T.C. ULA!TIRMA BAKANLI"I DEM#RYOLLAR L#MANLAR VE HAVA MEYDANLARI #N!AATI GENEL MÜDÜRLÜ"Ü ULA!TIRMA KIYI YAPILARI MASTER PLAN ÇALI!MASI 2.

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "T.C. ULA!TIRMA BAKANLI"I DEM#RYOLLAR L#MANLAR VE HAVA MEYDANLARI #N!AATI GENEL MÜDÜRLÜ"Ü ULA!TIRMA KIYI YAPILARI MASTER PLAN ÇALI!MASI 2."

Transkript

1 T.C. ULA!TIRMA BAKANLI"I DEM#RYOLLAR L#MANLAR VE HAVA MEYDANLARI #N!AATI GENEL MÜDÜRLÜ"Ü ULA!TIRMA KIYI YAPILARI MASTER PLAN ÇALI!MASI 2. ARA RAPOR ULUSLARARASI A.!. & BELDE PROJE VE DANI!MANLIK T#C. LTD.!T#. ORTAK G#R#!#M# A$ustos 2009

2 #Ç#NDEK#LER G#R#!...1! Amaç... 1! Yöntem... 1! C. #HT#YAÇ DUYULAN KAPAS#TELER#N KAR!ILANMASINA YÖNEL#K MEVCUT TES#SLER#N GEL#!T#R#LMES# VE/VEYA YEN# TES#SLER#N PLANLANMASI...3! C.1. Talep Tahmin Metodolojisi...3! C.1.1. Türkiye Limanları Yük Elleçleme Kapasiteleri... 15! C.2: Türkiye Limanlarının 2030 Yılı "tibariyle Yük Trafi#i Tahminleri...22! C.2.1. Türkiye de Konteyner Elleçleme Tahmini ve Kapasite Analizi... 22! C.2.2. Türkiye Genel Kargo ve Dökme Yük Miktarının Tahmini ve Kapasite Analizi... 30! C.2.3. Türkiye Sıvı Kimyasal Yük Elleçlemesinin Tahmini ve Kapasite Analizi... 30! C.2.4. Türkiye de Tekerlekli Araç Elleçlemesinin Tahmini ve Kapasite Analizi... 31! C.3. Türkiye Limanlarına Yönelik 2030 Yılı "tibariyle Bölgesel Yük Talep Tahminleri...34! C.3.1. Konteyner Yükünün Bölgesel Tahmini ve Kapasite Analizi... 35! C.3.2. Genel ve Dökme Yükünün Bölgesel Tahmini ve Kapasite Analizi... 39! C.3.3. Sıvı Dökme Yükünün Bölgesel Tahmini ve Kapasite Analizi... 43! C.3.4. Tekerlekli Yükün Bölgesel Tahmini ve Kapasite Analizi... 47! C.4: Do#al Deniz Alanlarında Fiziksel Ta!ıma Kapasitesinin De#erlendirilmesi, Az Hassas, Hassas ve Özel Çevre Koruma Alanları...54! C.5: Ülkesel ve Bölgesel Bazda Yeni Yatırım "htiyacı...57! C.6: 2. Ara Rapor Kapsamına Ek Olarak Süren Çalı!malar...59!

3 TABLOLAR Tablo C.1: Gerçekle!tirilen Önemli Projelerde Kullanılan Tahmin Yöntemleri... 9! Tablo C.2: Türkiye deki Limanların Yük Cinslerine Göre Elleçleme Kapasiteleri... 16! Tablo C.3: Yıllar "tibariyle Bölgeler Bazında Yapılan Yükleme Bo!altma Bilgileri (Denizcilik Müste!arlı#ı 2008)... 17! Tablo C.4: Limanlarımızda gerçekle!en konteyner elleçlemesi ( ) (Denizcilik Müste!arlı#ı 2008)... 19! Tablo C.5: Yıllar "tibariyle Limanlardan Yapılan "hracat Miktarları (Denizcilik Müste!arlı#ı 2008)... 19! Tablo C.6: Yıllar "tibariyle Limanlardan Yapılan "hracat Miktarlarındaki De#i!im (Denizcilik Müste!arlı#ı 2008)... 20! Tablo C.7: Yıllar "tibariyle Limanlardan Yapılan "thalat Miktarları (Denizcilik Müste!arlı#ı 2008)... 20! Tablo C.8: Yıllar "tibariyle Limanlardan Yapılan "thalat Miktarlarındaki De#i!im % (Denizcilik Müste!arlı#ı 2008)... 20! Tablo C.9: Yıllar "tibariyle Limanlardan Yapılan Kabotaj Miktarları (Denizcilik Müste!arlı#ı 2008)... 20! Tablo C.10: Yıllar "tibariyle Limanlardan Yapılan Kabotaj Miktarlarındaki De#i!im % (Denizcilik Müste!arlı#ı 2008)... 21! Tablo C.11: Toplam Elleçleme ( "hracat+"thalat+kabotaj+transit) Miktarları (Denizcilik Müste!arlı#ı 2008)... 21! Tablo C.12: Toplam Elleçleme ("hracat+"thalat+kabotaj+transit) De#i!im Oranları (Denizcilik Müste!arlı#ı 2008)... 21! Tablo C.13: Konteyner Elleçleyen Türkiye Limanlarının Toplam Yük Tahmini (Aktarma dahil- TEU)... 22! Tablo C.14: Tüm Yükler, Karadeniz deki Mevcut Durum... 23! Tablo C.15: Tüm Yükler, Akdeniz Mevcut Durum... 23! Tablo C.16: Aktarma yük oranları... 24! Tablo C.17: Aktarma Yük Trafi#i Hesaplamalarına Esas Te!kil Eden Ba#ımsız De#i!kenlerin De#i!im Oranı... 26! Tablo C.18: Akdeniz ve Karadeniz için Hesaplanan Aktarma Yük Trafi#i (TEU)... 26! Tablo C.19: Türkiye de Elleçlenen Aktarma Konteynerin Geli!imi... 27! Tablo C.20: Türkiye de Elleçlenen Aktarma Konteynerin Bölgesel Payları (%)... 27! Tablo C.21: Konteyner Elleçleyen Akdeniz deki Türkiye Limanlarının Toplam Aktarma Konteyner Tahmini (TEU)... 28! Tablo C.22: Konteyner Elleçleyen Ege Denizi ndeki Türkiye Limanlarının Toplam Aktarma Konteyner Tahmini (TEU)... 28!

4 Tablo C.23: Konteyner Elleçleyen Marmara Denizi ndeki Türkiye Limanlarının Toplam Aktarma Konteyner Tahmini (TEU)... 28! Tablo C.24: Karadeniz deki Önemli Konteyner Limanlarının Konteyner Elleçleme Rakamları (TEU)... 29! Tablo C.25: Karadeniz Konteyner Elleçleme Tahmini ve Türkiye "çin Pay Senaryoları (TEU)... 29! Tablo C.26: Türkiye de Genel ve Dökme Yük Tahmini (Ton)... 30! Tablo C.27: Sıvı Kimyasal Yük Elleçleyen Türkiye Limanlarının Toplam Yük Tahmini (Ton) 31! Tablo C.28: Harici RO-RO Tahmini (Adet)... 32! Tablo C.29: Dahili RO-RO Tahmini (Adet)... 32! Tablo C.30: Harici Otomobil Tahmini (Adet)... 33! Tablo C.31: Limanların Yük Cinslerine Göre Bölgesel Yük Kapasiteleri... 34! Tablo C.32: Marmara Bölgesinde Elleçlenecek Yerel Konteynerin Tahmini (TEU)... 35! Tablo C.33: Marmara Bölgesinde, Aktarma Dahil, Toplam Konteyner Tahmini (TEU)... 35! Tablo C.34: Ege Bölgesinde Elleçlenecek Yerel Konteynerin Tahmini (TEU)... 36! Tablo C.35: Ege Bölgesinde Elleçlenecek, Aktarma Dahil, Toplam Konteynerin Tahmini (TEU)... 36! Tablo C.36: Akdeniz Bölgesinde Elleçlenecek Yerel ve Kara Transit Konteynerin Tahmini (TEU)... 37! Tablo C.37:Akdeniz Bölgesinde Elleçlenecek, Aktarma Dahil, Toplam Konteynerin Tahmini (TEU)... 37! Tablo C.38: Karadeniz Bölgesinde Elleçlenecek Konteynerin Tahmini (TEU)... 38! Tablo C.39: Marmara Bölgesinde Elleçlenecek Genel ve Dökme Yükün Tahmini (Ton)... 39! Tablo C.40: Ege Bölgesinde Elleçlenecek Genel ve Dökme Yükün Tahmini (Ton)... 40! Tablo C.41: Akdeniz Bölgesinde Elleçlenecek Genel ve Dökme Yükün Tahmini (Ton)... 41! Tablo C.42: Karadeniz Bölgesinde Elleçlenecek Genel ve Dökme Yükün Tahmini (Ton)... 42! Tablo C.43: Marmara Bölgesinde Elleçlenecek Sıvı Yükün Tahmini (Ton)... 43! Tablo C.44: Ege Bölgesinde Elleçlenecek Sıvı Yükün Tahmini (Ton)... 44! Tablo C.45: Akdeniz Bölgesinde Elleçlenecek Sıvı Yükün Tahmini (Ton)... 45! Tablo C.46: Karadeniz Bölgesinde Elleçlenecek Sıvı Yükün Tahmini (Ton)... 46! Tablo C.47: Marmara Bölgesinde Elleçlenecek Harici Ro-Ro Yükünün Tahmini (Adet)... 47! Tablo C.48: Ege Bölgesinde Yılları Arasında Elleçlenecek Harici Ro-Ro Yükünün Tahmini (Adet)... 48! Tablo C.49: Akdeniz Bölgesinde Elleçlenecek Harici Ro-Ro Yükünün Tahmini (Adet)... 49! Tablo C.50: Karadeniz Bölgesinde Elleçlenecek Harici Ro-Ro Yükünün Tahmini (Adet)... 50! Tablo C.51: Marmara Bölgesinde Elleçlenecek Dahili Ro-Ro Yükünün Tahmini (Adet)... 51!

5 Tablo C.52: Marmara Bölgesinde Elleçlenecek Otomobilin Tahmini (Adet)... 52! Tablo C.53: Ege Bölgesinde Elleçlenecek Otomobilin Tahmini (Adet)... 53! Tablo C.54: Türkiye deki Tüm Limanlar ve Yük Tiplerine "li!kin Talep Tahmini ve Kapasite Analizi... 57! GRAF#KLER Grafik C.1: Konteyner Elleçleyen Türkiye Limanlarının Yıllarına Ait Toplam Yük Tahmini Grafi#i (TEU)... 22! Grafik C.2: Dünya Deniz Ticaretinin Geli!imi... 24! Grafik C.3: Dünya Konteyner Liman Trafi#i nin Geli!imi... 25! Grafik C.4: Dünya Konteyner Trafi#i nin Geli!imi... 25! Grafik C.5: Avrupa Birli#i Ülkelerinin Toplam GDP Geli!imi... 25! Grafik C.6: Akdeniz ve Karadeniz için hesaplanan aktarma yük trafi#i... 27! Grafik C.7: Türkiye de Yıllarında Elleçlenecek Genel ve Dökme Yük Tahmini Grafi#i... 30! Grafik C.8: Sıvı Kimyasal Yük Elleçleyen Türkiye Limanlarının Yılarına Ait Toplam Yük Tahmini Grafi#i... 31! Grafik C.9: Harici RO-RO Yük Elleçlemesinin Tahmini Grafi#i (Adet)... 32! Grafik C.10: Dahili RO-RO Yük Elleçlemesinin Tahmini Grafi#i (Adet)... 33! Grafik C.11: Harici Otomobil Yük Elleçlemesinin Tahmini Grafi#i (Adet)... 33! Grafik C.12: Marmara Bölgesinde Aktarma Dâhil Konteynerin Tahmini Grafi#i (TEU)... 35! Grafik C.13: Ege Bölgesinde Aktarma Dahil Elleçlenecek Konteynerin Tahmini Grafi#i (TEU)... 36! Grafik C.14: Akdeniz Bölgesinde Yılları Arasında Elleçlenecek, Aktarma Dahil, Toplam Konteynerin Tahmini Grafi#i (TEU)... 37! Grafik C.15: Karadeniz Bölgesinde Yılları Arasında Elleçlenecek Konteynerin Tahmini Grafi#i (TEU)... 38! Grafik C.16: Marmara Bölgesinde Yılları Arasında Elleçlenecek Genel ve Dökme Yükün Tahmini Grafi#i (Ton)... 39! Grafik C.17: Ege Bölgesinde Yılları Arasında Elleçlenecek Genel ve Dökme Yükün Tahmini Grafi#i (Ton)... 40! Grafik C.18: Akdeniz Bölgesinde Yılları Arasında Elleçlenecek Genel ve Dökme Yükün Tahmini Grafi#i (Ton)... 41! Grafik C.19: Karadeniz Bölgesinde Yılları Arasında Elleçlenecek Genel ve Dökme Yükün Tahmini Grafi#i (Ton)... 42! Grafik C.20: Marmara Bölgesinde Yılları Arasında Elleçlenecek Sıvı Yükün Tahmini Grafi#i (Ton)... 43!

6 Grafik C.21: Ege Bölgesinde Yılları Arasında Elleçlenecek Sıvı Yükün Tahmini Grafi#i (Ton)... 44! Grafik C.22: Akdeniz Bölgesinde Yılları Arasında Elleçlenecek Sıvı Yükün Tahmini Grafi#i (Ton)... 45! Grafik C.23: Karadeniz Bölgesinde Yılları Arasında Elleçlenecek Sıvı Yükün Tahmini Grafi#i (Ton)... 46! Grafik C.24: Marmara Bölgesinde Yılları Arasında Elleçlenecek Harici Ro-Ro Yükünün Tahmini Grafi#i (Adet)... 47! Grafik C.25: Ege Bölgesinde Yılları Arasında Elleçlenecek Harici Ro-Ro Yükünün Tahmini Grafi#i (Adet)... 48! Grafik C.26: Akdeniz Bölgesinde Yılları Arasında Elleçlenecek Harici Ro-Ro Yükünün Yükün Tahmini Grafi#i (Adet)... 49! Grafik C.27: Karadeniz Bölgesinde Yılları Arasında Elleçlenecek Harici Ro-Ro Yükünün Tahmini Grafi#i (Adet)... 50! Grafik C.28: Marmara Bölgesinde Yılları Arasında Elleçlenecek Dahili Ro-Ro Yükünün Tahmini Grafi#i (Adet)... 51! Grafik C.29: Marmara Bölgesinde Yılları Arasında Elleçlenecek Otomobilin Tahmini Grafi#i (Adet)... 52! Grafik C.30: Ege Bölgesinde Yılları Arasında Elleçlenecek Otomobilin Tahmini Grafi#i (Adet)... 53!!EK#LLER $ekil C.1: Türkiye Geneli Yük Talep Tahmin Modeli... 12! $ekil C.2: Bölgeler Bazında Yük Talep Tahmin Modeli... 13! $ekil C.3: Yükler Bazında Limanlarımızda Elleçlenecek Yük Talep tahmini... 14! $ekil C.4: Kentsel Atıksu De!arjı Bakımından Az Hassas ve Hassas Kıyı, Koy ve Körfezle 56!

