Kurs işi AZƏRBAYCAN RESPUBLIKASI TƏHSİL NAZİRLİYİ AZƏRBAYCAN DÖVLƏT İQTİSAD UNİVERSİTETİ. Kafedra: Bank işi

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Kurs işi AZƏRBAYCAN RESPUBLIKASI TƏHSİL NAZİRLİYİ AZƏRBAYCAN DÖVLƏT İQTİSAD UNİVERSİTETİ. Kafedra: Bank işi"

Transkript

1 AZƏRBAYCAN RESPUBLIKASI TƏHSİL NAZİRLİYİ AZƏRBAYCAN DÖVLƏT İQTİSAD UNİVERSİTETİ Kafedra: Bank işi Fakultə: Kredit-İqtisad İxtisas: Maliyyə-Kredit Kurs işi Kurs : II Qrup: K-648 Tələbə: Mövzu: Elmi rəhbər: Məmmədov Cavid Pul tədavülü Rzayev Ramiz BAKI-2008

2 Pul tədavülü Kurs işinin planı: Giriş Pul tədavülü və pul dövriyyəsi anlayışı,onun məzmunu və quruluşu Nağd və nağdsız pul tədavülü. Onların iqtisadi məzmunu, əsas prinsip və formaları Pul tədavülü qanunları və onların xarakteristikası...18 Nəticə Ədəbiyyat siyashısı.23

3 Giriş Pulla bağlı olan anlayışlardan biri də pul tədavülü anlayışıdır. Pul tədavülü kapitalın dövranına və dövriyyəsinə xidmət edir, məcmu ictimai məhsulun tədavülü və mübadiləsini özündə cəmləşdirir. Tədavül dedikdə, pulun nağd və nağdsız formada hərəkəti başa düşülür. Göründüyü kimi pul tədavülü 2 yerə bölünür: nağd və nağdsız pul tədavülü. Nağd pul tədavülü dövriyyədə olan nağd pulun hərəkətidir. Nağd pul dövriyyəsi hüquqi şəxslər, fiziki şəxslər, hüquqi və fiziki şəxslər, əhali ilə dövlət orqanları və s. subyektlər arasında baş verir. Nağdsız pul tədavülü nağd puldan istifadə etmədən kredit idarələrində açılmış hesablar üzrə pul vəsaitlərinin bir hesabdan silinib, digər hesaba yazılmasından ibarət hesablaşmalardan ibarətdir. XIX əsrin axırlarına qədər nağd pul ödənişləri üstünlük təşkil edirdisə, müasir şəraitdə nağd pul ödənişlərinin xüsusi çəkisi çox aşağıdır. Bu prosesə təsir edən əsas amil bazar iqtisadiyyatının aranması olmuşdur. Nağdsız pul dövriyyəsinin həcmi ölkədə mal kütləsindən, qiymət səviyyəsindən, maliyyə sistemi vasitəsilə həyata keçirilən bölgü və yenidən bölgü münasibətlərindən asılıdır. Nağd və nağdsız pul tədavülü arasında qarşılıqlı əlaqə vardır. Belə ki, nağd pul bankdakı hesaba daxil olduqda, öz formasını dəyişərək nağdsız pula çevrilir. Bankdakı hesabdan nağd pul alındıqda isə nağdsız pul formasını dəyişərək nağd pula çevrilir. Pul tədavülünün əsasını tədiyə dövriyyəsi təşkil edir. Bu dövriyyədə pul tədiyə vasitəsi kimi fəaliyyət göstərir, puldan borc öhdəliklərinin ödənilməsi üçün istifadə olunur. Bütün nağdsız dövriyyə tədiyə dövriyyəsidir, çünki əmtəənin müxtəlif növlərində əmtəənin və pul vəsaitlərinin hərəkət etdiyi vaxtda fasilənin olmasını, yəni pulun tədiyə vasitəsi kimi fəaliyyət göstərməsini nəzərdə tutur. Nağdsız tədiyə dövriyyəsi üstünlük təşkil edərək, pul tədiyəsinin strukturunda, nağdsız tədiyyənin xüsusi çəkisi inkişaf etmiş ölkələrdə faiz, Rusiya Federasiyasında faiz, Azərbaycanda isə bu rəqəm 1998-ci ildə 21 faiz təşkil etmişdir. Pul vəsaitləri ya ödəyicilərinin və alıcılarının banklardakı hesablarına yazılmaqla, ya da qarşılıqlı tələblərin əvəzləşdirilməsi yolu ilə həyata keçirilir. 1. Pul tədavülü və pul dövriyyəsi anlayışı,onun məzmunu və quruluşu

4 Pul tədavülü nağd və nağdsız formalarda pul nişanlarının fasiləsiz hərəkəti prosesidir. Pul tədavülünün bu cür izahı onun məzmununa uyğun gəlir və burada pulun hərəkətini onun digər növləri deyil, məhz pul nişanları hərəkətə gətirir. Metal pul tədavülü şəraitində əmtəə dövriyyəsi kimi, pul dövriyyəsi də dəyər dövriyyəsi kimi çıxış edir, çünki metal sikkənin (qızıl və ya gümüşün) öz dəyəri vardır və bu dəyər onun üzərində göstərilmiş nominala müvafiq idi. Ona görə də pulun dəyərinin hərəkəti əmtəənin dəyərinin hərəkəti ilə eyni zamanda baş verirdi. Dəyərlərin dövriyyəsi həm pul dövriyyəsini, həm də əmtəə dövriyyəsini birləşdirirdi. Müasir pul dövriyyəsi isə dəyər dövriyyəsi deyildir, çünki istər nağd, istərsə də nağdsız pul nişanının dəyəri nominal ilə müqayisədə o dərəcədə əhəmiyyətsizdir ki, ona əhəmiyyət verməmək də olar.buna görə də indi, ancaq əmtəə dövriyyəsi dəyər dövriyyəsi hesab edilə bilər. İqtisadi ədəbiyyatda pul dövriyyəsi, tədiyə dövriyyəsi, pul tədavülü, pul-tədiyə dövriyyəsi anlayışları tez-tez qarışdırılır. Halbuki, bütün bu anlayışlar bir-birindən fərqlənir. Məsələn, pul dövriyyəsi anlayışı tədiyə dövriyyəsinə nisbətən daha məhdud anlayışdır. Tədiyə dövriyyəsi müəyyən bir ölkədə mövcud olan tədiyə vasitələrinin aramsız hərəkəti prosesidir.tədiyə dövriyyəsi nəinki pulun hərəkətini, həm də digər tədiyə vasitələrinin, qəbzlərin, depozit sertifikatlarının, veksellərin və s. hərəkətini əhatə edir. Deməli, pul dövriyyəsi tədiyə dövriyyəsinin tərkib hissəsidir. Öz növbəsində pul tədavülü pul dövriyyəsinin tərkib hissəsi kimi çıxış edir. Pul nişanlarının tədavülü onların bir hüquqi və ya fiziki şəxslərdən digərlərinə keçidini nəzərdə tutur. Məsələn, bank instituta pul nişanları verir və bu pul nişanları bankın kassasından tələbəyə təqaüd formasında buraxılır. Tələbə bu pul nişanlarına bazardan əmtəə alır. Əmtəə satıcısı isə bu pul nişanlarına mağazadan əmtəə əldə edir, yaxud ona göstərilən xidmətlərin haqqını ödəyir. Mağaza pul nişanlarını banka inkasso edir (təhvil verir). Bank pul nişanlarını yenidən instituta verir və i.a. Yalnız nağd pul tədavül edə bilər. Depozit bank hesabları üzrə tədiyə məktubları şəklində nağdsız pl nişanları tədavül etmir. Hər bir yeno əmtəə və qeyri-əmtəə əqdi yeni tədiyə məktubu tələb edir. Bu tədiyə məktubu ilə bir neçə əmtəə əqdinə xidmət etmək olmaz. Buna görə də pul tədavülü anlayışını, ancaq pul dövriyyəsinin bir hissəsinə, yəni nağd pul dövriyyəsinə aid etmək olar. Pul-tədiyə dövriyyəsi dedikdə, pul dövriyyəsinin elə bir hissəsi başa düşülür ki, burada dövriyyənin nağdsız və ya nağd olmasından asılı olmayaraq pul tədiyə vasitəsi kimi fəaliyyət göstərir. Dövriyyədə olan pul funksiyanı yerinə yetirir: tədiyə, tədavül və yığım. Pul axırıncı funksiyanı yığım funksiyasını ona görə yerinə yetirir ki, pulun aramsız hərəkəti mümkün deyildir. Pul öz hərəkətini müvəqqəti dayandırdıqda isə yığım funksiyasını yerinə yetirmiş olur.

5 Pul dövriyyəsi aşağıdakılar arasında pulun hərəkətinin ayrı-ayrı kanallarından əmələ gəlir: - Milli Bankla kommersiya bankları arasında ; - Kommersiya bankları arasında ; - Müəssisələr və təşkilatlar arasında ; - Banklarla müəssisələr və təşkilatlar arasında ; - Banklarla əhali arasında ; - Müəssisələr, təşkilatlar və əhali arasında ; - Fiziki şəxslər arasında ; - Banklarla müxtəlif təyinatlı maliyyə təsisatları arasında ; - Mütəlif təyinatlı maliyyə təsisatları arasında ; Pul bu kanalladan hər birində müqabil hərəkətdə olur.yəni qarşılıqlı hərəkətə malikdirlər. Pul dövriyyəsinin quruluşunu müxtəlif əlamətlərə əsasən müəyyən etmək olar. Həmin əlamətlərdən ən geniş yayılanı pul dövriyyəsində onun funksiyasından asılı olaraq təsnifləşdirilməsidir. Göstərilən əlamətlərə görə pul dövriyyəsi nağdsız və nağd pul dövriyyələrinə bölünür. Lakin belə təsnifatın çox mühüm olmasına baxmayaq, o, pul dövriyyəsinin ayrı-ayrı hissələrinin iqtisadi məzmununu əks etdirmir. Buna görə də pul dövriyyəsinin qeyd edilən əlaməti ilə yanaşı başqa bir əlmaətdən - pul dövriyyəsinin bu və ya digər hiussəsinə xidmət edən münasibətlərin xarakterindən də istifadə olunmalıdır. Bu əlamətdən asılı olaraq pul dövriyyəsi üç hissəyə bölünür: Pul hesablaşma dövriyyəsi Əmtəələrə və xidmətlərə görə hesablaşma münasibətlərinə və qeyri-əmtəə öhdəlikləri üzrə hüquqi və fiziki şəxslərə xidmət edir. Pul kredit dövriyyəsi təsərrüfatlarda kredit münasibətlərinə xidmət edir. Pul maliyyə dövriyyəsi - təsərrüfatlarda maliyyə münasibətlərinə xidmət edir. Nəhayət, pul dövriyyəsini pulun hərəkət etdiyi subyektlərdən asılı olaraq təsnıfləşdirmək olar. Bu əlamətə görə pul dövriyyəsinin strukturu aşağıdakı kimi olacaqdır: banklar arasinda dövriyyə (banklararası dövriyyə); banklara hüquqi və fiziki şəxslər arasında dövriyyə (bank dövriyyəsi); hüquqi şəxslər arasında dövriyyə; hüquqi və fiziki şəxslər arasında dövriyyə; fiziki şəxslər arasında dövriyyə. Dəyərin dövranı həm pul, həm də əmtəə dövranını özündə cəmləşdirirdi. Müasir pul dövranı isə dəyərli dövran kimi qiymətləndirilə bilməz.belə ki, nominalla müqayisədə pul nişanlarının həm nağd, həm də nağdsız şəkildə

6 o qədər aşağıdır ki, onun üzərində çox da dayanmaq lazım gəlmir. Buna görə də hazırda ancaq əmtəə tədavülünü dəyərli hesab etmək olar. Pullar daim dövlətlə, təsərrüfat subyektləri və fiziki şəxslər arasında hərəkətdədirlər. İqtisadiyyatın ayrı-ayrı modellərində pul tədavülü öz xüsusiyyətləri ilə fərqlənir. Belə ki, inzibati amirlik dövründə, qeyd etildiyi kimi, pul tədavülü: - dövlətin direktiv planlaşdırma obyektinə xidmət edirdi; - vahid dövlət xüsusiyyəti çərçivəsində xidmət göstərirdi; - mərkəzləşdirilmiş formada idi, onun ilk və son mərhələləri dövlət bankında cəmləşirdi; - nağd və nağdsız tədavül praktiki olaraq bir-birindən asılı olmayaraq həyata keçirilirdi; - Dövlət bankının nağd və nağdsız pul nişanlarının emissiyası mövcud idi; - bank multiplikatoru mexanizmi yox idi. İqtisadiyyatın bazar modelində pul tədavülünün xüsusiyyətlərinə aşağıdakılar aiddir: - təsərrüfatda ilk növbədə bazar münasibətlərinə, müəyyən hissə də amirlik münasibətlərinə xidmət edir. - nağd və nağdsız pul tədavülü arasında dəqiq qanuniləşdirilmiş sərhəd yoxdur. - Dövlət kommersiya bankları, hüquqi və fiziki şəxslərlə proqnoz planlaşdırma obyekti kimi xidmət edir. - mülkiyyətin müxtəlif formalarının mövcudluğu şəraitində fəaliyyət göstərir. - qeyri-mərkəzləşdirilmişdir: onun ayrı-ayrı mərhələləri müxtəlif kommersiya bankları və dövlət banklarında paylaşdırılmışdır. - nağd və nağdsız tədavül bir-biri ilə sıx bağlıdır, nağdsız pul tədavülü yalnız nağd pul tədavülünün bazası üzərində həyata keçirilir. - nağdsız pulların emissiyasını kommersiya bankları, nağd pul emissiyasını isə dövlət bankı həyata keçirir. - bank multiplikatoru mexanizmi həyata keçirilir. Azərbaycan Respublikası nağd pul tədavülünün təşkili Milli Bankın üzərinə düşür. Belə ki, sxemdən də aydın göründüyü kimi Milli Bank nağd pul tədavülünün təşkili üçün aşağıdakı əməliyyatları yerinə yetirir:

