YALOVA İLİ ARMUTLU-MECİDİYE İLÇELERİ AROVA RES RÜZGAR ENERJİSİNDEN ELEKTRİK ÜRETİM SANTRALİ LTD. ŞTİ. YALOVA RÜZGAR SANTRALI

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "YALOVA İLİ ARMUTLU-MECİDİYE İLÇELERİ AROVA RES RÜZGAR ENERJİSİNDEN ELEKTRİK ÜRETİM SANTRALİ LTD. ŞTİ. YALOVA RÜZGAR SANTRALI"

Transkript

1 YALOVA İLİ ARMUTLU-MECİDİYE İLÇELERİ AROVA RES RÜZGAR ENERJİSİNDEN ELEKTRİK ÜRETİM SANTRALİ LTD. ŞTİ. YALOVA RÜZGAR SANTRALI Yrd. Doç. Dr. E. Omca Çobanoğlu ve Murat F. Özçelik 2/23/2012 Özet: Bu rapor Türkiye üzerinden geçen kuş göç yolları arasında yer alacak olan ve ülkemizin enerji açığına yılda MWh elektriği, yenilenebilir ve temiz bir kaynak olan Rüzgar potansiyelini kullanarak katkıda bulunacak, 54 MW kapasiteli Yalova Rüzgar Enerji Santrali ile, santralin bulunduğu bölgeyi göç için kullanan ve bölgenin yerlisi olan kuş varlığının olası etkileşimi hakkında yazılmış bir ön değerlendirme raporudur. Bu rapor benzer rüzgar enerjisi santralleri hakkında dünyanın çeşitli yerlerinde yapılmış çalışmaların sonuçlarını, kuşlar ve rüzgar santralleri arasındaki etkileşim konusunda görüş bildiren kuşları korumaya yönelik uluslararası sivil toplum kuruluşlarının görüşlerini irdeleyip, bölgeyi göç amaçlı kullanan ve bölgede yerleşik olan kuşların bilinen davranışları ile karşılaştırmakta ve kurulacak olan santralın bölgedeki kuş varlığına olası etkisini değerlendirmektedir.

2 Bu rapor ve içeriği aşağıda imzası bulunan kişilerce hazırlanmıştır: Adı - Soyadı: Ünvanı: E. Omca Çobanoğlu ve Yrd. Doç. Dr. İmzası: Tarih: 22 Şubat 2012 Adı - Soyadı: Ünvanı: Murat F. Özçelik Araştırmacı İmzası: Tarih: 22 Şubat 2012

3 İÇİNDEKİLER İÇİNDEKİLER 3 TABLO ve ŞEKİLLER 4 1 Giriş Rüzgar türbinleri ve kuşlar konusunda yapılmış çalışmalar Kuşların uçuş davranışları ve türbinler Kuşların hangi amaçla uçtuğu Hava durumunun kuşların uçuş karakteristiği üzerinde etkisi Kuşlar ve rüzgar türbinlerinin etkileşimine dair diğer faktörler Gelişen rüzgar santrali teknolojisi ve kuşlar Kuşları tehdit eden diğer unsurların ölüm oranlarına katkısının kıyaslanması 12 2 Türkiye nin Batı Palearktik kuşları açısından önemi Türkiye ve kuş göç yolları 13 3 Proje sahasının Türkiye üzerinden geçtiği düşünülen göç yollarına göre konumu 15 4 Proje sahasının avifaunası Proje sahası yakınında görülebilecek kuş türleri Göç sırasında populasyonu yoğun olan bazı türlerin uçuş karakteristikleri 16 5 Yalova Rüzgar Santrali nin kuşlar açısından yaratabileceği riskin irdelenmesi 17 6 Sonuç ve öneriler 18 7 Referanslar 19 3

4 TABLO ve ŞEKİLLER Tablo 1: Karasal rüzgar enerjisi santrali yatırımlarının biyolojik çeşitlilik üzerindeki olası etkileri ve bu etkileri iyileştirmek ve telafi etmek için yapılabilecekler (Bowyer, et al., 2009 dan uyarlanmıştır) Şekil 1 Türkiye de ortalama sisli günler sayısı (Şensoy et al., 2001) Şekil 2: Kuşların rüzgar türbinleri inşa edildikten sonra uçuş rotalarını değiştirdikleri radar izleme çalışmalarıyla saptanmıştır Şekil 3: Palm Springs ABD de yer alan, 1980 lerdeki teşviklerle yerleştirilmiş, eski teknoloji düşük kapasiteli, sık aralıklı rüzgar türbinlerinden oluşan rüzgar santrali Şekil 4: Balıkesir Bandırma da yer alan her biri 1.5 MW kapasiteli 20 türbinden oluşan toplam 30 MW kapasiteli Bandırma-2 Rüzgar santralı, 2005 yılında devreye girdi Şekil 5: Kuşların ölüm sebepleri ile ilgili tahminlerin kıyaslanması. ( Şekil 6: Batı Palearktik Bölgesi ve Türkiye üzerinde kuşların izlediği göç yolları Şekil 7: Süzülen göçmen kuşların Ortadoğu ve Türkiye deki göç rotaları. A) sonbahar, B) ilkbahar göçü. Göç sırasında Türkiye üzerindeki başlıca üç darboğaz: 1. İstanbul Boğazı 2. Çoruh Vadisi, 3. Belen Geçidi. (Shirihai et al. 2000) Şekil 8: Projenin Türkiye üzerindeki konumu ve türbinlerin yerleşimi Tablo 2: Yalova ili civarında görülebilecek kuş türlerinin listesi Tablo 3: Kuşların rüzgar türbinleri yakınındaki uçuş davranışlarını özetleyen tablo.(osborn et al, 1998)

5 1 Giriş Türkiyenin elektrik enerjisi talebinde ortalama yılda %7,5 oranında hızlı bir artış eğilimi vardır. Türkiye de 2007 yılı verilerine göre kurulu güç MW, elektrik tüketimi ise yılda 191,6 milyar kwh olarak gerçekleşmiştir. Elektrik talebinin 2020 yılında 406 ile 500 milyar kwh düzeyinde olacağı tahmin edilmektedir. Elektrik üretimindeki birincil enerji kaynaklarının başında %47,3 ile dışa bağımlı bir kaynak olan doğalgaz, %20,7 ile iklim değişikliğine neden olan sera gazı salınımı açısından yoğun bir birincil enerji kaynağı olan kömür ve %18,2 ile yenilenebilir bir kaynak olduğu halde son yıllarda karşı karşıya olduğumuz kuraklıklar nedeniyle elektrik üretimindeki payı sürekli azalan hidroelektrik kaynakları gelmektedir1. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı düzenli olarak artan elektrik enerjisi talebi nedeniyle 2020 yılına kadar kurulu güç kapasitemizin iki katına çıkarılması gerektiğini vurgulamaktadır. Bilindiği gibi güneşin, yer yüzeyini ve atmosferi farklı derecede ısıtmasından kaynaklanan hava akımı ve rüzgar, elektrik enerjisi üretmede kullanılabilecek en ucuz yenilenebilir enerji kaynaklarından biridir. Rüzgarın ülkemiz elektrik üretimindeki payının artması elektriğin, sürekli, ucuz ve dışa bağımlılığı azaltan bir kaynaktan sağlanmasının yanısıra, iklim değişikliğine ve çevre kirliliğine yol açmadan üretilmesine de katkı sağlayacaktır. Bu çerçevede, Yalova Rüzgar Santralı", Yalova ili Armutlu ilçesinin Odunyolu, Baklab, Soğanlı Tepe, Ayvalık Tepe, Karasu, Tozdağı, Bayramtarla Mevkiileri ile Mecidiye ilçesinin KuzeyKuzey Batısında kurulması ve işletilmesi planlanmaktadır. Tesisin toplam kurulu gücü 54 MW olacak şekilde ve ortalama olarak kwh/yıl yenilenebilir elektrik enerjisi üretileceği hesaplanmıştır. Bu kurulu güç üzerinden EPDK ya müracaat edilmiş ve Üretim Lisansı alınmıştır. Santral parkı, her biri 1500 kw kurulu gücünde toplam 36 adet türbinden oluşacaktır, Rüzgar Türbinlerinden elde edilecek olan elektrik enerjisi her bir ünite için tesis edilecek olan 0.69/34,5kV, 1600kVA gücündeki transformatörler vasıtası ile yüksek gerilime dönüştürülecektir. Proje kapsamında yer alacak olan 36 adet türbinden üretilecek enerji 154/33 kv Demirtaş Trafo Merkezinin orta gerilim barası üzerinden Ulusal Elektrik Sistemine aktarılacaktır Ancak, tüm olumlu özelliklerine rağmen, 1990 lı yılların başından beri yaygınlaşan rüzgar enerjisi santralleri, sebep olabildikleri kuş ölümlerinden dolayı, özellikle Rüzgar enerjisi projelerinin geliştirilmesi potansiyeline sahip sahaların yakınında yer alan göç darboğazları gibi kuşların da kullandığı alanlara yakın geliştirildikleri takdirde, santralin kuşların doğal yaşamı ile olan ilişkisinin irdelenmesi gereklidir. Kuşların, rüzgar türbinlerinin kanatları ile çarpışması, kuş populasyonları üzerinde olumsuz bir etki yaratması ve biyolojik çeşitliliği olumsuz yönde etkilemesinin ötesinde bu çarpışmaların, türbinlerde de ciddi maddi hasarlara ve elektrik üretim kayıplarına neden olmasından dolayı türbinlerin kuşlarla etkileşimlerinin belirlenmesi, hem biyolojik çeşitliliğin korunması hem de yatırımla ilgili önemli risklerin bertarafı için gereklidir. 1.1 Rüzgar türbinleri ve kuşlar konusunda yapılmış çalışmalar Kuşlar ve Rüzgar santralleri arasında sorun yaşanmasının başlıca sebebi santrallerin yer seçiminde rol oynayan uygun rüzgar durumunun kuşlar için de uygun göç rotaları oluşturuyor olmasıdır. Kuşlar ve rüzgar türbinleri arasındaki etkileşime dair yapılan bazı çalışmalar, rotor kanatlarıyla çarpışma vakalarından bahsederken, bazı çalışmalar da rüzgar santrallerinin kuşların üreme, beslenme ve kışlama alanları üzerine etkilerinden bahsetmektedir (Orloff ve Flannery 1992; 1 5

6 Winkelman 1992; Barrios ve Aguilar 1995). Öte yandan her bir rüzgar santralindeki olası kuş probleminin, santralin bulunduğu sahaya özgü olması nedeniyle, çalışmaların sonucuna dayanarak bir genelleme yapılması doğru olmayacağı yapılan çalışmalarda vurgulanmaktadır (NWCC, 2004). Bu durum, özellikle İngiltere gibi, 17. yy da ve endüstriyel devrim sırasında kendi doğal yaşam alanlarını büyük ölçüde tahrip edip, doğa koruma çalışmalarına İkinci Dünya Savaşı sonrasında verdiği ağırlığa rağmen, sadece az sayıda yaban hayatının doğal alanlarına dönmesi başarısını yeni yeni elde etmiş ülkelerde rüzgar santralleri dendiğinde, akla kuş ölümleriyle ilgili soruların gelmesine neden olmaktadır. Rüzgar santrallerinin hassas kuş türlerinin kayda değer sayılarda kaybına sebep olduğuna dair önemli kayıtlar içeren çalışmalar mevcuttur. (Crockford 1992; de Lucas et al. 2007; Drewitt ve Langston 2008; Drewitt ve Langston 2006; Huppop et al., 2006; Langston ve Pullan 2003). Öte yandan çarpışma sonucu ölümler irdelendiğinde, yüksek çarpışma oranlarının nadir olduğu, yakın zamanda Drewitt ve Langston (2006) tarafından yapılan literatür taramasında ortaya konmuştur. Araştırmacılar çarpışma kayıtlarının olduğu durumlarda bir yılda rüzgar türbini başına düşen çarpışma sayısının genellikle düşük olduğunu, ancak çarpışma sayısının türbin başına yıllık 0.01 kuş ile 23 kuş arasında değişebileceğini saptamışlardır. Dahası, aynı araştırmacıların yaptığı başka bir çalışma da, kuşların türbinlere çarpma sonucu ölüm oranlarının, yılda her bir km si başına 2.95 ile 489 kuşun ölümüne sebep olan elektrik iletim hatlarına çarpma sonucu ölümlerden çok daha az olduğunu ortaya koymuştur (Drewitt ve Langston 2008). Söz konusu araştırma ve yayınlardan çıkarılabilecek sonuçlardan en önemlisi, türbinlerle ortalama çarpışma oranı olarak verilen rakamların, türbinin nerede olduğu, hangi kuş türlerinin söz konusu türbinlerle karşı karşıya kaldığı, kuşların sayısı ve davranışlarına göre değişeceği göz önüne alınarak, son derece dikkatlice değerlendirilmesinin gerekliliğidir. Bazı araştırmacılar, en büyük kayıpların daralan göç yolları, sulak alanlar gibi çok sayıda martı ya da benzeri büyük kuşları kendisine çeken alanların yakınında yer alan rüzgar santralleri bünyesinde gerçekleştiğini kaydetse de çarpışma olaylarındaki önemli bir faktör de rüzgar santralinin teknolojisi olarak karşımıza çıkmaktadır. Öte yandan kuşların türleri, büyüklükleri, manevra kabiliyetleri ve uçuş davranışları da çarpışma vakalarında rol oynayan bir faktördür (Garthe ve Huppop 2004; Langston ve Pullan 2003). Buna ek olarak bazı hava koşulları, örneğin görüşün azaldığı sisli havalar ya da kuşun uçuşu sırasında kontrolü zor sağladığı ya da normalden çok enerji harcamasını gerektiren şiddetli rüzgarların olduğu durumlar da kuşların türbinlere çarpması olaylarında etken bir faktör olarak belirtilmektedir (Langston and Pullan 2003, de Lucas et al. 2007). Rüzgar santralleri için yer seçimi ve planlama çalışmaları konusunda, biyolojik çeşitliliği de koruyarak pozitif yaklaşımları öne çıkaran Avrupa Çevre Politikaları Komisyonu için (İngiliz) Kraliyet Kuşları Koruma Derneği tarafından hazırlanan çalışma, karasal rüzgar enerjisi santrali yatırımlarının biyolojik çeşitlilik üzerindeki olası etkileri ve bu etkileri önlemek ve telafi etmek için yapılabilecekleri sistematik olarak Tablo 1 de görüldüğü şekilde özetlemiştir. 6