7 G#R#! Türkiye nin uluslararası ölçekte jeopolitik, sosyo ekonomik özellikleri ile yurtiçi dinamikleri ı!ı#ında 2030 yılı itibariyle geli!mekte olan ticaret, enerji, imalat, sanayi, tarım sektörlerini ihtiyacı nedeniyle yük tahminlerinin yapılması, mevcut deniz ula!ım tesislerinin envanteri ve bu tesislerin geli!me kapasiteleri dikkate alınarak talebin mevcut kapasiteyi zorladı#ı ve üzerine çıktı#ı a!amalarda uluslararası, ülkesel ve bölgesel bazda ihtiyaç olabilecek tevsiat veya yeni tesis ihtiyacını zamana ba#lı olarak belirlenmesi ve ihtiyac duyulan verimlili#e ula!mak amacıyla i!letmecilik, idari ve hukuki düzenlemelere ait de#erlendirmelerin yapılması Master plan çalı!malarının kapsamını olu!turmaktadır. Bu çalı!ma amaç ve yöntem tanımları ile irdelenecektir. Amaç Bu çalı!ma ile Dünya ve Türkiye'deki deniz ticaretinin mevcut durumunun, geli!me ve e#ilimlerin ı!ı#ı altında saptanması, uluslararası ve ulusal deniz yolları eksenlerinin belirlenmesi, ulusal ula!tırma kıyı yapılarının mevcut durumlarının ve konuya ili!kin önceden yapılan master planların de#erlendirilmesi, tüm bunların ı!ı#ında sorunların ortaya konulması ve bunlara bütüncül çözüm önerilerinin geli!tirilmesi amaçlanmaktadir. Yöntem Ula!tırma Kıyı Yapıları Master Planı ilke olarak, bu i!e ili!kin Özel Teknik $artnamede ("! Tanımı) sözü edilen sıralama ve süreçlere uygun olarak elde edilecektir. Bununla birlikte, bazı a!amalarda ve teknik konularda ek ayrıntı ve süreçlere de girilecektir. Bunlar a!a#ıda özetlenmi!tir. Çalı!manın #lk A%aması nı, Mevcut Durumun De$erlendirmesi olu!turmaktadır. Bu ba#lamda önce; verinin toplanması, depolanması ve de#erlendirmesi tamamlanacak, kısaca Veri Tabanı te!kil edilmi! ve edilmektedir. Bu a!amada ayrıca, daha önce yapılan üretilen master planların de#erlendirilmesi de yapılmı!tır Bir alt-a!ama olarak; günümüz ta!ımacılık sistemleri hakkında de#erlendirmeler yapılmıı!tır. Bir di#er alt-a!ama ise; ta!ımacılık, deniz ta!ımacılı#ı ve ula!tırma kıyı yapılarına ili!kin konjoktürel geli!me ve e#ilimlerin tesbitidir. Bu de#erlendirmeler uluslar arası ve ulusal düzeylerde yapılacaktır. "kinci A%ama, #htiyaç Duyulan Kapasitelerin kar%ılanmasına Yönelik Olarak Mevcut Tesislerin Geli%tirilmesi ve/veya Yeni Tesislerin Planlaması olarak tanımlanmı%tır. Bu a!amada ku!kusuz talep tahmin modelinin kurulması ve i!letilmesi, Limanlara olan talebin 2030 yılı perspektifinde saptanmasıdır. Bu a!amada da; Alt-a!amalar bulunmaktadır. Bunların ilki; ülkesel ve bölgesel bazda yatırım gereksinmelerinin, mevcut kapasitlerin de gözetilmesi ile saptanması ve yenilerinin mekan ve zaman gösterilerek planlanmasıdır. Bunu takibeden çalı!ma; liman geri alanlarındaki di#er ta!ıma türleri itibarı ile entegrasyon olanaklarının ara!tırlmasıdır. Master Plan nihayet, yasal ve yönetsel düzenleme önerileri sonuçlandırılacaktır. Görüldü#ü gibi Master Plan farklı ve ardı!ık a!amalardan olu!an; geleneksel planlama sürecinin ya!anması ile elde edilecektir. Plan; durum ve sorun tesbiti ba#lamında Analiz ve 1

8 Sentez çalı!malarını, gelece#in kurgulanması ba#lamında da; Sayısal Tahminler, Alınması Gerekli Fiziki ve Mali Önlemler ve Yatırımlar ve nihayet Yasal ve Yönetsel Düzenlemeler çalı!malarını içerecektir. Bu süreçte iki hususa önem verilecektir. Bunlardan ilki katılımcılıktır. Planlama Süreci boyunca ilkinde Güçlü-Zayıf Yönler, Tehdit ve Fırsatlar(GZFT) analizi yapılmak üzere Katılımcı Karar Toplantısı yapılmı!tır. Bunları Bölge Toplantılar izlemi!tir. "zmir ve "stanbul da bölge Toplantıları gerçekle!tirilmi!tir. Devam eden süreçte bölge toplatılarına deavm edilecektir. Ek olarak liman i!letmeleri ile yerinde görü!meler sürdürülmektedir. Di#eri ise olabildi#inde saydam olmaktır. Tüm geli!meler ve plan kararları tüm ortaklara duyurulacaktır. 2. Ara Rapor talep tahmini yöntemi ve 2030 yılı itibariyle yük tahminlerinin ülkesel ve bölgesel bazda yapılmasını kapsamaktadır. 2

9 C. #HT#YAÇ DUYULAN KAPAS#TELER#N KAR!ILANMASINA YÖNEL#K MEVCUT TES#SLER#N GEL#!T#R#LMES# VE/VEYA YEN# TES#SLER#N PLANLANMASI C.1. Talep Tahmin Metodolojisi Ula!tırma kıyı yapıları master plan çalı!masının en önemli a!aması yük talep tahminidir. Zira gelece#e ili!kin do#ru yatırım kararlarının alınması ancak do#ru bir talep tahmini ile mümkün olabilmektedir. Yük artı!ının tahmin edilenin altında kalması durumunda limanlarda atıl kapasite olu!makta, yatırımların boyutları gelecek yük hacmine göre projelendirildi#i için yatırım finansmanının geri dönü!ü sa#lanamamaktadır. Benzer!ekilde yük artı!ının tahmin edilenin üzerinde gerçekle!mesi durumunda, mevcut limanlarda sıkı!ıklık olu!makta, liman yatırımlarının uzun zaman alması nedeniyle, ihtiyacı kar!ılayacak yeni limanlar zamanında hizmete girememektedir. Ula!tırma sektörü dinamik bir sektördür. Tarımdan, turizme, madencilikten, sanayiye, enerjiden iç ve dı! ticarete kadar çok geni! bir yelpazedeki geli!melerden olumlu veya olumsuz etkilenmektedir. Bu nedenle gelece#e ili!kin yük talep tahmini çalı!malarında uzun yıllara dayanan geni! bir veri setine ihtiyaç duyulmaktadır. Ülkemizde ula!tırma sektörüne ait geçmi!e ili!kin uzun dönemleri kapsayan sa#lıklı veri bulunmamaktadır. Ayrıca ülke ekonomisindeki dalgalanmalar uzun vadeli tahminleri olumsuz etkilemektedir. Ekonomik istikrarsızlık farklı senaryoların çalı!ıldı#ı yük tahminlerinde iyimser ve kötümser tahminler arasındaki makası açmaktadır. Talep tahmin çalı!ması belli ko!ullar ve varsayımlar altında gelecekteki muhtemel yük hacminin belirlenmesidir. Bu açıdan talep tahmini de#erlendirildi#inde devlet tarafından verilen te!vikler, belli bölgelere yatırım önceli#i verilmesi, kom!u ülkelerdeki siyasi ve ekonomik geli!meler gibi önceden tahmin edilemeyen ve sayısalla!tıramayan verilerde bir bölgedeki yük hacmini etkileyecektir. Yasal, yönetimsel ve idaresel de#i!kenler bölgedeki yük hacmini ve mozai#ini do#rudan etkilemesine ra#men yük talep tahmininde kullanılması ula!ılacak sonuçlar açısından risklidir. Yinede olası de#i!imlerin yük hacmine etkisi de#erlendirilmelidir. Master plan çalı!masında temel girdi verileri olarak kabul edilen ve toplanması, de#erlendirilmesi, yorumlanması DPT, TÜ"K, Denizcilik Müste!arlı#ı, Hazine ve Dı! Ticaret Müste!arlı#ı vb. kamu kurumların sorumlulu#unda olan mevcut durum ve gelecek on yıllardaki sektörel ve iller bazındaki büyümeler, kapasite kullanımı, nüfus artı!ı, enerji tüketimi, GSMH gibi veriler ne kadar sa#lıklı ise master plan çalı!ması da o kadar sa#lıklı olacaktır. Talep tahmininin önemli bir a!amasını hinterlant analizi olu!turmaktadır. Talep tahmini bir liman için yapılabildi#i gibi, birçok limanı içine alan bir bölgeyi de kapsayabilmektedir. Dolayısı ile birbirine yakın limanların olu!turdu#u grup limanlar aynı hinterlanda hizmet 3

10 vermektedir. Tek bir limana gelecek yüklerin tahminlemesinde pazar ko!ulları, rekabet, kom!u limanların kapasitesi, hinterlant ile olan etkile!im gibi pek çok parametre önemli hale gelmektedir. Yine benzer!ekilde altyapı, üstyapı ve donanım özellikleri, tarife yapısı, hizmet kalitesi, gemi hatlarının liman ile olan ili!kisi gibi birçok de#i!ken limanlar arasındaki yükün payla!ımında ön plana çıkacaktır. Master plan çalı!masında bölgesel arz ve talep göz önüne alınmaktadır. Bu durumda limanlar ve yakın limanların olu!turdu#u grup limanların hinterlandın belirlenmesi talep tahmininin ilk a!amasıdır. Belirlenen hinterlanttaki ekonomik faaliyetler, ta!ınan ürünler, ürünlerin fiziksel!ekilleri zamanla de#i!ebilir. Ancak yinede temel yük tahmini hinterlanda ait tahminlemedir. Bir liman veya limanlar grubunun hinterlandı belirlerken, e!it ta!ıma bedelleri, e!it mesafe, e!it zaman, limanlar arası analiz ve di#er rekabetçi de#i!kenler dikkate alınır. Bu tür analiz için gerekli veriler ta!ınan yüklerin ba!langıç ve varı! noktaları; ihraç ve ithal istatistikleri; nakliyat ücretleri; nakliyat zamanları; di#er nakliyat zorunlulukları; direk ve endirek liman masrafları; rakip liman ve nakliyat güzergahların belirlenmesi; liman geri alanındaki de#i!ikliklerin veya dinamiklerin belirlenmesi; nüfus da#ılımı ve gelir da#ılımı, etnik ve kültürel de#i!kenler, büyüme oranı gibi toplum karakteristikleri; i!sizlik oranı; ki!i ba!ı gelir büyümesi; besleyici nakliyatın analizi (demiryolu, karayolu, ve bu sistemlerin kapasiteleri); teknolojik tahminler; gemi varı!larının tahminlenmesi ve kullanılacak veya kullanılaca#ı tahmin edilen gemi teknolojisi; hizmet edilen güzergahlar için fiyat tahminlenmesi; kargo akı!ı ve kapasitesi kullanılabilmektedir (Ernest, F.) Tahminleme teknikleri üç kategoriye ayrılır: zaman bazlı ve projeksiyonlar; modelleme ve simülasyon; ve niceliksel tahminleme. Trend analizi (e#illim, patern belirleme), ve olasılıksal tahminleme ilk kategoriye aittir ve gelece#i tahmin etmek için geçmi! verileri çe!itli istatistiksel araçları kullanırlar. Bu tür teknikler en sık kullanılanlardandır ve en kolay anla!ılan türdür. "kinci grubun içerisinde dinamik modelleme, çapraz - etki analizi, simülasyon projeksiyonları, girdi-çıktı analizi bulunur. Bunlar tahmin edilmesi istenen ortamı modelleme veya simüle etme ile tahmin ederler. Bir sistemin farklı elemanlarının genel etkisinin yanında, kendi aralarındaki etkileri de gösterdikleri için yapısal model olarak adlandırılırlar. Bu modeller geni! bir bakı! açısı elde etmekte ve sorunların toplamını daha iyi anlamada yardımcı olurlar. Son tahminleme grubunda ise senaryo, uzman görü!ü yöntemi, alternatif gelecek ve de#erler tahminlemesi bulunur. Bu tür tahminlemeler daha küresel, daha niceliksel ve di#er yakla!ımlardan daha yumu!ak olurlar. Bunlar en az geli!mi! tahminleme modelleridir. Bu metotların beraber veya üst üste kullanılması genelde avantajlıdır (Ernest, F.). Talep tahmin çalı!ması ula!tırma sektörü dı!ında da pek çok sektörde kullanılmaktadır ve çalı!manın amacına ve özelli#ine ba#lı olarak farklı talep tahmin yöntemleri kullanılmaktadır. Günümüzde sektörel faaliyetler birbirine geçmi! durumdadır. Bir sektördeki büyüme veya küçülme di#er sektörde çarpan etkisi ile de#i!ime neden olmaktadır. Sayısalla!tırılamayan veriler ise uzman görü!lerinin alınması, gelece#e ili!kin beklenti anketleri, odak grup çalı!ması ve Dephi tekni#i gibi kalitatif yöntemler ile de#erlendirilmektedir. Soruların ve uzmanların do#ru seçilmesi durumunda gelece#e ili!kin yük trafi#indeki de#i!im konusunda bilgi sahibi olunabilmektedir. Ancak söz konusu yöntem öncelikle geçmi!e ili!kin sa#lıklı veri 4

