ORMANCILIK is BiLGiSi,

Transkript

1

2 Bartın Üniversitesi Yayınları Nd: 27 Orman Fakültesi Yayın Nd: 12 ORMANCILIK is BiLGiSi, Ders Notu HAZıRLAYAN PROF. DR. METiN TUNAY BARTIN

3 Bu kitap Bartın Üniversitesi Yönetim Kurulu'nun 21/06/2016 tarih ve 2016/10 nolu kararı ile basılmıştır Copyright Bu eserin tüm yayın hakları Bartın Ünıversıtesi Rektörlüğü'ne aıttır. Rektörlüğün yazılı izni olmadan kitabın tümünün ya da bir kısmının elektronik, mekanik veya fotokopi yoluyla basımı, yayımı, çoğaltımı ve dağıtımı yapılamaz. Kaynak gösterilerek alıntı yapılabılır. Bu kitabın bilim ve dil bakımından sorumluluğu yazarına aittir. KÜTÜPHANE BiLGi KARTı Ormancılık iş Bilgisı: Ders Notu/Metın Tunay-Bartın: Bartın Üniversıtesı, s. 1. Orman ve Ormancılık-Ders Kitapları HC492 TASARıM & BASKı SFN Televizyon Tanıtım Tasarım Yayıncılık Ltd. Şti. Tel: O sfn@sfn.com.tr

4 Bu ders notu; Orman Mühendisliği Bölümü ders programında Ormorıcılık iş Bilgisi adıyla yer alan ve Orman Mühendisi adaylanna üretim faktörü olarak iş ve iş sistemi hakkında bilgiler vermeyi amaçlayan dersin içeriğini güncelleştirerek ilgili konulan bir bütün halinde sunmak üzere hazırlanmıştır. iş sistemi dahilinde, çalışma yer ve koşullan zorluklar içeren orman işçilerinin doğru yöntem, araç-gereç ve makinalan kullanarak iş sağlığı ve güvenliği çerçevesinde odun hammaddesi üretimini verimli şekilde yapabilmeleri en önemli konulardır. Orman işleri çok değişken özellik gösteren faaliyetlerdir. Orman işçiliği, göç yolu ile büyük şehirlere gitmeyen veya gidemeyen orman köylüleri için her zaman bir iş kapısı olarak görülmüştür. Orman işçileri çeşitli alet ve makinalan kullanan ve arazide her türlü hava koşuluna açık olarak çalışan kişilerdir. Orman işlerinin, işyeri ve iş objesinin özellikleri, insana yaraşır ve verimi artırıcı bir iş düzenleme açısından iş bilgisini daha önemli hale getirmektedir. Ders notunun öğrencilere ve meslektaşlara faydalı olmasını dilerim. ~'" isbitgi51 """notu 3 Mart 2016

5 RMANCIUK Iş BiLGisi DERS NOTU ÖNSÖZ BiRiNCi BÖLÜM. 11 GiRiş ı. ORMAN işletmeciliginoe ÜRETiM FAKTÖRÜ OLARAK iş işin TANıMı iş BiLGisiNiN TANıMı VE AMACı ikinci BÖLÜM ERGONOMi (iş BiliMi) ERGONOMiNiN TANıMı VE AMACı ERGONOMiNiN çeşitleri Bilişsel Erqonorni Fiziksel Ergonomi Örgütsel Ergonomi ERGONOMi VE ANTROPOMETRi Statik Antropometri IS Dinamik Antropometri iş VE VERiM insana Ait Verim Gücü Verim Arzının Zaman içinde Değişimi Alıştırma ve Antrenman Yorulma ve Dinlenme Verim Gücünün Periyodik Değişimi (Günlük Ritim) iş Veriminin Haftanın Günlerine Bağlı Değişimi Verim Gücünün Yaşa Bağlı Olarak Değişimi iş FiZYOLOJisL iş Fizyolojisinin Tanımı ve Amacı..25