7 Tablo 1: Karasal rüzgar enerjisi santrali yatırımlarının biyolojik çeşitlilik üzerindeki olası etkileri ve bu etkileri iyileştirmek ve telafi etmek için yapılabilecekler (Bowyer, et al., 2009 dan uyarlanmıştır). Etki tipi Olası etkiler Olası önlemler Olası telafi yolları Doğrudan ölüm Hassas kuş ve yarasa türlerinin doğrudan türbinlere (ya da bunlarla ilişkili güç hatlarına), çarpması sonucu ölümü. Özellikle türbinler uygunsuz bir biçimde yerleştirildiğinde. Hassas türlerin bulunabileceği alanlardan uzak durulması ve türbinler için uygun tasarım ve yerleşim paterni seçilmesi. Hassas türlerin yaşamlarını ve üremelerini destekleyecek önlemlerin çalışma sahası dışında alınması. Doğrudan habitat kaybı Türbin oturum alanının doğal alanlarda tahrip edeceği alanlar küçük olsa da servis yollarının etkisi önemli boyutta olabilir. Turbalık, bataklık gibi hassas, nadir ya da tehdit altındaki habitatlardan kaçınılması. Çalışma sahası dışında habitat onarımına yönelik çalışmalar ya da hidrolojik iyileştirme ve otlatmanın azaltılması gibi geliştirme tedbirlerinin alınması. Habitat parçalanması Türbinlerin yerleştirildiği hatlar bazı türler için, bazı habitat parçalarının kullanımını engelleyecek şekilde bariyerler oluşturabilir. Türbinlerin daha düşük yoğunlukta ve/veya daha dikkatlice yerleştirilmesi. Saha dışında habitat iyileştirilmesi ya da onarımı çalışmaları yapılıp kuşlara alternatif alanlar oluşturulması. Rahatsızlık verilmesi İnşaat ya da işletme sırasında bazı türler rahatsız olup türbin yakınlarında olan üreme alanlarından uzak durabilir. Üreme dönemi gibi hassas dönemlerde inşaatların durdurulması ya da hassas alanlardan uzak durulması. Türbin yoğunluğunun düşük tutulması. Saha dışında habitat iyileştirilmesi ya da onarımı çalışmaları yapılması, ayrıca hasas türlerin üreme oranlarını arttıracak ya da yaşama şanslarını arttıracak önlemler alınması. Dolaylı habitat kaybı Özellikle turbalık topraklarda su rejiminin bozulması ya da erozyon, su kaynaklarında siltasyona neden olabilir. Başta turbalık alanlar olmak üzere hassas bölgelerden uzak durulması ve turbin ve yol inşaatlarında mümkün olan en iyi teknolojinin kullanılması. Gerek görülürse nehir aşağı (mansab) kısımlar da dahil olmak üzere, saha dışında habitat iyileştirilmesi ya da onarımı çalışmaları yapılması İkincil etkiler Bakım yolları nedeniyle bölgeye halkın ulaşımının kolaylaşmış olması nedeniyle artan bozulma, çöpler, yangınlar ve av baskısı. Yeni yapılan yollara erişimle ilgili kuralların konması ve zararı olabilecek davranışların önlenmesi için bilinçlendirme ve eğitim çalışmaları yapılması. Saha dışında habitat iyileştirilmesi ya da onarımı çalışmaları yapılması, ayrıca hasas türlerin üreme oranlarını arttıracak ya da yaşama şanslarını arttıracak önlemler alınması. Rüzgar türbinlerinin kuşlar üzerine etkileri konusunda gene bir göç yolu üzerinde olan, İspanya nın Cebelitarık boğazı yakınlarındaki Tarifa şehrinde yer alan Rüzgar Santrali ile ilgili çalışma, konunun daha iyi anlaşılması için oldukça önemlidir. Bu çalışma rüzgar santrali kurulduktan sonra gerçekleştirilmiş bir çalışmadır. İdeal olarak öncesi-sonrası karşılaştırması yapılabilecek bir çalışmanın daha sağlıklı sonuçlar vermesi beklenir. Ancak, bu çalışmada araştırmacı rüzgar santralini benzer habitatlar içeren iki kontrol sahasıyla kıyaslayarak gözlemler yapmış ve sonuçlarını, Amerika da gerçekleştiren 3. Ulusal Kuş - Rüzgar Enerjisi Planlama toplantısında sunmuştur. Aynı çalışmadan elde edilen veriler, üreyen kuş türlerinin kompozisyonuna bakıldığında, rüzgar santrali ile civarındaki alanlarda tür çeşitlerinde farklılıklar olduğunu göstermiştir. Bununla birlikte, santral yapılmadan önceki durum bilinemediği için, bu durumun santralden kaynaklanıp kaynaklanmadığını kesin olarak söylemek mümkün değildir. Öte yandan, rüzgar santralinin yapımının habitatlarda bozulmaya yol açtığı, bunun da üreyen türlerin çeşitlerinde farklılık yarattığı düşünülebilir. Ancak, inşaat öncesi veri olmaksızın böyle bir yorum yapmanın spekülatif olarak değerlendirilebileceği, çalışmanın kendi araştırmacısı tarafından da ifade edilmiştir. Üreyen kuşlar üreme alanlarına yüksek bağlılık sergilediklerinde, kuşların insan eliyle oluşan rahatsızlık verici durumu algılamaları ancak bir jenerasyon sonrasında gerçekleşebilmektedir (Janss, 2000). 7

8 1.1.1 Kuşların uçuş davranışları ve türbinler Kuşların uçuş davranışları ile ilgili Tarifa-İspanya da yapılan gözlemler, kuşların rüzgar tribünlerinin farkında olduğunu hatta muhtemelen türbinlerden uzak durduğunu göstermiştir (Janss, 2000). Kuşların, diğer iki kontrol sahasına kıyasla, rüzgar türbinlerinin üzerinden geçerken uçuş yönlerini değiştirdikleri, hatta uçuş yüksekliklerini arttırdıkları kaydedilmişdir. Bu veri göç halindeki kuşların türbinleri fark edip uzaklaştığını gösterirken, bölgenin yerli kuşları arasında yer alan başta kızıl akbaba (Gyps fulvus) gibi türlerin uçuşları sırasında rüzgar santrali civarında uçuş yüksekliklerini değiştirmedikleri gözlenmiştir. Bu durum, yerel kuşların, bölgede daha fazla vakit geçirdikleri için, türbinlere biraz daha aşina olabileceği şeklinde yorumlanmıştır. Öte yandan yerel kuşların türbinlerin olduğu bölgede uçuş yüksekliğini değiştirmediği ve bölgede daha çok vakit geçirdiği düşünülürse yerel kuşların türbinlerle çarpışma riskinin daha fazla olabileceği öne sürülebilir. Buna karşın, Tarifa Rüzgar Santralı civarında ölü bulunan kuşların sayısı oldukça azdır. Türbin başına yılda 0.03 kuşun öldüğü düşünülmektedir (bu sayı peşin hükümlere karşı düzeltilmemiştir 2 ). Göç sırasında her yıl 45,000 akbaba ve 2,500 yılan kartalının rüzgar santralı üzerinden uçtuğu tahmin edilmektedir. Buna rağmen 14 ay süren ve iki sonbahar göçünü içine alan çalışma dönemi sırasında sadece bir adet yılan kartalı ve bir adet kızıl akbaba ölüsüne rastlanılmıştır (Janss, 2000). Kuşların görüş keskinliği üzerine çalışmalar yapan Morison (2000), tarafından da belirtildiği gibi en azından yırtıcı kuşlar başta olmak üzere diğer pek çok kuş grubu, bir rüzgar türbininin kanatlarını algılayabilecek görme keskinliğine sahiptir. Dr. Morrison (2000) Avrupa da yapılan çalışmaların sonucunda kartalların, Dr McIsaac tarafından çalışılmış olan kerkenezlerden daha keskin görüşe sahip olduğu sonucuna varıldığını belirtmiştir. Ancak, yırtıcılar ve diğer kuşlar yine de türbin kanatlarına çarpabilmektedir. Bu da kuşun karşısına çıkan fiziksel bir engeli algılamasının önüne geçen başka etmenler olduğunu göstermektedir. En başta kuşun kanatlara doğru bakmasını sağlayan unsur nedir? sorusunun cevabı ciddi olarak araştırılmamış konulardan biridir. Benzer şekilde, harekete duyarlılık ve görme keskinliği arasındaki ilişkiyi irdeleyen bir araştırma da yoktur (Morrison, 2000) Kuşların hangi amaçla uçtuğu Daha önce de belirttiğimiz gibi yırtıcıların görüş kabiliyetleri son derece gelişmiş ve keskindir. Ancak buna rağmen yırtıcıların gene de türbin kanatlarına çarptığı görülmüştür. Bu durum kuşun karşısına çıkabilecek bir engelle başa çıkmak için sahip olduğu fiziksel özelliklerin dışında başka faktörlerin olabileceği düşüncesine yönlendirmektedir (Morison 2000), Morison ın çalışmasını sunduğu Amerikan Ulusal Kuşlar ve Rüzgar Enerjisi Planlama konferansında katılımcılardan biri yırtıcıların avlanırken avlarına kilitlendikleri için türbin kanatlarını algılayamıyor olabileceği durumunu hatırlatmış ve böyle bir kilitlenme halinde algılama ve görme kabiliyeti çok iyi olmasına rağmen türbin kanatlarını algılayamıyor olabileceği düşünülse de aynı uzman yorumcu, yırtıcıların avlarına kilitlenmeden önce ava ulaşabilecekleri en az engelli yolu seçtiklerini de belirtmiştir (Morison, 2000). Diğer kuş gruplarında olduğu gibi küçük su kuşları söz konusu olduğunda uçuş yüksekliği ve uçuş amacı arasında bir ilişki olduğunu görebiliyoruz. Örneğin yağmurcunlar (çulluk, cılıbıt vb. kuşlar) beslenme davranışları sırasında yere çok yakın uçarken, gece ve gündüz beslenme alanları olan 2 Ölü bulunan kuş(lar)ın birincil ölüm sebebi çarpışma olmayabilir. Çarpışma kuş zaten hasta olduğu için gerçekleşmiş olabilir, ya da kurşun zehirlenmesi gibi bir duruma maruz kalıp görüşünde bozulma yaşadığı için oluşmuş olabilir. Peşin hüküme göre düzeltme den kastedilen araştırma amacı çarpışma sonucu ölen kuşları bulmak olduğu için peşin hükümle bulunan her karkasın çarpışma sonucu ölüm olarak düşünülebileceği peşin hükmüne karşı yapılması gereken bir istatiksel düzeltmedir. 8

9 gel-git düzlükleri arasında farklı uçuş paternleri ve yüksekliklerini takip ettikleri gözlenmiştir. (Dirksen et al., 2000). Öte yandan, göç amacıyla uçan kuş gruplarına baktığımızda da, gündüz oluşan termallere bağımlı olmadan göç eden gece göçmenlerinin gündüz göçmenlerine kıyasla daha da yüksek irtifalardan geçiş yaptığı gözlenmiştir, dolayısıyla da gece beslenme alanları arasında gidip gelen kuşlara kıyasla türbinlerle çarpışma risklerinin daha az olacağı varsayımı hakimdir (Dirksen et al., 2000). Bu çalışmaların tümünden de anlaşılabileceği gibi kuşun türbin alanı yakınından geçerken ne için uçtuğu (göç, beslenme, avlanma, kaçış vb.), çarpışma riskinin değerlendirilmesinde rol oynayabilecek unsurlardan biridir Hava durumunun kuşların uçuş karakteristiği üzerinde etkisi Evrimsel gelişimleri sırasında uçma özelliğini diğer canlılarla paylaştıkları yaşam alanlarında bir stratejik üstünlük olarak kullanan kuşların uçma davranışları hava durumu ile yakından ilişkilidir. Kuşların yüksekten mi alçaktan mı uçtuklarına bakarak barometrik basınç hakkında fikir yürütülebilir (Elkins, 1996). Özellikle süzülerek uçan kuşlar göç hareketi sırasında, mevsimsel dürtüleri onları harekete geçirse dahi en uygun termallerin oluştuğu açık ve sıcak günleri tercih ederler. Böyle günlerde görüş mesafesi de çok daha iyidir. Oysa kuşlar ve türbin çarpışma vakalarına daha sık rastlanabildiği İngiltere de görüş mesafesini olumsuz etkileyen sis ve uçmayı zorlaştıran yüksek nemli yoğun ve ağır hava akımları daha fazladır (Elkins, 1996). Yalova ilinde ise yıllık ortalama sisli günler sayısı 1 gün olarak kaydedilmiş, (Yalova il Çevre Durum Raporu, 2009 sf. 69). Yalova ilinde şiddetli rüzgarlı yani orajlı günlerin ortalama sayısına baktığımızda, Yalova ili için yıllık orajlı gün sayısı 2006 yılında 6 gün olarak kaydedilmiştir. Bu günler Ocak, Şubat ve Mart ayında görülmektedir. Orajlı gün kayıtlarının ilkbahar göç olayına rastlama ihtimali olmakla beraber, bu tip olayların tek günlük olaylar olmaları nedeniyle göçe olumsuz etkisinin çok yüksek olmaması beklenir. Öte yandan, orajlı günlerin sonbahar göç aylarına denk gelmediği de görülmektedir. Türkiye iklimi ile ilgili yapılan bir çalışmada ise, yılları ortalamasına göre Yalova ilinin 0.3 gün ile 10 gün arasında (Şekil 1) en az sis görülen iller arasında yer aldığı belirtilmiştir (Şensoy, 2001). 9