11 bulunmaması durumunda tercih edilmektedir. Di#er bir tercih sebebi ise kantitatif yöntemler ile elde edilen sonuçların de#erlendirilmesidir. Siyasal, yasal, teknolojik, de#i!imlerin hesaplanan yük hacmi üzerindeki muhtemel etkilerinin tartı!ılması için kalitatif yöntemler kullanılmalıdır. Yine yukarda bahsi geçen üçüncü grup tahmin teknikleri içersinde yer alan yük talep tahminlerinde yol gösterici olarak kullanılabilecek di#er bir yöntem ise hazırlanacak geni! kapsamlı bir veri seti ile mevcut limanlar ve liman kullanıcılarına uygulanan anket (questionnaire) çalı!masıdır. Böylece hinterlant da yer alan liman kullanıcılarının üretim kapasitelerinin gelecekte ne kadar de#i!ece#i, kullandıkları ham maddenin artı! veya azalı!ı, yeni mü!teri ba#lantıları, hizmet verdikleri sektörün büyüme ve geli!me dinami#i gibi geni! kapsamda hazırlanan soru!turma formu de#erlendirilerek bu gün için gelece#e yönelik sayısal olarak tahmin edilemeyen, örne#in bir liman kullanıcısının gelecekte kapasite artırımına giderek daha yüksek hacimde limana yük göndermesi gibi, durumlarda tahmin yapılmasına, veya kalitatif yöntemler ile gerçekle!tirilen tahminin geli!tirilmesinde kullanılır. Söz konusu çalı!mada organize sanayi bölgeleri, serbest bölgeler, ticaret ve sanayi odaları, büyük ithalatçı ve ihracatçı firmalar, gibi çok sayıda liman kullanıcısının gelece#e ili!kin öngörülerinin toplanması ve yatırım planlarının de#erlendirilmesi gerekmektedir. Kantitatif bir yöntem olup ancak di#er yöntemler ile desteklenmesi gerekmektedir. Bilindi#i gibi, ileriyi tahmin teknikleri içinde kalitatif ya da teknolojik (kantitatif) tahmin teknikleri adı altında toplanan tahmin yakla!ımları, ço#unlukla uzun dönem tahminleri için kullanılırlar. Kısa dönemde geçmi!in gelecekte de tekrar edece#i prensibinin do#rulu#u daha kolay savunulabilirken, orta ve uzun döneme geçtikçe, bu prensibin korunması imkânsızla!maktadır. Sayısal tahmin teknikleri, geçmi! verilerdeki ili!kileri ve dinami#i yakalayıp kısa dönemde bunların de#i!meyece#i kabulü ile ileriyi tahmin eder. Teknolojik (kantitatif) tahminlerde ise, geçmi! veriler önemli rol oynamakla birlikte, bunlara ek olarak, tahmine katılanların hayal güçleri, yetenekleri ve uzmanlıkları da tahminlerin etkinli#inde büyük önem ta!ır. Teknolojik tahminlerde sayısal tahmin yöntemlerinde oldu#u gibi kesin olarak adım adım ne yapılaca#ına ili!kin bir bilgi olmadı#ı gibi, yapılan tahminler tek bir sayısal de#er!eklinde de de#ildir. Kısa dönemlerde tahminler matematiksel ve istatistiksel modellere dayanırken, uzun dönemli tahminler uzman bilgi, deneyim ve görü!lerine dayanır (Anomim 2005). Transport Research-APAS- Database and Scenarios for Strategic Transport isimli çalı!mada, ula!ım talebinin uzun dönemli analizine yönelik olarak gerçekle!tirilen senaryolarda kullanılmı! olan de#i!kenlere ve bu de#i!kenlere ili!kin verilerin hangi veri tabanlarından elde edilebilece#ine ili!kin ayrıntılı bilgi verilmi!tir. Söz konusu de#i!kenler genelde Sosyoekonomik veriler, Ula!tırma ekonomisi verileri, Enerji verileri, Dı! ticaret verileri, Çevre verileri, Ula!ım türü fiyatı verileri ve Kaza Verileri alt ba!lıklarında toplanmaktadır. Sosyoekonomik veriler grubunun içinde Gayrisafi Milli Hasıla, sektör bazında üretim düzeyleri (hacim), nüfus, emekli nüfusu yüzdesi, istihdam, gelir düzeyleri vb. de#i!kenler yer almaktadır. Ula!ım ekonomisi verileri grubunda ülkedeki nakliye firmalarının sayısı, ula!ım türlerine yapılan yatırımlar, enerji tüketimleri, ula!ım türü ba!ına ciro vb. de#i!kenler bulunmaktadır. Enerji verileri grubunda ise genelde enerji üretimi, tüketimi ve fiyatları türündeki de#i!kenleri içermektedir. Avrupa Birli#i nin senaryo çalı!malarında dı! ticaret ayrı bir veri grubu olarak yer almakta ve ülkelerin ithalat/ihracat türündeki de#i!kenleri bu ba!lık altında ayrı olarak ele alınmaktadır. Çevre verileri grubunda ise özellikle ya!larına göre araç sayıları, karayolu yük ve yolcu ta!ımacılı#ında çevre etkisini ölçmek için sıklıkla kullanılan bir de#i!kendir. Fiyat verileri grubunda ise, tahmin edilece#i gibi, ula!ım türlerine 5

12 ili!kin fiyat verileri yer almaktadır. Son olarak, kaza verilerine ili!kin olarak yolcu ve yük ta!ımalarına ili!kin kaza sayıları de#i!ken olarak görülmekte olup, yolcu kazaları verilerine ili!kin istatistikler kolaylıkla bulunurken, yük ta!ımacılı#ına ili!kin kaza istatistiklerinin de Avrupa Birli#i ülkelerinde oldukça yetersiz oldu#u vurgulanmaktadır. Yukarıda adı geçen çalı!mada ele alınan senaryo modelleri incelendi#inde de görülece#i gibi, Avrupa Birli#i kapsamındaki ülkelerde ula!ım talebinin irdelenmesine dayalı olarak geli!tirilen senaryoların hemen hemen hepsinde Gayrisafi Milli Hasıla de#i!keni ula!ım talebini etkileyen en önemli temel de#i!ken olarak modele dahil edilmektedir. Bunun temel nedeni, Gayrisafi Milli Hasıla ile ula!ım talebi arasında var olan yüksek korelasyondur. Söz konusu de#i!keni, ithalat, ihracat ve istihdam de#i!kenleri izlemektedir. Bunun dı!ındaki de#i!kenlerin modele katılma ya da katılmama durumu ise, yapılan çalı!manın nitelik ve ayrıntısına göre çalı!madan çalı!maya de#i!ebilmektedir (Anonim 2005). Limanlara ili!kin yük talep tahmininde kullanılan ba!lıca parametreler ise (JICA, 1998), Nüfus, Gayri Safi Milli Hasıla, Toptan veya tüketici fiyat endeksi, Ki!isel tüketim harcamaları, Kapasite kullanım oranları, Hammadde, yarı mamul ve mamul ürünlerin ta!ıma hacimleri, "thalat ihracat hacimleri, Temel ürünlerin bölgesel tüketimi!eklinde özetlenebilir. Talep tahmin çalı!malarında kullanılan en önemli veri; elde edilmek istenen bilginin tarihçesidir. Ta!ıma hacminin yıllar itibarı ile düzenli artı! gösterdi#i, beklenmeyen ve keskin de#i!melerin ya!anmadı#ı durumlarda kısa süreli tahminlemeler için Zaman Serileri kullanılmaktadır. Zaman serilerine dayalı tahminlemede sadece verinin tarihçesi kullanıldı#ı için kısa süreli tahminlemelerde kullanılabilmektedir. Ayrıca zaman serileri de#i!imi etkileyen bile!enlerin bilinmedi#i veya bilinmesine ra#men elde sa#lıklı istatistik bulunmadı#ı durumlarda kullanılan bir yöntemdir. Yöntemin temel felsefesi geçmi!teki de#i!im trendinin gelecekte de kısa bir sürede olsa devam edece#idir. Zaman serileri yalnızca verinin tarihçesini göz önüne aldı#ından üç yıllık bir veri seti ile on be! yıllık bir talep tahmini gerçekçi görülmemektedir. Özellikle geli!mekte olan ülkelerdeki istikrarsızlıklar örne#in ekonomide büyüme beklerken ekonominin küçülmesi, küçülme beklenirken büyümesi veya büyüme veya küçülmenin tahmin edilenin çok üzerinde gerçekle!mesi bu yöntemin ba!arısını olumsuz etkilemektedir. Zaman serileri dört temel bile!enden olu!maktadır. "lk bile!en trend (genel e#ilim) bile!enidir. Zamana ba#lı düzgün de#i!en her sayısal parametrenin genel bir e#ilimi mevcuttur. "kinci bile!en çevrimsel bile!endir. Bu bile!en periyodik olmayan de#i!imi ifade etmektedir. Periyodik de#i!im di#er bir bile!eni olu!turmaktadır. di#er bile!en ise hata bile!enidir. Belirsizli#in olu!turdu#u hata bile!eni son bile!endir. Tipik bir zaman bazlı model a!a#ıdaki formdadır: f(t) = a 0 + a 1 t + a 2 t a n t n Yumu!atma teknikleri ile zaman serilerindeki kısa vadeli ani de#i!imleri azaltmak veya kaldırmak mümkündür. Yumu!atma tekniklerine örnek olarak; hareketli ortalama ve otoregresyon modeller gösterilebilir. 6

13 Son yıllarda en yaygın kullanılan yöntem lineer veya logaritmik regresyondur. Regresyon yönteminin en önemli avantajı bir veya birden fazla ba#ımsız de#i!kenin tahminde kullanılabilmesidir. Regresyon yöntemi hem tanımlayıcı hem de çıkarımsal istatistik sa#lamaktadır ve iki veya daha fazla de#i!ken arasındaki ili!kileri ölçmek için kullanılmaktadır. Gerçekle!tirilen çalı!mada korelasyon katsayısına bakılarak seçilen ba#ımsız de#i!kenlerin süreç üzerinde etkisi olup olmadı#ı belirlenebilmektedir. Bu sayede do#ru ba#ımsız de#i!kenler seçmek mümkün olmaktadır. Regresyon yöntemi biri ba#ımlı olmak üzere iki veya daha fazla de#i!ken arasındaki ili!kinin matematiksel bir fonksiyon yardımıyla ifade edilmesi ve fonksiyonun verilere uyumunun belirlenmesi i!lemlerinden olu!maktadır. Bu yoldan elde edilen fonksiyon regresyon e#risi ya da do#rusu olarak tanımlanmaktadır. "ki ya da daha çok ili!ki temeline dayanan regresyon analizinde bilinen de#i!kene (X) ba#ımsız, tahminlenmeye çalı!ılan de#i!kene (Y) ise ba#ımlı de#i!ken adı verilmektedir. Sayısal de#i!kenlerin söz konusu oldu#u tüm durumlara ba!arıyla uygulanan regresyon analizi, ileriye dönük tahminlerde yardımcı olmaktadır. Sadece iki de#i!kenin ele alındı#ı durum basit regresyon analizi (do#rusal regresyon) olarak tanımlanmakta, birden fazla ba#ımsız de#i!kenle ilgili analizler ise çoklu (katlı) regresyon analizi kapsamına girmektedir. Çok katlı regresyonun matematiksel ifadesi:!eklindedir. Bölgesel talebin belirlenmesine yönelik gerçekle!tirilecek regresyon analizi tahmin yöntemi, ele alınan bölgelerin geçmi!ten bu güne ortaya çıkan gemi trafi#i istatistik verileri ile regresyon analizi yapılarak uygun trafik tahmini belirlemesine yönelik bir yöntemdir. Bu çalı!ma kapsamında yapılan tahminlerde kullanılan regresyon denkleminde (y=a+bx1+cx2.) ba#ımlı de#i!ken (y) gelecekteki yük trafi#i, ba#ımsız de#i!ken (x) ise liman hinterlandına ait GSY"H, nüfus gibi sosyo-ekonomik verilerden olu!maktadır. Genelde çalı!ılan de#i!ken bir veya daha fazla açıklayıcı de#i!kenlerin bir fonksiyonu olarak tanımlanır. Fonksiyon genelde zaman fonksiyonudur, dolayısı ile bir veya daha fazla açıklayıcı de#i!kenlerin de#i!imi ile çalı!ılan de#i!kenin zaman içerisinde tepkisini tahmin edebiliriz. Tek fonksiyonlu regresyon modeli için bir örnek yük trafi#inin iskele sayısı, kullanılan forklift sayısı ve ta!ınan kargonun fiziki özellikleri gibi çe!itli açıklayıcı de#i!kenlerin üretime etkisini gösterir. Tipik bir formülasyon: yi = a0 + a1x1i anxni + hata tanımıi Bu tür formülasyonların çözümü için çoklu-de#i!kenli linear regresyon analizi kullanılır. 7

14 Biraz önce açıklanan tek formüllü model, açıklayıcı de#i!kenler arasında olu!abilecek ba#ımlılıkları veya bu açıklayıcı de#i!kenlerin di#er de#i!kenlerle arasındaki ili!kiyi açıklamaz. Ayrıca tek formüllü model açıklayıcı de#i!kenler ba#ımlı bir de#i!keni belirlerler fakat bu ba#ımlı de#i!kenden açıklayıcı de#i!kenlere geri besleme olmaz. Çok formüllü regresyon analizi çe!itli de#i!kenler arasındaki ili!kiyi hesaba katmamıza imkan sa#lar. Örnek: y 1 = Liman trafik hacmi y 2 = "hracat de#eri y 3 = "thalat de#eri y 4 = Toplam iç tüketim Z 1 = Limanlararası rekabet etki de#i!keni Z 2 = "thal edilen ürünlerin fiyatları Z 3 = GDP Z 4 = GDI (gayri safi yurtiçi yatırım) Liman trafi#i a!a#ıdaki formüllerle modellenebilir: y 1 = a 0 + a 1 (y 2 + y 3 ) + a 2 Z 1 + u y 2 = b 0 + b 1 y 4 y 3 = c 0 + c 1 Z 2 y 4 = Z 3 + y 2 y 3 Z 4 Bu formüllerdeki katsayılar geçmi! verilerden tahmin edilir. Gelecekteki liman trafi#ini elde etmek için, Z i de#i!kenlerinin projeksiyonlarını kullanarak formülleri çözmeye çalı!ırız. "lk önce y 3 hesaplanır, ondan sonra aynı anda y 2 ve y 4 ü bulmak için formüller aynı anda çözülür. y 2 ve y 3 de#erlerini ilk formüle koyarsak, liman trafi#inin tahminini buluruz. Çok formüllü regresyon modelleri çalı!an sürecin yapısı hakkında çok bilgi verir. Yalnızca bireysel ili!kiler belirtilmez, ayrıca model aynı anda tüm bu ili!kilerin etkile!imlerini de belirtir. Böylece be! fonksiyonlu bir model, be! bireysel regresyon formülasyonun toplamından daha fazla bilgi içerir, çünkü bu be! bireysel ili!kiyi açıklamanın yanında bu ili!kilerin aynı anda uygulanması ile ortaya çıkan yapıyı da tarif eder. (Ernest, F.). Talep tahminlemeleri elde edilen sonuçları kontrol etmek amacı ile iki de#i!ik yol izlenmektedir. Bunlardan ilki makro tahminleme di#eri ise mikro tahminlemedir. Makro tahminleme gerçekle!en toplam hacim üzerinden hesaplanırken mikro tahminlemede limanda hizmet gören temel ürün grupları ve ana sektörler üzerinden hesaplama gerçekle!tirilir. Önceki çalı!malarda kullanılan talep tahmin yöntemleri Tablo C.1 de özetlenmi!tir. Önceki çalı!malarda a#ırlıklı olarak çoklu regresyon, do#rusal regresyon, logaritmik regresyon kullanılmı!tır. Kullanılan yöntemlerin hepsinde temel veri olarak yük tarihçesi ve Gayri Safi Milli Hasıla de#erleri kullanılmı!tır. 8

