelemekle yetinmedi, sanayi ülkelerine sefer eyleyenlerin yol bilmez, dil bilmezliği içindeki trajedisine tanık oldu. Barış Çöreği, Gece Vardiyası, Yüksek Fırınlar, Koca Ren, Yarım Ekmek, Ruhr Havzasında Türk Bahçeleri başta olmak üzere pek çok yapıtı, Almanya günlerinin ürünü oldu. Baykurt u yurdundan binlerce kilometre uzaklara sürükleyen neydi? Sözü ona verelim: Almanya ya göçmüş insanlarımızı yazmaya çalışmak bende köylüler kadar, işçiler üstüne de yazmak isteğinden geliyor. Ama Tükiye de buna olanak bulamadım. Fabrikalara giremedim, işçilerle düşüp kalkamadım. önüme çıkarılan engelleri aşamadım. Bunun için benden önce bu yolculuğa başlamış köylülerimi izleyerek Almanya ya geldim.(10) 1989 da Duisburg da şehir idaresinin ve kültür kurullarının katkısıyla Fakir Baykurt un Doğumunun 60. yılı kutlanır. Türk ve Alman okurları, Duisburg Belediye Başkanı, kentin ileri gelen yöneticileri, Türk ve Alman sanatçılar salonu doldururlar. Bir yazara verilen önemden dolayı Baykurt un gözleri ışıl ışıldır. Toplantıda yaptığı konuşmada Bu geceyi Sabahattin Ali ye yapılmış bir kutlama olarak kabul ediyorum der. (11) Bir yazarın yetişmesinde katkısı bulunan bir başka yazara karşı gösterilen kadirbilirliğin boyutu bu kadar olur. Onca ışıltının içinde, kendisine yöneltilen onca sevginin ortasında, yıllar önce, 41 yaşında katledilen, ülkemizinin seçkin yazarı Sabahattin Ali yi düşünebilmek de Fakir Baykurt gibi bir yazara yakışırdı. Dostlarım beni Almanya da onun adının verildiği caddeye götürdüklerinde çok heyecanlanmıştım. Baykurt un adının olduğu levhada Almanca yazılanların Türkçesi şöyleydi.: Türk ve Alman halklarının birbirileriyle anlaşması için Türkiyeli göçmenler üzerine birçok öykü ve roman yazdı ve Duisburg şehrinin olumlu imaj kazanmasına katkıda bulundu.

5 190 I.BURDUR SEMPOZYUMU Fakir Baykurt un Caddesi, Almanların ünlü şair ve yazarı Schiller Sokağı ile kesişiyordu. Bir sanat adamımızın, bir eğitimcimizin beyin gücüyle ulaştığı doruğun bir yabancı ülke insanı tarafından saygınlık görmesi övünülecek durumdu. Yazına şiirle giren, sonrasında yazıda karar kılan Baykurt u, yaşamının sonuna doğru az da olsa ilk gözağrısına dönmüş görürüz: Biri 1989 da Bir Uzun Yol, diğeri 1997 de Ateş Dikeni adları taşıyan iki şiir kitabı bu alandaki emeğini yansıtır yılında, Trabzon un Maçka ilçesi yakınlarında büyük bir heyelan olur: Bir dağ yürür ve onlarca insan toprak altında kalır! Duisburg da yaşayan Fakir Baykurt tan, Trabzon da yayımlamakta olduğumuz Kültür ve Sanat Dergisi Kıyı da yer alması için bir şiir almıştım: Çatak Ağıdı. Çatak nere-duisburg nere? Nâzım Hikmet in Hiroşima ya atılan atom bombası sonucu ölen kız çocuğuna, Melih Cevdet in, ABD de elektrikli sandalyede haksız yere katledilen Rosenberglere şiir yazarken taşıdıkları birinci sınıf yüreği, Fakir Baykurt da taşıyordu; yurtdışında içi burkularak yazdığı şiir, Çatak ta onca insanın hüzünlü ölümüne yanmaktan başka neydi? Baykurt un şiir alanında yazdıkları, has bir şairin estetik düzlemde ürettiklerinin yanında yeterli olmayabilir. İlginç olan yurdunun bir yöresindeki insanların acılarına onca uzaklardan yazdıklarıyla ortak olabilmesiydi. 