LdV TOI PROJECT Transfer and adaptation of the French Certification: Renewable Energy Technician

Transkript

1 LdV TOI PROJECT Transfer and adaptation of the French Certification: Renewable Energy Technician RET Projesi kapsamında hazırlanan üç adet ulusal sertifikasyonun Avrupa sentezi Bu proje Avrupa Komisyonu tarafından finanse edilmiştir. Bu yayın yazarın görüşlerini yansıtmakta olup Komisyon burada kullanılan bilgilerden sorumlu değildir.

2 İÇİNDEKİLER 1 PROJE SUNUMU 4 1A HEDEFLER VE YAPILACAKLAR 4 1B ORTAKLIK YAPISI 4 1C KULLANILACAK METODOLOJİ 5 2 TÜRKİYE DEKİ YENİLENEBİLİR ENERJİNİN DURUMU 8 2A ULUSAL YÖNETMELİK VE YASALAR 12 2B YENİLENEBİLİR ENERJİ EĞİTİMİ 15 2C YENİ BİR SERTİFİKASYONUN AKRİDİTE OLMASI İÇİN GEREKLİ ŞARTLAR 17 2D MESLEKİ EĞİTİMLERİN FİNANSMANI 18 3 EĞİTİM İHTİYAÇLARI 18 3A EĞİTİM İHTİYAÇLARININ BELİRLENMESİ 19 4 YENİ ULUSAL SERTİFİKASYON 20 4A ÖĞRENCİLER AÇISINDAN SERTİFİKASYON PROGRAMI 20 4B KURUMLAR AÇISINDAN SERTİFİKASYON PROGRAMI 20 4C FİRMALAR AÇISINDAN SERTİFİKASYON PROGRAMI 21 5 RET YENİ TÜRK SERTİFİKASYONU 22 5A- AKTİVİTELERİN TANITIMI MODÜLER EĞİTİM TEKLİFİ SERTİFİKASYON BİRİMLERİ AÇIKLAMASI, SINAVLAR VE ECVET 22 8 FİRMADAKİ EĞİTİM SÜRELERİ 24 9 PORTEKİZ DEKİ YENİLENEBİLİR ENERJİNİN DURUMU 25 9A - ULUSAL YÖNETMELİK VE YASALAR 25 9B - YENİLENEBİLİR ENERJİ EĞİTİMİ 27 9C - YENİ BİR SERTİFİKASYONUN AKRİDİTE OLMASI İÇİN GEREKLİ ŞARTLAR 28 9D - MESLEKİ EĞİTİMLERİN FİNANSMANI EĞİTİM İHTİYAÇLARI 27 10A - EĞİTİM İHTİYAÇLARININ BELİRLENMESİ 31 10B - EĞİTİM İHTİYAÇLARININ ÖZETİ RET YENİ ULUSAL SERTİFİKASYONU 35 11A - ÖĞRENCİLER AÇISINDAN SERTİFİKASYON PROGRAMI 37 2

3 11B - KURUMLAR AÇISINDAN SERTİFİKASYON PROGRAMI 37 11C FİRMALAR AÇISINDAN SERTİFİKASYON PROGRAMI YENİ PORTEKİZ SERTİFİKASYONU 37 12A AKTİVİTELERİN TANITIMI MODÜLER EĞİTİM TEKLİFİ SERTİFİKASYON BİRİMLERİ AÇIKLAMASI, SINAVLAR VE ECVET FİRMADAKİ EĞİTİM SÜRELERİ 49 15A EĞİTİM VE STAJYERLİK 49 15B STAJYER DEĞERLENDİRME KRİTERLERİ FRANSIZ SERTİFİKASYONUNUN REVİZYONU VE EKLENENLER SONUÇLAR 50 3

4 1. PROJE SUNUMU 1A HEDEFLER VE YAPILACAKLAR Ulusal sertifika sistemi dâhilinde onaylanan ve tanınan bir sertifika sayesinde enerji ve iklim sektöründeki profesyonellerin yeteneklerini arttırmak Bu proje ayrıca aşağıdaki katkıları sağlayacaktır: -birincil enerji tüketimi azaltımı -sera gazı emisyonun azalması yoluyla çevrenin korunması için yenilenebilir enerjinin geliştirilmesi Avrupa Kalite Çerçevesi (EQF) ne uyumlu Fransa da uygulanmakta olan Yenilenebilir Enerji Teknisyeni sertifika programındaki iş ve eğitim modüllerinin Türkiye ve Portekiz e transferi yapılacaktır. Bu transfer Fransa da uygulanmakta olan sertifika programının Türkiye ve Portekiz e ulusal standartlarca kabul edilmiş ortak bir Avrupa sentezi yapılması yoluyla gerçekleştirilecektir. Fransız sertifikasyonun tercih edilmesinde iki yönlü nedeni vardır: Portekiz ve Türkiye deki mevcut eğitim ve kurs müfredatlarını geliştirmek Her iki ülke de uygulamadaki eğitim faaliyetleri yenilenebilir enerji ile ilgili tüm teknik kurulumları kapsamamaktadır. 1B ORTAKLIK YAPISI Destekleyen Kurum: Karabük Üniversitesi (P0) - Türkiye Proje Koordinatörü: GIP FIPAG Grenoble Education Authority (P1) Fransa Ülkelerin Proje Yöneticileri: Greta Viva 5 (P2) Fr, Karabük Üniversitesi (P0) Tr, Externato Oliveira Martins, EOM (P3) Pt. Her ülkeden sektör temsilcisi kurum: Şirketler veya sivil toplum kuruluşları yada sürekli gelişme konusunda yetkili otoriteler olabilir. CETE Lyon Fr (P4) YETA Türkiye (P6) Sertifikasyon Yetkilisi Kurum: Karabük İl Milli Eğitim Müdürlüğü (P7) Tr Ulusal Ajans Pt (sessiz ortak) 4

5 Dış gözlemci ortak: Aquila University P8 (Italya)- UNIVAQ 1C- KULLANILACAK METODOLOJİ İKİ FARKLI METODOLOJİ KULLANILACAKTIR Yetenek tabanlı perspektif (mesleki faaliyetlerde bilgi ve becerileri türetme) Avrupa meta-çerçevesinin özellikleri (sekiz seviye matrisi, Mesleki Eğitim ve Öğretimde Avrupa Kredi Transfer Sistemi-ECVET). Türkçe ve Portekizce dillerinde anketler eğitim ihtiyaçlarını belirlemek için hazırlanmıştır. ÜÇLÜ ÇALIŞMA GRUBU Yönlendirme Komitesi: Proje süresince dört adet Yönlendirme Komitesi toplantı yapılacak olup bu toplantılarda tüm konsorsiyumdan bir adet yetkili bulunacaktır. Bu toplantılarda görüşülecek konular; -Proje üretimlerinin ve aksiyonlarının takibi, adapte edilmesi - Partnerler arasındaki olası çatışmaları giderilmesi - Uygulama planın takibi, proje çıktılarının valide edilmesi, kalite planının takip edilmesi - Sonuçların yayılması Dış gözlemci P8 (It) yönlendirme komitesine katılım sağlar. Projenin öngörülen kriterlerin yerine getirilmesi için gerekli olan görüş ve önerilerini bu toplantıda beyan eder. Eğitim kursu düzenleme grubu: Üç toplantı yapılacaktır. Proje destekleyicisi ve ulusal liderler ayrıca proje koordinatörleri katılımı sağlayacaktır. Karabük Üniversitesi, GIP FIPAG, GV5 ve Externato Oliveira Martins EOM. Bu grup, üç ülkede yapılacak tüm aktivitelerin ve toplantıların sorumluluğunu üstlenmiştir. Üç ulusal grup: Karabük Üniversitesi (Tr), GV5 (Fr) ve Externato Oliveira Martins EOM (Pt). Öğretmenler, akademisyenler, uzmanlar, şirket yetkilileri, enerji merkezleri ve devlet yetkilileri katılım sağlayabilirler. 5