15 Tablo C.1: Gerçekle!tirilen Önemli Projelerde Kullanılan Tahmin Yöntemleri Çalı%manın Adı For Study on the Development Project of Filyos Port in the Republic of Turkey Hazırlayan Kurum Japan International Cooperation Agency, 1990 Kullanılan Yöntem Do$rusal (Lineer) Regresyon Makro projeksiyonda ba#ımlı de#i!ken olarak geçmi! tüm Türkiye de gerçekle!en dı! ticaret (ithalat, ihracat) ve yurtiçi ticaret hacmi ton cinsinden alınmı! ve Gayri Safi Milli Hasıla verileri ba#ımsız de#i!ken olarak kullanılarak yüksek, orta ve dü!ük yük tahmini 2000 ve 2010 yılı için regresyon yöntemi ile hesaplanmı!tır. Mikro projeksiyonda genel kargo verileri üzerinden konteynerizasyonun yıllık %7 lik bir büyüme gerçekle!tirece#i varsayılmı!, konteynerize olabilecek kargolar dı!ında, demir cevheri, demir ve çelik üretimi, cevher, kömür ve kok, petrol ve türevleri, demir ve çelik ithalat ve ihracatı do#rusal ve logaritmik regresyon ile hesaplanmı!tır. Sonuçlar makro projeksiyonla kar!ıla!tırılarak yorumlanmı!tır (Sf ) Çalı%manın Adı Kuzey Ege Limanı Fizibilite Etüdü Hazırlayan Kurum D.E.Ü. Deniz Bilimleri ve Teknolojisi Enstitüsü, 1997 Kullanılan Yöntem Zaman Serisi ve Do#rusal, logaritmik ve üstel regresyon Makro projeksiyonda nüfus artı! hızı ve ekonomik büyüme hızı hesaplanmı!, yılda elleçlenecek yük sosyo-ekonomik büyüklük açısından zamnın üstel fonksiyonu olarak ifade edilmi!tir. Mikro projeksiyonda limanlarımızda elleçlenen toplam yük üzerinden do#rusal, logaritmik ve üstel regresyon analiz yöntemleri kar!ıla!tırmalı olarak kullanılmı!tır. Regresyon hesaplamalarında yılar itibarı ile limanlarımıza gelen yük ve yükteki artı! oranları de#i!ken olarak kullanılmı!tır (Sf 48 65). Çalı%manın Adı The Master Plan Study for the Port Development at the Sea of Marmara in The Republic of Turkey Hazırlayan Kurum The overseas Coastal Area Development Institude of Japan Nippon Keoi, Co., Ltd., 1997 Kullanılan Yöntem Çoklu Do#rusal Regresyon Limanların mevcut durumu ve hinterlant analizi gerçekle!tirilmi!tir. Limanların ula!ım mesafeleri, rıhtım uzunlukları göz önüne alınarak hinterlantdan alacakları pay hesaplanmı! ve bu pay üzerinden hinterlanddaki illerin Gayri Safi Milli Hasıla oranları belirlenmi!tir. Do#rusal regresyon hesaplamalarında ba#ımsız de#i!ken olarak her ilin hesaplanan GSMH oranları kullanılmı!tır. Makro projeksiyonlarda ham petrol dı!ındaki toplam kargo, kabotaj, ithal ve ihraç kargo ayrı ayrı hesaplanmı!tır. Ham petrol ithal ve yurtiçi yük hacmi olarak iki ayrı bile!en olarak hesaplanmı!tır. Konteyner tahminlemelerinde ithalat ve ihracatta konteynerizasyon oranı maksimum %80 alınmı! ve genel kargodan konteynere dönü! hesaba katıkmı!tır. Mikro projeksiyonda, dökme yük tahmini, çimento, kum, klinker, hurda demir, hububat, kömür, soda, ayçiçe#i, pamuk, kereste üzerinden onar yıllık ( ) periyotlar halinde do#rusal regresyon ile hesaplanmı!tır. Sıvı dökme yük ile birlikte konteynerize olamayacak yükler olarak un, gübre, ka#ıt lineer regresyon ile hesaplanmı!tır. Her yük tipi kabotaj (yurtiçi) ve uluslararası yükleme ve bo!altma olarak dört ayrı!ekilde 10 ar yıllık periyotlar içinde hesaplanarak tablola!tırılmı!tır (Sf. II-60 II-119). Çalı%manın Adı Special Assistance for Project Formation for Izmir Port development Project in Republic of Turkey, Final Report 9

16 Hazırlayan Kurum SAPROF Team for the Overseas Economic Cooperation Fund, Japan., Kullanılan Yöntem Zaman Serisi "zmir Alsancak Liman tevsii projesi kapsamında limanda yıllar itibarı ile gerçekle!en yük artı!ı üzerinden konteyner talep tahmini geçekle!tirilmi!tir. Çalı!mada yük artı! oranının elastisitesi hesaplanarak gelecek yıllara yük hacmi ta!ınmı!tır (Sf ). Çalı%manın Adı Final Report for the Study on the Nationwide Port Development Master Plan in the Republic of Turkey (ULIMAP) Hazırlayan Kurum The Overseas Coastal Area Development Institute of Japan, 2000 Kullanılan Yöntem Do#rusal Regresyon, Logaritmik Regresyon Proje kapsamında makro ve mikro talep tahmini gerçekle!tirilmi!tir. Makro projeksiyonlarda Gayri Safi Milli Hasıla ba#ımsız de#i!ken olarak alınmı!tır. Mikro projeksiyon hububat, maden cevheri, kömür, petrol ve türevleri, kertse, LNG ve di#er likit kargolar ithalat, ihracat ve yurtiçi yük de#erleri olarak hesaplanmı!tır (Sf ) Çalı%manın Adı North Aegean (Çandarlı) Port Feasibility Study Hazırlayan Kurum Sener, Dolsar, Euroestudios ortak giri!imi, 2005 Kullanılan Yöntem E#ilim Analizi (Multiplicative Model) Limanlara gelecek olan yükü Gayri Safi Milli Hasılanın üstel bir fonksiyonu olarak kabul ederek ba#ımsız de#i!ken olarak alınan çarpan etkisi ve üstel de#eri bularak gelecekteki yük hacmini zamanın bir fonksiyonu olarak hesaplayan Multiplicative yöntem Çandarlı fizibilitesinde kullanılmı!tır. Konteyner dahil tüm hesaplamalar ton üzerinden yapılmı!, daha sonra 1 TEU konteyner 10 ton kabulü ile TEU ya dönü!türülmü!tür (Sf ). Çalı%manın Adı Ula!tırma Ana Planı Stratejisi Hazırlayan Kurum Ula!tırma Bakanlı#ı & "stanbul Teknik Üniversitesi, 2005 Kullanılan Yöntem Logaritmik regresyon Denizyolu toplam yük hacminin belirlenmesinde logaritmik regresyon kullanılmı!tır. Ba#ımsız de#i!ken olarak GSMH ve Dı! Ticaret verileri kullanılmı!tır. Tahmin hatalarının dura#anlı#ının testi sabit ve trend de#i!keninin yer almadı#ı Augmented Dickey Fuller testi ile gerçekle!tirilmi!tir. (Sf ). Çalı%manın Adı Feasibility Study of the Construction of Container Port of Mersin, Master Plan, Hazırlayan Kurum TCT, Alatec, Idom Ortak Giri!imi, Kullanılan Yöntem Çoklu Regresyon Mersin limanı fizibilite çalı!ması kapsamında ba#ımlı de#i!ken olarak yükün tarihçesi, ba#ımsız de#i!ken olarak nüfus artı!ı ve GSMH artı!ı kullanılmı!tır. GSMH nın üç farklı büyüme oranına göre (iyimser, ortalama ve kötümser) farklı senaryolar incelenmi!tir (Sf ). Çalı%manın Adı Türk Limancılık Sektör Raporu Vizyon 2023 Hazırlayan Kurum D.E.Ü. Deniz "!letmecili#i ve Yönetimi Y.O., 2007 Kullanılan Yöntem Do#rusal Regresyon Hedef olarak alınan 2023 yılına kadar olan Türkiye deki tüm limanların toplam yük hacmi ile birlikte tüm yük türleri için (katı, sıvı dökme, genel kargo, konteyner ve tekerlekli yükler) tüm bölgelerdeki yük hacmi do#rusal regresyon ile hesaplanmı!tır. Hesaplamalarda ba#ımlı de#i!ken geçmi! yük hacmi, ba#ımsız de#i!ken ise her bölgenin hinterlandının GSMG sı alınmı!tır (Sf ) Çalı%manın Adı Çandarlı Limanı Fizibilite Raporu Hazırlayan Kurum Eser Mühendislik Mü!avirlik A.$. 10

17 Kullanılan Yöntem Regresyon Analizi GSMH nın üç de#i!ik oranda büyümesi temelinde limana gelecek yük hacmi, kotümser, ortalama ve iyimser senaryolar altında 2015 yılından itibaren be!er yıllık artı!lar ile 2040 yılına kadar tahminlenmi!tir. Mikro tahminleme Alsancak Limanın gerçekle!en yük trafi#i üzerinden regresyon analizi ile gerçekle!tirildi#i belirtilmi! ancak söz konusu analiz sonuçları kullanılmamı!tır (Sf 81 89). Çalı%manın Adı TINA Türkiye (Türkiye nin Ula!tırma Altyapısı "htiyaç De#erlendirmesi Teknik Yardım Çalı!ması) Hazırlayan TINA Türkiye Ortak Giri!imi, 2007 Kurum Kullanılan Yöntem Yolcu ve yük ta!ımacılılı#ına yönelik iki farklı yöntem kullanılmı!tır. Metodolojiler verilerin mevcudiyeti do#rultusunda, projenin akı!ı süresince uyarlanmı! ve geli!tirilmi!tir. Yolcu Trafi$i Tahmini: Talebin bölümlendirilmesinde amaçlarına göre seyahatler i! amaçlı seyahatler, tatil amaçlı seyahatler ve özel seyahatler olarak de#erlendirilmi!tir. Metodolojinin özü, yolcu ula!ım talebi modellemesine 4 a!amalı klasik bir yakla!ımdan olu!maktadır. Bu a!amalar; Seyahat üretimi, Seyahatlerin da#ıtımı, Türel da#ılım ve Trafik atamadır. Yük Trafi$i Tahmini: 4 a!amalı denklem kurularak NEAC adı verilen yöntem kullanılmı!tır; Denklem 1: Uluslararası ticaret akımları için ticaret modelinin fonksiyonel!ekli Denklem 2: Ticaret modelinin log-lineer regresyon denklemi Denklem 3: Temel yılda her moda yönelik payın hesaplanması Denklem 4: Tahmin edilen yıla ili!kin her moda yönelik payın hesaplanması Yük Ta%ımacılı$ı tahminine yönelik genel yakla%ım: Kullanılan Gravite (çekim) metodu ile ticaret akımlarının tahmini i!lemi için ülkeler/bölgeler arası ticaretin ihracatçı ülke/bölgenin arz faktörleri ile ithalatçı ülke/bölgenin talep faktörleri ile açıklandı#ı gravite (çekim) metodu kullanılmaktadır. Bir ülke/bölge göreceli olarak bir avantaj sahibi oldu#u malları üretir ve ihraç eder. Modeldeki arz ve talep faktörlerinin yanısıra ta!ıma maliyetleri, yüksek ta!ıma tarifeleri, kültürel farklılıklar gibi etmenlerin ticaret üzerinde bir direnç olu!turdu#u varsayılmı!tır. Aynı zamanda bir grup ülke arasında serbest ticaret bölgelerinin kurulmu! olmasından dolayı elveri!li durumlar olu!turabilir. Tüm di#er!artların e!it olması durumunda, ülkeler arasındaki daha uzun mesafelerin daha az ticaret anlamına geldi#i ortaya çıkmaktadır. Öte yandan, do#al kaynakların neden oldu#u göreceli avantajlar bir ülkenin belirli bir malı di#er ülkelerden neden çok daha fazla miktarda ihraç etti#ini açıklayabilir. Uluslararası yük akı%ı verileri: gümrüklerden elde edilmi!tir. Yurt içi yük akı!ı verileri: Türkiye için bölgesel sosyo-ekonomik veriler mevcut de#ildir. Bu nedenle her bölgeye ait üretim ve çekim tahminleri için (seyahat üretimi) ticari veriler kullanılmı!tır. Yurt içi Demiryolu akı%ı verileri: Uluslararası demiryolu yük ta!ımacılı#ı için, mal her bir bölgeye yönelik ihracaat (üretim) ve ithalat (çekim) olarak mevcuttur. Herbir bölgede her bir mal için üretim ve çekimin rölatif payları hesaplanacaktır (sf 24-31). Ula!tırma Kıyı Yapıları Master Plan çalı!ması kapsamında Türkiye geneli ve Bölgeler itibarı ile gelecekte olu!acak yük talep tahmini çalı!masında çoklu regresyon kullanılmı!tır. Proje kapsamında makro ve mikro talep tahmini gerçekle!tirilmi!tir. Talep tahmininde Gayri Sahi 11

18 Milli Hasıla, demografik veriler, sektörel veriler kullanılmı!tır. Talep tahmininde olu!turulan modeller $ekil C.1, C.2 ve C.3 te özetlenmi!tir.!ekil C.1: Türkiye Geneli Yük Talep Tahmin Modeli 12

19 !ekil C.2: Bölgeler Bazında Yük Talep Tahmin Modeli 13

20 !ekil C.3: Yükler Bazında Limanlarımızda Elleçlenecek Yük Talep tahmini 14

21 C.1.1. Türkiye Limanları Yük Elleçleme Kapasiteleri Limanın kapasitesi genellikle o limanın bir yıl içerisinde elleçleyebilece#i yük hacmi olarak tanımlanmaktadır (Frankel, 1987). Frankel e göre rıhtım sayısı,rıhtım i!gal oranı, gemi tipi ve boyutu, çalı!ma saatleri ve çalı!anların üretkenli#i, atıl zaman, elleçlenen yük miktarının da#ılımı, kullanıma uygun olan elleçleme ekipmanları, açık ve kapalı depolama alanları genel olarak liman kapasitesini etkileyen de#i!kenler arasındadır. Liman kapasitesi teorik kapasite, gerçekle!en kapasite ve optimum kapasite olmak üzere üç grupta de#erlendirilebilir. Teorik kapasite belli varsayımlar altında matematiksel olarak hesaplanan kapasitedir. Gerçekle!en kapasite istatistiksel olarak gerçekle!en yük trafi#i üzerinden hesaplanan kapasitedir. Optimum kapasite ise limanın zorlanmadan en etkin ve verimli çalı!abildi#i kapasite olarak tanımlanabilir. Ayrıca liman kapasitesini limanın elleçleme kapasitesi, depolama kapasitesi ve rıhtım kapasitesi ba!lıkları altında inceleyebiliriz. Limanın elleçleme kapasitesi yıl içersinde elleçleyebilece#i yük miktarı olarak tanımlanabilir. Yükün çe!idine, limanda bulunan elleçleme ekipmanlarına, geminin tipi ve boyutuna göre limanın yük elleçleme kapasitesi de#i!ir. Limanın depolama kapasitesi yıl içerisinde depolama alanlarında depolanabilen yük hacmi olarak tanımlanabilir. Limanın geri sahası, elleçleme ekipmanları, zeminin özellikleri ve liman saha kaplaması limanın depolama kapasitesini etkileyen faktörler arasındadır. Rıhtım kapasitesi ise yıl içerisinde rıhtıma yana!abilen gemi sayısı ile ölçülür. Yana!an geminin tipi ve boyutları, limanın yıl içerisinde hizmet verebildi#i gün sayısı, rıhtımın uzunlu#u ve derinli#i, demirleme alanı, limanda bulunan elleçleme ekipmanları ve liman sahası rıhtım kapasitesini etkileyen faktörlerdir. Bir limanın teorik kapasitesi konteyner için, EK = GS * CS * TS * AU * VE * RI = TEU / Yıl $eklinde verilir. Formülde kullanılan de#i!kenler EK: Yük elleçleme ekipmanının yükleme / bo!altma kapasitesi GS: Bir yıl içerisinde çalı!an vinçlerin sayısı CS: Vardiyanın saati TS: Bir vincin bir saat içerisinde elleçleyebilece#i konteyner miktarının ortalaması (teu) AU: Yük elleçleme ekipmanlarının sa#lamı! oldu#u fayda VE: Bir vardiyanın etkinlik katsayısı RI: Rıhtım i!gal oranıdır. Açık ve kapalı alanların depolama kapasitesinin hesaplanmasında kullanılan yöntem a!a#ıda açıklanmı!tır ve formülde kullanılan de#i!kenler SK = DA * TE * IG * (KO) / DP SK: Depolama Kapasitesi DA: Açık veya kapalı depolama alanları TE: 1 m 2 lik alan içerisine konulabilen yük a#ırlı#ı IG: Çalı!ma günleri KO: Depolama alanının kullanılma oranı DP: Yükleme periyodu 15

