Süleyman Demirel Üniversitesi öðrencilerinin sigara, alkol alýþkanlýklarý ve sosyokültürel özelliklerinin incelenmesi

Transkript

1 ARAÞTIRMA 1 Süleyman Demirel Üniversitesi öðrencilerinin sigara, alkol alýþkanlýklarý ve sosyokültürel özelliklerinin incelenmesi Sýtký Orak*, Tangül Özen**, M. Ertekin Orak*** * SDÜ Isparta Saðlýk Yüksekokulu Hemþirelik Bölümü Halk Saðlýðý Hemþireliði AD, Isparta **SDÜ Isparta Saðlýk Yüksekokulu Hemþirelik Bölümü Cerrahi Hemþireliði AD, Isparta ***Uludað Ünv. Ýktisadi ve Ýdari Bilimler Fk. Ekonometri Bl. Mezunu, Gönüllü Anketör ve Yazým elemaný, Isparta Özet Süleyman Demirel Üniversitesinin eðitim öðretim yýlý bahar döneminde basit tesadüfü örnekleme yöntemi ile ankete dayalý yapýlan bu çalýþmada 712 öðrencinin sigara, alkol vb alýþkanlýklarý ve sosyokültürel özellikleri incelendi. Ankete katýlan öðrencilerin yaþlarý arasýnda olup 378'i (%53.1) erkek, 334'ü (%46.9) kýz idi. 712 öðrenciden 348'i (%48.8) sigara içen, 17'si (%15.) alkol alan, 88'i (%12.36) kahvehaneye giden, 174'ü (%23.73) diðer alýþkanlýklarý olanlardýr. Öðrencilerin bir veya birden fazla sosyokültürel etkinliklere katýlmalarý ise; 144'ü (%2.2) güzel sanatlarla ilgili, 5'ü (%7.2) TV+radyo izleyen, 35'i (%42.8) tiyatro-sinemaya giden, 473'ü (%66.4) kitap- gazete okuyan, 31'i (%42.3) spor yapan ve 6'ý (%8.4) diðer uðraþýlar olarak bulundu. Bu öðrencilerin derslerinde baþarýlarý ise; 62'si (%8.7) çok iyi, 278'i (%39.1) iyi, 28'i (%39.4) orta, 64'ü (%9.) zayýf ve 26'sý (%3.6) çok zayýf olduðu anlaþýldý. Bulgular, biyoistatistikten yararlanarak ve kaynaklarýn ýþýðýnda deðerlendirildi. Anahtar Kelimeler: Üniversite öðrencisi, sigara, alkol, sosyokültürel özellikleri. Abstract A study of smoking, alcohol habits and socio-cultural features of students at Suleyman Demirel University In this study which was made basing on a questionnaire and using the method of simple randomised sampling in the spring semester of educational year of SDU, smoking and alcohol habits and socio-cultural properties of 712 students were studied. The ages of students answering the questionnaire were between 17 and 26 and 378 (53.1%) of them were male and 334 (46.9%) were female. 348 (48.8%) of the 712 students smoked, 17 (15.%) drank alcohol, 88 (12.36%) went to cafes, and 174 (23.73%) of them had some other habits. The attendance of students to one or more socio-cultural activities was found as follows: 144 (2.2%) were interested in the fine arts, 5 (7.2%) were keen on radio and TV, 35 (42.8%) went to the cinemas or the theatres, 473 (66.4%) read books and newspapers, 31 (42.3%) did sports and 6 (8.4%) were interested in some other activities. The success rates of these students were as follows: 62 (8.7%) of them were very good, 278 (39.1%) good, 28 (39.4%) middling at lessons 64 (9%) unsuccessful and 26 (3.6%) very unsuccessful. Findings were evaluated use to biostatistic and in the light of the