Bütün Dünyaya ve Gençlere 80. Atatürk ten İki Söylev. Yakın Tarihimiz

Transkript

1 Yakın Tarihimiz BD NİSAN 2017 Yaşar Öztürk Atatürk ten İki Söylev Bütün Dünyaya ve Gençlere 80 yıl önce Mart ayının 17 siydi. Dışişleri Bakanı Tevfik Rüştü Aras ın onurlarına verdiği yemekten dönen Romanya Dışişleri Bakanı Victor Antonesco, eşi ve arkadaşları Ankara Palas Oteli nde Atatürk ün konuğu oldu. Gazeteci Ahmet Emin Yalman da oradaydı. Tarihi bir andı... 43

2 BD NİSAN 2017 Atatürk ün (konuklarına) açıklamaları o kadar akıcı bir hayat ve insanlık dersi şeklini aldı ki, yararı yalnız çevredeki bir kaç arkadaşla sınırlı kalması çok yazık olacaktı. Hiç bir sözcüğü kaçırmamaya çalışarak not tutmaya başladım. Bunların yararını sınırlı bir dairede bırakmak bencillik olacaktı. Bu güzel sözleri vatandaşlara ve dünyaya duyurmayı en doğal bir görev bildim... diyen Yalman Atatürk ün bütün dünyada derin yankılar uyandıracak; insanlara yeni ufuklar ve ülkü ışıkları gösterecek büyük sözleri ni yazdı. Yurtta barış ve dünyada barış özlemini yeniden dile getiren Atatürk: Her gün gücü daha artan bir Romanya'yı bütün kalbimizle isteriz. Dostluğumuz o kadar sıkı ve emindir ki, Romanya daha kuvvetli oldukça biz de kendimizi daha kuvvetli sayarız(...) Ulusları antlaşmalardan daha çok hisler bağlar. Romanya, kalbimizde kardeşçe yer tutmuştur. Ruhlarımızın yakınlığı, birleşikliği için kadehimi kaldırıyorum. Konuklarına bugüne de ışık olan söylevini sürdürdü, Atatürk: Uluslar kaygı ve acı bilmemelidir. Şeflerin görevi, hayatı neşe 44 ve şevkle karşılamak konusunda uluslarına yol göstermektir. Vaktiyle kitaplar karıştırdım. Hayat hakkında filozofların ne dediklerini anlamak istedim. Bir kısmı her şeyi kara görüyordu: Mademki hiçiz ve sıfıra varacağız, dünyadaki geçici ömür sırasında neşe ve saadete yer bulunamaz diyorlardı. Başka kitaplar da okudum. Diyorlardı ki, Mademki sonu nasıl olsa sıfırdır, bari yaşadığımız sürece şen ve neşeli olalım. Ben, kendi karakterim bakımından ikinci hayat anlayışını seçiyorum. Fakat şu Bütün insanlığın varlığını kendi şahıslarında gören adamlar mutsuzdurlar. Besbelli ki, o adam fert sıfatıyla mahvolacaktır. kayıtlar içinde: Bütün insanlığın varlığını kendi şahıslarında gören adamlar mutsuzdurlar. Besbelli ki, o adam fert sıfatıyla mahvolacaktır. Herhangi bir şahsın yaşadıkça memnun ve mutlu olması için gereken şey, kendisi için değil, kendisinden sonra gelecekler için çalışmaktır. Makul bir adam ancak bu suretle hareket edebilir. Hayatta tam zevk ve saadet, ancak gelecek kuşakların şerefi, varlığı, saadeti için çalışmakta bulunabilir. Bir insan böyle hareket ederken Benden sonra gelecekler acaba böyle bir ruhla çalıştığımı fark edecekler mi? diye bile düşünmemelidir. Hatta en mutlu olanlar, hiz-