22 Türkiye deki limanların yük elleçleme kapasiteleri, her bir yük cinsine göre tespit edilmi! ve yapılan yük tahminleri ile kar!ıla!tırma amacıyla kullanılmı!tır. Elde edilen sonuçlara göre Türkiye nin 4 co#rafi bölgesine yayılmı! limanların konteyner, genel/dökme yük, sıvı yük, dökme yük ve tekerlekli yük elleçlemelerine ait 2009 yılına ait kapasiteleri toplamı Tablo C.2 de verilmi!tir. Tablo C.2: Türkiye deki Limanların Yük Cinslerine Göre Elleçleme Kapasiteleri Yük Cinsi Konteyner Dökme ve Genel Yük Sıvı Yük Ro-Ro Otomobil Kapasite TEU / Yıl Ton / Yıl Ton / Yıl Adet / Yıl Adet / Yıl Türkiye deki Limanların Yük Cinslerine Göre Elleçleme Kapasitelerinin hesaplanmasında 2009 yılında limanlar tarafından açıklanan veriler kullanılmı!tır. Konteyner elleçleme kapasitesinin tespitinde 23, dökme ve genel yük elleçleme kapasitesinin tespitinde 75, sıvı yük elleçleme kapasitesinde 69, Ro-Ro elleçleme kapasitesinin tespitinde 17 ve otomobil elleçleme kapasitesinin tespitinde 8 limanın verilerinden yararlanılmı!tır. Çalı!ma kapsamında ayrıca Türkiye limanlarının gelece#e yönelik yük tahminleri yapılmı! ve tahmin sonuçları belirlenen kapasitelerle kar!ıla!tırılmı!tır. Türkiye de Yılları Arasında Yük Elleçleme Durumları Bölgelere göre yapılan toplam yükleme bo!altma miktarları Tablo da verilmi!tir ( Denizcilik Müste!arlı#ı). Tablo C.3 incelendi#inde Karadeniz Bölgesi nde 2001 yıllında elleçleme miktarında dü!ü! görülmektedir yılından itibaren elleçleme miktarları artmı!tır yılları arasında ise benzer yük miktarı elleçlenmi!tir. Marmara Bölgesi nde 2001 yılında elleçleme miktarında dü!ü! görülmekte, 2001 yılından itibaren ise yük elleçleme miktarları hızla artmaktadır. Ege Bölgesi nde 2001 yılı ve 2008 yılında elleçleme miktarlarında dü!ü! görülmektedir. Akdeniz bölgesi nde ise elelçleme miktarlarında düzenli artma veya azalma görülmemektedir. Örne#in 2001, 2002, 2003 ve 2005 yıllarında elleçleme miktarları dü!ü! göstermekte, 2004 yılı ile yılları arasında ise artı! gözlemlenmektedir. 16

23 Tablo C.3: Yıllar "tibariyle Bölgeler Bazında Yapılan Yükleme Bo!altma Bilgileri (Denizcilik Müste!arlı#ı 2008) BÖLGE KARADEN"Z MARMARA YIL KABOTAJ YÜKLEME (ton) BO!ALTMA (ton) "HRACAT YÜKLEME "THALAT BO!ALTMA TÜRK YABANCI "HRACAT TOPLAMI KABOTAJ TÜRK YABANCI "THALAT TOPLAMI BAYRAKLI BAYRAKLI TOPLAMI BAYRAKLI BAYRAKLI TOPLAMI TRANS"T (ton) GENEL TOPLAM (ton)

I. Ulusal Liman Kongresi. 1-2 Kasım 2013

I. Ulusal Liman Kongresi. 1-2 Kasım 2013 I. Ulusal Liman Kongresi Küresel Rekabette Tedarik Zinciri Etkinliği 1-2 Kasım 2013 http://web.deu.edu.tr/ulk2013/ Onursal Başkan Prof.Dr. Mehmet FÜZUN Dokuz Eylül Üniversitesi Rektörü Bilim Kurulu Başkanı

Detaylı

T.C. ULA!TIRMA BAKANLI"I DEM#RYOLLAR L#MANLAR VE HAVA MEYDANLARI #N!AATI GENEL MÜDÜRLÜ"Ü TUR#ZM KIYI YAPILARI MASTER PLAN ÇALI!MASI 2.

T.C. ULA!TIRMA BAKANLII DEM#RYOLLAR L#MANLAR VE HAVA MEYDANLARI #N!AATI GENEL MÜDÜRLÜÜ TUR#ZM KIYI YAPILARI MASTER PLAN ÇALI!MASI 2. T.C. ULA!TIRMA BAKANLI"I DEM#RYOLLAR L#MANLAR VE HAVA MEYDANLARI #N!AATI GENEL MÜDÜRLÜ"Ü TUR#ZM KIYI YAPILARI MASTER PLAN ÇALI!MASI 2. ARA RAPOR ULUSLARARASI A.!. & BELDE PROJE VE DANI!MANLIK T#C. LTD.!T#.

Detaylı

TALEP TAHMĐNLERĐ IŞIĞINDA TÜRK LĐMANLARINA YÖNELĐK KAPASĐTE ANALĐZĐ Soner ESMER * *Doç.Dr., Adres: DEÜ Denizcilik Fakültesi, Lojistik Yönetimi Bölümü, Tınaztepe/Buca/ĐZMĐR, Tel: 0532 602 32 00, Faks:0232

Detaylı

Deniz Taşımacılığı ve İskenderun Limanları. Prof.Dr.Okan TUNA

Deniz Taşımacılığı ve İskenderun Limanları. Prof.Dr.Okan TUNA Deniz Taşımacılığı ve İskenderun Limanları Prof.Dr.Okan TUNA Limanları Etkileyen Makro Gelişmeler Küresel Ekonomi, Ticaret ve Denizyolu Ticareti Konteyner ticaret büyümesi, liman konteyner elleçlemesini

Detaylı

DENİZ TİCARETİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Sayı:Y-001 HABER BÜLTENİ

DENİZ TİCARETİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Sayı:Y-001 HABER BÜLTENİ DENİZ TİCARETİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Sayı:Y-1 HABER BÜLTENİ 24.2.216 Yük İstatistikleri, 216 Yük elleçlemesi %12,1 arttı Limanlarımızda gerçekleşen toplam yük elleçleme miktarı 216 yılı ayında bir önceki yılın

Detaylı

DI TCARET HADLERNDEK DEMN CAR LEMLER DENGES VE GSYH ÜZERNE ETKLER (1987-2006)

DI TCARET HADLERNDEK DEMN CAR LEMLER DENGES VE GSYH ÜZERNE ETKLER (1987-2006) DI TCARET HADLERNDEK DEMN CAR LEMLER DENGES VE GSYH ÜZERNE ETKLER (-2006) Zafer YÜKSELER Danıman 10 Austos 2007 1. Giri: hracat ve ithalat fiyat endekslerindeki farklı deiimler, yıllar itibariyle dı ticaret

Detaylı

KUZEY EGE LİMANI. Yrd. Doç. Dr. Ersel Zafer ORAL ersel.oral@deu.edu.tr

KUZEY EGE LİMANI. Yrd. Doç. Dr. Ersel Zafer ORAL ersel.oral@deu.edu.tr 697 KUZEY EGE LİMANI Yrd. Doç. Dr. Ersel Zafer ORAL ersel.oral@deu.edu.tr GİRİŞ Dünya taşımacılığının dolayısı ile ticaretinin en önemli alt yapısını oluşturan limanlar bulundukları bölgenin gelişmesinde

Detaylı

TÜM OTOBÜSÇÜLER VE LETMECLER FEDERASYONU KARAYOLU YOLCU TAIMACILII SEKTÖRÜNÜN TARHSEL GELM

TÜM OTOBÜSÇÜLER VE LETMECLER FEDERASYONU KARAYOLU YOLCU TAIMACILII SEKTÖRÜNÜN TARHSEL GELM TÜM OTOBÜSÇÜLER VE LETMECLER FEDERASYONU KARAYOLU YOLCU TAIMACILII SEKTÖRÜNÜN TARHSEL GELM 1955 ten 1999 a kadar karayolu yolcu taımacılıının ulaım biçimleri içindeki payı Karayolu ile yolcu taımacılıının

Detaylı

LİMANLARININ İŞLEM HACMİ İLE EKİPMAN VE ALTYAPI İLİŞKİSİNİN BELİRLENMESİ. Doç Dr. A. Zafer ACAR Arş. Gör. Pınar GÜROL

LİMANLARININ İŞLEM HACMİ İLE EKİPMAN VE ALTYAPI İLİŞKİSİNİN BELİRLENMESİ. Doç Dr. A. Zafer ACAR Arş. Gör. Pınar GÜROL LİMANLARININ İŞLEM HACMİ İLE EKİPMAN VE ALTYAPI İLİŞKİSİNİN BELİRLENMESİ Doç Dr. A. Zafer ACAR Arş. Gör. Pınar GÜROL II. Ulusal Liman Kongresi 5-6 Kasım 2015/ İzmir Global ticarette üretimden tüketime

Detaylı

E-POSTA : bursa.ikk@tmmob.org.tr WEB: http://bursakentsempozyumu.org

E-POSTA : bursa.ikk@tmmob.org.tr WEB: http://bursakentsempozyumu.org TMMOB Bursa İl Koordinasyon Kurulu TMMOB Makina Mühendisleri Odası Bursa Şubesi BAOB Yerleşkesi Odunluk Mah. Akademi Cad. No:8 A1 Blok Kat2-3 Nilüfer / BURSA TEL : 0 224 453 62 00 FAX : 0 224 453 62 12

Detaylı

ULAŞTIRMA DENİZCİLİK VE HABERLEŞME BAKANLIĞI TERSANELER VE KIYI YAPILARI GENEL MÜDÜRLÜĞÜ HEDEF 2023 İZMİR LİMANLARI

ULAŞTIRMA DENİZCİLİK VE HABERLEŞME BAKANLIĞI TERSANELER VE KIYI YAPILARI GENEL MÜDÜRLÜĞÜ HEDEF 2023 İZMİR LİMANLARI ULAŞTIRMA DENİZCİLİK VE HABERLEŞME BAKANLIĞI TERSANELER VE KIYI YAPILARI GENEL MÜDÜRLÜĞÜ HEDEF 2023 İZMİR LİMANLARI ÜLKEMİZDEKİ KIYI TESİSLERİ Uluslararası sefer yapan gemilere açık 178 kıyı tesisimiz

Detaylı

İZMİR LİMANINA YAPILACAK EK KONTEYNER TERMİNALİNİN DEPOLAMA VE ELLEÇLEME KAPASİTESİNİN ARAŞTIRILMASI

İZMİR LİMANINA YAPILACAK EK KONTEYNER TERMİNALİNİN DEPOLAMA VE ELLEÇLEME KAPASİTESİNİN ARAŞTIRILMASI 6. Ulusal Kıyı Mühendisliği Sempozyumu 343 İZMİR LİMANINA YAPILACAK EK KONTEYNER TERMİNALİNİN DEPOLAMA VE ELLEÇLEME KAPASİTESİNİN ARAŞTIRILMASI Hüseyin CEYLAN Nesrin BAYKAN Soner HALDENBİLEN Halim CEYLAN

Detaylı

T.C. DEVLET DEMİRYOLLARI İŞLETMESİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ İZMİR LİMANI. Turan YALÇIN Liman İşletme Müdürü

T.C. DEVLET DEMİRYOLLARI İŞLETMESİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ İZMİR LİMANI. Turan YALÇIN Liman İşletme Müdürü T.C. DEVLET DEMİRYOLLARI İŞLETMESİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ İZMİR LİMANI Turan YALÇIN Liman İşletme Müdürü LİMAN Türk Dil Kurumu tarafından yayımlanan Türkçe Sözlük te liman, gemilerin barınarak yük alıp boşaltmalarına,

Detaylı

AB Uyum Sürecinde Türkiye nin Rekabet Gücü lerleme Raporu Üzerine Tespitler

AB Uyum Sürecinde Türkiye nin Rekabet Gücü lerleme Raporu Üzerine Tespitler AB Uyum Sürecinde Türkiye nin Rekabet Gücü lerleme Raporu Üzerine Tespitler Avrupa Komisyonu tarafından Türkiye hakkında hazırlanan lerleme Raporu, Türkiye ile müzakerelerin balaması yönünde olumlu bir

Detaylı

TÜRKYE'DE OTOMOBL SAHPLNN MODELLENMES

TÜRKYE'DE OTOMOBL SAHPLNN MODELLENMES TÜRKYE'DE OTOMOBL SAHPLNN MODELLENMES Kemal Selçuk ÖÜT 1 SUMMARY Car ownership forecasting plays an important role in both traditional and innovates planning. It is often recognised that the level of car

Detaylı

Taıt alımlarının ette tüketim endeksi kapsamında izlenmesi hakkında bilgi notu

Taıt alımlarının ette tüketim endeksi kapsamında izlenmesi hakkında bilgi notu Taıt alımlarının ette tüketim endeksi kapsamında izlenmesi hakkında bilgi notu ette tüketim endeksi, ekonomideki tüketim eilimlerini kartla yapılan tüketimi baz alarak incelemektedir. Bu nedenle, endeks

Detaylı

LOJİSTİK SEKTÖRÜ BÜYÜME ORANLARI

LOJİSTİK SEKTÖRÜ BÜYÜME ORANLARI RAPOR: TÜRKİYE NİN LOJİSTİK GÖRÜNÜMÜ Giriş: Malumları olduğu üzere, bir ülkenin kalkınması için üretimin olması ve bu üretimin hedefe ulaşması bir zorunluluktur. Lojistik, ilk olarak coğrafyanın bir ürünüdür,

Detaylı

Kurumsal Yapısı, Yasal Çerçevesi ve Göstergeleriyle Ula tırma Sektörü

Kurumsal Yapısı, Yasal Çerçevesi ve Göstergeleriyle Ula tırma Sektörü 28 ubat 2007 TS/BAS-BÜL/07-20 Kurumsal Yapısı, Yasal Çerçevesi ve Göstergeleriyle Ulatırma Sektörü Özet Bulgular Türk Sanayicileri ve adamları Dernei (TÜSAD), ulatırma yöntemlerinin sürdürülebilir büyümeye

Detaylı

Sosyo-Ekonomik Gelimilik Aratırması

Sosyo-Ekonomik Gelimilik Aratırması Giri Sosyo-Ekonomik Gelimilik Aratırması Taner Kavasolu Devlet Planlama Tekilatı Kalkınma Planlarımızda, ülke corafyasında ve kesimler arasında dengeli bir gelime salanması hedefi, ülke ekonomisi için

Detaylı

Doğu Akdeniz de Konteyner Potansiyeli: Đskenderun ve Mersin Limanlarının Rekabeti Dr. Ersel Zafer ORAL (1) ve Dr. Soner ESMER (1,2) (1) Dokuz Eylül Üniversitesi Denizcilik Fakültesi Tınaztepe Kampüsü Buca

Detaylı

TÜRKĐYE NĐN DIŞ TĐCARET HEDEFLERĐNĐN YENĐ LĐMAN YATIRIMLARINA ETKĐSĐ

TÜRKĐYE NĐN DIŞ TĐCARET HEDEFLERĐNĐN YENĐ LĐMAN YATIRIMLARINA ETKĐSĐ TÜRKĐYE NĐN DIŞ TĐCARET HEDEFLERĐNĐN YENĐ LĐMAN YATIRIMLARINA ETKĐSĐ Soner ESMER (1), Volkan ÇAĞLAR (2), Ersel Zafer ORAL (3) (1) Doç.Dr. Dokuz Eylül Üniversitesi Denizcilik Fakültesi, Lojistik Yönetimi

Detaylı

Özel t üket im t alebinin izlenmesinde kart lı alıveri: Yeni bir tüketim endeksi önerisi. (e.t.t.e) Er can Tür kan. (ercan. turkan@tcmb. gov.