10 Şekil 1 Türkiye de ortalama sisli günler sayısı (Şensoy et al., 2001) Kuşlar ve rüzgar türbinlerinin etkileşimine dair diğer faktörler Amerika da yer alan bazı rüzgar santrallerinde birbirine yakın ve karşılaştırılabilir ölüm oranları olduğu rapor edilmiştir (Barrios ve Aguilar 1995). Orloff ve Flannery (1992) Orta Kalifornia içinde 0.04 kuş/türbin/yıl olarak verdiği bu rakamlar Hollanda nın kıyı kesimlerinde büyük kuşlar için ve küçük ötücüler içinse kuş/türbin/yıl olarak arttığı belirtilmiştir (Winkelman 1992). Fakat araştırmacılar, kuş ölüm oranlarının ancak santralın üzerinden geçme ihtimali olan kuşların sayısı bilinip karşılaştırılabilir olduğunda kıyaslanabilir olduğunu vurgulamaktadır. Çarpışmaya maruz kalma ihtimali arasındaki farkın da, ancak belirli bir rüzgar santralindeki kuş uçuş sıklığı ve kuş ölümleri kıyaslanarak bulunabileceği belirtilmiştir. (Orloff and Flannery 1992). Çalışma alanları arasında ölüm oranları arasında da farklılıklar olduğunu belirten Jenss (2000), kendilerinin 0.3 kuş/türbin/yıl olarak tahmin ettikleri ölüm oranını, gene Güney İspanya da yer alan ve 87 türbinden oluşan çeşitli rüzgar santrallerini çalışmış olan Barrios ve Aguilar ın(1995) peşin hüküm faktörüne göre düzelttiği ölüm oranı rakamlarını 0.05 ile 0.45 kuş/türbin/yıl olarak tahmin ettiklerini belirtmiştir Gelişen rüzgar santrali teknolojisi ve kuşlar Rüzgar gücüne, iş yaptırılması yel değirmenleri kadar eski bir tarihe sahiptir. İlk kez 1960 lı yıllarda bugünkü teknolojinin temeli sayılabilecek rüzgar türbünleri Avrupa da görülmeye başlamıştır. Sürekli artan bir hızla gelişen rüzgar yoluyla elektrik elde etme teknolojisi, son 25 yılda çok yol katetmiştir. Önceki dönemlerde kullanılan kafes/lattice şeklinde tasarlanmış rüzgar kuleleri kuşları özellikle kanatlara doğru çekebilecek tünekleme yerleri oluşturmaktaydı. Yeni 10

11 türbinlerin kanat konfigürasyonu, boyutu ve düşürülmüş hızları kuşların çarpışma sonucu ölmeleri ile ilgili ölüm oranlarının büyük ölçüde düşmesini sağlamıştır. 3 Danimarka Rüzgar Türbini Üreticileri Birliği ne göre, kuşlar, rüzgar türbinleri ile pek az etkileşime girer. Rotor çapları 60 metre olan 2 MW kapasiteli türbinleri olan bir rüzgar santralinde yapılan bir radar çalışmasının sonuçlarına göre, kuşlar, gece ya da gündüz olsun- rüzgar santraline gelmeden m öncesinde uçuş rotalarında değişiklik yapıp santralin üstünden, güvenli bir yükseklikten geçmektedir 4 (Şekil 2). Rüzgar Santrali Su kuşu uçuş izi Gözlem noktası Şekil 2: Kuşların rüzgar türbinleri inşa edildikten sonra uçuş rotalarını değiştirdikleri radar izleme çalışmalarıyla saptanmıştır. Bilinen en fazla ve başlıca kuş çarpması problemi olan bölge Kaliforniya daki Altamont geçididir. Bu bölge çok sayıdaki kafes-tipi kuleleri olan ve kuşların geçiş yolunu kapatan rüzgar türbinleri pek çok kuş ölümünün kayda geçmesine sebep olmuştur (Erickson et al., 2001). Eski teknoloji rüzgar türbinlerinin, daha düşük güç kapasitesinde olmaları nedeniyle daha çok sayıda ve yenilerine kıyasla daha hızlı dönen türbinlerin yanyana dizilmesi sonucu daha fazla kuş ölümü vakasına neden oldukları düşünülmektedir (Şekil 3). Şekil 3: Palm Springs ABD de yer alan, 1980 lerdeki teşviklerle yerleştirilmiş, eski teknoloji düşük kapasiteli, sık aralıklı rüzgar türbinlerinden oluşan rüzgar santrali

12 Oysa, yeni teknoloji türbinlerin daha az sayıda türbin kullanılarak daha fazla elektrik üretilmesine imkan verdiği gibi, daha yavaş dönmeleri ve daha geniş aralıklarla yerleştirilmeleri nedeniyle de kuşlar açısından daha az tehdit oluşturdukları söylenebilir (Şekil 4). Şekil 4: Balıkesir Bandırma da yer alan her biri 1.5 MW kapasiteli 20 türbinden oluşan toplam 30 MW kapasiteli Bandırma-2 Rüzgar santralı, 2005 yılında devreye girdi Kuşları tehdit eden diğer unsurların ölüm oranlarına katkısının kıyaslanması Kuşlarda ölüme neden olan diğer kaynaklarla karşılaştırıldığında, kuşların rüzgar türbinleri ile çarpışmasının kuş ölümlerine etkisinin görece çok daha az olduğu gözlenmiştir. Bu ölüm sebepleri arasında pencereye ve baz istasyonlarına çarparak ölme, pestisitlerden dolayı zehirlenme ve sokak kedileri tarafından öldürülme kuşlar için başlıca ölüm sebepleri olarak karşımıza çıkmaktadır 5 (Şekil 5). Sokak kedileri kurşun zehirlenmesi petrol sızması pestisitlerce zehirlenme Avlanma Rüzgar türbinleri Araba çarpması Elektrik çarpması Yüksek Gerilim Hatlarıyla çarpışma Baz İstasyonlarına çarpma Cama çarpma ,000 Şekil 5: Kuşların ölüm sebepleri ile ilgili tahminlerin kıyaslanması. (

13 Yalova İli Armutlu-Mecidiye İlçesi AROVA RES, Rüzgar Enerjisinden Elektrik Üretim Santrali Ltd. 2 Türkiye nin Batı Palearktik kuşları açısından önemi Türkiye, Afrika-Asya ve Avrupa kıtalarının arasında yer alması ve yedi farklı coğrafi bölgesi bünyesinde barındırdığı farklı habitatlar nedeniyle, Batı Palearktik kuşlarının, kışlamak, üremek ve beslenmek için yaptıkları hareketlerde en önemli kuş göçü trafiklerinden birine, iki ana kuş göç yolu vasıtasıyla maruz kalan bir ülkedir. Bu trafik, özellikle kuşların toplandığı bazı dar boğazlarda Batı Palearktik kuşlarının çok çeşitli ve büyük sayılarda izlenebilmesi ve Türkiye sınırları içinde 460 civarında farklı kuş türünün ve pek çok alt türün gözlenebilmesine imkan tanır. 2.1 Türkiye ve kuş göç yolları Türkiye üzerinden geçtiği bilinen ana göç yolları ve bunların kolları Şekil 6 da belirtilmiştir. Bu göç yolları pek çok kuş türünün en son buzul çağından bu yana geçirdikleri evrimsel süreç boyunca geliştirdikleri rotalardır. Popüler bir makalede Bilgin in6 de belirttiği gibi yapılan araştırmalar, göç yollarının, göçmen kuşların ya göç boyunca harcadıkları toplam enerjiyi, ya göç sırasında harcadıkları süreyi, ya da göç yolunda av olma riskini en aza indiren bir optimizasyon sonucu seçtiği rotalar olduğunu ortaya koymuştur. Günümüzün değişen iklim şartları ve arazi kullanım önceliklerinin doğal alanlarda yaptığı tahribat nedeniyle bu göç rotalarının zaman içinde değişim gösterebileceği de bilinmektedir. Örneğin Türkiye'deki en önemli kuş göç darboğazlarından biri olan Hatay ili, Belen ilçesi, Halil Bey Mahallesi'ne yapılan bir ziyarette Mahalle Muhtarı Sn. Ekrem Kaplan, kuşların eskiden Belen üzerinden geçtiğini, günümüzde ise kuşların onlarca kilometre farklı yollar izlediğini belirtmiştir. Bilimsel gözlemlerle kontrol edilmesi gereken bu görüşün doğruluğu iklim değişikliğinin göç üzerindeki etkileri ile ilişkilendirilebilir. Şekil 6: Batı Palearktik Bölgesi ve Türkiye üzerinde kuşların izlediği göç yolları Kuş göç yolları haritası incelendiğinde kuşların, büyük su kütlelerinden ve dağ silsilelerinden kaçınmak için göç rotaları üzerinde bazı noktalarda dar boğazlarda yoğun sayılarda toplanıp, bu

14 noktalardan topluca geçiş yaptıkları bilinmektedir. Bilgin in de (2001) belirttiği gibi, Türkiye de kuşların yoğunlaştığı üç göç darboğazı bulunmaktadır (Şekil 7). A) B) Şekil 7: Süzülen göçmen kuşların Ortadoğu ve Türkiye deki göç rotaları. A) sonbahar, B) ilkbahar göçü. Göç sırasında Türkiye üzerindeki başlıca üç darboğaz: 1. İstanbul Boğazı 2. Çoruh Vadisi, 3. Belen Geçidi. (Shirihai et al. 2000). Bu darboğazların en bilineni İstanbul Boğazı dır. İstanbul Boğazı civarında göç Şile den Çanakkale ye kadar geniş bir alanda gerçekleşmesine rağmen en fazla İstanbul üzerinde yoğunlaşır. Orta ve Doğu Avrupa dan yola çıkan binlerce kartal, şahin ve yüzbinlerce leylek özellikle sonbahar göçü sırasında Çamlıca sırtları üzerinden süzülerek Afrika ya doğru gitmek üzere Anadolu yarımadasının iç kesimlerine doğru yollarına devam eder (Bilgin, 2001). Diğer bir darboğaz Borçka ise Doğu Karadeniz de Gürcistan sınırı yakınlarında yer alan, Artvin ilindedir. Bu darboğaz Doğu Avrupa nın doğusundaki ve Batı Sibirya daki ormanlardan, Kazakistan bozkırlarından gelen arışahini, şahin ve bozkır kartalı gibi yırtıcılar için hayati önem taşır. Sonbahar göçünde Gürcistan sınırından İspir yaylalarına kadar göç eden bu yırtıcılar birey ve topluluklar halinde gözlenebilir (Bilgin, 2001). Daha sonra her iki darboğazdan ülkemize doğru giriş yapan, süzülerek uçan göçmen kuşlar 7 Türkiye nin güney sınırından çıkarken Hatay ın Belen 7 Göç darboğazları yaygın alanları kısa mesafelerde uçup dinlenerek geçen küçük ötücü kuşlardan ziyade geniş kanat açıklığına sahip süzülerek uçan kuşlar tarafından daha sık kullanılmaktadır. 14

15 Yalova İli Armutlu-Mecidiye İlçesi AROVA RES, Rüzgar Enerjisinden Elektrik Üretim Santrali Ltd. Geçidi dolaylarında yoğunlaşırlar. Bu darboğaz, diğer iki darboğazdan gelen kuşların birleştiği nokta olması nedeniyle, sayıca diğer iki göç darboğazından daha çok kuşun geçişine sahne olur (Bilgin, 2001). Yalova RES projesi bu üç göç darboğazından İstanbul Boğazı dar boğazına görece oldukça yakındır. Ancak, İstanbul da kuşların geçiş için kullandıkları Çamlıca tepesi ve civarından sonra Çanakkale boğazına kadar izledikleri rotalar detaylı olarak bilinmemektedir. Bu nedenle kuş göçünün Yalova RES ile etkileşiminin belirlenebilmesi için detaylı saha çalışması ile toplanacak verilerin kuşların türleri ve uçuş yükseklikleri açısından değerlendirilmelidir. 3 Proje sahasının Türkiye üzerinden geçtiği düşünülen göç yollarına göre konumu Yalova Rüzgar Santrali projesi Yalova ilinin Armutlu ve Mecidiye ilçeleri yakınlarında, yer alır. Projenin en önemli yapılarını oluşturan rüzgar türbinleri proje sahasının topografik yapısına uygun şekilde, rüzgar akışından en fazla yararlanabilecek şekilde yerleştirilmiştir. Türbinlerin koordinatlarının uydu fotoğrafı üzerine işlenerek konumları aşağıda detaylı olarak belirtilmiştir. Şekil 8: Projenin Türkiye üzerindeki konumu ve türbinlerin yerleşimi. 15

16 Proje sahası süzülerek geçiş yapan kuşların göç varsayılan uçuş koridoru yakınlarında yer almakla birlikte kuşların proje sahası üzerinde izledikleri yol kesin olarak bilinmemektedir. 4 Proje sahasının avifaunası 4.1 Proje sahası yakınında görülebilecek kuş türleri Proje sahasının da içinde bulunduğu Yalova ili ve civarı için, Yalova il Çevre Durum Raporu nda (Anonim, 2009), verilen listeye Proje sahasında görülmesi muhtemel kuş türleri açısından bir fikir vermesi açısından burada yer verilmiştir (Table 1). Buna ek olarak projenin çevresel Tanıtım Dosyasında,.. proje alanı taşlık-kayalık bir yapıya sahiptir. Bitkisel toprak kalınlığı azdır. Hakim bitki örtüsü otsu vejetasyon ve makiliktir. Bu nedenlerden ötürü yaban hayatı türlerinin barınma, üreme gibi faaliyetlerini gerçekleştirdikleri bir habitat niteliği sergilememektedir diye belirtmekle beraber, sahanın göç sırasında kullanılabileceğini de vurgulanmaktadır. Bu nedenle ilkbahar ve sonbahar saha çalışmaları sırasında bu veriler tekrar değerlendirilecek ve yeni bulgularla desteklenecektir. Proje sahası yakınında gözlenebilecek türlerin listesi Tablo 2 de verilmiştir. Tablo 2: Yalova ili civarında görülebilecek kuş türlerinin listesi. Familya Latince ismi Türkçe ismi COLUMBIDAE Steptopelia turtur Üveyik ALAUDIDAE Melanocorypha calandra Boğmaklı toygar HIRUNDINIDAE Hirundo rustica Kır kırlangıcı TURDIDAE Turdus pilaris Tarla ardıcı CORVIDAE Pica pica Saksağan Corvus monedula Küçük karga STURNIDAE Sturnus vulgaris Sığırcık LARIDAE Larus argentatus Gümüşi martı PASSERIDAE Passer domesticus Serçe 4.2 Göç sırasında populasyonu yoğun olan bazı türlerin uçuş karakteristikleri Kuşların rüzgar türbinleri yakınındaki uçuş davranışlarını araştıran Osborn ve arkadaşları (1998) türbinler ve kuşlar arasındaki etkileşimi değerlendirmek üzere Amerika nın Minesota eyaletinde Bufallo Ridge rüzgar kaynağı alanında yaptıkları detaylı çalışma ile kuşların rüzgar türbinlerinden uzak durduklarını istatistiksel olarak ortaya koymuştur. Osborn ve arkadaşlarının (1998) çalışmasından Türkiye de de görülebilecek kuşlar dikkate alınarak, bu kuşların uçuş yükseklikleri ve Türbinlerin yakınına yaklaşma davranışları aşağıdaki tabloda (Tablo 3) örnek olarak özetlenmiştir. 16

