ADIM ADIM YGS LYS Adım DAVRANIŞ 2

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "ADIM ADIM YGS LYS Adım DAVRANIŞ 2"

Deniz Batuk
6 yıl önce
İzleme sayısı:

1 ADIM ADIM YGS LYS 187. Adım DAVRANIŞ 2

SONRADAN KAZANILMIŞ DAVRANIŞLAR (ÖĞRENİLMİŞ DAVRANIŞLAR) Deneyim sonucu kazanılan davranışlardır. Bu davranışlar aynı türün farklı bireylerinde farklı sonuçlar doğurabilir.

Deney: Konrad Lorenz gri bacaklı kazlarla yaptığı çalışmada yumurtaların yarısını anneleriyle bırakmış diğer yarısını kuluçka makinesine almıştır. Annesiyle kalan kazlar normal davranış göstermiştir.

2 SONRADAN KAZANILMIŞ DAVRANIŞLAR (ÖĞRENİLMİŞ DAVRANIŞLAR) Deneyim sonucu kazanılan davranışlardır. Bu davranışlar aynı türün farklı bireylerinde farklı sonuçlar doğurabilir. Bu davranışlar farklı şekilde öğrenilebilir. 1) İzlenim yolu ile: Yeni doğmuş ya da yumurtadan yeni çıkmış canlılarda görülür. Deney: Konrad Lorenz gri bacaklı kazlarla yaptığı çalışmada yumurtaların yarısını anneleriyle bırakmış diğer yarısını kuluçka makinesine almıştır. Annesiyle kalan kazlar normal davranış göstermiştir. Kuluçka makinesinden çıkan yavrular ilk birkaç saatini Lorenz in yanında geçirmişler daha sonra da Lorenz i takip etmişlerdir. Yetişkin olduklarında bile kendi türlerindense insanlarla kalmayı tercih etmişlerdir. Bu çalışma genç yavruların ilk gördükleri sesli ve hareketli şeyleri takip etmeyi izlenimle öğrendiğini göstermektedir.

SONRADAN KAZANILMIŞ DAVRANIŞLAR (ÖĞRENİLMİŞ DAVRANIŞLAR) 2) Alışkanlık yolu ile: Bir hayvan belirli aralıklarla tekrar tekrar aynı şiddetteki uyarana maruz kalırsa canlının gösterdiği tepki yavaş

3 SONRADAN KAZANILMIŞ DAVRANIŞLAR (ÖĞRENİLMİŞ DAVRANIŞLAR) 2) Alışkanlık yolu ile: Bir hayvan belirli aralıklarla tekrar tekrar aynı şiddetteki uyarana maruz kalırsa canlının gösterdiği tepki yavaş yavaş azalır. Sonunda tepki vermez. En basit öğrenme şekli alışmadır. Park ve meydanlarda başlangıçta, yürüyen insanlardan korkup kaçan güvercinlerin zamanla kaçma tepkisi azalır ve yürüyen insanlar arasında gezinmeye başlar. 3) Kavrama yolu ile (Deneme yanılma yolu ile): Öğrenmenin en ileri şeklidir. Gelişmiş omurgalı canlılarda görülür. Canlı, yeni karşılaştığı durum karşısında önceki deneyimlerini göz önünde bulundurarak doğru olanı belirlemeye çalışır. Şempanzelerle yapılan bir deneyde tavandan ucunda muz bulunan bir ip sarkıtılmıştır. Bir süre sonra aç şempanze odadaki sandıkları üst üste koyarak muza ulaşmıştır.

SONRADAN KAZANILMIŞ DAVRANIŞLAR (ÖĞRENİLMİŞ DAVRANIŞLAR) 4) Şartlanma yolu ile: Bir uyaranın yerini başka bir uyaran alır. İki şekilde olur.

Deney: Pavlov, deneyinde bir köpeğe besin verilince salya akıttığını görmüştür.

Daha sonra zil çaldığında köpeğin yemeği görmeden salya akıttığını görmüştür.