6 Üç çalışma grubunun görevi: Bu üç grup aşağıdaki çalışmaları yapacaktır. Eğitim ihtiyaçları belirlendikten sonra; Yeni sertifikasyonun başlangıcının yapılması Yeni bir eğitim için gereklilikleri belirlemek Tüm sonuçların yazılması Her ülkede 30 olmak üzere Türkiye ve Portekiz de eğiticilerin belirlenmesi Yeni eğitim içeriklerinin oluşturulması Ulusal bazda proje çıktılarının yayılması ve adapte edilmesi Fransız ulusal grubu sertifikasyon çalışmaları sırasında eğitim kursunun uygunluğunu son gelişmelere göre yapılmasını kontrol edeceklerdir. İŞ PAKETLERİ İŞ PAKETİ (İP) 1: İki sertifikanın oluşturulması (Pt, Tr) Ekim 2012-Eylül 2013 Hedeflenen sonuçlar: R1: Modüler eğitim teklifini içeren ulusal yönetmeliklere uygun iki ayrı sertifika oluşturulması R2: Proje web sayfasının oluşturulması ve yayınlanması İP2- Her üç ulusal sertifika için Avrupa sentezinin hazırlanması Nisan Eylül 2013 Hedeflenen sonuçlar: R3: Üç ulusal sertifikanın Avrupa sentezi (Fr, Tr, Pt) İP3- Deneme testleri/sonuçların aktarımı Ekim 2013-Mart 2014 Hedeflenen sonuçlar: R4: Eğiticilerin eğitim ihtiyaçlarının belirlenmesi için anket yapılması R5: Eğiticilerin eğitimi R6: 60 kişilik eğiticilerin eğitimi (30 Pt, 30 Tr) 6

7 İP4- Yayılım ve Değerlendirme. Ekim 2012-Eylül 2014 R7: Her üç ülkede 45 kişi için eğitimlerin düzenlenmesi (her ülke için 15 teknisyen) R8: adet proje tanıtım posteri hazırlanması R9: 150 kopyadan oluşan 3 adet proje bülteni R10: Proje sonuçlarının içeren 500 adet tanıtım CD si R11: Yenilenebilir Enerji Teknisyeni-Eğitim Programı" başlıklı 500 adet DvD hazırlanması İP 5: Proje Yönetim Ekim 2012-Eylül 2014 Hedeflenen sonuçlar: R12: Bağımsız denetçi (P8) tarafından hazırlanan 3 adet değerlendirme raporu 7

8 2. TÜRKİYE DE YENİLENEBİLİR ENERJİNİN DURUMU Bu rapor, Yenilenebilir Enerji Teknisyeni Leonardo da Vinci Projesi (Yenilik Transferi) kapsamında yazılmış olup eğitim ihtiyaçlarının belirlenmesine yönelik hazırlanmıştır. Raporda ayrıca Türkiye ile ilgili mevcut duruma yönelik bilgiler de verilmiştir Kasım 2012 tarihlerinde düzenlenen Atık Teknolojileri Sempozyumu ve Sergisi nde 20 farklı şirketle RET projesi kapsamında düzenlenen anket yapılmıştır. Yenilenebilir enerji alanında faaliyet gösteren birçok firma bu fuara katılım sağlamış olup anketi mümkün olduğu kadar farklı katılımcıya dağıtabilmek için farklı firmalar tercih edilmiştir. Son yıllarda Türkiye deki yenilenebilir enerji üretimi bir kaç nedenden ötürü artış göstermiştir. Özellikle hidroelektrik, rüzgâr ve güneş enerjisi son çıkan devlet tarafından desteklenme garantili yasa ile hız kazanmıştır. Tüm ankete katılanlar Aralık 2010 da çıkan 5346 sayılı yasa ile yenilenebilir enerjiye olan talebin artığını ifade etmişlerdir. Özellikle biokütle, rüzgâr ve solar ekipmanlara, bunların sistemlerine ve ilgili parçalarına olan ilgi artmıştır. Ancak pazarın elektrik üretimi için devletin verdiği $ cent/kwh rakamlardan daha yüksek tarife değerlerini beklediğini de eklemişlerdir. Yeni gelişmekte olan bir market olması nedeniyle firmalar bu konuda yeni kabiliyetler ve eğitim talebi içindeler ancak işçi maliyetlerinin yüksek olmasından da şikâyet etmektedirler. Zamanın verimli kullanılması gerektiği ise bir diğer görüştür. Çoğu firma yetkilisi eğitimin gerekli olduğunu ifade etseler de eğitim içeriği, süresi, eğitici ve eğitime katılan kişiler ve eğitim yeri gibi birçok parametrenin de bu eğitimin başarılı olmasında etkili olacağını ifade ettiler. Ayrıca iş yerinde aktif eğitimin verimli olacağını ve kendi firmalarında stajyer istihdam edebileceklerini de ifade ettiler. Kendi elemanlarının eğitiminin aynı fabrika da olması gerektiğini de ilave ettiler. 8

9 TÜRKİYE DE MEVCUT ENERJİ DURUMU Türkiye ihtiyacı olan petrol ve doğalgazın ancak %3 ünü üretebilmekte olduğundan ham petrol Suudi Arabistan, İran, Irak ve Rusya dan, doğalgazı ise Rusya, İran, Cezayir, Nijerya ve Azerbaycan dan almaktadır yılında Türkiye nin toplam talebi 102 MTEP (Milyon Ton Eşdeğer Petrol) olmuştur. Şekil yılları arasında Türkiye nin enerji tüketimi Kaynak: Turkish Energy Industry Report, 2010, (Deloitte Report) 2008 yılında Türkiye nin enerji üretimi 29.1 MTEP olarak gerçekleşmiş olduğundan enerjinin %72 si ithal edilmiştir yılında ise enerji talebinin 150 MTEP olması bekleniyor. Şekil yılları arası Türkiye nin enerji üretimi Kaynak: Energy Balance for Turkey (IEA Pub.,2008 ) 9

10 YENİLENEBİLİR ENERJİ POTANSİYELİ Enerji üretimine dair bazı bilgiler yukarıda verilmiş olup yenilenebilir enerji açısından Türkiye oldukça zengin bir ülke konumundadır. Şekil 3. Yıllık güneşlenme haritası Kaynak: EPDK, 2008 Toplam güneş enerji potansiyeli 32 MTEP dir. Şekil 4. Türkiye nin toplam rüzgâr enerji potansiyeli, Kaynak: ETKB, 2010 Türkiye kapasitesi 48,000 MW dır. 10

11 Şekil 5. Türkiye de kurulu hidro-elektrik elektrik santralleri, Kaynak: ETBK, yılı kurulu kapasite MW olup toplam potansiyel ise MW dır. Şekil 6. Jeotermal sahalar ve sıcak su kaynakları haritası, Kaynak: ETKB, MW Kurulu kapasite olup potansiyel ise 600 MW dır. 11

12 2A- ULUSAL POLİTİKALAR VE YÖNETMELİKLER Yukarıda verildiği üzere Türkiye yenilenebilir enerji kaynakları açısından potansiyeli olan bir ülkedir nolu YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARININ ELEKTRİK ENERJİSİ ÜRETİMİ yönetmeliği yürürlüğe girdikten sonra kurulu tesis sayısı da artış göstermiştir. Bu artışta önceden belirlenmiş bazı hedeflerin de etkisi vardır. İlk yenilenebilir enerji yasası 2005 yılında açıklanmış ve 2010 yılında bu yasada değişiklik yapılarak revize edilmiştir. Bu revize ile devlet desteği 10 yıllığına tesis sahiplerine deklere edilmiştir. Tablo 1. Yenilenebilir enerji kaynakları ile ilgili yönetmelikler Kaynak: EPDK, 2011 Yönetmelik İçerik Hedef kitle Yıl Elektrik Piyasası Kanununu Elektrik üretimi Yenilenebilir Enerji 2001 Yeni Enerji Stratejisi Taslak Diğer 2003 Yenilenebilir Enerji Kaynakların Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımı Devlet desteği Enerji üretimi 2005 (Revizyon 2010) 5627 nolu Enerji Verimliliği Kanunu Tanımlar, devlet desteği Enerji verimliliği nolu Jeotermal Kaynaklar ve Doğal Mineralli Sular Kanunu Uygulama Tanımlar Enerji üretimi nolu Enerji Piyasası Kanunu Enerji Piyasası Enerji nolu Binalarda Enerji Performansı Tanımlar Enerji performansı 2008 ETKB nın arası Stratejik Planı Hedef Enerji güvenliği