6 DERS NOTU RMANCIlIK Iş BiLGiSi iş ve Enerji Tüketimi Dinlenme Halindeki Enerji Tüketimi Boş Zamanlardaki Enerji Tüketimi Çalışma Anında iş için Sarf Edilen Enerji Tüketimi Çalışmada Enerji Tüketimini Azaltma Çareleri Çalışma Esnasında Vücuda Uygun Bir Vaziyet Verilmesi Statik ve Dinamik iş Uygun bir Hızla Çalışma (Çalışma Temposu) Çalışma Esnasında Uygun Kas Gruplarının Kullanılması Kasların Değiştirilerek Kullantlmasl işe Alışkanlığın Kalori Tüketimi Üzerine Etkisi Çalışma Esnasında istirahat Zamanlarının Verilmesi iş GÜCÜNÜN KORUNMASI Orman işçisinin Amaca Uygun Şekilde Beslenmesi Orman işçisinin Amaca Uygun Şekilde Giyinmesi Orman işçisinin Sağlığının Korunması Orman işlerinde işin Hava Hallerine Göre Organize Edilmesi Emniyetli Çalışma ve Kazalardan Korunma...38 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM iş SAGLlGI VE GÜVENLiGi iş SAGLlGI VE GÜVENliGiNiN TARiHi GELişiMi Dünyada iş Sağlığı ve Güvenliğinin Tarihi GelişimiA Ülkemizde iş Sağlığı ve Güvenliğinin Tarihi Gelişimi..A ORMANCILlK SEKTÖRÜNDE iş SAGLlGI VE GÜVENLiGi Ormaneılık Sektöründe iş Sağlığı ve Güvenliğinin Yasal Çerçevede Değerlendirilmesi (Mevzuattaki Yeri) Ormanetlık Sektöründe iş Sağlığı ve Güvenliğinin Genel Çerçevede Değerlendirilmesi Ormanetlık Sektöründe Kazalar ve Vücuttaki Dağılımları Orman işçilerinde Görülen Hastalıklar Fiziksel Risk Faktörleri ve Hastalıklar Kimyasal Risk Faktörleri ve Hastalıklar Biyolojik Risk Faktörleri ve Hastalıklar Psiko-Sosyal Risk Faktörleri ve Hastalıklar Riskleri Ortadan Kaldırma ve/veya Minimize Etmeye Yönelik Önlemler ORMAN işçilerinin EGiTiMi SAGLlK VE GÜVENliK işaretleri ilkyardım BiLGiSi. 82

7 il. iiiders NOTU DÖRDÜNCÜ BÖlÜM ORMAN işlerinin SiNIFLANDIRilMASi ORMAN işi VE ÖZEıliKLERi ORMAN işçiligi VE ÖZElliKLERi Devamlı Orman işçileri MevsimlikOrman işçileri Geçici Orman işçileri ORMAN KÖVlÜlERi VE ORMAN KÖVlERi KALKıNMA KOOPERATiFLERi 89 BEŞiNCi BÖlÜM iş ETÜDÜ GENEL VERi TOPLAMA Zaman Ölçüm Teknikleri Sürekli Zaman Ölçümü: Tekrarlı Zaman Ölçümü: iş Örneklemesi: Zaman Etütlerinde Vapılan Hatalar SENTEZ (iş DÜZENLEME): G 5.4. ORMANCIlIKTA iş ETÜDÜ ALTıNCı BÖlÜM ÜCRET GiRiş ÜCRET SiSTEMLERi Zamana Göre Ücret Akort Ücret Primli Ücret Götürü Ücret Yüzde Usulü Ücret Komisyon Ücret Kardan Pay Alma TÜRKiYE ORMANCIlIGINDA UYGULANAN ÜCRET SiSTEMlERi Vahidi (birim fiyat) Taahhüt (eksiitme veya pazarlık) Gündelik 114

8 DERS NOTU YEDiNCi BÖLÜM 7. iş HUKUKU SEKiziNCi BÖLÜM ORMANCILlKTA KULLANILAN ALET VE MAKiNELER ORMANCILlKTA ÜRETiM VE TRANSPORT ÇALIŞMALARINDA KULLANILAN ALET VE MAKiNELER EI ile Kullanılan Alet ve Makineler Hasat işlerinde EI ile Kullanılan Alet ve Makineler Kültür işlerinde Ei ile Kullanılan Alet ve Makineler Budama işlerinde Ei ile Kullanılan Alet ve Makineler Motorlu Testere Kabuk Soyma Makinesi Gelişmiş Orman Makineleri Traktörler Tarım Traktörleri Orman Traktörleri ÖzelOrman Traktörleri Hasat Makineleri Vinçli Hava Hatları KolierK 300 KısaMesafeli Vinçli Hava Hatları frllolcesl "'"""" URUS MI Kısa Mesafeli Mobil Vinçli Hava Hattı URUS M IIIOrta Mesafeli Mobil Hava Hattı Koller K 500 ve Koller K 800 Orta Mesafeli Mobil Vinçli Hava Hatları BACO, WYSSEN ve GANTNER Uzun Mesafeli Kızaklı Vinçli Hava Hatları Ekskavatörlerin Hava Hattı Olarak Kullarulması ORMANCILlKTA YOL YAPIM VE BAKıM ÇALIŞMALARINDA KULLANILAN ALET VE MAKiNELER Dozerler Greyderler Loader (Yükleyici) Ekskavatörler Skreyperler Zemin Sıkıştırma Makineleri Silindirler Vibratörler Tokmaklar Materyal Taşıma Araçları. 141

