YEN ÇA A GÖLÜ(BOLU) NDE Acanthodiaptomus denticornis (W ERZEJK, 1887) N SEKONDER PRODUKT V TES

Transkript

1 YEN ÇA A GÖLÜ(BOLU) NDE Acanthodiaptomus denticornis (W ERZEJK, 1887) N SEKONDER PRODUKT V TES YASEM N (BA BU ) SAYGI VE YILDIZ DEM RKALP Hacettepe Üniversitesi, Fen Fakültesi, Biyoloji Bölümü, Beytepe-Ankara, e:mail: basbug@hacettepe.edu.tr, dyildiz@hacettepe.edu.tr ÖZET Yeniça a Gölü günlük primer produktivite oranının mgc/m 2 arasında oldu u, klorofil a miktarının ise fitoplankton patlamasının oldu u aylarda 240 mg/m 3 e kadar ula tı ı ötrofik karakterde bir tatlısu gölüdür. Yeniça a Gölü nde elde edilen biyolojik, kimyasal ve fiziksel veriler de gölün ileri derecede ötrofik durumda oldu unu desteklemektedir. Yeniça a Gölü nde zooplankton kompozisyonu ve mevsimsel de i imi, kirlilik ve buna ba lı olarak ortaya çıkan ötrofik ko ullardan belirgin ekilde olumsuz olarak etkilenmektedir. Bu çalı mada Yeniça a Gölü nde zooplankton kommunitesinde baskın bir tür olan Acanthodiaptomus denticornis (Wierzejki, 1887) in sekonder produktivitesi 18 aylık bir çalı ma ile ara tırılmı tır. A. denticornis in sekonder produktivitesi Hynes (Ya -Frekans) Metodu kullanılarak hesaplanmı tır. Buna göre A. denticornis in ortalama sekonder produktivitesi 2,082 ve 12,594 mg/m 3 /gün arasında bulunmu tur. Anahtar Kelimeler: Yeniça a Gölü, Sekonder Produktivite, Bolu, Acanthodiaptomus denticornis SECONDARY PRODUCTION OF Acanthodiaptomus denticornis (W ERZEJK, 1887) IN YEN ÇA A LAKE (BOLU) ABSTRACT Yeniça a Lake is a freshwater system which is in a eutrophic state, with measured daily primary production between 60 and 6200 mgc/m 2 and with chlorophyll a up to 240 mg/m 3 during the phytoplankton bloom. Eutrophication is also supported by the biological data and the physical-chemical measurements. Zooplankton composition and its seasonal variations are affected evidently by the pollution and eutrophic conditions of the lake. During the study, secondary production of Acanthodiaptomus denticornis (Wierzejki, 1887) which was a dominant copepod in the zooplankton community was investigated with 18 monthly surveys. Secondary production was estimated using a Hynes (size frequency distribution) method. Estimated average secondary production of A. denticornis was found between 2,082 ve 12,594 mg/m 3 /day. Keywords: Yeniça a Lake, Bolu, secondary production, Acanthodiaptomus denticornis G R Yeniça a Gölü Batı Karadeniz Bölgesinde kuzey enlemi, do u boylamı arasında Bolu il sınırları içerisinde, Yeniça a ilçesinde yer alan bir tatlısu gölüdür. Yeniça a Gölü düz ve yayvan bir ovanın ortasında yer almaktadır (Anonim, 1989) ve güneyde Köro lu Da ı (2400 m), kuzeyde ise Gökçeler Da ı (1911 m) ile çevrilidir. Gölün deniz seviyesinden yüksekli i 976 m dir (Ertan ve ark.,1989). Yeniça a Gölü nün yüzeyi mevsimlere ba lı olarak büyük de i iklikler göstermekle birlikte ortalama olarak 1800 hektardır. Gölün derinli i ise bu çalı manın yapıldı ı dönemde 1.9 ile 5.2 metre arasında ölçülmü tür. Gölün güney ve batısında geni çayırlar bulunmaktadır. Gölün di er kıyıları ise tarım alanları ile çevrilidir. Gölün etrafında yer alan çayırlık alan