KİŞİ KORUMA HİZMETLERİ

Transkript

1 KİŞİ KORUMA HİZMETLERİ 1-KORUMA HUKUKU A. GENEL EMNİYET VE ASAYİŞ HİZMETLERİ İLE KORUMA HİZMETİ B. ÖZEL KORUMA HİZMETLERİ C. YAKIN KORUMA PERSONELİNİN KORUMA HİZMETLERİNDE GÖREV VE YETKİLERİ D. KORUMA SEVİYELERİNİN BELİRLENMESİ A- GENEL EMNİYET VE ASAYİŞ HİZMETLERİ İLE KORUMA; Anayasanın 5.inci Maddesinde Kişilerin ve toplumun refah, huzuru ve mutluluğunu sağlamak, kişi hak ve hürriyetlerini...insanın maddi ve manevi varlığının gelişmesi için gerekli şartları hazırlamaya çalışmak.. devletin temel amaç ve görevlerinden sayılmıştır. Anayasanın 17. ve 19 uncu maddelerinde kişinin maddi ve manevi varlığının korunması, vatandaşların hakları arasında ayrıca ve açıkça sayılmıştır. Devlet bu sorumluğunu genel emniyet ve asayiş hizmetleri çerçevesinde, genel kolluk kuvvetleri polis ve jandarma aracılığı ile yerine getirmektedir. B- ÖZEL KORUMA HİZMETLERİ; Toplumların gelişmesine paralel olarak, güvenlik ihtiyacı da gelişmiştir. Bazı özel durumlarda kamu görevlileri ve vatandaşların güvenliğinin genel emniyet ve asayiş hizmetleri çerçevesinde sağlamak mümkün olmadığından, özel koruma kapsamında değerlendirilmiş ve bu amaçla çeşitli düzenlemeler getirilmiştir. Özel Koruma Hizmetleri; Özel Koruma hizmetlerini, 1. Terörle Mücadele Kapsamında Koruma Hizmeti, 2. Çıkar Amaçlı Suç Örgütleri ile Mücadele Kapsamında Koruma Hizmeti, 3. Ceza Davaları ve Diğer Koruma Hizmeti, 4. Özel Güvenlik Teşkilatı Koruma Hizmeti, olarak sınıflandırılabiliriz. 1- Terörle Mücadele Kapsamında Koruma Hizmetleri 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu (12 Nisan 1991 ) Terörle Mücadele Kanununun, 20 inci Maddesi, Terörle mücadelede hedef olan veya 1 / 51

2 olması muhtemel kamu görevlileri/ vatandaşlara uygulanacak koruma tedbirlerini; Terör ve anarşi ile mücadelede görev veren veya bu görevi ifa eden adli, istihbarı, idari ve askeri görevliler, zabıta amir ve memurları, Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürü ve Genel Müdür Yardımcıları,terör suçlularını muhafaza edildiği ceza ve tutukevlerinin savcıları ile bu,görevlerinden ayrılmış oyanlar ve terör örgütlerinin açık hedefi haline gelen veya getirilenler ile suçluların aydınlatılmasında yardımcı olan tanık ve ihbarcılar hakkında koruma tedbirleri alınır... Bu tedbirlerin uygulanmasında, İçişleri Bakanlığı ile ilgili diğer kurum ve kuruluşlar gerekli her türlü gizlilik kurallarına uymak zorundadır.koruma tedbirleriyle ilgili esas ve usuller Başbakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle belirlenir... şeklinde belirlemiştir. Korumaya alınacak kişilerin tespiti ile güvenliklerinin sağlanmasında uyulacak esas ve usulleri belirleyen Koruma Hizmetleri Yönetmeliği hazırlanarak, 16/09/1995 tarihinde Başbakan Oluru ile yürürlüğe girmiştir. Yönetmelik Kapsamında Koruma Talepleri, Merkezde İçişleri Bakanlığına ve taşrada ikamet edilen Mahalli Mülki Makamlarına yapılmaktadır. Yönetmelikte korunmaya alınacak kişiler üç grupta belirlenmiştir. Görevleri sebebiyle, görevleri süresince ve görevden ayrıldıktan sonra taleplerine bakılmaksızın süreli olarak korumaya alınacaklar; Devlet Büyükleri, temsil ettikleri makam ve görevleri nedeniyle terör örgütlerinin açık hedefi olduklarından taleplerine bakılmaksızın görevleri süresince ve görevden ayrıldıktan sonra da süreli olarak korumaya alınmaktadır. Görevleri süresince ve görevinden ayrıldıktan sonra talepleri halinde korumaya alınacaklar; Görevleri nedeniyle terör örgütlerinin hedefi olan veya olma ihtimali yüksek olan kamu görevlileri görevi süresince ve görevden ayrıldıktan sonra talepleri halinde korumaya alınmaktadır. Taleplere halinde korumaya alınacak diğer şahıslar; Terör ve anarşi ile mücadelede suçların aydınlatılmasına yardımcı olan itirafçı, tanık ve ihbarcılar ile terör odaklarının açık hedefi haline getirilen kişiler, tehdit altında bulunan yabancı misyon temsilcileri talepleri üzerine korumaya alınmaktadır. Koruma şekillerin belirlenmesi; İllerde Vali veya görevlendireceği vali veya yardımcısının başkanlığında oluşturulan İl 2 / 51

3 Koruma Komisyonu kişilerin koruma taleplerini değerlendirerek koruma kararı almakta, kararları Vali onayı ile kesinleşerek uygulanmaktadır. Merkezde, İçişleri Bakanlığı Müsteşarı veya Müsteşar Yardımcısının başkanlığında oluşturulan Merkez Koruma Komisyonu görevde olan Devlet Büyüklerinin koruma kararları ile İl Koruma Komisyonu koruma kararlarına itiraz eden şahısların taleplerini görüşerek koruma kararı almakta, kararlar İçişleri Bakanı onayı ile yürürlüğe girmektedir. Koruma şekilleri; Özel koruma, yakın koruma, konut koruma, işyeri koruma, konut ve işyeri koruma çağrı üzerine koruma, olarak belirlenmiştir. Koruma şekillerin hangisinin uygulanacağına, İl Koruma Komisyonu ve Merkez Koruma Komisyonu karar vermektedir. a-özel Koruma; Kişinin yirmi dört saat esasına göre kesintisiz olarak her yerde korunması şeklinde yerine getirilen korumadır. b-yakın Koruma; korunan kişiye ikameti dışında,kişiye refakat etmek sureti ile uygulanan koruma tedbiridir. c-konut Koruma ve İşyeri Koruma; konut ve iş yerinde nokta tahsis etmek suretiyle yirmi dört saat kesintisiz uygulanan koruma tedbirlerdir. Koruma şekilleri korunan kişinin tehdit seviyesine göre belirlenmektedir. d-koruyucu Güvenlik Önlemleri; 3713 Sayılı Terörle Mücadele Kanununun Koruma Tedbirleri ile ilgili 20 inci maddesinin ikinci fıkrasında...talep halinde estetik cerrahi yoluyla fizyoloji görünüm değiştirilmesi dahil, nüfus kaydı, ehliyet, evlenme cüzdanı, diploma ve benzeri belgelerin değiştirilmesi, askerlik işleminin düzenlenmesi, menkul ve gayrı menkul mal varlıklarıyla ilgili hakları, sosyal güvenlik ve diğer hakların korunması gibi hususlarda düzenleme yapılır... ikinci fıkrada belirlenen koruyucu güvenlik önlemleri kişilerin talepleri doğrultusunda ilgili birimler tarafından incelenmekte uygun görülenlere hakkında uygulanmaktadır. Koruyucu güvenlik önlemleri için müracaat, mahalli mülki amirliklere yapılmakta, gerekli değerlendirmeler yapıldıktan sonra hazırlanan dosya Terörle Mücadele Dairesi Başkanlığına gönderilmekte işlemler bu Daire tarafından tamamlanmaktadır Sayılı kanunun 19 uncu maddesi İçişleri Bakanlığınca belirlenecek, bu Kanun kapsamına giren suç faillerinin yakalanabilmesine yardımcı olanlara veya yerlerini yahut kimliklerini bildirenlere 1481 sayılı Asayişe Müessir Bazı Faillerin Önlenmesi Hakkında Kanun hükümlerine göre para 3 / 51