sources. Keywords: University student, cigarette, alcohol, socio-cultural properties. Giriþ Türkiye'nin nüfusu 1997 sayýmýna göre 62.8 milyondur. Bunun yaklaþýk %32'si genç nüfustur. Nüfusun %39.9'u eðitim kapsamýnda olup bunun 'i yükseköðretim öðrencisidir (1,2,3). Üniversiteler bilgibeceri kazandýran ve özgür düþünme imkaný veren eðitim kurumlardýr. Ancak, geç adölesan dönemin özelliklerini taþýyan üniversite öðrencileri bazý biyolojik, psikolojik, sosyal ve ekonomik sorunlar yaþamaktadýrlar (2). Biyolojik deðiþimin hýzlandýðý ve bir çok Yazýþma Adresi: Yrd.Doç.Dr.Sýtký ORAK SDÜ, Isparta Saðlýk Yüksekokulu Hemþirelik Bölümü ISPARTA Tel : / stkorak@sdu.edu.tr kiþilik çatýþmasýnýn olduðu, fýrtýnalý, kuralsýzlýk ilk gençlik ve orta gençlik dönemlerin sorunlarý daha baskýndýr. Henüz, böyle bir çaðda asosyal olduðu kadar saðlýk sorunu doðuran bir çok alýþkanlýklar da kazanmaktadýrlar (4). Örneðin; sigara içmek, alkol almak, gruplaþmalar, gece hayatý, kahvehane alýþkanlýðý ve cinsellikle ilgilenme gibi. Ýleri gençlik döneminde önceki kazanýmlarýn izleri olmakla beraber geleceðe yönelik duygulaným özellikleri de vardýr (5). Üniversite öðrencileri bu duygularý aþabildikleri ölçüde spor yaparak, güzel sanatlara yönelerek ve sosyokültürel etkinliklere katýlarak kendilerini geliþtirebilmektedirler (6,7). Kiþisel saðlýðý etkileyen ve zararlý alýþkanlýk-

2 2 Orak, SDÜ. öðrencilerinin sigara, alkol vb. alýþkanlýklarý lardan biri olan sigarada yaklaþýk 4 kadar çeþitli madde vardýr. Bunlardan nikotin; baðýmlýlýk ve kalp-damar hastalýðý etkeni, karbonmonoksit; vücuda oksijen alýmýný azaltan ve bedensel-zihinsel yorgunluðun nedenidir. Ayrýca zehir ve kanserojen etki gösteren benzen, vinil klorür, arsenik, benzopiren, hidrojen siyanür, krom, nikel, DDT ve polonium vardýr. Kronik sigara içenlerde kalp damar hastalýklarýna, serebral hastalýklara, baþta akciðer ve diðer organ kanserlerine, bebeklerin düþük aðýrlýklý doðumuna, ayrýca kanda ve biyokimyasal maddelerde deðiþikliklere neden olmaktadýr (8,9). Sigaranýn yaygýn kullanýldýðý toplumlarda akciðer kanserinden ölümlerin %9'ý sigaraya baðlanmaktadýr. Ülkemizde tanýsý konulan organlarýn tasnifine göre tüm kanserlerin yaklaþýk yarýsý akciðer kanseridir. Kalp ve beyin damarlarý zedelenmesi sonucu 65 yaþ öncesi ölümlerde sigaradan kaynaklanma payýnýn %4-5 oranýnda olduðu bildirilmiþtir (1). Pasif içicilikte de solunan zehirli madde miktarýyla orantýlý olarak ayný saðlýk sorunlarýna neden olmaktadýr (11). Alkol, vücutta lipid seviyesinin artmasýna, özellikle B vitamini eksikliðine baðlý zihin fonksiyonlarýnýn bozulmasýna ve beyin hücrelerinin hýzla yýkýmýna neden olduðu gibi, midede ülser, akut pankreas, karaciðerde siroz ve kalp-damar hastalýklarýna neden olmaktadýr. Öðrencilerin bu tür alýþkanlýklarýna %35.5 inde ailesi ya da yakýnlarýnýn alkol veya madde kullanmalarýnýn etkisi olduðu bildirilmektedir (12). Alkol baðýmlýlarýnda alkol