Eğitim ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: OECD Ülkelerine İlişkin Panel Eşbütünleşme Analizi ( )

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Eğitim ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: OECD Ülkelerine İlişkin Panel Eşbütünleşme Analizi ( )"

Transkript

1 Eğiim ve Bilim 2014, Cil 39, Sayı 173 Eğiim ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: OECD Ülkelerine İlişkin Panel Eşbüünleşme Analizi ( ) Faih YARDIMCIOĞLU 1 Temel GÜRDAL 2 Mehme Emin ALTUNDEMİR 3 Sakarya Üniversiesi Öz Bu araşırma 25 OECD ülkesine yönelik dönemi için eğiim ile ekonomik büyüme arasındaki uzun dönemli ilişkiyi incelemeyi amaçlamakadır. Bu ilişki Pedroni ve Kao eşbüünleşme esleri, Pedroni DOLS ve FMOLS esleri ve Canning; Pedroni panel nedensellik analizi kullanılarak araşırılmışır. Eşbüünleşme esleri her iki değişkenin uzun dönemde eşbüünleşme ilişkisine sahip olduğu gösermekedir. Değişkenler arasında espi edilen uzun dönem eşbüünleşme ilişkisinin kasayıları Pedroni FMOLS ve DOLS yönemleri ile araşırılmışır. FMOLS es sonucuna göre panel genelinde kamu eğiim harcamalarının esnekliği %0.25 olarak, ekonomik büyümenin esnekliği %2.82 olarak hesaplanmışır. DOLS es sonucuna göre panel genelinde kamu eğiim harcamalarının esnekliği %0.283, ekonomik büyümenin esnekliği ise %2.931 olarak hesaplanmışır. Yapılan nedensellik araşırmalarından Lamda-Pearson isaisiğine göre panelin geneli için panel nedensellik sonuçları eğiim ve büyüme arasında iki yönlü nedensellik ilişkisini göserirken, grup oralama isaisik değerleri büyümeden eğiime doğru ek yönlü bir nedensellik ilişkisini gösermekedir. Bu bağlamda uzun dönemde eğiim harcamaları ve ekonomik büyüme değişkenleri arasında karşılıklı olarak anlamlı bir ilişkinin olduğu belirilebilir. Anahar Sözcükler: Eğiim, Ekonomik Büyüme, Eğiim harcamaları Giriş Eğiim, ecrübesiz ve beceriden yoksun olan insanı, hem geleneksel ekonomi ve hem de modern ekonomi için gerekli olan becerilerle donaarak daha üreken bir "beşeri sermaye"ye dönüşürmekedir. Eğiim, nüfusun veya işgücünün kabiliyelerinin iyileşirilmesini sağlayarak ürekenliğe ve verimliliğe kakı yapmakadır (Tilak, 1989: 10). İçsel büyümenin ana unsurlarından biri olarak eğiimli işgücü kaynağı görülmekedir (Yardımcı, 2006: 77). Eğiim imkânlarının genişleilmesi, [bireyin] işgücünün verimliliğini arırmanın yanında ayrıca [bireyin] işgücünün ekileşimde olduğu kişilerin verimliliklerine de olumlu yansır ve oralama eğiim seviyesi yükseldikçe oplam verimlilike arar (Ranis ve diğ., 2000: 202). Eğiim, verimliliği ve büyümeyi farklı kanallardan ekilemekedir. Eğiim bireylerin sandar görevleri yapabilme ve yeni görevleri yapmayı öğrenme yeeneğini, bireylerin yeni bilgileri anlama ve uygulama/işleme yeeneğini, bireylerin değişen durumları değerlendirme ve uyum sağlama yeeneğini arırmakadır. Bireysel olarak yeni eknolojilere adapasyon sürecini ve uygulama ihimalini gelişiren (Lau vd. 1991: 2) eğiim, sürdürülebilir ekonomik büyümede önemli bir fakör olan bireylerin verimliliklerini de arırmakadır. Verimliliğin oraya çıkardığı faydalar ise hem bireysel hem de sosyal olabilmekedir. Aran verimlilik işçi ve diğer çalışanlar için daha yüksek bir haya sandardı, yüksek bir maaş ve gelir anlamına gelmekedir. Aynı zamanda çalışanların gelirlerinin yükselmesi devle için daha yüksek bir vergi geliri anlamına da gelmekedir. Vergi gelirleri kamu asarruflarını yükselir ve bu asarruflar büyümeye kaynaklık edecek projelere akarılabilirler (Badibanga, 2010: 8). Bunun yanı sıra eğiim ekonomik refahın oplumu oluşuran bireyler arasında eşi dağılmasında önemli bir unsurdur. (Tomul, 2011: 134). Kuşkusuz eğiim ile 1 Yrd. Doç. Dr., Sakarya Üniversiesi İİBF, Maliye Bölümü, faihyardimcioglu@gmail.com 2 Doç. Dr., Sakarya Üniversiesi, İİBF, Maliye Bölümü, gurdal@sakarya.edu.r 3 Doç. Dr., Sakarya Üniversiesi, İİBF, Maliye Bölümü, alundemir@sakarya.edu.r 1

2 büyüme arasındaki ilişki ise ek yönlü bir ilişki değildir. (Tilak, 1989: 8). Eğiim, hem ekonomik büyümeyi ekilemeke, hem de ekonomik büyümeden ekilenmekedir. (Harbison ve Myers 1964: 3). Bu çalışmanın emel amacı, kamu eğiim harcamaları ve ekonomik büyüme ilişkisini ve bu ilişkinin yönünü ve boyuunu oraya koymakır. Bu amaçla öncelikle kamu eğiim harcamaları ve ekonomik büyüme arasındaki ilişki, yapılmış olan çalışmalar da özelenerek oraya konulmuş daha sonra dönemine ilişkin OECD ülkelerinde kamu eğiim harcamalarının ekonomik büyümeyle olan ilişkisi Pedroni ve Kao Panel Eşbüünleşme esleri ile araşırılmışır. Daha sonra bu eşbüünleşme ilişkisinin kasayıları Pedroni arafından (2000, 2001) gelişirilen DOLS ve FMOLS eşbüünleşme esleri ile, eğiim ve büyüme değişkenleri arasındaki nedensellik ilişkisi ise Canning ve Pedroni (2008) arafından gelişirilen nedensellik yönemi ile belirlenmişir. Alan Lieraürü Eğiim ve ekonomik büyüme ilişkisini inceleyen çok sayıda çalışma bulunmakadır. Bu çalışmaların önemli bir kısmında eğiim ile ekonomik büyüme arasında poziif ve anlamlı bir ilişki olduğu, ayrıca ekonomik büyümenin eğiim üzerinde olumlu ekiler meydana geirdiği sonucuna ulaşılmışır. Eğiimin ekonomik büyümeye, ne kadar kakıda bulunduğu sorusuna cevap aramaya çalışan ekonomislerden biri olan Denison (1962), yapığı çalışmasında ABD ve AB ülkeleri özelinde eğiimin ekonomik büyüme üzerinde ekili olduğu sonucuna ulaşmışır (Woodhall, 1987: 3). Schulz (1963) Denison un sonucuna benzer bir şekilde işgücünün eğiim seviyesinin arırılmasının hem gelişmeke hem de gelişmiş ülkelerdeki büyümenin büyük bir kısmını açıkladığını bulmuşur. Hicks (1980) ise çalışmasında ulusal gelir düzeyinin okuryazarlık oranı ile ilişkili olduğunu belirmekedir (Psacharopoulos ve Woodhall, 1985: 16-19). İçsel büyüme eorisine önemli kakı yapan yazarlardan biri olan Lucas (1988) beşeri sermaye birikiminin eğiim-okullaşma yoluyla ya da yaparak öğrenme yoluyla oraya çıkığını ve oraya çıkan bu dışsallıkların içsel büyümeye neden olduğunu belirmekedir. Barro ve Lee (1993, 1994, 2010) de yapıkları çalışmalarda benzer sonuçlara ulaşmışlardır. Lau ve diğ, (1993) Brezilya da işgücünün ilave bir yıllık eğiiminin reel çıkı düzeyini yaklaşık %20 oranında arırdığı ve mevcu büyümenin %40 lık bir bölümünün ise beşeri sermaye arafından belirlendiği, Tallman ve Wang (1994), ise eğiimin Tayvan'daki kişi başına düşen reel GSYH nın yaklaşık %45 ini açıkladığını belirmekedirler. O Neill (1995) ise eğiimin GSYH'ya kakısı gelişmiş ülkeler için %58, gelişmeke olan ülkeler için ise %64 olarak bulmuşur (O Neill, 1995: 1295). Chuang (1999: 138) Tayvan da imala sanayi verimliliğindeki büyümeye, eğiimin ekisini %39 olarak belirlenmişir. Ergen (1999) e göre Türkiye de işgücünün oralama örgün eğiim yılındaki bir yıllık arışın, GSYİH'nin büyüme oranında 0.21'lik birim arışa yol açmakadır. Benhabib ve Spiegel (1994); Temple (1999), Abu-Qarn ve Abu-Bader (2007), Savaşan ve Çeinbaş (2008) beşeri sermaye bağlamında eğiimin ekonomik büyüme üzerinde poziif ve önemli bir ekisi olduğunu belirmekedirler. Webber (2002: 1639) ise ilkokul, lise ve üniversie eğiim kademesinin ekonomik büyüme üzerinde poziif bir eki meydana geirdiğini belirmekedir. Gylfason ve Zoega (2003: 569), çalışmalarında eğiim seviyesinin yükselilmesinin ve kaliesinin iyileşirilmesinin ekonomik büyümeyi doğrudan arırdığı sonucuna ulaşmışlardır. OECD ülkelerinde yüksek öğrenim kademesindeki eğiim harcamaları, ilk öğreim ve ora öğreim kademesindeki harcamalardan daha fazla armakadır (Alundemir, 2008: 69). Güngör (1997) Türkiye nin 67 ilinde eğiimli işgücü isihdamının üreime poziif yönde ekide bulunduğu, Aseriou ve Agiomirgianakis (2001) Yunanisan da uzun dönemde eğiim değişkenleri ile kişi başına GSYİH arasında poziif bir ilişkinin varlığını oraya koymakadır. Li ve Huang (2009) Çin in 28 vilayeinde eğiimin ekonomik büyümeye poziif kakı yapığını belirmişlerdir. Özsoy (2008), Türkiye de eğiim ile büyüme arasında uzun dönemli, isikrarlı bir ilişki bulmuşur. Barro (2001: 16) lise ve dengi okullar ve yükseköğreim almış erkeklerin oralama eğiim yılı ile büyüme arasında poziif ilişki olduğunu ve bu grupaki kişilerin yeni eknolojilere daha iyi uyum 2

3 sağladığını, dolayısıyla eknolojinin yayılmasında eğiimin önemli olduğunu belirmekedir. Wolff (2001) işgücü için belli bir eğiim düzeyinin eknolojiye adapasyon için gerekli olduğu ve eğiimin ikisadi büyümenin emel açıklayıcılarından biri olduğu sonucuna varmışır. Gyimah-Brempong vd. (2006: iii,iv) yapığı çalışmada Aşağı Sahra Afrika'da (Sub-Saharan Africa) yüksek öğreime yönelik yapılan harcamalardaki arışın eknolojik yakalama sürecini hızlandıracağını ve ülkenin çıkı üreme kabiliyeini arırarak ekonomik büyüme ve gelişmeye kakı sağlayacağını vurgulamakadır. Hojo (2002), yapığı çalışmada eğiimin verimlilik arışı yoluyla ekonomik büyümeyi hızlandıracağı sonucuna ulaşmışır. Saygılı, Cihan ve Yavan (2005) araşırmalarında beşeri sermaye değişkenlerinin amamındaki iyileşmelerin verimlilik arışına önemli kakı yapığı ve beşeri sermayenin yakınsama hızını arırdığı bulgusuna ulaşmışır. Saygılı vd. (2006: ) Türkiye nin de dâhil olduğu 50 dolayındaki ülkede ilköğreim, oraöğreim ve yükseköğreimde okullaşma oranı ile işgücünün oralama eğiim süresindeki iyileşmenin verimlilik arışına önemli kakı yapığı, diğer yandan, okul öncesi eğiim kademesindeki okullaşma oranının da verimlilik arışını olumlu ekilediği bulgusuna ulaşılmışlardır. Musila ve Belassi (2004) Uganda da işçi başına kamu eğiim harcamalarındaki arışın ekonomik büyümeyi poziif olarak ekilediğini Keller (2006) ise 107 gelişmiş ve gelişmeke olan ülkeyi kapsayan çalışmasında, kişi başına düşen kamu eğiim harcamalarının hem gelişmeke olan hem de gelişmiş ülkelerde kişi başına düşen GSYH yı en fazla ekilediği belirilmekedir. Baldacci vd. (2008) gelişmeke olan ülkelerde eğiim harcamalarının beşeri sermaye birikimi üzerinde doğrudan poziif bir ekiye sahip olduğunu ve bu harcamalar dolayısıyla oraya çıkan ekinin daha yüksek bir ekonomik büyümeye öncülük eiğini söylemekedirler. Islam ve diğ., (2007) Bangladeş eki eğiim harcamaları ile ekonomik büyüme arasında çif yönlü nedensellik ilişkisi bulurken, Al-Yousif (2008) Oradoğu ülkelerinde eğiimden büyümeye doğru ek yönlü bir nedensellik ilişkisi bulmuşur. Pradhan (2009), Hindisan da, Yıldırım ve diğerleri (2011) ise Türkiye de ekonomik büyümeden eğiim harcamalarına doğru ek yönlü bir nedensellik ilişkisi bulmuşlardır. Yukarıdaki uygulamalı çalışmaların sonucunda da görüldüğü gibi eğiim ve ekonomik büyüme arasında genel olarak olumlu bir ilişki bulunduğu görülmekedir. Ancak aksi yönde, bu iki değişken arasında anlamlı bir sonuca ulaşamayan çalışmalar da bulunmakadır. Levine ve Renel (1992: 952), yapıkları çalışmada eğiim gösergeleri ile ikisadi büyüme oranı arasında güçlü bir ilişki bulunmadığını belirmişlerdir. Türkmen (2002: 94) Türkiye ile ilgili yapığı çalışmasında eğiim harcamaları ve okullaşma oranları ile ekonomik büyüme arasında anlamlı bir ilişki espi edememişir. Self ve Grabowski (2003), mesleki eğiimin ikisadi büyüme üzerinde doğrudan bir ekisinin olmadığını belirmekedir. Özsoy (2008) Türkiye de yükseköğreim ile GSYİH arasında bir nedensellik ilişkisi bulamamışır. Ay ve Yardımcı (2008), beşeri sermaye düzeyi olarak lise öğrenci sayıları dikkae alındığında bu değişken ile büyüme arasında uzun dönemli ilişki bulamadıklarını ifade emekedirler. Veri Sei ve Ekonomerik Yönem Veri Sei Yapılan panel veri analizi Türkiye dâhil seçilmiş olan 25 OECD 4 (Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgüü) ülkesini kapsamakadır. Ülke seçiminde zaman periyodunda verilerine ulaşılabilen ülkelere öncelik verilmiş ve uygulama zorunlu olarak 25 OECD ülkesi ile sınırlandırılmışır. Çalışmada kullanılan eğiim gösergesi olarak kişi başına düşen kamu eğiim harcamaları oranı kullanılmışır. Kişi başına düşen kamu eğiim harcamaları verisi Dünya Bankası veri abanından elde edilmişir. Ekonomik büyüme gösergesi olarak da verimliliği göseren işçi başına düşen GSYH verisi kullanılmışır. Ekonomik büyümeyi göseren bu veri ise Penn World 4 Panel veri analizi kapsamındaki OECD ülkeleri; Almanya, Fransa, İalya, Hollanda, Belçika, Lüksemburg, Birleşik Kralık, İrlanda, Danimarka, Yunanisan, Porekiz, İspanya, İsveç, Finlandiya, Avusurya, Avusuralya, Kanada, Japonya, G. Kore, Meksika, Yeni Zelanda, Norveç, İsviçre, ABD, Türkiye dir. 3