13 Tablo 2. Yenilenebilir Enerji Kanunu No Kaynak: MENR, 2011 Tesis türüne göre devlet garantili elektrik satış geliri 10 yıl ($ cent/kwh) Hidroelektrik 7.3 Rüzgâr 7.3 Jeotermal 10.5 Güneş 13.3 Biokütle (biyogaz, deponi gazı) 13.3 Bu yasadan 18 Mayıs 2005 ile 31 Aralık 2015 tarihleri arasında devreye alınan tesisler faydalanabilecekler. Sonrasında ise fiyatlar revize edilecektir. Bu fiyatlara ilave olarak yerli üretim desteği olarak da mevcut tarifelere 0,4-2,4 cent arasında 5 yıllık süreyle ilave yapılacaktır. GELECEK HEDEFLERİ Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı nın yayınladığı Stratejik Plan uyarınca 2014 yılında aşağıdaki kullanım oranlarına ulaşılacaktır: Hidro: MW Rüzgâr: MW Jeotermal: 300 MW Kömür: MW ilave üretim Nükleer: 2014 te belirlenecektir. Ulusal Bilim ve Teknoloji Politikaları: Strateji Belgesi uyarınca 2023 hedefleri ise; Toplam elektrik üretiminin % 30 unu yenilenebilir enerjiden sağlamak Hidro MW Rüzgâr MW Jeotermal 600 MW Doğalgazın elektrik üretimindeki payının %30 olması şeklinde belirlenmiştir. Tüm hedefler bir artışı göstermekte olup yenilenebilir enerji pazarında hareketlenme olacağı ve nitelikli eleman talebi olacağı görülmektedir. 13

14 Binalarda Sürekli Tasarım Yaklaşımı: Yenilenebilir Enerji, İzolasyon ve Konfor Açısından Türkiye enerji yönetimine ve enerji verimliliğine önem vermektedir. Bundan ötürü EN Enerji Yönetim Standart 2010 yılında Türkiye İstatistik Kurumu tarafından yayınlanmıştır. Bu standart uyarınca eğer endüstriyel işletmenin enerji tüketimi TEP in üzerindeyse enerji yöneticisi görevlendirmek zorundadır. Bu durum ayrıca kamu binaları içinde geçerlidir. Buralarda 250 TEP tüketimi olan binalarda, ticari ve servis veren binalarda ise 500 TEP üzeri için geçerlidir. Bazı firmalar ise gönüllü olarak çalışanlarını enerji yöneticisi eğitim programlarına yollayarak bu konuda bir çalışma yapmış olmaktadırlar. Diğer taraftan nolu Binalarda Enerji Performansı yönetmeliği 5 Kasım 2008 tarihinde yayınlanmıştır. Bu yönetmeliğe göre 5 Kasım 2009 dan itibaren binalar, minimum performans kriterlerine ve standartlarına mimari, ısı izolasyonu, ısıtma ve soğutma sistemleri, elektrik sistemleri açısından uyumlu olmak durumundadır. Ocak 2011 den itibaren ise Enerji Performans Sertifikası zorunlu hale gelmiştir. Bu yönetmelikler müteahhitleri, mimarları ve mühendisleri aşağıdaki konulara dikkat etmelerini sağlamaktadır: Mimari tasarım sırasında enerji performansına dikkat edilmesi TS 825 standartı uyarınca ısı izolasyonu yapılması Isıtma, soğutma, havalandırma, klimalandırma, sıcak ve soğuk su tesisatları, elektrik kablolalama ve aydınlatmanın bu yönetmelik uyarınca yapılması 2023 yılına kadar enerji yoğunluğunu %20 düşürmek adına bu yönetmeliklere ilave olarak bazı hedefler konulmuştur: Enerji yoğunluğunun azaltılması ve enerji kayıplarının azaltılması Yenilenebilir enerji kaynaklarını kullanan, az enerji tüketimi yapan, karbon emisyon salınımı az binaların tasarlanması Enerji verimliliği yüksek olan ürünlerin teşvik edilmesi Elektrik üretim, dağıtım ve iletiminde verimliliğin arttırılması Enerji kayıplarının azaltılması ve emisyon azaltımı Fosil yakıt tüketimini azaltmaj toplu taşıma, deniz ulaşımı ve tren yolu ulaşımının teşvik edilmesi Sürdürülebilir finans mekanizmasının hayata geçirilmesi için son teknolojiyi kullanma, 14

15 2 B- YENİLENEBİLİR ENERJİ EĞİTİMİ Mevcut Eğitim Programları Türkiye de Yenilenebilir Enerji alanında eğitim veren bazı özel firmalar, araştırma enstitüleri, meslek yüksekokulları ve üniversiteler mevcuttur. Buna ilaveten bazı kurumlarda bu konuyla ilgili yoğun çalışmaktadırlar. Bazı üniversiteler öğrencilerini bu konuda eğitmek adına güneş, rüzgâr ve diğer yenilenebilir kaynaklardan elektrik üretimi konularında birimler açmıştır. Bu eğitim çalışmalarının seviyesi 5,6 ve 7 olarak belirlenmiştir. Ancak seviye 4 için çok az eğitim programı mevcuttur. Bunlara ilaveten bazı birlikler konuyla ilgili yoğun çalışmaktadırlar. Bu birliklerin amacı gerek yatırımcıyı gerekse pazardaki diğer oyuncuları harekete geçirmeye çalışmaktır. Programdaki bazı kurslar: Teknik Çizim, Rüzgâr ve Güneş Enerjisi Bağlantı Şeması, Elektrik Temel İlkeleri Çizim, Güneş pilleri ve Rüzgâr Türbinleri, Analog ve Dijital Devre Elemanları, Yenilenebilir Enerji Kaynaks, Enerji Mekaniği, Bir Rüzgâr Türbini Kule montajı Önemi tarafından üretilen Doğru Akım Esasları, böylece Saha Montaj ve Anahtarlama, Rüzgâr Ölçümü YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI İÇİN ULUSAL STANDARTLARIN BELİRLENMESİ Mesleki Yeterlilik Kurumu (MYK) ile Ege Üniversitesi Güneş Enerjisi Enstitüsü arasında Yenilenebilir Enerji Kaynakları alanına ilişkin mesleklerin standardının belirlenmesi amacıyla işbirliği protokolü imzalanmıştır. İki kurum arasında imzalanan Protokol kapsamında Yenilenebilir Enerji Kaynakları alanına ilişkin 18 mesleğin standardı hazırlanmıştır. Ulusal Meslek Standardı (UMS) gerekli bilgi, kabiliyet ve bir işin yerine getirilmesi için gerekli davranışın belirtildiği MYK tarafından tanınmış standartlardır. Bunları belirlerken pazarın ihtiyaçları ve eğitim kurumları, endüstri komitelerinin öncelikli ihtiyaçları göz önünde bulundurulur. UMS hazırlanırken Avrupa Kalite Çerçeve Programı (EQF)'na ait 8 seviye referans olarak alınmaktadır. Her seviye kendi içerisinde bir bilgi birikimine sahip olup 1 en basit 8 ise en yüksek seviye olarak kabul edilir. Toplamda 12 adet Ulusal Meslek Standardı hazırlanmış olup bunlar tarihli nolu Resmi Gazete de yayımlanmıştır. Bu standartlar aşağıdaki gibidir: Fotovoltaik Güç Sistemi Personeli (Seviye 3-4-5) Biyogaz Sistemleri Personeli (Seviye 3-4-5) Rüzgâr Güç Sistemi Personeli (Seviye 3-4-5) Güneş Isıl Güç Sistemleri Personeli (Seviye 3-4-5) 15

16 Fotovoltaik Güç Sistemlerinde 3. seviye için bir çalışanın bilmesi gerekenler: İş ile ilgili işçi sağlığı ve güvenliği kurallarına uymak Mekanik parçaların kurulumu, parçaların montajı ve işin kalitesini en iyi şekilde tamamlamak Dizayn şartlarına göre elektrik ekipmanlarının kurulumunu sağlamak Kurulum sonrasında tesisi kontrol etmek Düzenli olarak tesisi kontrol etmek ve bakım ve tamirleri yerine getirmek Fotovoltaik Güç Sistemlilerinde 5. seviye için bir çalışanın bilmesi gerekenler: Çevre ile yönetmelikler uyarınca sistemin çalışmasını düzenlemek Mekanik ve elektrik sistem dizaynı yapmak Masa başı yapılan dizayn çalışmasını sahaya taşıyabilmek Sahada sisteme ait alt montajları yapabilmek Düzenli olarak tesisi kontrol etmek ve bakım ve tamirleri yerine getirmek Rüzgâr Güç Sistemi Personeli 3. seviye için bir çalışanın bilmesi gerekenler: İş ile ilgili işçi sağlığı ve güvenliği kurallarına uymak Mekanik parçaların kurulumu, parçaların montajı ve işin kalitesini en iyi şekilde tamamlamak Dizayn şartlarına göre elektrik ekipmanlarının kurulumunu sağlamak Kurulum sonrasında tesisi kontrol etmek Düzenli olarak tesisi kontrol etmek ve bakım ve tamirleri yerine getirmek Rüzgâr Güç Sistemi Personeli 5. seviye için bir çalışanın bilmesi gerekenler: İş ile ilgili işçi sağlığı ve güvenliği kurallarına uymak Son kullanıcıya mekanik ve elektrik komponentlerden oluşan sistemin kullanımını ve bilgisini aktarmak Mekanik ve elektrik sistemlerinin dizayn edilmesi Masa başı yapılan dizayn çalışmasını sahaya taşıyabilmek Sahada sisteme ait alt montajları yapabilmek Düzenli olarak tesisi kontrol etmek ve bakım ve tamirleri yerine getirmek Güneş Isıl Güç Sistemleri Personeli 3. seviye için bir çalışanın bilmesi gerekenler: İş ile ilgili işçi sağlığı ve güvenliği kurallarına uymak Solar sistemle ısıtma sistemleri hakkında bilgi sahibi olmak Solar sistemle ısıtma sistemleri dizaynı hakkında bilgi sahibi olmak Solar panel için ideal yer seçimini yapabilmek 16