kullanmayanlara göre serum magnezyum düzeyinin önemli oranda düþük bulunduðu ve alkol yoksunluðunda epileptik ataklar ve deliryum tremens'e neden olduðu bildirilmektedir (13). Diðer sakýncalý alýþkanlýklardan sayýlan madde baðýmlýlýðý günümüz gençliðinin önemli saðlýk sorununu oluþturmaktadýr. Bunlardan; esrar, eroin, morfin ve diðerleri opioidler, amfetaminler sayýlmaktadýr (12,14). Materyal ve Metod Bu çalýþma ile Süleyman Demirel Üniversitesi öðrencilerinin bazý alýþkanlýklarý ve sosyokültürel etkinliklere katýlma özellikleri ile baþarýlarýnýn gösterilmesi amaçlandý. Bu çalýþma, Süleyman Demirel Üniversitesinin Isparta il merkezinde bulunan fakülte ve yüksekokullarýn eðitim öðretim yýlý bahar dönemi 712 öðrencisi üzerinde yapýldý. Basit tesadüfü yöntemle, baþlarýnda öðretim elamaný olarak Isparta Saðlýk Yüksekokulu 4. sýnýf öðrencilerinin anketörlüðünde 6 soruluk bir anket formu kullanýldý. Çalýþma kapsamýna alýnan Týp, Diþ Hekimliði, Mühendislik, Fen-Edebiyat, Ýktisadi ve Ýdari Bilimler, ilahiyat, Teknik Eðitim Fakülteleri ile Isparta Saðlýk Yüksekokulu ve Isparta Meslek Yüksekokulu öðrencilerinin gönüllülük esasýna göre anket sorularýna yanýt vermeleri istendi. Matbu hazýrlanan anket formlarý bir kerede bizzat okullarýnda, kafeterya ve kantinlerinde öðrencilere daðýtýldý. Ön açýklamalarý yapýlarak özgür iradeleri ile yanýtlamalarý saðlandý. Tüm anket bilgileri bilgisayara yüklenerek tablo ve grafikleri excel'de yapýldý. Bulgular, SPSS programýndan ve biyoistatistik 'den yararlanarak kaynaklarýn ýþýðýnda deðerlendirildi (15). Bulgular Anket uygulanan 712 öðrencinin 378'i (%53.1) erkek, 334'ü (%46.9) kýz olup bunlarýn fakülte ve yüksekokullara göre daðýlýmý þekil 1'de dir. Öðrencilerin %48.8'i sigara içtiði, %15'i alkol aldýðý, %12.36'sý kahvehaneye gittiði ve %23.7'inin diðer alýþkanlýklarý olduðu tablo 1 Tablo 1 : Öðrencilerin Sigara, Alkol Vb. Alýþkanlýklarý Alýþkanlýklar Sayý % Sigara Alkol Kahvehane Diðer Toplam * Öðrencilerin birden fazla alýþkanlýklarý dikkate alýndý ve þekil 2'de gösterildi. Ki-kare testine göre; öðrencilerin kötü alýþkanlýklarý ile

3 Orak, SDÜ. öðrencilerinin sigara, alkol vb. alýþkanlýklarý , ,74 Týp-Diþ Hekimliði Fak. 73,85 26,13 46,62 5,38 Fen- Edebiyat Fak. 82,86 17, T.E.F. y ýý ý 1 92,31 Erkek Kýz 51,7 48,3 7,69 S.Y.O. 48, , ,3 12,36 1 Sigara Alkol Kahvehane Diðer Þekil 2 : Öðrencilerin Sigara, Alkol Vb. Alýþkanlýklarý Þekil 1 : Öðrencilerin Fakültelere ve Cinsiyetlerine Göre Daðýlýmý Tablo 2 : Öðrencilerin Geldikleri Ýllerin Geliþmiþlik Düzeyi Geliþmiþlik Düzeyi Sayý % Orta Yüksek Düþük Yanýtsýz 6.8 Toplam ,3 41,3 6,9,8 Orta Yüksek Düºük Yanýtsýz annelerinin eðitim düzeyleri arasýnda iliþki anlamlý olduðu halde (p<.5), babalarýnýn eðitim düzeyleri arasýndaki iliþki anlamsýz bulundu (p>.5). Ayrýca, öðrencilerin aylýk gelirleri ile kötü alýþkanlýklarý arasýndaki iliþki Ki-Kare testine göre anlamlý idi (p<.5). Isparta, orta düzeyde geliþmiþ bir ildir (16). Öðrencilerin geldikleri illerin sosyoekonomik geliþmiþliði Isparta ili ile kýyasla daðýlýmlarý; %41.3'ü Isparta iline eþit, %51'i geliþkin ve %6.9'u düþük düzeydeki illerden olduðu tablo 2, þekil 3'de gösterildi. Öðrencilerin anne ve babalarýnýn eðitim düzeyleri tablo 3'de ve þekil 4'de gösterildi. Öðrenci ailelerinin eðitim düzeyleri Isparta, Akdeniz ve Türkiye ortalamasýndan yüksek olduðu anlaþýlmaktadýr (17). Öðrencilerin ailelerinin eðitim düzeyleri incelendiðinde; Tablo 3 : Öðrencilerin Anne ve Babalarýnýn Eðitim Düzeyleri Anne Baba Eðitim Sayý % Sayý % Okur-yazar deðil Ýlkokul Ortaokul Lise Üniversite Toplam Þekil 3 : Öðrencilerin Geldikleri Ýllerin Geliþmiþlik Düzeyi okur yazar olmayan anneler ile babalar arasýnda ve üniversite eðitimli anneler ile babalarýn yüzdeleri arasýnda istatistiksel yönden anlamlý fark olduðu halde (p<.5), diðer eðitim düzeylerinde bu fark bulunamadý. Ancak, anne ve babalarýn eðitim düzeyleri ile çocuklarýnýn derslerinde baþarýlarý bakýmýndan aralarýnda iliþki Kikare testine göre, anlamlý bulunmadý (p>.5). Öðrencilerin bir veya birden fazla sosyokültürel etkinliklere katýlmalarý incelendiðinde; radyo-televizyon izleme %7.2 oraný ile en yüksek bulunurken, kitap-gazete okuma %66.4, tiyatro-sinemaya gitme %42.8, spor yapma %42.28, güzel sanatlarla ilgilenme %2.2 ve diðeri %8.4 olduðu tablo 4 ve þekil 5'de gösterildi. Süleyman Demirel Üniversitesi öðrencilerinin bu dönem baþarýlarý tablo 5 ve þekil 6'da dýr. Buna göre Tablo 4 : Öðrencilerin Sosyokültürel Etkinliklere Katýlýmý Etkinlikler* Sayý % Spor Güzel Sanatlar Radyo-Tv Tiyatro-Sinema Kitap-Gazete Diðer (n=712)

4 4 Orak, SDÜ. öðrencilerinin sigara, alkol vb. alýþkanlýklarý ,2 Okur-yazar deðil 1,7 52,4 37,9 8,8 13, ,1 öðrencilerinin toplam baþarýsý %87.4 oranýnda bulunmuþtur. Ki-kare testine göre; öðrencilerin sosyokültürel etkinliklere katýlmalarý ile derslerinde baþarýlý olmalarý arasýnda iliþki anlamlý bulundu (p<.5). Tartýþma ve Sonuç Ülkemizde genelde sigara ve alkol içimi serbest olduðu için yüksek oranlarda bulunurken, madde baðýmlýlýðý ise yasal kontrole raðmen artýþ eðilimindedir. Sigara 9,6 Ýlkokul Ortaokul Lise Üniversite 25,4 Anne Baba Þekil 4 : Öðrencilerin Ailelerinin Eðitim Düzeyleri ,28 2,22 7,22 42,84 Spor Güzel Sanatlar TV, Radyo Tiyatro, Sinema 66,43 Kitap, Gazete 8,43 Diðer Þekil 5 : SDÜ Öðrencilerinin Sosyokültürel Faaliyetlere Katýlýmý Tablo 5 : Öðrencilerin Derslerinde Baþarýlarý Baþarý Düzeyi Sayý % Çok Ýyi Ýyi Orta Zayýf Çok Zayýf Toplam ,73 39,15 39,44 9,1 3,66 Çok iyi Ýyi Orta Zayýf Çok Zayýf Þekil 6 : SDÜ Öðrencilerinin Derslerindeki Baþarýlarý içme yaþý ilköðretimin 5. sýnýflarýna kadar indiði bildirilmektedir. Sigara baðýmlýlarýnýn 1/4 ü yalnýzca sigara nedeniyle 65 yaþýna varmadan ölmektedir. Türkiye'de yýlda 35 bin kiþi sýrf bu yüzden ölmektedir. Sigaradan ölümler bu asrýn ilk çeyreðinde 1 bini bulacaðý tahmin edilmektedir (9). ABD'de 