İÇİNDEKİLER. Önsöz ve Teşekkür... iii Takdim... v I. KISIM SUÇ VE KRİMİNOLOJİ

Transkript

1 İÇİNDEKİLER Önsöz ve Teşekkür... iii Takdim... v I. KISIM SUÇ VE KRİMİNOLOJİ 1. Bölüm: Kriminolojinin Tanımı, TarihÎ Gelişimi ve Temel Kavramlar... 3 Doç. Dr. M. Alper Sözer Giriş Tarihsel Perspektiften Kriminoloji Suç ve Sapma Uzlaşma Kanunun Verdiği Tepkinin Şiddeti Meydana Gelen Zararın Çokluğu İdeoloji paradigma Teori...11 Sonuç...12 Kaynakça Bölüm: Suçun Ölçümü Doç. Dr. Hüseyin Akdoğan - Dr. Fatih Tombul Giriş Suç Ölçümünün Kısa Tarihi Resmî İstatistikler Kolluk İstatistikleri Adli İstatistikler Mağdur Anketleri Fail Beyan Anketleri...31 Sonuç...31 Kaynakça...32 II. KISIM SUÇ TEORİLERİ 3. Bölüm: Klasik Okul Teorileri Yrd. Doç. Dr. Kazım Seyhan Giriş Klasik Öncesi Dönem Suç ve Suçluluk Yaklaşımı...38 ix

2 2. Klasik Okul Döneminde Suç ve Suçluluğun Yeniden Tanımlanması Cesare Beccaria: Suçlar ve Cezalar Üzerine Ceza Adalet Sisteminin Özellikleri Hâkimlerin Yetkileri Cezalandırmanın Amaçları Cezaların Özellikleri Jeremy Bentham: İnsan Doğası En Fazla İnsan İçin En Fazla Mutluluk Cezalandırmanın Amaçları...45 Sonuç...46 Kaynakça Bölüm: Neoklasik Teoriler Dr. Murat Özkan Giriş Rasyonel Tercih Teorisi Rutin Aktiviteler Teorisi Durumsal Suç Önleme Çevresel Kriminoloji Kamu Politikaları Açısından Suç Fırsat Teorileri...56 Sonuç...56 Kaynakça Bölüm: Erken Dönem pozitivist Biyolojik ve Psikolojik yaklaşimlar Dr. Mehmet Kul Giriş Modernitenin Bilim Felsefesi Pozitivizm ve Kriminoloji Suçludan Suça Yol Açan Faktörlere Geçiş: Pozitivist Kriminoloji Lombroso ve Doğuştan Suçluluk Diğer Öncüler Suçluluğu Açıklamada Erken Dönem Psikolojik Yaklaşımlar Freud ve Suçluluk Duygusu Yüzünden Suçlular Aichorn ve Doğuştan Asosyallik...68 Sonuç...70 Kaynakça Bölüm: Sosyal yapı Teorileri Doç. Dr. Arif Akgül - Dr. Fatih Irmak Giriş Sosyal Düzensizlik Teorisi Gerilim Teorileri Kültürel Çatışma Teorileri Şiddet Alt Kültürü Alt-Kültür Kuramı Suçlu Ergenler İlgi Odakları Teorisi (Focal Concerns) Farklılaşmış Fırsat Teorisi (Differential Opportunity Theory)...85 Sonuç...86 Kaynakça...87 x