4 Table dan elde edilmişir. Öncelikle verilerimizin analize uygun hale gelmesini sağlamak amacıyla logarimaları alınmışır. Ekonomerik Yönem Ekonomerik analizlerde üç çeşi veri ürü söz konusudur. Bunlardan ilki zaman serileri (ime series), ikincisi kesi veriler (cross-secion), üçüncüsü ise zaman serileri ve kesi verilerinin birleşirilmesi ile oraya çıkan havuzlanmış-panel verilerdir (pooled-panel daa) (Gujarai, 2004: 25). Bu veri ürleri ekonomik çalışmalarda sadece yapılarına uygun modellerle incelenebilmeke ve ayrı olarak veya birleşirilerek analizler yapılabilmekedir. (Pazarlıoğlu ve Kiren Gürler, 2007: 37). Panel veri regresyon modeli aşağıdaki gibi göserilebilir (Balagi, 2011: 305; akaran: Gülmez ve Yardımcıoğlu, 2013: 56); y X u (1) i i i i, i 1,2,... N ile kesi i ise 1,2,... T ile zaman periyodunu emsil emekedir. veri mikarını (scalar) gözlem sayısını gösermekedir,, K 1 i gösermekedir, x i, K açıklayıcı değişkenleri ile ilgili i ninci gözlem sayısıdır. İlk hanehalkı ile ilgili T gözlemi, ikinci hanehalkı ile ilgili T gözlemini akip emekedir ve N'inci hanehalkına kadar bu şekilde devam emekedir. Haa erimi bileşenleri aşağıdaki şekilde ifade edilebilir (Balagi, 2011: 306; akaran: Gülmez ve Yardımcıoğlu, 2013: 56); u i v i i i, kesi in belli bileşenlerini ve v i ise geri kalan (remainder) ekileri gösermekedir. (Balagi, 2011: 306; akaran: Gülmez ve Yardımcıoğlu, 2013: 56). Yani burada zamana bağlı olmayan ancak kesien kesie farklılık göseren i bireysel eki olarak isimlendirilirken hem de kesie göre değişim göserdiği varsayılmakadır. Buna göre ekisini gösermekedir, Gülmez ve Yardımcıoğlu, 2013: 56). Mesela v i v i (2) nin hem zamana i gözlemlenemeyen kesi ise sokasik haa erimini sembolize eder. (Yılmaz, 2008: 100; akaran: i bir kazanç eşiliğindeki bireysel yeenekleri veya bir üreim fonksiyonundaki yöneimsel becerileri yada bir ülkenin belli bir ekisini emsil edebilir. Bu ekiler zamanla değişmemekedirler. (Balagi, 2011: 306; akaran: Gülmez ve Yardımcıoğlu, 2013: 56). Bulgular ve Yorum Panel Birim Kök Tesi Bulguları ve Yorumu 5 Panel veri analizinde birim kökün varlığını araşırmak için hem DF (Dickey Fuller) hemde ADF (Augmened Dickey Fuller) esleri panel veri analizi için genişleilmişir ve panel veri analizinde bir çok birim kök esi ADF esinin genişleilmesi emeline dayanmakadır. Faka panel veri analizinde sözkonusu süreç zaman serisi analizindekinden daha kompleksir. Panel veri analizinde en önemli fakör heerojenlikir. Özellikle paneldeki her bir birey aynı özelliklere sahip olmayabilir, yani hepsi durağan yada durağan olmama (eşbüünleşik yada eşbüünleşik olmama) bakımından farklıdırlar. Eğer bazı paneller birim köke sahip bazıları değil iken birim kök esinin yapılması durumu karmaşıklaşıracakır. (Aseriou ve Hall, 2007: 366; akaran: Yardımcıoğlu ve Gülmez, 2013: 128). Panel veri modellerinde birim kök sınamasını öneren önde gelen çalışmalar arasında Levin, Lin ve Chu (2002), Im, Pesaran ve Shin (2003), Maddala ve Wu (1999), Choi (2001) ve Breiung (2000) yer almakadır. Çalışmamızda, sözkonusu bu birim kök esleri uygulanmışır. Ekonomik büyüme (gdp) ve eğiim harcamaları (edex) değişkenlerin logarimaları alınmış ve birim kök esi, değişkenlerin logarimik değerleri kullanılarak yapılmışır. Haalar arasındaki ookorelasyon sorununu gideren uygun gecikme uzunluğu ise Schwarz bilgi krierine göre seçilmişir., 5 Birim kök es sonuçları ve panel eşbüünleşme es sonuçları E-views 7.0 ekonomeri pake programı ile elde edilmişir. 4

5 Tablo 1 den de görüldüğü gibi değişkenlerin seviyelerine uygulanan birim kök es sonuçlarında isaisikleri ve olasılık sonuçları ekonomerik analizde kullanılacak olan seriler düzeyde [] durağan olmadığını gösermekedir ve seriler birim kök problemi içermekedirler. Bu nedenle serilerin birincil farkları araşırılmışır. Değişkenler için serilerin birincil farklarına bakıldığında, elde edilen sonuça lngdp ve lnedex serilerin birincil farklarının durağan oldukları [] görülmüşür. Tablo 1. Birim Kök Tesleri Sonuçları (Düzey ve 1. Farklarda) Ekonomik Büyüme (lngdp) Sabili Terim Sabili ve Trendli Terim isaisiği isaisiği isaisiği isaisiği Levin,Lin&Chu * * Im,Pesaran&Shin * * Maddala ve Wu * * Choi * * Breiung -sa * Eğiim Harcamaları (lneduex) Sabili Terim Sabili ve Trendli Terim isaisiği isaisiği isaisiği isaisiği Levin,Lin&Chu * * Im,Pesaran&Shin * * * Maddala ve Wu * * Choi * ** Breiung -sa * * %1 düzeyinde anlamlı, **%5 düzeyinde anlamlı, 2. LLC esinde Barle kernel meodu kullanılmış ve Bandwih genişliği Newey-Wes yönemi ile belirlenmişir. Panel Eşbüünleşme Tesi Bulguları ve Yorumu Birim kökler araşırıldıkan sonra eşbüünleşme analizi yapılmakadır. Eşbüünleşme analizi, seriler arasında uzun dönemde karşılıklı bir ilişkinin bulunup bulunmadığının araşırıldığı bir süreçir. Bu bağlamda çalışmamızda Pedroni Eşbüünleşme analizi ve Kao Eşbüünleşme analizi olmak üzere iki farklı eşbüünleşme analizi yönemi kullanılmışır. Pedroni 1997, 1999, 2000 ve 2004 yıllarında eşbüünleşme analizlerinde heorejenliğe izin veren birkaç es önerisi ileri sürmüşür (Aseriou ve Hall, 2007: 373; akaran: Gülmez ve Yardımcıoğlu, 2012: 345). Bu es, eşbüünleşme veköründeki heerojenliğe izin veren bir esir. Bu es yalnızca dinamik ve sabi ekilerin panelin kesileri arasında farklı olmasına izin vermesinin yanı sıra alernaif hipoez alında eşbüünsel vekörün kesiler arasında farklı olmasına da izin vermekedir. (Güvenek ve Alpekin, 2010: 181; akaran: Gülmez ve Yardımcıoğlu, 2012: 345). Pedroni nin yaklaşımı McCoskey ve Kao nun yaklaşımlarından kesi varsayım rendi ve eşbüünleşmenin olmadığı sıfır hipoezleri bağlamında farklılaşmakadır. Pedroni esleri birden fazla açıklayıcı değişkene (regressor) izin vermesi, eşbüünleşme vekörünün panelin farklı kısımları boyunca çeşilenmesi ve ayrıca kesi birimleri boyunca haaların heerojenliğine izin vermesi olumlu özellikleri olarak karşımıza çıkmakadır. Paneldeki wihin ve beween ekilerini kapsayabilmesi için yedi farklı eşbüünleşme esi 6 sunulmuş ve bu esler iki farklı kaegoriye ayrılmışır. İlk kaegori "wihin" boyuunda havuzlanmış dör esi içermekedir. İkinci kaegori ise beween boyuunda diğer üç esi içermekedir (Aseriou ve Hall, 2007: 374; akaran: Gülmez ve Yardımcıoğlu, 2012: 345). Birinci kaegori içindeki dör esen ilk üçü, paramerik olmayan eslerdir. İlk es varyans oranı ipinde bir isaisikir. İkincisi Phillips-Peron 6 Bu eslerin maemaiksel sunumları için bakınız; Aseriou ve Hall, 2007: 374,376. 5

6 (PP) (rho) isaisiğine, üçüncü isaisik de PP () isaisiğine benzemekedir. Dördüncü isaisik ise Augmened Dickey Fuller (ADF) () isaisiğine benzer paramerik bir isaisikir. İkinci kaegoride üç esen ilki PP (rho) isaisiği ile benzer iken, diğer ikisi PP () ve ADF () isaisiklerine benzemekedir. (Güvenek ve Alpekin, 2010: 181; akaran: Gülmez ve Yardımcıoğlu, 2012: 345). Çalışmada kullanılacak diğer eşbüünleşme esi ise Kao eşbüünleşme esidir. Kao 1999 yılında DF ve ADF eslerini kullanarak panel veri analizi için bir eşbüünleşme esi sunmuşur. (Balagi, ve diğ., 2000: 13; Aseriou ve Hall, 2007: 372; akaran: Gülmez ve Yardımcıoğlu, 2012: 345). Eğiim harcamaları (lnedex) ve ekonomik büyüme (lngdp) değişkenleri seviyesinde durağan oldukları için ikinci aşama olan Eşbüünleşme esine geçilmişir. Bu seriler arasındaki uzun dönemli ilişki Pedroni ve Kao eşbüünleşme esleri ile incelenmekedir. Tablo 2 den de görüldüğü gibi yapılan eşbüünleşme analizine göre eğiim harcamaları ve ekonomik büyüme arasında Pedroni eşbüünleşme esinde yedi isaisiken dördü eşbüünleşmenin olduğunu, üçü ise eşbüünleşmenin olmadığını gösermekedir. Kao eşbüünleşme es sonucuna göre uzun dönemde eşbüünleşme ilişkisi espi edilmişir. Bu çerçevede bu iki değişkenin uzun dönemde eşbüünleşik olduğu belirilebilir. Tablo 2. Eşbüünleşme Tesleri Sonuçları (Wihin-Dimension) ln GDP ln EDEX u i i i i Pedroni Panel Eşbüünleşme Tesi Sonucu -isaisiği Ağırlıklandırılmış -isaisiği Panel v-saisic Panel rho-saisic *** Panel PP-Saisic ** ** Panel ADF-Saisic * * (beween-dimension) -isaisiği Group rho-saisic Group PP-Saisic Group ADF-Saisic * Kao Panel Eşbüünleşme Tesi Sonucu -isaisiği ADF * Residual variance HAC variance * %1 düzeyinde anlamlı, **%5 düzeyinde anlamlı, ***%10 düzeyinde anlamlı Pedroni eşbüünleşme esine göre H0 hipoezi (seriler arasında eşbüünleşme yokur) reddedilmişir. Tes sonuçlarından Panel rho-isaisiği %10 seviyesinde, Panel PP-İsaisiği %5 seviyesinde ve Panel ADF-İsaisiği ile Grup ADF-İsaisiği %1 seviyesinde isaisiksel olarak anlamıdır ve eşbüünleşmenin olduğunu gösermekedir. Diğer isaisikler isaisiksel olarak anlamlı değildir. Genel olarak değerlendirildiğinde bu dör es sonucuna göre Pedroni Eşbüünleşme esi sonuçlarının seriler arasında eşbüünleşme ilişkisini göserdiği belirilebilir. Kao eşbüünleşme esine göre de H0 hipoezi (seriler arasında eşbüünleşme yokur) reddedilmişir. Dolayısıyla alernaif hipoez (seriler arasında eşbüünleşme vardır) kabul edilmişir. Bu bağlamda uzun dönemde eğiim harcamaları ve ekonomik büyüme değişkenleri arasında anlamlı bir ilişkinin olduğu belirilebilir. Dolayısıyla uzun dönemde OECD ülkeleri arasında kamu eğiim harcamaları ve ekonomik büyüme arasında birlike hareke söz konusudur ve yapılan analizler, değişkenler arasında uzun dönemli ilişki olduğunu gösermekedir. 6