4 ödülü verilir. İçişleri Bakanlığınca ödül verilenler hakkında koruma tedbirleri alınır. hükmü uyarınca koruma tedbiri uygulanmaktadır. Topluma Kazandırma Yasası 4959 Yasanın 5 inci Maddesi Haklarında Türk Ceza Kanunu 170 inci maddesi ile 171 inci maddesinin son fıkrası ve terör örgüttü içindeki konum ve faaliyetleriyle uyumlu bilgi verdikleri tespit edilerek bu kanun hükümleri uygulananlar için, mahkeme kararının kesinleşmesi beklenmeksizin ilgilinin isteği halinde gerekli görülen koruma tedbirleri ile kişinin topluma kazandırılması için her türlü tedbir İçişleri Bakanlığı tarafından alınır. Alınacak tedbirlerin uygulamasında İçişleri bakanlığı ile ilgili diğer kurum ve kuruluşlar her türlü gizlilik kuralarına uymak zorundadır.... Koruma tedbiri uygulanacak kişiler ile tedbirin çeşidi, şekli ve bunara ait harcamalar İçişleri Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.... Bu Kanun hükümlerinden yararlananlar hakkında hükmün bir örneği, kesinleşmesi takiben mahkemece İçişleri Bakanlığına gönderilmekte Bakanlıkça uygun olan koruma tedbirinin uygulanmasına karar verilmektedir. 2- Çıkar Amaçlı Suç Örgütleriyle Mücadele Kapsamında Koruma Hizmetleri; 4422 Sayılı Çıkar Amaçlı Suç Örgütleriyle Mücadele Kanunu kapsamına giren suçlarda tanık, muhbir, kolluk görevlileri ve gerektiğinde bunların aile bireyleriyle ilgili ciddi tehlike ortaya çıkması durumunda, koruma tedbirlerinin uygulanmasına, Devlet Güvenlik Mahkemesi yedek üyesi, gecikmesinde sakınca bulunan hallerde Devlet Güvenlik Mahkemesi Cumhuriyet savcısı karar vermektedir. (...Koruma tedbirinin uygulanmasına Devlet Güvenlik Mahkemesi Cumhuriyet Savcısının yazılı talebi üzerine, Devlet Güvenlik Mahkemesi Yedek üyesi karar verir...) (4422 SK. Md.7,2.) Haklarında koruma tedbirine karar verilmiş olanların koruma tedbirlerinin uygulanması, Kaçakçılık ve Organize Suçlarla Mücadele Dairesi Başkanlığınca yerine getirilmektedir. Koruma tedbirinin uygulanmasına karar verilen kişinin Koruyucu Güvenlik Önlemleri (Hüviyet değişikliği, estetik cerrahi yolu ile fizyolojik görünüm değişikliği, nüfus kağıdı değişikliği, diploma,sürücü belgesi değişikliği gibi) uygulanmasını talep etmesi durumunda Koruma Hizmetleri Yönetmeliği hükümleri doğrultusunda önlemler alınmaktadır. 3- Ceza Davaları Ve Diğer Koruma Hizmetleri; 5442 Sayılı İl İdaresi Kanunu, 10 Haziran / 51

5 İl İdaresi Kanununun değişik 11 inci maddesi Vali, il sınırları içinde bulunan genel ve özel bütün kolluk kuvvet ve teşkilatlarının amiridir. Suç işlenmesini önlemek, kamu düzen ve güvenin korumak için gereken tedbirleri alır... C-İl sınırları içinde huzur ve güvenliğin, kişi dokunulmazlığının, tasarrufa müteallik emniyetin, kamu esenliğinin sağlanması ve önleyici kolluk yetkisi valinin ödev ve görevlerindendir. Bunları sağlamak için vali gereken karar ve tedbirleri alır.bu hususta alınan ve ilan olunan karar ve tedbirlere uymayanlar hakkında 66 ıncı madde hükümlere uygulanır. Bu hüküm gereği, mülki sınırlar içinde Vali koruma tedbiri alıp uygulamaktadır. Ceza davalarından veya her hangi bir nedenle can güvenliğinin tehlikede olduğunu bildiren kişiler, Adli makamlara, Valiliğe veya Genel Kolluk kuvvetlerine bildirimde bulunduğunda, haklarında araştırma yapılarak, korunması gerekenler Valilik Oluru ile geçici olarak korumaya alınmaktadır. Yabancı Ülke temsilcilikleri, hassas bölge ve tesisler bu hüküm uyarınca Valilikler tarafından korumaya alınmaktadır. 4-Özel Güvenlik Koruma Hizmetleri; Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanunun 3 üncü maddesi Kişilerin silahlı personel tarafından korunması, kurum ve kuruluşlar bünyesinde özel güvenlik birimi kurulması veya güvenlik hizmetlerinin şirketlere gördürülmesi özel güvenlik komisyonunun kararı üzerine valiliğin iznine bağlıdır... (5188 Sk. Md.3) maddesinde, Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanunun Uygulanmasına İlişkin Yönetmeliğin 6 ıncı Özel güvenlik komisyonu ; a) İşi veya konumu sebebiyle korunma ihtiyacı duyan kişinin talebi üzerine, özel güvenlik personeli istihdam etmek veya özel güvenlik şirketlerinden hizmet satın almak suretiyle güvenliğin sağlanmasına karar vermek,.. hükmü uyarınca koruma kararı alıp uygulamaktadır.(öghdkuiy Md.6.) Koruma hizmetleri yönetmeliği 22/c maddesinde...çalıştığı birimde Özel Güvenlik Teşkilatı bulunan kişinin özel, yakın, ikamet ve işyeri koruması, görevde olduğu sürece ilgili güvenlik birimi ile koordine etmek suretiyle kendi özel güvenlik birimince sağlanır... (KHY. Md.22/c) Hükmü uyarınca da ilgili komisyonlarda özel güvenlik birimi tarafından korunmasına karar verilenlere özel güvenlik komisyonunca özel güvenlik personeli görevlendirilmektedir. Özel Güvenlik Komisyonu Valinin görevlendireceği bir vali yardımcısı başkanlığında, il 5 / 51

6 emniyet müdürlüğü, il jandarma komutanlığı, ticaret odası başkanlığı, sanayi odası başkanlığı temsilcisinden oluşur. (5188 SK. Md.4). Özel Güvenlik Hizmetlerinin Uygulanmasına İlişkin Yönetmeliğin Özel Güvenlik Komisyonunu görevleri ile belirleyen 6 ncı maddesi a bendi İşi veya konumu sebebiyle korunma ihtiyacı duyan kişinin talebi üzerine,özel güvenlik personeli istihdam etmek veya ezel güvenlik şirketlerinden hizmet satın almak suretiyle güvenliğin sağlanmasına karar vermek hükmü uyarınca çeşitli nedenlerden dolayı koruma talebinde bulunan kişilerin koruma taleplerini değerlendirmekte, koruma talebi uygun görülenlere Vali onayı ile özel güvenlik personeli görevlendirmektedir.(5188 SK. Md.3) Özel güvenlik personelinin silahlı veya silahsız görev yapmasına da komisyonlar karar vermekte, kararları vali onayı ile yürürlüğe girmektedir. Silahlı korunmasına karar verilen kişilerin koruma hizmetlerinde kullanılacak silah kişinin kendisi tarafından temin edilmektedir. (5188 SK. Md.8) C- YAKIN KORUMA PERSONELİNİN KORUMA HİZMETLERİNDE GÖREV VE YETKİLERİ Polis silahlı icra ve inzibat kuvvetidir. Silahlı görev yapar.özel güvenlik personeli görevli olduğu yer ve zaman içerisinde mülki amir tarafından verilen kimlik belgeleri ile silahların görevli olduğu süre içerinde silah taşıma yetkisine sahiptir. Silah kullanma en zor ve en ağır koruma tedbiridir. Yakın koruma görevlisi, korumakla yükümlü olduğu kişilere, kendisine, bina ve tesislere silahlı bir saldırı söz konusu olduğunda saldırının derecesine göre silahını kullanabilir. Silah kullanmada dikkat edilmesi gereken en önemli husus, TCK nun 25 inci maddesinde ifadesini bulan meşru müdafaa şartlarının oluşması gerektiğidir. Silah kullanmak zorunda kalan güvenlik personeli kişilere en az zarar verecek öldürmekten çok yaralama ile etkisiz hale getirecek silah kullanma yöntemi tercih etmelidir. 1- Silah Taşıma Kolluk personeli adli ve idari görevleri sırasında başvurduğu zor kullanma tedbirlerinin en ileri aşamasını silah kullanma oluşturmaktadır. PVSK 16. maddesinde polisin silah kullanmaya yetkili olduğu durumlar belirtmiştir. Polis Vazife Ve Salahiyet Tüzüğü 17. inci maddesinde de yetkilerini nasıl kullanacağı belirlenmiştir. 772 SK. md. hükmü gereğince, Polisin silah kullanabileceği hallerde çarşı ve mahalle bekçileri de silah kullanma yetkisine sahiptir SK. göre kurulan Özel Güvenlik Teşkilatı personeli, görevli oldukları yer ve zamanda mülki amirler tarafından kendileri için tanzim edilen özel kimlik belgeleri ile verilen silahlarını görev alanları içinde ve görevli oldukları süre içinde taşıma ve şartlar oluştuğunda kullanma yetkisine sahiptir. (5188 S. K. Md. 3, 8) 2- Silah Kullanma Şartları; 6 / 51