17 Tablo 3: Kuşların rüzgar türbinleri yakınındaki uçuş davranışlarını özetleyen tablo.(osborn et al, 1998) Uçuş Yüksekliği Türbinden uzaklık Tür Anas platyrhychos (Yeşilbaş Ördek) Columba livia (Kaya Güvercini) Eremophila alpestris (Kulaklı toygar) Hirundo rustica (Kırlangıç) Sturnus vulgaris (Sığırcık) Minimum (m) Maximum (m) En Sık (m) Pervane Süpürme Alanı nda gözlenen kuş (%) Adet Türbine 15m ve daha yakın mesafede gözlenen kuşlar (%) Türbine 31m ve daha yakın mesafede gözlenen kuşlar (%) Adet Tablo 3 den de anlaşılabileceği gibi, kulaklı toygar gibi ötücüler türbin kanadının altında kalan mesafeyi aşmayacak şekilde alçaktan uçarken, ördekler daha yüksekten, güvercin, sığırcık gibi türler ise gene türbin kanadının ulaşabileceği en yüksek noktadan daha yüksek olabilecek irtifalarda uçmaktadır. 5 Yalova Rüzgar Santrali nin kuşlar açısından yaratabileceği riskin irdelenmesi Yalova Rüzgar Santrali nin özellikleri, dünyada rüzgar santralleri ve kuş etkileşimleri ile ilgili yapılmış çalışmalar, Türkiye nin kuş göç yolları açısından önemi ve göç yollarının tahmini pozisyonunun Yalova Rüzgar Santrali projesine göre konumu, proje alanının avifaunası, proje alanına benzer nitelikte bir göç dar boğazı olan Cebelitarık boğazında yapılmış kuşlar ve rüzgar santralleri arasındaki etkileşimlerle ilgili çalışmalar, kuşların ölümüne yol açan diğer unsurların türbinlerle çarpışmalara bağlı ölümlere oranı gibi konular yukarıda detaylı olarak anlatılmıştır. Bu doğrultuda, Avrupa Çevre Komisyonu nun rüzgar türbinlerinin biyolojik çeşitlilik üzerindeki olası etkileri (Bowyer et al., 2009) konusundaki değerlendirmeleri (Bkz. Tablo 1) temel alınarak Yalova Rüzgar Santrali nin Armutlu ve Mecidiye İlçeleri ve civarındaki kuş yaşamı üzerinde yaratabileceği olası etkiler göz önüne alındığında şu değerlendirmeler yapılabilir: Doğrudan Ölüm Riski: Yukarıda da açıklandığı gibi projede kullanılacak türbinlerin her biri 1,5 MW kapasiteli ve yeni teknoloji türbinlerdir. Rüzgar hızı 25m/sn üzerine çıktığında otomatik olarak duran bu türbinler, proje sahasında birbirlerine en az 250 m aralıkla yerleştirilecektir. Türbinler civarında zengin yaşam alanları bulunmamaktadır. Ayrıca Yalova ili, sisli gün olaylarının en az görüldüğü illerimizden olduğu için, kuşlarla çarpışma olaylarının dünyadaki en düşük frekanslı örnekler olan 0.01 kuş/türbin/yıl sayısını geçmeyeceği tahmin edilmektedir. Bunun göç üzerindeki etkisinin ise ihmal edilebilir sınırların çok altında olması beklenmektedir. Doğrudan Habitat Kaybı: Türbinlerin kaplayacağı alanın mevcut habitattan ciddi bir alan kaybına neden olması beklenmemektedir. 17

18 Habitat Parçalanması: Yalova Rüzgar Santralinin yerleşimi, habitatların fragmantasyonuna yol açmayacak şekilde tasarlanmıştır. Santralin ana yapılarını oluşturan türbinler insan sağlığı da gözetilerek teker teker tel örgülerle çevrileceği için, türbinlerin arasında kalan alanlar kuşların ve diğer yaban hayatı öğelerinin yaşamlarını rahatça sürdürebileceği şekilde düzenlenecektir. Rahatsızlık Verilmesi: Yalova Rüzgar Santrali projesinin inşaatı sırasında, inşaat alanında geçici bir rahatsızlık oluşabilir. Öte yandan, toplam 10 ay sürmesi planlanan inşaat sürecinde oluşacak rahatsızlığın kuşların kullandıkları habitatın alternatif noktalarına çekilmesine neden olacağı düşünülebilir. Bu etkinin yerel populasyonlara stres unsuru oluşturmayacak düzeyde ve ihmal edilebilir olacağı tahmin edilmektedir. Dolaylı Habitat Kaybı: Yalova Rüzgar Santralinin inşaatı ya da işletmesi sırasında her hangi bir dolaylı habitat kaybı oluşmasının söz konusu olmadığı düşünülmektedir. İkincil Etkiler: Yalova Rüzgar Santrali, Avrupa daki örneklerinden farklı olarak otomatik bir santral değil, sürekli güvenlik görevlileri ve işletmenin sağlıklı yürüdüğünü gözleyen mühendis ve operatörlerin çalıştığı bir tesis olacağından, normalde sahayı av ve benzeri amaçlarla ziyaret eden kimselerin gelip kuş ya da diğer fauna öğelerine zarar verebilecek davranışlara yol açmaları söz konusu olmayacaktır. Tam tersine santralin varlığının bölgedeki yaban hayatının korunması için kolaylaştırıcı bir unsur olabileceği düşünülmektedir. 6 Sonuç ve öneriler Proje alanına erişim yollarının yapımı sırasında bir rahatsızlık söz konusu olabilir. Ancak sahada zaten mevcut ve kullanılan yollar vardır ve bunların iyileştirilmesi söz konusudur. Dolayısıyla bakir bir alana yepyeni bir yol açılması gibi bir etki beklenmemektedir. Yalova Rüzgar Santrali, yenilenebilir bir enerji kaynağı olması sebebiyle, eğer gerçekleştirilebilirse, her yıl yaklaşık 100 bin ton 8 CO 2 eşleniği sera gazının oluşumuna engel olarak, aynı anda kuşlar da dahil, çok daha fazla canlı türünün yok olmasına neden olabilecek küresel ısınma problemiyle mücadele konusuna, ihtiyacımız olan elektrik enerjisini, asit yağmurlarına yol açmadan, fosil yakıtlarda dışa bağımlılığımızı azaltarak, radyoaktif atık üretmeden, sürekli ve sonsuz bir enerji kaynağından, ekonomik olarak elde etmemizi sağlayacak bir projedir. 8 Gold Standard Enstitüsüne kayıtlı, Türkiye de yapımı süren bir Rüzgar Santrali projesinin bileşik emisyon faktöründen yola çıkılarak hesaplanmıştır. 18

19 7 Referanslar Anonim, 2009, Yalova il Çevre Durum Raporu, Yalova Valiliği, Çevre ve Orman İl Müdürlüğü yayını. ( Barrios, L. and E. Aguilar Incidencia de las plantas de aerogeneradores sobre la avifauna en la comarca del campo de gibraltar. Draft report. R. Marti (ed). Sociedad Española de Ornitología (SEO/ BirdLife), Madrid.110 p. Bilgin et al,1999, Sulak Alanların Yönetimi Projesi: Türkiye deki Kuş Göçlerinin Araştırılması Alt Projesi (1. Aşama) Sonuç Raporu, Kuş Araştırmaları Derneği, Bayt Ltd. Haziran Bilgin, C., 2001, Kuş Göçü, Bowyer, C., Baldock, D., Tucker, G., Valsecchi, C., Lewis, M., Hjerp, P. And Gantioler,S., 2009, Positive Planning for Onshore Wind, Expanding Onshore Wind Energy Capacity While Conserving Nature, A report by the institute for European Environmental Policy Commissioned by the Royal Society For the Protection of Birds ( Crockford, N. J A review of the possible impacts of wind farms on birds and other wildlife. Joint Nature Conservation Committee, Peterborough. de Lucas, M., G. F. E. Janss, and M. Ferrer, 2007, Birds and wind farms. Quercus, Madrid. Dirksen et al., 2000, Nocturnal Flight Paths ve Altitudes of Waterbirds / National Avian-Wind Power Planning Meeting III Proceedings San Diego, California, May 1998 Proceedings Prepared bylgl Ltd., Environmental Research Associates King City, Ontario Canada June 2000 Drewitt, A. L., and R. H. W. Langston Assessing the impacts of wind farms on birds. Ibis 148: Drewitt, A., and R. H. W. Langston Collision effects of wind-power generators and other obstacles on birds. Annuals of the New York Academy of Sciences 1134: Elkins, N.,1996, Les oiseaux et la météo (Broché, 4éme Couv.), Broché: 214 pages Delachaux & Niestle (eds). ISBN-10: X ISBN-13: Erickson, W.P., Johnson, G.D.,Strickland, M.D.,Young, Jr.,D.P., Sernka, K.J., and Good, R.E., 2001, Avian Collisions with Wind Turbines: A Summary of Existing Studies and Comparisons to Other Sources of Avian Collision Mortality in the United States, NWCC, ( Garthe, S., and O. Huppop Scaling possible adverse effects of marine wind farms on seabirds: developing and applying a vulnerability index. Journal of Applied Ecology 41:

20 Huppop, O., J. Dierschke, K.-M. Exo, E. Fredrich, and R. Hill Bird migration studies and potential collision risk with offshore wind turbines. Ibis 148: Kılıç, D.T. ve Eken G Türkiye nin Önemli Kuş Alanları 2004 Güncellemesi. Doğa Derneği, Ankara. Langston, R. H. W., and J. D. Pullan Windfarms and birds: an analysis of the effects of windfarms on birds, and guidance on environmental assessment criteria and site selection issues. Council of Europe, Strasbourg. Morison, M.L., (2000), The Role of Visual Acuity in Bird-Wind Turbine Interactions ;National Avian-Wind Power Planning Meeting III Proceedings San Diego, California, May 1998 Proceedings Prepared bylgl Ltd., Environmental Research Associates King City, Ontario Canada June 2000 NWCC (National Wind Coordinating Committee),2004, Wind Turbine Interactions With Birds and Bats: A summary of research results and Remaining Questions, Fact Sheet:Second Eddition, November 2004 ( Orloff, S. and A. Flannery Wind turbine effects on avian activity, habitat use, and mortality in Altamont Pass and Solano County Wind Resource Areas. Rep. from BioSystems Analysis Inc., Tiburon, CA, for Calif. Energy Commis. [Sacramento, CA], and Planning Depts, Alameda, Contra Costa and Solano Counties, CA. Osborn,R.G., Dieter, C.D., Higgins, K. F. ve Usgaard R. E., 1998, Bird Flight Characteristics Near Wind Turbines in Minnesota, The American Midland Naturalist 139(1): doi: / (1998)139[0029:BFCNWT]2.0.CO SGS Environment A review of the impacts of wind farms on birds in the UK. Siemens, 2004, Wind Power 2004 Shirihai, H., Yosef, R., Alon, D., Kirwan, G. M. and Spaar, R., 2000, Raptor Migration in Israel and the Middle East : A Summary of 30 Years of Field Research. International Birding and Research Center, Eilat. Sutherland, W. J. and Brooks, D. J Autumn migration of raptors, storks, pelicans and spoonbills at Belen Pass, southern Turkey. Sandgrouse 3: Şensoy, S., Demircan, M., Ulupınar, Y., Balta, İ.,2005 Türkiye İklimi, Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü, yayınları ( -) Wind Power and Birds: A Wisconsin Bird Conservation Initiative White Paper W. Mueller, N. Cutright, S. Diehl, K. Etter Hale, J. Trick Winkelman, J.E De invloed van de Sep-proefwindcentrale te Oosterbierum (Fr.) op vogels, 1: aanvaringsslachtoffers. RIN-rapport 92/2. DLO-Instituut voor Bos- en Natuuronderzoek, Arnhem, Netherlands. 71 p. + Appendices. [Dutch with Engl. summ.]. English summary was reprinted as p in Winkelman, J.E Bird/wind turbine investigations in Europe. p in Proc. Nat. Avian Wind Power Planning Meeting, Denver, CO, July

UŞAK İLİ BANAZ İLÇESİ ARNAZ RES RÜZGAR ENERJİSİNDEN ELEKTRİK ÜRETİM SANTRALİ LTD. ŞTİ. UŞAK RÜZGAR SANTRALI

UŞAK İLİ BANAZ İLÇESİ ARNAZ RES RÜZGAR ENERJİSİNDEN ELEKTRİK ÜRETİM SANTRALİ LTD. ŞTİ. UŞAK RÜZGAR SANTRALI UŞAK İLİ BANAZ İLÇESİ ARNAZ RES RÜZGAR ENERJİSİNDEN ELEKTRİK ÜRETİM SANTRALİ LTD. ŞTİ. UŞAK RÜZGAR SANTRALI Yrd. Doç. Dr. E. Omca Çobanoğlu ve Murat F. Özçelik 12/19/2011 Özet: Bu rapor Türkiye üzerinden