7 Bundan başqa kredit təşkilatları üçün: Nağd pulun saxlanması; Daşınması və inkassasiya qaydası; Pul nişanlarının ödəmə qabiliyyətsizliyini; Zədələnmiş kağız pulların dəyişdirilməsini; Zədəli pulların məhv edilməsini təmin edir. Bazar münasibətlərində pullar daima tədavüldə fəaliyyət göstərir. Yeni pullar tədavülə banklardan daxil olur ki, banklar da bu pulları kredit əməliyyatları vasitəsilə yaradırlar. Məhz bu səbəbdən də pul emissiyasının kredit xarakteri istənilən dövlətin pul sisteminin təşkilinin ən başlıca prinsipi hesab olunur. Pul emissiyası və pulun tədavülə buraxılması anlayışları bir-birindən fərqlidir. Belə ki, pulun tədavülə buraxılması nəticəsində onların dövriyyədəki ümumi miqdarı praktiki olaraq artmır. Bu isə onunla bağlıdır ki, nağdsız pullar tədavülə kommersiya banklarının öz müştərilərinə kredit verdiyi zaman buraxılır. Nağd pullar isə tədavülə kommersiya banklarının kassa əməliyyatları, yəni onların müştərilərinə öz əməliyyat kassalarından nağd pul verdiyi zaman baş verir. Lakin

8 burada həmçinin əksinə proses, nağd pulların bankın kassalarına təhvil verilməsi və əvvəlcə verilmiş borcların nağdsız qaydada ödənilməsi prosesi də baş verir. Bundan başqa nəzərə almaq lazımdır ki, kommersiya bankları ikinci pullara, daha dəqiq desək, artıq ölkənin mərkəzi bankı tərəfindən buraxılan pullara istinad edir. Bununla da demək olar ki, tədavüldə pulun miqdarı dəyişmir. Pul emissiyası dedikdə pulların tədavülə elə buraxılışından söhbət gedir ki, bu zaman pul kütləsi tədavüldə artmış olsun. Həmçinin onu da qeyd etmək lazımdır ki, pul emissiyası hər bir ölkənin mərkəzi bankı tərəfindən həyata keçirilir ki, bununla da tədavülə əlavə ilkin pullar buraxılmış olur. Beləliklə də tədavülə pulun buraxılmasını analoji olaraq pulun nağd və nağdsız emissiyasına bölürlər. İqtisadiyyatda inzibati amirlik dövründə nağd və nağdsız pul emissiyası anlayışları arasında elə də fərq yox idi. Çünki, hər iki emissiyanı dövlətin mərkəzi bankı SSRİ Dövlət Bankı yerinə yetirirdi. Bazar iqtisadiyyatı şəraitində isə emissiya funksiyası artıq bölünməyə baş layır: Nağdsız pul emissiyası kommersiya bank sistemi və qeyri-bank təşkilatları vasitəsilə həyata keçirilir. Nağd pul emissiyasını isə Milli Bank yerinə yetirir. Nağdsız pul emissiyasının başlıca məqsədi hüquqi şəxslərin tədavül vasitələrinə olan əlavə tələblərinin ödənilməsindən ibarətdir. Lakin, kredit təşkilatlarında olan vəsaitlər hesabına hüquqi şəxslərin tədavül vasitələrinə olan əlavə tələbatını deyil, adi tələbatı ödənilir. Aydındır ki, əlavə tələbat əlavə vasitələr hesabına ödənilə bilər. Bunun üçün də bu əlavə vasitələri yarada bilən nağdsız pul emissiya mexanimi olmalıdır. İkipilləli bank sistemi şəraitində emissiya mexanizmi bank (depozit) multiplikatoru əsasında fəaliyyət göstərir. Bank multiplikatoru ölkənin bank sistemi çərçivəsində nağdsız pulların bir bankdan başqa banka hərəkəti prosesində kommersiya banklarının hesablarında onların həcminin artması deməkdir. Onu da qeyd etmək lazımdır ki, bank, kredit və depozit multiplikatoru müxtəlif nöqteyi nəzərdən multiplikasiyanın vahid mexanizmini xarakterizə edir. Bank multiplikatoru multiplikasiya prosesini onun subyektlərinin mövqeyindən tərənnüm edir. Buraya pulu multiplikasiyalaşdıran kommersiya bankları və qeyribank təşkilatları aiddir. Kredit multiplikatoru bu prosesin hərəkətverici qüvvəsini açıqlayır. Yəni multiplikasiyanın yalnız bazar münasibətlərinin kreditləşməsi zamanı baş verə bilməsi faktını açıqlayır. Kredit multiplikatoru dedikdə kommersiya banklarının kreditlərinin mərkəzi bankın kommersiya banklarına verdiyi kreditlərə nisbəti kimi başa düşülür. Depozit multiplikatoru multiplikasiyasının obyektini, daha dəqiq, multiplikasiya prosesində artan kommersiya banklarının depozit hesablarındakı pulları tərənnüm edir.

9 Ümumi şəkildə pul multiplikatorunu pul təklifinin pul bazasına qarşı münasibəti kimi təsəvvür etmək olar: M = Ms / MB (1) Burada: Ms pul təklifi (M = nağd pul + tələb olunan depozitlər) MB pul bazası (MB = nağd pul + ehtiyyatlar) (1) formulundan (2) formulunu çıxarmaq olar. Ms = mmb (2) Beləliklə pul təklifi birbaşa pul bazasının həcmindən və pul multiplikatorudna asılıdır. Pul bazası dedikdə mərkəzi bank tərəfindən buraxılan (Milli Bankın xəzinədarlığında olan nağd pullar nəzərə alınmadan) nağd pullar və kommersiya banklarının məcburi ehtiyyatları nəzərdə tutulur. Ölkəmizin timsalında son illər pul bazası sfersında baş verən dəyişiklikləri ümumi şəkildə müsbət qiymətləndirmək olar. Belə ki, statistik məlumatlara əsasən qeyd etmək lazımdır ki, 2007-ci ilin mart ayının sonuna geniş mənada pul bazası (və ya ehtiyyat pullar) ilin əvvəlinə nəzərən 246,2 milyon AZN və ya 12% azalaraq 1792,4 milyon AZN təşkil etmişdir. Manatla pul bazası isə ilin əvvəlinə nəzərən 63 milyon AZN və ya 3,9% artaraq 1662,5 milyon AZN təşkil etmişdir. Bunu ehtiyyat pulların quruluşu haqda cədvəldən də görmək olar: Ehtiyyat pullar və onun struktur elementləri haqqında məlumat, milyon AZN

10 1.Ehtiyyat pullar 2.Ehtiyyat pullar manatla 3.Dövriyyədə olan pullar 4.Bank ehtiyatları 5.Digər depozitlər ,6 1596,8 1698,8 1798,5 1599,5 1460,3 1563,7 1662,5 1449,3 1324,4 1388,6 1482,8 594,9 271,9 309,5 314,9 0,4 0,4 0,7 0,7 Pul multiplikatoru pul bazasının artması zamanı pul təklifinin necə dəyişməsini göstərir. Depozit əmsalı və ehtiyyat normasının artması uyğun olaraq pul multiplikatorunu azaltmış olur. 2. Nağd və nağdsız pul tədavülü. Onların iqtisadi məzmunu, əsas prinsipləri və formaları

11 Pulların nağd və nağdsız şəkildə hərəkət edərək öz funksiyasını yerinə yetirməsi pul tədavülü adlanır. Pul tədavülü iki yerə: nağd və nağdsız pul tədavülünə ayrılır. Nağdsız pul tədavülü dəyərin elə hərəkətidir ki, bu zaman nağd pullardan deyil, çeklər, veksellər, kredit kartları və başqa kredit sənədlərindən istifadə edilir. Nağd pul tədavülü pulların tədavül və tədiyə funksiyasını yerinə yetirdiyi zaman nağd formada hərəkətidir. Hər iki dövriyyə arasında qarşılıqlı əlaqə mövcuddur. Belə ki, pullar daim tədavülün bir sferasından digərinə keçməklə hərəkətdə olurlar. Yəni, nağd pullar kredit təşkilatlarında hesaba keçirilməklə nağdsız pullara, əksinə nağdsız pullar bankın kassalarından müştəriyə nağd şəkildə verilməklə nağd pullara çevrilirlər. Pul dövranı anlayışı altında isə müəyyən vaxt ərzində nağd və nağdsız formada bütün ödəmələrin məcmusu başa düşülür. Pul dövranı ümumi daxili məhsulun (ÜDM) və Milli gəlirin yaranması, bölgü və yenidən bölgüsü proseslərini özündə cəmləşdirir. Rosional təşkil olunmuş pul dövranı bu göstəricilərin artım tempinə uyğun gəlir. Əgər pul dövranının artım tempi ÜDM və Milli gəlirin artım tempini üstələyirsə, demək ölkədə inflyasiya prosesi baş verir. Pul dövranı strukturunda nağdsız, ödəmə və nağd pul dövranı bir-birindən fərqlənir. Ödəmə dövranına - nağdsız ödəmələrvə əmək haqqlarının verilməsi ilə bağlı müəyyən qədər nağd pul ödəmələri də aiddir. Nağdsız dövrana təsərrüfat subyektlərinin qarşılıqlı ödəmələri və s. yolla aparılan nağdsız hesablaşmalardan istifadə etməklə məcmu pul dövranının bir hissəsini təşkil edir. İqtisadi cəhətdən inkişaf etmiş və normal fəaliyyət göstərən bank sisteminin təşkil olunduğu dövlətlərdə nağdsız dövran məcmu pul dövranının 90%-nə qədərini təşkil edir. Nağd pul dövranına isə məcmu pul dövranının bir hissəsini təçkil edən ödəmə və tadavül vasitəsi kimi istifadə olunan pullar aiddir. Nağd pul dövranı özündə müəyyən vaxt ərzində (ay, rüb, il) həyata keçirilən nağd pullarla baş verən bütün əməliyyatları əhatə edir. Pulların bir tədavül sferasından digər tadavül sferasına keçmə mexanizmi pul dövranının elastikliyinin təmin olunmasında, onun tənzimlənməsində və pulların rosional xərclənməsinə nəzarətin həyata keçirilməsində çox böyük rol oynayır. Nağd pul ödəmələrindən istifadə sahəsi kimi əsasən əhalinin gəlirləri ilə müəyyənləşir. Nağdsız pul tədavülü puldan istifadə etmədən kredit təşkilatlarında açılmış hesablar üzrə pul vəsaitlərinin köçürülməsi ilə əlaqədar və qarşılıqlı ödənişlər vasitəsilə həyata keçirilən hesablaşmalardan ibarətdir. Ölkədə nağdsız tədiyə dövriyyəsi müəyyən prinsiplər əsasında təşkil olunur.hesablaşmaların təşkili prinsipləri onların aparılmasının əsas

12 təməlidir.prinsiplərə bütövlükdə əməl olunması hesablaşmalarda irəli sürülən tələblərə (vaxtında, etibarlı, səmərəli surətdə) uyğun gəlməsini təmin etməyə imkan verir. Birinci prinsip hesablaşmaların və tədiyələrin həyata keçirilməsinin hüquqi rejimi hər hansı müasir cəmiyyətin əsas elementi kimi tədiyə rolu ilə şərtləndirilir.qanunlar və qanun qüvvəli aktların (Prezident fərmanlarının, hökümət qərarlarının ) kompleksi, habelə hesablaşmaları tənzimləmək funksiyasını yerinə yetirmək tapşırığı almış dövlət orqanlarının normativ aktları tənzimləmə üçün əsas hesab edilir. İkinci prinsip bank borcları üzrə hesablaşmalar aparılmasıdır. Üçüncü prinsip pula çevrilmə qabiliyyətini və tədiyələrin fasiləsiz həyata keçirilməsini təmin etməkdən ibarətdir. Dördüncü prinsip ödəyicinin tədiyə üçün aspektinin (razılığının) olmasıdır. Beşinci prinsip tədiyənin təcililiyi prinsipidir. Altıncı prinsip hesablaşmaların düzgün aparılmasına,onları yerinə yetirmək qaydası haqqında müəyyən edilmiş müddəalara əməl olunmasına bütün iştirakçıların nəzarət etməsindən ibarətdir. Yeddinci prinsip hesablaşmaların iştirakçılarının qarşılıqlı nəzarəti prinsipidir. Nağdsız hesablaşmalar müəyyən formalı hesablaşma sənədləri əsasında və müvafiq sənəd dövriyyəsinə əməl olunmaqla aparılır.hesablaşma sənədlərinin növündən, tədiyə üsulundan və bankda sənəd dövriyyəsinin təşkilindən asılı olaraq, vəsait ödəyicilərində və alıcılarında nağdsız hesablaşmaların aşağıdakı əsas formaları bir-birindən fərqləndirilir: tədiyə tapşırıqları ilə hesablaşmalar, hesablaşmaların akkreditiv forması, qəbzlərlə hesablaşmalar, tədiyə tələbləri tapşırıqları ilə hesablaşmalar. Beləliklə, hesablaşmaların tətbiq edilən formalarının müxtəlifliyi və müqavilələr bağlanarkən hesablaşmaların bu və ya digər formalarının seçilməsi prinsipləri ölkədə konkret iqtisadi vəziyyətdən asılıdır və təsərrüfat sahəsində islahatlar aparılarkən xeyli dəyişikliklərə məruz qalır. Hesablaşma formalarının seçilməsi əsasən aşağıdakılarla müəyyən edilir: - müəyyən kontragentlər arasında təsərrüfat əlaqələrinin xarakteri ilə; - göndərilən məhsulun xüsusiyyəti və onun qəbulu şərtləri ilə; - müqavilə iştirakçılarının olduğu yerlə; - yüklərin nəql edilməsi üsulu ilə; - hüquqi şəxslərin maliyyə vəziyyəti ilə; Azərbaycanda ən geniş yayılmış nağdsız hesablaşma forması tədiyə tapşırıqları ilə hesablaşmalardır.tədiyə tapşırıqları onların yazıldığı gündən on gün ərzində (yazılmış gün nəzərə alınmır), qüvvədə olur və ödəyicidən icra üçün hesabda ancaq vəsait olduqca qəbul edilir (Şəkil 1-də)