kı aylarında su seviyesinin yükselmesi ile birlikte sular altında kalmakta ve göl alanı geni lemektedir (Anonim, 1989). Yeniça a Gölü nde görülen mevsimsel ta kınlar nedeniyle gölde 1965 li yıllardan itibaren DS tarafından kurutma ve ıslah çalı maları yapılmı tır. Bu amaçla gölün suları kuzey-do usunda açılan bir kanal ile Mengen Çayı na bo altılmı tır (Biçer,1966).Yeniça a Gölü nüeomorfolojisi ile ilgili kaynaklar incelendi inde göl kapalı bir havza durumundayken Ça a Depresyonu sonrasında Mengen Çayı nın bir kolu olan Ça a Deresi (bazı kaynaklarda A a ıdere olarak verilmektedir) tarafından kuzey kısmı parçalanmı, bu bölgede gölün dı arı akan bir kolu ortaya çıkmı tır ( nandık, 1965). Bu kol üzerinde DS bir kanal çalı ması yaparak gölü kurutma kapsamına almı tır. Çe itli kaynaklarda 1990 lı yıllara kadar bu kanaldan bahsedilmekle birlikte; Yeniça a Belediyesi ve Yeniça a Su Ürünleri Kooperatifinden elde edilen bilgilere göre bu çalı manın yapıldı ı dönemde DS tarafından gölün kurutma kapsamından çıkarıldı ı ve göle yakla ık 400 m mesafede bir set çekilerek bu kanalın kapatıldı ı bildirilmi tir. Yeniça a Gölü do udan gelen Deliler ve batıdan gelen Kuzuviran dereleri tarafından beslenmektedir ( ekil 1). Ayrıca gölün güney-do usunda yer alan bir kanal yolu ile Yeniça a lçesinin kanalizasyonu direkt olarak göle bo altılmaktadır. Göl ileri düzeyde ötrofik durumda olup, a ır bir kirlilik baskısı altında bulunmaktadır. Yeniça a Gölü nde günlük

2 primer produktivite mgc/m2 arasında olup, klorofil a miktarı ise fitoplankton patlamasının oldu u aylarda 240 mg/m3 e kadar ula maktadır (Saygı and Demirkalp 2004 a, b). Yeniça a Gölü nde zooplankton kompozisyonu ve mevsimsel de i imi, kirlilik ve buna ba lı olarak ortaya çıkan ötrofik ko ullardan belirgin ekilde olumsuz olarak etkilenmektedir. Yeniça a Gölü nde tespit edilen zooplankton türleri ve mevsimsel de i imi ile ilgili detaylı bilgi Saygı (2005) ve Saygı and Yi it (2005) de verilmi tir. ekil 1. Çalı ma bölgesinin haritası ve örnekleme yapılan istasyonlar Figure 1. The map of study area and sampling stations. Sekonder prodüktivitenin tanımı literatürde pek çok bilim adamı tarafından ele alınmı tır. Bu bilim adamlarının hepsi tanımlama konusunda hemfikirlerdir. Buna göre sekonder produktivite birim zamanda birim alanda meydana gelen canlı kütle artı oranıdır ve bu tanımlama sadece herbivor canlıları de il; tüm tatlısu omurgasızlarını da içerisine almaktadır. Sekonder prodüktivitenin saptanması sucul ekosistem çalı malarında kommunitede yada ekosistemde enerji akı ının belirlenmesi, sucul sistemin yönetimi, kirlili in sisteme etkisinin ara tırılması bakımından son derece önemlidir. Tatlısularda ya ayan omurgalı ve omurgasız canlıların sekonder prodüktivitesini tespit etmek amacıyla kullanılan birçok yöntem bulunmaktadır.toplama- Çıkarma Yönteminde bir türün ya am döngüsünde larval dönemden ergin döneme kadar geçen süre içerisinde populasyonda azalan birey sayısı dolayısıyla eksilen kütle miktarı tespit edilmektedir (Waters, 1977). Artan Büyüme Toplama (Winberg) Yöntemi do rusal büyüme artı ı ve uniform ya da ılımı gösteren populasyonlara uygulanmaktadır (Mengestou and Fernando, 1991). Anlık Büyüme (Ricker) Yöntemi ise sadece farklı ku akları olan ancak yıl içinde sabit büyüme hızına sahip populasyonlar için uygulanmaktadır (Mengestou and Fernando, 1991). Allen E risi Yöntemi ise balık, omurgasız populasyonları için sıklıkla kullanılmaktadır (Waters, 1977). Ya -Frekans (Hynes) Yönteminde periyodik olarak örnekleme yapılmaktadır. Populasyondaki bireyler ya sınıflarına ayrıldıktan sonra her ya sınıfındaki birey sayısı ve her bireyin ortalama a ırlı ı tespit edilerek produktivite hesaplanmaktadır (Downing and Rigler, 1984). Sulak alanlar bakımından oldukça zengin olan ülkemizde su kalitesinin saptanmasına yönelik sayısız çalı ma yapılmasına kar ın produktivitenin do rudan tesbitine yönelik çalı malar her zaman ihmal edilmi tir. Ayrıca ülkemizde sekonder produktivitenin tespitine yönelik yapılan çalı malara bakıldı ında, bu konuda büyük bir eksiklik oldu u görülmektedir. Bu amaçla bu konudaki bo lu u doldurmak ve gelecekte yapılacak bu tipteki çalı malara temel olu turmak için Yeniça a Gölü nde zooplankton kommunitesinde baskın bir tür olan Acanthodiaptomus denticornis in sekonder produktivitesi 18 aylık bir çalı ma ile ara tırılmı tır. MATERYAL VE YÖNTEM Yeniça a Gölü nde Ekim 1997 ve A ustos 1999 tarihleri arasında gerçekle tirilen arazi çalı malarında zooplankton örneklerini toplamak amacıyla 17 cm a ız çaplı ve 55 µm por çaplı plankton kepçesi kullanılmı tır. Zooplankton örneklerini almak için plankton kepçesi su yüzeyinden yakla ık 25 cm a a ıda tutularak göl üzerinde seçilmi 5 istasyonda ( ekil 1) 100 metre çekilmi, plankton kepçesinin haznesinde toplanan örnekler 250 ml lik etiketli kavanozlara bo altılmı ve % 4 lük formaldehit ile tespit edilerek korunmu tur. De erlendirilmek üzere laboratuvara getirilmi olan zooplankton örneklerinin birim hacmindeki birey sayısını tespit etmek için Zeiss Marka ı ık mikroskobu ve 1 ml hacimli sayım hücresi kullanılmı, sayımlar Downing ve Rigler (1984) e göre yapılmı tır. Bu amaçla plankton i eleri iyice çalkalanarak organizmaların i e içerisinde homojen bir ekilde da ılmaları sa lanmı, sayım petrisine alınan 1 ml örnekteki, A. denticornis türünün yumurta, nauplius, copepodit ve ergin evrelerindeki birey sayısı tespit edilmi tir. Sayımların tamamı iki tekrarlı olarak gerçekle tirilmi ; elde edilen bulgular önce kavanoz hacmine, daha sonra ise plankton kepçesinden süzülen su miktarına oranlanarak m3 hacimdeki organizma sayısı hesaplanmı tır Zooplankton Örneklerinin Biyoması A. denticornis in biyomasını hesaplamak amacıyla 1 ml örnekte bulunan ergin, copepodit (furcadaki caudal dallar hariç) ve nauplius dönemindeki bireylerin toplam vücut uzunlu u Zeiss Marka ı ık mikroskobu altında mikrometre yardımıyla ölçülmü tür. 44

3 A. denticornis boy ve a ırlı ı arasındaki ili kiyi ortaya çıkarmak için Dumont et al.(1975) da belirtilen yöntem izlenmi tir. Bu yönteme göre farklı boya sahip bireyler mikroskop altında seçilmi tir. Daha sonra distile suda yıkanmı aynı boya sahip bireylerden tanesi önceden darası alınmı alüminyum kapsüllerin içerisine binoküler mikroskop altında yerle tirilmi tir. Bu kapsüller tartım öncesinde 24 saat boyunca 60 C etüvde kurutulmu tur. Bu i lemden sonra 10 µg. hassasiyete sahip Gallenhamp marka terazide tartımlar yapılmı tır. Her boy grubundaki bireyin a ırlı ı tespit edildikten sonra Regresiyon analizi yardımıyla boy ve a ırlık arasındaki ili ki ortaya çıkarılarak ergin bireyler için a a ıdaki e itlik elde edilmi tir : Acanthodiaptomus denticornis için W = x L 2,147 (R2) = 0,9939 W = Kuru A ırlık (µg.) L = Boy (µm) Yukarıda verilen formüllere göre A. denticornis in farklı boya sahip ergin bireylerinin kuru a ırlı ı hesaplanmı tır. Terazinin tartım hassasiyeti nauplius ve copepodit dönemindeki bireyler için yeterli olmadı ından dolayı bu dönemdeki bireylerin kuru a ırlıkları ise Dumont et al. (1975) a göre a a ıda verilen formül kullanılarak hesaplanmı tır : W = 1,17 x L 2,20 W = Kuru A ırlık (µg.) L = Boy (µm) A. denticornis in yumurtaları ise kese halinde ve keseyi parçalamadan distile sudan geçirilmi ve alüminyum kapsülde Gallenhump Marka terazide tartılmı tır. Tartımlar sonucu elde edilen a ırlık keselerdeki yumurta sayısına bölünerek ortalama yumurta a ırlı ı hesaplanmı tır Acanthodiaptomus denticornis in Sekonder Produktivitesinin Hesaplanması A. denticornis in sekonder produktivitesi Hynes (Ya -Frekans) Metodu kullanılarak hesaplanmı tır. Bu amaçla yumurta, nauplius, copepodit ve ergin dönemdeki bireyler 10 boy grubuna ayrılmı tır. Her boy grubunda bulunan ortalama birey sayısı ve ortalama birey a ırlı ı kullanılarak sekonder produktivite a a ıda verilen formüle göre hesaplanmı, elde edilen sonuçlar her dönemde arazide gözlenen ku ak sayısı ile çarpılmı tır (Krueger and Martin, 1980). P = i [ () ( +1) 0,5 + (n i W i) ] P = Toplam produktivite i = Ya sınıfı sayısı j = Ya sınıfı ( 1, 2, ) = j ya sınıfındaki bireylerin ortalama a ırlı ı W i = Ergin bireylerin ortalama a ırlı ı = j ya sınıfındaki birey sayısı n i = Ergin birey sayısı SONUÇLAR Yeniça a Gölü nde Ekim 1997 ve A ustos 1999 dönemleri arasında A. denticornis in sekonder produktivitesi bahar, yaz ve sonbahar dönemleri için mevsimsel olarak incelenmi ve elde edilen bulgular Çizelge 1,2,3,4,5 ve 6 da sunulmu tur. Buna göre A. denticornis in sekonder produktivitesi 1997 yılında ekim-aralık arasında 2,082 mg/m3/gün, ( W j+1) 0,5 x ,8 93 0,170 0,262 24, ,9-73,5 0,405 0,554-40, ,4 165,8 0,757 1, , ,6-45 1,329 1,466-65, ,6 24,8 1,617 2,081 51, ,8 13,8 2,678 3,538 48, ,2 4,676 5, , ,8 5,798 Ergin 275,6 16, yılında nisan-mayıs döneminde 3,322 mg/m3/gün, haziran-a ustos döneminde 10,119 mg/m3/gün, eylül-aralık döneminde 2,250 mg/m3/gün, 1999 yılında mart-mayıs döneminde 12,594 mg/m3/gün, haziran-a ustos döneminde ise 3,501 mg/m3/gün olarak hesaplanmı tır. Çizelge 1. Yeniça a Gölü, 1997 yılı, 18 Ekim - 20 Aralık tarihleri arasında Acanthodiaptomus denticornis in sekonder produktivitesi Table 1. Yeniça a Lake, 1997, secondary production of Acanthodiaptomus denticornis between October 18 and December 20 P 9 315, , ,110 g. 62 gün x 3 2,082 mg/m3/gün 45