Detaylı

Rüzgar Türbinleri ve Kuşlar. Riyat GÜL Doğa Araştırmaları Derneği

Rüzgar Türbinleri ve Kuşlar. Riyat GÜL Doğa Araştırmaları Derneği Rüzgar Türbinleri ve Kuşlar Riyat GÜL Doğa Araştırmaları Derneği Türkiye deki yaban hayatının doğal yaşam ortamlarında soyları tehdit ve tehlike altında olmaksızın varlıklarını sürdürebilmeleri için çalışan

Detaylı

RES Projelerinin Değerlendirilmesinde Yer Seçiminin Önemi ve Dikkate Alınacak Ekolojik Parametreler

RES Projelerinin Değerlendirilmesinde Yer Seçiminin Önemi ve Dikkate Alınacak Ekolojik Parametreler RES Projelerinin Değerlendirilmesinde Yer Seçiminin Önemi ve Dikkate Alınacak Ekolojik Parametreler Türkiye Rüzgar Enerjisi Kongresi 5-6 Kasım 2014 İstanbul Akdeniz Üniversitesi Biyoloji Bölüm Başkanı

Detaylı

Anahat. Kuş Göç Yollarında RES'ler. Türkiyede RES'ler ve Ekosistem Değerlendirme Raporu Uygulamaları. Avrupada Hassas Alanlar'daki Uygulamalar

Anahat. Kuş Göç Yollarında RES'ler. Türkiyede RES'ler ve Ekosistem Değerlendirme Raporu Uygulamaları. Avrupada Hassas Alanlar'daki Uygulamalar Doğa ve RES'ler Anahat Kuş Göç Yollarında RES'ler Karşılaşılan Sorunlar Çözümler Türkiyede RES'ler ve Ekosistem Değerlendirme Raporu Uygulamaları Türkiye genelindeki durum Gelibolu ve İstanbul'daki RES

Detaylı

RÜZGAR ENERJİSİ VE SİVAS ŞARTLARINDA RÜZGAR SANTRALİ TASARIMI

RÜZGAR ENERJİSİ VE SİVAS ŞARTLARINDA RÜZGAR SANTRALİ TASARIMI RÜZGAR ENERJİSİ VE SİVAS ŞARTLARINDA RÜZGAR SANTRALİ TASARIMI Cumhuriyet Üniversitesi Elektrik - Elektronik Mühendisliği Bölümü Sunan Yrd.Doç. Dr. Mustafa HOŞTUT Nisan-2007 1/53 RÜZGAR ENERJİSİ VE SİVAS

Detaylı

İzmir İli Enerji Tesislerinin Çevresel Etkileri - RES

İzmir İli Enerji Tesislerinin Çevresel Etkileri - RES TMMOB Çevre Mühendisleri Odası İzmir Şubesi İzmir İli Enerji Tesislerinin Çevresel Etkileri - RES Hasan Sarptaş, Yrd. Doç. Dr. Ege Üniversitesi Güneş Enerjisi Ens. Türkiye de Rüzgar Enerjisinin Görünümü

Detaylı

RÜZGAR ENERJİSİ. Cihan DÜNDAR. Tel: Faks :

RÜZGAR ENERJİSİ. Cihan DÜNDAR. Tel: Faks : RÜZGAR ENERJİSİ Cihan DÜNDAR Tel: 312 302 26 88 Faks : 312 361 20 40 e-mail :cdundar@meteor.gov.tr Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü A r a ş t ı r m a Ş u b e M ü d ü r l ü ğ ü Enerji Kullanımının

Detaylı

TABİAT VARLIKLARINI KORUMA GENEL MÜDÜRLÜĞÜ ENERJİ VE ÇEVRE POLİTİKALARI AÇISINDAN RESLER VE KORUNAN ALANLAR. Osman İYİMAYA Genel Müdür

TABİAT VARLIKLARINI KORUMA GENEL MÜDÜRLÜĞÜ ENERJİ VE ÇEVRE POLİTİKALARI AÇISINDAN RESLER VE KORUNAN ALANLAR. Osman İYİMAYA Genel Müdür TABİAT VARLIKLARINI KORUMA GENEL MÜDÜRLÜĞÜ ENERJİ VE ÇEVRE POLİTİKALARI AÇISINDAN RESLER VE KORUNAN ALANLAR Osman İYİMAYA Genel Müdür Enerji hayatımızın vazgeçilmez bir parçası olarak başta sanayi, teknoloji,

Detaylı

Enervis H o ş g e l d i n i z Ekim 2015

Enervis H o ş g e l d i n i z Ekim 2015 Enervis H o ş g e l d i n i z Ekim 2015 Dünya Enerji Genel Görünümü Genel Görünüm Dünya Birincil Enerji Tüketimi 2013-2035 2013 2035F Doğalgaz %24 Nükleer %4 %7 Hidro %2 Yenilenebilir Petrol %33 Kömür

Detaylı

Mikroşebekeler ve Uygulamaları

Mikroşebekeler ve Uygulamaları Ders 1 Güz 2017 1 Dağıtık Enerji Üretimi ve Mikroşebekeler 2 Başlangıçta... Elektriğin üretimi DC Küçük güçte üretim DC şebeke Üretim-tüketim mesafesi yakın Üretim-tüketim dengesi batarya ile sağlanıyor

Detaylı

Biliyor musunuz? Enerji. İklim Değişikliği İle. Mücadelede. En Kritik Alan

Biliyor musunuz? Enerji. İklim Değişikliği İle. Mücadelede. En Kritik Alan Biliyor musunuz? Enerji İklim Değişikliği İle Mücadelede En Kritik Alan Enerji üretimi için kömür, petrol ve doğalgaz gibi fosil yakıtların kullanımı sanayileşme devriminden beri artarak devam etmektedir.

Detaylı

İstanbul Bilgi Üniversitesi Enerji Sistemleri Mühendisliği. Çevreye Duyarlı Sürdürülebilir ve Yenilenebilir Enerji Üretimi ve Kullanımı

İstanbul Bilgi Üniversitesi Enerji Sistemleri Mühendisliği. Çevreye Duyarlı Sürdürülebilir ve Yenilenebilir Enerji Üretimi ve Kullanımı İstanbul Bilgi Üniversitesi Enerji Sistemleri Mühendisliği Çevreye Duyarlı Sürdürülebilir ve Yenilenebilir Enerji Üretimi ve Kullanımı Günlük Hayatımızda Enerji Tüketimi Fosil Yakıtlar Kömür Petrol Doğalgaz

Detaylı

ENERJİ. KÜTAHYA www.zafer.org.tr

ENERJİ. KÜTAHYA www.zafer.org.tr ENERJİ 2011 yılı sonu itibarıyla dünyadaki toplam enerji kaynak tüketimi 12.274,6 milyon ton eşdeğeri olarak gerçekleşmiştir. 2011 yılı itibarıyla dünyada enerji tüketiminde en yüksek pay %33,1 ile petrol,

Detaylı

Prof. Dr. Ali ERDOĞAN (Ornitolog), Akdeniz Üniversitesi. Antalya

Prof. Dr. Ali ERDOĞAN (Ornitolog), Akdeniz Üniversitesi. Antalya Prof. Dr. Ali ERDOĞAN (Ornitolog), Akdeniz Üniversitesi Antalya I.MEVCUT EKOSİTEM DEĞERLENDİRME ve ORNİTOLJİK İZLEME RAPORUNUN HAZIRLANMASI DKMP GENEL MÜDÜRLÜĞÜNÜN RES PROJELERİ İÇİN HAZIRLAMIŞ OLDUĞU

Detaylı

TÜRKİYE RÜZGAR ENERJİSİ POTANSİYELİ. Mustafa ÇALIŞKAN EİE - Yenilenebilir Enerji Kaynakları Şubesi Müdür Vekili

TÜRKİYE RÜZGAR ENERJİSİ POTANSİYELİ. Mustafa ÇALIŞKAN EİE - Yenilenebilir Enerji Kaynakları Şubesi Müdür Vekili TÜRKİYE RÜZGAR ENERJİSİ POTANSİYELİ Mustafa ÇALIŞKAN EİE - Yenilenebilir Enerji Kaynakları Şubesi Müdür Vekili Dünya nüfusunun, kentleşmenin ve sosyal hayattaki refah düzeyinin hızla artması, Sanayileşmenin

Detaylı

Doç. Dr. Mehmet Azmi AKTACİR HARRAN ÜNİVERSİTESİ GAP-YENEV MERKEZİ OSMANBEY KAMPÜSÜ ŞANLIURFA. Yenilenebilir Enerji Kaynakları

Doç. Dr. Mehmet Azmi AKTACİR HARRAN ÜNİVERSİTESİ GAP-YENEV MERKEZİ OSMANBEY KAMPÜSÜ ŞANLIURFA. Yenilenebilir Enerji Kaynakları Doç. Dr. Mehmet Azmi AKTACİR HARRAN ÜNİVERSİTESİ GAP-YENEV MERKEZİ OSMANBEY KAMPÜSÜ ŞANLIURFA 2018 Yenilenebilir Enerji Kaynakları SUNU İÇERİĞİ 1-DÜNYADA ENERJİ KAYNAK KULLANIMI 2-TÜRKİYEDE ENERJİ KAYNAK

Detaylı

TELKO ENERJİ ÜRETİM TURİZM SAN. ve TİC. A.Ş. EDİNCİK BİYOGAZ PROJESİ PROJE BİLGİ NOTU

TELKO ENERJİ ÜRETİM TURİZM SAN. ve TİC. A.Ş. EDİNCİK BİYOGAZ PROJESİ PROJE BİLGİ NOTU TELKO ENERJİ ÜRETİM TURİZM SAN. ve TİC. A.Ş. EDİNCİK BİYOGAZ PROJESİ PROJE BİLGİ NOTU Ülkemizde, gıda ve elektrik enerjisine olan ihtiyaç, sanayileşme, ekonomik gelişme ve nüfus artışı gibi nedenlerden

Detaylı

SEYİTALİ RÜZGÂR ENERJİSİ PROJESİ KUŞ GÖÇ YOLLARI ÇALIŞMASI

SEYİTALİ RÜZGÂR ENERJİSİ PROJESİ KUŞ GÖÇ YOLLARI ÇALIŞMASI SEYİTALİ RÜZGÂR ENERJİSİ PROJESİ KUŞ GÖÇ YOLLARI ÇALIŞMASI Hazırlayan Prof. Dr. Kurtuluş Olgun Şubat 2010 İzmir AMAÇ Bu çalışma, Aliağa İlçesi Seyitali ve Yund Dağı Mevkii ne kurulacak olan Seyitali Rüzgâr

Detaylı

SARES 22,5 MW RÜZGÂR ENERJİ SANTRALİ

SARES 22,5 MW RÜZGÂR ENERJİ SANTRALİ SARES 22,5 MW RÜZGÂR ENERJİ SANTRALİ Bu doküman, Sares Rüzgâr Enerji Santrali nin (Sares RES) Gold Standard prosedürlerine uygun şekilde sertifikalandırılması sürecinin bir parçası olarak hazırlanmıştır

Detaylı

Türkiye de Elektrik Enerjisi Üretimi ve Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Mevcut Durumu

Türkiye de Elektrik Enerjisi Üretimi ve Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Mevcut Durumu Türkiye de Elektrik Enerjisi Üretimi ve Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Mevcut Durumu Türkiye de Elektrik Enerjisi Üretimi Türkiye Elektrik Enerjisi Üretimi üretimdeki paylarına göre sırasıyla doğalgaz,

Detaylı

YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARIMIZ VE ELEKTRİK ÜRETİMİ. Prof. Dr. Zafer DEMİR --

YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARIMIZ VE ELEKTRİK ÜRETİMİ. Prof. Dr. Zafer DEMİR -- YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARIMIZ VE ELEKTRİK ÜRETİMİ Prof. Dr. Zafer DEMİR -- zaferdemir@anadolu.edu.tr Konu Başlıkları 2 Yenilenebilir Enerji Türkiye de Politikası Türkiye de Yenilenebilir Enerji Teşvikleri

Detaylı

Rüzgar Enerji Santralleri ve Karasal Memeli Faunası

Rüzgar Enerji Santralleri ve Karasal Memeli Faunası 6. Türkiye Rüzgar Enerjisi Kongresi, 01-02 Kasım 2017, JW Marriott, Ankara Rüzgar Enerji Santralleri ve Karasal Memeli Faunası Dr. Yasin İLEMİN Yaban Hayatı Uzmanı Öğretim Görevlisi Muğla Sıtkı Koçman

Detaylı

BGT MAVİ ENERJİ ELEKTRİK ÜRETİM TİC. A.Ş. 8,566 MW SUKENARI HİDROELEKTRİK SANTRALI PROJE BİLGİ NOTU

BGT MAVİ ENERJİ ELEKTRİK ÜRETİM TİC. A.Ş. 8,566 MW SUKENARI HİDROELEKTRİK SANTRALI PROJE BİLGİ NOTU BGT Mavi Enerji Elektrik Üretim Dağıtım Pazarlama Sanayi ve Ticaret SU KENARI HİDROELEKTRİK SANTRALİ BGT MAVİ ENERJİ ELEKTRİK ÜRETİM TİC. A.Ş. 8,566 MW SUKENARI HİDROELEKTRİK SANTRALI PROJE BİLGİ NOTU

Detaylı

Türkiye de Rüzgar Enerjisi. www.euas.gov.tr 1

Türkiye de Rüzgar Enerjisi. www.euas.gov.tr 1 Türkiye de Rüzgar Enerjisi www.euas.gov.tr 1 Enerjinin Önemi Günümüz dünyasında bir ülkenin sürdürülebilir kalkınma hamlelerini gerçekleştirmesi, toplumsal refahı yükseltmesi ve global ölçekte rekabet

Detaylı

RÜZGAR ENERJĐSĐ. Erdinç TEZCAN FNSS

RÜZGAR ENERJĐSĐ. Erdinç TEZCAN FNSS RÜZGAR ENERJĐSĐ Erdinç TEZCAN FNSS Günümüzün ve geleceğimizin ekmek kadar su kadar önemli bir gereği; enerji. Son yıllarda artan dünya nüfusu, modern hayatın getirdiği yenilikler, teknolojinin gelişimi

Detaylı

Türkiye de Rüzgar Enerjisi. Hakan Şener AKATA ETK Uzm. Yard.