7 DOLS ve FMOLS ile Eşbüünleşme Kasayıları Bulguları ve Yorumu 7 Eşbüünleşme esleri uygulandıkan sonra bu ilişkinin nihai sapmasız kasayıları ahmin emek üzere, Pedroni (2000, 2001) arafından gelişirilen DOLS (Dynamic Ordinary Leas Square) yönemi ve FMOLS (Full Modified Ordinary Leas Square) yönemi kullanılmışır. Farklı iki yöneme yer verilmesinin emel amacı, her iki yönemin ekin ahmin edicilerinin beklenilerimiz çerçevesindeki uarlılığını es emekir. FMOLS yönemi, sandar sabi ekili ahmincilerde oraya çıkabilecek ookorelasyon, değişen varyans gibi sorunlardan kaynaklanan sapmaları düzelen bir yönemdir. DOLS yönemi ise modele dinamik unsurları da dahil ederek saik regresyondaki özellikle içsellik sorunlarından kaynaklanan sapmaları da oradan kaldırabilecek bir yönemdir (Kök ve diğ., 2010:8). Pedroni arafından gelişirilen FMOLS yönemi bireysel kesiler arasında önemli ölçüde heerojenliğe izin veren, sabi erimin ve haa erimi ve bağımsız değişkenlerin farkları arasındaki olası korelasyonun varlığını hesaba kaan bir yönemdir. FMOLS yöneminin küçük örneklerdeki gücünü de araşıran Pedroni (2000), isaisiğinin küçük örneklerdeki performansının Mone Carlo simülasyonları ile iyi olduğunu hesaplamışır (Kök ve Şimşek, 2006: 7-8). Tablo 3. Panel DOLS Sonuçları ln GDPi i ln EDEX i ui ln EDEX i i ln GDPi ui Ülkeler DOLS DOLS Kasayı isaisiği Kasayı isaisiği Türkiye 0.209* * Panel 0.283* * * %1 düzeyinde anlamlı Tablo 3 DOLS es sonuçlarını gösermekedir. Yapılan DOLS es sonucuna göre uzun dönemde kamu eğiim harcamaları ekonomik büyümeyi beklenildiği gibi poziif ve isaisiki olarak anlamlı bir şekilde ekilemekedir. Burada panel genelinde kamu eğiim harcamalarının esnekliği olarak hesaplanmışır. Yani 25 OECD ülkesinin genelinde kamu eğiim harcamalarındaki %1 lik bir arış ekonomik büyüme üzerinde uzun dönemde yaklaşık olarak %0.283 lık bir arış meydana geirmekedir. Türkiye özelinde kamu eğiim harcamalarının esneklik kasayısı %0.209 olarak hesaplanmışır. Yani Türkiye de kamu eğiim harcamalarının %1 arması ekonomik büyüme üzerinde yaklaşık olarak %0.209 oranında poziif bir eki meydana geirmekedir. Tablo 3 ün ikinci kısmından da görüldüğü gibi DOLS es sonucuna göre ekonomik büyüme de kamu eğiim harcamalarını beklenildiği gibi poziif ve isaisiki olarak anlamlı bir şekilde ekilemekedir. Burada panel genelinde ekonomik büyümenin esnekliği %2.931 olarak hesaplanmışır. Yani 25 OECD ülkesinin genelinde ekonomik büyümedeki %1 lik bir arış kamu eğiim harcamaları üzerinde uzun dönemde yaklaşık olarak %2.931 lik bir arış meydana geirmekedir. Türkiye özelinde ekonomik büyümenin esneklik kasayısı %4,399 olarak hesaplanmışır. Yani Türkiye de ekonomik büyümedeki %1 arması kamu eğiim harcamaları üzerinde yaklaşık olarak %4.399 oranında poziif bir eki meydana geirmekedir. Tablo 4. Panel FMOLS Sonuçları ln GDPi i ln EDEX i ui ln EDEX i i ln GDPi ui Ülkeler FMOLS FMOLS Kasayı isaisiği Kasayı isaisiği Türkiye 0.20* * 8.30 Panel 0.25* * * %1 düzeyinde anlamlı 7 DOLS ve FMOLS es sonuçları ise Ras.v08 ekonomeri pake programları ile elde edilmişir. 7

8 Tablo 4 FMOLS es sonuçlarını gösermekedir. Yapılan FMOLS es sonucuna göre uzun dönemde kamu eğiim harcamaları ekonomik büyümeyi beklenildiği gibi poziif ve isaisiki olarak anlamlı bir şekilde ekilemekedir. Burada panel genelinde kamu eğiim harcamalarının esnekliği %0.25 olarak hesaplanmışır. Yani 25 OECD ülkesinin genelinde kamu eğiim harcamalarındaki %1 lik bir arış ekonomik büyüme üzerinde uzun dönemde yaklaşık olarak %0.25 lik bir arış meydana geirmekedir. Türkiye özelinde kamu eğiim harcamalarının esneklik kasayısı %0.20 olarak hesaplanmışır. Daha açık bir ifadeyle Türkiye de kamu eğiim harcamalarının %1 arması ekonomik büyüme üzerinde %0.20 oranında poziif bir eki meydana geirmekedir. Tablo 4 ün ikinci kısmından da görüldüğü gibi FMOLS es sonucuna göre ekonomik büyüme de kamu eğiim harcamalarını beklenildiği gibi poziif ve isaisiki olarak anlamlı bir şekilde ekilemekedir. Burada panel genelinde ekonomik büyümenin esnekliği %2.82 olarak hesaplanmışır. Yani 25 OECD ülkesinin genelinde ekonomik büyümedeki %1 lik bir arış kamu eğiim harcamaları üzerinde uzun dönemde yaklaşık olarak %2.82 lik bir arış meydana geirmekedir. Türkiye özelinde ekonomik büyümenin esneklik kasayısı ise %3.94 olarak hesaplanmışır. Başka bir ifadeyle Türkiye de ekonomik büyümedeki %1 arması kamu eğiim harcamaları üzerinde uzun dönemde yaklaşık olarak %3.94 oranında poziif bir eki meydana geirmekedir. Panel Nedensellik Bulguları ve Yorumu 8 Eğiim ile ekonomik büyüme arasındaki nedensellik ilişkisi Canning ve Pedroni (2008) arafından önerilen ve değişkenler arasındaki uzun dönem panel nedensellik ilişkisini ve bu ilişkinin kasayısını göseren yönem kullanılarak araşırılmışır. Söz konusu bu yönem değişkenler arasında uzun dönemde nedensellik ilişkisinin varlığının yönünün yanı sıra bu nedenselliğin işarei hakkında da bilgi vermesi bakımından önemlidir (Gülmez ve Yardımcıoğlu, 2012: 349). Tablo 5. Eğiim, Ekonomik Büyüme Panel Nedensellik Sonuçları 2 edui gdpi 1 gdpi edui 2 / 1 Kasayı isaisiği değeri Kasayı isaisiği değeri Medyan Lambda-Pearson 75.19* * Grup Oralama ** * %1 düzeyinde anlamlı, **%5 düzeyinde anlamlı Tablo 5 den de görüldüğü gibi yapılan nedensellik analizinde Lamda-Pearson isaisiğine göre panelin geneli için panel nedensellik sonuçları eğiim ve büyüme arasında iki yönlü nedensellik ilişkisini gösermekedir. Panel genelinde eğiim den büyümeye doğru nedenselliğin araşırıldığı ilk aşamada H0 hipoezi (Uzun dönem Nedensellik ilişkisi Yokur) %1 anlamlılık düzeyinde reddedilmekedir ve bu bağlamda panel nedensellik sonuçları, eğiimden ekonomik büyümeye doğru uzun dönemde nedensellik ilişkisinin varlığını gösermekedir. (75.19 [0.01]). Panel genelinde büyüme den eğiime doğru nedenselliğin araşırıldığı ikinci aşamada H0 hipoezi (Uzun dönem Nedensellik ilişkisi Yokur) %1 anlamlılık düzeyinde reddedilmekedir ve bu bağlamda panel nedensellik sonuçları, ekonomik büyümeden eğiime doğru uzun dönemde nedensellik ilişkisinin varlığını gösermekedir. ( [0.00]). Grup oralama isaisik değerleri ise eğiimden büyümeye nedensellik ilişkisini gösermezken büyümeden eğiime doğru %5 anlamlılık düzeyinde nedensellik ilişkisini gösermekedir. Her iki isaisik değerlerini birlike değerlendirdiğimizde, eğiim ve büyüme arasında karşılıklı bir nedensellik ilişkisi mevcuur. Tarışma ve Sonuç Bu çalışmada 25 OECD ülkesi verisi kullanılarak eğiim ile ekonomik büyüme arasındaki karşılıklı ilişki araşırılmışır. Çalışmada, panel birim kök analizinde kullanılmış olan serilerin birincil farklarının durağan oldukları [] görülmüşür. Eğiim harcamaları (lnedex) ve ekonomik büyüme 8 Tes sonuçları E-views 7.0 ekonomeri pake programı ile elde edilmişir. 8

9 (lngdp) değişkenleri [] seviyesinde durağan oldukları için ikinci aşama olan Eşbüünleşme Tesine geçilmişir. Bu seriler arasındaki uzun dönemli ilişki Pedroni ve Kao eşbüünleşme esleri ile incelenmiş ve her iki değişkenin uzun dönemde eşbüünleşme ilişkisine sahip olduğu sonucuna ulaşılmışır. Bu bağlamda uzun dönemde eğiim harcamaları ve ekonomik büyüme değişkenleri arasında poziif ve anlamlı bir ilişkinin olduğu espi edilmişir. Değişkenler arasında espi edilen uzun dönem eşbüünleşme ilişkisinin kasayıları FMOLS ve DOLS yönemleri ile araşırılmışır. Yapılan DOLS es sonucuna göre kamu eğiim harcamalarının milli gelir esnekliği olarak hesaplanmışır. Yani 25 OECD ülkesinin genelinde kamu eğiim harcamalarındaki %1 lik bir arış, ekonomik büyüme üzerinde uzun dönemde yaklaşık olarak %0.283 lık bir arış meydana geirmekedir. Ayrıca DOLS sonucuna göre panel genelinde ekonomik büyümenin kamu eğiim harcamaları esnekliği ise olarak hesaplanmışır. Başka bir ifadeyle 25 OECD ülkesinin genelinde ekonomik büyümedeki %1 lik bir arış, kamu eğiim harcamaları üzerinde uzun dönemde yaklaşık olarak %2.931 lik bir arış meydana geirmekedir. Yapılan FMOLS es sonucuna göre panel genelinde kamu eğiim harcamalarının milli gelir esnekliği 0.25 olarak hesaplanmışır. Yani 25 OECD ülkesinin genelinde kamu eğiim harcamalarındaki %1 lik bir arış, ekonomik büyüme üzerinde uzun dönemde yaklaşık olarak %0.25 lik bir arış meydana geirmekedir. Ayrıca FMOLS es sonucuna göre panel genelinde ekonomik büyümenin kamu eğiim harcamaları esnekliği 2.82 olarak hesaplanmışır. Daha açık bir ifadeyle 25 OECD ülkesinin genelinde ekonomik büyümedeki %1 lik bir arış, kamu eğiim harcamaları üzerinde uzun dönemde yaklaşık olarak %2.82 lik bir arış meydana geirmekedir. Hem DOLS hem de FMOLS es sonuçları birbirleri ile uarlıdır. Türkiye ye ilişkin yapılan DOLS es sonucuna göre kamu eğiim harcamalarının milli gelir esnekliği olarak hesaplanmışır. Yani Türkiye de kamu eğiim harcamalarındaki %1 lik bir arış, ekonomik büyüme üzerinde uzun dönemde yaklaşık olarak %0.209 luk bir arış meydana geirmekedir. Ekonomik büyümenin kamu eğiim harcamaları esnekliği ise olarak hesaplanmışır. Başka bir ifadeyle ekonomik büyümedeki %1 lik bir arış, kamu eğiim harcamaları üzerinde uzun dönemde yaklaşık olarak %4.399 luk bir arış meydana geirmekedir. Yapılan FMOLS es sonucuna göre ise kamu eğiim harcamalarının milli gelir esnekliği 0.20 olarak hesaplanmışır. Kamu eğiim harcamalarındaki %1 lik bir arış, ekonomik büyüme üzerinde uzun dönemde yaklaşık olarak %0.20 lik bir arış meydana geirmekedir. Ekonomik büyümenin kamu eğiim harcamaları esnekliği 3.94 olarak hesaplanmışır. Daha açık bir ifadeyle Türkiye de ekonomik büyümedeki %1 lik bir arış, kamu eğiim harcamaları üzerinde uzun dönemde yaklaşık olarak %3.94 lük bir arış meydana geirmekedir. Yapılan nedensellik araşırmalarından Lamda-Pearson isaisiğine göre, panelin geneli için panel nedensellik sonuçları eğiim ve büyüme arasında iki yönlü nedensellik ilişkisini göserirken Grup oralama isaisik değerleri büyümeden eğiime doğru %5 anlamlılık düzeyinde ek yönlü bir nedensellik ilişkisini gösermekedir. Sonuç olarak, yapılan çalışmada kamu eğiim harcamaları ve ekonomik büyüme değişkenleri beklendiği gibi birbirlerini poziif olarak ekilemekedir. Ancak ekonomik büyümenin kamu eğiim harcamaları üzerindeki ekisi daha büyükür. Bu durum, ekonomik büyüme ile aran kamu gelirleri (özellikle vergi gelirleri) dolayısıyla devlelerin kamu eğiim harcamalarına büçelerinden daha fazla kaynak ayırdığı, ekonominin büyüme dönemlerinde kamu eğiim hizmelerine olan alebin arması şeklinde yorumlanabilir 9. Kamu eğiim harcamalarının ekonomik büyüme üzerindeki ekisi poziif olmasına rağmen daha düşük oranda bulunması, bu çalışmada sadece kamu eğiim harcamalarının dikkae alınması ve eğiime yönelik yapılan özel harcamaların dikkae alınmamasına bağlanabilir. Kuşkusuz özel eğiim harcamalarının da dikkae alınması eğiimin büyüme üzerindeki ekisini arırabilecekir. Bu bağlamda sürdürülebilir bir ekonomik büyüme sağlama arzusunda olan ülkelerin eğiime daha fazla kaynak ayırması önerilebilir. 9 Kuşkusuz ekonominin büyüme dönemlerinde özel eğiime yönelik alebin arması da söz konusu olabilir. 9