Özel t üket im t alebinin izlenmesinde kart lı alıveri: Yeni bir tüketim endeksi önerisi. (e.t.t.e) Er can Tür kan. (ercan. turkan@tcmb. gov. Özel t üket im t alebinin izlenmesinde kart lı alıveri: Yeni bir tüketim endeksi önerisi (e.t.t.e) Er can Tür kan (ercan. turkan@tcmb. gov. t r) Tür kiye Bankalar Bir lii 28 Kasım 2007 Sunum içerii* Tüketim

Detaylı

2009 Küresel Finans Krizi Sonrasında Türk Limancılık Sektörünün Gelişimi Yrd.Doç.Dr. Soner ESMER (1), Yrd.Doç.Dr. Ersel Zafer ORAL (1,2) Yrd.Doç.Dr. Alpaslan ATEŞ (3) ve Doç.Dr. Yavuz Mazlum (4) (1) Dokuz

Detaylı

DENİZ TİCARETİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ HABER BÜLTENİ

DENİZ TİCARETİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ HABER BÜLTENİ DENİZ TİCARETİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ HABER BÜLTENİ 15.8.216 Yük İstatistikleri, Temmuz 216 Yük elleçlemesi %1, arttı Sayı:Y-7 Limanlarımızda gerçekleşen toplam yük elleçleme miktarı 216 yılı Temmuz ayında bir

Detaylı

SIKI TIRILMI YOL ZEM NLER N N KOMPAKS YON PARAMETRELER N N KONTROLÜ

SIKI TIRILMI YOL ZEM NLER N N KOMPAKS YON PARAMETRELER N N KONTROLÜ SIKITIRILMI YOL ZEMNLERNN KOMPAKSYON PARAMETRELERNN KONTROLÜ Selim ALTUN Yrd. Doç. Dr. Ege Üniversitesi naat Müh. Bölümü zmir,türkiye Alper SEZER n.yük.müh. Ege Üniversitesi naat Müh. Bölümü zmir,türkiye

Detaylı

e.t.t.e tüketim endeksi

e.t.t.e tüketim endeksi Kartlı alıverie dayalı e.t.t.e tüketim endeksi.sayı Ercan Türkan (ercan.turkan@tcmb.gov.tr) 22 Ocak 09 Özet Aralık 08 itibariyle tüketim endeksi, nominal olarak yıllık bazda yüzde 3,3 oranında artı göstermitir.

Detaylı

BELEDYELERDE NORM KADRO ÇALIMASI ESASLARI

BELEDYELERDE NORM KADRO ÇALIMASI ESASLARI BELEDYELERDE NORM KADRO ÇALIMASI ESASLARI Belediyelerin görevlerini etkin ve verimli bir ekilde yerine getirebilmeleri için ihtiyaç duydukları optimal (ihtiyaçtan ne fazla ne de az) kadronun nicelik ve

Detaylı

Vakum teknolojisi. Sistem kılavuzu

Vakum teknolojisi. Sistem kılavuzu Vakum teknolojisi Sistem kılavuzu Yazılım Yazılım aracı: Vakum seçimi Festo, vakum hesaplarına esas tekil eden, hızlı ve kolay bir ekilde uygun vantuz tutucu elemanının seçimini olanaklı kılan 2001 ürünleri

Detaylı

e.t.t.e tüketim endeksi

e.t.t.e tüketim endeksi (Sayı 39 - Aralık 21) Kartlı alıverie dayalı e.t.t.e tüketim endeksi 39. sayı Ercan Türkan (ercan.turkan@tcmb.gov.tr) 26 Ocak 211 (Sayı 39 - Aralık 21) Özet Aralık ayında nominal toplam tüketim, bir önceki

Detaylı

2. Bölgesel Kalkınma ve Yönetiim Sempozyumu 25-26 Ekim 2007, zmir

2. Bölgesel Kalkınma ve Yönetiim Sempozyumu 25-26 Ekim 2007, zmir Türkiye de Bölgesel Kalkınmanın Aracı Olarak Kalkınma Ajansları: zmir Kalkınma Ajansı Örnei Ergüder Can zmir Kalkınma Ajansı Giri: Türkiye de dier ülkeler gibi bölgelerarası hatta bölgeler içinde kalkınma

Detaylı

2. Bölgesel Kalkınma ve Yönetiim Sempozyumu 25-26 Ekim 2007, zmir

2. Bölgesel Kalkınma ve Yönetiim Sempozyumu 25-26 Ekim 2007, zmir Yönetiim, Bölgesel Kalkınma ve Kalkınma Ajansları: Çukurova Kalkınma Ajansı Uygulaması A. Celil Öz 1 1- Giri Son çeyrek yüzyılda küresellemenin ve uluslar arası ve uluslar üstü kurumların da etkisiyle

Detaylı

Hatay İskenderun Bilgi Notu

Hatay İskenderun Bilgi Notu İskenderun Bilgi Notu Bölgemizin lokomotif sektörleri ticaret, nakliye, inşaat ve sanayi olarak ifade edilebilir. ilinde demir çelik ürünleri, otomotiv filtresi, tarım araç ve gereçleri, tarımsal ürünler

Detaylı

DTD YÖNETİM KURULU BAŞKAN YARDIMCISI TOBB ULAŞTIRMA ve LOJİSTİK MECLİSİ ÜYESİ EBK SERAMİK KÜMESİ ÜYESİ TURKON DEMİRYOLU GENEL MÜDÜR YRD.

DTD YÖNETİM KURULU BAŞKAN YARDIMCISI TOBB ULAŞTIRMA ve LOJİSTİK MECLİSİ ÜYESİ EBK SERAMİK KÜMESİ ÜYESİ TURKON DEMİRYOLU GENEL MÜDÜR YRD. DTD YÖNETİM KURULU BAŞKAN YARDIMCISI TOBB ULAŞTIRMA ve LOJİSTİK MECLİSİ ÜYESİ EBK SERAMİK KÜMESİ ÜYESİ TURKON DEMİRYOLU GENEL MÜDÜR YRD. Multi Modal İmkanlar Mart 2012 2010 yılında sadece Hamburg

Detaylı

OTSTK ÇOCUKLARIN ALELERNE YÖNELK GRUP REHBERL NN ANNE BABALARIN DEPRESYON VE BENLK SAYGISINA ETKS

OTSTK ÇOCUKLARIN ALELERNE YÖNELK GRUP REHBERL NN ANNE BABALARIN DEPRESYON VE BENLK SAYGISINA ETKS Bu aratırma 2005 yılında 1. Uluslararası zmir Özel Eitim ve Otizm Sempozyumu'nda poster bildiri olarak sunulmutur. OTSTK ÇOCUKLARIN ALELERNE YÖNELK GRUP REHBERL NN ANNE BABALARIN DEPRESYON VE BENLK SAYGISINA

Detaylı

Bu maddenin yürürlüe girdii tarih itibarıyla bu Kanuna göre kurulan serbest bölgelerde faaliyette bulunmak üzere ruhsat almı mükelleflerin;

Bu maddenin yürürlüe girdii tarih itibarıyla bu Kanuna göre kurulan serbest bölgelerde faaliyette bulunmak üzere ruhsat almı mükelleflerin; ! "! # $% & % & ' &! ' ( )* +$' #,*,-. / - Gecici Madde 3 Bu maddenin yürürlüe girdii tarih itibarıyla bu Kanuna göre kurulan serbest bölgelerde faaliyette bulunmak üzere ruhsat almı mükelleflerin; a)

Detaylı

ĠSKENDERUN LĠMANLARI LOJĠSTĠK KÖYÜN ETKĠLERĠ

ĠSKENDERUN LĠMANLARI LOJĠSTĠK KÖYÜN ETKĠLERĠ ĠSKENDERUN LĠMANLARI LOJĠSTĠK KÖYÜN ETKĠLERĠ ĠSKENDERUN KÖRFEZĠ Demir-Çelik ve enerji sektörünün ön plana çıktığı, Türkiye Ham Sıvı Demirinin %48 nin üretildiği, BTC ve Kerkük Petrol Boru Hattının bulunduğu,

Detaylı

KENTSEL RAYLI SSTEMLERDEK SON GELMELERE LKN GÖRÜ VE ÖNERLER

KENTSEL RAYLI SSTEMLERDEK SON GELMELERE LKN GÖRÜ VE ÖNERLER KENTSEL RAYLI SSTEMLERDEK SON GELMELERE LKN GÖRÜ VE ÖNERLER Prof. Dr. Güngör EVREN Ara. Gör. K. Selçuk ÖÜT.T.Ü. naat Fakültesi Ulatırma Anabilim Dalı Ayazaa / STANBUL 1. GR Kentlerin, büyümeleri ölçüsünde

Detaylı

Tüketim eilimleri analizine taıt alımının dahil edilme gerekçesi

Tüketim eilimleri analizine taıt alımının dahil edilme gerekçesi Sayı:48 Sayı:48 "!# $&%"')("( www.ette.gen.tr Tüketim eilimleri analizine taıt alımının dahil edilme gerekçesi ette tüketim endeksi, ekonomideki tüketim eilimlerini, kartla yapılan tüketimi baz alarak

Detaylı

EKONOMİK GÖSTERGELERLE HATAY. Levent Hakkı YILMAZ İskenderun Ticaret ve Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkanı

EKONOMİK GÖSTERGELERLE HATAY. Levent Hakkı YILMAZ İskenderun Ticaret ve Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkanı EKONOMİK GÖSTERGELERLE HATAY Levent Hakkı YILMAZ İskenderun Ticaret ve Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkanı Hatay Hakkında Genel Bilgiler Hatay; gerek demografik yapısı ve kültürel mozaiği, gerek üretim

Detaylı

Türkiye'de Kriz Döneminde Kur-Faiz-Borsa likilerinin Dinamik Analizi Banka-Mali ve Ekonomik Yorumlar, Sayı: 11, ss: 47-56, 2002

Türkiye'de Kriz Döneminde Kur-Faiz-Borsa likilerinin Dinamik Analizi Banka-Mali ve Ekonomik Yorumlar, Sayı: 11, ss: 47-56, 2002 Türkiye'de Kriz Döneminde KurFaizBorsa likilerinin Dinamik Analizi BankaMali ve Ekonomik Yorumlar, Sayı:, ss: 4756, 2002 Osman KARAMUSTAFA * Yakup KÜÇÜKKALE ** Giri Finans literatüründe döviz kurları ile

Detaylı

Vakko Tekstil ve Hazır Giyim Sanayi letmeleri A.. 30.06.2013 Tarihi tibarıyla Sona Eren Hesap Dönemine likin Yönetim Kurulu Yıllık Faaliyet Raporu

Vakko Tekstil ve Hazır Giyim Sanayi letmeleri A.. 30.06.2013 Tarihi tibarıyla Sona Eren Hesap Dönemine likin Yönetim Kurulu Yıllık Faaliyet Raporu Sayfa No: 1 Vakko Tekstil ve Hazır Giyim Sanayi letmeleri A.. 30.06.2013 Tarihi tibarıyla Sona Eren Hesap Dönemine likin Yönetim Kurulu Yıllık Faaliyet Raporu Sayfa No: 2 Vakko Tekstil ve Hazır Giyim Sanayi

Detaylı

Türkiye de Konteyner Limanlarının Geleceği

Türkiye de Konteyner Limanlarının Geleceği 551 (1) Türkiye de Konteyner Limanlarının Geleceği Öğr. Gör. Soner ESMER (1) ve Yrd. Doç. Dr. Ersel Zafer ORAL (1,2) Dokuz Eylül Üniversitesi, Deniz İşletmeciliği ve Yönetimi Yüksekokulu Kaynaklar Yerleşkesi,

Detaylı

LİMAN HİZMETLERİNDE FİYATLANDIRMA STRATEJİLERİ VE REKABETE ETKİLERİ: EGE BÖLGESİ KONTEYNER LİMANLARI ÜZERİNDE BİR ARAŞTIRMA

LİMAN HİZMETLERİNDE FİYATLANDIRMA STRATEJİLERİ VE REKABETE ETKİLERİ: EGE BÖLGESİ KONTEYNER LİMANLARI ÜZERİNDE BİR ARAŞTIRMA LİMAN HİZMETLERİNDE FİYATLANDIRMA STRATEJİLERİ VE REKABETE ETKİLERİ: EGE BÖLGESİ KONTEYNER LİMANLARI ÜZERİNDE BİR ARAŞTIRMA Araş. Gör. Fevzi BİTİKTAŞ Yrd. Doç. Dr. Çimen KARATAŞ ÇETİN 1. Fiyatlandırma

Detaylı

MAKROEKONOMİK TAHMİN ÇALIŞMA SONUÇLARI

MAKROEKONOMİK TAHMİN ÇALIŞMA SONUÇLARI KKTC DEVLET PLANLAMA ÖRGÜTÜ MAKROEKONOMİK TAHMİN ÇALIŞMA SONUÇLARI 25.0 150 22.5 135 20.0 120 17.5 105 15.0 90 12.5 75 10.0 60 7.5 45 5.0 30 2.5 15 0.0 0 1 3 5 7 9 11 1 3 5 7 9 11 1 3 5 7 9 11 1 3 5 7