199 yýlýnda sigaraya baðlý ölümler tüm ölümlerin beþte biri olup, özellikle kardiyovasküler hastalýðýndan ve her yýl 53. kiþi de pasif içicilikten ölmektedir (18). Horasan, Elazýð da ortaokul son sýnýf erkek öðrencilerinin %11.5, kýz öðrencilerinin %1.9 oranýnda sigara içtiði ve yaþlarý ilerledikçe sigara içmenin artýþ gösterdiðini (19), Sezer, Ankara'da ortaokul son sýnýf öðrencilerinin %5.17, lise ve dengi okullarýn son sýnýf öðrencilerinin %24 oranlarýnda (2), Öztürk, Isparta'da ortaokul öðrencilerinin %5.1, lise öðrencilerinin %24 oranýnda sigara içtiðini ve bunun %2.5'i erkeklerde, %6.8'i kýzlarda bulduðunu, sýnýflar ilerledikçe artarak son sýnýflarda %42.1 oranýna ulaþtýðýný bildirilmektedir (21) Erci, Erzurum'daki lise öðrencilerinin %18.8 inin sigara, %7.7 sinin alkol, %6.9 nun uhu kullandýklarýný ve bunun nedeninin aile ve yakýnlarýnýn %35 oranda etkilediðini (12), Bilir, Hacettepe Üniversitesinin çeþitli fakülte ve yüksekokullarýndaki 3. sýnýf öðrencilerinden erkeklerin %41.5, kýzlarýn %29.1 oranýnda sigara içtiði, erkeklerin %52.4 nün, kýzlarýn %32.8 nin içki kullandýklarý ve erkeklerin %48 inin, kýzlarýn %62.7 sinin ilaç aldýklarýný (22), Turgut Özal Týp Merkezinde çalýþan hekimlerin %45.9, hemþirelerin %4.3 ve týp öðrencilerinin sigara içme alýþkanlýðýnýn %39 oranlarýnda olduðu ve bunun sýnýflar ilerledikçe artýðý bildirilmektedir (23). Herken, Konya il merkezindeki ortaokul, lise yüksekokul ve çýraklýk eðitimindeki yaþ öðrencilerinde ortalama %16.6, ortaokulda %6.4, lisede %17.9 ve yüksekokulda %26.9 oranýnda sigara içtiðini bunu ailenin gelir düzeyi, eðitimi, iþi ve demografik özelliklerinin istatistiksel olarak etkilemediðini ancak, babasý otoriter olanlarýn daha çok sigara içmede

5 Orak, SDÜ. öðrencilerinin sigara, alkol vb. alýþkanlýklarý 5 etkili olduðunu bildirmiþtir (24). Öztanrýöver, deneklerin %35.5'inin ev içi ve yakýnlarýnýn alkol ve sigara içtiðini fakat, bunun sosyoekonomik düzeyle ilgisinin olmadýðýný bildirmiþtir (25) verilerine göre ABD'de sigara içme prevalansý %25.7, yaþ grubunda en yüksek olduðunu (26). Ýngiltere'deki 7 týp fakültesi öðrencilerinden %48 oranýnda erkekler, %38 oranýnda kýzlarýn sigara içtiði, yüksek oranda alkol alanlarýn %12 si erkek, %7 sinin kýz olup yasa dýþý ilaç kullanma oranýnýn %36 olduðu bildirilmiþtir(27). Leeds Üniversitesi Týp öðrencilerinden %86'nýn alkol kullandýðý, yasa dýþý ilaç kullanýmý erkeklerde %28.3, kýzlarda %35.6 olup en çok kullanýlan ilacýn cannabis olduðu bildirilmiþtir (28). Newcastle týp fakültesinin 2. sýnýfýnda alkol kullanýmý %25.5, cannabis ilaç kullanýmý %49.2, diðer ilaçlarýn kullaným oraný %2.9 dur (29). Ýngiltere'deki diþ hekimliði öðrencilerinin 2. sýnýfta alkol kullanýmý %47 iken son sýnýfta %25, týp fakültesi öðrencilerinde bu durum %33 ve %43 oranlarýnda olup, yasa dýþý ilaç kullanýmý diþ hekimliði 2. Sýnýfýnda %47, son sýnýfýnda %54 olduðu bildirilmiþtir (3). Ýngiltere'deki