10 Kaynakça Abu-Qarn, A.S. & Abu-Bader, S. (2007). Sources of Growh Revisied: Evidence from Seleced MENA Counries. World Developmen. Vol.35, Alundemir, M. E. (2008). Eğiim Harcamalarında Türkiye ve OECD Ülkeleri. Uludağ Üniversiesi İkisadi ve İdari Bilimler Fakülesi Dergisi, 27 (2), Al-Yousif, Y. K. (2008). Educaion Expendiure and Economic Growh: Some Empirical Evidence from he GCC Counries. The Journal of Developing Areas. 42, Aseriou, D. & Agiomirgianakis, G.M. (2001). Human Capial and Economic Growh-Time Series Evidence from Greece. Journal of Policy Modelling, Ay, A. & Yardımcı, P. (2008). Türkiye de Beşeri Sermaye Birikimine Dayalı Ak Tipi İçsel Ekonomik Büyümenin Var Modeli ile Analizi ( ). Maliye Dergisi, Sayı:155, Temmuz-Aralık, Badibanga, T. M. (2010). Essays on Economic Growh, Educaion, and he Disribuion of Income: A Srucural Analysis for hecase of Souh Africa. A Disseraion Submied To The Faculy Of The Graduae School Of The Universiy Of Minnesoa. Baldacci, E., Clemens, B., Gupa, S. & Cui, Q. (2008). Social Spending, Human Capial, and Growhin Developing Counries. World Developmen, 36, (8), Balagi, B. H. (2011). Economerics. Fifh Ediion, Springer, New York. Balagi, B. H., Bai, H. & Kao, C. (2000). Nonsaionary Panels, Coinegraion in panels: A Survey. Cener for Policy Research Working Paper No. 16, hp:// arihinde indirilmişir. Barro, R. J. & Lee, J. -W. (1994). Sources of economic growh, Carnegie-Rocheser Conference Series on Public Policy, 40, Barro, R. J. (1991). Economic Growh in a Cross Secion of Counries. The Quarerly Journal of Economics.106, Barro, R. J. (2001). Human Capial and Growh. American Economic Review, 91, Barro, R. J., & Lee, J. -W. (2010). A new daa se of educaional aainmen in he world, Cambridge, MA, Naional Bureau of Economic Research. Barro, R. J., & Lee, J.-W. (1993). Inernaional comparisons of educaional aainmen. Journal of Moneary Economics. 32, Benhabib, J., & Spiegel, M. M. (1994). The role of human capial in economic developmen: Evidence from aggregae cross-counry daa. JOURNAL OF MONETARY ECONOMICS. 34, Breiung, J. (2000). The Local Power of Some Uni Roo Tess for PanelDaa, in: B. Balagi (ed.), Nonsaionary Panels, Panel Coinegraion, and Dynamic Panels, Advances in Economerics, Vol. 15, JAI: Amserdam, Canning D. & Pedroni, P. (2008). Infrasrucure, Long-Run Economic Growh And Causaliy Tess For Coinegraed Panels. The Mancheser School Vol 76 No. 5 Special Issue Chuang, Y. (1999). The Role of Human Capial in Economic Developmen: Evidence from Taiwan. Asian Economic Journal, 13 (2), Ergen, H. (1999). Türkiye de Eğiimin Ekonomik Büyümeye Ekisi. Ekonomik Yaklaşım Dergisi, Cil 10, Sayı 35. Gujarai, D. N. (2004). Basic Economerics, Fourh Ediion, New York: The McGraw-Hill. Gülmez, A., & Yardımcıoğlu, F. (2012). OECD Ülkelerinde Ar-Ge Harcamaları ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Panel Eşbüünleşme ve Panel Nedensellik Analizi ( ). Maliye Dergisi, Temmuz- Aralık 2012, Sayı 163, Gülmez, A., & Yardımcıoğlu, F. (2013). BRICS Ülkeleri ile Türkiye nin Ekonomik Büyümesinde Ulusal ve Yabancı Tasarrufların Ekisi: Panel Veri Analizi. C.Ü. İkisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cil 14, Sayı 1,

11 Güngör, N. D. (1997). Educaion and Economic Growh in Turkey : A Panel Sudy. METU Sudies In Developmen, 24, Güvenek, B. & Alpekin, V. (2010). Enerji Tükeimi ve Büyüme İlişkisi: OECD Ülkelerine İlişkin Bir Panel Veri Analizi. Enerji, Piyasa ve Düzenleme, Cil:1, Sayı:2, Gyimah-Brempong, K., Paddison, O. & Miiku, W. (2006). Higher Educaion and Economic Growh in Africa. Journal of Developmen Sudies, 42, Gylfason, T. & Zoega, G. (2003) "Educaion, Social Equaliy and Economic Growh: A View of he Landscape", CESifo Economic Sudies, 49, Harbison, F. H. & Myers, C. A. (1964). Educaion, Manpower, and Economic Growh; Sraegies of Human Resource Developmen. New York, McGraw-Hill. Hojo, M. (2002). An Indirec Effec of Educaion on Growh. Economics Leers, 80(1): Im, K. S. Pesaran, M. H. & Shin, Y., (2003), Tesing for uni roos in heerogeneous panels. Journal of Economerics, 115, Islam, T. S., Wadud, M. A. & Islam, Q.B.T. (2007). Relaionship Beween Educaion and GDP Growh: a Muivariae Causaliy Analysis for Bangladesh. Economics Bullein, Vol. 3, No. 35, 1-7. Keller, K. R. I. (2006). Invesmen in Primary, Secondary, and Higher Educaion and he Effecs on Economic Growh. Conemporary Economic Policy. 24, Kök, R. & Şimşek, N. (2006). Endisri-içi Dış Ticare, paenler ve uluslararası eknolojik yayılma. UEK- TEK 2006 Uluslararası Ekonomi Konferansı, Türkiye Ekonomi Kurumu, Ankara, Eylül Kök, R., İspir, M. S. & Arı, A. (2010). Zengin Ülkelerden Azgelişmiş Ülkelere Kaynak Akarma mekanizmasının Gerekliliği ve Evrensel Bölüşüm Parameresi üzerine Bir Deneme. 2. Uluslararası Ekonomi Konferansı, Türkiye Ekonomi Kurumu, Kıbrıs. Lau, L. J., Jamison, D. T., Liu, S.-C. & Rivkin, S. (1993). Educaion and Economic Growh: Some Cross- Secional Evidence from Brazil. Journal of Developmen Economics, Sayı 41, Lau, L.J., Jamison, D.T. & Loua, F.F. (1991). Educaion and Produciviy in Developing Counries: An Aggregae Producion Funcion Approach. Working Paper No. 612, World Bank. Levin, A., Lin, C. & Chu, C.J., (2002). Uni roo ess in panel daa: Asympoic and finiesample properies. Journal of Economerics, 108, Levine, R. & Renel, D. (1992). A Sensiiviy Analysis of Cross-Counry Growh Regressions. The American Economic Review. 82 (4), Li, H. & Huang, L. (2009). Healh, Educaion, and Economic Growh in China: Empirical Findings and Implicaions. China Economic Review, 20, Lucas, R. (1988). On he mechanics of economic developmen. Journal of Moneary Economics. 22, Maddala, G.S. & Shaowen, W. (1999). Comparaive Sudy of Uni Roo Tess Wih Panel Daa and a New Simple Tes. Oxford Bullein of Economics and Saisics, Special Issue, 61, Mark, C. & Sul, D. (2003). Coinegraion Vecor Esimaion by Panel DOLS and Long Run Money Demeand. Oxford Bullein of Economics and Saisics, 65 (5), Musila, J. W. & Belassi, W. (2004). The Impac of Educaion Expendiures on Economic Growh in Uganda: Evidence from Time Series Daa. The Journal of Developing Areas, 38, O Neill, D. (1995). Educaion and Income Growh: Implicaions for Cross-Counry Inequaliy. Journal of Poliical Economy, Cil 103, Sayı 6, Özsoy, C. (2008). Türkiye de Eğiim ve İkisadi Büyüme Arasındaki İlişkinin Var Modeli İle Analizi. hp:// den arihinde indirilmişir. Pazarlıoğlu, V. & Kiren Gürler, Ö. (2007). Telekomünikasyon Yaırımları ve Ekonomik Büyüme: Panel Veri Yaklaşımı. Finans Poliik ve Ekonomik Yorumlar, Yıl: 44, Sayı: 508, Pedroni, P. (2000). Fully-Modified OLS for Heerogeneous Coinegraed Panels. Advancesin Economerics, 15,

12 Pedroni, P. (2001). Purchasing power pariy ess in coinegraed panels. Review of Economics and Saisics, 83, Pradhan, R.P. (2009). Educaion and Economic Growh in India: Using Error correcion Modelling. Inernaional Research Journal of Finance and Economics, 1, Psacharopoulos, G. & Woodhall, M. (1985). Educaion for Developmen: An Analysis of Invesmen Choices, World Bank Publicaion. New York: Oxford Universiy Press. Ranis, G., Sewar, F. & Ramirez, A. (2000). Economic Growh and Human Developmen. World Developmen, 28(2), Savaşan, F. & Çeinaş, H. (2008). Kamu Sağlık-Eğiim Harcamaları ve Büyüme. 24. Türkiye Maliye Sempozyumu, Mayıs, Belek/Analya. Saygılı, Ş., Cihan, C. & Yavan, Z. A. (2005). Eğiim ve Büyüme. İçinde: Türkiye için Sürdürülebilir Büyüme Sraejileri Konferansı, Tarışma Tebliğleri, TÜSİAD-Koç Üniversiesi, EAF, Haziran, Saygılı, Ş., Cihan, C. & Yavan, Z. A. (2006). Eğiim ve Sürdürülebilir Büyüme Türkiye Deneyimi, Riskler ve Fırsalar. TÜSİAD Büyüme Sraejileri Dizisi No: 7, Yayın No. TÜSİAD-T/ , İsanbul. Self, S. & Grabowski, R. (2004). Does Educaion a All Levels Cause Growh? India, a Case Sudy. Economics of Educaion Review, 23, Tallman, E. & Wang, P. (1994). Human Capial and Endogenous Growh: Evidence from Taiwan. Journal of Moneary Economics, 34(3): Temple, J. (1999). A Posiive Effec of Human Capial on Growh. Economics Leers, 65, s Tilak, J. B. G. (1989). Educaion and is relaion o economic growh, povery, and income disribuion: pas evidence and furher analysis. Washingon, D.C., World Bank Paper 46. Tomul, E. (2011). Educaional Inequaliy in Turkey: An Evaluaion by Gini Index. Educaion and Science, 36 (160), Türkmen, F. (2002). Eğiimin Ekonomik ve Sosyal Faydaları ve Türkiye de Eğiim- Ekonomik Büyüme İlişkisinin Araşırılması. Ankara: DPT, Uzmanlık Tezi. Yayın no: DPT: Sosyal Sekörler ve Koordinasyon Genel Müdürlüğü. Webber, D. J. (2002). Policies o Simulae Growh: Should We Inves in Healh or Educaion?. Applied Economics, 34, Wolff, E. N. (2001). The Role of Educaion in he Poswar Produciviy Convergence among OECD Counries. Indusrial and Corporae Change, 10(3), Woodhall, M. (1987). Economics of Educaion: A Review. In: G. Psacharopoulos, Economics of Educaion: Research and Sudies, Pergamon Press, Oxford, 1-7. Yardımcı, P. (2006). İçsel Büyüme Ve Türkiye de İçsel Büyümeyiekileyen Fakörlerin Ampirik Analizi. Basılmamış Dokora Tezi, T. C. Selçuk Üniversiesi Sosyal Bilimler Ensiüsü İkisa Ana Bilim Dalı, Konya. Yardımcıoğlu F., & Gülmez, A. (2013). OPEC Ülkelerinde Hollanda Hasalığı: Perol Fiyaları ve Ekonomik Büyüme İlişkisinin Ekonomerik Bir Analizi. Sosyoekonomi, Yıl 9, Sayı 19/2013-1, Yildirim, N., Deniz. H., & Hepsag. A. (2011). Do public educaion expendiures really lead o economic growh? Evidence from Turkey. Inernaional Research Journal of Finance and Economics. 65, Yılmaz, M. (2008). Gelişmeke Olan Ülkelerde Doğrudan Yabancı Yaırımlar-Ekonomik Büyüme İlişkisi Panel Veri Analizi. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, T.C. Dokuz Eylül Üniversiesi sosyal Bilimler Ensiüsü, İkisa Anabilim Dalı, İzmir. 12

İŞSİZLİK VE İNTİHAR İLİŞKİSİ: 1975 2005 VAR ANALİZİ Ferhat TOPBAŞ *

İŞSİZLİK VE İNTİHAR İLİŞKİSİ: 1975 2005 VAR ANALİZİ Ferhat TOPBAŞ * İşsizlik ve İnihar İlişkisi: 1975 2005 Var Analizi 161 İŞSİZLİK VE İNTİHAR İLİŞKİSİ: 1975 2005 VAR ANALİZİ Ferha TOPBAŞ * ÖZET İşsizlik, birey üzerinde olumsuz birçok soruna neden olan karmaşık bir olgudur.