27 dizeden oluşan şiirin son bölümü şöyleydi: (...) Bir ozan gelsin ağıt yaksın en iyisi Haykırsın acılarımızı dağa taşa duyursun Ta Mısır da sağır sultanlara kadar gitsin Bu su yutkunu yönetimler her seçimde kazanan Duymazsın ki acılarımı toprak altında Çatak ta haziran ayında kardeşim Saffet!(12) Bir Uzun yol, Nisan 1989, s.110 Fakir Baykurt, Yaşadığı kent Duisburg da çok sayıda edebiyat akşamı düzenledi. Katılanlar; yazdıkları öyküleri okurlar, sonra bunlar üzerine konuşulurdu. Yazarlığa yeni yönelen kişiler hakkındaki değerlendirmelerin oldukça abartılı olduğu sık sık kendisine iletilirdi: Olsun derdi, bu çocukları teşvik etmek gerek (13) Duisburg da, bu insanların çoğunu tanıdım. Onlar, bir yandan iki dilde yazmanın heyecanını yaşarken, bir yandan da Baykurt tan aldıkları yazma coşkusunu büyük bir kararlılıkla sürdürüyorlar. Bir yazarın Dünyanın Öte Ucu nda ses bırakmasından daha anlamlı ne olabilir? O, her koşulda aydın/sanatçı tavrını ortaya koymuş; bu uğurda Türkiye aydınlanmasına önemli katkılarda bulunmuş bir yazın, düşün, eylem insanıdır. yazar ve eğitimci kimliği ile bu alanda yapılacak, ulaşılacak her yeri kucaklamış, her alana ulaşma çabası göstermiştir (14). Bitmez tükenmez bir enerjiyle, yaşama sorumluluk bilinciyle sarılan, kararlı, zorluklara karşı koymasını bilen, dünya insanını kendi insanı kabullenen seçkin bir öğretmen, bir değerli yazardı Fakir Baykurt. Onunla ilgili bildirimizi bir şiiriyle noktalayalım: YORULDUM Biraz değil çok yoruldum Ankara da On katlı yirmi katlı beton yapılara Sabah akşam asansörle inip çıkmaktan

6 I.BURDUR SEMPOZYUMU 191 Biraz değil çok yoruldum Mamak ta Tutukevinde demir parmaklıklar ardında Yaz kış ranzalarda yatmaktan Biraz değil çok yoruldum o şehirde Çokları çok aldı yaşamda benden Kimine emeğimi, kimine zamanımı vermekten Biraz değil çok yoruldum Almanya da Asfalt caddelerde yürümekten Altı şeritli otoyollarda gidip gelmekten Biraz değil çok yoruldum Duisburg ta Pasaport, vize, oturma izni, işlemler her yıl Yoruldum yurda uzaklardan bakmaktan Ama yorulmadım hiçbir zaman O yoksul sevgili gibi dağ başlarında Karda kalmış, darda kalmış yolcular için Yazmaktan 1988 Kaynakça Anadolu Aydınlanmacısı Fakir Baykurt, Hazırlayan: Feridun Andaç, Evrensel Basın Yayın, Haziran 2000, s.20, 89. Anadolu dan Gelen Yazar, Roland Kırbach: Türkçesi Aydın Karahasan, Duisburg Treni, Remzi Kitabevi, İstanbul 1986, s.188. Avrupa ve Türkiye de Yazın, Sayı: 88, Kasım Damar Dergisi. Sayı: 104, Kasım 1999) Fakir Baykurt, Bir Uzun Yol, Şiirler, Ortadoğu Yayını, Nisan 1989, s.110. Feridun Andaç, Söz Uçları Yazı Burçları, Cumhuriyet Kitapları, Ekim 1998 s.113. Muammer Bilge, Yaba Edebiyat, Yeni Dönem, S.1, Kasım-Aralık Öykü, İki Aylık Öykü Dergisi, S.3, Ağustos/Eylül 1975, s.26) Öykü, İki Aylık Öykü Dergisi, S.3, Ağustos/Eylül 1975, s.40) Tırpan, Fakir Baykurt, Remzi Kitabevi, İstanbul 1970, 1. Basım, s.7. Yaba Edebiyat, Yeni Dönem, S.1, Kasım-Aralık 1999.