3 7. Bölüm: Sosyal Süreç Teorileri Yrd. Doç. Dr. Ercan Balcıoğlu Giriş Öğrenme Teorileri: Öğrenilen Bir Davranış Olarak Suç Tarde nin Taklit Kavramı ve Suç Ayırıcı Birliktelikler Teorisi Nötrleştirme Teorisi Nötrleştirme Teknikleri Ayrıştırıcı Özdeşleştirme Teorisi Ayırıcı Pekiştirme Teorisi Ayırıcı Birliktelikler-Ayırıcı Pekiştirme Teorisi Sosyal Öğrenme Teorisi Kontrol Teorileri Sınırlama Teorisi Sosyal Bağ Teorisi Bağlılık (Attachment) Adanmışlık (Commitment) Sürekli Meşguliyet (Involvement) İnanç (Belief) Öz-Kontrol Teorisi Kontrol-Denge Teorisi Damgalama Teorileri Ayrıştırıcı Utandırma Yaklaşımı Baskın Statü (Master Status) Geçmişe Dönük Yorum Yapma (Retrospective Interpretation) Kendini Gerçekleştiren Kehanet (Self-fulfilling Prophecy) Birleştirici Utandırma Teorisi Sonuç Kaynakça Bölüm: Eleştirel Kriminoloji Doç. Dr. Kübra Gültekin Giriş Feminist Kriminoloji Feminizm Feminist Yaklaşımlar Geleneksel Feminizm Liberal Feminizm Marksist Feminizm Radikal Feminizm Postmodern Feminizm Toplumsal Cinsiyet Feminist Kriminoloji Eleştirel Kriminoloji Tanımı ve Tarihi Marksist Kriminolojik Teori Sol Realizm Barıştırıcı Perspektif postmodern Yaklaşım Suçlu Perspektifi Sonuç Kaynakça xi

4 9. Bölüm: Gelişimsel Kriminoloji: HayAT Boyu Suçluluk Teorileri Doç. Dr. Ekrem Muş - Dr. Ahmet Eker Giriş yaş Dereceleri Teorisi Çift Yol Gelişimsel Teorisi (Dual Pathway Developmental Theory) Entegre Bilişsel Antisosyal Potansiyel Suç Teorileri Sonuç Kaynakça Bölüm: Genel Suç Teorileri Dr. Ahmet Eker Giriş Suçlu Davranışlarını Anlamak İçin Genel Bir Paradigma Paradigmanın Genel Unsurları Ekolojik, Makro ve Mikro Faktörler ve Karşılıklı Etkileşim Suçun Nedenleri Teoriye Getirilen Eleştiriler Vila nın Teorisinin Değerlendirilmesi Öz-Kontrol Teorisi Öz-Kontrolün Unsurları Düşük Öz-Kontrolün Nedenleri Öz-Kontrol Teorisine Getirilen Eleştiriler Öz-Kontrol Teorisinin Değerlendirilmesi Kontrol-Denge Teorisi Kontrol-Denge Teorisinin Temel Unsurları Kontrol Oranının Sapma Davranışlarına Etkisi Kontrol-Denge Teorisine Getirilen Eleştiriler Kontrol-Denge Teorisinin Değerlendirilmesi Genel Gerilim Teorisi Suça Etki Eden Faktörler: 5 Yaşam Alanı ve Harici (Biyolojik ve Çevresel) Faktörler Bireyin Kendi Kişilik Özelliği (Süper Kişilik: Asabilik ve Düşük Öz-Kontrol) Aile (Anne-Baba ve Evlilik) Okul Arkadaş İş Teorinin Temel Unsurları ve Karşılıklı Etkileşim Genel Gerilim Teorisine Yapılan Eleştiriler Genel Gerilim Teorisinin Değerlendirilmesi Sonuç Kaynakça ııi. KISIM SUÇ TÜRLERİ 11. Bölüm: Şiddet Suçları Doç. Dr. M. Alper Sözer Giriş cinayet İstatistiklerle Cinayet Cinsiyet ve Cinayet Cinayet Eğilimleri xii

5 1.4. Cinayet Suçunun Nedenleri Zoraki Cinayetler Cinsel Saldırı Cinsel Saldırı ve Teorik Yaklaşımlar İstatistiklerle Cinsel Saldırı Türkiye de Cinsel Saldırı Türkiye de Cinsel Saldırı Profili Yaralama (Darp) Teorik Yaklaşımlarla Şiddet İstatistiklerle Yaralama Medya ve Şiddet Sonuç Kaynakça Bölüm: Mal VARLIğına Karşı İşlenen Suçlar Dr. Vedat Kargın - Yrd. Doç. Dr. Kazım Seyhan Giriş Hırsızlığın Tarihi Modern Hırsızlar Tesadüfi Suçlular Profesyonel Suçlular Mal Varlığına Karşı Suçlar Dükkândan Mal Aşırma Dükkândan Mal Aşırma Suçu ile Mücadele Kredi Kartı Hırsızlığı (Sahtekârlığı) Motorlu Taşıt Hırsızlığı Oto Gaspı Oto Hırsızlığı ile Mücadele Ev ve İş Yeri Hırsızlığı Binadan Hırsızlığın Boyutları Evden Hırsızlık İş Yerinden Hırsızlık Binadan Hırsızlık Mesleği Binadan Hırsızlıkta Tekerrür Yankesicilik Kapkaç (Kapkaççılık) Diğer Hırsızlık Tür ve Yöntemleri Tırnakçılık Muslukçuluk Pislikçilik Bankamatik Kartı Hırsızlığı Kaldırımcılık Zarfçılık Oyalamak Kavga Süsü Vermek Dolandırıcılık Tavcılık Falcılık Sonuç Kaynakça xiii