3 metlerinin bütün kuşaklarca meçhul kalmasını yeğleyecek karakterde bulunanlardır. Herkesin kendine göre bir zevki var. Kimi bahçe ile uğraşmak, güzel çiçekler yetiştirmek ister. Bazı insanlar da adam yetiştirmekten hoşlanır. Bahçesinde çiçek yetiştiren adam, çiçekten bir şey bekler mi? Adam yetiştiren adam da çiçek yetiştirendeki duygularla hareket edebilmelidir. Ancak bu tarzda düşünen ve çalışan adamlardır ki, ülkelerine, uluslarına ve bunların geleceğine yararlı olabilirler. Bir adam ki, ülkenin ve ulusun saadetini düşünmekten daha çok kendini düşünür, bu adamın değeri ikinci derecededir. Esas değeri kendine veren ve üyesi olduğu ulus ve ülkeyi ancak şahsiyetiyle ayakta duruyor gören adamlar, uluslarının saadetine hizmet etmiş sayılmazlar. Ancak kendilerinden sonrakileri düşünebilenler uluslarını yaşamak ve ilerlemek olanaklarına eriştirirler. Kendisi gidince ilerleme ve hareket durur zannetmek, bir gaflettir. Şimdiye kadar bahsettiğim noktalar, ayrı ayrı toplumlara aittir. Fakat bütün dünya ulusları aşağı yukarı akraba olmuşlardır; ve olmakla meşguldürler. Bu bakımdan, insan, üyesi olduğu ulusun varlığını ve saadetini düşündüğü kadar, bütün dünya uluslarının huzur ve refahını düşünmeli ve kendi ulusunun saadetine ne kadar değer verirse, bütün dünya uluslarının saadetine hizmet etmeye elinden geldiği kadar çalışmalıdır. BD NİSAN 2017 Bütün akıllı adamlar takdir ederler ki, bu vadide çalışmakla hiç bir şey kaybedilmez. Çünkü dünya uluslarının saadetine çalışmak, diğer bir yoldan kendi huzur ve saadetini sağlamaya çalışmak demektir. Dünyada ve dünya ulusları arasında sükun, huzur ve iyi geçim olmazsa, bir ulus kendi kendisi için ne yaparsa yapsın, huzurdan yoksundur. Onun için ben sevdiklerime şunu öneririm: Ulusları yönlendiren ve yöneten adamlar, doğal olarak önce ve önce kendi ulusunun var olma ve saadetinin etkeni olmak isterler. Fakat aynı zamanda bütün uluslar için aynı şeyi istemek gerekir. Bütün dünya olayları bize bunu açıktan açığa kanıtlar. En uzakta sandığımız bir olayın bize bir gün dokunmayacağını bilemeyiz. Bunun için insanlığın hepsini bir beden ve 45

4 BD NİSAN 2017 bir ulusu bunun bir organı saymak gerekir. Bir bedenin parmağının ucundaki acıdan diğer bütün organlar etkilenir. Türkiye, Romanya ve diğer dostları güçlüdürler. Hiçbir taraftan bize gelecek bir şey beklemem, beklemeye de gerek yoktur. İşte bu sükûnet içinde bütün dünyayı değerlendirmek fırsatı bizdedir. Dünyanın filan yerinde bir rahatsızlık varsa bana ne?.. dememeliyiz. Böyle bir rahatsızlık varsa, tıpkı kendi aramızda olmuş gibi, onunla ilgilenmeliyiz. Olay ne kadar uzak olursa olsun, bu temelden şaşmamak gerekir. İşte bu düşünüş, insanları, ulusları ve hükümetleri bencillikten kurtarır. Bencillik, şahsi olsun, milli olsun, her zaman kötü görülmelidir. Bir devlet adamının şahsiyetini mevkiinin gururu öldürebilir. Mesul bir mevkide bir siyasi adam sıfatıyla 46 bir ulusu idare edenler her şeyi uluslarıyla beraber duymadırlar. Millet fertleri kendilerine ihtarda bulunabilmeli, fedakârlıklar bekleyebilmelidir. Milli bencilliğin devlet adamlarını köreltmemeleri yalnız kendi kuşağımız için değil, gelecek kuşaklar için de gereklidir. İnsanlar binlerce bağ ile birbirine bağlıdır. Uluslar arasındaki hayatta her olay bütün uluslar üzerine karşıt etkiler oluşturur. Konuştuklarımızdan şu sonucu çıkaracağım: Doğal olarak kendimiz için bütün gerekli gelen şeyleri düşüneceğiz ve gereğini yapacağız. Fakat bundan sonra bütün dünya ile ilgileneceğiz. Kısa bir örnek: Ben askerim. Dünya Savaşı nda bir ordunun başında idim. Türkiye'de diğer ordular ve onların kumandanları vardı. Ben yalnız kendi ordumla değil, öteki ordularla da meşgul oluyordum. Bir gün Erzurum cephesindeki hareketlere ait bir mesele üzerinde durduğum sırada yaverim dedi ki: Niçin size ait olmayan meselelerle de uğraşıyorsunuz? Yanıt verdim: Ben, bütün orduların durumunu iyice bilmezsem kendi ordumu nasıl yönlendireceğimi ve yöneteceğimi belirleyemem... Bir devlet ve ulusu yönetme konumunda bulunanların her zaman göz önünde tutmaları gereken mesele budur. Bu nedenle sayın konuklarımıza şunu diyeceğim: Ben düşündüklerimi sevdiklerime olduğu gibi söylerim. Aynı zamanda gerekli olmayan bir sözü kalbimde taşımak