13 Şəkil 1 Planlı tədiyələr qaydasında hesablamalar.bu cür hesablaşmalar müasir iqtisadi ədəbiyyatda müxtəlif şəkildə izah edilir.çox vaxt onlar tədiyə tapşırıqları ilə hesablaşmaların bir növü hesab edilir, çünki məhz bu sənəd planlı tədiyələrin hesablaşmalarda istifadə olunan tədiyə sənədinin əsas növü sayılır.lakin bu heç də o demək deyildir ki, planlı tədiyələrlə hesablaşmalar zamanı başqa hesablaşma sənədlərindən (qəbzlərdən, veksellərdən) istifadə edilə bilməz. Hesablaşmaların akkreditiv forması. Bu formanın tətbiq edildiyi dairə kifayət qədər geniş deyil, nağdsız hesablaşma formalarının strukturunda onun xüsusi çəkisi nisbətən kiçikdir. Hesablaşmaların akkreditiv formasının mahiyyəti ondan ibarətdir ki, ödəyici ona xidmət edən banka tapşırır ki, vəsait alıcısının olduğu yerdə əmtəə - maddi dəyərlərinin haqqını hesaba qabaqcadan depozitə qoyulmuş vəsaitlərin hesabına, yaxud bankın təminatı ilə akkreditiv açılması barədə ərizədə ödəyicinin nəzərdə tutduğu şərtlərlə yerinə yetirsin. Qəbzlərlə hesablaşmalar. Bu zaman hesab sahibi (qəbz verən) banka yazılı sərəncam verir ki, vəsait alana (qəbz sahibinə) qəbzdə göstərilmiş məbləğdə pul buraxsın. Qəbzlərdən həm fiziki şəxslər, həm də hüquqi şəxslər istifadə edirlər.qəbzlərin tədiyə vasitəsidir. Fiziki şəxslər arasında qəbzlərlə hesablaşmalara yol verilmir. Tədiyə tələbləri tapşırıqları ilə hesablaşmalar. Tədiyə tələbləri tapşırıqları mal göndərənlər tərəfindən yazılıb verilir və kommersiya sənədləri ilə birlikdə alıcının bankına göndərilir və bu bank tələb tapşırığını ödəyiciyə təqdim edir. Tədiyə - tələb tapşırığı ödəyicinin bankına daxil olduğu gündən üç gün ərzində ödəyici bu sənədi banka təqdim etməlidir. Tədiyə-tələb tapşırığı ödəyicinin hesabında vəsait olduğu halda qəbul edilir. Qarşılıqlı tələblərin əvəzləşdirilməsi. Təsərrüfat əlaqələrinin mürəkkəb sistemində əmtəə - maddi dəyərlərin və xidmətlərin hərəkətinin qarşılıqlı tələblərin ancaq fərqini (saldo) bir təşkilatın hesablaşmaların səciyyəvi formasının tətbiqində əsas rol oynayır. Nağdsız hesablaşmaların bu formasının əsas üstünlüyü onun nisbi sadəliyində və qanaətcilliyindədir. Nağdsız pul dövriyyəsinin həcmi ölkədə mal kütləsindən, qiymət səviyyəsindən, hesablaşmaların həlqəsindən, bölgü və yenidən bölgüdən və onun həcmindən asılıdır.

14 İqtisadi məzmununa görə nağdsız pul tədavülü iki yerə bölünür: büdcəyə daxil olan tədiyyələr (mənfəətdən gəlir, əlavə dəyər vergisi, digər məcburi tədiyyələr) büdcədənkənar tədiyyələr suda faizləri, sığorta kampaniyaları ilə əlaqədar hesablaşmalar. Nağdsız pul tədavülü bank hesabınlarında olan pul qalıqlarının dəyişməsi deməkdir. Bu isə hesab sahibinin çeki, plastik kart, elektron hesablama vasitələri və başqa hesablama sənədləri üzrə verdiyi əmrlərin bank tərəfindən yerinə yetirilməsi zamanı həyata keçir. Nağdsız pul tədavülünün 2 qrupu mövcuddur: əmtəə əməliyyatları üzrə maliyyə öhdəlikləri. 1-ci qrupa - əmtəə və xidmətlər üzrə nağdsız hesablaşmalar aiddir. 2-ci qrupa büdcə ödəmələri (gəlirdən vergi, əlavə dəyər vergisi, fiziki şəxslərdən gəlir vergisi, digər məcburi ödəmələr) və büdcədənkənar fond, bank suda faizləri, kredit üzrə faiz ödəmələri, sığorta kampaniyaları üzrə hesablaşmalar aiddir. Nağd pul tədavülü Nağd pul dövriyyəsi nağd pul nişanlarının (banknotların, xəzinə biletlərinin,xırda pulların) fasiləsiz hərəkətindən ibarətdir.istər bazar iqtisadiyyatı olan ölkələrdə, istərsə də iqtisadiyyatın inzibati modellərinin tətbiq edildiyi ölkələrin hamısındanağd pul dövriyyəsi geniş yayılmasa da böyük əhəmiyyətə malikdir. Əhalinin pul gəlirlərinin böyük hissəsini əldə etməsinə və xərclənməsinə məhz nağd pul dövriyyəsi xidmət edir. Nağd pulun daim təkrar olunan dövranı məhz nağd pul dövriyyəsində təşəkkül tapır. Nağd pul dövriyyəsi ölkəmizin Milli Bankının hesablaşma kassa mərkəzlərindən başlayır. Nağd pullar onların ehtiyat fondlarından dövriyyə kassalarına köçürülür və beləliklə də nağd pullar tədavülə daxil olur. Nağd pullar dövriyyə kassalarından kommersiya banklarının əməliyyat kassalarına yönəldilir.banklar bu pulların bir hissəsini ödəniş əsasında bir-birinə verə bilər. Lakin nağd pulların əksər hissəsi müştərilərə - hüquqi və fiziki şəxslərə (müəssisə və təşkilatların kassalarına, ya da bilavasitə əhaliyə) verilir.müəssisə və təşkilatların kassalarında olan nağd pulların bir hissəsindən onların arasında hesablaşmalar üçün istifadə olunur. Lakin bu pulların əksər hissəsi pul gəlirlərinin müxtəlif növləri kimi (əmək haqqı, pensiya və müavinət, təqaüd sığorta ödənişləri, qiymətli kağızların satışından mədaxil və s.) əhaliyə verilir. Əhali də nağd pullardan qarşılıqlı hesablaşmalar üçün istifadə edir. Lakin onların əksər hissəsi vergilərin, rüsumların, sığorta ödənişlərinin, mənzil haqqının və

15 komunal xidmətləri tədiyələrinin, borcların (ssudanın) ödənilməsinə, əmtəələr alınmasına və müxtəlif pullu xidmətlərin haqqının verilməsinə, qiymətli kağızlar, lotereya biletlərinin alınmasına, icarə haqqının, cərimələrin, pensiyaların və dəbbələmə pulunun ödənilməsinə və sair məqsədlər üçün xərclənir. Beləliklə, nağd pullar ya bilavasitə kommersiya banklarının əməliyyat kassalarına, ya da müəssisə və təşkilatların kassalarına (ən əvvəl ticarət müəssisələrinin və əhaliyə xidmət göstərən müəssisələrin kassalarına) daxil olur. Nağd pul dövriyyəsi təşkilinin mövcud qaydasına görə hər bir müəssisə üçün onların kassalarında nağd pul qalıqlarının limitləri müəyyən edilməli və limitdən artıq olan bütün pullar həmin müəssisəyə xidmət edən kommersiya bankına təhvil verilməlidir. Lakin Azərbaycanda Milli Bankın qüvvədə olan normativ sənədlərində müəssisə və təşkilatların kassa mədaxilinin tamamilə banka təhvil verilməsi nəzərdə tutulmamış və onun yerindəcə xərclənməsinə heç bir məhdudiyyət qoyulmamışdır. Normativ sənədlərdə olan mövcud boşluqdan istifadə edən və böyük məbləğdə pul hasilatı alan müəssisə və təşkilatlar özləri bank funksiyasını yerinə yetirərək kassaya daxil olan pulu banka qaytarmadan yerindəcə xərcləyirlər.belə bir vəziyyət bir sıra qanun pozuntularına şərait yaratmaqla bərabər müəssisələrinbüdcə qarşısındakıöhdəliklərinin və banka olan ssuda borclarının vaxtında ödənilməsinə mane olur. Mövcud qanunvericilikdə kommersiya bankları üçün də onların dövriyyə kassalarının limitləri müəyyən edilir. Limitdən artıq olan məbləğdə pul ehtiyat fondlarına köçürülür, yəni tədavüldən götürülür, bununla da nağd pulların dövranının bu silsiləsi başa çatır. Respublikada pul dövriyyəsini sabitləşdirmək məqsədi ilə Milli Məclis 28 mart 1995-ci ildə Respublikada pul dövriyyəsini sabitləşdirmək tədbirləri haqqında qərar qəbul etmişdir. Həmin qərardan sonra manatın emissiyasının xüsusi çəkisi dəfələrlə azalmış, nağd pul qıtlığı aradan qalxmış, milli valyutanın xarici valyutaya nisbətən məzənnəsi möhkəmlənmişdir. Lakin nağd puldan istifadə həddinə qoyulan məhdudiyyətlərin tamamilə ləğv edilməsi haqqında qərar müəyyən ziddiyətləri həll etmişsə də tədavüldə olan nağd pul kütləsinin artmasına səbəb olmuşdur. Halhazırda ölkəmizdə əmtəə-pul münasibətləri əsasən nağd pulla aparaılır. Komunal xidmətlərini (işıq, qaz, su, kanalizasiya, mənzil haqqları və s.) nağd yolla hər bir idarə özü toplayır. Əhalinin banklara olan inamının itməsi və onların nağd pulla qeyri-rəsmi əməliyyatlardan götürdükləri gəlirin banklara qoyulan əmanətlərə görə əldə edilən gəlirdən çox olması və bir sıra digər çoxsaylı amillərin hesabına ölkəmizdə nağd pula olan tələbat, qonşu ölkələrə və inkişaf etmiş ölkələrə nisbətən müqayisə edilməz dərəcədə yüksəkdir. Belə ki, nağd pul tədavülü inkişaf etmiş ölkələrdə 5-10 faiz, ölkəmizdə isə 75 faizdən çoxdur.

16 Nağd pul dövriyyəsi aşağıdakı prinsiplər əsasında təşkil edilməlidir: - bütün müəssisə və təşkilatlar nağd pulları (limitlə müəyyən edilmiş məbləğ istisna olmaqla) banklarda saxlamalıdırlar; - banklar, mülkiyyət növündən asılı olmayaraq bütün müəssisələr üçün nağd pul qalıqlarının limitlərini müəyyən etməlidirlər; - nağd pulların tədavülü proqnozu planlaşdırma obyektidir; - pul tədavülünün idarə edilməsi mərkəzləşmiş qaydada həyata keçirilməlidir; - nağd pul dövriyyəsinin təşkilində məqsəd pul tədavülünün sabitliyini, elastikliyini və qənaətcilliyinitəmin etməkdir; - müəssisələr nağd pulu, ancaq onlara xidmət edən bank idarələrindən ala bilərlər. Nağd pul emissiyası pulların tədavülə pul kütləsinin artması ilə baş verən buraxılışdır. Nağd pulların inhisarçı emissiya hüququ hər bir dövlətin mərkəzi bankına verilir ki, bu da bu bankı digər kommersiya banklarından fərqləndirən əsas cəhətlərdəndir. Mərkəzi bank özünün analoji fəaliyyəti çərçivəsində kommersiya banklarının kassa dövriyyələrinin proqnozlarından istifadə etməklə pul emissiyasının ölçüsünü müəyyən etmiş olur. Həmçinin onu da qeyd etmək lazımdır ki, bu zaman emissiyanın optimal həcmi ilə yanaşı, onun regionlar arasında düzgün paylaşdırılması da vacib şərtlərdəndir. Nağd pul emissiyası üçün ərazilər üzrə mərkəzi bankın baş idarələrinin hesablaşma-kassa mərkəzlərində (HKM) ehtiyyat fondları və dövriyyə kassaları yaradılır. Ehtiyyat fondlarında tədavülə buraxılmaq üçün nəzərdə tutulan, lakin hələ mahiyyət etibarilə pul hesab edilməyən (pul tədavülü prosesində iştirak etmədiyi üçün ) pul nişanları saxlanılır. Hesablaşma kassa mərkəzinin dövriyyə kassalarından pullar daim hərəkətdə olurlar. Belə ki, kommersiya bankları nağd pul qalıqlarını bura təhvil verir və yaxud da lazım olduqda oradan nağd pullar alırlar. Beləliklə hesablama-kassa mərkəzlərinin dövriyyə kassalarındakı pullar daim hərəkətdə olur və tədavüldə olan pullar hesab olunur. Əgər HKM dövriyyə kassalarına nağd pul qəbulu ondan çıxan pullardan çox olarsa, bu zaman əmələ gələn fərq tədavüldən çıxarılır və ehtiyyat fonduna keçir.burada bu pullar müvəqqəti olaraq pul olma xassəsini itirirlər. Əksinə əgər, HKM-nin dövriyyə kassalarından çıxan pullar kassaya daxil olan puldan çox olarsa, ehtiyyat fondundan dövriyyə kassalarına əlavə pul keçir ki, bununla da bir növ pul emissiyası baş vermiş olur.