6 13. Bölüm: Organize Suçlar Doç. Dr. Oğuzhan Ömer Demir Giriş Organize Suçun Tanımı ve Karakteristikleri Organize Suçun Ortaya Çıkışı, Tarihsel Gelişimi ve Boyutları Organize Suçun Nedenleri ve Teorik Yaklaşımlar Organize Suç Örgütlerinde Yapılanmalar Organize Suçluluğun Çeşitleri Organize Suçların Diğer Suçlarla İlişkisi: Yolsuzluk, Kara Para Aklama ve Terörizm Yolsuzluk Kara Para Aklama Terörizm Organize Suçla Mücadele Türkiye de Organize Suç Türkiye de Mafya Tipi Organize Suç Örgütleri Türkiye de Kaçakçılık Örgütleri Sonuç Kaynakça Bölüm: Beyaz yaka Suçları Prof. Dr. Yaşar Erjem Giriş Beyaz Yaka Suçu Kavramı Beyaz Yaka Suç Türleri ve Özelikleri Beyaz Yaka Suçları Faillerinin Profilleri ve Suç Motivasyonu Beyaz Yaka Suçlarının Şirket, Bilişim, Meslek ve Mafya Suçlarıyla Karşılaştırılması Beyaz Yaka Suçlarının Sınıfsal, Ekonomik, Kültürel ve Politik Boyutları Beyaz Yaka Suçlarının Tespiti ve Önlenmesi Sonuç Kaynakça Bölüm: Siber Suçlar Doç. Dr. M. Hakan Hekim Giriş Siber Suç Kavramı Siber Suçların Sınıflandırılması Elektronik Ağlar Aracılığıyla İşlenen Klasik Suçlar Dolandırıcılık Sahtecilik Siber Taciz, Şantaj, Zorbalık ve Nefret Suçları Yasa Dışı Mal ve Hizmetlerin Ticareti Elektronik Medya Üzerinde Yayınlanan Yasa Dışı İçerik Elektronik Ağlara Özgü Suçlar Bilgisayar Korsanlığı Hizmeti Engelleme Zararlı Yazılımlar Sosyal Mühendislik Saldırıları Sonuç Kaynakça xiv

7 16. Bölüm: Terör Suçları Doç. Dr. Nurullah Altun Giriş Terörün Nedenleri Terör Eylemlerinin Sınıflandırılması Siber Terör Nükleer, Biyolojik ve Kimyasal Saldırılar Propaganda Gösteri Kundaklama Öldürme Bombalı Saldırı İntihar Saldırıları Uçak/Gemi Kaçırma ve Rehine Alma Sonuç Kaynakça Bölüm: Aile içi Şiddet Doç. Dr. Hasan Büker - Yrd. Doç. Dr. Ercan Balcıoğlu Giriş Aile, Şiddet ve Suç Kavramları Aile Kavramı ve Bu Kavramın Şiddet Olgusuyla Birleşiminin Getirdikleri Aile İçi Şiddet Kavramı ve Türleri Fiziksel Şiddet Cinsel Şiddet Psikolojik Şiddet Ekonomik Şiddet Aile İçi Şiddet-Suç İlişkisi Aile İçi Şiddete İlişkin Risk Faktörleri Toplumsal Yapı ve İşleyişi Devlet Yapısı ve Politik Yaklaşımlar Sosyoekonomik Faktörler İlişkiye Ait Faktörler Bireysel Faktörler Aile İçi Şiddet Vakalarında Mağdurların Yardım İsteme ve Şikâyetçi Olma Durumları Aile İçi Şiddetle Mücadelede Görevli Kişi ve Kurumlar Türkiye nin Aile İçi Şiddeti Önleme Politikası Sonuç Kaynakça Bölüm: Mağdursuz Suçlar Doç. Dr. İsmail Dinçer Güneş Giriş Mağdurlu ve Mağdursuz Suç Ayrımı Türk Ceza Hukukunda Mağdur Kavramı Başlıca Mağdursuz Suç Çeşitleri Fuhuş Kumar Mağdursuz Suçlarda Delil Toplama Sonuç Kaynakça xv