7 Silah kullanma, kolluk personelinin zor kullanma tedbirlerinden en ağırıdır. Kolluk kuvvetlerinin silah kullanma şartları ve şekilleri kendi yasalarında belirlenmiştir. Silah kullanma, kolluk personeli tarafından verilen en zor karardır. Bazı şartlar oluştuğunda istemeden silah kullanmak zorunda kalınmaktadır. Silah kullanma insanların en temel hakkı olan yaşam hakkına direk müdahale olduğundan, kolluk personeli silah kullanma sırasında oldukça zorlanmaktadır. Silah kullanmak zorunda kaldığı her olayda insan hakları ihlalleri ile karşı karşıya gelmektedir. Adli yargılama sırasında, yargılama sonucunda, sanıklara hürriyeti sınırlandırıcı ceza verilirken, uzun süre yargılama devam etmekte, ceza en ince detaylar incelenerek, Mahkeme heyeti tarafından karar verilmektedir. Güvenlik kuvvetleri silah kullanmak zorunda kaldığı olaylarda çok kısa bir zaman diliminde kendisi karar vermekte ve uygulamaktadır. Yani Hakim ve savcı kendisi olmaktadır. Kolluk personeli silah kullanmak zorunda kaldığı olaylarda yoğun baskı ve stres içinde bulunmaktadır. Olay karşısında düşünüp karar verip uygulama süresi saniyeler içinde gerçekleşir. Bu gibi nedenlerden dolayı silah kullanma güvenlik personeli için oldukça zor bir karardır. Silah kullanmanın hem ahlaki, hem de hukuki boyutları vardır. Hukuk açısından, silah kullanma şartları belirlenmiştir. Ancak silah kullanmanın ahlaki boyutu silah kullanan kişinin vicdanına kalmıştır. Silah kullanacak kişi için silah kullanma esnasında karşı taraf ve vicdanı söz konusudur. Silah kullanıldığında sadece karşı tarafın hayatının söz konusu olmadığı, onunla beraber yakın çevresinin de zarar göreceği unutulmamalıdır. Bu nedenle silah kullanmadan önce kolluk personeli ivedilikle mevcut durumu en iyi şekilde değerlendirerek karar vermelidir. Yasalarda belirtildiği gibi silah kullanmada amaç, karşı tarafa en az zarar verecek şekilde etkisiz hale getirme ve saldırıyı bertaraf etme olmalıdır. Bazı fiillerin işlenmesi hukukumuzda suç olarak kabul edilmesine rağmen, aşağıda belirtildiği üzere, bazı hallerin gerçekleşmesi suç olarak değerlendirilmemektedir. Bir ceza kuralının yasakladığı fiilin işlenmesine izin vererek onun hukuka aykırı olmasını önleyen kurala Hukuka uygunluk nedeni denir. Hukuka uygunluk nedenleri hukuka aykırılığı ortadan kaldırıp fiili hukukun meşru saydığı hale getirirler. Türk Ceza Kanunu madde maddeler de hukuka uygunluk nedenleri belirlenmiştir. TCK 24. maddesi: (1) Kanunun hükmünün yerine getiren kimseye ceza verilemez. (2) Yetkili bir merciden verilip, yerine getirilmesi görev gereği zorunlu olan bir emri uygulayan sorumlu olmaz.. TCK 25. maddesi: 7 / 51

8 (1) Gerek kendisine ve gerek başkasına ait bir hakka yönelmiş gerçekleşen, gerçekleşmesi veya tekrarı muhakkak olan haksız bir saldırıyı o anda hal ve koşullara göre saldırı ile orantılı biçimde defetmek zorunluluğu ile işlenen fiillerden dolayı faile ceza verilmez. (2) Gerek kendisine gerek başkasına ait bir hakka yönelik olup, bilerek neden olmadığı ve başka surette korunmak olanağı bulunmayan ağır ve muhakkak bir tehlikeden kurtulmak veya başkasının kurtarmak zorunluluğu ile ve tehlikenin ağırlığı ile konu ve kullanılan vasıta arasında orantılı bulunmak koşulu ile işlenen fiillerden dolayı faile ceza verilmez. Görüldüğü gibi, meşru müdafaa şartları oluştuğunda, gerek kendine, gerekse başkanlarının hakkına nefsine veya ırzına haksız olarak saldırı olması ve bu saldırının başka şekilde önlenmesi ve ortadan kaldırılması mümkün olmadığı hâllerde saldırıyla orantılı olmak kaydıyla silah veya daha değişik zor kullanma aletlerini kullanma yetkisi sadece kolluk kuvvetlerine değil, herkese tanımıştır. Bir hâlin meşru müdafaa sınırları içerisinde kalıp kalmadığını hâkim tâyin ve takdir eder. Meşrû müdafaada saldırı ile savunma aynı anda olmalıdır. Olması kuvvetle muhtemel bir saldırı tehlikesi, müdafaayı haklı kılar denilmekte ise de, meşrû müdafaada tehlikeyi medyana getiren insandır ve bu kişi herhangi birisine saldırıda bulunduğunda, kendisine de saldırıda bulunabilineceği kabul edip sonucuna katlanmalıdır. Kolluk kuvveti silah kullanma şartları oluştuğunda; - Kişinin yaşam hakkı gözetilmeli, - Silah kullanacağını karşı tarafa hissettirmeli, niyetini açıkça belirtmeli, - Fırsatı varsa ikaz etmeli ilgiliye ve etrafına en az zarar verecek şekilde silah kullanmalı, - Kaçan kişinin çevreye ve kendisine zarar verme ihtimali yüksekse, bir daha ele geçime imkanı yoksa kişiyi öldürmekten ziyade, en az zarar verecek şekilde etkisiz hale getirme amaçlı silah kullanılmalıdır. - Uygulanan silah kullanma tedbiri ile gerçekleşmesi düşünülen amaç arasında denge olmalıdır. - Amaca ulaşıldığında silah kullanma tedbirine son verilmeli, - Karşı taraf etkisiz hale geldiğinde gerekli ilkyardımı yapmalı, en kısa sürede sağlık kuruluşlarına ulaştırarak, - Yakınlarına haber vermelidir Sayılı Polis Vazife ve Salahiyet Kanunu madde 16, 5188 sayılı Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanun, Madde 7/b, 2803 Sayılı Jandarma Teşkilat Görev ve Yetkileri Kanunu madde 11, Olağanüstü Hal kanunu madde 23, Sıkıyönetim Kanunu madde 4, 4926 Sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanun madde 18 de silah kullanmayı gerektiren haller düzenlenmiştir. 8 / 51