Detaylı

8. KIYI MÜHEND SL SEMPOZYUMU

8. KIYI MÜHEND SL SEMPOZYUMU GENEL KARGO LİMANLARININ KAPASİTE ANALİZİ Ersel Zafer ORAL Margen Deniz ve Kara Araştırmaları Eğitim Danışmanlık Hizmetleri, Süvari Cad. 23/3 Bornova, İzmir, ersel.oral@margenproje.com, Özet Bir limanın

Detaylı

PORTER MODEL: ULUSLARARASI REKABET ÖZLEM ÖZ ODTÜ LETME BÖLÜMÜ

PORTER MODEL: ULUSLARARASI REKABET ÖZLEM ÖZ ODTÜ LETME BÖLÜMÜ : ULUSLARARASI REKABET ÖZLEM ÖZ ODTÜ LETME BÖLÜMÜ Genel Çerçeve Makroekonomik, Politik ve veyasal Çevre Rekabet Edebilirliliin Mikroekonomik Temelleri irket irket Stratejisi Stratejisi Mikroekonomik Mikroekonomik

Detaylı

3. 27 I C C' C C (V B ' C ') C DC. EM1 Modeli I B C E (V B ' E ') E' r E ' I E

3. 27 I C C' C C (V B ' C ') C DC. EM1 Modeli I B C E (V B ' E ') E' r E ' I E 3. 27 3.2.2. EM2 Modeli EM2 modeli, bir bipolar tranzistordaki yük birikimi olaylarının temsil edildii birinci dereceden bir modeldir. Bu model, kısıtlı da olsa, frekans domeni ve geçici hal analizlerinin

Detaylı

TÜRK ÖZEL LİMANLARININ ETKİNLİK VE VERİMLİLİK ANALİZİ. Yrd. Doç. Dr. Volkan ÇAĞLAR

TÜRK ÖZEL LİMANLARININ ETKİNLİK VE VERİMLİLİK ANALİZİ. Yrd. Doç. Dr. Volkan ÇAĞLAR TÜRK ÖZEL LİMANLARININ ETKİNLİK VE VERİMLİLİK ANALİZİ Yrd. Doç. Dr. Volkan ÇAĞLAR TÜRK ÖZEL LİMANLARININ ETKİNLİK VE VERİMLİLİK ANALİZİ, VOLKAN ÇAĞLAR,2012 PROBLEM Ülkemiz limanlarda etkinlik ve verimlilik

Detaylı

ICS 04.200.10 TÜRK STANDARDI TS EN OHSAS 18001/Mart 2001

ICS 04.200.10 TÜRK STANDARDI TS EN OHSAS 18001/Mart 2001 OHSAS 18001 SALII VE GÜVENL YÖNETM REHBER STANDARDI GR : Dünyada, üretim faktörünün temel öesi olan çalıanların salıı ve güvenlii endüstriyel gelimelere paralel olarak, ön plana çıkmaktadır. Salıı ve i

Detaylı

r i = a i + b i r m + i

r i = a i + b i r m + i Endeks Modelleri William Sharpe tarafından gelitirilen tekli endeks modeli ve onu takip eden çoklu endeks modelleri, portföyün beklenen getirisi ve riskinin hesaplanması için gereken veri sayısını ciddi

Detaylı

KONTROL SSTEMLER LABORATUARI

KONTROL SSTEMLER LABORATUARI YILDIZ TEKNK ÜNVERSTES ELEKTRK-ELEKTRONK FAKÜLTES KONTROL ve OTOMASYON MÜHENDSL BÖLÜMÜ KONTROL SSTEMLER LABORATUARI Doç.Dr. Haluk GÖRGÜN Ar.Gör. brahim ALIKAN Ar.Gör. Yavuz EREN STANBUL - 2010-1 - DiGiAC

Detaylı

XI XIII XV XVII KISIM 1: DENİZ TİCARETİNE GİRİŞ 1

XI XIII XV XVII KISIM 1: DENİZ TİCARETİNE GİRİŞ 1 Yazarın Üçüncü Basıma Ön Sözü Çeviri Editörünün Ön Sözü Kısaltmalar Başlıca Deniz Ticaret Terimleri XI XIII XV XVII KISIM 1: DENİZ TİCARETİNE GİRİŞ 1 Bölüm 1 Deniz Ticareti ve Küresel Ekonomi 3 1.1 Giriş

Detaylı

KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURYET MERKEZ BANKASI ÜÇ AYLIK BÜLTEN SAYI: 2005-I

KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURYET MERKEZ BANKASI ÜÇ AYLIK BÜLTEN SAYI: 2005-I KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURYET MERKEZ BANKASI ÜÇ AYLIK BÜLTEN SAYI: 2005-I A Ç I K L A M A Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) Merkez Bankası tarafından hazırlanan Üç Aylık Bülten'de yer alan, bankaların

Detaylı

Son vergi düzenlemeleri ile ortaya çıkan fiyat indirimleri tüketiciye yansıtıldı mı?

Son vergi düzenlemeleri ile ortaya çıkan fiyat indirimleri tüketiciye yansıtıldı mı? Son vergi düzenlemeleri ile ortaya çıkan fiyat indirimleri tüketiciye yansıtıldı mı? Ercan Türkan (ercan.turkan@tcmb.gov.tr) Mayıs 2009 Özet ç talebin canlandırılabilmesi amacıyla Mart ayında bir dizi

Detaylı

Sasa A.Ş. İskele ve Şamandıra Sistemi

Sasa A.Ş. İskele ve Şamandıra Sistemi Sasa A.Ş. İskele ve Şamandıra Sistemi İşletmeci: SASA DUPONT SABANCI POLYESTER SANAYİİ A.Ş. İli: Hatay İlçesi/Köyü: İskenderun Niteliği: Şamandıra Coğrafi Konumu: 36 35' N - 36 10" E Erişim: Tesisin demiryolu

Detaylı

Bazı Odundıı Orman Ürünlerinin Üretim, thalat ve hracat Projeksiyonları

Bazı Odundıı Orman Ürünlerinin Üretim, thalat ve hracat Projeksiyonları Geli Tarihi: 29.11.26 Bazı Odundıı Orman Ürünlerinin Üretim, thalat ve hracat Projeksiyonları ÖZET Aytaç AYDIN brahim YILDIRIM Kadri C. AKYÜZ Kemal ÜÇÜNCÜ KTÜ Orman Endüstri Müh. Bölümü, Orman Fak., Trabzon

Detaylı

ELEKTRK MÜHENDSLER ODASI MESLEK Ç SÜREKL ETM MERKEZ YÖNETMEL

ELEKTRK MÜHENDSLER ODASI MESLEK Ç SÜREKL ETM MERKEZ YÖNETMEL ELEKTRK MÜHENDSLER ODASI MESLEK Ç SÜREKL ETM MERKEZ YÖNETMEL Amaç Madde 1: Bu Yönetmeliin amacı; meslekteki bilimsel, teknolojik gelimelerle ve uygulama alanları ile ilgili olarak Üye Mühendislere verilecek

Detaylı

INVESTIGATION OF THE FACTORS AFFECTING DESIGN OF ANCHORED SHEET PILES

INVESTIGATION OF THE FACTORS AFFECTING DESIGN OF ANCHORED SHEET PILES INVESTIGATION OF THE FACTORS AFFECTING DESIGN OF ANCHORED SHEET PILES Özcan TAN Selim ALTUN M. Tarık DLAVER. Hakkı ERKAN Assoc. Prof. Dr. Asst. Prof. Dr. Civil Engineer (MSc) Research Asst. Selçuk Univ.

Detaylı

03. En Muhtemel Sayı (EMS) Yöntemi (5 li EMS) 03.01. EMS Yönteminde Dilüsyon Kavramı

03. En Muhtemel Sayı (EMS) Yöntemi (5 li EMS) 03.01. EMS Yönteminde Dilüsyon Kavramı 03. En Muhtemel Sayı (EMS) Yöntemi (5 li EMS) En muhtemel sayı yöntemi, tüp dilüsyon yönteminin gelitirilmi eklidir. Bu yöntemde, materyalden FTS ile standart 1 : 9 oranında dilüsyon yapılır. Dilüsyonlardan

Detaylı

EKONOMİK GELİŞMELER Eylül

EKONOMİK GELİŞMELER Eylül EKONOMİK GELİŞMELER Eylül - 2011 AR-GE MÜDÜRLÜĞÜ TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU EKONOMİK RAPOR EYLÜL 2011 İÇİNDEKİLER... 1 GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA (GSYH)... 2 İSTİHDAM - İŞSİZLİK VE İŞGÜCÜ

Detaylı

Kent çi Ulaımda Enerji Verimlilii. Derya AYDEMR Elektrik Mühendisi Elektrik leri Etüt daresi Genel Müdürlüü

Kent çi Ulaımda Enerji Verimlilii. Derya AYDEMR Elektrik Mühendisi Elektrik leri Etüt daresi Genel Müdürlüü Kent çi Ulaımda Enerji Verimlilii Derya AYDEMR Elektrik Mühendisi Elektrik leri Etüt daresi Genel Müdürlüü Dünya Yolcu Trafii 4.500 4.000 3.500 Air Voiture 2.000 1.500 3.000 2.500 2.000 Car ou Bus Rail

Detaylı

Sarıçam (Pinus sylvestris L.) Mecerelerinin Hacim Artımının Mecere Yaı, Bonitet Endeksi ve Sıklık Derecesine Göre Deiimi

Sarıçam (Pinus sylvestris L.) Mecerelerinin Hacim Artımının Mecere Yaı, Bonitet Endeksi ve Sıklık Derecesine Göre Deiimi Geli Tarihi: 7..6 Sarıçam (Pinus sylvestris L.) Mecerelerinin Hacim Artımının Mecere Yaı, Bonitet Endeksi ve Sıklık Derecesine Göre Deiimi lker ERCANLI Fatih SVRKAYA Sedat KELE Alkan GÜNLÜ K.T.Ü., Orman

Detaylı

OTSTK BR OLGUNUN DUYGULARI ANLAMA VE FADE ETME BECERSNN KAZANDIRILMASINA YÖNELK DÜZENLENEN KISA SÜREL BR E TM PROGRAMININ NCELENMES

OTSTK BR OLGUNUN DUYGULARI ANLAMA VE FADE ETME BECERSNN KAZANDIRILMASINA YÖNELK DÜZENLENEN KISA SÜREL BR E TM PROGRAMININ NCELENMES Bu aratırma 005 yılında 1. Uluslararası zmir Özel Eitim ve Otizm Sempozyumu'nda poster bildiri olarak sunulmutur. OTSTK BR OLGUNUN DUYGULARI ANLAMA VE FADE ETME BECERSNN KAZANDIRILMASINA YÖNELK DÜZENLENEN

Detaylı

Lojistik. Lojistik Sektörü

Lojistik. Lojistik Sektörü Lojistik Sektörü Gülay Dincel TSKB Ekonomik Araştırmalar dincelg@tskb.com.tr Kasım 014 1 Ulaştırma ve depolama faaliyetlerinin entegre lojistik hizmeti olarak organize edilmesi ihtiyacı, imalat sanayi

Detaylı

KENTÇ TOPLU TAIMA SSTEMLERNN TÜREL DAILIMI

KENTÇ TOPLU TAIMA SSTEMLERNN TÜREL DAILIMI KENTÇ TOPLU TAIMA SSTEMLERNN TÜREL DAILIMI Kemal Selçuk ÖÜT Ara. Gör., stanbul Teknik Üniversitesi, naat Fakültesi, Ulatırma Anabilim Dalı 1. KENTÇ TOPLU TAIMA SSTEMLER Kentiçi toplu taıma sistemleri iki

Detaylı

EKONOMİK GELİŞMELER Mart - 2011

EKONOMİK GELİŞMELER Mart - 2011 EKONOMİK GELİŞMELER Mart - 2011 AR-GE MÜDÜRLÜĞÜ TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU EKONOMİK RAPOR - MART 2011 İÇİNDEKİLER... 1 GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA (GSYH)... 2 İSTİHDAM - İŞSİZLİK VE İŞGÜCÜ

Detaylı

OTSTK ÇOCUKLARDA TEACCH PROGRAMININ GELMSEL DÜZEYE ETKS: OLGU SUNUMU

OTSTK ÇOCUKLARDA TEACCH PROGRAMININ GELMSEL DÜZEYE ETKS: OLGU SUNUMU Bu aratırma 2005 yılında 1. Uluslararası zmir Özel Eitim ve Otizm Sempozyumu'nda poster bildiri olarak sunulmutur. OTSTK ÇOCUKLARDA TEACCH PROGRAMININ GELMSEL DÜZEYE ETKS: OLGU SUNUMU Psk. Deniz VARIR

Detaylı

EKONOMİK GELİŞMELER Ağustos - 2011

EKONOMİK GELİŞMELER Ağustos - 2011 EKONOMİK GELİŞMELER Ağustos - 2011 AR-GE MÜDÜRLÜĞÜ TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU EKONOMİK RAPOR AĞUSTOS 2011 İÇİNDEKİLER... 1 GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA (GSYH)... 2 İSTİHDAM - İŞSİZLİK VE

Detaylı

AYDIN TİCARET BORSASI

AYDIN TİCARET BORSASI AYDIN TİCARET BORSASI AYDIN COMMODITY EXCHANGE EYLÜL 2013 TÜRKİYE NİN TEMEL EKONOMİK GÖSTERGELERİ Ata Mahallesi Denizli Bulv. No:18 09010 AYDIN Tel: +90 256 211 50 00 +90 256 211 61 45 Faks:+90 256 211

Detaylı

2016 yılında liman yatırımları hız kazanacak

2016 yılında liman yatırımları hız kazanacak 2016 yılında liman yatırımları hız kazanacak Denizcilik sektöründe önümüzdeki yıl liman yatırımları hız kazanıcak 2016 Liman Yılı Olacak. Denizcilik sektöründe önümüzdeki yıl liman yatırımları hız kazanıcak.

Detaylı

EKONOMİK GELİŞMELER Ağustos 2012

EKONOMİK GELİŞMELER Ağustos 2012 EKONOMİK GELİŞMELER Ağustos 2012 Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) AR-GE MÜDÜRLÜĞÜ TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU İÇİNDEKİLER 1 GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA (GSYH) 2 İSTİHDAM - İŞSİZLİK

Detaylı

Madde 1.1. in 4.paragrafı aaıdaki ekilde güncellenmitir.

Madde 1.1. in 4.paragrafı aaıdaki ekilde güncellenmitir. YAPI VE KRED BANKASI A.. NN BANKA BONOSU VE/VEYA TAHVLLERNN HALKA ARZINA LKN SERMAYE PYASASI KURULU TARAFINDAN 3 HAZRAN 2011 TARHNDE ONAYLANAN ve TESCL ETTRLEN, 30 EYLÜL 2011 TARHNDE TADL VE 4 EKM 2011

Detaylı

T.C. ULA!TIRMA BAKANLI"I! DEM#RYOLLAR L#MANLAR VE HAVA MEYDANLARI #N!AATI GENEL MÜDÜRLÜ"Ü TUR#ZM KIYI YAPILARI MASTER PLAN ÇALI!