17 Sahada solar panel montajını yapabilmek Mekanik sistemler, borular, armatür ve diğer montajlarını yapabilmek Güneş Isıl Güç Sistemleri Personeli 5. seviye için bir çalışanın bilmesi gerekenler: İş ile ilgili işçi sağlığı ve güvenliği kurallarına uymak Solar sistemle ısıtma sistemleri hakkında bilgi sahibi olmak Solar sistemle ısıtma sistemleri dizaynı hakkında bilgi sahibi olmak Solar panel için ideal yer seçimini yapabilmek Sahada solar panel montajını yapabilmek Mekanik sistemler, borular, armatür ve diğer montajlarını yapabilmek Elektrik kontrol sistemleri kurulumu Sistemin çalışma verimini incelemek Düzenli olarak tesisi kontrol etmek ve bakım ve tamirleri yerine getirmek Biyogaz Sistemleri Personeli 3. seviye için bir çalışanın bilmesi gerekenler: İş organizasyonu planlamak Mekanik ve elektrik parçaların kurulumunu yapmak Sistemin devreye alınması görev almak Tesisin günlük takibini yapmak Düzenli olarak tesisi kontrol etmek ve bakım ve tamirleri yerine getirmek Biyogaz Sistemleri Personeli 5. seviye için bir çalışanın bilmesi gerekenler: Tesise giriş ve çıkıştaki materyallerin kontrolünü yapmak Tesisi otomasyon sisteminden takip etmek Ölçüm cihazlarının kalibrasyonlarını yapmak Tesisi otomatik sistem üzerinden takip etmek Yukarıdaki standartlar üniversite, teknik liseler, devlet kurumları, bakanlıklar, belediyeler, özel sektör kuruluşları birçok kurumun katkısıyla hazırlanmıştır. Dolayısıyla önce pazarda ihtiyaç duyulan eğitim ihtiyaçları belirlenmiş sonrasında program hazırlanmıştır. 2C - YENİ BİR SERTİFİKASYONUN AKRİDİTE OLMASI İÇİN GEREKLİ ŞARTLAR Yeniden Uygulama ve Kayıt Süreci RET projesi başlangıcında Düzce İl Milli Eğitim Müdürlüğü proje ortağı ve sertifikanın valide edilmesi ve onaylanması konularında sorumlu kuruluştu. Bu kapsamda Mesleki Yeterlilik Kurumu (MYK) sertifikasyon sürecinde 17

18 görev alacaktı ancak Milli Eğitim Bakanlığı nın yönetmelikleri gereği Düzce yerine proje yeri olan Karabük teki İl Milli Eğitim Müdürlüğü nün bu işi yapabileceği bilgisine ulaşılmıştır. Bu sebeple Düzce yerine Karabük İl Milli Eğitim Müdürlüğü projeye dâhil edilmiştir. Milli Eğitim Bakanlığı bu tarz eğitim kurslarına yönelik Avrupa Komisyonu tarafından kabul edilen FOET (Eğitim ve Öğretim Sınıflandırması) isimli bir standart kullanmaktadır. Daha fazla bilgi için Sertifikasyonun valide edilmesi MYK ile daha uzun bir süreç alacakken Karabük İl Milli Eğitim Müdürlüğü ile bu süreç oldukça kısa ve kolay olacaktır. Ayrıca bu sertifikasyon FOET tarafından da kabul edileceği için tüm AB ülkelerinde geçerli sayılacaktır. Sertifikasyon süreci şu şekilde olacaktır: Karabük Milli Eğitim Müdürlüğü RET eğitim kursunun çağrısını yapacaktır. Bu çağrı gerek internet sayfalarında gerekse ilgili binalarda afişlerle öğrencilerin dikkatini çekecek şekilde ilan edilecektir. Çağrı kapsamında belirlenen kriterlere uyan öğrenciler bu programa başvuru yapabilecekler. Yapılan başvuru kabulü ve öğrenci seçimi yapılacaktır. İdeal ve kriterleri sağlayan öğrenciler seçildikten sonra kurs programı başlayacaktır. Program, Karabük Üniversite si tarafından verilecektir. Eğitim zamanı ve yeri ise yine Karabük Üniversitesi tarafından belirlenecektir. 2D - MESLEKİ EĞİTİM FAALİYETLERİNİN FİNANSA EDİLMESİ Teknisyen yetiştirme programlarına doğrudan devlet desteği yoktur. Sadece meslek liselerinde öğrenciler özel bir kuruluşta son eğitim yıllarında staj yaparken 5510 nolu yasa SOSYAL SİGORTALAR VE GENEL SAĞLIK SİGORTASI KANUNU gereği okul yönetimi öğrencilerin SGK ödemesini stajı süresince yapmaktadır. 3 EĞİTİM İHTİYAÇLARI Kasım 2012 tarihlerinde düzenlenen Atık Teknolojileri Sempozyumu ve Sergisi nde 20 farklı şirketle anket düzenlenmiştir. Yenilenebilir enerji alanında faaliyet gösteren birçok firma bu fuara katılım sağlamıştır. Anket katılımcılarını dağıtabilmek için farklı firmalar tercih edilmiştir. Fuarda Karabük Üniversitesi nden bir araştırma 18

19 görevlisi arkadaşımız sunum için bulunduğundan anket çalışmasını da kendisi yürütmüştür. Tüm ankete katılanların ortak görüşü enerji sektöründe bir artışın bekleniyor olmasıdır. Anketten çıkan sonuçlar uyarınca sektör temsilcileri Yenilenebilir Enerji kaynaklarındaki artışı öngörmektedirler. Bu artışı engelleyebilecek nitelikte olan bazı olumsuzluklar ise önceden alınacak önlemlerle giderilebilir. Bu noktada en büyük risk yetişmiş eleman azlığı olarak görülmektedir. Buradan hareketle en büyük eğitim hamlesinin biyokütle, rüzgâr ve güneş enerjisinde planlama, kurulum, hat bağlantısı gibi konularda gelmesi gerekliliği anketlerden çıkarılan bir sonuç olmuştur. Yenilenebilir Enerji konusunda pazarın ihtiyaçları ufak rüzgâr türbinleri, güneş panelleri ve rüzgâr türbin parçaları, güneş enerjili sistemlerin kurulumu ve bakımına yöneliktir. Ayrıca teknisyenlerin üretim, bağlantı, elektrik dağıtımı ve panoların kurulumu konularında bilgi sahibi olmaları ve sahada bu işleri yerine getirebilecek kadar planları okuyabilmeleri, bu plan doğrultusunda faaliyetleri 6-10 kişilik bir grupla yerine getirmeleri beklenmektedir. Tüm bunlara rağmen firmalar çalışanların sadece görevlerini yerine getirmelerini değil aynı zamanda hataları yakalayan birer kaliteci olmalarını da istemektedir. Bu kapsamda endüstride mekanik işlerden sorumlu bir teknisyenin görev tanımı şu şekilde yapılmıştır: verilen uyarıları dikkate alarak monte ve demonte faaliyetlerini sürdürmek, hatalı parçaların fark edilmesi ve ayrıştırılmasını kapsamaktadır. 3A EĞİTİM İHTİYAÇLARININ BELİRLENMESİ Isı izolasyonu yoluyla enerji kazanımı bir diğer öne çıkan konudur. Binalarda enerji verimliliği adına ısı izolasyonuna dikkat çekilmiştir. Son yıllarda yapılan düzenlemelerle enerji verimliliği ön plana çıkmıştır. Ayrıca anketten çıkan bir diğer sonuçta enerji verimliliği konusunda da eğitim talebi olmuştur. Eğitimin 6 aydan uzun olmaması talebi de şirket yetkililerince belirtilmiştir. Aşağıda teknisyene ihtiyaç olunan bazı konular verilmiştir: Rüzgâr enerjisi için gerekli aksamlar, parçalar Enerji depolama üniteleri Güneş enerjisi için çözüm önerileri ve yönetmeliklerin değiştirilmesi Jeotermal enerjinin kullanımı ve potansiyelinin belirlenmesi Kojenerasyon tesisleri Rüzgâr enerjisi tesisi çalışanı Biyogaz tesisleri Hidroelektrik enerji santralinde bakım ve iyileştirmeden sorumlu elektrik teknisyeni Binalarda ısı izolasyonu Pratiğe yönelik eğitim Kurulumun planlanması Kurulumun tamamlanması ve devreye alma Hatta bağlantı 19

