Mali de politik istikrarsızlık sonucu yaşanan kıtlık

Transkript

1 Forum: Sorun: Yazar: Güvenlik Konseyi Mali de politik istikrarsızlık sonucu yaşanan kıtlık Meryem Çekem, Sani Eskinazi Pozisyon: Başkan Vekili, Başkan Araştırma Raporu Giriş Yıllardır düzenli olmayan bir ülke olan Mali, günümüzde politik istikrarsızlık ve kıtlığın birlikte yarattığı sıkıntılı bir süreçtedir. Batılı ülkelerin çabalarına rağmen, ülkedeki kargaşa çözümlenememiştir. Federal bir devletin oluşturulmasına rağmen, Mali deki sorunlar çözülmüş olmaya yakın bile değildir. Bu rapor genel olarak bu soruya yoğunlaşacaktır: Bir zamanlar Afrika nın hayranlıkla baktığı Mali bu eski pozisyonuna nasıl dönebilir? Anahtar Kelimelerin Tanımları Azavad Azavad (devletin resmi adıyla bazı kaynaklara göre Azavad İslam Cumhuriyeti veya Azavad İslam Devleti), Mali'nin kuzeyinde bulunan bir bölge ve tanınmayan bir devlettir. Uluslararası toplum tarafından Mali'nin parçası olarak kabul edilir. Tanınmayan devlet Bu tanınmayan veya kısmen tanınmayan devletler listesi çağdaş siyasi ve iktisadi coğrafya üzerindeki yönetimler hakkında genel bir bakış sağlaması için,egemen devletlerin uluslararası teamül hukuku (Montevideo Konvansiyonuprensipleri üzerinden) çerçevesinde tanınma durumunu ve tüm dünya üzerinde diplomatik olarak tanınmayan ülkelerin listelendiği maddedir. Mali Cumhuriyeti Mali Cumhuriyeti Batı Afrika'da bulunan denize kıyısı olmayan bir ülkedir. Mali, Afrika'nın en büyük yedinci ülkesidir. Kuzeyde Cezayir, doğuda Nijer, güneyde Burkina Faso ve Fildişi Sahili, güneybatıda Gine ve batıda Senegal ve Moritanya ile sınır paylaşmaktadır. Yüzölçümü yaklaşık km2 ve tahminî nüfusu neredeyse kişi. Ülkenin başkenti Bamako dur. Şeriat Şeriat İslam Hukuku dur, ve bu kurallar Kurandan gelir. Bu hukuk farklı kişiler tarafından farklı şekilde algılanabilir.

2 Genel Bakış Son yıllarda Mali politik, güvenlik ve insancıl bir krizle karşı karşıya kaldı. Ülkenin içinde ekstrem şeriat yanlıları git gide yayılıp sorunlara yol açıyorlardı. Bu politik istikrarsızlığın köküne bakıldığında sebebin net bir devlet bürokrasisi olmayışına bağlayabiliriz. Afrika nın batısında bulunan Mali 22 Eylül 1960 a kadar Fransız himayesi altındaydı. Bağımsızlığını kazanır kazanmaz sosyalist bir yönetimle yönetilen Mali ardından 1991 yılına kadar sıkı askeri yönetimle yönetiliyordu yılında ise geçici bir demokratik hükümet tarafından Mali nin ilk parlamentosu kuruldu. Demokratik bir devlet kurulmasına rağmen, birçok mevzuya yol açan politik bürokrasi birçok sıkıntıyla karışışaydı. Bu sorunlardan en büyüğü de kendilerine bağımsız bir devlet kurmak için saldırılarda bulunan Tuareg topluluğuydu. Bu gibi toplulukların artması ve Mali nin ordusunun da güçsüzleşmesiyle istikrarsızlık tüm ülkeye yayıldı ve devlet hala saldırıyı yapan gruplarla barışa varabilmiş durumda değil. Fransa olaya destek attı ama güvenlik sorunları çözülmeye yakın bile değil. Birçok Afrikalı ülke gibi Mali de kolonicilik ve ordu darbelerinden oluşan bir geçmişe sahiptir. Ülkenin politik yapısı Haziran 2002 de daha iyiye bir değişime girdi. Bu değişimin sebebi Alpha Oumar Konare nin yasa nedeniyle başkanlığı bırakmak zorunda kalmasıdır. Bunun üzerine demokratik bir seçim sonucunda 2002 ve 2007 seçimlerini kazanan Toure Mali nin ikinci seçimle gelen başkanı oldu. Bu süreçte Mali diğer Afrika lı ülkeler için bir rol model olarak görüdü ve duruma tüm dünya saygı duydu. Ama onun da dönemi elbet bitecekti... Beklenildiği gibi Toure nin ikinci dönemi 2012 yılında bitti ve yeni seçimler Nisan 2012 tarihinde yapılacaktı. Ama, Kuzey Mali de protestocu gruplar ve devlet kuvvetleri arasındaki çatışmalar sık ve daha geniş kapsamlı olmaya başlamıştı nin Mart ayında asker kuvvetleri bir darbe (coup d etat) yaparak Toure yönetiminden ülkenin kontrolünü aldı. Bunun gerekçesine de Toure nin protestolarla iyi mücadele etmediğini verdiler. 20 yıllık bir barıştan sonra ülke tekrar bir kriz durumuna girdi, politik istikrarsızlık, protestolar ve çok ciddi bir insancıl sorunla karşı karşıya kaldı. Bu yetmezmiş gibi bir de Kuzey Mali deki komşu ülkelerden çeşitli terörist saldırıları başladı.