8 19. Bölüm: Uyuşturucu Maddeler, Alkol ve Suç Dr. Nadir Koçak Giriş Uyuşturucu Maddeler ve Madde Bağımlılığının Tanımı ve Tasnifi Türkiye de En Sık Kullanılan Uyuşturucu Maddeler Esrar Eroin Kokain Ecstasy Captagon Metamfetamin Sentetik Kannabinoid (Sentetik Esrar, Bonzai vb.) Uyuşturucu Maddeler ve Suç Uyuşturucu Kullanma Suçu ve Yaklaşımlar Uyuşturucu Ticareti Suçu Alkol ve Suç Alkol Bağımlılığı Nedir? Uyuşturucu Madde ve Alkol Kullanımını Önleme Faaliyetleri Sonuç Kaynakça IV. KISIM TÜRKİYE DE CEZA ADALET SİSTEMİ 20. Bölüm: Türk Ceza Adalet Sistemi Dr. İbrahim Meşe - Doç. Dr. Mehmet Arıcan Giriş Kolluğun Ceza Adalet Sistemi İçerisindeki Yeri Savcılık Makamı ve Soruşturma Evresi Ceza Mahkemeleri Savunma/Müdafilik Makamı cezaların İnfazı ve Denetimli Serbestlik Sonuç Kaynakça Bölüm: yapısal ve Fonksiyonel yönleriyle Türkiye de Kolluk Dr. Ercan Sünger Giriş Türkiye de Genel Kolluk Emniyet Genel Müdürlüğü Jandarma Genel Komutanlığı Sahil Güvenlik Komutanlığı Türkiye de Özel Kolluk Gümrükler Muhafaza Genel Müdürlüğü Orman Muhafaza Memurları Belediye Zabıtası Özel Güvenlik Teşkilatları Genel Kolluğa Yardımcı Kolluk Görevlileri Köy Korucuları Geçici Köy Korucuları xvi

9 3.3. Çarşı ve Mahalle Bekçileri Çiftçi Mallarını Koruma Bekçileri Gemi Kaptanları Sonuç Kaynakça Bölüm: Türk Ceza Adalet Sisteminde İnfaz Kurumu Yrd. Doç. Dr. Ercan Balcıoğlu Giriş Hapishanelerin Tarihsel Gelişimi cezaevlerini ve Tutukevlerini Özelleştirme Politikası Gelişmiş Toplumlarda Cezalandırma Ceza ve Cezalandırmanın Amaçları Türkiye de Ceza İnfaz Kurumlarında Modernizasyon Çalışmaları Türkiye de Tutuklu ve Hükümlüler Türkiye de Ceza İnfaz Kurumları Kapalı Ceza İnfaz Kurumları Yüksek Güvenlikli Kapalı Ceza İnfaz Kurumları Kadın Kapalı Ceza İnfaz Kurumları Gençlik Kapalı Ceza İnfaz Kurumları Gözlem ve Sınıflandırma Merkezleri Açık Ceza İnfaz Kurumları Çocuk Eğitimevleri Çocuk Kapalı Ceza İnfaz Kurumları İyileştirme Bireyselleştirme cezanın İnfazı Sonrası Yapılan Uygulamalar Cezanın İnfazı Sonrası Denetim ve Yardımlar Koşullu Salıverilme Hapsetmenin Dışında Diğer Cezalandırma Yolları Kamuya Yararlı Bir İşte Çalıştırma (Sosyal Cezalar) Denetimli Serbestlik Tedbiri Uygulanarak Cezanın İnfazı Adli Para Cezası Sonuç Kaynakça Bölüm: Türkiye de Suç İstatistikleri Doç. Dr. Ekrem Muş Giriş Suçla İlgili Değişkenler Sosyal Değişkenler Ekonomik Değişkenler Demografik Değişkenler Adalet Mekanizması ile İlgili Değişkenler Ekolojik (Çevresel) Değişkenler Suç Verilerinin Toplanması Tutuklu ve Hükümlü Sayıları Tutuklu ve Hükümlülerin Bazı Suç Gruplarına Göre Dağılımı Tutuklu ve Hükümlülerin Öğrenim Durumlarına Göre Dağılımı Tutuklu ve Hükümlülerin Yaş Gruplarına Göre Dağılımı Suç İstatistikleri xvii