Türkiye de Rüzgar Enerjisi. Hakan Şener AKATA ETK Uzm. Yard. Türkiye de Rüzgar Enerjisi Hakan Şener AKATA ETK Uzm. Yard. Akış Ülkemizde rüzgar enerjisi Destekleme Mekanizmaları Lisanslı Elektrik Üretim Tesisleri Lisanssız Elektrik Üretim Tesisleri Ülkemizde Rüzgar

Detaylı

TÜRKİYE NİN RÜZGAR ENERJİSİ POLİTİKASI ZEYNEP GÜNAYDIN ENERJİ VE TABİİ KAYNAKLAR BAKANLIĞI ENERJİ İŞLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

TÜRKİYE NİN RÜZGAR ENERJİSİ POLİTİKASI ZEYNEP GÜNAYDIN ENERJİ VE TABİİ KAYNAKLAR BAKANLIĞI ENERJİ İŞLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ TÜRKİYE NİN RÜZGAR ENERJİSİ POLİTİKASI ZEYNEP GÜNAYDIN ENERJİ VE TABİİ KAYNAKLAR BAKANLIĞI ENERJİ İŞLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ GİRİŞ POTANSİYEL MEVZUAT VE DESTEK MEKANİZMALARI MEVCUT DURUM SONUÇ Türkiye Enerji

Detaylı

SARAY 4,0 MW RÜZGÂR ENERJİ SANTRALİ

SARAY 4,0 MW RÜZGÂR ENERJİ SANTRALİ SARAY 4,0 MW RÜZGÂR ENERJİ SANTRALİ Bu doküman, Saray Rüzgar Enerji Santrali nin (Saray RES) Gold Standard prosedürlerine uygun şekilde sertifikalandırılması sürecinin bir parçası olarak hazırlanmıştır

Detaylı

Enerji Yatırımları Fizibilite Raporu Hazırlanması Semineri Enerji Yatırımlarının Çevresel ve Sosyal Etkilerinin Değerlendirilmesi 29 Mart 2012

Enerji Yatırımları Fizibilite Raporu Hazırlanması Semineri Enerji Yatırımlarının Çevresel ve Sosyal Etkilerinin Değerlendirilmesi 29 Mart 2012 Enerji Yatırımları Fizibilite Raporu Hazırlanması Semineri Enerji Yatırımlarının Çevresel ve Sosyal Etkilerinin Değerlendirilmesi 29 Mart 2012 H.Bülent KADIOĞLU Çevre Mühendisi Golder Associates Sunum

Detaylı

Dünyada Enerji Görünümü

Dünyada Enerji Görünümü 22 Ocak 2015 Dünyada Enerji Görünümü Gelir ve nüfus artışına paralel olarak dünyada birincil enerji talebi hız kazanmaktadır. Özellikle OECD dışı ülkelerdeki artan nüfusun yanı sıra, bu ülkelerde kentleşme

Detaylı

SOKE RÜZGAR ENERJİ SANTRALİ PROJESİ, TÜRKİYE

SOKE RÜZGAR ENERJİ SANTRALİ PROJESİ, TÜRKİYE SOKE RÜZGAR ENERJİ SANTRALİ PROJESİ, TÜRKİYE Bu doküman, Söke Rüzgar Enerji Santrali Projesi nin (Söke RES) Gold Standard prosedürlerine uygun şekilde sertifikalandırılması sürecinin bir parçası olarak

Detaylı

Küçük Ölçekli Rüzgar Türbinlerinin İzmir Bölgesindeki Yıllık Üretimlerinin Belirlenmesi

Küçük Ölçekli Rüzgar Türbinlerinin İzmir Bölgesindeki Yıllık Üretimlerinin Belirlenmesi Küçük Ölçekli Rüzgar Türbinlerinin İzmir Bölgesindeki Yıllık Üretimlerinin Belirlenmesi Levent BİLİR, Nurdan YILDIRIM ÖZCAN Yaşar Üniversitesi Enerji Sistemleri Mühendisliği Yenilenebilir Enerjinin Önemi

Detaylı

KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI YATIRIM VE İŞLETMELER GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI YATIRIM VE İŞLETMELER GENEL MÜDÜRLÜĞÜ KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI YATIRIM VE İŞLETMELER GENEL MÜDÜRLÜĞÜ MANİSA TURGUTLU URGANLI TERMAL TURİZM MERKEZİ 1/25000 ÖLÇEKLİ ÇEVRE DÜZENİ PLANI PLAN NOTU İLAVESİ AÇIKLAMA RAPORU 2017-ANKARA 1 ALAN TANIMI

Detaylı

TÜRKİYE ELEKTRİK SİSTEMİ (ENTERKONNEKTE SİSTEM)

TÜRKİYE ELEKTRİK SİSTEMİ (ENTERKONNEKTE SİSTEM) TÜRKİYE ELEKTRİK SİSTEMİ (ENTERKONNEKTE SİSTEM) 8. İLETİM TESİS VE İŞLETME GRUP MÜDÜRLÜĞÜ (İŞLETME VE BAKIM MÜDÜRLÜĞÜ) HAZIRLAYAN TEMMUZ 2008 Ankara 1 Gönderen: Recep BAKIR recepbakir38@mynet.com ENTERKONNEKTE

Detaylı

4. Ünite 2. Konu Enerji Kaynakları. A nın Yanıtları

4. Ünite 2. Konu Enerji Kaynakları. A nın Yanıtları ENERJİ KAYNAKLARI 1 4. Ünite 2. Konu Enerji Kaynakları A nın Yanıtları 1. Günümüzde kullanılan nin maliyetinin düşük, çevreye zarar vermeyen... yenilenebilir ve güvenli olmasına önem verilmektedir. 12.

Detaylı

2012 SEKTÖR RAPORU TEMSAN TÜRKİYE ELEKTROMEKANİK SANAYİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

2012 SEKTÖR RAPORU TEMSAN TÜRKİYE ELEKTROMEKANİK SANAYİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ TEMSAN TÜRKİYE ELEKTROMEKANİK SANAYİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DÜNYADA ELEKTRİK ENERJİSİ SEKTÖRÜNÜN GÖRÜNÜMÜ Bilindiği üzere, elektrik enerjisi tüketimi gelişmişliğin göstergesidir. Bir ülkedeki kişi başına düşen

Detaylı

OSMANiYE HATAY 7-8 KASIM 2012 SONUÇ BİLDİRGESİ. TEKNiK GEZi RAPORU

OSMANiYE HATAY 7-8 KASIM 2012 SONUÇ BİLDİRGESİ. TEKNiK GEZi RAPORU OSMANiYE HATAY 7-8 KASIM 2012 SONUÇ BİLDİRGESİ TEKNiK GEZi RAPORU 3-5 EKİM 2013 OSMANiYE HATAY TEKNiK GEZi RAPORU Osmaniye-Belen-Samandağ a RES Teknik Gezisi Düzenledik Türkiye Rüzgar Enerjisi Birliği

Detaylı

ALTERNATİF ENERJİ KAYNAKLARI

ALTERNATİF ENERJİ KAYNAKLARI ALTERNATİF ENERJİ KAYNAKLARI KONULAR 1-Güneş Enerjisi i 2-Rüzgar Enerjisi 4-Jeotermal Enerji 3-Hidrolik Enerji 4-Biyokütle Enerjisi 5-Biyogaz Enerjisi 6-Biyodizel Enerjisi 7-Deniz Kökenli Enerji 8-Hidrojen

Detaylı

İÇDAŞ BİGA RES PROJESİ BİLGİLENDİRME NOTU

İÇDAŞ BİGA RES PROJESİ BİLGİLENDİRME NOTU İÇDAŞ BİGA RES PROJESİ BİLGİLENDİRME NOTU PROJENİN AMACI Projenin amacı rüzgar enerjisinden elektrik üretmek, ham madde sıkıntısı ve dışa bağımlılığı azaltmak, enerji üretiminde pörtföy çeşitliliği yaratmaktır.

Detaylı

ANKARA ÜNİVERSİTESİ ELEKTRİK VE ENERJİ BÖLÜMÜ KAYNAKLARI TEKNOLOJİSİ

ANKARA ÜNİVERSİTESİ ELEKTRİK VE ENERJİ BÖLÜMÜ KAYNAKLARI TEKNOLOJİSİ ANKARA ÜNİVERSİTESİ GAMA MESLEK YÜKSEKOKULU ELEKTRİK VE ENERJİ BÖLÜMÜ ALTERNATİF ENERJİ KAYNAKLARI TEKNOLOJİSİ RÜZGAR GÜCÜ İLE ELEKTRİK ÜRETİMİ 1. HAFTA 1 İçindekiler Rüzgar Enerji Sistemlerine Giriş Rüzgar

Detaylı

İZMİR KEMALPAŞA ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ GÜNEŞ SANTRALİ UYGULAMASI

İZMİR KEMALPAŞA ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ GÜNEŞ SANTRALİ UYGULAMASI İZMİR KEMALPAŞA ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ GÜNEŞ SANTRALİ UYGULAMASI Mustafa Orçun ÖZTÜRK mustafaozturk@kosbi.org.tr ÖZET Günümüzde fosil yakıtlarının sonunun gelecek olması maliyetlerinin fazla olması ve

Detaylı

Yenilebilir Enerji Kaynağı Olarak Rüzgar Enerjisi

Yenilebilir Enerji Kaynağı Olarak Rüzgar Enerjisi Yenilebilir Enerji Kaynağı Olarak Rüzgar Enerjisi İbrahim M. Yağlı* Enerji üretiminde Rüzgar Enerjisinin Üstünlükleri Rüzgar enerjisinin, diğer enerji üretim alanlarına göre, önemli üstünlükleri bulunmaktadır:

Detaylı

Yumurtalık Lagünleri Yönetim Planlaması Projesi Kuş Çalışması Akyatan-Tuzla Lagünleri Yönetim Planlaması Projesi Kuş Çalışması 2009

Yumurtalık Lagünleri Yönetim Planlaması Projesi Kuş Çalışması Akyatan-Tuzla Lagünleri Yönetim Planlaması Projesi Kuş Çalışması 2009 Yumurtalık Lagünleri Yönetim Planlaması Projesi Kuş Çalışması 2005 Akyatan-Tuzla Lagünleri Yönetim Planlaması Projesi Kuş Çalışması 2009 Alanların Özellikleri Lagünler, tuzlu bataklıklar, tatlısu bataklıkları,

Detaylı

Enerji ve İklim Haritası

Enerji ve İklim Haritası 2013/2 ENERJİ İŞLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Enerji ve Çevre Yönetimi Dairesi Başkanlığı Enerji ve İklim Haritası Uzm. Yrd. Çağrı SAĞLAM 22.07.2013 Redrawing The Energy Climate Map isimli kitabın çeviri özetidir.

Detaylı

YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI RÜZGAR ENERJİSİ. UĞUR BİCAN Elektrik Mühendisi EMO Ankara Şubesi Enerji Komisyonu

YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI RÜZGAR ENERJİSİ. UĞUR BİCAN Elektrik Mühendisi EMO Ankara Şubesi Enerji Komisyonu YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI RÜZGAR ENERJİSİ UĞUR BİCAN Elektrik Mühendisi EMO Ankara Şubesi Enerji Komisyonu Çevre dostu olan yenilenebilir enerji kaynakları NEDEN ÖNEMLİDİR? Enerjiye olan büyük ihtiyaç

Detaylı

RETScreen International ve ALWIN Yazılımları Kullanılarak Rüzgar Enerji Santrali Proje Analizi

RETScreen International ve ALWIN Yazılımları Kullanılarak Rüzgar Enerji Santrali Proje Analizi RETScreen International ve ALWIN Yazılımları Kullanılarak Rüzgar Enerji Santrali Proje Analizi Egemen SULUKAN, Tanay Sıdkı UYAR Marmara Üniversitesi Makine Mühendisliği Bölümü Enerji Ana Bilim Dalı Göztepe,

Detaylı

İZMİR İLİ SEFERİHİSAR İLÇESİ SEFERİHİSAR ENERJİ A.Ş. SEFERİHİSAR RÜZGÂR ENERJİ SANTRALİ

İZMİR İLİ SEFERİHİSAR İLÇESİ SEFERİHİSAR ENERJİ A.Ş. SEFERİHİSAR RÜZGÂR ENERJİ SANTRALİ İZMİR İLİ SEFERİHİSAR İLÇESİ SEFERİHİSAR ENERJİ A.Ş. SEFERİHİSAR RÜZGÂR ENERJİ SANTRALİ 1/5000 ÖLÇEKLİ KORUMA AMAÇLI NAZIM İMAR PLANI VE 1/1000 ÖLÇEKLİ KORUMA AMAÇLI UYGULAMA İMAR PLANI PLAN ARAŞTIRMA

Detaylı

Elektrik Üretiminde Enerji Verimliliği için KOJENERASYON VE TRİJENERASYON

Elektrik Üretiminde Enerji Verimliliği için KOJENERASYON VE TRİJENERASYON Elektrik Üretiminde Enerji Verimliliği için KOJENERASYON VE TRİJENERASYON 27 MAYIS 2015 - İZMİR Yavuz Aydın Başkan TÜRKOTED KÜRESEL ENERJİ PİYASALARINDA GELİŞMELER VE BEKLENTİLER 2 02.06.2015 The future

Detaylı

PROJE KONUSU NASIL BULUNUR? Prof. Dr. Turan GÜVEN

PROJE KONUSU NASIL BULUNUR? Prof. Dr. Turan GÜVEN PROJE KONUSU NASIL BULUNUR? Prof. Dr. Turan GÜVEN PROJE KONUSU SEÇERKEN ŞU SORULARIN CEVAPLARI ARANMALIDIR : 1. Proje yapmam için bir gerekçem var mı? 2. Niçin proje yapacağım? 3. Projemin amacı nedir?