20 Kalite yönetimi 4 - YENİ ULUSAL SERTİFİKASYON 4A ÖĞRENCİLER AÇISINDAN SERTİFİKASYON PROGRAMI Bu sertifika programına 4.seviyeden elektrik, hava şartlandırma, klimatizasyon, soğutma teknolojisi, mekanik, makina dizaynı ve imalatı, kontrol ve otomasyon teknolojisi, enerji yönetimi gibi bölümlerden mezun olmuş veya enerji sahasında etkin olan profesyoneller katılabileceklerdir. Ayrıca kursiyerlerin Matematik ve fizik bilgisi Baskı/stres altında çalışmaya dayanıklı olmak, Yüksekte çalışma korkusu olmamak, El kabiliyetlerinin iyi olması, Lise eğitimlerinde başarılı olmaları (4. Seviyeden mezun olmak) gibi şartları sağlamaları gerekmektedir. Programa göre kursiyerleri belirlemeden önce bir seviye sınavı da yapılabilir. Bu programın müfredatı belirlendikten sonra kurslar başlamadan önce eğiticilerin kararına bırakılmıştır. 4B - KURUMLAR AÇISINDAN SERTİFİKASYON PROGRAMI Bu sertifika programı içerisinde birçok kurum ve kuruluş vardır. Bunlar iki şekilde sıralanabilirler: Kamu kurumları ve özel sektör şirketleridir. Bu programdan doğrudan etkilenecek kamu kurumlarından bazıları şu şekildedir: Milli Eğitim Bakanlığı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Mesleki Yeterlilik Kurumu TÜRKAK TÜRKAK 2001 yılından itibaren akreditasyon vermeye başlamış olup Uluslararası Akreditasyon Forumu, Uluslararası Laboratuvar Akreditasyon Kurumu gibi uluslararası kurumlara üyeliği vardır. Yüksek Öğrenim Kurumu 20

21 21 üyesi bulunan Yüksek Öğrenin Kurumu (YÖK) 2547 sayılı YÖK kanunu gereği aşağıda tanımlı faaliyetlerden sorumludur Planlama Koordinasyon Yükseköğretimin idaresi Türkiye İş Kurumu Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı na bağlı olarak istihdam hizmetleri, istihdamın korunması ve geliştirilmesi, istihdam ve ilgili politikaların uygulanması yoluyla işsizliği azaltmak gibi faaliyet alanları mevcuttur. Enerji Piyasası Denetleme Kurumu Şeffaf, finansal olarak sağlam ve sürekli bir enerji pazarının oluşturulması, bu pazarın rekabetçilik şartının sürekli olarak sürdürülebilir olması, elektrik, doğal gaz, petrol ve LPG nin nihai tüketiciye düşük ücret ve yüksek güvenirlilikle tedarik edilmesi gibi görevleri vardır. Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğü Türkiye de yeninebilir enerji kaynaklarının kullanımı, tüm enerji kaynaklarının değerlendirilmesi, gerekli ölçümlerin yapılması, fizibilite ve örnekleme çalışmalarının yapılması, projelendirme, enerji verimliliği, Ar&Ge projelerini yönetmek gibi sorumlulukları vardır. Toplu Konut İdaresi Düşük gelirli ailelere düşük maliyet ve uzun ödeme vadeli konutların yapılması, bölgeye uygun mimari ve özellikte ev yapılması, projelere finansal desteklerin bulunması konularında aktif çalışmaktadır. Üniversiteler Meslek Yüksek Okulları Meslek ve Teknik Liseler 4C - FİRMALAR AÇISINDAN SERTİFİKASYON PROGRAMI Yenilenebilir Enerji sektöründe faaliyet gösteren özel sektör kuruluşları arasında Topkapi Endüstri, Ortadoğu Enerji, Big Belly Solar Turkey, ITC, Koas Ltd, Arbiyogaz, Akal Makine, İzaydaş, Alternatif Power gibi firmalar örnek olarak verilebilir. Burada yer alan ya da yer almayan birçok yenilenebilir enerji sektöründe aktif olarak çalışan firma, kalifiye teknisyene ihtiyaç duyduklarını ifade etmişlerdir. Dolaysısıyla gerek kamu kurumları gerekse birçok özel sektör firması bu sertifika programından fayda sağlayacaktır. Yenilenebilir Enerji alanında kariyer yapmak isteyen öğrenciler bu programa katılarak tüm AB ülkelerinde geçerli bir sertifika sahibi olabilecekler. Ayrıca eğitime katılacak öğrenciler mühendisler, araştırma görevlileri, üniversite hocaları ve meslek ve teknik liselerdeki öğretmenler olabilirler. 21

22 5 - RET YENİ TÜRK SERTİFİKASYONU Türk sertifikasyonu Fransız sertifikasyonunda bulunan elektrik ve termal enerji teknisyenleri Opsiyon A&B uyarınca hazırlanmıştır. Buradaki hedef 4.seviye iken Fransız sertifikasyonunda 5.seviyedir. EQF uyarınca farklı şartlardaki kapasiteler önemli olup bazı yetenekler ve bilgi içerikleri değiştirilmiştir. 5A- AKTİVİTELERİN TANITIMI Avrupa Kualifikasyon Taslağı uyarınca her aktivite, bilgi, yetenek ve beceriler düşünülmüş ve eğitim üniteleri ve sertifikasyon ünitelerinin isimleri belirlenmiştir. Buna göre 3 farklı tabloda 6 farklı aktivite oluşturulmuştur. Sertifikada, 6 adet aktivite vardır; A1 ÇALIŞMA A2 KURULUMU YAPMAK İÇİN HAZIRLIK A3 KURULUMUN HAZIRLANMASI A4 HASSAS SON AYAR VE DEVREYE ALMA A5 BAKIM A6 İLETİŞİM Türk Sertifikasyonunda iki teknisyen yetiştirme programı için 6 modül içeren 3 eğitim ünitesi hazırlanmıştır. A1 ve A2 aktiviteleri çalışma grubu 1, A3, A4 ve A6 aktiviteleri çalışma grubu 2, A5 aktiviteleri çalışma grubu 3, şeklinde düzenlenmiştir. Buna ilaveten 16 adet BECERİ ve 47 adet BİLGİ başlıklı teknisyen yetiştirmeye yönelik modüller oluşturulmuştur. 6 MODÜLER EĞİTİM TEKLİFİ Her modül için A ve B ye uygun grid tabloları hazırlanmış ve sertifikasyon ünitelerine uygun olarak A ve B için sunulmuştur. Fransız sertifikasyonunda 3 ortak modül (M0, M1 & M2) ve M3, M4 ve M5 ise her iki programda farklı olarak uygulanmaktadır. 3 farklı sertifikasyon ünitesi oluşturulmuş olup; M0, M1 ve M2 için TU1, M3, M4 için TU2, M5 içinse TU3 olarak atanmıştır. 7 - SERTİFİKASYON BİRİMLERİ AÇIKLAMASI, SINAVLAR VE ECVET Her teknisyen 3 adet vize ve bir adet final sınavına girecektir (yazılı ve sözlü olarak). Sorular çoktan seçmeli ve yazılı türünde olacaktır. 22

23 Sertifikasyon Ünite Birimleri Modül Modül/Test İçeriği Ün ite ECVET Sınav Türü Süre Not Dağılımı M0 M1 M2 SÜRDÜRÜLE BİLİR İNŞAAT YENİLENEBİL İR ENERJİ KONUSUNDA BİR KURULUMUN FİZİBİLİTESİ KURULUMA HAZIRLIK VE HER BİR AŞAMANIN ZAMAN YÖNETİMİ U C Dönem Sınavı (Yazılı & Sözlü) Yazılı 3 saat & Sözlü 1 saat Yazılı %70 & Sözlü %30 M3 M4 M6 EN İYİ UYGULAMA VE BU ALANDAKİ ÖZEL ŞARTLARA UYGUN SİSTEM KURULUMU YENİLENEBİL İR ENERJİ KONUSUNDA BİR KURULUMU DEVREYE ALMAK TEKNİK VE FONKSİYONE L BİLGİ İLETİŞİM U C Dönem Sınavı (Yazılı & Sözlü) Yazılı 3 saat & Sözlü 1 saat Yazılı %70 & Sözlü %30 M5 M1,2,3,4,5,6 KURULUMA AİT CİHAZLARIN VE BİLEŞENLERİ N BAKIMI Profesyonel ortamda pratik eğitim (Özel bir kuruluşta) Genel Sınav U C 3 U C 1, 2, Dönem Sınavı (Yazılı & Sözlü) Staj Defteri & İdarecinin kanaati Final Sınavı (Yazılı) Yazılı 3 saat & Sözlü 1 saat Yazılı %70 & Sözlü %30 6 hafta 10% Yazılı 3 saat Final Sınavı % 60 & 1,2,3. Dönem Sınavı % 30, Pratik Eğitim % 10 23