T.C. ULA!TIRMA BAKANLII! DEM#RYOLLAR L#MANLAR VE HAVA MEYDANLARI #N!AATI GENEL MÜDÜRLÜÜ TUR#ZM KIYI YAPILARI MASTER PLAN ÇALI! T.C. ULA!TIRMA BAKANLI"I! DEM#RYOLLAR L#MANLAR VE HAVA MEYDANLARI #N!AATI GENEL MÜDÜRLÜ"Ü TUR#ZM KIYI YAPILARI MASTER PLAN ÇALI!MASI REV#ZE 1. ARA RAPOR ULUSLARARASI A.!. & BELDE PROJE VE DANI!MANLIK T#C.

Detaylı

INTERNATIONAL MONETARY FUND IMF (ULUSLARARASI PARA FONU) KÜRESEL EKONOMİK GÖRÜNÜM OCAK 2015

INTERNATIONAL MONETARY FUND IMF (ULUSLARARASI PARA FONU) KÜRESEL EKONOMİK GÖRÜNÜM OCAK 2015 INTERNATIONAL MONETARY FUND IMF (ULUSLARARASI PARA FONU) KÜRESEL EKONOMİK GÖRÜNÜM OCAK 2015 Hazırlayan: Ekin Sıla Özsümer AB ve Uluslararası Organizasyonlar Şefliği Uzman Yardımcısı IMF Küresel Ekonomik

Detaylı

Geleceği Şimdiden Tüketmek Hazırlayan: Prof. Dr. Veysel ULUSOY Yard. Doç. Dr. Çiğdem Özarı

Geleceği Şimdiden Tüketmek Hazırlayan: Prof. Dr. Veysel ULUSOY Yard. Doç. Dr. Çiğdem Özarı CARİ AÇIK Geleceği Şimdiden Tüketmek Hazırlayan: Prof. Dr. Veysel ULUSOY Yard. Doç. Dr. Çiğdem Özarı II Yay n No : 2964 İşletme-Ekonomi Dizisi : 608 1. Baskı - Ekim 2013 İSTANBUL ISBN 978-605 - 377-988

Detaylı

AYDIN TİCARET BORSASI

AYDIN TİCARET BORSASI AYDIN TİCARET BORSASI AYDIN COMMODITY EXCHANGE HAZİRAN 2016 TÜRKİYE NİN TEMEL EKONOMİK GÖSTERGELERİ Ata Mahallesi Denizli Bulv. No:18 09010 AYDIN Tel: +90 256 211 50 00 +90 256 211 61 45 Faks:+90 256 211

Detaylı

Türkiye de Hanehalkı

Türkiye de Hanehalkı gücü, gelir, harcama ve yoksulluk açısından Türkiye de Hanehalkı Zaf er Yükseler Er can Tür kan TÜSAD Küresel Ekonomiye Ent egrasyon Sürecinde Büyüme Semineri 21 Mart 2008, Ankara Sunum çerii* I - gücü

Detaylı

KAHRAMANMARAŞ TİCARET VE SANAYİ ODASI

KAHRAMANMARAŞ TİCARET VE SANAYİ ODASI 1 Türkiye-Kahramanmaraş Açılan Şirketler Türkiye-Kahramanmaraş Kapanan Şirketler Türkiye-Kahramanmaraş Yatırım Teşvikleri Türkiye-Kahramanmaraş Yıllar İtibariyle İhracat ve İthalatı Türkiye-Kahramanmaraş

Detaylı

KAHRAMANMARAŞ TİCARET VE SANAYİ ODASI

KAHRAMANMARAŞ TİCARET VE SANAYİ ODASI 1 Türkiye-Kahramanmaraş Açılan Şirketler Türkiye-Kahramanmaraş Kapanan Şirketler Türkiye-Kahramanmaraş Yatırım Teşvikleri Türkiye-Kahramanmaraş Yıllar İtibariyle İhracat ve İthalatı Türkiye-Kahramanmaraş

Detaylı

Pozisyon Kontrol Sistemi Üzerine Karakteristik Yapı Çalı ması: STANBUL - 2010

Pozisyon Kontrol Sistemi Üzerine Karakteristik Yapı Çalı ması: STANBUL - 2010 Pozisyon Kontrol Sistemi Üzerine Karakteristik Yapı Çalıması: Set Üzerinde Kullanılacak Ekipman: 1 Motor sürücü ve çıkı potansiyometresi, 1 Ayarlama amplifikatörü, 1 Türevsel amplifikatör, 1 Toplama amplifikatörü,

Detaylı

TÜRKYE DE KAMU HARCAMALARI EKONOMK BÜYÜME LKS * ktisat, letme ve Finans (ubat 1997), Yıl: 12, Sayı: 131, ss: 5-14

TÜRKYE DE KAMU HARCAMALARI EKONOMK BÜYÜME LKS * ktisat, letme ve Finans (ubat 1997), Yıl: 12, Sayı: 131, ss: 5-14 TÜRKYE DE KAMU HARCAMALARI EKONOMK BÜYÜME LKS * ktisat, letme ve Finans (ubat 997), Yıl: 2, Sayı: 3, ss: 5-4 Nebiye Yamak Yakup Küçükkale 2 I. Giri Kamu sektörünün toplam ekonomik faaliyetler içerisindeki

Detaylı

AÇIKLANAN SON EKONOMİK GÖSTERGELERDE AYLIK DEĞERLENDİRME RAPORU

AÇIKLANAN SON EKONOMİK GÖSTERGELERDE AYLIK DEĞERLENDİRME RAPORU AÇIKLANAN SON EKONOMİK GÖSTERGELERDE AYLIK DEĞERLENDİRME RAPORU BÜYÜME 2012 yılı ikinci çeyreğe ilişkin hesaplanan gayri safi yurtiçi hasıla değeri bir önceki yılın aynı dönemine göre sabit fiyatlarla

Detaylı

EK:1 BAIMSIZ HUKUKÇU RAPORU

EK:1 BAIMSIZ HUKUKÇU RAPORU EK:1 BAIMSIZ HUKUKÇU RAPORU EK:2 TERMNOLOJ TERMNOLOJ SRK Raporu: Koza Altın letmeleri A.. nin hali hazırdaki maden iletmeleri

Detaylı

AYDIN TİCARET BORSASI

AYDIN TİCARET BORSASI AYDIN TİCARET BORSASI AYDIN COMMODITY EXCHANGE TEMMUZ 2016 TÜRKİYE NİN TEMEL EKONOMİK GÖSTERGELERİ Ata Mahallesi Denizli Bulv. No:18 09010 AYDIN Tel: +90 256 211 50 00 +90 256 211 61 45 Faks:+90 256 211

Detaylı

GÜNCEL GELMELER IIINDA LKÖRETM: MATEMATK-FEN-TEKNOLOJ-YÖNETM

GÜNCEL GELMELER IIINDA LKÖRETM: MATEMATK-FEN-TEKNOLOJ-YÖNETM KTAP NCELEMES GÜNCEL GELMELER IIINDA LKÖRETM: MATEMATK-FEN-TEKNOLOJ-YÖNETM Editörler: Arif Altun ve Sinan Olkun Orhan KARAMUSTAFAOLU Yrd.Doç.Dr., Amasya Üniversitesi, Eitim Fakültesi, Dekan Yrd., AMASYA

Detaylı

ULAŞIM. AFYONKARAHİSAR 2015 www.zafer.org.tr

ULAŞIM. AFYONKARAHİSAR 2015 www.zafer.org.tr ULAŞIM 2023 kara taşımacılığı hedeflerinde, büyük merkezlerin otoyollarla bağlanırken, nüfusu nispeten küçük merkezlerin bu otoyollara bölünmüş yollarla entegre edilmesi hedeflenmektedir ve Afyonkarahisar

Detaylı

AYDIN TİCARET BORSASI

AYDIN TİCARET BORSASI AYDIN TİCARET BORSASI AYDIN COMMODITY EXCHANGE ŞUBAT 2015 TÜRKİYE NİN TEMEL EKONOMİK GÖSTERGELERİ Ata Mahallesi Denizli Bulv. No:18 09010 AYDIN Tel: +90 256 211 50 00 +90 256 211 61 45 Faks:+90 256 211

Detaylı

KAHRAMANMARAŞ TİCARET VE SANAYİ ODASI

KAHRAMANMARAŞ TİCARET VE SANAYİ ODASI 1 Türkiye-Kahramanmaraş Açılan Şirketler Türkiye-Kahramanmaraş Kapanan Şirketler Türkiye-Kahramanmaraş Yatırım Teşvikleri Türkiye-Kahramanmaraş Yıllar İtibariyle İhracat ve İthalatı Türkiye-Kahramanmaraş

Detaylı

EKONOMİK GELİŞMELER Şubat - 2010

EKONOMİK GELİŞMELER Şubat - 2010 EKONOMİK GELİŞMELER Şubat - 2010 AR-GE MÜDÜRLÜĞÜ TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU EKONOMİK RAPOR - ŞUBAT 2010 İÇİNDEKİLER... 1 GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA (GSYH)...2 İSTİHDAM - İŞSİZLİK VE İŞGÜCÜ

Detaylı

TÜRKİYE ODALAR VE BORSALAR BİRLİĞİ

TÜRKİYE ODALAR VE BORSALAR BİRLİĞİ GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA BİLGİ NOTU 1. ÇEYREK: OCAK-MART, Türkiye İstatistik Kurumu 12/06/ tarihinde yılı 1. Çeyrek: Ocak-Mart Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYH) haber bültenini yayınladı. yılı birinci

Detaylı

4. TÜRKİYE - AVRUPA FORUMU

4. TÜRKİYE - AVRUPA FORUMU 4. TÜRKİYE - AVRUPA FORUMU Yeni Dönem Türkiye - AB Perspektifi Transatlantik Ticaret ve Yatırım Ortaklığı: Fırsatlar ve Riskler ( 21-22 Kasım 2013, İstanbul ) SONUÇ DEKLARASYONU ( GEÇİCİ ) 1-4. Türkiye

Detaylı

AYDIN TİCARET BORSASI

AYDIN TİCARET BORSASI AYDIN TİCARET BORSASI AYDIN COMMODITY EXCHANGE EYLÜL 2016 TÜRKİYE NİN TEMEL EKONOMİK GÖSTERGELERİ Ata Mahallesi Denizli Bulv. No:18 09010 AYDIN Tel: +90 256 211 50 00 +90 256 211 61 45 Faks:+90 256 211

Detaylı

KAPASİTE PLANLAMASI ve ÖLÇME KRİTERLERİ

KAPASİTE PLANLAMASI ve ÖLÇME KRİTERLERİ KAPASİTE PLANLAMASI ve ÖLÇME KRİTERLERİ Kuruluş yeri belirlenen bir üretim biriminin üretim miktarı açısından hangi büyüklükte veya kapasitede olması gerektiği işletme literatüründe kapasite planlaması

Detaylı

1. Hatay Lojistik Zirvesi Açılış Sunumu Hatay ın Gelişmesi İçin Lojistik Çalışmalar 18 Ekim 2012

1. Hatay Lojistik Zirvesi Açılış Sunumu Hatay ın Gelişmesi İçin Lojistik Çalışmalar 18 Ekim 2012 1. Hatay Lojistik Zirvesi Açılış Sunumu Hatay ın Gelişmesi İçin Lojistik Çalışmalar 18 Ekim 2012 Atilla Yıldıztekin Lojistik Yönetim Danışmanı Atilla@yildiztekin.com Lojistik? Son 5 Yılda Türkiye de hazırlanan

Detaylı

Dış Ticaret ve Lojistik. Berkay CANPOLAT FedEx Türkiye Pazarlama Md.

Dış Ticaret ve Lojistik. Berkay CANPOLAT FedEx Türkiye Pazarlama Md. Dış Ticaret ve Lojistik Berkay CANPOLAT FedEx Türkiye Pazarlama Md. Lojistik Kavramı Genel kabul gören tanımı ile lojistik; Hammaddenin başlangıç noktasından ürünün tüketildiği son noktaya kadar olan tedarik

Detaylı

PARK DENİZCİLİK VE HOPA LİMANI İŞLETMELERİ AŞ

PARK DENİZCİLİK VE HOPA LİMANI İŞLETMELERİ AŞ PARK DENİZCİLİK VE HOPA LİMANI İŞLETMELERİ AŞ TANITIM VE TARİHÇE HopaPort Limanı Doğu Karadeniz in doğu sınırında B.D.T. Gürcistan Cumhuriyeti hududu olan Sarp Sınır kapısına 15 km. mesafededir. Batum

Detaylı

FEN BLGS, SOSYAL BLGLER VE SINIF ÖRETMENL ÖRENCLERNN BLGSAYAR DERSNE YÖNELK TUTUMLARI

FEN BLGS, SOSYAL BLGLER VE SINIF ÖRETMENL ÖRENCLERNN BLGSAYAR DERSNE YÖNELK TUTUMLARI Ahi Evran Üniversitesi Kırehir Eitim Fakültesi Dergisi (KEFAD) Cilt 8, Sayı 1, (2007), 115-122 115 FEN BLGS, SOSYAL BLGLER VE SINIF ÖRETMENL ÖRENCLERNN BLGSAYAR DERSNE YÖNELK TUTUMLARI Hayati ÇAVU Yüzüncü

Detaylı

2. Bölgesel Kalkınma ve Yönetiim Sempozyumu 25-26 Ekim 2007, zmir

2. Bölgesel Kalkınma ve Yönetiim Sempozyumu 25-26 Ekim 2007, zmir Deniz Akkahve Devlet Planlama Tekilatı Müstearlıı Bölgesel Gelime ve Yapısal Uyum Genel Müdürlüü AB Bölgesel Programları Dairesi Bakanı zmir de düzenlenen 2. Bölgesel Kalkınma ve Yönetiim Sempozyumunun

Detaylı

Y = 29,6324 X 2 = 29,0871 X 3 = 28,4473 y 2 = 2,04 x 2 2 = 0,94 x 2 3 = 2,29 yx 2 = 0,19 yx 3 = 1,60 x 2 x 3 = 1,06 e 2 = 0,2554 X + 28,47 X 3-0,53

Y = 29,6324 X 2 = 29,0871 X 3 = 28,4473 y 2 = 2,04 x 2 2 = 0,94 x 2 3 = 2,29 yx 2 = 0,19 yx 3 = 1,60 x 2 x 3 = 1,06 e 2 = 0,2554 X + 28,47 X 3-0,53 EKONOMETR DERS ÇALIMA SORULARI SORU : 1 1980-1994 y llar aras ndaki Türkiye Özel Yat r m (Y), Reel Mevduat Faiz Oran (X ) ve GSMH (X 3 ) verilerinden hareketle a*a+ daki ortalamadan farklara göre ara sonuçlar

Detaylı

II. KURUMSAL YÖNETM LKELER UYUM RAPORU

II. KURUMSAL YÖNETM LKELER UYUM RAPORU II. KURUMSAL YÖNETM LKELER UYUM RAPORU KURUMSAL YÖNETM LKELERNE UYUM BEYANI Kordsa Global Endüstriyel plik ve Kord Bezi Sanayi ve Ticaret A.. (bundan böyle Kordsa Global veya irket diye anılacaktır) 01

Detaylı