4 Çizelge 2. Yeniça a Gölü, 1998 yılı, 11 Nisan-18 Mayıs tarihleri arasında Acanthodiaptomus denticornis in sekonder produktivitesi Table 2. Yeniça a Lake, 1998, secondary production of Acanthodiaptomus denticornis between April 11 and May 18 ( +1) 0,5 x Yumurta ,207 0, ,176 0,252 88, ,361 0, , ,703 0, , ,366 1, , ,615 1, , ,356 3, , ,646 5, ,976 Ergin , ,116 P , , g. 37 gün x 2 3,322 mg/m3/gün Çizelge 3. Yeniça a Gölü, 1998 yılı, 16 Haziran - 15 A ustos tarihleri arasında Acanthodiaptomus denticornis in sekonder produktivitesi Table 3. Yeniça a Lake, 1998, secondary production of Acanthodiaptomus denticornis between June 16 and August 15 ( +1) 0,5 x Yumurta ,207 0,198-34, ,189 0, , ,370 0, , ,698 0, , ,279 1, , ,640 2, , ,626 3, , ,495 5, , ,9 Ergin ,08 975,869 P , , ,490 g. 60 gün x 3 10,119 mg/m3/gün Çizelge 4. Yeniça a Gölü, 1998 yılı, 19 Eylül - 19 Aralık tarihleri arasında Acanthodiaptomus denticornis in sekonder produktivitesi Table 4. Yeniça a Lake, 1998, secondary production of Acanthodiaptomus denticornis between September 19 and December 19 ( +1) 0,5 x Yumurta ,207 0,202 75, ,198 0, , ,333 0, , ,709 0, , ,296 1,453-29, ,630 1, , ,288 3, , ,480 5,175-5, ,978 Ergin ,42 386,331 46

5 P , , ,510 g. 89 gün x 3 2,250 mg/m3/gün Çizelge 5. Yeniça a Gölü, 1999 yılı, 23 Mart - 11 Mayıs tarihleri arasında Acanthodiaptomus denticornis in sekonder produktivitesi Table 5. Yeniça a Lake, 1999, secondary production of Acanthodiaptomus denticornis between March 23 and May 20 ( +1) 0,5 x Yumurta ,207 0, , ,182 0, , ,375 0, , ,632 0, , ,346 1, , ,625 1, , ,280 3, , ,396 5, , ,712 Ergin , ,619 P , , ,440 g. 49 gün x 3 12,594 mg/m3/gün Çizelge 6. Yeniça a Gölü, 1999 yılı, 11 Haziran - 28 A ustos tarihleri arasında Acanthodiaptomus denticornis in sekonder produktivitesi, Table 6. Yeniça a Lake, 1999, secondary production of Acanthodiaptomus denticornis between June 11 and August 28 P , , ,730 g. 78 gün x 3 3,501 mg/m3/gün ( +1) 0,5 47 x Yumurta ,207 0,208-59, ,210 0, , ,378 0, , ,651 0, , ,291 1, , ,751 2, , ,368 3,160-69, ,216 4, , ,759 Ergin , ,043 TARTI MA Ötrofik göllerde zooplanktonların produktivitesini etkileyen faktörlerin ba ında fitoplankton yo unlu u gelmektedir (Hessen, 1989). Ancak fitoplankton biyomasındaki artı besin zincirinin üst basama ında yer alan herbivor zooplankton biyomasının artı ına neden olmayabilir. Fitoplankton büyüklü ü kadar besinin büyüklük ve kaliteside önemlidir. Ayrıca sıcaklık gibi çevresel faktörlerde önemlidir, çünkü sıcaklık zooplanktonların filtrasyon oranını oldukça etkilemektedir (Wetzel, 1983). Literatürde Copepoda grubuna ba lı türler ile ilgili çalı malar incelendi inde sıcaklık de i imi ve fitoplankton yo unlu unun zooplankton produktivitesini etkiledi i görülmektedir. Burgis (1974), ortalama derinli i 2,25 metre olan ötrofik karakterde George Gölü nde (Uganda) Thermocyclops hyalinus un sekonder produktivitesini en yüksek eylül ayında 28,7 mg/m 3 /gün en dü ük aralıkta 15,3 mg/m 3 /gün olarak tespit etmi tir. Bu gölde T. hyalinus un produktivitesi bahar aylarında 17,4-22,3; yazın 17,4-20,6; sonbaharda ise 15,3-28,7 mg/m 3 /gün olarak tespit edilmi tir. Forsyth and James (1991), Yeni Zelanda da ötrofik özellikte ve maksimum derinli i 17 metre olan Okara Gölü nde Copepoda grubundan Calamoecia lucasi nin sekonder produktivitesinin de i iminde fitoplankton