Detaylı

YAPISAL KIRILMA DURUMUNDA SAĞLIK HARCAMALARI VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİ: TÜRKİYE ÜZERİNE BİR UYGULAMA

YAPISAL KIRILMA DURUMUNDA SAĞLIK HARCAMALARI VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİ: TÜRKİYE ÜZERİNE BİR UYGULAMA Elecronic Journal of Vocaional Colleges December/Aralık 2012 YAPISAL KIRILMA DURUMUNDA SAĞLIK HARCAMALARI VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİ: TÜRKİYE ÜZERİNE BİR UYGULAMA Muhammed TIRAŞOĞLU 1 Burcu YILDIRIM 2

Detaylı

TÜRKİYE DE EKONOMİK BÜYÜME VE DÖVİZ KURU CARİ AÇIK ÜZERİNDE ETKİLİ MİDİR? BİR NEDENSELLİK ANALİZİ

TÜRKİYE DE EKONOMİK BÜYÜME VE DÖVİZ KURU CARİ AÇIK ÜZERİNDE ETKİLİ MİDİR? BİR NEDENSELLİK ANALİZİ ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, Cil 3, Sayı 6, 2007, ss. 8 88. TÜRKİYE DE EKONOMİK BÜYÜME VE DÖVİZ KURU CARİ AÇIK ÜZERİNDE ETKİLİ MİDİR? BİR NEDENSELLİK ANALİZİ Arş.Gör. Erman ERBAYKAL Balıkesir Üniversiesi

Detaylı

YAPISAL KIRILMALAR VE KARBON EMİSYONU: KITA AVRUPA ÜLKELERİ İÇİN AMPİRİK BİR UYGULAMA. Ali ACARAVCI

YAPISAL KIRILMALAR VE KARBON EMİSYONU: KITA AVRUPA ÜLKELERİ İÇİN AMPİRİK BİR UYGULAMA. Ali ACARAVCI Dergisi YAPISAL KIRILMALAR VE KARBON EMİSYONU: KITA AVRUPA ÜLKELERİ İÇİN AMPİRİK BİR UYGULAMA Ali ACARAVCI Musafa Kemal Üniversiesi, İkisadi ve İdari Bilimler Fakülesi acaravci@homail.com ÖZET Bu çalışma,

Detaylı

TÜRKİYE DE ELEKTRİK TÜKETİMİ, İSTİHDAM VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİ

TÜRKİYE DE ELEKTRİK TÜKETİMİ, İSTİHDAM VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİ Süleyman Demirel Üniversiesi İkisadi ve İdari Bilimler Fakülesi Dergisi Y.2011, C.16, S.1 s.349-362. Suleyman Demirel Universiy The Journal of Faculy of Economics and Adminisraive Sciences Y.2011, Vol.16,

Detaylı

BİRİM KÖK TESTLERİNDE YAPISAL KIRILMA ZAMANININ İÇSEL OLARAK BELİRLENMESİ PROBLEMİ: ALTERNATİF YAKLAŞIMLARIN PERFORMANSLARI

BİRİM KÖK TESTLERİNDE YAPISAL KIRILMA ZAMANININ İÇSEL OLARAK BELİRLENMESİ PROBLEMİ: ALTERNATİF YAKLAŞIMLARIN PERFORMANSLARI BİRİM KÖK TESTLERİNDE YAPISAL KIRILMA ZAMANININ İÇSEL OLARAK BELİRLENMESİ PROBLEMİ: ALTERNATİF YAKLAŞIMLARIN PERFORMANSLARI Arş. Gör. Furkan EMİRMAHMUTOĞLU Yrd. Doç. Dr. Nezir KÖSE Arş. Gör. Yeliz YALÇIN

Detaylı

Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan ve Türkiye'de İktisadi Özgürlük ve İstihdam İlişkisi: Bir Panel Veri Analizi

Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan ve Türkiye'de İktisadi Özgürlük ve İstihdam İlişkisi: Bir Panel Veri Analizi SESSION 3B: Ora Asya Ekonomileri 07 Azerbaycan, Kazakisan, Kırgızisan ve Türkiyede İkisadi Özgürlük ve İsihdam İlişkisi: Bir Panel Veri Analizi Prof. Dr. Ekrem Erdem (Erciyes Universiy, Turkey) Ass. Prof.

Detaylı

Sabit Sermaye Yatırımları ve Ekonomik Büyüme: Ampirik Bir Analiz

Sabit Sermaye Yatırımları ve Ekonomik Büyüme: Ampirik Bir Analiz Sabi Sermaye Yaırımları ve Ekonomik Büyüme: Ampirik Bir Analiz Mura ÇETİN Doç. Dr., Bozok Üniversiesi, İİBF İkisa Bölümü mura.cein@bozok.edu.r Sabi Sermaye Yaırımları ve Ekonomik Büyüme: Ampirik Bir Analiz

Detaylı

Türkiye Ekonomisinde Enerji Tüketimi ve Ekonomik Büyüme

Türkiye Ekonomisinde Enerji Tüketimi ve Ekonomik Büyüme Türkiye Ekonomisinde Enerji Tükeimi ve Ekonomik Büyüme Mehme MUCUK * Doğan UYSAL ** Öze Genel olarak enerji, ekonomik ve endüsriyel kalkınma için önemli bir girdi kabul edilmekedir. Ancak enerjinin bazı

Detaylı

İŞSİZLİK VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİNDE ASİMETRİ ASYMMETRY IN THE RELATIONSHIP BETWEEN UNEMPLOYMENT AND ECONOMIC GROWTH

İŞSİZLİK VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİNDE ASİMETRİ ASYMMETRY IN THE RELATIONSHIP BETWEEN UNEMPLOYMENT AND ECONOMIC GROWTH Doğuş Üniversiesi Dergisi, (), 57-65 İŞSİZLİK VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİNDE ASİMETRİ ASYMMETRY IN THE RELATIONSHIP BETWEEN UNEMPLOYMENT AND ECONOMIC GROWTH Serve CEYLAN Giresun Üniversiesi İİBF, İkisa

Detaylı

PETROL FİYATLARININ BORSA İSTANBUL SANAYİ FİYAT ENDEKSİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ

PETROL FİYATLARININ BORSA İSTANBUL SANAYİ FİYAT ENDEKSİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ PETROL FİYATLARININ BORSA İSTANBUL SANAYİ FİYAT ENDEKSİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ Yrd.Doç.Dr. Cüney KILIÇ Çanakkale Onsekiz Mar Üniversiesi Biga İ.İ.B.F., İkisa Bölümü Yrd.Doç.Dr. Yılmaz BAYAR Karabük Üniversiesi

Detaylı

Türkiye nin İthalat ve İhracat Bağımlılığı: Seçilmiş Ülke Örnekleri Üzerine Ampirik Bir Uygulama

Türkiye nin İthalat ve İhracat Bağımlılığı: Seçilmiş Ülke Örnekleri Üzerine Ampirik Bir Uygulama EGE AKADEMİK BAKIŞ / EGE ACADEMIC REVIEW Cil: 3 Sayı: 2 Nisan 203 ss. 9-208 Türkiye nin İhala ve İhraca Bağımlılığı: Seçilmiş Ülke Örnekleri Üzerine Ampirik Bir Uygulama Dependency of Impor and Expor of

Detaylı

Birim Kök Testleri 3/24/2016. Bir stokastik sürecin birim kök içerip içermediğini nasıl anlarız? Hatırlarsak aşağıdaki AR(1) sürecinde

Birim Kök Testleri 3/24/2016. Bir stokastik sürecin birim kök içerip içermediğini nasıl anlarız? Hatırlarsak aşağıdaki AR(1) sürecinde Yıldız Teknik Üniversiesi İkisa Bölümü Ekonomeri II Ders Noları Ders Kiabı: J.M. Wooldridge, Inroducory Economerics A Modern Approach, 2nd. ed., 2002, Thomson Learning. Zaman Serisi Modelleri: Birim Kök

Detaylı

Türkiye nin Kabuklu Fındık Üretiminde Üretim-Fiyat İlişkisinin Koyck Yaklaşımı İle Analizi

Türkiye nin Kabuklu Fındık Üretiminde Üretim-Fiyat İlişkisinin Koyck Yaklaşımı İle Analizi TÜRK TARIM ve DOĞA BİLİMLERİ DERGİSİ TURKISH JOURNAL of AGRICULTURAL and NATURAL SCIENCES www.urkjans.com Türkiye nin Kabuklu Fındık Üreiminde Üreim-Fiya İlişkisinin Koyck Yaklaşımı İle Analizi Şenol ÇELİK*

Detaylı

Yükseköğretimin Büyümeye Etkisi: Eşbütünleşme Analizi The Effect of Higher Education on Growth: A Cointegration Analysis

Yükseköğretimin Büyümeye Etkisi: Eşbütünleşme Analizi The Effect of Higher Education on Growth: A Cointegration Analysis SESSION 2B: Kalkına 323 Yükseköğreiin Büyüeye Ekisi: Eşbüünleşe Analizi The Effec of Higher Educaion on Growh: A Coinegraion Analysis Ass. Prof. Dr. Mura Musafa Kuluürk (Çankırı Karaekin Universiy, Turkey)

Detaylı

Erkan Özata 1. Econometric Investigation of the Relationships Between Energy Consumption and Economic Growth in Turkey

Erkan Özata 1. Econometric Investigation of the Relationships Between Energy Consumption and Economic Growth in Turkey 1 Öze: Ülkelerin ekonomik ve sosyal gelişmelerinin sürükleyici unsuru ve en emel gereksinimlerinden biri enerjidir. Đş yapma kapasiesi olarak anımlanan enerjiye gelişmiş ülkelerle birlike, gelişmek iseyen

Detaylı

Zaman Serisi Modelleri: Birim Kök Testleri, Eşbütünleşme, Hata Düzeltme Modelleri

Zaman Serisi Modelleri: Birim Kök Testleri, Eşbütünleşme, Hata Düzeltme Modelleri Yıldız Teknik Üniversiesi İkisa Bölümü Ekonomeri II Ders Noları Ders Kiabı: J.M. Wooldridge, InroducoryEconomericsA Modern Approach, 2nd. ed., 2002, Thomson Learning. Zaman Serisi Modelleri: Birim Kök

Detaylı

24.05.2010. Birim Kök Testleri. Zaman Serisi Modelleri: Birim Kök Testleri, Eşbütünleşme, Hata Düzeltme Modelleri

24.05.2010. Birim Kök Testleri. Zaman Serisi Modelleri: Birim Kök Testleri, Eşbütünleşme, Hata Düzeltme Modelleri Yıldız Teknik Üniversiesi İkisa Bölümü Ekonomeri II Ders Noları Ders Kiabı: J.M. Wooldridge, Inroducory Economerics A Modern Approach, 2nd. ed., 2002, Thomson Learning. Zaman Serisi Modelleri: Birim Kök

Detaylı

Hisse Senedi Fiyatlarıyla Yabancı İşlem Hacmi Arasında Nedensellik:

Hisse Senedi Fiyatlarıyla Yabancı İşlem Hacmi Arasında Nedensellik: Hisse Senedi Fiyalarıyla abancı İşlem Hacmi Arasında Nedensellik: Toda-amamoo aklaşımı Dr. Cüney AKAR Balıkesir Üniversiesi, Bandırma İİBF. Öze Bu çalışmada İsanbul Menkul Kıymeler Borsasında (İMKB) IMKB100

Detaylı

AYÇİÇEK VE SOYA YAĞI İTHALAT TALEBİNİN ANALİZİ

AYÇİÇEK VE SOYA YAĞI İTHALAT TALEBİNİN ANALİZİ AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ ZİRAAT FAKÜLTESİ DERGİSİ,, 15(),71-79 AYÇİÇEK VE SOYA YAĞI İTHALAT TALEBİNİN ANALİZİ Selim Adem HATIRLI Vecdi DEMİRCAN Ali Rıza AKTAŞ Süleyman Demirel Üniversiesi Ziraa Fakülesi Tarım

Detaylı

Mevsimsel Kointegrasyon Analizi: Güney Afrika Örneği. Seasonal Cointegration Analysis: Example of South Africa

Mevsimsel Kointegrasyon Analizi: Güney Afrika Örneği. Seasonal Cointegration Analysis: Example of South Africa Gazi Üniversiesi Sosyal Bilimler Dergisi Vol/Cil 3, No/Sayı 6, 216 Mevsimsel Koinegrasyon Analizi Güney Afrika Örneği Jeanine NDIHOKUBWAYO Yılmaz AKDİ Öze Bu çalışmada 1991-2134 dönemi Güney Afrika ekonomik

Detaylı

Eurasian Journal of Researches in Social and Economics Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi ISSN:

Eurasian Journal of Researches in Social and Economics Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi ISSN: Eurasian Journal of Researches in Social and Economics Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araşırmaları Dergisi ISSN:2148-9963 www.asead.com Dr. Merer MERT Gazi Üniversiesi, İİBF, İkisa Bölümü merermer@gazi.edu.r

Detaylı

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Sayı: 2010-8 / 24 Mayıs 2010 EKONOMİ NOTLARI

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Sayı: 2010-8 / 24 Mayıs 2010 EKONOMİ NOTLARI Türkiye Cumhuriye Merkez Bankası Sayı: 2010-8 / 24 Mayıs 2010 EKONOMİ NOTLARI TCMB Faiz Kararlarının Piyasa Faizleri Ve Hisse Senedi Piyasaları Üzerine Ekisi Mura Duran Refe Gürkaynak Pınar Özlü Deren

Detaylı

NET YABANCI İŞLEM HACMİ İLE HİSSE SENEDİ GETİRİLERİ ARASINDA UZUN DÖNEMLİ İLİŞKİ VAR MIDIR? Cüneyt AKAR (*)

NET YABANCI İŞLEM HACMİ İLE HİSSE SENEDİ GETİRİLERİ ARASINDA UZUN DÖNEMLİ İLİŞKİ VAR MIDIR? Cüneyt AKAR (*) NET YABANCI İŞLEM HACMİ İLE HİSSE SENEDİ GETİRİLERİ ARASINDA UZUN DÖNEMLİ İLİŞKİ VAR MIDIR? Cüney AKAR (*) Öze: Bu çalışmada ne yabancı işlem hacmiyle hisse senedi geirileri arasında uzun dönemli bir ilişkinin

Detaylı

PARA ARZININ ÇIKTI ÜZERİNE ETKİLERİ

PARA ARZININ ÇIKTI ÜZERİNE ETKİLERİ Marmara Üniversiesi İ.İ.B.F. Dergisi YIL 2007, CİLT XXIII, SAYI 2 PARA ARZININ ÇIKTI ÜZERİNE ETKİLERİ Öze Araş. Gör. Burak Güriş * Araş. Gör. Burcu Kıran * Çalışmada para arzının çıkı üzerindeki ekileri

Detaylı

SAĞLIK HARCAMALARI İKTİSADİ BÜYÜME İLİŞKİSİ ÜZERİNE EKONOMETRİK BİR İNCELEME

SAĞLIK HARCAMALARI İKTİSADİ BÜYÜME İLİŞKİSİ ÜZERİNE EKONOMETRİK BİR İNCELEME The Journal of Knowledge Economy & Knowledge Managemen 2009, Volume IV Spring SAĞLIK HARCAMALARI İKTİSADİ BÜYÜME İLİŞKİSİ ÜZERİNE EKONOMETRİK BİR İNCELEME İbrahim Güran YUMUŞAK Durmuş Çağrı YILDIRIM ÖZET

Detaylı

Şeyma Çalışkan Çavdar Yildiz Technical University ISSN : 1308-7444 scavdar@yildiz.edu.tr 2010 www.newwsa.com Istanbul-Turkey

Şeyma Çalışkan Çavdar Yildiz Technical University ISSN : 1308-7444 scavdar@yildiz.edu.tr 2010 www.newwsa.com Istanbul-Turkey ISSN:1306-3111 e-journal of New World Sciences Academy 2011, Volume: 6, Number: 4, Aricle Number: 3C0085 SOCIAL SCIENCES Received: May 2011 Acceped: Ocober 2011 Şeyma Çalışkan Çavdar Series : 3C Yildiz