5 gücünde olmayan bir adamım; çünkü ben bir halk adamıyım. Ben düşündüklerimi her zaman halkın huzurunda söylemeliyim. Yanlışım varsa, halk beni tekzip eder. Fakat şimdiye kadar halkın beni tekzip ettiğini görmedim. Aradan 10 gün geçti. 27 Mart Cumartesi gecesi Ankara'da okuyan Bursalı gençler Halkevi'nde Celal Bayar ın da eşlik ettiği şenlikteydi. Bayar bir telgrafla, Gençlerin Atatürk e sonsuz inan ve bağlılıklarını; onun ışıklı yolunu yorulmadan izleme antlarını bildirdi. Duygulanan Atatürk sofrasındaki konuklarıyla Halkevi'ne vardı. Gençler bir sevinç, bir minnet ve heyecan halkası gibi Atatürk ü sardı. Gençlerle dil ve tarih üzerine sohbet eden Atatürk bütün Türk ulusunun kalbine ve dimağına işlenmesi gereken bir söylevde bulundu: Arkadaşlar, bu gece benim hakkımdaki derin duygularınızı Celal Bayar çok güzel ve canlı bir ifade ile bana bildirdi. Bu arada dedi ki: Siz, genç arkadaşlar, yorulmadan beni izlemeye ant içmişsiniz. İşte ben özellikle bu sözden çok duygulandım. Yorulmadan beni izleyeceğinizi söylüyorsunuz. Fakat, Türk gençliği gayeye, bizim yüksek idealimize durmadan, yorulmadan yürüyecektir. Biz de bunu görmekle mutlu olacağız. BD NİSAN 2017 arkadaşlar, yorulmadan ne demek? Yorulmamak olur mu? Elbette yorulacaksınız. Benim sizden istediğim şey, yorulmamak değil, yorulduğunuz zaman dahi durmadan yürümek, yorulduğunuz dakikada da dinlenmeden beni izlemektir. Yorgunluk her insan için, her yaratık için doğal bir durumdur. Fakat insanda yorgunluğu yenebilecek manevi bir kuvvet vardır ki, işte bu kuvvet yorulanları dinlendirmeden yürütür. Sizler, yeni Türkiye'nin genç evlatları, yorulsanız dahi beni izleyeceksiniz. Bu akşam buraya yalnız bunu size anlatmak için gelmiş bulunuyorum. Dinlenmemek üzere yürümeye karar verenler asla ve asla yorulmazlar. Türk gençliği gayeye, bizim yüksek idealimize durmadan, yorulmadan yürüyecektir. Biz de bunu görmekle mutlu olacağız. Türkiye'de okuyan Afgan öğrenci Atatürk e teşekkürlerini sunarken gençler hep bir ağızdan, Dağ başını duman almış/ Gümüş dere durmaz akar/ Güneş ufuktan şimdi doğar/ Yürüyelim arkadaşlar marşını söyledi. Atatürk, ışıklı yüzünü bu ışığa yönelen gençliğe çevirerek bir anısını anlattı: 47