10 5. cumhuriyet Savcılığı İstatistikleri Sonuç Kaynakça V. KISIM VİKTİMOLOJİ 24. Bölüm: Suç Mağdurları Prof. Dr. Halil İbrahim Bahar Giriş Mağdur ve Mağdur Bilimi (Victimology) Mağdurun Tanınması Mağdur Hareketleri ve Mağdura Yönelik Hizmetler Mağdurun ve Sanığın Haklarına Saygı Mağduriyetin Etkileri Mağduriyet Korkusu Mağdurun Gereksinimleri Mağdur Politikaları Mağdur ve Ceza Adalet Sistemi Mağdur ve Polis Mağdur Profili Sonuç Kaynakça Bölüm: Onarıcı Adalet Dr. Mustafa Bülent Halıcıoğlu Giriş Onarıcı Adalet Sisteminin Tarihsel Gelişimi Onarıcı Adaletin Teorik Altyapısı Onarıcı Adalet Nedir? Onarıcı Adaletin Tanımı Onarıcı Adaletin Amacı Onarıcı Adaletin İlkeleri ve Özellikleri Onarıcı Adalet Sistemindeki Roller ve İhtiyaçları Geleneksel Adalet ile Onarıcı Adalet Arasındaki Farklar Onarıcı Adalet ile ilgili Bilimsel Çalışmalar Onarıcı Adaletin Uygulanması Onarıcı Adalet Uygulamalarına Genel Bakış Arabuluculuk Konferans Halka Onarıcı Adaletin Türkiye de Uygulanması Türk Hukuk Sistemine Göre Uzlaşma Kapsamına Giren Suçlar Uzlaştırma Yapmaya Yetkili Merciler Uzlaşmanın Esas ve Usulleri Uzlaşma Uygulamasına Yönelik Eleştiriler Sonuç Kaynakça xviii

11 26. Bölüm: Türkiye de Mağdur Hakları Yrd. Doç. Dr. Ercan Balcıoğlu - Uzm. Psk. Sevgi Güney Giriş Mağdur ve Suçtan Zarar Gören Kavramları Dünyada Mağdur Haklarının Gelişimi Türk Ceza Adalet Sisteminde Mağdur Haklarının Gelişimi Türk Ceza Hukukunda Mağdur Hakları Soruşturma ve Kovuşturma Süreçlerinde Mağdur Hakları Suç Mağdurlarının Sosyal Hakları Mağdur Haklarının Korunmasına Yönelik Çalışmalar Özel Kurumların Mağdur Haklarının Korunmasına Yönelik Uygulamaları Sivil Toplum Kurumlarının Mağdur Haklarının Korunmasına Yönelik Uygulamaları Sonuç Kaynakça VI. KISIM KRİMİNOLOJİK BAKIŞ 27. Bölüm: Modern Dünyada Güven(Siz)Liğin Üretilmesi ve Bir Modernlik Eleştirisi Olarak Risk Toplumu Dr. M. Salih Elmas Giriş Risk: Kavramsal Bir Değerlendirme Risk Teorileri ve Riske Sosyolojik Bakış Risk Toplumu Modernizmin İlk Büyük Kazası ve Çernobil Nükleer Faciası Modernliğin Yan Etkileri ve Beklenmeyen Sonuçları Modernliğin İhtiyaç Duyduğu Dönüşüm ve İkinci Modernlik Sonuç Kaynakça DİZİN xix