Detaylı

A Study on the Estimation of Supply Response of Cotton in Cukurova Region

A Study on the Estimation of Supply Response of Cotton in Cukurova Region MPRA Munich Personal RePEc Archive A Sudy on he Esimaion of Suly Resonse of Coon in Cukurova Region Erkan Akas Faculy of Economics & Admin.Sciences a BIGA 2006 Online a h://mra.ub.uni-muenchen.de/8648/

Detaylı

Türkiye de Dış Borçlanma-Ekonomik Büyüme İlişkisi: 1990-2013 Dönemi

Türkiye de Dış Borçlanma-Ekonomik Büyüme İlişkisi: 1990-2013 Dönemi Türkiye de Dış Borçlanma-Ekonomik Büyüme İlişkisi: 1990-2013 Dönemi Türkiye de Dış Borçlanma-Ekonomik Büyüme İlişkisi: 1990-2013 Dönemi Temel GÜRDAL Hakan YAVUZ Öz Bu çalışmada Türkiye de dış borçlanma

Detaylı

Türkiye de Petrol Tüketimi İle Reel GSYİH Arasındaki Uzun Dönem İlişkinin Johansen Eş-Bütünleşme Yöntemi İle Analiz Edilmesi

Türkiye de Petrol Tüketimi İle Reel GSYİH Arasındaki Uzun Dönem İlişkinin Johansen Eş-Bütünleşme Yöntemi İle Analiz Edilmesi Volume 5 Number 2 2014 pp. 47-60 ISSN: 1309-2448 www.berjournal.com Türkiye de Perol Tükeimi İle Reel GSYİH Arasındaki Uzun Dönem İlişkinin Johansen Eş-Büünleşme Yönemi İle Analiz Edilmesi Reşa Ceylana

Detaylı

Birim Kök Testleri. Random Walk. Bir stokastiksürecin birim kök içerip içermediğini nasıl anlarız? Hatırlarsak aşağıdaki AR(1) sürecinde

Birim Kök Testleri. Random Walk. Bir stokastiksürecin birim kök içerip içermediğini nasıl anlarız? Hatırlarsak aşağıdaki AR(1) sürecinde Yıldız Teknik Üniversiesi İkisa Bölümü Ekonomeri II Ders Noları Ders Kiabı: J.M. Wooldridge, Inroducory Economerics A Modern Approach, 2nd. ed., 02, Thomson Learning. Zaman Serisi Modelleri: Birim Kök

Detaylı

OECD ÜLKELERİNDE SATINALMA GÜCÜ PARİTESİ: PANEL EŞBÜTÜNLEME YAKLAŞIMI

OECD ÜLKELERİNDE SATINALMA GÜCÜ PARİTESİ: PANEL EŞBÜTÜNLEME YAKLAŞIMI Marmara Üniversiesi İ.İ.B.F. Dergisi YIL 2009, CİLT XXVI, SAYI 1 OECD ÜLKELERİNDE SATINALMA GÜCÜ PARİTESİ: PANEL EŞBÜTÜNLEME YAKLAŞIMI Doç. Dr. Ebru ÇAĞLAYAN 1 Nazan ŞAK 2 Öze Bu çalışma OECD ülkeleri

Detaylı

C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt 11, Sayı 1, 2010 141

C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt 11, Sayı 1, 2010 141 C.Ü. İkisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cil 11, Sayı 1, 2010 141 BİR MALİYE POLİTİKASI ARACI OLARAK BORÇLANMA VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ (1990 2009) Hali ÇİÇEK *, Süleyman GÖZEGİR ** ve

Detaylı

AVRASYA Uluslararası Araştırmalar Dergisi. Cilt : 6 Sayı : 15 Sayfa: Kasım 2018 Türkiye. Araştırma Makalesi

AVRASYA Uluslararası Araştırmalar Dergisi. Cilt : 6 Sayı : 15 Sayfa: Kasım 2018 Türkiye. Araştırma Makalesi AVRASYA Uluslararası Araşırmalar Dergisi Cil : 6 Sayı : 15 Sayfa: 808825 Kasım 2018 Türkiye Araşırma Makalesi TÜRKİYE DE EKONOMİK BÜYÜME, İHRACAT VE HİSSE SENEDİ FİYATLARI ARASINDAKİ NEDENSELLİK İLİŞKİSİNİN

Detaylı

Para Talebinin Belirleyenleri ve İstikrarı Üzerine Bir Uygulama: Türkiye Örneği

Para Talebinin Belirleyenleri ve İstikrarı Üzerine Bir Uygulama: Türkiye Örneği YÖNETİM VE EKONOMİ Yıl:3 Cil: Sayı: Celal Bayar Üniversiesi İ.İ.B.F. MANİSA Para Talebinin Belirleyenleri ve İsikrarı Üzerine Bir Uygulama: Türkiye Örneği Yrd. Doç. Dr. Burcu ÖZCAN Fıra Üniversiesi, İ.İ.B.F.,

Detaylı

HİSSE SENEDİ FİYATLARI VE DÖVİZ KURU İLİŞKİSİ

HİSSE SENEDİ FİYATLARI VE DÖVİZ KURU İLİŞKİSİ The Journal of Academic Social Science Sudies Inernaional Journal of Social Science Doi number:hp://dx.doi.org/10.9761/jasss2963 Number: 37, p. 399-408, Auumn I 2015 Yayın Süreci Yayın Geliş Tarihi Yayınlanma

Detaylı

TÜRKİYE DE DIŞ TİCARET VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİNİN ANALİZİ ANALYSIS OF RELATIONSHIP BETWEEN FOREIGN TRADE AND ECONOMIC GROWTH IN TURKEY

TÜRKİYE DE DIŞ TİCARET VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİNİN ANALİZİ ANALYSIS OF RELATIONSHIP BETWEEN FOREIGN TRADE AND ECONOMIC GROWTH IN TURKEY / www.sosyalarasirmalar.com Issn: 1307-9581 hp://dx.doi.org/10.17719/jisr.2018.2860 TÜRKİYE DE DIŞ TİCARET VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİNİN ANALİZİ ANALYSIS OF RELATIONSHIP BETWEEN FOREIGN TRADE AND ECONOMIC

Detaylı

THE RELATIONSHIP BETWEEN TRADE OPENNESS AND ECONOMIC GROWTH; THE CASE OF TURKEY

THE RELATIONSHIP BETWEEN TRADE OPENNESS AND ECONOMIC GROWTH; THE CASE OF TURKEY Roue Educaional and Social Science Journal Aricle Hisory Received / Geliş Acceped / Kabul Available Online / Yayınlanma 15.11.2017 30.11.2017 15.12.2017 THE RELATIONSHIP BETWEEN TRADE OPENNESS AND ECONOMIC

Detaylı

MEVSİMSEL EŞBÜTÜNLEŞME TESTİ: TÜRKİYE NİN MAKROEKONOMİK VERİLERİYLE BİR UYGULAMA

MEVSİMSEL EŞBÜTÜNLEŞME TESTİ: TÜRKİYE NİN MAKROEKONOMİK VERİLERİYLE BİR UYGULAMA Aaürk Üniversiesi İkisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cil: 5, Sayı:, 3 MEVSİMSEL EŞBÜTÜNLEŞME TESTİ: TÜRKİE NİN MAKROEKONOMİK VERİLERİLE BİR UGULAMA Özlem AVAZ KIZILGÖL (*) Öze: Bu çalışmada, GSİH, ihraca,

Detaylı

KONYA İLİ SICAKLIK VERİLERİNİN ÇİFTDOĞRUSAL ZAMAN SERİSİ MODELİ İLE MODELLENMESİ

KONYA İLİ SICAKLIK VERİLERİNİN ÇİFTDOĞRUSAL ZAMAN SERİSİ MODELİ İLE MODELLENMESİ KONYA İLİ SICAKLIK VERİLERİNİN ÇİFTDOĞRUSAL ZAMAN SERİSİ MODELİ İLE MODELLENMESİ İsmail KINACI 1, Aşır GENÇ 1, Galip OTURANÇ, Aydın KURNAZ, Şefik BİLİR 3 1 Selçuk Üniversiesi, Fen-Edebiya Fakülesi İsaisik

Detaylı

TÜRK EKONOMİSİNİN ENERJİ BAĞIMLILIĞI ÜZERİNE BİR EŞ-BÜTÜNLEŞME ANALİZİ A CO-INTEGRATION ANALYSIS ON THE ENERGY DEPENDENCY OF THE TURKISH ECONOMY

TÜRK EKONOMİSİNİN ENERJİ BAĞIMLILIĞI ÜZERİNE BİR EŞ-BÜTÜNLEŞME ANALİZİ A CO-INTEGRATION ANALYSIS ON THE ENERGY DEPENDENCY OF THE TURKISH ECONOMY Journal of Yasar Universiy 22 26(7) 4392-444 TÜRK EKONOMİSİNİN ENERJİ BAĞIMLILIĞI ÜZERİNE BİR EŞ-BÜTÜNLEŞME ANALİZİ A CO-INTEGRATION ANALYSIS ON THE ENERGY DEPENDENCY OF THE TURKISH ECONOMY M. Ali Bilginoğlu

Detaylı

AKADEMİK BAKIŞ Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler E-Dergisi ISSN: X Sayı: 10 Eylül 2006

AKADEMİK BAKIŞ Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler E-Dergisi ISSN: X Sayı: 10 Eylül 2006 İkisa ve Girişimcilik Üniversiesi Türk Dünyası Kırgız Türk Sosyal Bilimler Ensiüsü Celalaba KIRGIZİSTAN TÜRKİYE DE İHRACATA VE TURİZME DAYALI BÜYÜME HİPOTEZİNİN ANALİZİ: EŞBÜTÜNLEŞME VE NEDENSELLİK İLİŞKİSİ

Detaylı

Borsa Getiri Oranı ve Faiz Oranı Arasındaki İlişkinin Doğrusal Olmayan Yöntemlerle Analizi: Türkiye Örneği

Borsa Getiri Oranı ve Faiz Oranı Arasındaki İlişkinin Doğrusal Olmayan Yöntemlerle Analizi: Türkiye Örneği Volume 4 Number 3 03 pp. -40 ISSN: 309-448 www.berjournal.com Borsa Geiri Oranı ve Faiz Oranı Arasındaki İlişkinin Doğrusal Olmayan Yönemlerle Analizi: Türkiye Örneği Yusuf Ekrem Akbaşa Öze: Bu çalışmada,

Detaylı

Türkiye de Kırmızı Et Üretiminin Box-Jenkins Yöntemiyle Modellenmesi ve Üretim Projeksiyonu

Türkiye de Kırmızı Et Üretiminin Box-Jenkins Yöntemiyle Modellenmesi ve Üretim Projeksiyonu Hayvansal Üreim 53(): 3-39, 01 Araşırma Türkiye de Kırmızı E Üreiminin Box-Jenkins Yönemiyle Modellenmesi ve Üreim Projeksiyonu Şenol Çelik Ankara Üniversiesi Fen Bilimleri Ensiüsü Zooekni Anabilim Dalı

Detaylı

Tüketici Güveni ve Hisse Senedi Fiyatları Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Türkiye Örneği (2004: :01)

Tüketici Güveni ve Hisse Senedi Fiyatları Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Türkiye Örneği (2004: :01) June 7-9, 2009, Eskişehir, Turkey. Tükeici Güveni ve Hisse Senedi Fiyaları Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Türkiye Örneği (2004:0-2009:0) Yusuf Volkan Topuz * İkisadi İdari Bilimler Fakülesi, İşleme Bölümü,

Detaylı

sbd.anadolu.edu.tr 73 Anadolu University Journal of Social Sciences Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi

sbd.anadolu.edu.tr 73 Anadolu University Journal of Social Sciences Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi Anadolu Üniversiesi Sosyal Bilimler Dergisi Anadolu Universiy Journal of Social Sciences Türkiye de Kamu Yaırımlarının Özel Sekör Yaırımları Üzerindeki Ekisi: 1970-2009 The Effec of Public Invesmens on

Detaylı

ÇOKLU DOĞRUSAL BAĞLANTI

ÇOKLU DOĞRUSAL BAĞLANTI ÇOKLU DOĞRUSAL BAĞLANTI ÇOKLU DOĞRUSALLIĞIN ANLAMI Çoklu doğrusal bağlanı; Bağımsız değişkenler arasında doğrusal (yada doğrusala yakın) ilişki olmasıdır... r xx i j paramereler belirlenemez hale gelir.

Detaylı

FİRMALARIN BANKA KREDİSİ KULLANIMINDA GÜVEN FAKTÖRÜNÜN ETKİSİ * THE EFFECT OF CONFIDENCE FACTOR ON USED OF BANK CREDIT BY FIRMS

FİRMALARIN BANKA KREDİSİ KULLANIMINDA GÜVEN FAKTÖRÜNÜN ETKİSİ * THE EFFECT OF CONFIDENCE FACTOR ON USED OF BANK CREDIT BY FIRMS ANADOLU ÜNİVERS İTES İ S OS YAL BİLİMLER DERGİS İ ANADOLU UNIVERSITY JOURNAL OF SOCIAL SCIENCES Cil/Vol. : - S ayı/no: 2 : 33 42 (20) FİRMALARIN BANKA KREDİSİ KULLANIMINDA GÜVEN FAKTÖRÜNÜN ETKİSİ * Yrd.