24 Eğitim Üniteleri-ECVET ECV ET Eğitim Birimi Modül Modül Adı Süre Topla m 35,5 1 34,8 2 Elektrik M0 SÜRDÜRÜLEBILIR INŞAAT 25 YENİLENEBİLİR ENERJİ KONUSUNDA BİR KURULUMUN M1 FİZİBİLİTESİ 151 KURULUMA HAZIRLIK VE HER BİR AŞAMANIN ZAMAN M2 YÖNETİMİ 102 EN İYİ UYGULAMA VE BU ALANDAKİ ÖZEL ŞARTLARA UYGUN M3 SİSTEM KURULUMU 144 M4 KURULUMU DEVREYE ALMAK 151 M5 KURULUMA AİT CİHAZLARIN VE BİLEŞENLERİN BAKIMI 67 M6 TEKNİK VE FONKSİYONEL BİLGİ İLETİŞİM 95 Termal M0 SÜRDÜRÜLEBILIR INŞAAT 25 M1 YENİLENEBİLİR ENERJİ KONUSUNDA BİR KURULUMUN FİZİBİLİTESİ 151 M2 KURULUMA HAZIRLIK VE HER BİR AŞAMANIN ZAMAN YÖNETİMİ 102 M3 EN İYİ UYGULAMA VE BU ALANDAKİ ÖZEL ŞARTLARA UYGUN SİSTEM KURULUMU 200 M4 YENİLENEBİLİR ENERJİ KONUSUNDA BİR KURULUMUN AYARLANMASI VE DEVREYE ALINMASI 88 M5 YENİLENEBİLİR ENERJİ KONUSUNDA BİR KURULUMUN BAKIMI VE SORUNLARININ GİDERİMİ: TERMAL SOLAR TİPİ ÜRETİM 60 M6 TEKNİK VE FONKSİYONEL BİLGİ İLETİŞİMİ Staj FİRMADAKİ EĞİTİM SÜRELERİ Teorik dersler tamamlandıktan sonra her teknisyen 6 haftalık Yenilenebilir Enerji alanında faaliyette olan bir kuruluşta staj yapacaktır. Bu süre zarfınca teknisyen öğrenmiş olduğu teorik bilgileri pekiştirecektir. Bunu yaparken staj ve eğitimi boyunca elde ettiği verileri kayıt altına alacağı bir staj defteri olacaktır. Bunu yanı sıra staj yaparken bulunduğu firma yöneticisi de bir kanaat notu vererek teknisyenin staj performansını değerlendirecektir. Dolayısıyla staj defteri ve firma yöneticisinin kanaat notu ile beraber bir not verilecek ve bu notun etkisi %10 olacaktır. 24

25 9 - PORTEKİZ DEKİ YENİLENEBİLİR ENERJİNİN DURUMU 9A - ULUSAL YÖNETMELİK VE YASALAR Portekiz 31 Mayıs 2002 tarihinde Kyoto Protokolü nü imzalamıştır. GHG emisyonlarını azaltmak adına anahtar unsur tanımlı ulusal hedeflerin yerine getirilmesi olup bu doğrultuda Ulusal İklim Değişikliği Programı (PNAC)1, yılları arası Ulusal Programlar (NAP II)2 gibi Avrupa sera gazları ticareti kapsamında olan Portekiz Karbon Kurumu (PCF) ve İklim Değişikliği Adaptasyonu Ulusal Strateji Birliği (ENAAC) gibi birlikler ve hedefler konmuştur yılı bu unsurlar için geçiş dönemi olmuştur. Bakanlık, iklim değişikliği ile mücadele için 93/2010 sayılı 26 Kasım tarihinde aşağıdaki dokümanları hazır hale getirmiştir. Ulusal düşük karbon yol haritası ile düşük maliyetli emisyon azaltım yöntemlerini (uzun vadeli ulusal GHG emisyon azalımı hedefli) ve ilgili politikaları AB 2050 hedefleri uyarınca oluşturmak arası Ulusal İklim Değişikliği Programıyla politikların oluşturulması, sektörün belirlemiş olduğu yıllık sera gazı emisyon limitlerinin entsrümantasyonu, ölçümü, finanse edilmesi ve izleme ve kontrol amaçlı mekanizmaların oluşturulması Düşük Karbon Sektör Planları sorumlu her Bakanlık tarafından 2012 sonuna kadar hazırlanacaktır Ulusal Düşük Karbon Yol Haritası sera gazlarının emisyonlarının azaltılmasını teknik ve ekonomik açıdan değerlendirmek yoluyla 2050 de Portekiz durumunu ortaya koymaktadır. Buna gore 2050 de 1990 yılındakine kıyasla %50-60 oranında sera gazı emisyonlarında azalma görülmesi beklenmektedir. Bu uzun vadeli hedef, Energy-Clima tarafından 2009 yılında koyulmuş olup 2020 Avrupa stratejini destekleyen bir hedef olmuştur. Bu bağlamda, Portekiz yenilenebilir enerji üretimine önem vermektedir zira 2010 da yenilenebilir enerji payı %23 lere kadar çıkmaktadır yılında yenilenebilir enerji tesis yatırımları alanında AB ülkeleri arasında 3.sırada yer almıştır. Bunda 2009 yılındaki hidroeletkrik tesislerde %86, rüzgâr üretiminde %21 lik artıştan etkisi olmuştur. Şu sıralar en önemli enerji kaynağı rüzgâr ve su gücüdür. 1 PNAC, Ulusal İklim Değişikliği Programı, 2004 ve 2006 yıllarında revise edilmiş ve Bakanlar Kurulunun 104/2006 kararıyla çıkarılmıştır Işlem döneminde, 2013 te, ulusal tahsis programı yerine AB nin belirlediği bir plan olacaktır 25

26 Portekiz in 2005 ten bu yana ulusal stratejisi vardır. Orijinal strateji 2010 yılında belirlenmiş olup 2020 Ulusal Enerji Stratejisi olarak ifade edilmiştir. Buradaki amaç enerjide dışa bağımlılığı azaltmak suretiyle tedarik güvenliğini sağlamaktır. Bakanlar Kurulu kararı ile 29/ Nisan tarihinde Ulusal Enerji Stratejisi-2020 stratejisi çıkarılmıştır. Bu yeni ulusal strateji daha önceki 169/ Ekim de çıkanını revizyonu gibidir. Strateji kapsamında enerji üretiminde yenilenebilir enerji kullanımı 2009/28/CE ye uygun düzenlenmiştir de yenilenebilir enerji kullanımı %31 olması beklenmektedir yılları arasında ise şu hedefler konmuştur; Yıllar Hedef Oranları ,6% ,7% ,2% ,3% % Buna ilaveten son 5-6 yılda birçok yasa bunu destekleyici nitelikte çıkarılmıştır. Örneğin 5/2011 nolu 10 Ocak ta çıkarılan yasa uyarınca orman kaynaklı biyokütlenin kullanımı ve merkezi sisteme buradan elde edilecek enerjinin satış fiyatının arttırılması, 34/ Mart tarihli güneş enerjisi ile ilgili yasa uyarınca düşük kapasiteli güç santrallerinde mevcut sistemin uygun hale getirilmesi, 238/2008 sayı ve İnşaat sektörüne bakıldığında Enerji Sertifikasyonu ve İç Çevre Hava Kalitesi için Ulusal Sistem binaların enerji kimliği uygulaması (118/2013 sayı ve 20 Ağustos tarihli, 78/2006 sayı ve 4 Nisan tarihli, 80/2006 sayı ve 4 Nisan tarihli) yasalar uyarınca desteklenmektedir. 26