9 Özel Güvenlik Teşkilatı Personeli, görev alanları içinde, görevlerini yaparken Türk Ceza Kanunu 25 (1-2) bentlerindeki haller oluştuğunda silah kullanmaya yetkilidir. Özel Güvelik yasasına baktığımızda, personelin görev alanları için de Türk Medeni Kanunun 981 inci maddesi, Borçlar Kanun 52 inci maddesi, Türk Ceza Kanun 25 uncu maddesinin birinci fıkrasının (1) ve (2) numaralı bentlerine göre zor kullanma yetkisi verilmiştir. Burada dikkat edilmesi gereken husus meşru müdafaa şartları oluştuğunda zor kullanma yetkisinin verildiğidir. Silah kullanma yöntemi ise yukarıda belirtilen durumlarda, silah kullanmaktan başka çare kalmadığı hallerde geçerlidir. Böyle bir halde de mümkün olduğu kadar suçlu veya sanığın yaralı olarak yakalanmasına dikkat etmek gerekir.genel kolluk kuvveti olan polis aşağıda belirtilen hallerde silah kullanmaya yetkilidir. A) Nefsini müdafaa etmek; B) Başkasının ırz ve canına vuku bulan ve başka suretle men i mümkün olmayan bir taarruzu savmak için; C) Ağır cezayı müstelzim bir suçtan maznun olarak yakalanıp nezaret altında bulunan veya herhangi bir suçtan mahkûm ve mevkuf olup da tutulması veya nakil ve sevki polise emir ve tevdi olunan şahısların kaçmaları veya bu maksatla polise taarruzları halinde yapılacak ihtarlara itaat edilmemiş ve kaçmaya ve taarruza mani olmak için başka çare bulunmamışsa D) Muhafazasına memur olduğu mevki veya elindeki silaha yahut kendisine verilmiş veya teslim edilmiş olan karakolhane ile şahıslara karşı vuku bulacak taarruzu başka suretle def edilmesi imkanı bunmamışsa; E) Ağır cezayı müstelzim ve meşhut cürüm halinde bulunan suçlarda suçlunun saklı olduğu yerin arandığı sırada o yerden şüpheli bir şahıs çıkarak kaçtığı ve dur emrine kulak asmadığı görülerek başka türlü ele geçirilmesine imkan bulunmamışsa; F) Ağır hapsi müstelzim bir suçtan dolayı maznun veya mahkûm olup ta zabıtaca aranmakta olan bir şahsın yakalanmasına teşebbüs edildiği sırada kaçar ve dur emrine de kulak asmayarak başka türlü ele geçirilmesi kabil olmazsa; G) Vazife esnasında polise tecavüze veya karşı koymaya elverişli aletlerin ve silahların teslimi emredildiği halde emrin derhal yerine getirilmeyerek karşı gelinmesi veya teslim edilmiş silah ve aletlerin zorla tekrar alınmasına kalkışılmışsa; H) Polisin vazifesini yapmasına yalnız veya toplu olarak fiili mukavemette bulunulmuş veya taarruzla mümanaat edilmişse, I) Devlet nüfus ve icraatına silahlı olarak karşı gelinmişse, (PVSK Md. 16/) Ayrıca Genel Kolluğa 1481 Sayılı Asayişe Müessir Fiillerin Önlenmesi ile ilgili kanunda silah kullanma yetkisi tanınmıştır. Polis ve jandarma, diğer kanun ve tüzüklerde yazılı yetkileri saklı kalmak üzere, aşağıda yazılı hallerde de silah kullanmaya yetkilidirler: 9 / 51

10 A) 2559 sayılı Polis Vazife ve Salâhiyet Kanunun 16 ncı maddesinde yazılı hallerde, B) (A) bendindeki yetkiler saklı kalmak üzere, idam veya ağır hapis cezasını gerektiren suçlardan bir veya birkaçını işlemekten sanık veya hükümlü olup da haklarında tevkif veya yakalama müzekkeresi çıkarılan ve silahlı dolaşarak emniyet ve asayişi tek başına veya toplu olarak fiilen tehdit ve ihlal ettikleri anlaşılanlardan, teslim olmaları için İçişleri Bakanlığınca tespit edilen tarihten başlamak üzere 10günden az ve 30 günden çok olmamak şartıyla verilecek mühlet ile ad, san ve eylemleri de belirtilerek sanık veya hükümlünün dolaştığı bölgelerde mutat vasıtalarla ve uygun görülen yayın organlarıyla radyo ve televizyonla da ilan edilenlerin belirtilen süre sonuna kadara adli makamlara, zabıtaya veya herhangi bir resmi mercie teslim olmamaları hallerinde, kolluk silah kullanmaya yetkili kılınmıştır. Aynı kanunun 2 ince maddesinde -Birinci maddeni (B) bendinde sayılan hallerde:a) Sanık veya hükümlünün teslim olması için yapılan (Teslim Ol) ihtarından sonra, b) Polis ve jandarmaya karşı silah kullanmaya fil hal teşebbüs etmeleri halinde ise ihtara lüzum kalmaksızın, silah kullanılır (AMBFÖHK. Md. 1, 2) hükmü gereğince genel kolluk silah kullanmaktadır. Zor kullanma tedbirlerinden en ağırı olan silah kullanma durumlarında, yaşam hakkını sınırlayan, ağır yaralanma, ölüm olayları meydana geleceğinden Avrupa insan Hakları Sözleşmesi 2 inci maddesinde şartlara bağlanmıştır. 1. Her ferdin yaşama hakkı kanunun himayesi altındadır. Kanunun ölüm cezası ile cezalandırdığı bir suçtan dolayı hakkında mahkemece hükmedilen bu ceza dışında hiç kimse kasten öldürülemez. 2. Öldürme, aşağıda derpiş edilen zaruret halleri dışında, bu maddenin ihlali suretiyle yapılmış telakki olunmaz: a) Her ferdin gayri meşru cebir ve şiddete karşı korunmasını sağlamak için, b) Kanun hükümleri dahilinde bir tevkifi yerine getirmek veya kanuna uygun olarak mevkuf bulunan bir şahsın kaçmasını önlemek için, c) Ayaklanma veya isyanı, kanuna uygun olarak bastırmak için, silah kullanmayı kabul etmiştir. Görüldüğü gibi silah kullanmada, zorunluluk halinin bulunması, meşrû müdaafa halinin bulunması, diğer yasal şartların oluşması gereklidir. Silah kullanma ile ilgili olarak, Anayasa Mahkemesi 1996/68 Esas numaralı kararında, Yaşam hakkı Anayasanın 17. Maddesinde düzenlenmiştir. Herkes yaşama... hakkına sahiptir. 17. maddenin son fıkrası ile de, bu hakkın hangi hallerde sınırlandırılabileceği belirlenmiştir: Mahkemelerce verilen ölüm cezalarının yerine getirilmesi hali, Meşru müdafaa hali, Yakalama ve tutuklama kararlarının yerine getirilmesi, bir tutuklu veya hükümlünün kaçmasının önlenmesi, Bir ayaklanma ve isyanın bastırılması, 10 / 51