3 İlgili Taraflar ve Görüşleri Kuzey Mali çatışması 17 Ocak 2012 tarihinden beri, Mali'nin kuzeyine yerleşen ayrılıkçı ve islamcı grupların direnişidir. Çatışmalar kuzey Mali'de yaşanmaktadır (şimdiki adıyla Azavad). Azavad isimli devlete bağlı Azavad Kurtuluşu için Ulusal Hareketi; Mali, Fransa ve Batı Afrika Ülkeleri Ekonomik Topluluğu'nun oluşturduğu koalisyona karşı savaşmaktadır. Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi, (BMGK) Mali ye müdahale konusunu masaya yatırdı. Konsey, Afrika Birliği ve Birleşmiş Milletler den Mali ye yapılması beklenen askeri müdahale için 45 gün içinde bir plan sunmasını istedi. Fransa, El Kaide bağlantılı militanların Mali den atılması için uluslararası askeri müdahalede bulunulmasına ilişkin planı, BM Güvenlik Konseyi ne sunmuştu. Bu sırada Senegal de bulunan Fransa Cumhurbaşkanı François Hollande, Mali deki terörist grupların sadece Afrika için değil, Avrupa için de bir tehdit olduğunu dile getirdi. Hollande daha önce yaptığı açıklamada da askeri müdahalenin Batı Afrika Ülkeleri Ekonomi Topluluğu (ECOWAS) ve Afrika Birliği tarafından yapılmasının beklendiğini ifade etmişti. Bunlar üzerine Fransa, 12 Ocak 2013 tarihinde askeri müdehalede bulunmuştur. Bunun yanı sıra bölgede, Azavad devletine karşı İslamcılardan oluşan bir koalisyon da vardır. Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi kişilik BM Barış Gücü Operasyonu nun Mali de Afrika liderliğinde görev yapan misyondan görevi 1 Temmuz 2013 tarihinde devralmasını onayladı. Güvenlik Konseyi kararında BM Barış Gücü ne istikrarı sağlamak, sivilleri, BM personelini ve kültürel varlıkları korumak ve insani yardım yapılabilmesi için koşulları oluşturmak için gerekli her türlü aracı kullanma yetkisi verildi. Olayların Zaman Çizelgesi Malide Askeri Darbe 22 Mart 2012 Fransadan Askeri Müdahele 12 Ocak Mart 2012'de, ordudan isyancı askerler devlet televizyonundan ülkenin kontrolünü ele geçirdiklerini açıkladılar. Küçük bir grup asker, cumhurbaşkanlığı sarayının kontrolünü ele geçirdi ve hükümetin lağvedildiğini ve anayasanın askıya alındığını ilan etti. Askerlerin sözcüsü, Devlet Başkanı Amadou Toumani Toure'nin rejiminin ülkenin kuzeyindeki krizi yönetmekteki yetersizliği üzerine harekete geçtiklerini belirtmiştir. 11 Ocak 2013 günü, Fransa Cumhurbaşkanı François Hollande, o dış yardım Mali hükümetinin müdehale talebini kabul etti ve 12 Ocak 2013te 3500 civarı Fransız asker Mali ye gönderildi.