9 RMANCILIK Iş BiLCisil DERS NOTU 8.3. UZAK NAKLiYAT MAKiNELERi Traktör - Treylerle Taşıma Kamyon ve Kamyon- Treyler ile Taşıma ORMANCILlKTA ORMAN VE KıRSAL ALAN YANGıNLARıNIN SÖNDÜRÜLMESiNDE KULLANILAN ALET VE MAKiNELER Karadan Müdahalede Kullanılan Alet ve Makineler Ei ile Kullanılan Alet ve Makineler Motorlu Testere Orman Yangını Makineleri Arazöz Yangın ilk Müdahale Aracı Yangın Söndürme Tankı Yangınsavar Motorsiklet iş Makineleri Havadan Müdahalede Kullanılan Alet ve Makineler HiDROliK SiSTEMLERDE GÜç iletimi DOKUZUNCU BÖLÜM DAMGA B 9.1. GENEL TANIM ORMANCILlKTA KULLANILAN DAMGA çeşitleri Dikili Ağaç Damgası Devrik Ağaç Damgası Usulsüz ve Nizamsız Kesimlere ve Ürünlerine Ait Damga Mamul Damga DAMGALARıN MUHAFAZASI VE SORUMLULUGU DAMGALANAN AGAÇLARIN ÖLÇÜ VE KAYIT işleri..154 ONUNCU BÖLÜM ORMANDA HASAT işleri ORMANDA HASAT işlerinin ORGANiZASYONU idarecilerin Sorumlulukları işçinin Sorumlulukları ORMANDA HASAT işlerinin UYGULANMASI Dikili Ağaçların Damgalanması ve Kayda Geçirilmesi Kesim Devirme Yönünün Tespiti Devirme Oyuğu ve Devirme Kesişi Bazı Özel Durumlarda Kesim Tekniği 163

10 DERS NOTU ORMANCILIK iş BiLcisi Takılan Ağaçların Kurtarılması Devrilen Gövdelerin Dallardan Ternizlerırnesi Devrilen Gövdelerde Kabukların Soyulması Yatık Gövdenin Boylara Bölünrnesi Bölmeden Çıkarma ı. Bölmeden Çıkarma Yöntemleri ı.ı. insan Gücü ile Bölmeden Çıkarma Hayvan Gücü ile Bölmeden Çıkarma ı.3. Makine Gücünden Yararlanarak Bölmeden Çıkarma ı.4. Kablo Hatlarla Bölmeden Çıkarma Depolama ı. Genel Kuruldukları Yer Bakımından Orman Depoları ı. Orman içi istif Yeri (Rampa) Ara Depo Son Depo (Ana Depo/Satış Deposu) Orman Depolarının Fonksiyonları Depo Yerinin Seçimi. 177 ONBiRiNCi BÖlÜM... ıı. ÜRETiM işlerinde STANDARDiZASYON M ff:ratesı """"" 9 ONiKiNCi BÖlÜM ORMAN ÜRÜNLERiNiN PAZARLANMASı ı. ORMAN ÜRÜNLERiNiN SATIŞI ı. Açık Artırmalı Satışlar Tahsisli Satışlar indirimli Satışlar ORMANCIlIKTA olklı,l AGAÇ SATIŞI yöntemi Dikili Ağaç Satışı Yönteminin Uygulanması Açık Artırmalı Dikili Ağaç Satışı Yöntemi Tahsisli Dikili Ağaç Satışı Yöntemi 193 KAyNAKLAR. 195