11 Sıkıyönetim ve olağanüstü hallerde yetkili merciin verdiği emirlerin uygulanması. Ancak, bu durumlarda ve yasa ile izin verilmiş olması koşuluyla, yaşam hakkı sınırlanabilir. Öncelikle kolluk kuvvetleri, silahı en son araç olarak kullanabilmelidir. Ancak diğer zorlama tedbirlerinin kolluğun kendisine verilen görevleri yerine getirmesinde yetersiz kalması ve son çare olarak silah kullanılmasının zorunlu olduğunun açıkça anlaşılması durumunda yani kademeli olarak silah kullanabilmelidir. Ancak bu da yetmez. Bu koşuların oluşması durumunda silah kulanılabilinirse de, bu yetkinin kullanılmasında da ölçülü olunmalı ve mukavemet ve tehdidin gerektirdiği ölçüde silah kullanılmalıdır. Hafif bir yaralama, örneğin ayağa ya da ele ateş açılarak etkisiz bırakılabilecek fail ya da şüphelinin yaşamsal organlarına ateş edilmemelidir. Öğretide de, ceza ehliyetine sahip bulunmayan küçüklere karşı kural olarak silah kullanılmaması görüşü egemendir. insan topluluğuna karşı silah kullanılması durumunda, olaylara katılmayan kimselerinde zarar görmesi mümkün olduğundan bu konuda dikkate alınmalı, topluluk içindeki kimselere ateş edilmesi kural olarak kabul edilmemelidir. Ancak hayata yönelik ve başka türlü bertaraf edilmesi mümkün olmayan ağır ve yakın tehlike durumunda tehlikenin kaynağı ile sınırlı olarak silah kullanılabilir. şeklinde karar vererek, silah kullanmanın şeklini, şartlarını, sınırlarını belirlemiştir. Anayasa Mahkemesi, 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanununa Ek Madde 2- maddedeki... kolluk kuvveti görevlileri, failleri etkisiz kılmak amacıyla doğruca ve duraksamadan hedefe karşı silah kullanmaya yetkilidir. şeklindeki düzenlemeyi, silah kullanmada zorunluluk ve kademelilik ölçütleri, orantılılık, ilkelerine uymadığı ve insan hakları ihlalleri oluşturacak düşüncesiyle iptal etmiştir. (Anayasa Mahkemesi 1996/68 Esas Sayısı) Örnek olay; Ankara-Mamak ilçesi 02/07/2001 tarihinde Adli Görev ifası Sırasında Adam Öldürme olayında, sanık Polis Memuru N nin yargılandığı olayda; Olay günü maktul C saat da alkollü olarak, daha önceden dost hayatı yaşadığı F nin kaldığı eve gelir. 1 Maktul C elinde silahı ile aile fertlerini bir odaya toplar konuşmaya başlar. Ev sakinlerinden fi bir fırsatını bularak karakola haber verir. Karakol ekibi olay yerine gelir. Bu sırada polis memurlarının olay yerini yaklaştığını gören maktul C elinde silahı olduğu halde mutfak penceresinden atlayarak kaçmaya başlar. Polis memuru N silahını çekerek peşine düşer. 40. ıncı sokakta yakalar, 15 metre kala... Dur Polis, At Silahını... der. Maktul C elindeki silahı, polis memuruna tevcih edilmiş olduğu halde gelirken 2 metre kala... Arkanı Dön, Silahı At... kelepçe takacağım der. Maktul C elinde silahı olduğu halde arkasını döner. Polis memuru kelepçe takacağı sırada aniden elinde silahı dönüş yapınca memur silahı ile bir el ateş eder, maktul C olay yerinde vefat eder. Polis memuru N nin yargılanması sırasında mahkeme Olayda, haksız bir saldırı hazırlığının bulunduğu, zorunluluk ve orantılılık şartlarının oluştuğu, kelepçe takma sırasında döner pozisyonda olmasından, 11 / 51

12 görevli polis memurunun o anda elinde silah olan bir faili kovaladığı ve ruh halinin değerlendirilmesinde zaruret sınırının aşılmasının göstergesi olamayacağı gibi sanığa da kaçma yükümlülüğü de yüklenemeyeceği, bir el ateş etmede zaruret sınırını aşılmadığı, muhakkak olan saldırıyı başlamış sanmanın zorunluluk olduğu, olayda haksız bir saldırının bulunduğu, saldırın ve savunmanın hem zaman olduğu, savunmanın saldırı sırasında yapıldığı, her ikisi arasında oran bulunduğu, bir el ateş etmekle, zaruret sınırının aşılmadığı, silah kullanmada yasal koşulların oluştuğuna kanaat getirerek polis memuru N nin beraat ine karar vermiştir. Özel güvenlik personelinin silah kullanma olayı ile ilgili; Adana ili Garanti Bankasında tarihinde bankaya para yatırmak için gelen S nin içinde 3 milyar lira bulunan para çantası, maktul tarafından banka önünde zorla alınmak istendiği sırada, olayı gören banka özel güvenlik görevlisi İ maktule önce sözle müdahale eder, maktul eylemini sürdürüp çantayı gasp etmesi sırasında, özel güvenlik görevlisi sanık İ yi bıçakla yaralar. Özel güvenlik görevlisi İ görevi gereği taşıdığı tabancası ile önce havaya ateş eder. Buna rağmen bıçakla saldırıdan vazgeçmeyen maktule yakından bir el ateş eder, maktul elinde çanta olduğu halde banka önünden kaçarak ilerde düşerek öldüğü olayla ilgili olarak, Yargıtay 1. inci Ceza Dairesi yaptığı inceleme neticesi, görev alanı sayılabilecek yerde, üçüncü şahıslara vaki olacak saldırıyı önlemek için olaya müdahale eden özel güvenlik görevlisinin kendisine yöneltilen, ve devam eden bıçakla saldırıyı durdurabilmek için silahını kullanmasını TCK 49 madde uyarınca hüküm kurulmasını belirterek mahkemenin verdiği mahkumiyet kararın bozulmasını oy birliği ile karar vermiştir. Adana 2 inci ağır Ceza Mahkemesi de, bankaya para yatırmak için gelen S ye karşı gasp suçunu gerçekleştirmek isteyen maktulun, bu kişiye karşı oluşan ağır saldırıyı önlemek için olaya müdahale ederken, maktulun kendisine yönelik ve devam eden bıçaklı saldırısın durdurabilmek için özel güvenlik görevlisinin bir el ateş ederek öldürmesi yasal savunma sınırları içinde kabul ederek özel güvenlik görevlisinin beratına karar vermiştir. Sonuç olarak; zor kullanma tedbirlerinin en üst sınırı olan silah kullanma tedbiri kişinin en temel hakkı olan yaşam hakkına direk müdahale ettiğinden, silah kullanma yetkisine sahip bütün kolluk kuvvetlerinin silah kullanma sınırları yasalarda belirlenmiştir. Silah kullanma yetkisine sahip olan kolluk meşru müdafaa şartları oluştuğunda, silahını en son çare (başka türlü davranma şansı kalmadığında) olarak kullanmayı düşünmeli, tehlikenin ağırlığına göre silahını kişilere en az zarar verecek şekilde kullanmalı, silahını kullanma konusunda uzman olmalıdır. 2- Yakalama Yetkisi 12 / 51