17 Lakin onu da nəzərə almaq lazımdır ki, bir HKM-nin digər HKM ilə emissiya yerinə yetirməsi zamanı bir kassaya əlavə daxilolmalar, digər kassadan çıxan artıq pullarla ört-bastır oluna bilər. Buna görə də tadavüldə nağd pulların ümumi həcmi dayişməyə də bilər, bununla da emissiya baş verməyə də bilər. Müəyyən bir gündə pul emissiyasının baş verib-verməməsi haqda məlumat yalnız hər bir ölkənin mərkəzi bankının direktorlar şurası tərəfindən müəyyən edilir. Belə ki, məhz bu şura gündəlik emissiya balansı tərtib edir.

18 3. Pul tədavülü qanunları və onların xarakteristikası Pul tədavülü qanunu K.Marks tərəfindən formalaşdırılmışdır. Özünün Kapital əsərində K.Marks iqtisadi göstəricilər olan pul kütləsi, mal və xidmətlərin, kreditin, qarşılıqlı və nağdsız ödəmələrin qiymət məbləği və pulun dövretmə sürətinin qarşılıqlı iqtisadi asılılığının elmi açıqlamasını vermişdir. Bu qarşılıqlı əlaqə iki növ asılılığın məcmusu kimi başa düşülür: tədavül vasitəsi kimi lazım olan pulun miqdarı ilə realizə olunan mal və xidmətlərin qiymət məbləği arasındakı birbaşa asılılıq; tədavül vasitəsi kimi lazım olan pulun miqdarı ilə pulun dövretmə sürəti arasındakı tərsinə asılılıq. Bütün bunları aşağıdakı formula üzrə göstərmək olar: K = S/C (1) Burada : K tədavül vasitəsi kimi lazım olan pulun miqdarı; S realizə olunan mal və xidmətlərin qiymət məbləği; C tədavül vasitəsi kimi pulun dövrlərinin orta sayı. (pulun dövretmə sürəti) Pulun tədiyyə funksiyasının ortaya çıxması ilə əlaqədar olaraq bu düstur bir qədər qəlizləşdi və pulun tədavüldəki miqdarını müəyyən edən qanun aşağıdakı kimi formalaşmış oldu: K = (S1-S2+S3-P) / C (2) Burada: S1 mal və xidmətlərin qiymət məbləği; S2 kreditlə satılmış malların qiymət məbləği; S3 öhdəliklər üzrə ödəmələrin məbləği; P qarşılıqlı ödəmələr. Beləliklə görürük ki, tədavül üçün lazım olan pulun miqdarına bir sıra faktorlar təsir edir: istehsal şərtlərindən asılı olan və tədavüldə olan malların miqdarına təsir edən faktorlar; mal və xidmətlərin qiymət səviyyəsini müəyyən edən faktorlar; pulun dövretmə sürətinin təsir edən faktorlar; kreditin inkişaf səviyyəsinə təsir edən faktorlar; nağdsız hesablama sisteminin inkişafına təsir edən faktorlar.

19 Dəyər qanunu və onun tədavül dairəsində təzahür forması pul tədavülü qanunu, əmtəə-pul münasibətlərinin mövcud olduğu bütün ictimai-iqtisadi formasiyalar üçün səciyyəvidir. K.Marks dəyər və pul tədavülü formalarının inkişaf yollarını araşdıraraq, pul tədavülü qanununu kəşf etmişdir. Bu qanunun mahiyyəti ondan ibarətdir ki, tədavül vasitəsi funksiyasını yerinə yetirmək üçün lazım olan pulun miqdarı reallaşdırılan əmtəələrin qiymətlərinin eyniadlı pul vahidinin dövriyyələrinin (tədavül sürəti) sayına bölünən məbləğə bərabər olmalıdır. Pul tədavülü qanunu dövr edən əmtəələrin kütləsi, onların qiymətlərinin səviyyəsi və pul tədavülünün sürətiarasında iqtisadi cəhətdən qarşılıqlı asılılığı ifadə edir. Tədavül üçün lazım olan pulun miqdarını aşağıdakı kimi ifadə etmək olar: Satılan əmtəələrin qiymətlərinin cəmi Kreditlə satılmış əmtəələrin qiymətlərinin məbləği + Öhdəliklər üzrə tədiyələrin məbləği Qarşılıqlı ödənilən tədiyələrin məbləği = Tədavül və tədiyə vasitəsi kimi eyniadlı pulların dövriyyəsinin orta sayı Beləliklə, tədavül üçün lazım olan pulun miqdarına istehsalın inkişaf səviyyəsindən asılı olaraq müxtəlif amillər təsir göstərir.bunlar aşağıdakılardır: Tədavül üçün lazım olan pulun miqdarına ilk növbədə əmtəələrin və xidmətlərin qiymətlərinin səviyyəsi təsir göstərir. Digər şərtlər sabit qaldıqda əmtəə və xidmətlərin qiymətləri nə qədər yüksək olarsa, tədavülə bir o qədər çox pul kütləsi lazım gələcəkdir. Tədavül prosesində olan pul nişanlarının cəminə isə pul kütləsi deyilir. 1 yanvar 1998-ci ildə ölkəmizdə tədavüldə pul kütləsi bir trilyon beş yüz əlli milyard manata qədər olmuşdur. Kreditin inkişaf dərəcəsi tədavül tədavül üçün lazım olan pulun kütləsinə əks təsir göstərir,çünki, əmtəələrin kreditlə satılan hissəsinə qədər çox olarsa, tədavülə bir o qədər az pul tələb olunur. Tədavül üçün lazım olan pulun miqdarına əks təsir göstərən amillərdən biri də nağdsız hesablaşmaların inkişaf səviyyəsidir.ölkəmizdə gizli iqtisadiyyatın istisna olunmaması, hesablaşma xidmətinin və kassa aparatlarına nəzarətin zəif olması, qeyri-mütəşəkkil bazarın xüsusi çəkisinin əhəmiyyətli yer tutması, bankdan

20 kənar halların olması respublikamızda nağdsız hesablaşmaların inkişafına mane olur. Tədavül üçün lazım olan pulun miqdarına əks təsir göstərən amillərdən biri də pulun dövretmə sürətidir. Metal pul tədavülü zamanı tədavüldəki pulun miqdarı kortəbii surətdə, dəfinə funkdiyasını yerinə yetirən pulun köməyi ilə tənzimlənirdi. Əgər pula tələbat azalırdısa, bu halda artıq olan pul (qızıl sikkə) tədavüldən dəfinəyə gedirdi, tələbat artdıqda isə dəfinədən tədavülə axını başlayırdı. Deməli, tədavüldən pulun miqdarı həmişə lazımi səviyyədə saxlanılırdı. Əgər tədavüldə qızıla və ya kağız pullara (xəzinə biletlərinə) çevrilməmiş olan banknotlara xidmət edilirsə, bu halda nağd pul tədavülü kağız pul tədavülü qanununa uyğun olaraq aparılır. Kağız pulların tədavülünün spesifik qanunu onların ancaq qızıla münasibətindən yaran bilər ki, onlar da qızılın nümayəndələridir. Həm də bu qanun tələb edir ki, kağız pullarının miqdarının buraxılışı elə məhdudlaşdırılmalıdır ki, onların rəmzi olaraq təmsil etdiyi qızıl və ya gümüş həmin miqdarda həqiqətən dövr edə bilsin. Deməli, kağız pulların miqdarı tədavül üçün lazım olan qızıl pulların nəzəri miqdarına bərabər olduqda heç bir mənfi hal baş verə bilməz. Həmin miqdar pulun sabitliyini təmin edir və pul tədavülü olan bütün dövrlər üçün eyni qüvvəyə malikdir. Lakin 1976-cı ildə Beynəlxalq Yamayka konfransında qızılın demonetizasiyası keçirildi və qızıl öz pul funksiyalarını itirdi, onun rəsmi qiyməti ləğv olundu. Lakin qızıl dövlət ehtiyatı olaraq qaldı və ondan digər ölkələrin əsas pul vahidlərinin alınması üçün istifadə edilir. Heç nə ilə məhdudlaşdırılmayan pul emissiyası bu qanunun pozulmasına, pul tədavülü dairəsinin artıq pul nişanları ilə həddindən ziyadə dolmasına və onların dəyərdən düşməsinə gətirib çıxarır. Pul tədavülünün qorunub saxlanmasının şərtləri və qanunauyğunluğu iki amilin təsiri pula olan tələbat ilə pulun dövriyyəyə faktiki daxil olması ilə müəyyən edilir. Pulun dövretmə sürəti (pulun tədavül sürəti) pulun tədavül və tədiyyə funksiyasını yerinə yetirdiyi zaman pul hərəkətinin intensivliyinin göstəricisi olub, il ərzində, hər bir dövrü gəlirlərin xərclərinə xidmət edən, pul kütləsinin dövrlərinin sayını göstərir. Bununla da P.Samuelsonun hesab etdiyi kimi, pulun dövretmə sürəti gəlirlərin dövretmə sürətini göstərir. Qərb ölkələrinin əksəriyyətində pulun dövretmə sürəti iki göstərici ilə müəyyənləşir: 1. gəlirlərin dövriyyəsində dövretmə sürətinin göstəricisi:

21 ÜMM (ümumi Milli məhsul) / M1 və ya M2 2. tədiyyə dövranında pulun dövriyyəliyinin göstəricisi: Bankın cari hesabları üzrə köçürülən vəsaitlərin məbləği / Pul kütləsinin orta həcmi Aydındır ki, metal pul tədavülü dövründə pulun dəfinə funksiyası vasitəsilə tədavüldə pulun miqdarı avtomatik olaraq tənzimlənirdi. Yəni, əgər pula tələbat azalırdısa, artıq pullar dəfinəyə yığılırdı. Əksinə, əgər pula tələbat artırdısa, o zaman dəfinədən tədavülə əlavə pul buraxılırdı. Elə buna görə də tədavüldə pulun miqdarı həmişə lazımi səviyyəsini saxlaya bilirdi. Həmçinin onu da qeyd etmək lazımdır ki, əgər, tədavüldə qızıla xırdalanmaya bankotlar və ya kağız pullar dövr edərsə və buraxılan bu pulların miqdarı tədavül üçün lazım olan qızıl pulların miqdarına bərabər olarsa, bu zaman da heç bir problem ortaya çıxmaz. Belə ki, kağız pullar bu zaman ideal şəkildə qızıl pulları əvəz etmiş olar. Lakin problem o zaman meydana çıxır ki, heç bir şeylə məhdudlanmayan kağız pul emissiyası pul tədavülü qanununu pozmuş olur, tədavül kanalları artıq pullarla dolur ki, bu da son nəticədə ölkədə inflyasiyanın yaranmasına səbəb olur. Əlbəttə ki, pulun dövretmə sürətinin dəyişməsi həm ümumi iqtisadi amillərdən, həm də monetar amillərdən asılıdır. Pulun dövretmə sürətinin aşağı salınması prosesi ölkənin pul-kredir siyasəti baxımından əldə etdiyi nailiyyətlərdən hesab olunur. Bu prosesə bank sektorunun vəziyyətinin yaxşılaşdırılması, müəssisə və əhalinin gəlir səviyyəsi və s. təkan verə bilər. Lakin bank sisteminin likvidlik səviyyəsi bir o qədər də qənaətbəxş olmadıqda bununla əlaqədar əhalidə banka etibar azalır. Əhalinin gəlir səviyyəsi şəxsi əmanətlərin əhəmiyyətli həcmdə olması üçün nəzərdə tutulan səviyyədə olmadıqda da banka müraciət azalmış olur. Buna görə də iqtisadi agentlər ölkədə inflyasiya prosesinin yenidən yüksəlməsinə və başqa pozitiv iqtisadi proseslərin dönməzliyi haqda arxayınlıqla proqnoz verə bilmirlər. Bu şübhələrin aradan qaldırılması üçün Milli Bank hakimiyyət və ölkənin qanunverici orqanları ilə birgə pul kütləsinin yaxşılaşması hər cür riskin azaldırması məqsədi ilə çox böyük işlər görməlidir.

22 NƏTİCƏ Bu kurs işimdə pul tədavülü anlayışı, onun formaları, qanunları haqqında danışdım. İqtisadiyyatı pul tədavülü olmadan təsəvvür etmək olmaz. Pul tədavülünün nağd və nağdsız formalarda pul nişanlarının fasiləsiz hərəkəti prosesidir. Pul tədavülü nağd və nağdsız formada olub pulların tədavül və tədiyyə funksiyasını yerinə yetirdiyi zamankı müxtəliflikləri haqqında qeyd etdim. Hər iki formanın özünə məxsus qanunlarının olmasından, onların prinsiplərindən, bundan başqa hər iki dövriyyə arasında qarşılıqlı əlaqə mövcudluğundan, hesablaşmaların müxtəlif formaları, pul emissiyası, pul multiplikatoru haqqında danışdım, onların izahını verdim. Belə ki, pullar daim tədavülün bir sferasından digərinə keçməklə hərəkətdə olurlar. Yəni, nağd pullar kredit təşkilatlarında hesaba keçirilməklə nağdsız pullara, əksinə nağdsız pullar bankın kassalarından müştəriyə nağd şəkildə verilməklə nağd pullara çevrilirlər. Daha sonra pul tədavülü qanunlarından, K.Marksın bu haqda nəzəriyyələrindən, onun Kapital əsərindəki iqtisadi göstəricilərdən, pul, kredit, qarşılıqlı və nağdsız ödəmələrin qiymət məbləği və pulun dövretmə sürətinin qarşılıqlı iqtisadi asılılığının elmi açıqlaması, pulun dövretmə sürəti haqqında qeydlər apardım.