bir diþ hekimliði fakültesi öðrencilerinde alkol kullanýmý erkeklerde %63, kýzlarda %42 ve cannabis kullanma oranýnýn %55 olduðu bildirilmiþtir (31). Taiwan'da yaþ orta-lise-yüksekokul öðrencilerinde sigara içilmesi %15.4, alkol kullanýmý %16.7 ve yasadýþý madde kullanýmýnýn %1.5 olduðunu bildirirken sigaraya baþlama yaþýnýn 12 yaþ, alkol kullanýmýnýn kýzlarda daha fazla olduðunu vurgulanmýþtýr (32). Ýngiltere'deki üniversite öðrencilerinin %11'i alkol içmediði, içenlerin de %61'i erkek, %48'i kýzlarýn olduðu bildirilmiþtir. Cannabis kullanma erkeklerde %6, kýzlarda %55 ve diðer yasadýþý ilaç kullanýmý %33 olduðu bildirilmiþtir (33). Avustralya'daki öðrencilerde sigara kullanýmý 17 yaþ erkeklerde %51, kýzlarda %46 dýr (34). Bumin, gençlik döneminin morbidite ve mortalite sorunlarýný dile getirirken baþta alkol olmak üzere psikoaktif maddeler de ölüm nedenleri içinde olduðunu bildirmiþtir (35). Çalýþmamýzda Süleyman Demirel Üniversitesi öðrencilerinde %48 olarak bulunan sigara içme oranýnýn ülkemiz orta ve lise dönemi öðrencilerinden ve Taiwan 'daki öðrencilerin oranlarýndan yüksek ise de genelde diðer yurt içi ve yurt dýþý benzer çalýþmalarda bildirilen oranlar düzeyinde bulunuþu ileride doðacak saðlýk sorunlarý açýsýndan önemlidir. Çalýþma grubumuzda %15. oranýnda alkol kullanýmý yurt içi ve batý ülkelerinde bildirilen deðerlerden düþük bulunmasýna raðmen, SDÜ öðrencilerinde de alkol kullanma konusu dikkat çekici düzeydedir. Diðer alýþkanlýklar olarak bulunan %23.7 oraný sadece madde baðýmlýlýðý anlamýna gelmediðinden tartýþýlamamýþtýr. Ancak, bu konuda bariz bir çalýþmaya gereksinim vardýr. Öðrencilerin kahvehane alýþkanlýðý her ne kadar %12.7 oranýnda ise de bununla ilgili bir çalýþmaya rastlanamadýðý için yorumlanamamýþtýr. Çalýþmamýzda; %7.2 oraný ile en fazla radyo-televizyon izleme, kitap-gazete okuma %66.4, tiyatro-sinema izleme %42.8, spor yapma %42.28, güzel sanatlarla ilgilenme %2.2 ve diðer uðraþýlar %8.4 oranlarýnda bulunmasý nedeniyle arzu edilen düzeylerde olmadýðý anlaþýlmaktadýr. Öðrencilerin sosyokültürel etkinliklere katýlýp katýlmamalarý ile derslerinde baþarýlý olma iliþkisi anlamlý derecede farklý bulunmasý deðerlendirilebilir. Bu durum, Çam'ýn bildirdiði öðrencilerin bir sanat ve/veya sporla uðraþmalarý sonucunda benlik saygýlarýnýn arttýðý bilgisi ile örtüþmektedir (36). Ki-Kare testine göre; öðrencilerin kötü alýþkanlýklarý ile babalarýnýn eðitim düzeyleri ile iliþkisi anlamsýz iken, annelerinin eðitim düzeyleri arasýnda iliþkinin anlamlý bulunuþu dikkat çekicidir. Bununla beraber öðrencilerin aylýk gelirleri ile kötü alýþkanlýklarýnýn iliþkisi anlamlý oluþu su götürür ise de kaynaklarda, öðrencilerin ailelerinin sosyoekonomik kültürel özelliklerinin rolü olmadýðý bilgisi ile tam örtüþmemesi ortam koþullarýna baðlý olsa gerekir. Ailelerin