Detaylı

Yabancı Sermaye Yatırımlarının Ekonomik Büyümeye Olan Etkisinin Türkiye Bağlamında Test Edilmesi

Yabancı Sermaye Yatırımlarının Ekonomik Büyümeye Olan Etkisinin Türkiye Bağlamında Test Edilmesi Yabancı Sermaye Yaırımlarının Ekonomik Büyümeye Olan Ekisinin Türkiye Bağlamında Tes Edilmesi Yrd. Doç. Dr. Yusuf DEMİR Süleyman Demirel Üniversiesi, İİBF. Öze Bu çalışma; uluslararası sermaye harekelerinin

Detaylı

EĞİTİM, SAĞLIK VE İKTİSADİ BÜYÜME ARASINDAKİ İLİŞKİLER: TÜRKİYE İÇİN BİR ANALİZ

EĞİTİM, SAĞLIK VE İKTİSADİ BÜYÜME ARASINDAKİ İLİŞKİLER: TÜRKİYE İÇİN BİR ANALİZ The Journal of Knowledge Economy & Knowledge Managemen / Volume: V SPRING EĞİTİM, SAĞLIK VE İKTİSADİ BÜYÜME ARASINDAKİ İLİŞKİLER: TÜRKİYE İÇİN BİR ANALİZ Hilal BOZKURT Öze: Çok sayıda ampirik araşırma

Detaylı

EKONOMİK PERFORMANS VE BÜROKRASİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ

EKONOMİK PERFORMANS VE BÜROKRASİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ EKONOMİK PERFORMANS VE BÜROKRASİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ Ünal ARSLAN Musafa Kemal Üniversiesi İkisadi ve İdari Bilimler Fakülesi, İkisa Bölümü. E-posa: uarslan@yahoo.com Yıldız SAĞLAM Musafa Kemal Üniversiesi

Detaylı

TÜRKİYE DE FISHER ETKİSİNİN GEÇERLİLİĞİ: DOĞRUSAL OLMAYAN EŞBÜTÜNLEŞME YAKLAŞIMI

TÜRKİYE DE FISHER ETKİSİNİN GEÇERLİLİĞİ: DOĞRUSAL OLMAYAN EŞBÜTÜNLEŞME YAKLAŞIMI TÜRKİYE DE FISHER ETKİSİNİN GEÇERLİLİĞİ: DOĞRUSAL OLMAYAN EŞBÜTÜNLEŞME YAKLAŞIMI Tayfur BAYAT ÖZ Bu çalışmada 2002M-20M5 dönemine ai aylık verilerle alernaif nominal vadeli mevdua faiz oranları ile ükeici

Detaylı

DEĞİŞKENLER ARASINDAKİ GECİKMELİ İLİŞKİLER: Dağıtılmış Gecikme ve Otoregresiv Modeller

DEĞİŞKENLER ARASINDAKİ GECİKMELİ İLİŞKİLER: Dağıtılmış Gecikme ve Otoregresiv Modeller DEĞİŞKENLER ARASINDAKİ GECİKMELİ İLİŞKİLER: Dağıılmış Gecikme ve Ooregresiv Modeller 1 Zaman serisi modellerinde, bağımlı değişken Y nin zamanındaki değerleri, bağımsız X değişkenlerinin zamanındaki cari

Detaylı

TÜRKİYE DE REEL DÖVİZ KURU İLE KISA VE UZUN VADELİ SERMAYE HAREKETLERİ İLİŞKİSİ

TÜRKİYE DE REEL DÖVİZ KURU İLE KISA VE UZUN VADELİ SERMAYE HAREKETLERİ İLİŞKİSİ Marmara Üniversiesi İ.İ.B.F. Dergisi YIL 2007, CİLT XXII, SAYI 1 TÜRKİYE DE REEL DÖVİZ KURU İLE KISA VE UZUN VADELİ SERMAYE HAREKETLERİ İLİŞKİSİ Araş. Gör. Burcu KIRAN * Öze Bu çalışmada, reel döviz kuru

Detaylı

Büyüme ve İstihdam Arasindaki İlişki: Türkiye Örneği. The Relationship between Growth and Employment: The Case of Turkey

Büyüme ve İstihdam Arasindaki İlişki: Türkiye Örneği. The Relationship between Growth and Employment: The Case of Turkey SESSION C: Çalışma Ekonomisi 67 Büyüme ve İsihdam Arasindaki İlişki: Türkiye Örneği Yusuf Muraoğlu (Hii Universiy, Turkey) The Relaionship beween Growh and Employmen: The Case of Turkey Absrac One of he

Detaylı

KAMU HARCAMALARININ EKONOMİK BÜYÜME ÜZERİNE ETKİSİ THE IMPACT OF PUBLIC EXPENDITURES ON ECONOMIC DEVELOPMENT

KAMU HARCAMALARININ EKONOMİK BÜYÜME ÜZERİNE ETKİSİ THE IMPACT OF PUBLIC EXPENDITURES ON ECONOMIC DEVELOPMENT Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi (1) 2001, 131-139 KAMU HARCAMALARININ EKONOMİK BÜÜME ÜZERİNE ETKİSİ THE IMPACT OF PUBLIC EXPENDITURES ON ECONOMIC DEVELOPMENT Süleyman ULUTÜRK * ÖZET Kamu harcamaları ve kamu kesimi

Detaylı

Paper prepared for the EY International Congress on Economics I "EUROPE AND GLOBAL ECONOMIC REBALANCING" Ankara, October 24-25, 2013

Paper prepared for the EY International Congress on Economics I EUROPE AND GLOBAL ECONOMIC REBALANCING Ankara, October 24-25, 2013 Paper ID Number: 222 Paper prepared for he EY Inernaional Congress on Economics I "EUROPE AND GOBA ECONOMIC REBAANCING" Ankara, Ocober 24-25, 2013 Gazi Universiy Deparmen of Economics Türkiye İş Gücü Piyasasi

Detaylı

Türkiye nin İthalat ve İhracat Bağımlılığı: Seçilmiş Ülke Örnekleri Üzerine Ampirik Bir Uygulama

Türkiye nin İthalat ve İhracat Bağımlılığı: Seçilmiş Ülke Örnekleri Üzerine Ampirik Bir Uygulama EGE AKADEMİK BAKIŞ / EGE ACADEMIC REVIEW Cil: 3 Sayı: 2 Nisan 203 ss. 9-208 Türkiye nin İhala ve İhraca Bağımlılığı: Seçilmiş Ülke Örnekleri Üzerine Ampirik Bir Uygulama Dependency of Impor and Expor of

Detaylı

Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü, Ankara e-posta: selma@kayalak.com. Geliş Tarihi/Received:30.05.2012

Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü, Ankara e-posta: selma@kayalak.com. Geliş Tarihi/Received:30.05.2012 Türkiye de Fındık Üreim Alanlarının Armasında Deseklemelerin Ekisi Selma KAYALAK 1 Ahme ÖZÇELİK 2 1 Çanakkale Onsekiz Mar Üniversiesi Ziraa Fakülesi Tarım Ekonomisi Bölümü, Çanakkale 2 Ankara Üniversiesi

Detaylı

EKONOMİK BÜYÜME VE ÇEVRE KİRLİLİĞİNİN SAĞLIK ÜZERİNDEKİ ETKİSİ: TÜRKİYE İLE İLGİLİ AMPİRİK KANIT

EKONOMİK BÜYÜME VE ÇEVRE KİRLİLİĞİNİN SAĞLIK ÜZERİNDEKİ ETKİSİ: TÜRKİYE İLE İLGİLİ AMPİRİK KANIT EKONOMİK BÜYÜME VE ÇEVRE KİRLİLİĞİNİN SAĞLIK ÜZERİNDEKİ ETKİSİ: TÜRKİYE İLE İLGİLİ AMPİRİK KANIT Eyyup ECEVİT * Mura ÇETİN ** ÖZ Gelişen ekonomilerde hızlı ekonomik büyüme ve endüsrileşmenin sonuçlarından

Detaylı

VAR YAKLAŞIMI İLE VERİMLİLİK ŞOKLARININ ETKİLERİNİN BELİRLENMESİ

VAR YAKLAŞIMI İLE VERİMLİLİK ŞOKLARININ ETKİLERİNİN BELİRLENMESİ VAR YAKLAŞIMI İLE VERİMLİLİK ŞOKLARININ ETKİLERİNİN BELİRLENMESİ Leven ERDOĞAN ÖZET. Bu çalışmada verimliliğin devrevi harekei, ekonomik faaliyelerle ilişkisi ve verimliliği nelerin belirlediği açıklanmaya

Detaylı

SORU SETİ 02 (REVİZE EDİLDİ) FİNAL KONULARI

SORU SETİ 02 (REVİZE EDİLDİ) FİNAL KONULARI Ekonomeri 8 Ocak, 0 Gazi Üniversiesi İkisa Bölümü SORU SETİ 0 (REVİZE EDİLDİ) FİNAL KONULARI PROBLEM Aşağıda verilen avuk ei alebi fonksiyonunu düşününüz (960-98): lny = β + β ln X + β ln X + β ln X +

Detaylı

TÜRKİYE DE YAŞAM BEKLENTİSİ - EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİ: ARDL MODELİ İLE BİR ANALİZ

TÜRKİYE DE YAŞAM BEKLENTİSİ - EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİ: ARDL MODELİ İLE BİR ANALİZ The Journal of Knowledge Economy & Knowledge Managemen 008, Volume III Spring TÜRKİYE DE YAŞAM BEKLENTİSİ - EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİ: ARDL MODELİ İLE BİR ANALİZ ÖZET Seyfein Erdoğan Hilal Bozkur İkisadi

Detaylı

REEL DÖVİZ KURU VE DIŞ TİCARET DENGESİ İLİŞKİSİ:

REEL DÖVİZ KURU VE DIŞ TİCARET DENGESİ İLİŞKİSİ: Ekonomeri ve İsaisik Sayı: 005 9 İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ İKTİSAT FAKÜLTESİ EKONOMETRİ VE İSTATİSTİK DERGİSİ REEL DÖVİZ KURU VE DIŞ TİCARET DENGESİ İLİŞKİSİ: Prof.Dr. Rahmi YAMAK; Abdurrahman KORKMAZ * Absrac

Detaylı

Turizm Talebi ve Döviz Kuru Şokları: Türk Turizm Sektörü İçin Ekonometrik Bir Analiz

Turizm Talebi ve Döviz Kuru Şokları: Türk Turizm Sektörü İçin Ekonometrik Bir Analiz Turizm Talebi ve Döviz Kuru Şokları: Türk Turizm Sekörü İçin Ekonomerik Bir Analiz Kuruluş BOZKURT Yrd. Doç. Dr., Adnan Menderes Üniversiesi Söke İşleme Fakülesi, Bankacılık ve Finans Bölümü kuriboz_48@homail.com

Detaylı

Türkiye de Enerji Tüketimi ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkilerin Ekonometrik İncelemesi. Erkan Özata *

Türkiye de Enerji Tüketimi ve Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişkilerin Ekonometrik İncelemesi. Erkan Özata * İlişkilerin Ekonomerik İncelemesi * Öze: Ülkelerin ekonomik ve sosyal gelişmelerinin sürükleyici unsuru ve en emel gereksinimlerinden biri enerjidir. İş yapma kapasiesi olarak anımlanan enerjiye gelişmiş

Detaylı

RASYONEL BEKLENTLER DOAL ORAN HPOTEZ Türkiye çin Zaman Serisi Bulguları 1950-1995 1

RASYONEL BEKLENTLER DOAL ORAN HPOTEZ Türkiye çin Zaman Serisi Bulguları 1950-1995 1 RASYONEL BEKLENTLER DOAL ORAN HPOTEZ Türkiye çin Zaman Serisi Bulguları 950-995 Rahmi YAMAK * Yakup KÜÇÜKKALE ** ÖZET Bu çalımada, Rasyonel Bekleniler Doal Oran Hipoezinin, Çıkı (ya da isizliin) alep (ya

Detaylı

BRIC Ülkeleri ve Türkiye Arasındaki Sermaye Piyasaları Entegrasyonunun Parametrik ve Parametrik Olmayan Eşbütünleşme Testleri ile Analizi

BRIC Ülkeleri ve Türkiye Arasındaki Sermaye Piyasaları Entegrasyonunun Parametrik ve Parametrik Olmayan Eşbütünleşme Testleri ile Analizi BRIC Ülkeleri ve Türkiye Arasındaki Sermaye Piyasaları Enegrasyonunun Paramerik ve Paramerik Olmayan Eşbüünleşme Tesleri ile Analizi BRIC Ülkeleri ve Türkiye Arasındaki Sermaye Piyasaları Enegrasyonunun

Detaylı

Satın Alma Gücü Paritesinin Azerbaycan, Kazakistan ve Kırgızistan İçin Geçerliliği: Birim Kök ve Eşbütünleşme Analizi

Satın Alma Gücü Paritesinin Azerbaycan, Kazakistan ve Kırgızistan İçin Geçerliliği: Birim Kök ve Eşbütünleşme Analizi 259-284 Saın Alma Gücü Pariesinin Azerbaycan, Kazakisan ve Kırgızisan İçin Geçerliliği: Birim Kök ve Eşbüünleşme Analizi Turhan Korkmaz Emrah İsmail Çevik ** Nüke Kırcı Çevik *** Öz Bu çalışmada Azerbaycan,

Detaylı

SOCIAL SCIENCES STUDIES JOURNAL SSSjournal (ISSN: )

SOCIAL SCIENCES STUDIES JOURNAL SSSjournal (ISSN: ) SOCIAL SCIENCES STUDIES JOURNAL SSSjournal (ISSN:2587-1587) Economics and Adminisraion, Tourism and Tourism Managemen, Hisory, Culure, Religion, Psychology, Sociology, Fine Ars, Engineering, Archiecure,

Detaylı

ÜCRET-FİYAT SPİRALİ: TÜRK İMALAT SANAYİ ÖRNEĞİ

ÜCRET-FİYAT SPİRALİ: TÜRK İMALAT SANAYİ ÖRNEĞİ 45 ÜCRET-FİYAT SPİRALİ: TÜRK İMALAT SANAYİ ÖRNEĞİ Zehra ABDİOĞLU * ÖZET Bu çalışma Türkiye için 2005-2012 dönemi iibariyle ara malı, dayanıklı ükeim malı, dayanıksız ükeim malı, enerji ve sermaye malı

Detaylı

TCMB FAĐZ KARARLARININ HĐSSE SENEDĐ PĐYASALARI ÜZERĐNE ETKĐSĐ

TCMB FAĐZ KARARLARININ HĐSSE SENEDĐ PĐYASALARI ÜZERĐNE ETKĐSĐ Cenral Bank Review Vol. 10 (July 2010), pp.23-32 ISSN 1303-0701 prin / 1305-8800 online 2010 Cenral Bank of he Republic of Turkey hp://www.cmb.gov.r/research/review/ TCMB FAĐZ KARARLARININ HĐSSE SENEDĐ

Detaylı

Araştırma Makalesi. Selçuk Üniversitesi Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi 26 (2): (2012) ISSN:

Araştırma Makalesi.  Selçuk Üniversitesi Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi 26 (2): (2012) ISSN: Araşırma Makalesi www.ziraa.selcuk.edu.r/ojs Selçuk Üniversiesi Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi 26 (2): (2012) 63-69 ISSN:1309-0550 Türkiye nin Tarım Ürünleri İhraca Fonksiyonu ve Döviz Kuru Belirsizliğinin

Detaylı

Dağıtılmış Gecikme ve Otoregresiv Modeller. Mehmet Vedat PAZARLIOĞLU

Dağıtılmış Gecikme ve Otoregresiv Modeller. Mehmet Vedat PAZARLIOĞLU Dağıılmış Gecikme ve Ooregresiv Modeller Mehme Veda PAZARLIOĞLU Saik Model Nedir? Saik Model, Y ve X arasında aynı dönemde yani döneminde oraya çıkan ilişkiden gelmekedir. Y = b 0 + b 1 X + u, (=1,2,,n.)