4 SONRADAN KAZANILMIŞ DAVRANIŞLAR (ÖĞRENİLMİŞ DAVRANIŞLAR) 4) Şartlanma yolu ile: Bir uyaranın yerini başka bir uyaran alır. İki şekilde olur. a) Klasik şartlanma: Pavlov, köpeklerle yaptığı deneyde klasik şartlanma ile öğrenmeyi açıklamıştır. Deney: Pavlov, deneyinde bir köpeğe besin verilince salya akıttığını görmüştür. Bir süre boyunca köpeğe yemek verirken zil çalmış ve bu işlemi tekrarlamıştır. Daha sonra zil çaldığında köpeğin yemeği görmeden salya akıttığını görmüştür. Başlangıçta zile nötr olan köpeğin bir süre sonra salya akıtması için uyaranı olmuştur. b) İşlevsel şartlanma: Skinner, farelerle yaptığı deneyde işlevsel şartlanma ile öğrenmeyi açıklamıştır. Deney: Skinner bir fareye kafesteki pedala her basışında yemek vermiştir. Fare bu şekilde pedala basmayı öğrenmiştir. İşlevsel şartlanmada canlılara öğrenme, ödül ve ceza ile öğretilir.

5 SOSYAL DAVRANIŞ İki veya daha fazla canlının birbiriyle etkileşimi sonucu oluşur. Hayvanların çoğu gruplar halinde yaşarlar ve bundan yarar sağlarlar. 1) İşbirliğine dayalı davranışlar: Çiftleşme, avlanma, savunma, yaşam alanı bulma gibi karşılıklı işbirliğine dayalı davranışlardır. Gruptaki hayvanlar arasında iletişim kurabilmek için görsel, işitsel ve kimyasal uyarıcılardan yararlanılır. Balık sürüleri, kuş sürüleri misk öküzleri, aslanlarda gözlenir. 2) Çatışma ve baskınlık davranışları: Topluluk halinde yaşayan hayvanlar arasında görülür. Toplulukta yaşayan canlı sayısı arttıkça besin, yaşam alanı ve eş için rekabet de artar. Bu durum grubu oluşturan canlılar arasında sosyal hiyerarşinin ortaya çıkmasına yol açar. Sosyal hiyerarşide bireyler üstünlüklerine göre sıralanır.

6 SOSYAL DAVRANIŞ 3) Hayvanlarda yurt savunması: Canlının beslenmek ve yavru büyütmek için kendi türünden başka bireylere karışı koruduğu alana yurt denir. Yurt edinme, bireyler arasındaki rekabeti azaltır ve habitatlarına eşit dağılmalarını sağlar. 4) Sosyal gruplarda iletişim: Sosyal gruplardaki bireyler iletişim kurabilmek için sesli, görsel ya da kimyasal uyarıcılardan faydalanırlar. Erkek cırcır böcekleri çıkardıkları seslerle dişi cırcır böceklerini etkilemeye çalışırlar. Arılar kendi aralarında halka dansı ve sallanma dansı adı verilen dans hareketleriyle iletişim kurarlar. Bu hareketlerle kur yapar, besin yerini belli ederler. Bazı hayvanlar feromon denilen kimyasal salgılarla iletişim kurarlar. Feromon çoğunlukla eşeysel çekim için kullanılır. Bunun dışında iletişim, savunma, bilgi aktarımı ya da alan belirlemek için kullanılır.

Bazı hayvanlar belirli zamanlarda göç ederler. Bazı hayvanlarda kış aylarında metabolizma ve diğer faaliyetlerinde azalma görülür.

7 BİYOLOJİK SAAT Canlıların bazı davranışları değişebilir. Ancak bazı davranışlar günlük, aylık ya da yıllık olarak tekrarlanır. Devirsel davranışları başlatan ve içten periyodik olarak gelen dürtülerle çalışan mekanizmaya biyolojik saat denir. Canlıların çoğunun üreme mevsimi ilkbahardır. Bazı hayvanlar belirli zamanlarda göç ederler. Bazı hayvanlarda kış aylarında metabolizma ve diğer faaliyetlerinde azalma görülür. Sirkadiyen Ritm (Günlük Ritm): Fizyolojik ve davranışsal tepkilerin 24 saatlik zaman aralıklarıyla tekrarlanmasıdır. Sirkadiyen ritm biyolojik saatle kontrol edilir. Hayvanlar arasında yalnız gündüz faaliyet gösterenler ile yalnız akşam faaliyet gösterenler vardır. Bazı böcekler gündüz vaktinde renk değiştirirler. Karanlığa alınsalar dahi renk değişimi devam eder.

Benzer belgeler

Etoloji(Davranış Bilimi) :Doğal koşullarda hayvan davranışını inceleyen bilim dalına denir.

Etoloji(Davranış Bilimi) :Doğal koşullarda hayvan davranışını inceleyen bilim dalına denir. Uyarı: İç ya da dış ortamda meydana gelen ve canlıda tepki oluşturabilecek fiziksel, kimyasal ve biyolojik değişikliklerdir.