4 Antlaşmalar ve Olaylar Mali de yaşanan askeri darbe sonrası herhangi bir antlaşma imzalanmamıştır. Sorunu Çözmek İçin Atılmış Önceki Girişimlerin Değerlendirilmesi * Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK), Mali'deki askeri darbeyi kınayarak, ülkeyi El Kaide varlığı konusunda uyardı. Mali'de 22 Mart'ta yapılan askeri darbenin ardından ülkedeki çıkmaz derinleşirken, BM Güvenlik Konseyi'nde Mali'deki askeri darbe ile birlikte baş gösteren şiddet olayları ele alındı. * Mali de yaşanan iç savaştan dolayı sağlık konusunda sıkıntı çeken 7 Bin kişiye sağlık taraması yapıldı. TİKA Başkanlığı ile ANATIPDER (Anadolu Tıbbiyeliler Derneği) işbirliğinde gerçekleştirilen sağlık taraması projesi başarıyla tamamlandı. Proje kapsamında 27 doktor Batı Afrika ülkesi olan Mali nin başkenti Bamako ya giderek, bir hafta boyunca yaklaşık 7 bin insanı sağlık taramasından geçirdi ve 3 ton ilaç dağıttı. Proje ile aralarında doktor, eczacı, biyokimya uzmanı ve anestezi teknisyeninin yer aldığı ekip ilk olarak başkent Bamako daki Kati, Hamdalay ve Yaşlılar Bölgesi olmak üzere üç farklı bölgedeki hastalara müdahale etti. Belirlene üç bölgede, 6 bin 550 hasta muayene edildi, 20 si katarakt, 27 si genel cerrahi olmak üzere 47 ameliyat gerçekleştirildi ve 240 diş muayenesi yapıldı. Sağlık ekibi daha sonra Bamako ya 70 km mesafedeki 4 köye ulaşarak hastaları muayene etti ve ilaç dağıttı. *Hava bombardımanı sonrasında Tuareglerin terk ettiği Timbuktu kentinde havaalanı Fransız ordusunun kontrolüne geçti. Farklı etnik grupların olduğu Mali'nin kuzeyindeki çatışmaların, diğer Batı Afrika ülkelerine sıçramasından endişe ediliyor. Çözüm Önerileri Çözüm önerileri ilk önce Mali de yaşayan halk düşünülerek yazılmalıdır. İç savaş bir ülkede en çok halkı zor durumda bırakmaktadır. Halk adına atılacak her adım, Mali nin kalkınması adına da bir adımdır. 1. IMF gibi kurumlardan ekonomik yardım ve kalkınma planı. 2. Birleşmiş Milletlerden fonksiyonel bir devlet yapısı. 3. Savaştan dolayı zor durumda kalan halk için sağlık alanında yardım. 4. Yemek için uzun vadeli bir çözüm.

5 Kaynakça "Mali." - Vikipedi. N.p., n.d. Web. 07 May < N.p., n.d. Web. <http%3a%2f%2ftr.wikipedia.org%2fwiki%2ftan%25c4%25b1nmayan_veya_k%25 C4%25B1smen_tan%25C4%25B1nmayan_devletler_listesi>. A7at%25C4% guvenlik- konseyi- mali- deki- askeri- darbeyi guvenlik- konseyi- nin/&sa=u&ei=x4xqu9cscewr7aaj94cqcw&ved=0cb8qfjaa&sig2=fxonwfkwvgss3- YnElXrew&usg=AFQjCNEZ9km3tXIGTgGmZzdVgPqKOwfWEQ

6 Araştırma Soruları Giriş Lütfen cevaplarınızı sizin için ayrılan boşluklara yazınız. Bu soruları ve cevaplarını ülkeniz ve sosyal politikaları hakkında olabildiğince bilgi edinmek için bir kılavuz gibi kullanın. Soruları cevaplamak için önceden var olan bilgilerinizi kullanabilir, arkadaşlarınızdan, öğretmenlerinizden, ve forum yöneticilerinden yardım alabilirsiniz. Ayrıca, daha fazla bilgi için interneti, kitapları, gazeteleri ve magazinleri kullanabilirsiniz. Tüm yerleri doldurmak ve tüm soruları cevaplamak zorunda olmadığınızı unutmayın. O yüzden gerekli bilgileri bulamazsanız endişelenmeyin. Tartışmalara katılmak için her şeyi tamamıyla bilmeniz gerekmiyor. Ancak, ne kadar iyi araştırırsanız, argümanlarda fikirlerinizin ikna edilmesinde o kadar etkili olursunuz. 1. Sizin ülkenizin bu konudaki görüşleri nelerdir? 2. Bu soruna çözüm olarak ülkeniz ne tür önemler alıyor?

7 3. Mali deki iç savaştaki başlıca taraflar nedir? 4. Bu tarafların görüşleri nedir? 5. İç savaş açlığa nasıl yol açmaktadır?

8 6. Avrupa ülkelerinin Mali konusundaki görüşü nedir? 7. Mali halkı batılı güçlerin desteği hakkında ne düşünmektedir? 8. Politik istikrarsızlığı çözmek için IMF gibi kuruluşlardan yeni bir devlet yapısı kurmada yardım alınmalı mıdır?

9