büyüklü ünün ve miktarının produktiviteyi etkiledi ini tespit etmi lerdir. Bu gölde C. lucasia nın sekonder produktivitesi fitoplankton yo unlu una ba lı olarak en dü ük 7,7 mg/m 3 /gün en yüksek ise 79,03 mg/m 3 /gün olarak bulunmu tur. Mavuti (1994), ötrofik ve hafif alkali özellik gösteren ve klorofil a konsantrasyonunun mg/m 3 arasında oldu u Navaisha Gölü nde Thermocyclops oblongatus un produktivitesini en dü ük ocak ayında 5,95 mg/m 3 /gün, en yüksek a ustos ayında 16,84 mg/m 3 /gün olarak tespit etmi, sıcaklı ın produktiviteyi etkiledi ini belirtmi tir. Yeniça a Gölü nde Copepoda grubunda baskın olan Acanthodiaptomus denticornis in sekonder produktivitesi mevsimsel olarak incelenmi ve bu türün produktivitesinin mevsimsel de i im gösterdi i tespit edilmi tir (Çizelge 1-6). Buna göre A. denticornis in sekonder produktivitesi en dü ük 1997 yılında 2,082 mg/m 3 /gün, en yüksek 1999 yılında 12,594 mg/m 3 /gün olarak hesaplanmı tır.yeniça a Gölü nde A. denticornis in sekonder produktivitesinin mevsimsel olarak de i iminde fitoplankton yo unlu unun ve sıcaklı ın etkili oldu u tespit edilmi tir. Bu gölde 1997 ve 1998 Sonbahar dönemlerinde A. denticornis in sekonder produktivitesi hemen hemen biribirine e it bulunmu, sıcaklık ve fitoplankton yo unlu ununun azalması nedeniyle produktivitenin dü ük oldu u saptanmı tır. Ancak bahar ve yaz

6 aylarındaki sekonder produktivite de erleri incelendi inde yıllar arasında farklılıkların oldu u tespit edilmi tir. A. denticornis in sekonder produktivitesi 1998 yılında nisan-mayıs döneminde 3,322 mg/m 3 /gün olarak bulunurken 1999 yılında mart-mayıs döneminde 12,594 mg/m 3 /gün olarak hesaplanmı tır. Yeniça a Gölü nde 1999 yılında bahar döneminde A. denticornis in göldeki en baskın tür oldu u; besin rekabetinin olmamasından dolayı biyomasının bir önceki yılın bahar dönemine göre daha yüksek oldu u, yaz döneminde ise haziran ayından sonraki alg patlamasını takiben göldeki olumsuz ko ullar nedeniyle A. denticornis in biyomasının dü tü ü, bu nedenle 1999 yılında yaz döneminde produktivitenin bir önceki yılın yaz dönemindekine göre farklılık gösterdi i saptanmı tır. Sonuç olarak daha öncede belirtildi i gibi sekonder produktiviteyi etkileyen çevresel faktörler arasında sıcaklık, besin konsantrasyonu, predasyon, rekabet, diversite ve göllerin morfometrik özellikleri bulunmaktadır. Yeniça a Gölü nde sekonder produktivite oranı sıcaklı ın yükselmesi ile artı göstermi tir. Sıcaklı ın artı ı ile büyüme ve besin alımı hızlanmı, yumurta geli im süresi azalmı tır. Ayrıca bilindi i gibi primer prodüktivitenin artı ı besin zincirinde bir üst basamakta yer alan zooplanktonların produktivitesini genelikle artırmaktadır. Ancak Yeniça a Gölü nde yapmı oldu umuz çalı mada sıcaklık artı ı ile A. denticornis in produktivitesi artı göstermi, ancak yaz aylarında meydana gelen fitoplankton biyomasındaki artı la birlikte sekonder produktivite oranının bu ko ullara paralel artmadı ı görülmü tür. Bunun ise göldeki ipliksi yapıda olan Cyanophyta türlerinin baskınlı ından kaynaklandı ı dü ünülmektedir. Gölde özellikle 1999 yılının yaz aylarında fitoplanktonda Anabaena circinalis, A. spiroides, Aphanizomenon