6 6 Orak, SDÜ. öðrencilerinin sigara, alkol vb. alýþkanlýklarý eðitim düzeyleri ile öðrencilerin baþarýlarý arsýndaki iliþki anlamsýz olmasý doðal kabul edilebilir. Kaynaklarda bu yönde bulgu olmadýðýndan yorumlanamadý. Sonuç SDÜ öðrencilerinin %51. oranýnda Isparta'dan daha geliþkin illerden geldikleri, anne-babalarýnýn lise ve üniversite mezunu yönünden Isparta ve Türkiye ortalamasýndan daha yüksek oluþu dikkat çekicidir (16,17). Saðlýða zararlý olan alýþkanlýklara önemli oranda kapýlmalarý yaný sýra kendilerini geliþtirecek güzel sanatlara ilgileri düþük oranda ve kitap-gazete okumalarý orta düzeydedir. Öðrencilerin baþarýlarýnýn toplamý %87.4 oranda ise de, önemli orandaki baþarýsýzlýklarý yadsýnamaz. Bulgular bize çoðunluðu geliþmiþ illerden gelen öðrencilerin Süleyman Demirel Üniversitesini bölgelerindeki üniversitelere alternatif olarak tercih ettikleri anlaþýlmaktadýr. Baþarýlarýný artýrmak için öðrencilerin zararlý alýþkanlýklardan korunmalarý ve boþ zamanlarýný güzel sanatlarla ve sporla uðraþmalarý yönünde özendirici tedbirlerin alýnmasý gerektiðini ortaya çýkarmaktadýr. Kaynaklar 1. Anonim. Türkiye Nüfus ve Saðlýk Araþtýrmasý Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü, Ankara 1999; Karataþ Ý. Gençlerin Önemli Saðlýk Sorunlarý. Ed: Öztürk Y. Gençlerin Saðlýk Sorunlarý 5-7 Mayýs III. Halk Saðlýðý Günleri Kongresi 1993; Devlet Ýstatistik Enstitüsü, Ankara 21; Yörükoðlu A. Gençlik Çaðý, Ruh Saðlýðý Eðitimi ve Ruhsal Sorunlarý, Türkiye Ýþ Bankasý Kültür Yayýnlarý Tisa Matbaasý, Ankara 1985; Bertan M., Güler Ç., Pekcan H. Adölesans (Delikanlýlýk) Saðlýðý, Halk Saðlýðý - Temel Bilgiler. Ankara 1995; Erefe Ý., Kocaman G., Bayýk A., Bahar Z., Aydemir G. Adölesan "Ergenlik" Dönemi Saðlýk, Halk Saðlýðý Hemþireliði. Ege Üniversitesi Matbaasý Ýzmir 1989; Dirican R., Bilgel N. Gençlerin Saðlýk Sorunlarý. Halk Saðlýðý (Toplum Hekimliði) 2. Baský, Uludað Üniversitesi Bursa 1993; Selçuk ZT. Yalancý Dost, Sinsi Düþman Sigara. Actual Medicine; Ocak 21; Anonim. Sigaranýn Bedeli (31 Mayýs Dünya Sigarasýz Günü nedeniyle Sigara ve saðlýk Ulusal Komitesinin Düzenlediði basýn Toplantýsý Metni 3 Mayýs 1995) Saðlýk Ýçin Sigara Alarmý 1995;2(1): Gürçaðan A., Kadý H., Özkan., Özçelik F., Kurum T., Altun A. Kronik Sigara Ýçenlerde Sol Ventrikül Sistolik Fonksiyonlarý. Trakya Üniversitesi Týp Fak. Derg (1,2,3);12: Sezer RE. (Editör). Sigara Alarmý, Pasif Ýçicilik - Çevredeki Sigara Dumaný ve Saðlýk. Saðlýk Ýçin Sigara Alarmý Dergisi Özel Ek. 1992; Erci B. Lise Öðrencilerinde Madde Baðýmlýlýðý ve Etkileyen Ailesel Faktörler Haziran 1999 VII. Ulusal Hemþirelik Kongresi Bildiri Özet Kitabý, Erzurum 1999; Evlice Y.E., Özpoyraz N., Ünal M. Alkol Baðýmlýlarýnda Serum Magnezyum Düzeyleri. Ç.Ü. Týp Fak. Derg. Adana 1993;18 (2): Öztanrýöver S.G., Tamam L., Demirhindi H., Evlice Y., Aslan A. Lise Öðrencileri Arasýnda Madde Kullanýmý. http.// lokman.cu.edu.tr/psychiatry/eðitim/mak/lisemad. htm. 15. Sümbülloðlu K., Sümbüloðlu V. Biyoistatistik. 