27 Bu sektörün son yıllardaki enerji tüketimleri ise şöyledir: Elektrik Enerji Tüketimi [kwh] Yıl Toplam İnşaat sektörü Kaynak: Elektrik tüketimi: toplam ve sektörel bazda dağılım, Pordata, 11/02/ B - YENİLENEBİLİR ENERJİ EĞİTİMİ MEVCUT YENİLENEBİLİR ENERJİ EĞİTİMLERİ Mevcut eğitim kurumları, meslek yüksekokulları, teknik ve meslek lisleri, yükseköğretim kurumları: Portekiz de şu an için yenilenebilir enerji ile ilgili eğitim veren 80 adet özel ve devlete ait eğitim merkezi bulunmaktadır. Verdikleri eğitime göre ilkokul seviyesinden devlet üniversitesine kadar farklı bir alanda EQF e göre 4-8 arasında değişen seviyelerde eğitim verilmektedir. Bu merkezlerin dağılımı aşağıdaki gibidir: Yenilenebilir enerji eğitimi veren merkezler Adet Meslek yüksekokulları 10 Orta öğretim kurumları 36 Yükseköğretim kurumları 34 Portekiz deki eğitim kurumları listesi (proje web sayfası MEVCUT YENİLENEBİLİR ENERJİ PROGRAMLARI EQF seviyeleri 4-8 arasında değişen farklı eğitim kurumları mevcuttur. EQF 4 seviyesine hitap eden sadece bir adet eğitim kurumu vardır. Yenilenebilir Enerji Teknisyen Kursu, Güneş Enerjisi, Rüzgar Enerjisi, Biyoenerji Sistemleri olmak üzere üç farklı çalışma alanı vardır. Ayrıca lisans düzeyinde farklı çalışma seçenekleri de mevcuttur. Bunlar Yenilenebilir Enerji, 27

28 Enerji ve Çevre Mühendisliği, Yenilenebilir Enerji Sistem Mühendisliği gibi EQF 6. Seviye, ayrıca yüksek lisans seviyesinde Yenilenebilir Enerji ve Enerji Yönetimi, Sürdürülebilir Enerji Sistemleri, Yenilenebilir Enerji Sistemleri gibi EQF 7. Seviye ve Sürdürülebilir Enerji Sistemleri gibi EQF 8. Seviye doktora çalışma alanları da mevcuttur. 9C - YENİ BİR SERTİFİKASYONUN AKRİDİTE OLMASI İÇİN GEREKLİ ŞARTLAR Ulusal Eğitim Kataloğu (CNQ) eğitim kurumlarının stratejik yönetiminde kullandıkları bir araç olup sertifikasyonun verilmesi, finansmanın sağlanması gibi konularda da desteklerden bahsetmektedir. CNQ, Ulusal Değerlendirme Sistemi (396/2007 sayı 31 Aralık tarihli yasası uyarınca) dâhilindedir. CNQ ya sayfasından ulaşılabilir. Şu anda 39 u eğitim ve yetiştirme programı olmak üzere 269 adet kualifikasyona sahiptir. Bunlara ait özellikler ise iş profili, eğitim standardı, tanıma, valide etme ve profesyonel özellik ve yeteneklerin sertifikasyonunu içermektedir. Ulusal Eğitim Kataloğu (CNQ) EQF uyarınca derlenmiş olup (2008/C 111/01) 23 Nisan 2007 tarihinde yayınlanmıştır. Bu katalog herkes için açık olup sürekli güncellenen bir kaynak olup derleyen kurum Ulusal Ajanstır (ANQEP). Ayrıca bu kataloğu resmi bir şekilde onaylanan kurum da yine ANQEP nin kendisidir. ANQEP nin görevleri arasında genç ve yetişkin insanlar için eğitim ve öğretim faaliyetlerine yönelik politikaları oluşturmak yanında sistem tanıma, valide etme ve profesyonel özellik ve yeteneklerin sertifikasyonunu da vardır. ANQEP belirlenmiş stratejiler doğrultusunda sonuçların sağlanmasına yönelik minimum seviye eğitimi ve bu verilen eğitimin kalitesini iyileştirmeye yönelikte çalışmaktadır. CNQ bunun gerçekleştirilmesinde merkezi bir rol oynamaktadır. Ulusal Eğitim Kataloğu (CNQ) geliştirilmesi için Açık Model Danışmanlığı Nedir? CNQ bünyesinde tüm birimleriyle sürekli danışmanlık amaçlı olup Ulusal Kataloğun sürekli gelişmesini destekleyecek önerilerin kabul edildiği bir araçtır. Dolayısıyla ANQEP ve Sektör Kualifikasyon Birimi ne dayalı dinamik iyileştirme sunmaktadır. Bu Açık Model Danışmanlık modelinin adapte edilmesiyle CNQ nin oluşturulması esnasında ANQEP e yeni kualifikasyon önerisinin oluşturulmasını hedeflemektedir. Ulusal Kataloğun güncellenmesi için öneri verilmesini, buna uygun metodoloji oluşturulmasını ve buna yönelik desteklemenin yapılmasını amaçlamaktadır. 28

29 Güncellenmiş öneri içeriği; 1. Yeni kualifikasyonun entegre edilmesi 2. Katalog bulunan kualifikasyonun değerlendirilmesi a. İş profilinin düzenlenmesi b. Eğitim yollarının düzenlenmesi i. Kısa süreli eğitim ünitelerinin dahil edilmesi (UFCD) ii. UFCD nin hariç tutulması iii. UFCD nin düzenlenmesi (başlık, amaçlar, içerik, saatler) c. Tanıma, valide etme ve profesyonel özellik ve yeteneklerin sertifikasyonunun düzenlenmesi (RVCC). 3. Katalog içeriğinden mevcut kualifikasyonların çıkarılması Bu danışmanlık aracının basamakları nelerdir? 1 Önerinin submit edilmesi ve ilk analizin yapılması 2 Kualifikasyon için sektör danışmanlarının fikirleri 3 Kualifikasyon Standardı hazırlığı 4 Önerilen kualifikasyonun değerlendirilmesi 5 İş ve İşçi Yayında yayınlanması 9D - MESLEKİ EĞİTİMLERİN FİNANSMANI Portekiz de meslek yüksekokullarının eğitim giderlerinin hemen tamamı (Orçamento de Estado OE), Budget (Orçamento da Segurança Social OSS) ve Avrupa Sosyal Fonları gibi kamu fonlarından karşılanmaktadır. Eğitim ve Fen Bakanlığı (MES) tarafından yürütülen fonlardan eğitim masrafları karşılanmakta olup bazı sektörel programlarda Ekonomi ve Çalışma, Sağlık ve Tarım Bakanlıkları tarafından yönetilmektedir. Ekonomi ve Çalışma Bakanlığı tarafından desteklenen eğitimlerin mali kaynağı Çalışma ve Mesleki Eğitim Enstitüsü, OE ve OSS tarafından sağlanmaktadır. Aktif iş hayatı ve mesleki eğitim politikalarını destekleyebilmek için OSS sistemli olarak çalışanlardan ve işçilerden %4,7 lik sosyal güvenlik katılımı kesintisi yapmaktadır. Portekiz mesleki eğitime yönelik AB den yoğun bir destek almakla beraber Komite Destekleme Taslağı kapsamında bu kaynaklar operasyonel programlar uyarınca kullanılmaktadır. 29