flos-aquae türlerinin çok baskın olması sonucu filamentöz yapılı algler zooplanktonda yer alan organizmalar için tüketilemez yapıda olduklarında dolayı filtrasyon oranının azalmasına neden olmu (Saygı and Demirkalp, 2004b, saygı 2005) ve sonuçta A. denticornis türünde beklenen produktivite, dolayısıyla biyomas artı ı gerçekle memi tir. TE EKKÜR Bu çalı ma Yeniça a Gölü (Bolu) nün Bazı limnolojik Özellikleri; Primer ve Sekonder Produktivitesi isimli doktara tezinin bir kısmıdır. Bu çalı manın yapılmasında yardım ve katkıları olan sayın Prof.Dr. Ertunç Gündüz e te ekkür ederiz. KAYNAKLAR Anonim, Türkiye nin Sulak Alanları, Türkiye Çevre Sorunları Vakfı Yayını, 220 s. Biçer,., Bolu-Gerede-Yeniça a Havzasının Hidrojeolojik Etüd Raporu, DS 1306/11 HJ, 49 s. Burgıs, M.J., Revised estimates for the biomass and production of zooplankton in Lake George, Uganda, Freshwater Biology, 4 : Downing, J.A., Rigler, F.H., A Manual Methods for Assessment of Secondary Productivity in Fresh Waters, Blackwell Scientific Publication, IBP : 17, Osney Mead, Oxford, OX20EL, 501 p. Dumont, H.J., Van de Velde, I., Dumont, S., The dry weight estimate of biomass in a selection of Cladocera, Copepoda and Rotifera from the plankton, periphyton and benthos of continental waters, Oecologia, 19: Ertan, A., Kılıç, A., Kasparek, M.., Türkiye nin Önemli Ku Alanları, Do al Hayatı Koruma Derne i Yayını, 156 s. Forsyth, D., James, M.R., Population dynamics and production of zooplankton in eutrophic Lake Okaro, North sland, New Zeland, Archive Fuer Hydrobiologia, 120 : Hessen, D.O., Factor determining the nutritive status and production of zooplankton in a humic lake, Jour. of Plankton Research, 11 : nandık, H., Türkiye Gölleri (Morfolojik ve Hidrojeolojik Özellikler),.Ü. Co rafya Enstitüsü Yayınları, No:1155, Yayın No:44, 94 s. Krueger, C.C., Martin, F.B., Computation of confidence intervals for the size frequency (Hynes) method of estimating secondary production, Limnology and Oceanography, 25 : Mavuti, K.M., Durations of development and production estimates by two crustacean zooplankton species Thermocyclops oblongatus Sars (Copepoda) and Diaphonosoma excisum Sars (Cladocera), in Lake Naivasha, Kenya, Hydrobiologia, 272: Mengesteu, S., Fernando, C.H., Biomass and production of the major dominant crustacean zooplankton in a tropical Rift Walley Lake Awasa, Ethiopia, Journal of Plankton Research, 13: Saygı (Ba bu ), Y., Demirkalp, F.Y., 2004 a. Primary production in shallow eutrophic Yeniça a lake (Bolu, Turkey), Fresenius Environmental Bulletin, 13: Saygı (Ba bu ), Y., Demirkalp, F.Y., 2004 b. Trophic status of shallow Yeniça a Lake (Bolu, Turkey) in relation to physical and chemical environment, Fresenius Environmental Bulletin, 13: Saygı (Ba bu ), Y., Seasonal succesion and distribution of zooplankton in Yeniça a Lake (Bolu, Turkey), Zoology in The Middle East, 34: Saygı (Ba bu ), Y., Yi it, S., Rotifera community structure of Yeniça a Lake (Bolu, Turkey), Journal of Freshwater Research, 20: Waters, T.F., Secondary Production in nland Waters, Adv. Ecol. Res., 10: Wetzel, R.G., 1983, Limnology, Second Edition, 767 p 48