13 Kolluk personeli,kamu düzeninin korunması güvenliğinin sağlanması, çevreye veya kendisinin vücut bütünlüğünü bozacak davranışlarda bulunan kimseleri gerekli olan hallerde bir suç işlenmese dahi, men etmekte, geçici olarak yakalamaktadır Yakın koruma hizmetlerinde görevli personel koruduğu şahsa karşı herhangi bir saldırı yapılacağı konusunda kuvvetli belirtiler olan kişileri, görevini yapmasına engel oluşturan kişileri geçici olarak men ederek ve hemen genel kolluk kuvvetlerine teslim eder. Mevcut güvenliği tehlikeye sokacak, toplum güvenliğini tehdit edecek veya kendi vücut bütünlüğüne zarar verme ihtimali olan kişileri geçici olarak yakalanmasına önleme yakalaması denir.ileri derecede alkollü kişiler, akıl hastaları veya üzerinde suç teşkil etmeyen ancak korunan kişiye zarar verme ihtimali olan madde bulunduran kişiler güvenlik personeli tarafından önlem amaçlı geçici olarak yakalanabilir.yakalama sırasında kişi haklarına zarar verilmemesi, ikna yolu ile bulunduğu ortamdan uzaklaştırılması tercih edilmelidir. 3- Güvenlik Kontrolü Korunması gereken kişinin ikamet ve işyerinde güvenlik kontrol noktası var ise güvenlik cihazları ile (x-ray,metal detektör gibi) içeriye girmek isteyen kişilerin üzerlerini ve eşyaların cihazlar yardımı ile kontrol eder.güvenliği tehlikeye düşürme ihtimali olan cisimleri kişilerden geçici olarak alarak çıkışta teslim eder.suç unsuru olanları derhal genel kolluk kuvvetlerine bildirerek tutanakla teslim eder. 4- Kimlik Tespiti Kimlik Sorma Polise kimlik sorma yetkisi kanunen verilmiştir.suç işlenmesini önlemek veya suç faillerini ele geçirmek için kişilerden kimlik belgesi sormakta, kimliğini ispat edemeyenleri 24 saat göz altına almakta veya kimliğini ispat etmesi için gerekli kolaylıkları sağlamaktadır. (PVSK Md. 17.) Özel güvenlik personeli Toplantı, konser, spor müsabakası, sahne gösterileri ve benzeri etkinlikler ile cenaze ve düğün törenlerinde kimlik sormaktadır.. ( 5188 Sk.7/b) Koruması yapılan kişinin, yakın koruma hizmetlerinde ve diğer hizmetlerinde görevli (Yerel kolluk, hizmetçi,organizasyonda görevli personele) korumadan sorumlu yetkili tarafından tanıtma kartları verilmektedir. Tanıtma kartların bulunup bulunmadığı, personelin organizasyonda görevli olup olmadığının koruma personeli tarafından takip edilmesi gereklidir. Bu da tanıtma kartı kontrolü ile gerçekleşmektedir. 2- SUİKASTLERİN NEDENLERİ VE SUİKASTÇİLERİN ÇALIŞMA YÖNTEMLERİ Günümüzde iletişim olanaklarını ilerlemiş ve kişi güvenliğini tehdit eden unsurlar çoğalmıştır. Kişilerin faaliyetleri, temsil ettikleri misyon, kamuoyu tarafından dünyanın her 13 / 51

14 tarafında rahatlıkla takip edilmektedir.bu durum kişileri kolay hedef haline getirmekte suikastçıların işini kolaylaştırmaktadır. Tehditler eskilerde bölgesel ve kişilere yönelik meydana gelmekte idi. Günümüzde ise kamuoyu ilgisi fazla olan kişiler, ülkeler ve vatandaşları dünyanın her hangi bir ülkesindeki faaliyetinden dolayı bazı grupların ve şahısların hedefi haline gelmektedir. Devletin kamu gücünü ve otoritesini temsil eden kişiler, güvenlik güçleri,özel güvenlikçiler herhangi bir tehdit almasa bile terör örgütlerinin öncelikli hedefi arasındadır. Siyasi liderler, zengin iş adamları, etnik grup liderleri, sanatçılar, iş sahipleri, vatandaşlar çeşitli nedenlerden dolayı hedef haline gelmektedir.bazı durumlarda hiçbir neden yokken bile insanlar saldırıya uğramaktadır. Suikastlar insanlık tarihi kadar eskidir.ilk suikast Adem peygamberin oğullarından Kabil in kardeşi Habil i kıskançlık yüzünden öldürmesi ile başladığı söylenmektedir.insanlık tarihi suikastlarla doludur. Suikastlar bir çözüm aracı olarak görüldüğünden sıkça uygulama alanı bulmaktadır. A-SUİKASTLERİN TEMEL NEDENLERİ Suikastların ve suikast teşebbüslerinin incelenmesi neticesinde altında yatan bazı nedenlerden dolayı gerçekleştiği görülmektedir. a-siyasi Nedenler; Suikastların en önemli kısmını teşkil eden siyasi suikastlar; Mevcut sistemi beğenmeyip, değiştirmek isteyen kişi veya gurupların, ideolojilerini beğenmedikleri kişilere karşı gerçekleştirdikleri veya teşebbüs ettikleri suikastlardır. Suikastın ideolojik nedeni dini yada sosyal inançlardan kaynaklanabilir. Suikastçiler mevcut sistemi, bu sistemi temsil eden insanları yok ederek başarıya ulaşmak isterler. Suikastçilerin gerçek kimlikleri, suikastın arkasında yatan nedenler genellikle öğrenilememiştir.suikast gerçekleştikten sonra çok değişik senaryolar üretilerek yorumlanmaya çalışılmakta çoğu zaman gerçek neden ortaya çıkarılamamaktadır. İlkel kabilelerdeki liderlik mücadelelerinden tutun, modern demokratik devletlerde siyaseti etkilemeye çalışan güçler önlerindeki rakiplerini yada kendilerine sorun teşkil eden kişileri yok etmek için suikast yöntemlerine başvurmuşlardır.(atilla AKAR, Suikastlar, Timaş Yayınları, İstanbul, 2004 S.1) Ülkemizin siyasi tarihi suikasta uğramış devlet adamları, siyasi liderler, aydınlarla doludur.fatih Sultan Mehmet, Yavuz Sultan Selim, Genç Osman, II. Abdülhamit Han,Mustafa Kemal Atatürk, İsmet İnönü, Nihat Erim, Bülent Ecevit, Süleyman Demirel, Gün Sazak, Uğur Mumcu, Bahriye 14 / 51

15 Üçok, Turgut Özal, daha bir çok kişi sayılabilir. Ömründe suikastta uğramamış siyasi lider yok gibidir.suikastlardan bazıları ise hayatını kaybetmiştir. şanslı olanlar kurtulmuş, b-ekonomik Nedenler Organize suç örgütleri veya kişiler tarafından ekonomik açıdan güçlü olan rakiplerini ortadan kaldırmak, maddi çıkar sağlamak amacıyla gerçekleştirilen suikastlardır. mafya olarak tanımlanan organize suç örgütlerinin cinayetlerini bu kapsamda değerlendirebiliriz. Ekonomik gidişattan iktidardaki kişileri sorumlu tutan bazı kişilerde, iktidar sorumlularına karşı suikast teşebbüslerinde bulunmaktadır. c-psikolojik Nedenler Yakın veya tek kişilik suikast teşebbüsleri, genelde psikolojik rahatsızlıkları olan akıl hastaları tarafından gerçekleştirilmiştir. 18 Mayıs 1996 yılında, İzmit Kocaeli ilinde 9. uncu Cumhurbaşkanımız Sayın Süleyman DEMİREL akıl hastası bir saldırganın silahlı saldırısından kurtulmuştur yılında işadamı Özdemir SABANCI ve iki arkadaşını öldüren Mustafa Duyar isimli saldırganın psikopat olduğu anlaşılmıştır. ABD, Başkanlarından James Abraham Garfield 2 Temmuz 1881 de Washington da bir tren istasyonuna girerken, işsiz bir meczup tarafından vurulmuş ve 19 Eylülde ölmüştür. ABD, Başkanlarından John Fitzgeart Kennedy 22 kasım 1963 yılında Dallasta siukaste bulunan Oswald Hakında araştırma yapan komisyon tek başına hareket eden deli olduğuna karar vermiştir ( AKAR Atilla,A.e.g. S143) d-kişisel Nedenler Kıskançlık, kin, nefret veya önceden kalma husumetten dolayı suikastlar gerçekleşmektedir. e-profesyonel Suikastçiler Tarih boyunca Suikastçiler para için adam öldürmüşlerdir.para kazanmak amaçlı gerçekleştirilen suikastlardır. 21 Şubat 1965 yılında Malcolm -X Profesyonel bir suikastçı tarafından öldürülmüştür.(akar Atilla, A.g.e. S. 181) B-SALDIRI METODLARI Suikastlar tarihini incelediğimizde saldırganların iki çalışma yöntemi kullandığını 15 / 51