Detaylı

DÜZCE NİN ÇEVRE SORUNLARI VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ ÇALIŞTAYI 4 ARALIK 2012 I. OTURUM OTURUM BAŞKANI: PROF. DR. SÜLEYMAN AKBULUT

DÜZCE NİN ÇEVRE SORUNLARI VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ ÇALIŞTAYI 4 ARALIK 2012 I. OTURUM OTURUM BAŞKANI: PROF. DR. SÜLEYMAN AKBULUT DÜZCE NİN ÇEVRE SORUNLARI VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ ÇALIŞTAYI 4 ARALIK 2012 I. OTURUM OTURUM BAŞKANI: PROF. DR. SÜLEYMAN AKBULUT YÖNETİCİ ÖZETİ Düzce Valiliği ve Düzce Üniversitesi nin birlikte düzenlemiş olduğu

Detaylı

DÜNYADA ve TÜRKİYE DE RÜZGAR ENERJİSİ

DÜNYADA ve TÜRKİYE DE RÜZGAR ENERJİSİ DÜNYADA ve TÜRKİYE DE RÜZGAR ENERJİSİ Yrd. Doç. Dr. Önder GÜLER İstanbul Teknik Üniversitesi, Enerji Enstitüsü ÖZET Elektrik enerjisi üretiminde kullanılan fosil yakıtların gelecekte tükenecek olmaları

Detaylı

2013 SEKTÖR RAPORU TEMSAN TÜRKİYE ELEKTROMEKANİK SANAYİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

2013 SEKTÖR RAPORU TEMSAN TÜRKİYE ELEKTROMEKANİK SANAYİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ TEMSAN TÜRKİYE ELEKTROMEKANİK SANAYİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DÜNYADA ELEKTRİK ENERJİSİ SEKTÖRÜNÜN GÖRÜNÜMÜ Bilindiği üzere, elektrik enerjisi tüketimi gelişmişliğin göstergesidir. Bir ülkedeki kişi başına düşen

Detaylı

Bizim bu projeyi lego parçalarına indirgeyerek yaptığımız robotumuz ise şu şekildedir:

Bizim bu projeyi lego parçalarına indirgeyerek yaptığımız robotumuz ise şu şekildedir: GİRİŞ Dünya nüfusundaki hızlı artış, sanayileşme, teknolojik araç ve gereçlerin insan yaşamında yoğun bir şekil de yer alması, enerji tüketiminin çok hızlı artmasına sebep olmaktadır. Fabrikalar, atölyeler,

Detaylı

İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ VE KURAKLIK ANALİZİ. Bülent YAĞCI Araştırma ve Bilgi İşlem Dairesi Başkanı

İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ VE KURAKLIK ANALİZİ. Bülent YAĞCI Araştırma ve Bilgi İşlem Dairesi Başkanı T.C. ÇEVRE VE ORMAN BAKANLIĞI DEVLET METEOROLOJİ İŞLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ VE KURAKLIK ANALİZİ Bülent YAĞCI Araştırma ve Bilgi İşlem Dairesi Başkanı İklim Değişikliği 1. Ulusal Bildirimi,

Detaylı

ve 20 Tekne Kapasiteli Yüzer İskele

ve 20 Tekne Kapasiteli Yüzer İskele MUĞLA İLİ, FETHİYE İLÇESİ, GÖCEK MAHALLESİ, 265 ADA 1 PARSEL, 266 ADA 1 PARSEL 433 ADA 1 PARSEL ve 20 Tekne Kapasiteli Yüzer İskele 1 İÇİNDEKiLER BÖLUM -1: TAŞINMAZLARA YÖNELiK MEVCUT DURUM ANALiZi...

Detaylı

YENİLENEBİLİR ENERJİ PROJELERİNDE TASARIM, UYGULAMA VE YATIRIM ESASLARI

YENİLENEBİLİR ENERJİ PROJELERİNDE TASARIM, UYGULAMA VE YATIRIM ESASLARI ORTA DOĞU TEKNİK ÜNİVERSİTESİ SÜREKLİ EĞİTİM MERKEZİ YENİLENEBİLİR ENERJİ PROJELERİNDE TASARIM, UYGULAMA VE YATIRIM ESASLARI Amaç Kapsam Kimler Katılabilir? Dünya daki fosil yakıt rezervleri hızla tükenmekte

Detaylı

ÖSYM YGS / SOS M Diğer sayfaya geçiniz.

ÖSYM YGS / SOS M Diğer sayfaya geçiniz. 17. 18. Atatürk, Türkiye Cumhuriyeti sadece iki şeye güvenir. Biri millet kararı, diğeri en elim ve güç şartlar içinde dünyanın takdirlerine hakkıyla layık olan ordumuzun kahramanlığı; bu iki şeye güvenir.

Detaylı

YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI

YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI ENERJİ Artan nüfus ile birlikte insanların rahat ve konforlu şartlarda yaşama arzuları enerji talebini sürekli olarak artırmaktadır. Artan enerji talebini, rezervleri sınırlı

Detaylı

Mustafa BARAN Ankara Sanayi Odası Genel Sekreter Yardımcısı

Mustafa BARAN Ankara Sanayi Odası Genel Sekreter Yardımcısı Mustafa BARAN Ankara Sanayi Odası Genel Sekreter Yardımcısı Enerji verimliliği / Sanayide enerji verimliliği Türkiye de enerji yoğunluğu Enerji tüketim verileri Türkiye de enerji verimliliği projeleri

Detaylı

Çanakkale 1915 Köprüsü Kuş Gözlem Çalışması

Çanakkale 1915 Köprüsü Kuş Gözlem Çalışması Çanakkale 1915 Köprüsü Kuş Gözlem Çalışması Sonuç Raporu Prof. Mustafa SÖZEN Bülent Ecevit Universitesi Fen-Edebiyat Fakültesi, Biyoloji Bölümü Nisan, 2018 1 İçindekiler KUŞ GÖZLEM ÇALIŞMALARI... 5 1 GÖZLEMLER...5

Detaylı

SARAY Saray İlçesinin Tarihçesi:

SARAY Saray İlçesinin Tarihçesi: Saray İlçesinin Tarihçesi: Saray İlçesinin ne zaman ve kimler tarafından hangi tarihte kurulduğu kesin bilinmemekle beraber, bölgedeki yerleşimin Van Bölgesinde olduğu gibi tarih öncesi dönemlere uzandığı

Detaylı

İSTİHDAMA KATKISI. Tülin Keskin TMMOBMakine Mühendisleri Odası

İSTİHDAMA KATKISI. Tülin Keskin TMMOBMakine Mühendisleri Odası ENERJİ VERİMLİLİĞİ VE YENİLENEBİLİR ENERJİNİN İSTİHDAMA KATKISI Tülin Keskin TMMOBMakine Mühendisleri Odası Enerji Verimliliği Danışmanı Türkiye de İstihdam Türkiye nin çalışma çağındaki nüfusu önümüzdeki

Detaylı

DOĞA - İNSAN İLİŞKİLERİ VE ÇEVRE SORUNLARININ NEDENLERİ DERS 3

DOĞA - İNSAN İLİŞKİLERİ VE ÇEVRE SORUNLARININ NEDENLERİ DERS 3 DOĞA - İNSAN İLİŞKİLERİ VE ÇEVRE SORUNLARININ NEDENLERİ DERS 3 İnsan yaşamı ve refahı tarihsel süreç içinde hep doğa ve doğal kaynaklarla kurduğu ilişki ile gelişmiştir. Özellikle sanayi devrimine kadar

Detaylı

Rüzgar Gücü İzleme ve Tahmin Merkezi. Maksut SARAÇ

Rüzgar Gücü İzleme ve Tahmin Merkezi. Maksut SARAÇ Rüzgar Gücü İzleme ve Tahmin Merkezi Maksut SARAÇ Proje Dairesi Başkanı Elektrik İşleri Etüt İdaresi Genel Müdürlüğü Tel: 0312 295 50 40 E-mail : msarac@eie.gov.tr Rüzgar Enerjisi ve Türbinleri Yerel Sempozyumu

Detaylı

YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI VE ÇEVRE MEVZUATI

YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI VE ÇEVRE MEVZUATI YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI VE ÇEVRE MEVZUATI Dr. Gülnur GENÇLER ABEŞ Çevre Yönetimi ve Denetimi Şube Müdürü Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü 06/02/2016 YENİLENEBİLİR ENERJİ NEDİR? Sürekli devam eden

Detaylı

GÖNEN BİYOGAZ TESİSİ

GÖNEN BİYOGAZ TESİSİ GÖNEN BİYOGAZ TESİSİ Ülkemizde, gıda ve elektrik enerjisi ihtiyacı, ekonomik gelişme ve nüfus artışı gibi nedenlerden dolayı hızla artmaktadır. Gıda miktarlarında, artan talebin karşılanamaması sonucunda

Detaylı

Rüzgar ın Tarihçesi. 1970 lerde Rüzgar enerjisi sektörü ivme kazandı Petrol krizi. Yelkenli gemiler kullanılmaya başlandı.

Rüzgar ın Tarihçesi. 1970 lerde Rüzgar enerjisi sektörü ivme kazandı Petrol krizi. Yelkenli gemiler kullanılmaya başlandı. Rüzgar ın Tarihçesi Yelkenli gemiler kullanılmaya başlandı. İngiliz J. Semeaton rüzgar hızı ve enerji arasında bir bağlantı kurdu. Danimarka'da 10.000 kadar yel değirmeni kuruldu. Amerika'da su pompalamak

Detaylı

Rüzgar Enerjisinin Kullanım Alanları

Rüzgar Enerjisinin Kullanım Alanları Güneşten gelen ışınlar dünya atmosferinde ısınmaya neden olmaktadır. Isınarak yoğunluğu azalan hava yükselmekte, bu havanın yerini soğuk hava doldurmaktadır. Bu hava akımı dünyanın kendi etrafında dönme

Detaylı

Enerji Kaynakları ENERJİ 1) YENİLENEMEZ ENERJİ KAYNAKLARI 2) YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI

Enerji Kaynakları ENERJİ 1) YENİLENEMEZ ENERJİ KAYNAKLARI 2) YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI ENERJİ Enerji, iş yapabilme kabiliyetidir. Bir sistemin enerjisi, o sistemin yapabileceği azami iştir Enerji Kaynakları 1) YENİLENEMEZ ENERJİ KAYNAKLARI 2) YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI YENİLENEMEZ ENERJİ

Detaylı

RÜZGAR ENERJİSİNDE YENİLİKÇİ BİR TEKNOLOJİ KAMBUR BALİNALAR

RÜZGAR ENERJİSİNDE YENİLİKÇİ BİR TEKNOLOJİ KAMBUR BALİNALAR RÜZGAR ENERJİSİNDE YENİLİKÇİ BİR TEKNOLOJİ KAMBUR BALİNALAR Enerji arz ve talebinde her geçen gün artan dengesizlik bir yana dünyanın son yirmi yılda hem siyasal hem de ekonomik olarak geldiği nokta alternatif

Detaylı

YELİ VE MEVCUT YATIRIMLAR

YELİ VE MEVCUT YATIRIMLAR TÜRKİYE RÜZGAR R ENERJİSİ POTANSİYEL YELİ VE MEVCUT YATIRIMLAR RÜZGAR ENERJİSİ VE SANTRALLERİ SEMİNERİ Rahmi Koç Müzesi Konferans Salonu - İstanbul (27 MAYIS 2011) MUSTAFA ÇALIŞKAN Makine Yüksek Mühendisi

Detaylı

Türkiye nin Enerji Teknolojileri Vizyonu

Türkiye nin Enerji Teknolojileri Vizyonu Bilim ve Teknoloji Yüksek Kurulu 26. Toplantısı Türkiye nin Enerji Teknolojileri Vizyonu Prof. Dr. Yücel ALTUNBAŞAK Başkanı Enerji İhtiyacımız Katlanarak Artıyor Enerji ihtiyacımız ABD, Çin ve Hindistan

Detaylı

AR& GE BÜLTEN Yılına Girerken Enerji Sektörü Öngörüleri

AR& GE BÜLTEN Yılına Girerken Enerji Sektörü Öngörüleri 2006 Yılına Girerken Enerji Sektörü Öngörüleri Nurel KILIÇ Dünya da ve Türkiye de ulusal ve bölgesel enerji piyasaları, tarihin hiçbir döneminde görülmediği kadar ticaret, rekabet ve yabancı yatırımlara

Detaylı

YENİLENEBİLİR ENERJİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ. Türkiye Güneş Enerjisi Geleceği Solar TR2016, 06 Aralık

YENİLENEBİLİR ENERJİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ. Türkiye Güneş Enerjisi Geleceği Solar TR2016, 06 Aralık YENİLENEBİLİR ENERJİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Türkiye Güneş Enerjisi Geleceği Solar TR2016, 06 Aralık 1 YE ve EV Politika,Mevzuat İzin süreçleri Enerji Verimliliği Yenilenebilir Enerji YEGM Teknik Etki Analizleri

Detaylı

ANKARA İLİ ELEKTRİK ÜRETİM-TÜKETİM DURUMU

ANKARA İLİ ELEKTRİK ÜRETİM-TÜKETİM DURUMU ANKARA İLİ ELEKTRİK ÜRETİM- DURUMU Yusuf BAYRAK TEİAŞ APK Dairesi Başkanlığı Türkiye elektrik sistemi tümleşik bir sistemdir. Bölgelerin veya illerin coğrafi sınırları ile elektrik sistemi işletme bölgelerinin

Detaylı

SERA GAZI SALIMLARININ DEĞERLEND

SERA GAZI SALIMLARININ DEĞERLEND KAPANIŞ KONFERANSI 2006 ENVANTERİ IŞIĞINDAINDA 1990-2004 DÖNEMD NEMİNDE NDE TÜRKT RKİYE NİN SERA GAZI SALIMLARININ DEĞERLEND ERLENDİRMESİ 9 Ocak 2008, Ankara Bilgi Kaynakları Sıra No. Belge Adı/Numara

Detaylı

AYVACIK 5 MW Rüzgar Enerji Santrali

AYVACIK 5 MW Rüzgar Enerji Santrali AYVACIK 5 MW Rüzgar Enerji Santrali Bu doküman, Ayvacık Rüzgar Enerji Santralinin Gold Standard prosedürlerine uygun şekilde sertifikalandırılması sürecinin bir parçası olarak hazırlanmıştır ve projeye

Detaylı

1 Proje Tanımı. Şekil 1: ME-SE güneş enerjisi santrali sahası (yeşil) ve enerji nakil hattı nın (mor) uydu görüntüsü. Prepared by Arup Page 1

1 Proje Tanımı. Şekil 1: ME-SE güneş enerjisi santrali sahası (yeşil) ve enerji nakil hattı nın (mor) uydu görüntüsü. Prepared by Arup Page 1 1 Proje Tanımı Akfen Yenilenebilir (Şirket) Türkiye de Konya, Amasya, Tokat, Van ve Malatya illerinde bir fotovoltaik güneş enerjisi portföyü geliştirmektedir. Bu portföyün bütünü Akfen Güneş Enerjisi

Detaylı

Şekil.1 - Dünyanın Teknik RÜZGAR POTANSİYEL Dağılımı. [ Dünya Toplamı 53,000 TWh / yıl ] 10.600 10.600 5.400 4.800 4.600 3.000 3.000.