23 ƏDƏBİYYAT SİYAHISI 1. Rzayev R.M. və b. Pul, kredit və banklar. Dərslik. Bakı Vəliyev F.S., Meybullayev M.X., Babayev Ə.P. və b. İqtisadi nəzəriyyə, Dərslik, Bakı Cukov E.F. Dengi, kredit i Banki, Uçebnik, Moskva, Sençakov V.K. i dr. Finansı, denecnoe obrahenie i kredit. Uçebnik, Moskva,

Azərbaycan Respublikasının bank sistemində ödəniş vasitələrinin maliyyə hesabatlarında uçotu Qaydaları

Azərbaycan Respublikasının bank sistemində ödəniş vasitələrinin maliyyə hesabatlarında uçotu Qaydaları Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankı İdarə Heyəti 18 yanvar 2003-ci il tarixli qərarı ilə təsdiq edilmişdir. Protokol N 01 Reyestr N 32 İdarə Heyətinin Sədri Elman Rüstəmov Azərbaycan Respublikasının

Detaylı

AZƏRBAYCANDA INNOVASIYA POTENSIALı. Mehdiyev Əkbər 1313A

AZƏRBAYCANDA INNOVASIYA POTENSIALı. Mehdiyev Əkbər 1313A AZƏRBAYCANDA INNOVASIYA POTENSIALı Mehdiyev Əkbər 1313A Dunya təcrubəsi gostərir ki, innovasiya texnologiyalarından geniş istifadə olunması olkənin hərtərəfli inkişafına xidmət edir. Bu texnologiyalar

Detaylı

ÖDƏNİŞ KARTLARI ÜZRƏ TARİFLƏR

ÖDƏNİŞ KARTLARI ÜZRƏ TARİFLƏR ÖDƏNİŞ KARTLARI ÜZRƏ TARİFLƏR 1.1 Kartın növü İllik (əsas kart) İllik (əlavə kart) 1. ÖDƏNİŞ KARTLARI ÜZRƏ TARİFLƏR Gold Virtual* Gold Gold İnfinite 1 il 10 AZN 5 AZN 5 AZN 8 AZN 20 AZN 40 AZN 3 AZN 10

Detaylı

AZƏRBAYCAN BANKLAR ASSOSİASİYASI BANK SEKTORU TRENDLƏRİ 2016 /12/

AZƏRBAYCAN BANKLAR ASSOSİASİYASI BANK SEKTORU TRENDLƏRİ 2016 /12/ AZƏRBAYCAN BANKLAR ASSOSİASİYASI BANK SEKTORU TRENDLƏRİ 2016 /12/ BAKI - 2017 1 MÜNDƏRİCAT BANKLARIN SAYI, XİDMƏT ŞƏBƏKƏSİ VƏ HEYƏTİ HAQQINDA 3 BANK SEKTORUNUN İCMAL BALANSI 4 BANK SEKTORUNUN MƏNFƏƏT (ZƏRƏR)

Detaylı

Qiymətli kağızların təkrar bazar likvidlyinin emitent üçün imkanları. Elxan Həsənov SOCAR Capital Markets

Qiymətli kağızların təkrar bazar likvidlyinin emitent üçün imkanları. Elxan Həsənov SOCAR Capital Markets Qiymətli kağızların təkrar bazar likvidlyinin emitent üçün imkanları Elxan Həsənov SOCAR Capital Markets 100% dövlət şirkəti və ölkənin ən böyük vergi ödəyicisi; Şaxələnmiş gəlir mənbələri - Neft, qaz

Detaylı

MALIYYƏ VƏZIYYƏTI HAQQINDA HESABAT. 31 dekabr 2013-ci il tarixə

MALIYYƏ VƏZIYYƏTI HAQQINDA HESABAT. 31 dekabr 2013-ci il tarixə MALIYYƏ VƏZIYYƏTI HAQQINDA HESABAT "Qeyrihökumət təşkilatının forması, məzmunu və təqdim edilməsi Qaydası»na 1 nömrəli əlavə 31 dekabr 2013ci il tarixə FORMA 1 Müəssisə, təşkilat Vətəndaşların Əmək Hüquqlarını

Detaylı

MALIYYƏ VƏZIYYƏTI HAQQINDA HESABAT VÖEN

MALIYYƏ VƏZIYYƏTI HAQQINDA HESABAT VÖEN MALIYYƏ VƏZIYYƏTI HAQQINDA HESABAT «Qeyri-hökumət təşkilatının illik maliyyə hesabatının forması, məzmunu və təqdim edilməsi Qaydası»na 1 nömrəli əlavə 31 dekabr 2009 il tarixə FORMA 1 VÖEN 1 3 0 0 1 2

Detaylı

Azər-Türk Bank Açıq Səhmdar Cəmiyyəti üzrə xidmət haqqı tarifləri. Ödəniş kartları və onlarla aparılan əməliyyatlar üzrə tariflər cədvəli

Azər-Türk Bank Açıq Səhmdar Cəmiyyəti üzrə xidmət haqqı tarifləri. Ödəniş kartları və onlarla aparılan əməliyyatlar üzrə tariflər cədvəli Azər-Türk Bank Açıq Səhmdar Cəmiyyəti üzrə xidmət haqqı tarifləri Ödəniş kartları və onlarla aparılan əməliyyatlar üzrə tariflər cədvəli Xidmət növü MasterCard Debet (yalnız ə/h layihəsi üçün) VISA Electron

Detaylı

Kassa dövriyyəsi haqqında statistik hesabatın tərtibi və təqdim olunması haqqında Təlimat. 1. Ümumi müddəalar

Kassa dövriyyəsi haqqında statistik hesabatın tərtibi və təqdim olunması haqqında Təlimat. 1. Ümumi müddəalar Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankı İdarə Heyətinin _06_ oktyabr 2009-cu il tarixli qərarı ilə təsdiq edilmişdir. Protokol 28 Kassa dövriyyəsi haqqında statistik hesabatın tərtibi və təqdim olunması

Detaylı

UniMiles 3 illik 100 AZN və ekvivalenti

UniMiles 3 illik 100 AZN və ekvivalenti Unibank Kommersiya Bankı Açıq Səhmdar Cəmiyyətində fiziki şəxslərə göstərilən Plastik kart xidməti üzrə tariflər (Yeni redaksiyada) PLASTİK KARTLAR ÜZRƏ TARİFLƏR 1. Plastik kartın verilməsi (illik xidmət

Detaylı

Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı yanında Maliyyə Monitorinqi Xidmətində daxili proseduralarla bağlı qəbul edilmiş qaydalar

Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı yanında Maliyyə Monitorinqi Xidmətində daxili proseduralarla bağlı qəbul edilmiş qaydalar Monitorinqi Xidmətində daxili proseduralarla bağlı qəbul edilmiş qaydalar Qaydanın adı «Azərbaycan Respublikasnın Mərkəzi Bankı yanında Maliyyə Monitorinqi Xidmətində protokol işinin təşkili üzrə Qaydalar»

Detaylı

Marketinq. Mehdiyev Əkbər

Marketinq. Mehdiyev Əkbər Marketinq Mehdiyev Əkbər 1313A Marketinqin mahiyyəti Marketinq, planlaşdirma prosesidir; Bu proses, məhsulun yaradilması, qiymətləndirilməsi, təbliğatının aparılması və yayılmasından ibarətdir; Marketinqin

Detaylı

BALANS HESABATI A-AKTİVLƏR

BALANS HESABATI A-AKTİVLƏR BALANS HESABATI A-AKTİVLƏR Aktivlərin maddələri Cəmi (min AZN) Xarici valyutada (2-ci sütundan) 1. Nağd vəsaitlər (banknotlar v ə sikkələr, yolda, bankomatlarda v ə 20330.03 8764.68 valyuta mübadil ə məntəqələrind

Detaylı

Azər-Türk Bank ASC üzrə

Azər-Türk Bank ASC üzrə Azər-Türk Bank ASC üzrə XİDMƏT HAQQI TARİFLƏRİ Fiziki şəxslərə göstərilən bank xidmətləri üzrə TARİFLƏR CƏDVƏLİ 1 1.1 1.2 1.3 2 Bank hesablarının açılması: Cari hesabın açılması (əmanət qoyulması, kredit

Detaylı

"Azərbaycan Beynəlxalq Bankı" ASC-də ödəniş kartları üzrə T A R İ F C Ə D V Ə L İ

Azərbaycan Beynəlxalq Bankı ASC-də ödəniş kartları üzrə T A R İ F C Ə D V Ə L İ 10-May-2018 USD 1,7 Internet Card 1 / MC Web-Card 1 Electron 1 / Debit MC Standard 1 1 - Kartların buraxılış müddətindən asılı olaraq xidmət haqqı əvvəlcədən ödənilir "Azərbaycan Beynəlxalq Bankı" ASC-də

Detaylı

İllik maliyyə hesabatlarının tərtib olunması üzrə kommersiya təşkilatları üçün nümunəvi formalar. Bakı Çinar Soyuducuları ASC (Təşkilatın adı)

İllik maliyyə hesabatlarının tərtib olunması üzrə kommersiya təşkilatları üçün nümunəvi formalar. Bakı Çinar Soyuducuları ASC (Təşkilatın adı) İllik maliyyə hesabatlarının tərtib olunması kommersiya təşkilatları üçün nümunəvi formalar Bölmə/ Maddə -si Bölmə/Maddələrin adı Bakı Çinar Soyuducuları ASC (Təşkilatın adı) Mühasibat balansı 31 dekabr

Detaylı

Qrant haqqında Azərbaycan Respublikasının Qanunu

Qrant haqqında Azərbaycan Respublikasının Qanunu Qrant haqqında Azərbaycan Respublikasının Qanunu Bu Qanun Azərbaycan Respublikasında qrantların (o cümlədən sub-qrantın, qranta əlavənin, habelə ianələr istisna olmaqla, bu Qanunun 1-ci maddəsinin birinci

Detaylı

AZƏRBAYCANIN XARİCİ İQTİSADİ ƏLAQƏLƏRİ

AZƏRBAYCANIN XARİCİ İQTİSADİ ƏLAQƏLƏRİ AZƏRBAYCANIN XARİCİ İQTİSADİ ƏLAQƏLƏRİ Elşən Bağırzadə iqtisad üzrə fəlsəfə doktoru Bakı - 2014 XARİCİ İQTİSADİ ƏLAQƏLƏRİN BAŞLICA İSTİQAMƏTLƏRİ Bir ölkənin xarici iqtisadi əlaqələri əsasən aşağıdakı istiqamətlər

Detaylı

3. Mütəhərrik oyunlara fiziki tərbiyyə vasitəsi kimi nəzəri əsas verən kim olmuşdur (rus alimi)?

3. Mütəhərrik oyunlara fiziki tərbiyyə vasitəsi kimi nəzəri əsas verən kim olmuşdur (rus alimi)? s 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 sual 1. A.M.Qorki mütəhərrik oyun haqqında hansı fikri söyləmişdir? 2. Mütəhərrik oyunların təhsil sisteminə daxil olmasında, habelə oyunların nəzəri və praktiki

Detaylı

MÖVZU: Simsiz şəbəkələr. Plan: 1. WiMax tüxnologiyası 2. Digər simsiz texnologiyalar və onların xüsusiyyətləri

MÖVZU: Simsiz şəbəkələr. Plan: 1. WiMax tüxnologiyası 2. Digər simsiz texnologiyalar və onların xüsusiyyətləri MÖVZU: Simsiz şəbəkələr Plan: 1. WiMax tüxnologiyası 2. Digər simsiz texnologiyalar və onların xüsusiyyətləri Hal-hazırda simsiz lokal şəbəkələrdən istifadəyə ildən-ilə daha çox üstünlük verilir. Simsiz

Detaylı

İŞ YERİNƏ DAİR ARAYIŞ ELEKTRON XİDMƏTİNDƏN İSTİFADƏ ÜZRƏ MEDODİKİ GÖSTƏRİŞLƏR

İŞ YERİNƏ DAİR ARAYIŞ ELEKTRON XİDMƏTİNDƏN İSTİFADƏ ÜZRƏ MEDODİKİ GÖSTƏRİŞLƏR İŞ YERİNƏ DAİR ARAYIŞ ELEKTRON XİDMƏTİNDƏN İSTİFADƏ ÜZRƏ MEDODİKİ GÖSTƏRİŞLƏR Mündəricat 1. Elektron xidmətdən istifadə üçün sisteminə daxil olmaq.... 2 Şəkil 1. Sisteminə giriş... 2 Şəkil 2. Elektron

Detaylı

«Təsdiq edilmişdir»: Azərbaycan Respublikasının Milli Depozit Mərkəzinin Müşahidə Şurasının. Protokol 11 -li. «16» may 2016-cı il. Sədr B.