16 görmekteyiz. a- Yakından Saldırı İşi tamamlamaya kararlı olan psikopat ve fanatikler tarafından kullanılan metottur. Teknolojinin bu kadar gelişmediği dönemlerde yakından suikastlar tek metottu. Günümüzde yakından tabanca kullanarak gerçekleşen bir çok suikast vardır. 10 uncu Cumhurbaşkanımız Rahmetli Turgut ÖZAL kürsüden konuşma yaptığı sırada silahlı saldırıdan yaralı olarak kurtulmuştur. 19 Temmuz 1980 tarihin eski Başbakanımız Nihat ERİM ve koruma polisi arabasından inerken uğradığı silahlı saldırı sorucu hayatların kaybetmiştir. Araçlara bomba yükleyerek intihar saldırıları, canlı intihar bombaları yakından saldırılarda kullanılmaktadır. 21 Mayıs 1991 tarihinde Hindistan Başbakanı Rajiv GANDİ nin resmi tören sırasında kendisine uzatılan bir çiçek buketini alırken, uzatan kadın tarafından gerçekleştirilen intihar saldırısı sonucu hayatını kaybetmiştir(özdemir Cengiz, APAYDIN Kanbi, PALTACI Yılmaz, Patlayıcı Maddeler,2004, Ankara) Bazı durumlarda korunan kişiyi saldırlar öldürmek amacıyla değildi, öfke yatıştırmak küçük düşürmek amacıylada saldırlar gerçekleştirilmektedir.yumurta, çürük domates atmak, yüzüne yaş pasta atmak, elbisesini kirletmek gibi saldırılarda bulunulmaktadır. b- Uzaktan Saldırı Bugün dünyada en çok kullanılan saldırı metodudur. Teknolojinin gelişmesine paralel olarak suikastçılar amaçlarına ulaşmakta değişik metotlar kullanmaya başlamışlardır. Özellikle patlayıcı maddelerdeki gelişmeler değişik tip ve şekillerde kullanılması olaydan sonra kaçma şansının olması gibi nedenlerle sıkça kullanılmaktadır. Uzaktan suikast şekilleri, saldırganların hayal gücü ve alınan uygulanan güvenlik tedbirleri ile sınırlıdır. Şu ana kadar gerçekleşen suikastları incelediğimizde aşağıdaki şekillerde saldırıların gerçekleştiğini görmekteyiz. 1- Uzun Menzilli Silahlarla Saldırı Dürbünlü tüfekler, 2 Km kadar nokta atışı yapabilmektedir.jandarma Asayiş komutanı Bahtiyar AYDIN, Diyarbakır da operasyon sırasında uzun menzilli silahla saldırı sonucu hayatını kaybetmiştir. 16 / 51

17 2- Bomba ve Patlayıcı Maddeler Bombalar değişik şekillerde hazırlanarak suikast amaçlı kullanılmaktadır.aracın içine bomba yükleyerek, korunan kişinin geçeceği güzergaha bırakarak uzaktan kumanda ile patlatmak suretiyle saldırlar gerçekleşmektedir.1999 yılında Çankırı Valisi Ayhan Çevik böyle bir saldırıdan yaralı olarak kurtulmuştur yılında Van Valisi nede geçeceği güzergaha bomba yüklü araç bırakılarak suikast düzenlenmiş, Vali geçtiği sırada uzaktan kumanda ile patlatılmış Vali olaydan yara almadan kurtulmuştur. Bombalı mektup veya paket göndermek.çok sıkça kullanılmaktadır.bunları tespit etmek kolay olduğundan başarıya ulaşma ihtimalleri azdır yılında Doç. Dr. Bahriye ÜÇOK kendisine gönderilen paketi açtığı sırada meydana gelen patlamada hayatını kaybetmiştir. Korunan kişinin geçeceği güzergaha önceden bombaları yerleştirerek tam geçtiği sırada uzaktan kumanda ile patlatarak saldırılarda bulunmaktadır. 3- Zehirler Korunan kişileri zehirlemek suretiyle suikastler eski zamanlardan günümüze kadar kullanılmıştır.kullanılmaya devam etmektedir. Korunan kişilere ulaşmak çok zor olduğu durumlarda yiyeceklerine içeceklerine veya kullandıkları malzemelere zehir koymak suretiyle amaçlarına ulaşmaktadırlar. Tarihte bir çok ünlü kişi ve devlet adamı zehirlenmek suretiyle öldürülmüştür. Genel Kurmay Eski Başkanı, Doğan GÜREŞ in kahvesine koyulan zehir son anda korumaları tarafından fark edilmiştir. 4-Biyolojik ve Kimyasal Silahla Saldırı Laboratuar ortamlarında üretilen Çiçek hastalığı, şarbon bakterileri uzun sure değişik ortamlarda canlı kalabildiklerinden bunu mikroplar kapalı zarfla korunan yerlere gönderilmektedir Bakteriler havayla temas ettiğinde solum yolu ile insanlara bulaşabilmektedir.ı 11 Eylül 2001 tarihinde ABD leri ikiz kulelerine saldırıdan sonra Antrax lı (Şarbon) zarflar Amerikan senatosuna gönderilmiş ve zarfı açan bir senatör hayatını kaybetmiştir. Radyasyon yayan maddelerde korunan şahısların bulunduğu ortamlarda kullandıkları eşyalara bırakılarak öldürmek amaçlı kullanılmaktadır. 4- Diğer Metotlar - Bazı devlet adamları kendi silahlı kuvvetlerinin saldırısına uğramıştır.1981 de Mısır Devlet Başkanı Enver SEDAT en güvendiği askerleri tarafından otomatik tabanca ve bombalı salıdır sonucu hayatını kaybetmiştir. 17 / 51

18 - Uzaktan kumandalı maket uçaklar,oyuncak araba, gemilerle saldırı maket uçak ve oyuncaklar arabalar bir kilograma kadar yük taşıyabilmekte ve yaklaşık beş kilometrelik alana kadar uzaktan kumanda edilebilmektedir. C-İNTİHAR SALDIRILARI İntihar saldırısı, sivil kurbanlara kayıtsız ve başarısı büyük ölçüde terörist ya da teröristlerin ölümüne bağlı bir şiddet eylemidir. (CONESA Pıerre, İki Kuşak Boyunca İntihar Saldırıları Nereden geliyor.çeviri, YERGUZ İsmail) İntihar saldırılarının gerçekleşmesi intihar bombacıları açısından belirli bir süreci içermektedir. İntihar bombacısı eylemin özelliğine göre özel eğitime tutulmakta ve motive edilmektedir. İntihar bombacısı için asıl amaç, belirlenen hedefe ulaşmak ve hedefe en fazla zararı verdirmektir. İntihar bombacıların hedefleri terörle mücadelede görev almış devlet büyükleri, güvenlik güçleri ve kamuya ait önemli tesislerdir. İntihar bombacıları genelde her şeyi ölümü dahi göze aldığından bu kişileri tespit etmek, engellemek, etkisiz hale getirmek hemen hemen imkansız gibidir. İntihar bombacıları genelde hayatla bütün bağlantılarını koparmış, psikolojik yapısı bozuk hasta kişilerden seçilmektedir. Bu kişiler güvenlik personeli ile karşılaştığında hareketlerinden tedirginlikler görülmekte normal davranış sergileyememekte yüzlerinde anlamsız bakışlar görülmekte üzerlerindeki bombalarını gizleme ihtiyacı duyduklarından fiziki görünüşlerinin çevre ile uyumsuz olduğu gözlenmektedir. Önemli tesislerde fiziki güvenlik tedbirleri yeterince alınması, bina ile çevre tel örgüleri veya istinat duvarı arasında en az 100 metre mesafenin bulunması girişlerin tek bir yerden kontrollü yapılması teknolojik güvenlik cihazlarının kullanılması, en önemlisi güvenlik personelinin dikkatli görev yapması intihar bombacılarının önlenmese bile bunların emellerine ulaşmasını engelleyecektir.*(intihar Saldırıları, Dr. Kemal KARADEMİR, Ankara-1999) İntihar saldırılara canlı bomba olarak teröristler üzerlerine yerleştirdikleri bombaları bir şekilde patlatarak amaçlarına ulaştıkları gibi araçlara bomba yükleyerek araç ile birlikte intihar saldırılarının da gerçekleştirmektedir. A-Neden intihar saldırısı? Sosyal bilim uzmanları ve psikologlar intihar saldırganlarını ve intihar saldırılarını kendi açılarından incelemekte, nedenlerini ayrıntılı olarak açıklamaktadır. Eylem şekli açısından ise teröristleri intihar saldırısına yönelten nedenleri şöyle sıralayabiliriz. -Saldırıdan önce saldırganların tespit edilmesi oldukça zordur, gizlik içerisinde saldırıya hazırlanmaktadır. -İntihar saldırganı saldırı için en uygun yeri ve zamanı seçme hakkına sahiptir. -Saldırıda ağır kayıp verilmesini sağlamak için yeterince patlayıcı madde kullanma imkanına sahiptir.bombanın etki alanı bazı ilavelerle güçlendirilmekte, kurbanların sayısı artmaktadır.önceleri canlı bomba olarak gerçekleştirilen intihar saldırıları son zamanlarda patlamanın verdiği zararın arttırılması için bomba yüklü araçlarla gerçekleştirilmektedir. 18 / 51