Şekil.1 - Dünyanın Teknik RÜZGAR POTANSİYEL Dağılımı. [ Dünya Toplamı 53,000 TWh / yıl ] 10.600 10.600 5.400 4.800 4.600 3.000 3.000. DÜNYA DA RÜZGAR ENERJİSİ KAYNAK POTANSİYELİ [ Derleyen - Dr.Atillâ AKALIN ] 1. Dünya da Rüzgar Potansiyeli Bu çalışma içinde yer almamasına rağmen, Rüzgar potansiyeli tespitinde, teknolojik - tarihsel

Detaylı

Akhisar nüfusu (2012),Akhisar ilçe merkezi , Beldeler ( 9 adet) Köyler (86 adet) , İlçe toplam nüfusu kişidir.

Akhisar nüfusu (2012),Akhisar ilçe merkezi , Beldeler ( 9 adet) Köyler (86 adet) , İlçe toplam nüfusu kişidir. PLANLAMA ALANININ KONUMU ve TANITIMI Çalışma alanı, Manisa İli Akhisar İlçesi Akhisar Belediyesi sınırları içerisinde yer almaktadır. Manisa İli Akhisar ın doğusunda Gördes, güneyinde Gölmarmara, batısında

Detaylı

Türkiye nin Enerji Politikalarına ve Planlamasına Genel Bakış

Türkiye nin Enerji Politikalarına ve Planlamasına Genel Bakış Türkiye nin Enerji Politikalarına ve Planlamasına Genel Bakış Yrd. Doç. Dr. Vedat GÜN Enerji Piyasası İzleme ve Arz Güvenliği Daire Başkanı Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı 28-29-30 Haziran 2007, EMO-İÇEF,

Detaylı

ILISU (HASANKEYF) BARAJINA ALTERNATİF OLARAK GÜNEŞ ENERJİSİ

ILISU (HASANKEYF) BARAJINA ALTERNATİF OLARAK GÜNEŞ ENERJİSİ ILISU (HASANKEYF) BARAJINA ALTERNATİF OLARAK GÜNEŞ ENERJİSİ Ülkemiz, coğrafi konumu nedeniyle sahip olduğu güneş enerjisi potansiyeli açısından birçok ülkeye göre şanslı durumdadır. Devlet Meteoroloji

Detaylı

ÇEVRE KORUMA ÇEVRE. Öğr.Gör.Halil YAMAK

ÇEVRE KORUMA ÇEVRE. Öğr.Gör.Halil YAMAK ÇEVRE KORUMA ÇEVRE Öğr.Gör.Halil YAMAK 1 Çevre Kirlenmesi İnsanoğlu, dünyada 1,5 milyon yıl önce yaşamaya başlamıştır. Oysa yer küre 5,5 milyar yaşındadır. Son 15 yıl içinde insanoğlu, doğayı büyük ölçüde

Detaylı

BİYOKÜTLE ENERJİ SANTRALİ BİOKAREN ENERJİ

BİYOKÜTLE ENERJİ SANTRALİ BİOKAREN ENERJİ BİYOKÜTLE ENERJİ SANTRALİ BİOKAREN ENERJİ BİYOKÜTLE SEKTÖRÜ Türkiye birincil enerji tüketimi 2012 yılında 121 milyon TEP e ulaşmış ve bu rakamın yüzde 82 si ithalat yoluyla karşılanmıştır. Bununla birlikte,

Detaylı

COĞRAFYA-2 TESTİ. eşittir. B) Gölün alanının ölçek yardımıyla hesaplanabileceğine B) Yerel saati en ileri olan merkez L dir.

COĞRAFYA-2 TESTİ. eşittir. B) Gölün alanının ölçek yardımıyla hesaplanabileceğine B) Yerel saati en ileri olan merkez L dir. 2012 LYS4 / COĞ-2 COĞRAFYA-2 TESTİ 2. M 1. Yukarıdaki Dünya haritasında K, L, M ve N merkezleriyle bu merkezlerden geçen meridyen değerleri verilmiştir. Yukarıda volkanik bir alana ait topoğrafya haritası

Detaylı

GDF SUEZ de Su Ayak İzi ve Su Risklerinin Yönetimi. Peter Spalding: HSE Manager, GDF SUEZ Energy International April 2015

GDF SUEZ de Su Ayak İzi ve Su Risklerinin Yönetimi. Peter Spalding: HSE Manager, GDF SUEZ Energy International April 2015 GDF SUEZ de Su Ayak İzi ve Su Risklerinin Yönetimi Peter Spalding: HSE Manager, GDF SUEZ Energy International April 2015 GDF SUEZ Önemli Rakamlar 2013 de 81,3 milyar gelir 147,400 dünyada çalışan sayısı

Detaylı

1 Proje tanımı. Şekil 1: Tokat Güneş Enerjisi Santrali sahası (yeşil) ve enerji nakil hattının (mor) uydu görüntüsü. Prepared by Arup Page 1

1 Proje tanımı. Şekil 1: Tokat Güneş Enerjisi Santrali sahası (yeşil) ve enerji nakil hattının (mor) uydu görüntüsü. Prepared by Arup Page 1 1 Proje tanımı Akfen Yenilenebilir (Şirket) Türkiye de Konya, Amasya,, Van ve Malatya illerinde bir fotovoltaik güneş enerjisi portföyü geliştirmektedir. Bu portföyün bütünü Akfen Güneş Enerjisi Projesi

Detaylı

RÜZGAR TÜRBİNİ KANAT BAĞLANTI NOKTALARINDA ŞEKİL HAFIZALI ALAŞIMLARIN KULLANILMASI

RÜZGAR TÜRBİNİ KANAT BAĞLANTI NOKTALARINDA ŞEKİL HAFIZALI ALAŞIMLARIN KULLANILMASI RÜZGAR TÜRBİNİ KANAT BAĞLANTI NOKTALARINDA ŞEKİL HAFIZALI ALAŞIMLARIN KULLANILMASI Doç Dr. Numan Sabit ÇETİN Yrd. Doç. Dr. Cem EMEKSİZ Yrd. Doç. Dr. Zafer DOĞAN Rüzgar enerjisi eski çağlardan günümüze

Detaylı

Türkiye nin Elektrik Üretimi ve Tüketimi

Türkiye nin Elektrik Üretimi ve Tüketimi Türkiye nin Elektrik Üretimi ve Tüketimi -Çimento Sanayinde Enerji Geri Kazanımı Prof. Dr. İsmail Hakkı TAVMAN Dokuz Eylül Üniversitesi Makine Mühendisliği Bölümü Enerji Kaynakları Kullanışlarına Göre

Detaylı

Yenilenebilir Enerji Kaynaklarımız ve Mevzuat. Hulusi KARA Grup Başkanı

Yenilenebilir Enerji Kaynaklarımız ve Mevzuat. Hulusi KARA Grup Başkanı Yenilenebilir Enerji Kaynaklarımız ve Mevzuat Hulusi KARA Grup Başkanı Sunum Planı Yenilenebilir Enerji Kaynakları Potansiyelimiz ve Mevcut Durum İzmir ve Rüzgar Yenilenebilir Enerji Kaynaklarına İlişkin

Detaylı

SU ÜRÜNLERİNDE MEKANİZASYON-2

SU ÜRÜNLERİNDE MEKANİZASYON-2 SU ÜRÜNLERİNDE MEKANİZASYON-2 Yrd.Doç.Dr. Mehmet Ali Dayıoğlu Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Makinaları & Teknolojileri Mühendisliği Bölümü Kaynak: YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARI VE TEKNOLOJİLERİ

Detaylı

TÜRKİYE DE ENERJİ SEKTÖRÜ SORUNLAR ve ÇÖZÜM ÖNERİLERİ. 25 Kasım 2015

TÜRKİYE DE ENERJİ SEKTÖRÜ SORUNLAR ve ÇÖZÜM ÖNERİLERİ. 25 Kasım 2015 TÜRKİYE DE ENERJİ SEKTÖRÜ SORUNLAR ve ÇÖZÜM ÖNERİLERİ 25 Kasım 2015 1 Türkiye de Enerji Sektörü Ne Durumda? Fosil kaynaklar bakımından oldukça yetersiz olan Türkiye enerjide %73 oranında dışa bağımlıdır.

Detaylı

Rüzgar Gücü İzleme ve Tahmin Merkezi

Rüzgar Gücü İzleme ve Tahmin Merkezi MMO TEPEKULE KONGRE VE SERGİ MERKEZİ - İZMİR Rüzgar Gücü İzleme ve Tahmin Merkezi Maksut SARAÇ Tel: 0532 710 43 31 e-mail : maksutsarac@hotmail.com 1 Rüzgar Gücü İzleme ve Tahmin Merkezi (RİTM) Elektrik

Detaylı

Konya Sanayi Odası. Ocak 2013. Enis Behar Form Temiz Enerji enis.behar@formgroup.com twitter/enisbehar

Konya Sanayi Odası. Ocak 2013. Enis Behar Form Temiz Enerji enis.behar@formgroup.com twitter/enisbehar Konya Sanayi Odası Ocak 2013 Enis Behar Form Temiz Enerji enis.behar@formgroup.com twitter/enisbehar FORM TEMİZ ENERJİ FORM ŞİRKETLER GRUBU 6 farklı şirketten oluşmaktadır; İklimlendirme Cihazları Satışı

Detaylı

Türkiye, Avrupa ve dünyada rüzgâr enerjisi kullanımı, potansiyeli ve 2013 sonrası hedefler

Türkiye, Avrupa ve dünyada rüzgâr enerjisi kullanımı, potansiyeli ve 2013 sonrası hedefler Araştırma Makalesi Mühendislik Bilimleri Dergisi (2014) 1 (1) 23-30 Türkiye, Avrupa ve dünyada rüzgâr enerjisi kullanımı, potansiyeli ve 2013 sonrası hedefler Hacı SOĞUKPINAR 1 * ve İsmail BOZKURT 2 1

Detaylı

İÇİNDEKİLER TABLO VE ŞEKİLLER...

İÇİNDEKİLER TABLO VE ŞEKİLLER... İÇİNDEKİLER TABLO VE ŞEKİLLER...4 1.Yönetici Özeti... 11 2.Giriş... 12 3.Sektörel Analiz... 13 3.1 Birincil Enerji Kaynaklarına Bakış...13 3.1.1 Kömür... 13 3.1.1.1 Dünya da Kömür... 14 3.1.1.1.1 Dünya

Detaylı

TÜRKIYE NİN MEVCUT ENERJİ DURUMU

TÜRKIYE NİN MEVCUT ENERJİ DURUMU TÜRKIYE NİN MEVCUT ENERJİ DURUMU Zinnur YILMAZ* *Cumhuriyet Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Çevre Mühendisliği Bölümü, SİVAS E-mail: zinnuryilmaz@cumhuriyet.edu.tr, Tel: 0346 219 1010/2476 Özet Yüzyıllardan

Detaylı

SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK Yönetimine Giriş Eğitimi

SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK Yönetimine Giriş Eğitimi SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK Yönetimine Giriş Eğitimi İÇDAŞ A.Ş. Sürdürülebilirlik Yönetim Birimi Amaç ve İçerik Bu eğitim sunumu ile paydaşlarımıza Sürdürülebilirliği tanıtmak ve şirketimizin Sürdürülebilirlik alanında

Detaylı

GEDİZ ÜNİVERSİTESİ HİBRİT ENERJİ SANTRALİ ve 100 kw RÜZGAR TÜRBİNİ UYGULAMASI

GEDİZ ÜNİVERSİTESİ HİBRİT ENERJİ SANTRALİ ve 100 kw RÜZGAR TÜRBİNİ UYGULAMASI GEDİZ ÜNİVERSİTESİ HİBRİT ENERJİ SANTRALİ ve 100 kw RÜZGAR TÜRBİNİ UYGULAMASI Doç. Dr. Selim SOLMAZ Gediz Üniversitesi Makine Müh. Bölümü selim.solmaz@gediz.edu.tr SUNUM PLANI Motivasyon Proje Geçmişi

Detaylı

Fatih YAZITAŞ Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğü Yeni Teknolojiler ve Destek Daire Başkanı

Fatih YAZITAŞ Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğü Yeni Teknolojiler ve Destek Daire Başkanı Fatih YAZITAŞ Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğü Yeni Teknolojiler ve Destek Daire Başkanı İstanbul, Kasım 2014 Son 10 Yılda Gelinen Nokta(2003-2013) Elektrik tüketimi yaklaşık 2 kat artışla 245 milyar

Detaylı