«Təsdiq edilmişdir»: Azərbaycan Respublikasının Milli Depozit Mərkəzinin Müşahidə Şurasının. Protokol 11 -li. «16» may 2016-cı il. Sədr B. «Təsdiq edilmişdir»: Azərbaycan Respublikasının Milli Depozit Mərkəzinin Müşahidə Şurasının Protokol 11 -li «16» may 2016-cı il Sədr B.Əzizov (Azərbaycan Respublikasının Müşahidə Şurasının 24 oktyabr 2016-cı

Detaylı

Azərlotereya ASC tərəfindən Azərbaycan Respublikasında lotereya fəaliyyətinin təkmilləşdirilməsi, vətəndaşların hüquqlarının və qanuni mənafelərinin

Azərlotereya ASC tərəfindən Azərbaycan Respublikasında lotereya fəaliyyətinin təkmilləşdirilməsi, vətəndaşların hüquqlarının və qanuni mənafelərinin AZƏRLOTEREYA AÇIQ SƏHMDAR CƏMİYYƏTİNİN 2012-ci il üzrə İLLİK HESABATI Azərlotereya ASC tərəfindən Azərbaycan Respublikasında lotereya fəaliyyətinin təkmilləşdirilməsi, vətəndaşların hüquqlarının və qanuni

Detaylı

Açıq bazar əməliyyatları. Banklardan kənar nağd pul. Baza inflyasiya. Çərçivə alətləri. Deflyasiya. Dezinflyasiya. Dollarlaşma

Açıq bazar əməliyyatları. Banklardan kənar nağd pul. Baza inflyasiya. Çərçivə alətləri. Deflyasiya. Dezinflyasiya. Dollarlaşma Açıq bazar əməliyyatları Banklararası pul bazarı Banklardan kənar nağd pul Baza inflyasiya Çərçivə alətləri Deflyasiya Devalvasiya Dezinflyasiya Dollarlaşma Dövriyyədə olan nağd pul Emissiya Faiz dərəcələri

Detaylı

AZƏRBAYCANIN İQTİSADİ SİYASƏTİNİN ƏSAS XÜSUSİYYƏTLƏRİ

AZƏRBAYCANIN İQTİSADİ SİYASƏTİNİN ƏSAS XÜSUSİYYƏTLƏRİ AZƏRBAYCANIN İQTİSADİ SİYASƏTİNİN ƏSAS XÜSUSİYYƏTLƏRİ Elşən Bağırzadə iqtisad üzrə fəlsəfə doktoru Bakı - 2018 İQTİSADİ SİYASƏT VƏ ƏSAS NÖVLƏRİ İqtisadi siyasət, makroiqtisadi tarazlıqların hansı istiqamətdə

Detaylı

Aprel 2017 AZƏRBAYCAN İQTİSADİ İSLAHATLAR İCMALI

Aprel 2017 AZƏRBAYCAN İQTİSADİ İSLAHATLAR İCMALI Aprel 2017 AZƏRBAYCAN İQTİSADİ İSLAHATLAR İCMALI PƏRAKƏNDƏ TİCARƏT FƏALİYYƏTİ SAHƏSİNDƏ VERGİTUTMA MƏQSƏDLƏRİ ÜÇÜN GƏLİRLƏRİN VƏ XƏRCLƏRİN UÇOTUNUN APARILMASI QAYDASI Azərbaycan Respublikası Prezidenti

Detaylı

AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININ HÜQUQİ AKTLARIN DÖVLƏT REYESTRİ. AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI MƏRKƏZİ BANKIN İDARƏ HEYƏTİNİN QƏRARI Qəbul edildiyi

AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININ HÜQUQİ AKTLARIN DÖVLƏT REYESTRİ. AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI MƏRKƏZİ BANKIN İDARƏ HEYƏTİNİN QƏRARI Qəbul edildiyi AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININ HÜQUQİ AKTLARIN DÖVLƏT REYESTRİ Aktın növü AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI MƏRKƏZİ BANKIN İDARƏ HEYƏTİNİN QƏRARI Qəbul edildiyi 17.09.2013 tarix Qeydiyyat nömrəsi 19/1 Adı Azərbaycan

Detaylı

AZƏRBAYCANIN İQTİSADİ SİYASƏTİNİN ƏSAS XÜSUSİYYƏTLƏRİ

AZƏRBAYCANIN İQTİSADİ SİYASƏTİNİN ƏSAS XÜSUSİYYƏTLƏRİ AZƏRBAYCANIN İQTİSADİ SİYASƏTİNİN ƏSAS XÜSUSİYYƏTLƏRİ Elşən Bağırzadə iqtisad üzrə fəlsəfə doktoru Bakı - 2014 İQTİSADİ SİYASƏT VƏ ƏSAS NÖVLƏRİ İqtisadi siyasət, makroiqtisadi tarazlıqların hansı istiqamətdə

Detaylı

Visa Gold / MC Gold 1 illik 40 AZN/USD/EUR/(GBP*) 2 illik 60 AZN/USD/EUR/(GBP*) 3 illik 80 AZN/USD/EUR/(GBP*) 4 illik 100 AZN/USD/EUR/(GBP*)

Visa Gold / MC Gold 1 illik 40 AZN/USD/EUR/(GBP*) 2 illik 60 AZN/USD/EUR/(GBP*) 3 illik 80 AZN/USD/EUR/(GBP*) 4 illik 100 AZN/USD/EUR/(GBP*) Unibank Kommersiya Bankı Açıq Səhmdar Cəmiyyətində fiziki şəxslərə göstərn Plastik kart xidməti üzrə tariflər (Yeni redaksiyada) PLASTİK KARTLAR ÜZRƏ TARİFLƏR 1. Plastik kartın verilməsi (illik xidmət

Detaylı

Unibank Kommersiya Bankı Açıq Səhmdar Cəmiyyətində fiziki şəxslərə göstərilən Plastik kart xidməti üzrə tariflər (Yeni redaksiyada)

Unibank Kommersiya Bankı Açıq Səhmdar Cəmiyyətində fiziki şəxslərə göstərilən Plastik kart xidməti üzrə tariflər (Yeni redaksiyada) Unibank Kommersiya Bankı Açıq Səhmdar Cəmiyyətində fiziki şəxslərə göstərn Plastik kart xidməti üzrə tariflər (Yeni redaksiyada) PLASTİK KARTLAR ÜZRƏ TARİFLƏR 1. Plastik kartın verilməsi (illik xidmət

Detaylı

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin cı il 5 oktyabr tarixli Fərmanı ilə təsdiq edilmişdir. Əlavə Ümumi müddəalar

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin cı il 5 oktyabr tarixli Fərmanı ilə təsdiq edilmişdir. Əlavə Ümumi müddəalar Xarici ölkələrə ixrac missiyalarının təşkilinə, xarici bazarların araşdırılması və marketinq fəaliyyətinə, Made in Azerbaijan brendinin xarici bazarlarda təşviqinə, yerli şirkətlərin ixracla bağlı xarici

Detaylı

"Azərbaycan Beynəlxalq Bankı" ASC-də ödəniş kartları üzrə T A R İ F C Ə D V Ə L İ

Azərbaycan Beynəlxalq Bankı ASC-də ödəniş kartları üzrə T A R İ F C Ə D V Ə L İ 27-Nov-2018 USD 1,7 "Azərbaycan Beynəlxalq Bankı" ASC-də ödəniş üzrə T A R İ F C Ə D V Ə L İ VISA Internet Card 1 / MC Web-Card 1 VISA Electron 1 / Debit MC Standard 1 4 10 Ödəniş nın buraxılmasına görə

Detaylı

H E S A B A T Q E Y D Ə A L I N D I!

H E S A B A T Q E Y D Ə A L I N D I! R Ə S M İ S T A T İ S T İ K A H E S A B A T I 1-İstehsal -li forma Hesabatı təqdim edən müəssisənin adı: Bazarstore Məhdud Məsuliyyətli Cəmiyyəti Müəssisənin kodu: 1173024 Hesabat dövrü: 2016 -ci il 9

Detaylı

IZAHATII STATISTİKA. olmaqla, 60. qanun, 91. prezident sərəncamı,167. Demək olar. ki, ilin hər. edilən. izah ediləcək.

IZAHATII STATISTİKA. olmaqla, 60. qanun, 91. prezident sərəncamı,167. Demək olar. ki, ilin hər. edilən. izah ediləcək. İZAHATT SƏNƏDI 2 2017 EMIN SƏTTAROV, MƏHƏMMƏD MURADOV NAĞDSIZ HESABLAŞMALARR 2017-CI ILDƏ VERGI MƏCƏLLƏSINƏ EDILMIŞ DƏYIŞIKLIKLƏRIN IZAHATII Korrupsiyaya şərait yaradan əsas səbəblərdən biri də sahibkarların,

Detaylı

DebitMC/ Visa Electron. Visa İnternet

DebitMC/ Visa Electron. Visa İnternet KARTLARLA ƏMƏLİYYATLAR ÜZRƏ TARİFLƏR 9.1. Debet kartlar: Xidmətin növü Kartın əldə olunması və 1 illik istifadə haqqı (əsas kart) 1 Visa İnternet 10 AZN 5 AZN/ USDEUR DebitMC/ Visa Electron Debit MC/ Visa

Detaylı

Tibbi sığorta haqqında AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININ QANUNU

Tibbi sığorta haqqında AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININ QANUNU Tibbi sığorta haqqında AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININ QANUNU Bu Qanun əhalinin tibbi sığortasının təşkilati, hüquqi və iqtisadi əsaslarını müəyyən edir, tibbi sığortanın subyektləri arasındakı münasibətləri

Detaylı

Unibank Kommersiya Bankı Açıq Səhmdar Cəmiyyətində fiziki şəxslərə göstərilən Plastik kart xidməti üzrə tariflər (Yeni redaksiyada)

Unibank Kommersiya Bankı Açıq Səhmdar Cəmiyyətində fiziki şəxslərə göstərilən Plastik kart xidməti üzrə tariflər (Yeni redaksiyada) Unibank Kommersiya Bankı Açıq Səhmdar Cəmiyyətində fiziki şəxslərə göstərilən Plastik kart xidməti üzrə tariflər (Yeni redaksiyada) PLASTİK KARTLAR ÜZRƏ TARİFLƏR 1. Plastik kartın verilməsi (illik xidmət

Detaylı

"Azərbaycan Beynəlxalq Bankı" ASC-də ödəniş kartları üzrə T A R İ F C Ə D V Ə L İ

Azərbaycan Beynəlxalq Bankı ASC-də ödəniş kartları üzrə T A R İ F C Ə D V Ə L İ 30-Oct-2017 USD 1.7002 "Azərbaycan Beynəlxalq Bankı" ASC-də ödəniş üzrə T A R İ F C Ə D V Ə L İ Ödəniş nın buraxılmasına görə illik xidmət haqqı (manatla) Internet Card 1 / MC Web-Card 1 Electron 1 / Debit

Detaylı

İnformasiya, informasiyalaşdırma və informasiyanın mühafizəsi haqqında. Azərbaycan Respublikasının Qanunu

İnformasiya, informasiyalaşdırma və informasiyanın mühafizəsi haqqında. Azərbaycan Respublikasının Qanunu İnformasiya, informasiyalaşdırma və informasiyanın mühafizəsi haqqında I fəsil Ümumi müddəalar Maddə 1. Qanunun təsir dairəsi Azərbaycan Respublikasının Qanunu Bu Qanun informasiyanın yığılması, işlənməsi,

Detaylı

CARİ MƏNFƏƏT VERGİSİ ÜZRƏ KOMMERSİYA TƏŞKİLATLARI ÜÇÜN 3 li MİLLİ MÜHASİBAT UÇOTU STANDARTI

CARİ MƏNFƏƏT VERGİSİ ÜZRƏ KOMMERSİYA TƏŞKİLATLARI ÜÇÜN 3 li MİLLİ MÜHASİBAT UÇOTU STANDARTI Azərbaycan Respublikası Maliyyə Nazirliyinin 2007-ci il 29 dekabr tarixli I-130 nömrəli əmri ilə təsdiq edilmişdir CARİ MƏNFƏƏT VERGİSİ ÜZRƏ KOMMERSİYA TƏŞKİLATLARI ÜÇÜN 3 li MİLLİ MÜHASİBAT UÇOTU STANDARTI

Detaylı

[18] 1. Ümumi müddəalar

[18] 1. Ümumi müddəalar İqtisadiyyat Nazirliyinin kollegiyasının 14 iyun tarixli 3 nömrəli Qərarı ilə təsdiq edilmişdir. 3 nömrəli əlavə Kommersiya qurumlarına və publik hüquqi şəxslərə münasibətdə qrant müqavilələrinin (qərarlarının)

Detaylı

TA-9106 AZE: AZƏRBAYCANDA HASİLAT SƏNAYESİNDƏ BENEFİSİAR SAHİBLİK MƏLUMATLARININ AÇIQLANMASINA DAİR YOL XƏRİTƏSİNİN TƏTBİQİNƏ DƏSTƏK ( )

TA-9106 AZE: AZƏRBAYCANDA HASİLAT SƏNAYESİNDƏ BENEFİSİAR SAHİBLİK MƏLUMATLARININ AÇIQLANMASINA DAİR YOL XƏRİTƏSİNİN TƏTBİQİNƏ DƏSTƏK ( ) TA-9106 AZE: AZƏRBAYCANDA HASİLAT SƏNAYESİNDƏ BENEFİSİAR SAHİBLİK MƏLUMATLARININ AÇIQLANMASINA DAİR YOL XƏRİTƏSİNİN TƏTBİQİNƏ DƏSTƏK (49451-001) SORĞU: BENEFİSİAR SAHİBLİYİN TƏRİFİ LAYİHƏSİ AZƏRBAYCAN

Detaylı

Klirinq fəaliyyətinin həyata keçirilməsi Qaydalarından çıxarış. 1. Ümumi müddəalar

Klirinq fəaliyyətinin həyata keçirilməsi Qaydalarından çıxarış. 1. Ümumi müddəalar Təsdiq edilmişdir Milli Depozit Mərkəzi Qapalı Səhmdar Cəmiyyətinin Səhmdarların Ümumi Yığıncağının il tarixli qərarı ( -li protokol) Sədr R.Aslanlı Klirinq fəaliyyətinin həyata keçirilməsi Qaydalarından

Detaylı

"Azərbaycan Beynəlxalq Bankı" ASC-də ödəniş kartları üzrə T A R İ F C Ə D V Ə L İ

Azərbaycan Beynəlxalq Bankı ASC-də ödəniş kartları üzrə T A R İ F C Ə D V Ə L İ 11-Oct-2018 USD 1.7 "Azərbaycan Beynəlxalq Bankı" ASC-də ödəniş kartları üzrə T A R İ F C Ə D V Ə L İ VISA Internet Card 1 / MC Web-Card 1 VISA Electron 1 / Debit MC Standard 1 4 10 Ödəniş kartlarının

Detaylı

2006-cı ilin yekunları üzrə pul siyasətinin yerinə yetirilməsi vəziyyəti haqqında

2006-cı ilin yekunları üzrə pul siyasətinin yerinə yetirilməsi vəziyyəti haqqında 2006-cı ilin yekunları üzrə pul siyasətinin yerinə yetirilməsi vəziyyəti haqqında 1. Makroiqtisadi durum və qlobal iqtisadi proseslər 2006-cı ildə Milli Bank makroiqtisadi sabitliyin və milli iqtisadiyyatın