30 arasında Yeni Fırsatlar kapsamında insan kaynağına oldukça fazla önem verilmiştir. Ulusal Stratejik Referans Taslağı altında geliştirilen kualifikasyon stratejisi merkezi bir araç olup İnsan Potansiyeli Operasyonel Programı (POPH) uyarınca kritik bir fonlama kaynağı olmuştur. POPH İnsan Potansiyeli Operasyonel Programı (POPH), Ulusal Stratejik Referans Taslağı na ait tematik insan potansiyeli konusunda uygulamadan sorumludur. Bu bağlamda Portekiz halkını desteklemede merkezi bir araç olarak kullanılmaktadır. Stratejik amacı ise Portekiz lilerin yeteneklerindeki eksiklikleri gidermek ve ortaöğretim eksikliğini kapatmak ve herkes için standart bir kualifikasyon oluşturmaktır. Bu amaç POPH ye ait üç özellik sayesinde ve bunların Lizbon ve Algarve bölgelerindeki benzer özellikleriyle sağlanabilmiştir: 1 İlk kualifikasyon 2 Adaptasyon ve hayat boyu öğrenme 3 Yönetim ve Profesyonellik kazanma İlk mesleki eğitim için fonlama Eğitim sistemi yasası gereğince temel eğitim ücretsizdir. Kayıt ile ilgili tüm ücretler, katılım, sertifikasyon buna dâhil olup bazı öğrenciler sosyoekonomik durumlarına göre okul kitapları, yemek ve barınma gibi ihtiyaçlarını da ücretsiz olarak karşılanabilmektedir. Okul taşımacılığı bile ilköğretimde ücretsiz yapılmaktadır. İlk mesleki eğitim finansmanı Eğitim ve Fen Bakanlığı (MES) tarafından karşılanmakta olup POPH da bu finansmana destek sağlamaktadır. POPH ilk eğitim için kaynak sağlayıp ve bunu 1 nolu İlk kualifikasyon kapsamında; staj sistemi, mesleki kurslar, eğitim ve öğretim kursları ve teknoloji kursları, yapmaktadır. Sürekli mesleki eğitim ve yetişken öğrenme programı finansmanı: Mesleki eğitimin finansmanı POPH tarafından yapılmakta olup buradaki amaç çalışan kesimin hayat boyunca ekonomik gelişmelere, organizasyonel ve teknolojik değişikliklere adapte olabilmesini sağlamaktır. İlk eğitim sistemlerinde olduğu üzere devlet destekli finansman sağlanacaksa sistemin özel yada devlet kaynaklı olmasına göre bu Sosyal Güvenlik Bütçesinden (OSS) sağlanmaktadır. Mesleki eğitime özel kuruluş bünyesinde ve devlet desteksiz devam edilecekse eğitimin tüm masrafları özel kuruluş tarafından karşılanmaktadır. AB ülkelerindeki uygulamaların aksine mesleki eğitimlere yönelik ilave vergi yükü yoktur. Ancak işletmeler ve çalışanlar mesleki eğitimin finansmanına OSS üzerinden dolaylı olarak da olsa destek vermektedirler. 30

31 POPH Sürekli Eğitim ve Hayat Boyu Öğrenme etkinliklerini Sertifikalı Modüler Eğitim Yenilik ve Yönetim için Eğitim, Kamu Yönetiminde Yenilik ve Yönetim için Stratejik Eğitim, Yönetsel ve Profesyonel Yetkinlik Arttırma gibi başlıkları altında halihazırda desteklemektedir. İşsizlerin eğitiminin finanse edilmesi-yetişkin Eğitimi ve Eğitim Kursları (EFA) İşsizlerin işsizlik merkezlerine kayıt yaptırmaları ile RVCC prosesi takip edilerek Yetişkin Eğitimi ve Eğitim Kursları yapılmaktadır EĞİTİM İHTİYAÇLARI 10A - EĞİTİM İHTİYAÇLARININ BELİRLENMESİ Yenilenebilir enerji konusunda eğitim ihtiyaçlarını belirlemek için inşaat, mimarlık ve enerji sektöründeki 40 şirket ve 28 işletme ile anket yapılmıştır. Anket yapılan şirketlerin çalışan profilleri şu şekildedir: Şirket Türü Skala Çalışan sayısı Mikro < 10 çalışan 15 Küçük çalışan 12 Orta çalışan 0 Büyük >250 çalışan 1 Anketlerin bir bölümü yüz yüze görüşmeler, bir bölümü e-posta yoluyla diğer bir kısmı ise telefon görüşmeleri ile tamamlanmıştır. Dolayısıyla bu anket tahmin edilenden daha uzun sürmüştür. Elde edilen verilere göre: 1) Kendi çalışma sahanızdaki tecrübenize dayanarak yenilenebilir enerjiye olan talep nasıl arttı? Tüm katılımcılar bu soruya cevap vermişlerdir. 31

32 2)Kurulumunu yaptığınız cihaz yada ekipman ile ilgili herhangi bir ilave eğitime ihtiyaç duyuyormusunuz? Katılımcıların %43 ü evet demişlerdir. 3) Bu sistemlerin bakım ve kurulum ihtiyaçlarını belirleyebilir misiniz? 5) Isıtma izolasyonu konusunda bir binanın hava sızdırmazlığını nasıl değerlendirirsiniz? 32

33 6) Fransa ve birçok AB ülkesinde hava sızdırmazlığı konusunda testler yapılmaktadır. Ülkenizde yapılmakta olan binalara yönelik acaba ne gibi uygulamalar vardır? (ısı ve enerji yönetimi ile ilgili) Yeni binalarda enerji sertifikasyonu ile ilgili Ulusal Enerji Sertifikasyonu ve Kapalı Ortam Hava Kalitesi (78/2006), Binaların Termal Performansı (80/2006) ve Binalarda HVAC Sistemleri (79/2006) yasaları uyarınca çalışmalar yapıldığını ifade etmişlerdir. 7) İzolasyon, hava sızdırmazlığı, ısıl kayıplar gibi konularda siz, çalışanlarınız acaba ilave eğitime ihtiyaç duyuyor mu? Bu eğitim ihtiyacının çıkış nedeni ara kademe eleman eksikliğindendir. Bunun nedeni ise mevcut eğitimlerin bakım ve kuruluma yönelik olmasıdır. Firmalar da genellikle kurulum teknisyenleri ile çalışmaktadırlar. 33

34 8) İşletmenizde bir yıllık sure için genç bir teknisyeni stayjer olarak istihdam etmek ister misiniz? 9) Bu konulardan herhangi bir tanesi ile ilgili işletmenizdeki çalışanlarınızın eğitim almasını ister misiniz? 34

35 10B - EĞİTİM İHTİYAÇLARININ ÖZETİ Ankete katılan işletmelerin %60 ı hava sızdırmazlığı konusunun önemli olduğunu ifade etmişlerdir. Katılımcıların %35 i rüzgâr türbinleri, termal solar, solar voltaik ve ısı pompası gibi konuların önemli olduğunu belirtmişlerdir. Bu eksikliklerin olmasının nedeninin ara kademe teknisyenlerin az olması, kalifiye olmamaları ve regülasyonlara hâkim olmamaları olarak gösterilmiştir. Mevcut yönetmeliklerle ilgili soruya ise işletmeler Ulusal Enerji Sertifikasyonu ve Kapalı Ortam Hava Kalitesi ve Binalarda HVAC Sistemleri olduğunu ifade etmişlerdir RET YENİ ULUSAL SERTİFİKASYONU Mevcut dört opsiyonda yapılan incelemelerde bunların Fransız sertifikasyonuna benzer oldukları tespit edilmiştir. Her bir eğitim opsiyonunun süresi 3100 saat olarak belirlenmiştir. Aslında bunları bir araya getirme olasılığı da yoktur çünkü her modül saat arasındadır. Dolayısıyla yeni sertifikasyonda bazı değişiklikler yapıp bazı kısımlarını güncellemek ve yeni bilgiler eklemek gerekmektedir. Bu arada Portekiz sertifikasyon modülleri içerisinde mevcut olmayan bazı kısımlar tespit edilmiştir. Bunlar: Mevcut programlar analiz edilmiş ve ihtiyaç olunan noktalarda revizyon yapılmasına karar verilmiştir. RET projesi sayesinde bu değişikliler yapılabilecektir. 35

36 Eğitim ihtiyaçları Mevcut program Opsiyon Termal ve elektrik sistemleri 1.İzolasyon, hava sızdırmazlığı, ısı ve enerji tüketimleri Kısmi Solar sistem Bioyenerji sistemi Rüzgar sistemi 2. Küçük rüzgâr türbinleri Evet Rüzgar sistemi 3. Termal solar Evet 4. Solar voltaikler Evet 5. Isı pompası Evet Solar sistem Bioyenerji sistemi Solar sistem Bioyenerji sistemi Solar sistem Bioyenerji sistemi 6. Yönetmelikler ve uygulamalar Hayır Binalarda iç ortam hava kalitesi Hayır HVAC (Isıtma, havalandırma, iklimlendirme) sistemleri Hayır - Solar sistem 7. Ticari iletişim Yetersiz Biyoenerji sistemi Rüzgar sistemi 8. Sürdürülebilir inşaat sektörü Hayır - Gözlemler 1. 1 nolu İhtiyaç: Bilgi iyi bir şekilde toplanmıyor zira izolasyon konusu mevcut programlarda olması gerektiği gibi aktarılamamıştır. Ancak ihtiyaç olunan içerik Ocak 2013 te Enerjetik rehabilitasyon ve bina koruma konusunda uzman teknisyen EQF 5.seviyelere hitap eden yeni bir programla hayata geçirilmiştir nolu ihtiyaç: 2, 3, 4 ve 5 mevcut programlarda iyi bir şekilde yerini almıştır nolu ihtiyaç: Yeni kurs ve program içeriklerine mevcut yönetmelikler yer almalıdır nolu ihtiyaç: Bu konuya bu programda yeteri kadar değinilmemiştir. Bu içerikler satış teknisyeni gibi diğer programlarda yer almaktadır. 36