19 -Sabit ve hareketli hedeflere karşı bomba yüklü araçlarla (otomobil,kamyon,motosiklet, bisikletle )rahat saldırma imkanına sahiptir. -İntihar saldırısına motive olduktan sonra,saldırganın, saldırıdan vazgeçme şansı oldukça azdır. -İntihar saldırganları, sözde şehit olma, öldükten sonrada isimlerin devam etmesi gibi düşüncelerle motive oldukları, dünya ve insanlarla bağlarını kopardıklarından, eylemin gerçekleşmeme ihtimali söz konusu değildir. -Olaylarda inisiyatif saldırganın elinde olduğundan, eyleme başladığında güvenlik güçlerinin saldırgana müdahale şansı oldukça azdır. -İntihar saldırısında büyük çaplı araştırmaya, plan yapmaya gerek yoktur.eylem sonrası kaçma şansı olmadığından her yerde rahatlıkla eylem gerçekleştirilebilir. -Saldırı sonrası, büyük maddi ve manevi kayıplara neden olmaktadır.bu da eylemin amacına ulaşmasını sağlamaktadır. Önceleri belirli gruplar tarafından belirli bölgelerde kullanılan intihar saldırıları,(özellikle Ortadoğu) son zamanlarda değişik örgütler tarafından da kullanılmaya başlanmış ve uygulama alanı diğer bölgelere sıçramış büyük ölçüde küreselleşmiştir. B-Canlı intihar Saldırganlarını Tespit Etmek Güvenlik personelinin dikkati sayesinde bazı canlı intihar saldırganları saldırıdan hemen önce tespit edilmiş hedefe ulaşmadan patlamışlardır. Bazı konularda personelin dikkatle olması gereklidir. Bulunduğu yere gelen kişilerin hepsini intihar saldırganı olabilir gözüyle bakmak, incelemek personeli hataya sürükleyebileceği gibi bütün insanları da suçlu görmek gibi bir durum sergilemesi yanlış bir davranıştır. Bazı kişiler almış oldukları kültür ve yetişme tarzı nedeniyle polisi veya güvenlik personelini gördüğünde heyecanlanmakta değişik davranışlar göstermektedir.bu durumların iyi gözlemlenmesi gerekmektedir. Güvenlik kontrollerinde kolluk personelinin dikkat etmesi gereken konular; -Fiziki görünüşleri normalden farklı olmaktadır.dikkat edildiğinde bombaları taşıma şekline göre üzerlerindeki sırt çantasını, ellerindeki el çantasını sürekli olarak tuttukları bırakmak istemedikleri gözlemlenmiştir. -Patlayıcı maddeler vücuda gizlenmiş ise bol hacimli elbise, fiziki görünüşü ile uygun olmayan göbek,kadınlarda anormal hamile görüntüsü, kambur yürüyüş olduğu gözlemlenebilir. -Elleri sabitlenmiş durumdadır,hareket ettirmek istemezler. -Üzerindeki bombaların patlamaması ihtimaline binaen üzerindeki patlayıcılarla irtibatlı el bombası taşıyabilmektedirler. -Çevre ile uygun fiziki görünüşe sahip olarak kimsenin dikkatini çekmeden hedefe ulaşmaya çalışmaktadırlar. -Yaşlı,sakat,hamile kadın görüntüsünde olarak duygusal yaklaşmaya çalışabilirler, -İntihar saldırganının eylemden vazgeçmesi durumunun önüne geçmek için saldırganın bilmediği ikinci bir başlatıcı olabilir.intihar saldırganı eylemden vazgeçse bile müdahale sırasında dikkatli olunmalıdır. -Yüzlerine dikkat edildiğinde, hedefe kilitlendiklerinden çevre ile ilgilenmedikleri ikazlara uyarılara karşılık vermedikleri, yüzlerinde kanı çekilmiş donuk ifade bulunduğu,tedirgin 19 / 51

20 oldukları ve kendilerinin güvenlik güçleri tarafından bilindiği hissine sahip olduklarından ufak bir müdahalede hemen kendilerini patlattıkları bilinmektedir. Binlerce insanın geçtiği yerlerde şüpheli şahısları tespit etmek zor bir iştir.güvenlik personelinin dikkatli duyarlı görev yapması sayesinde bazı intihar saldırganlarını hedefine ulaşmadan tespit edilmiş,hedefe ulaşmadan kendilerin patlatmışlarıdır günü saat sıralarında Batman ili merkezinde bulunan Şehit Keskin Kaplankıran Karakol Amirliği önünde gerçekleştirilen intihar saldırısında teröriste müdahale eden görevli teröristin kılık kıyafetinin yöresel olduğu ancak yürüyüş ve bakış tarzının çekingen,uyuşturucu madde almış gibi donuk,normal bir insanın hareket ve davranışından farklı hareket etmesinden,hamile görünümlü,sol eli karnına yapışık,sağ elinde ise siyah poşet olan,psikolojik rahatsız görünümünde olmasından dolayı şüphelendiğini,şahsa durması ikazında bulunduğunu,şahsın bir anlık tedirginlikten sonra tekrara hareket etmesi sonucu,bağırarak çevrede bulunan kişileri uzaklaştırmaya sağladığı sırada teröristin geri dönüp gitme davranışlarda bulunduktan sonra eylemi gerçekleştirdiğini ifade etmiştir. İntihar saldırısı yapmak amacı ile gelen teröristlerin erken teşhis edilmesi oldukça zor olduğunu kabul etmek gerekir.ancak buna rağmen, personelin bu konuda uzman personel tarafından bilgilendirilmesiyle Batman ili örneğinde görüldüğü gibi eylemcilerin erken teşhis edildiği görülmektedir. (KARADEMİR Kemal, A.g.e S48,49) D- KORUMA SEVİYELERİNİN BELİRLENMESİ Tehditlerin sınıflandırılmasında Avrupa standartları 1- Yüksek Tehdit; (Teyit Edilmiş) Kişinin hedef olduğunun resmi makamlarca belgelenmesi, basın yayım organlarında teşhir edilmesi, örgütlerin legal ve illegal yayın organlarında hedef gösterilmesi, kamuoyunda çeşitli şekillerde hedef haline gelmesi durumlarında yüksek tehdit var demektir. Yirmi dört saat kesintisiz bulunduğu her yerde, ikamet, iş yeri ve yakın koruma hizmetlerinin yapılması gereklidir.en az on personelle koruma yapılmalıdır. İkamette üç, işyerinde üç, yakınında dört personel olması gerekir. Eğer tehdit bomba kullanan örgütler tarafından yapılmış ise bomba uzmanı da ekipte görevlendirilmelidir. 2- Orta Tehdit ; (Muhtemel Tehdit) Kişinin yapmış olduğu görevi, temsil ettiği misyon, kamuoyu açıklamaları, konuşmaları, fikirleri, düşünceleri, yaşam tarzı, ekonomik durumu, işveren olması,üye oldukları kuruluşlar gibi nedenlerden dolayı hedef olabilirler. Muhtemel tehditlerin kaynağı araştırılmalıdır. Tehdidin kaynağını bulduktan sonra gerçekleştirilebilirliğini araştırarak önlemek için uygun nitelikte ekip oluşturulmalıdır. 3- Düşük Tehdit; (Önleyici Tedbir) Ani gelişen olaylar, konferans, açık hava toplantısı konserler, spor karşılaşmaları gibi durumlarda 20 / 51