Detaylı

"Azərbaycan Beynəlxalq Bankı" ASC-də ödəniş kartları üzrə T A R İ F C Ə D V Ə L İ

Azərbaycan Beynəlxalq Bankı ASC-də ödəniş kartları üzrə T A R İ F C Ə D V Ə L İ İdarə Heyətinin 18.05.2017-ci il tarixli 179 N-li qərarına əlavə "Azərbaycan Beynəlxalq Bankı" ASC-də ödəniş üzrə T A R İ F C Ə D V Ə L İ Ödəniş nın buraxılmasına görə illik xidmət haqqı (manatla, əsas

Detaylı

Bank sistemində pulların ekspertizasının təşkili və aparılması Q A Y D A L A R I

Bank sistemində pulların ekspertizasının təşkili və aparılması Q A Y D A L A R I Dövlət qeydiyyatına alınmışdır Təsdiq edilmişdir Azərbaycan Respublikasının Azərbaycan Respublikası Ədliyyə Nazirliyi Mərkəzi Bankının İdarə Heyəti Qeydiyyat 3118 Protokol 05 18 mart 2005-ci il 03 mart

Detaylı

UNEC. Universitet Daxili İki Diplom Proqramı (UDİD)

UNEC. Universitet Daxili İki Diplom Proqramı (UDİD) Əlavə 1 UNEC Universitet Daxili İki Diplom Proqramı (UDİD) Bakı - 2017 1. ÜMUMİ MÜDDƏALAR 1.1. Bu Qaydalar "Təhsil haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanununa, Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin

Detaylı

Mühasibat uçotu haqqında AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININ QANUNU

Mühasibat uçotu haqqında AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININ QANUNU Mühasibat uçotu haqqında AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININ QANUNU Maddə 1. Qanunun təyinatı Fəsil I ÜMUMİ MÜDDƏALAR 1.1. Bu qanun mülkiyyət və təşkilati-hüquqi formasından asılı olmayaraq Azərbaycan Respublikası

Detaylı

Kommunal müəssisələr tərəfindən satınalma

Kommunal müəssisələr tərəfindən satınalma 16-cı Xülasə Avqust 2011-ci il Dövlət satınalmaları Kommunal müəssisələr tərəfindən satınalma MÜNDƏRİCAT Kommunal müəssisələr tərəfindən satınalma Kommunal müəssisələrin satınalma prosedurları haqqında

Detaylı

May 2017 AZƏRBAYCAN İQTİSADİ İSLAHATLAR İCMALI

May 2017 AZƏRBAYCAN İQTİSADİ İSLAHATLAR İCMALI May 2017 AZƏRBAYCAN İQTİSADİ İSLAHATLAR İCMALI 2017-Cİ İLDƏ AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI DÖVLƏT NEFT FONDUNUN VƏSAİTİNDƏN İSTİFADƏNİN ƏSAS İSTİQAMƏTLƏRİ (PROQRAMI) VƏ İNVESTİSİYA SİYASƏTİ Azərbaycan Respublikası

Detaylı

AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI TƏHSİL NAZİRLİYİ BAKI BİZNES UNİVERSİTETİ «VERGİ VƏ GÖMRÜK ƏMƏLİYYATLARININ UÇOTU» fənninin P R O Q R A M I

AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI TƏHSİL NAZİRLİYİ BAKI BİZNES UNİVERSİTETİ «VERGİ VƏ GÖMRÜK ƏMƏLİYYATLARININ UÇOTU» fənninin P R O Q R A M I AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI TƏHSİL NAZİRLİYİ BAKI BİZNES UNİVERSİTETİ Mühasibat uçotu və audit kafedrası «VERGİ VƏ GÖMRÜK ƏMƏLİYYATLARININ UÇOTU» fənninin P R O Q R A M I (magistr hazırlığı üçün) Azərbaycan

Detaylı

Vergi Məcəlləsinə ci il tarixinə edilmiş son dəyişikliklərin müzakirəsi

Vergi Məcəlləsinə ci il tarixinə edilmiş son dəyişikliklərin müzakirəsi Vergi Məcəlləsinə 01.01.2017-ci il tarixinə edilmiş son dəyişikliklərin müzakirəsi Qalib Toğrul 18 yanvar 2017, Bakı Azərbaycan Respublikası Sahibkarlar (İşəgötürənlər) Təşkilatları Milli Konfederasiyası

Detaylı

"Azərbaycan Beynəlxalq Bankı" ASC-də ödəniş kartları üzrə T A R İ F C Ə D V Ə L İ

Azərbaycan Beynəlxalq Bankı ASC-də ödəniş kartları üzrə T A R İ F C Ə D V Ə L İ 21-Jun-2017 USD 1.7022 "Azərbaycan Beynəlxalq Bankı" ASC-də ödəniş üzrə T A R İ F C Ə D V Ə L İ Ödəniş nın buraxılmasına görə illik xidmət haqqı (manatla) Internet Card 1 / MC Web-Card 1 Electron 1 / Debit

Detaylı

KREDIT MAHİYYƏTİ,FUNKSİYALARI,PRİNSİPLƏRİ VƏ FORMALARI

KREDIT MAHİYYƏTİ,FUNKSİYALARI,PRİNSİPLƏRİ VƏ FORMALARI KREDIT MAHİYYƏTİ,FUNKSİYALARI,PRİNSİPLƏRİ VƏ FORMALARI Kredit latın dilindən tərcümədə iki məna kəsb edir: - inanıram, etibar edirəm və borc. Kredit - iqtisadi kateqoriya olub, müvəqqəti sərbəst pul vəsaitlərinin

Detaylı

Yaşıl Kart Sistemi. Maddə Yaşıl Kart Sistemi ilə bağlı ümumi müddəalar

Yaşıl Kart Sistemi. Maddə Yaşıl Kart Sistemi ilə bağlı ümumi müddəalar Yaşıl Kart Sistemi Maddə 63 1. Yaşıl Kart Sistemi ilə bağlı ümumi müddəalar 63 1.1. Bu fəsildə avtonəqliyyat vasitələrinin qeydiyyatdan keçdiyi ölkədən xaricdə istifadəsi zamanı üçüncü şəxslərin sağlamlığına

Detaylı

Valyuta tənzimi haqqında Azərbaycan Respublikasının Qanunu

Valyuta tənzimi haqqında Azərbaycan Respublikasının Qanunu Valyuta tənzimi haqqında Azərbaycan Respublikasının Qanunu (27 noyabr 2001-ci il, 30 aprel 2002-ci il, 3 mart 2006-cı il, 17 aprel 2007-ci il, 7 dekabr 2007-ci il, 30 iyun 2009-cu il, 04 mart 2016-cı il,

Detaylı

BLACKBERRY ENTERPRISE SERVICE 12 BULUD ÜÇÜN BLACKBERRY HƏLLİ ÜZRƏ LİSENZİYA MÜQAVILƏ ("ƏLAVƏ") ÜÇÜN ƏLAVƏ

BLACKBERRY ENTERPRISE SERVICE 12 BULUD ÜÇÜN BLACKBERRY HƏLLİ ÜZRƏ LİSENZİYA MÜQAVILƏ (ƏLAVƏ) ÜÇÜN ƏLAVƏ BLACKBERRY ENTERPRISE SERVICE 12 BULUD ÜÇÜN BLACKBERRY HƏLLİ ÜZRƏ LİSENZİYA MÜQAVILƏ ("ƏLAVƏ") ÜÇÜN ƏLAVƏ VACIB XƏBƏRDARLIQ: Daxil olmaq / və ya bu Cloud xidmətindən istifadə (aşağıda müəyyən edildiyi

Detaylı

AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI MÜVƏKKİL BANKLARININ AÇIQ VALYUTA MÖVQEYİ LİMİTLƏRİNİN MÜƏYYƏN EDİLMƏSİ VƏ TƏNZİMLƏNMƏSİ Q A Y D A L A R I

AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI MÜVƏKKİL BANKLARININ AÇIQ VALYUTA MÖVQEYİ LİMİTLƏRİNİN MÜƏYYƏN EDİLMƏSİ VƏ TƏNZİMLƏNMƏSİ Q A Y D A L A R I Dövlət qeydiyyatına alınmışdır Təsdiq edilmişdir Azərbaycan Respublikasının Ədliyyə Nazirliyi Qeydiyyat N 2657 Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankının İdarə Heyəti Protokol N 03 08 fevral 2001-ci il 31

Detaylı

Haqsız rəqabət haqqında Azərbaycan Respublikasının Qanunu

Haqsız rəqabət haqqında Azərbaycan Respublikasının Qanunu Haqsız rəqabət haqqında Azərbaycan Respublikasının Qanunu Bu Qanunun haqsız rəqabətin qarşısının alınmasının və aradan qaldırılmasının təşkilatihüquqi əsaslarını müəyyən edir, sahibkarlıq fəaliyyətinin

Detaylı

2016-CI İLDƏ ƏSAS MƏQSƏD VƏ FUNKSİYALARIN HƏYATA KEÇİRİLMƏSİ BARƏDƏ

2016-CI İLDƏ ƏSAS MƏQSƏD VƏ FUNKSİYALARIN HƏYATA KEÇİRİLMƏSİ BARƏDƏ AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININ MƏRKƏZİ BANKI 2016-CI İLDƏ ƏSAS MƏQSƏD VƏ FUNKSİYALARIN HƏYATA KEÇİRİLMƏSİ BARƏDƏ H E S A B A T 2 Mündəricat GİRİŞ... 3 1. MƏQSƏDLƏRİN HƏYATA KEÇİRİLMƏSİ... 4 1.1 Azərbaycan

Detaylı

May 2017 AZƏRBAYCAN İQTİSADİ İSLAHATLAR İCMALI

May 2017 AZƏRBAYCAN İQTİSADİ İSLAHATLAR İCMALI May 2017 AZƏRBAYCAN İQTİSADİ İSLAHATLAR İCMALI MÜNDƏRİCAT 1. VALYUTA TƏNZİMİ HAQQINDA AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININ QANUNUNDA DƏYİŞİKLİKLƏR...3 2.ÖDƏMƏ QABİLİYYƏTİNİ İTİRMİŞ BANKLARIN REZOLYUSİYASI VƏ SAĞLAMLAŞDIRMA

Detaylı

Banklarda stress testlərin aparılması haqqında Qaydalar

Banklarda stress testlərin aparılması haqqında Qaydalar Dövlət qeydiyyatına alınmışdır Azərbaycan Respublikasının Ədliyyə Nazirliyi Qeydiyyat 2010-cu il Təsdiq edilmişdir Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankının İdarə Heyəti Protokol 2010-cu il Nazir müavini

Detaylı

Pərakəndə Bankçılıq üzrə Standart Şərtlər

Pərakəndə Bankçılıq üzrə Standart Şərtlər Kapital Bank ASC-nin İdarə Heyəti tərəfindən 11 noyabr 2016-cı il tarixində (Protokol 99) təsdiqlənib Pərakəndə Bankçılıq üzrə Standart Şərtlər (hesab, əmanət, kart, kredit münasibətlərinin və fiziki şəxslərə

Detaylı

Təsdiq edilmişdir Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı cü il. Sədr. Elman Rüstəmov

Təsdiq edilmişdir Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı cü il. Sədr. Elman Rüstəmov Təsdiq edilmişdir Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı Qərar 2014-cü il Sədr Elman Rüstəmov Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı tərəfindən ödəniş sistemlərində hesablaşmaların təşkili Qaydaları

Detaylı

Expressbank Açıq Səhmdar Cəmiyyətinin 2016-ci il üzrə YARIMİLLİK HESABATI

Expressbank Açıq Səhmdar Cəmiyyətinin 2016-ci il üzrə YARIMİLLİK HESABATI Expressbank Açıq Səhmdar Cəmiyyətinin 2016-ci il üzrə YARIMİLLİK HESABATI 1 Emitentin tam və qısaldılmış adı, vergi Tam adı: Expressbank Açıq Səhmdar ödəyicisinin eyniləşdirmə nömrəsi (VÖEN), dövlət qeydiyyatının

Detaylı

BÖYÜK BRİTANİYANIN VERGİ SİSTEMİ

BÖYÜK BRİTANİYANIN VERGİ SİSTEMİ 58 MART 2013 BÖYÜK BRİTANİYANIN VERGİ SİSTEMİ Böyük Britaniya Qərbi Avropanın ən yüksək inkişaf ölkələrindən biridir. Bu ölkə vergi elminin vətəni hesab edilir. Böyük Britaniyanın vergi sahəsində olan

Detaylı

Debit MC/ Visa Electron Əmək haqqı kartı. Lokal əmək haqqı kartı

Debit MC/ Visa Electron Əmək haqqı kartı. Lokal əmək haqqı kartı 9. PLASTİK KARTLARLA ƏMƏLİYYATLAR. Xidmətin növü İnter net kartı Debit MC/ Elec tron Debit MC/ Electron Əmək haqqı kartı Lokal əmək haqqı kartı Debit MC/ Electron Depozit kartı 4 MC Standar d/ Classic

Detaylı

Bank xidmətlərinin göstərilməsinə dair ümumi şərtlər toplusu

Bank xidmətlərinin göstərilməsinə dair ümumi şərtlər toplusu Bank xidmətlərinin göstərilməsinə dair ümumi şərtlər toplusu Bir tərəfdən Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyi, Mərkəzi Bankın lisenziyası və öz Nizamnaməsi əsasında fəaliyyət göstərən PAŞA Bank

Detaylı

T.C. DEVLET PERSONEL BAŞKANLIĞI

T.C. DEVLET PERSONEL BAŞKANLIĞI T.C. DEVLET PERSONEL BAŞKANLIĞI Avrupa Birliği ve Dış İlişkiler Birimi Temmuz 2013 T.C. DEVLET PERSONEL BAŞKANLIĞI İçindekiler Azerbaycan Cumhuriyeti Hakkında Genel Bilgiler...5 Azerbaycan Cumhuriyeti