Detaylı

Döviz Kuru Belirsizliğinin İhracata Etkisi: Türkiye İçin Bir Uygulama

Döviz Kuru Belirsizliğinin İhracata Etkisi: Türkiye İçin Bir Uygulama YÖNETİM VE EKONOMİ Yıl:2009 Cil:16 Sayı:2 Celal Bayar Üniversiesi İ.İ.B.F. MANİSA Döviz Kuru Belirsizliğinin İhracaa Ekisi: Türkiye İçin Bir Uygulama Prof. Dr. Recep TARI Kocaeli Üniversiesi, İ.İ.B.F.,

Detaylı

Enflasyonun Borsa Performansı Üzerindeki Etkisi

Enflasyonun Borsa Performansı Üzerindeki Etkisi Kocaeli Üniversiesi Sosyal Bilimler Ensiüsü Dergisi (7) 2004 / 1 : 23-35 Enflasyonun Borsa Performansı Üzerindeki Ekisi Osman Karamusafa * Ayku Karakaya ** Öze: Bu çalışmanın amacı, enflasyon oranının

Detaylı

KAMU HARCAMALARI VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİNİN WAGNER VE KEYNES HİPOTEZİ ÇERÇEVESİNDE İNCELENMESİ

KAMU HARCAMALARI VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİNİN WAGNER VE KEYNES HİPOTEZİ ÇERÇEVESİNDE İNCELENMESİ Uluslararası Yöneim İkisa ve İşleme Dergisi, ICAFR 16 Özel Sayısı In. Journal of Managemen Economics and Business, ICAFR 16 Special Issue KAMU HARCAMALARI VE EKONOMİK BÜYÜME İLİŞKİSİNİN WAGNER VE KEYNES

Detaylı

The Roles of Financial Factors on the Real Money Demand: Turkey Case

The Roles of Financial Factors on the Real Money Demand: Turkey Case FİNANSAL FAKTÖRLERİN REEL PARA TALEBİ ÜZERİNDEKİ ROLÜ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ The Roles of Financial Facors on he Real Money Demand: Turkey Case Musafa SEVÜKTEKİN * Mehme NARGELEÇEKENLER * BAÜ 8() 45 ÖZ Araşırmanın

Detaylı

Box-Jenkıns Modelleri ile Aylık Döviz Kuru Tahmini Üzerine Bir Uygulama

Box-Jenkıns Modelleri ile Aylık Döviz Kuru Tahmini Üzerine Bir Uygulama Kocaeli Üniversiesi Sosyal Bilimler Ensiüsü Dergisi (6) 2003 / 2 : 49-62 Box-Jenkıns Modelleri ile Aylık Döviz Kuru Tahmini Üzerine Bir Uygulama Hüdaverdi Bircan * Yalçın Karagöz ** Öze: Bu çalışmada geleceği

Detaylı

Reel Kesim Güven Endeksi ile İMKB 100 Endeksi arasındaki dinamik nedensellik ilişkisi

Reel Kesim Güven Endeksi ile İMKB 100 Endeksi arasındaki dinamik nedensellik ilişkisi İsanbul Üniversiesi İşleme Fakülesi Dergisi Isanbul Universiy Journal of he School of Business Adminisraion Cil/Vol:38, Sayı/No:1, 009, 4-37 ISSN: 1303-173 - www.ifdergisi.org 009 Reel Kesim Güven Endeksi

Detaylı

Prof. Dr. A. Ayşen Kaya - Berna Canlı

Prof. Dr. A. Ayşen Kaya - Berna Canlı Anadolu Üniversiesi Sosyal Bilimler Dergisi Anadolu Universiy Journal of Social Sciences Türkiye ye Yönelik Uluslararası Turizm Talebinin Belirleyenleri: Panel Veri Yaklaşımı The Deerminans of Inernaional

Detaylı

Reel ve Nominal Şokların Reel ve Nominal Döviz Kurları Üzerindeki Etkileri: Türkiye Örneği

Reel ve Nominal Şokların Reel ve Nominal Döviz Kurları Üzerindeki Etkileri: Türkiye Örneği Reel ve Nominal Şokların Reel ve Nominal Döviz Kurları Üzerindeki Ekileri: Türkiye Örneği Öze Ahme Mura ALPER Bu çalışma Türkiye deki reel döviz kuru dalgalanmalarının kaynaklarını açıklamayı amaçlamakadır.

Detaylı

TÜRKİYE DE CARİ İŞLEMLER DENGESİ VE EKONOMİK BÜYÜME ARASINDAKİ İLİŞKİ. Özet. Anahtar Kelimeler: Ekonomik Büyüme, Cari Denge.

TÜRKİYE DE CARİ İŞLEMLER DENGESİ VE EKONOMİK BÜYÜME ARASINDAKİ İLİŞKİ. Özet. Anahtar Kelimeler: Ekonomik Büyüme, Cari Denge. TÜRKİYE DE CARİ İŞLEMLER DENGESİ VE EKONOMİK BÜYÜME ARASINDAKİ İLİŞKİ Öze Yakup Koray Duman 1 Türkiye ekonomisinin 1980 den sonra en önemli ekonomik sorunu haline gelen cari işlemler açığı, yıllar geçikçe

Detaylı

İMKB İLE GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELERİN HİSSE SENEDİ PİYASALARININ ETKİLEŞİMİ: EŞBÜTÜNLEŞME VE NEDENSELLİK YAKLAŞIMI

İMKB İLE GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELERİN HİSSE SENEDİ PİYASALARININ ETKİLEŞİMİ: EŞBÜTÜNLEŞME VE NEDENSELLİK YAKLAŞIMI İMKB İLE GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELERİN HİSSE SENEDİ PİYASALARININ ETKİLEŞİMİ: EŞBÜTÜNLEŞME VE NEDENSELLİK YAKLAŞIMI Onur GÖZBAŞI * ÖZ Bu çalışmanın amacı, İMKB ile gelişmeke olan yedi ülkenin (Arjanin, Brezilya,

Detaylı

Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi (31) 2015, 109-134

Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi (31) 2015, 109-134 Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi (31) 2015, 109-134 ADA ÜLKELERİNDE TURİZM TALEBİ: KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİ ÖRNEĞİ TOURISM DEMAND IN THE ISLAND COUNTRIES: THE CASE OF NORTHERN CYPRUS TURKISH REPUBLIC ÖZET

Detaylı

8.Ders(EK) Zaman Serileri Analizi

8.Ders(EK) Zaman Serileri Analizi 8.Ders(EK) Zaman Serileri Analizi SPSS Projec: Airline Passengers daa se is used for various analyses in his online raining workshop, which includes: Times series analysis [building ARIMA models] Proje:

Detaylı

Finansal Gelişme ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Đlişkinin Ampirik Bir Analizi: Türkiye Örneği

Finansal Gelişme ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Đlişkinin Ampirik Bir Analizi: Türkiye Örneği Volume 2. Number 1. 2011 pp. 121-142 ISSN: 1309-2448 www.berjournal.com Finansal Gelişme ve Ekonomik Büyüme Arasındaki Đlişkinin Ampirik Bir Analizi: Türkiye Örneği Burcu Ozcan a Ayse Ari b Öze: Finansal

Detaylı

Cari İşlemler Açığı ve Sürdürülebilirlik: Türkiye Örneği

Cari İşlemler Açığı ve Sürdürülebilirlik: Türkiye Örneği Aaürk Üniversiesi Sosyal Bilimler Ensiüsü Dergisi 05 9 (): 35-36 Cari İşlemler Açığı ve Sürdürülebilirlik: Türkiye Örneği Munise ILIKKAN ÖZGÜR (*) Öze: Makroekonomik isikrarının sağlanmasında cari işlemler

Detaylı

alphanumeric journal The Journal of Operations Research, Statistics, Econometrics and Management Information Systems

alphanumeric journal The Journal of Operations Research, Statistics, Econometrics and Management Information Systems Available online a www.alphanumericjournal.com alphanumeric journal The Journal of Operaions Research, Saisics, Economerics and Managemen Informaion Sysems Received: May 11, 2018 Acceped: Ocober 09, 2018

Detaylı

Crude Oil Import and Economic Growth: Turkey

Crude Oil Import and Economic Growth: Turkey MPRA Munich Personal RePEc Archive Crude Oil Impor and Economic Growh: Turkey Erginbay Ugurlu and Aydın Ünsal Isanbul Aydın Universiy, Gazi Universiy 28 May 2009 Online a hps://mpra.ub.uni-muenchen.de/69923/

Detaylı

FAİZ ORANINDAKİ BİR ARTIŞ CARİ İŞLEMLER AÇIĞINI ARTIRIR MI?

FAİZ ORANINDAKİ BİR ARTIŞ CARİ İŞLEMLER AÇIĞINI ARTIRIR MI? FAİZ ORANINDAKİ BİR ARTIŞ CARİ İŞLEMLER AÇIĞINI ARTIRIR MI? Ehem ESEN, Zekeriya YILDIRIM, S. Faih KOSTAKOĞLU FAİZ ORANINDAKİ BİR ARTIŞ CARİ İŞLEMLER AÇIĞINI ARTIRIR MI? Ehem ESEN Yrd.Doç.Dr. Anadolu Üniversiesi,

Detaylı

Türk İmalat Sanayinde Sektörler Bazında Verimlilik Çıktı İlişkisi: Verdoorn Yasası

Türk İmalat Sanayinde Sektörler Bazında Verimlilik Çıktı İlişkisi: Verdoorn Yasası Türk İmala Sanayinde Sekörler Bazında Verimlilik Çıkı İlişkisi: Verdoorn Yasası Türk İmala Sanayinde Sekörler Bazında Verimlilik Çıkı İlişkisi: Verdoorn Yasası Doç. Dr. Zehra ABDİOĞLU Karadeniz Teknik

Detaylı

TÜRKİYE DE İNŞAAT SEKTÖRÜ VE PARA POLİTİKALARI ARASINDAKİ NEDENSELLİK İLİŞKİLERİ

TÜRKİYE DE İNŞAAT SEKTÖRÜ VE PARA POLİTİKALARI ARASINDAKİ NEDENSELLİK İLİŞKİLERİ TÜRKİYE DE İNŞAAT SEKTÖRÜ VE PARA POLİTİKALARI ARASINDAKİ NEDENSELLİK İLİŞKİLERİ Eem Hakan ERGEÇ Eskişehir Osmangazi Üniversiesi Mura TAŞDEMİR Eskişehir OsmangaziÜniversiesi Öze İnşaa sekörü çıkısının

Detaylı

Belirsizliğin Özel Tüketim Harcamaları Üzerindeki Etkisi: Türkiye Örneği

Belirsizliğin Özel Tüketim Harcamaları Üzerindeki Etkisi: Türkiye Örneği Kocaeli Üniversiesi Sosyal Bilimler Ensiüsü Dergisi () 1 / : 17 16 Belirsizliğin Özel Tükeim Harcamaları Üzerindeki Ekisi: Türkiye Örneği Burçak Müge Vural * Şevke Alper Koç ** Koray Vural *** Öze: Tükeim

Detaylı

ENFLASYON-BÜYÜME SÜRECİNDE SABİT SERMAYE YATIRIMLARI

ENFLASYON-BÜYÜME SÜRECİNDE SABİT SERMAYE YATIRIMLARI LASYON-BÜYÜME SÜRECİNDE SABİT SERMAYE YATIRIMLARI Harun TERZİ (*) Sabiha OLTULULAR (**) Öze: Bu çalışmada enflasyon-büyüme-sabi sermaye yaırımları arasındaki ilişki korelasyon, zaman serileri analizleri

Detaylı

Türkiye de Büyükbaş Hayvan Sayıları ve Nüfus Arasındaki Nedensellik İlişkisi. Şenol Çelik

Türkiye de Büyükbaş Hayvan Sayıları ve Nüfus Arasındaki Nedensellik İlişkisi. Şenol Çelik Adıyaman Üniversiesi Fen Bilimleri Dergisi 5 (1) (2015) 80-93 Türkiye de Büyükbaş Hayvan Sayıları ve Nüfus Arasındaki Nedensellik İlişkisi Şenol Çelik Bingöl Üniversiesi Ziraa Fakülesi Zooekni Bölümü,

Detaylı

Finansal Gelişme Gelir Eşitsizliği İlişkisi: Saklı Panel Eşbütünleşme İlişkisi

Finansal Gelişme Gelir Eşitsizliği İlişkisi: Saklı Panel Eşbütünleşme İlişkisi Finansal Gelişme Gelir Eşisizliği İlişkisi: Saklı Panel Eşbüünleşme İlişkisi Received: Ocober 10, 2017 Acceped: November 20, 2017 Online Published: December 1, 2017 Öze Musafa Çalışır 1 Nurullah Alınaş

Detaylı

GDP and openness while it is negatively effected by labour cost and inflation variables.

GDP and openness while it is negatively effected by labour cost and inflation variables. GDP and openness while i is negaively effeced by labour cos and inflaion variables. Türkiye de Doğrudan Yabancı Sermaye Yaırımlarının Temel Belirleyicileri: 1990-2006 Dönemine İlişkin Ekonomerik Analiz

Detaylı

YÜKSEK ENFLASYON ENFLASYON BELİRSİZLİĞİNİ ARTIRIYOR MU?

YÜKSEK ENFLASYON ENFLASYON BELİRSİZLİĞİNİ ARTIRIYOR MU? YÜKSEK ENFLASYON ENFLASYON BELİRSİZLİĞİNİ ARTIRIYOR MU? Doç. Dr. Harun TERZİ Karadeniz Teknik Üniversiesi İİBF İkisa Bölümü Öğreim Üyesi 618 Trabzon Tel : (462) 3773311 Fax : (462) 3257281 e-mail : herzi@ku.edu.r

Detaylı