6 BD NİSAN 2017 Arkadaşlar, 1919 da Samsun'a çıktığım gün elimde maddi hiçbir kuvvet yoktu. Yalnız büyük Türk ulusunun asaletinden doğan ve benim vicdanımı dolduran yüksek ve manevi bir kuvvet vardı. İşte bu ulusal kuvvete, bu Türk ulusuna güvenerek işe başladım. Samsun'dan Anadolu içerilerine, kırık bir otomobille gidiyordum. Yanımda öteden beri yaverliğimi yapan biri bulunuyordu. Anadolu yollarında ilerlerken daima düşünür ve yaverime şimdi sizin okuduğunuz şarkıyı söyletirdim. Türk ufuklarından bir gün mutlak bir güneş doğacağına, bunun hararet ve kuvvetinin bizi ısıtacağına, bundan bize bir güç çıkacağına o kadar emindim ki, bunu adeta gözlerimle görüyordum. O şarkıyı okutup tekrar ettirmekten amacım, Türk'ün bu güneşi doğunca başarılı olacağını anlatmaktı. Bu nedenledir ki, demin söylenen şarkı benim on sekiz senelik bir anımı tazeledi. Bu şarkıyı söyletmeye önayak olan genç bayana teşekkür ederim. Salon can kulağıyla dinliyordu. Afet İnan, ardından Celal Bayar söz aldı. Bayar ailesini görmeye gittiğinde Mustafa Kemal den Düşman kuvvetleri önüne düşen Anzavur'un Bursa ya saldıracağını bildiren telgrafı dile getirdi: Kendilerine Türk adı veren birtakım vicdansız ve namussuz adamların düşmana yol göstererek Türk vatanını yabancı ordulara teslim ettirmelerinin ne büyük bir eza ve azap olduğunu ve hayatının en büyük azabını Bursa istilasından 48 duyduğunu anlattı ve ekledi: Arkadaşlar; bu zamanı idrak ettiğinizden dolayı gerçekten mutlusunuz. Sizleri candan kutlarım... Atatürk de bahtiyardır çünkü o da tek bir buyruğu, tek bir işareti üzerine nefsini, hayatını, çoluğunu çocuğunu, varım yoğunu, kısaca bütün varlığını duraksamadan fedaya hazır bir ulusun şefi, ulusu, atası olduğunu ve ulusunun kendisine böyle bir inanç ve bağlılıkla bağlı bulunduğunu biliyor. Salon alkıştan yıkıldı. Türk gençliği Ankara Halkevi'nde güneşli bir gece geçiriyordu. Atatürk çok heyecanlı görünüyordu. Salonda derin bir sessizlikten sonra Atatürk güzel söz çağlayanı halinde tekrar gençliğe seslendi: Gençler, benim gelecekteki özlemlerimi gerçekleştirmeyi yükümlenen gençler... Gerçekten, Bayar'ın dediği gibi, bir gün bu ülkeyi sizin gibi beni anlamış bir gençliğe bırakacağımdan dolayı çok sevinçli ve mutluyum. Buna gerçekten sevinmekteyim. Fakat beraber yaşadığımız sürece benim hedefime yürümenizi hepinizden istemek meşru bir hakkım olarak tanınmalıdır. Mete Akyol un yüreğinden aklından çıkmayan her fırsatta Yılmadan, yorulmadan, umudunu yitirmeden dillendirdiği Muhtaç olduğumuz kudret dediği, Bütün Dünya Dergisi nin Kasım 2016 sayısındaki veda yazısı Atatürk ün varlığa dönüşen yokluğu buydu. yasarozturkbd@gmail.com