7. Baský, Hatiboðlu Yayýnevi, Ankara 1997; Ýllerin Sosyo-Ekonomik Geliþmiþlik Sýralamasý Araþtýrmasý, Devlet Planlama Teþkilatý. Ankara, 6. Baský;1996; Ekonomik ve Sosyal Göstergeler (Isparta). Devlet Ýstatistik Enstitüsü. Ankara; 1997; Bartecchi C.E., Mac Kenzie T.D., Schrier R.W. The Human Costs of Tobacco Use (First of two ports). N. England J.Med1994;33: Horasan E., Sezer R.E. Ortaokul Son Sýnýf Öðrencilerinde Sigara Kullaným Prevalansý. Saðlýk Ýçin Sigara Alarmý 1995;2(1): Sezer RE. Ankara'da Ortaöðretim Düzeyinde Sigara Ýçme Alýþkanlýðý Sorunu. TAG ; Öztürk M., Þahin Ü., Aslankoç R., Çakmak A. Isparta'da Ortaöðretimde Okuyan Öðrencilerin Sigara Ýçme Durumu Mayýs Uluslararasý Katýlýmlý Sigara ve Saðlýk Ulusal Kongresi Özet Kitabý Ýstanbul 1999; 21. Poster 22. Bilir Þ. Hacettepe Üniversitesi Öðrencilerinin Sigara- Alkol-Ýlaç Alma ve Baðýmlýlýk Yapan Maddeleri Kullanma Alýþkanlýðýnýn Araþtýrýlmasý. Sað. Bakan. Saðlýk Dergisi 1993; 65(1): Güreþ G., Pehlivan E., Eðri M. Turgut Özal Týp Merkezi Hekim, Hemþire ve Týp Öðrencilerinde Sigara Ýçme Sýklýðý. T. Ö. Týp Mer. Dergisi 1997; 4(4): Herken H., Özhan Ý., Kaya N., Turan M., Aþkýn R. Gençlerdeki Sigara Kullanýmýnda Anne Baba Tutumunun ve Sosyo-Kültürel Düzeyin Etkisi. Genel Týp Der. 1997; 7 (4): Öztanrýöver G. S., Tamam L., Demirhindi H., Evlice Y. E., Aslý A Özbay G. Sigaranýn Arterioskleratik Kardiyovasküler Hastalýklar Üzerine Etkisi. T.Ü. Týp Fak. Dergisi1995; 12 (1,2,3): Webb E., Ashton CH., Kelly P., Kamah F. An Update On British Medical Students Lifestyle. Med. Educ. 1998; 32 (3): Pickard M., Bates L., Doriaen M., Greinq H., Saint D. Alcohol and Druq Use in Second-Year Medical Students at the University of Leeds. Med. Educ. 2; 34 (2): 148-5

7 Orak, SDÜ. öðrencilerinin sigara, alkol vb. alýþkanlýklarý Ashton CH., Kamali F. Peronality, Lifestyles Alcohol and Druq Cunsumption in a Sample of British Medical Students. Med. Educ. 1995; 29 (3): Newbury- Birch D., Lowary RJ., Kamali F. The Changing Patterns of Driking, Ýllicit Druq Use, Stress, Anxiety and Depression in Dental Students in a UK Dental School: A Longitudinal Study. Dent J. 22; 192 (11): Underwood B., Fox K. A Survey of Alcohol and Druq Use Amonq UK Based Dental Undergraduates. Br. Dent. J. 2; 189 (6): Chou P., Liou MY., Lai MY., Hsiao ML., Chang HJ. Time Trend of Substance Use Among Adolescent Students in Taiwan J. Formos Med Assoc. 1999; 98 (12): Webb E., Ashton CH., Kelly P., Kamali F. Alcohol and Druq Use in UK University Students. Lancet 1996; 348 (932): Hill DJ., White VM., Williams RM., Gardner GJ. Tobacco and Alcohol Use Among Australian Secondary School Students in 199. Mwed. J. Aust. 1993; 158 (4): Bumin MA. Gençlik Döneminin Morbidite ve Mortalite Sorunlarý 5-7 Mayýs 1993 III. Halk Saðlýðý Günleri Kongresi Kayseri 1993; Çam O., Khorshid L., Altuð S. Öðrencilerin Çalýþma Davranýþý, Sýnav Kaygýsý ve Benlik Saygýsýnýn Baþarý Düzeyine Etkisinin Ýncelenmesi. E.Ü.HYO Dergisi. 1998; 14 (3): ,