Detaylı

«E-BANK» SİSTEMİNİN İSTİFADƏ ŞƏRTLƏRİ VƏ QAYDALARI

«E-BANK» SİSTEMİNİN İSTİFADƏ ŞƏRTLƏRİ VƏ QAYDALARI «E-BANK» SİSTEMİNİN İSTİFADƏ ŞƏRTLƏRİ VƏ QAYDALARI MÜNDƏRİCAT «E-BANK» sisteminin istifadə şərtləri və qaydaları... 2 Anlayışlar... 2 1. «E-BANK» sistemi vasitəsilə göstərilən xidmətlər və görülə bilən

Detaylı

Qərar Q-14. Relizin Tarixi: Bakı şəhəri, 30 iyun 2014-cü il

Qərar Q-14. Relizin Tarixi: Bakı şəhəri, 30 iyun 2014-cü il İstehsalatda bədbəxt hadisələr və peşə xəstəlikləri nəticəsində peşə əmək qabiliyyətinin itirilməsi hallarından icbari sığorta müqaviləsinin məzmununun və formasının təsdiq edilməsi haqqında Relizin Tarixi:

Detaylı

AZERCELL TELEKOM MMC. 31 dekabr 2017-ci il tarixinə bitən il üzrə Konsolidə edilmiş maliyyə hesabatları

AZERCELL TELEKOM MMC. 31 dekabr 2017-ci il tarixinə bitən il üzrə Konsolidə edilmiş maliyyə hesabatları AZERCELL TELEKOM MMC 31 dekabr 2017-ci il tarixinə bitən il üzrə Konsolidə edilmiş maliyyə hesabatları AZERCELL TELEKOM MMC MÜNDƏRİCAT İcmal Maliyyə vəziyyəti haqqında konsolidə edilmiş hesabat...1 İcmal

Detaylı

BAKI BEYNƏLXALQ DƏNİZ TİCARƏT LİMANI QSC AZƏRBAYCAN. Statistik İcmal

BAKI BEYNƏLXALQ DƏNİZ TİCARƏT LİMANI QSC AZƏRBAYCAN. Statistik İcmal BAKI BEYNƏLXALQ DƏNİZ TİCARƏT LİMANI QSC AZƏRBAYCAN Statistik İcmal 215 www.portofbaku.com Bakı 216 215 Statistik İcmal MÜNDƏRİCAT İcmal...2 Gəmilərin Hərəkəti...4 Yükaşırmanın Xülasəsi...4 Qalaq Səpkili

Detaylı

DÖVLƏT SOSİAL SIĞORTA ŞƏHADƏTNAMƏSİNİN DƏYİŞDİRİLMƏSİ VƏ YA DUBLİKATININ VERİLMƏSİ ÜÇÜN MÜRACİƏTİN QƏBULU İSTİFADƏÇİ TƏLİMATI

DÖVLƏT SOSİAL SIĞORTA ŞƏHADƏTNAMƏSİNİN DƏYİŞDİRİLMƏSİ VƏ YA DUBLİKATININ VERİLMƏSİ ÜÇÜN MÜRACİƏTİN QƏBULU İSTİFADƏÇİ TƏLİMATI DÖVLƏT SOSİAL SIĞORTA ŞƏHADƏTNAMƏSİNİN DƏYİŞDİRİLMƏSİ VƏ YA DUBLİKATININ VERİLMƏSİ ÜÇÜN MÜRACİƏTİN QƏBULU İSTİFADƏÇİ TƏLİMATI DSMF 16.09.2015 Mündəricat Giriş...2 Məqsəd... 2 Məzmun... 2 Xidmətin istifadəçiləri...

Detaylı

Sual: Müəssisələrdə gəlirin idarəolunması prosesi hansı mərhələləri əhatə edir? (Çəki: 1) bank tərəfindən kreditin verilməsi

Sual: Müəssisələrdə gəlirin idarəolunması prosesi hansı mərhələləri əhatə edir? (Çəki: 1) bank tərəfindən kreditin verilməsi Sual: Müəssisələrdə gəlirin idarəolunması prosesi hansı mərhələləri əhatə edir? (Çəki: 1) bank tərəfindən kreditin verilməsi +planlaşma, operativ idarə olunma, nəzarət məhsul istehsalı dövlət büdcəsinə

Detaylı

AZƏRBAYCAN DÖVLƏT İQTİSAD UNİVERSİTETİ

AZƏRBAYCAN DÖVLƏT İQTİSAD UNİVERSİTETİ AZƏRBAYCAN DÖVLƏT İQTİSAD UNİVERSİTETİ KAFEDRA: QİDA MƏHSULLARININ TEXNOLOGİYASI FƏNN: BİOTEXNOLOGİYANIN ƏSASLARI GENETIK MÜHƏNDISLIK VƏ ONUN ƏSAS ANLAYIŞLARI Tərtib etdi: Dos.,t.e.n. Qədimova Natəvan

Detaylı

Sentyabr AZƏRBAYCAN İQTİSADİ İSLAHATLAR İCMALI

Sentyabr AZƏRBAYCAN İQTİSADİ İSLAHATLAR İCMALI Sentyabr 2 0 1 7 AZƏRBAYCAN İQTİSADİ İSLAHATLAR İCMALI Azərbaycan Respublikasının diplomatik nümayəndəlikləri və konsulluqları vasitəsilə qeyrirezidentlərə elektron imza sertifikatının verilməsi Qaydası

Detaylı

5 li KOMMERSİYA TƏŞKİLATLARI ÜÇÜN MİLLİ MÜHASİBAT UÇOTU STANDARTI PUL VƏSAİTLƏRİNİN HƏRƏKƏTİ HAQQINDA HESABAT ÜZRƏ

5 li KOMMERSİYA TƏŞKİLATLARI ÜÇÜN MİLLİ MÜHASİBAT UÇOTU STANDARTI PUL VƏSAİTLƏRİNİN HƏRƏKƏTİ HAQQINDA HESABAT ÜZRƏ Azərbaycan Respublikası Maliyyə Nazirliyinin 2006-ci il 18 aprel tarixli İ-38 nömrəli əmri ilə təsdiq edilmişdir 5 li KOMMERSİYA TƏŞKİLATLARI ÜÇÜN MİLLİ MÜHASİBAT UÇOTU STANDARTI PUL VƏSAİTLƏRİNİN HƏRƏKƏTİ

Detaylı

Biz eyni dalğadayıq TİRAJLI STİMULLAŞDIRICI LOTEREYADA İŞTİRAK ŞƏRTLƏRİ

Biz eyni dalğadayıq TİRAJLI STİMULLAŞDIRICI LOTEREYADA İŞTİRAK ŞƏRTLƏRİ Biz eyni dalğadayıq TİRAJLI STİMULLAŞDIRICI LOTEREYADA İŞTİRAK ŞƏRTLƏRİ 1. Tirajlı stimullaşdırıcı lotereyanın təşkilatçısı: OMG Azerbaijan Məhdud Məsuliyyətli Cəmiyyət, bundan sonra Təşkilatçı. Ünvan:

Detaylı

Baş redaktor AZƏRBAYCAN İQTİSADİ İSLAHATLAR İCMALI. Dr. Vüsal Musayev. İqtisad Elmləri Doktoru London Universiteti FEVRAL 2017

Baş redaktor AZƏRBAYCAN İQTİSADİ İSLAHATLAR İCMALI. Dr. Vüsal Musayev. İqtisad Elmləri Doktoru London Universiteti FEVRAL 2017 FEVRAL 2017 1 Baş redaktor Dr. Vüsal Musayev İqtisad Elmləri Doktoru London Universiteti www.vusalmusayev.com dr.vusal.musayev@ereforms.org AZƏRBAYCAN İQTİSADİ İSLAHATLAR İCMALI 2 TİCARƏT FESTİVALLARI

Detaylı

SərniĢinlərin icbari fərdi qəza sığortası üzrə sığorta Ģəhadətnaməsinin forması, çap olunması və doldurulması QAYDALARI

SərniĢinlərin icbari fərdi qəza sığortası üzrə sığorta Ģəhadətnaməsinin forması, çap olunması və doldurulması QAYDALARI Azərbaycan Respublikası Maliyyə Nazirliyinin 06 dekabr 2011-ci il tarixli Q-01 nömrəli Qərarı ilə təsdiq edilmişdir. SərniĢinlərin icbari fərdi qəza sığortası üzrə sığorta Ģəhadətnaməsinin forması, çap

Detaylı

Aprel 2017 AZƏRBAYCAN İQTİSADİ İSLAHATLAR İCMALI

Aprel 2017 AZƏRBAYCAN İQTİSADİ İSLAHATLAR İCMALI Aprel 2017 AZƏRBAYCAN İQTİSADİ İSLAHATLAR İCMALI İCTIMAI İAŞƏ FƏALİYYƏTİ SAHƏSİNDƏ VERGİTUTMA MƏQSƏDLƏRİ ÜÇÜN GƏLİRLƏRİN VƏ XƏRCLƏRİN UÇOTUNUN APARILMASI QAYDASI Azərbaycan Respublikası Prezidenti İlham

Detaylı

QEYRİ-QANUNİ YOLLA ƏLDƏ EDİLMİŞ PUL VƏSAİTLƏRİNİN VƏ YA DİGƏR ƏMLAKIN BANKLAR VASİTƏSİLƏ LEQALLAŞDIRILMASININ QARŞISININ ALINMASINA DAIR

QEYRİ-QANUNİ YOLLA ƏLDƏ EDİLMİŞ PUL VƏSAİTLƏRİNİN VƏ YA DİGƏR ƏMLAKIN BANKLAR VASİTƏSİLƏ LEQALLAŞDIRILMASININ QARŞISININ ALINMASINA DAIR Təsdiq edilmişdir Azərbaycan Respublikası Milli Bankı İdarə Heyətinin _03_ noyabr 2006-cı il tarixli qərarı ilə Protokol 34 D/reyestr 160 QEYRİ-QANUNİ YOLLA ƏLDƏ EDİLMİŞ PUL VƏSAİTLƏRİNİN VƏ YA DİGƏR ƏMLAKIN

Detaylı

Banklarda və bank olmayan kredit təşkilatlarında məsuliyyətli kreditləşmə haqqında. Metodoloji Rəhbərlik

Banklarda və bank olmayan kredit təşkilatlarında məsuliyyətli kreditləşmə haqqında. Metodoloji Rəhbərlik Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankının İdarə Heyətinin 13 avqust 2015-ci il tarixli qərarı ilə təsdiq edilmişdir Protokol 32 D/reyestr 310 Banklarda və bank olmayan kredit təşkilatlarında məsuliyyətli

Detaylı

9. PLASTİK KARTLAR Plastik kartların əldə olunması üzrə şərtlər. MC Debit/Visa Electron MC Standard/Visa Classic.

9. PLASTİK KARTLAR Plastik kartların əldə olunması üzrə şərtlər. MC Debit/Visa Electron MC Standard/Visa Classic. 9. PLASTİK KARTLAR. 9.1. Plastik kartların əldə olunması üzrə şərtlər. Kartın növü 1 illik (əsas kart) 1 illik (əlavə kart) 2 illik (əsas kart) 2 illik (əlavə kart) 3 illik (əsas kart) 3 illik (əlavə kart)

Detaylı

AZƏRBAYCAN İQTİSADİ İSLAHATLAR İCMALI

AZƏRBAYCAN İQTİSADİ İSLAHATLAR İCMALI Azərbaycan Respublikasi İqtisadi İslahatların Təhlili və Kommunikasiya Mərkəzi AZƏRBAYCAN İQTİSADİ İSLAHATLAR İCMALI FİSKAL İSLAHATLAR XÜSUSİ BURAXILIŞ Bizim üçün müstəqilliyimizin gücləndirilməsi, islahatların

Detaylı

ABB-də 1,400-ə yaxın insan çalışır. İngiltərənin

ABB-də 1,400-ə yaxın insan çalışır. İngiltərənin 14 YANVAR 2014 Təqdimat Finansist "Azərbaycan Beynəlxalq Bankı"ASC 1992-ci ilin yanvarın 10-dan fəaliyyətə başlayıb. Azərbaycan Beynəlxalq Bankı, Azərbaycan Respublikasında dövlət nəzarətində olan və bank

Detaylı

ACCESSPAY XİDMƏTİ. 7/23/2014 AccessBank Sales Training - 1 -

ACCESSPAY XİDMƏTİ. 7/23/2014 AccessBank Sales Training - 1 - ACCESSPAY XİDMƏTİ 7/23/2014 AccessBank Sales Training - 1 - ACCESSPAY XİDMƏTİ ƏSAS FUNKSİYALAR AccessBank-ın və ya digər Bankın plastik kartı vasitəsilə AccessBank-da olan cari, debit kart, əmanət hesablarına

Detaylı

DƏRMAN VASİTƏLƏRİ HAQQINDA AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININ QANUNU

DƏRMAN VASİTƏLƏRİ HAQQINDA AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININ QANUNU www.stomatoloq.az DƏRMAN VASİTƏLƏRİ HAQQINDA AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININ QANUNU Bu Qanun Azərbaycan Respublikasında dərman və tibb vasitələri ilə davranışın hüquqi və təşkilatı əsaslarını müəyyən edir,

Detaylı

KAPİTALDA DƏYİŞİKLİKLƏR HAQQINDA HESABAT ÜZRƏ KOMMERSİYA TƏŞKİLATLARI ÜÇÜN 2 -li MİLLİ MÜHASİBAT UÇOTU STANDARTI

KAPİTALDA DƏYİŞİKLİKLƏR HAQQINDA HESABAT ÜZRƏ KOMMERSİYA TƏŞKİLATLARI ÜÇÜN 2 -li MİLLİ MÜHASİBAT UÇOTU STANDARTI KAPİTALDA DƏYİŞİKLİKLƏR HAQQINDA HESABAT ÜZRƏ KOMMERSİYA TƏŞKİLATLARI ÜÇÜN 2 -li MİLLİ MÜHASİBAT UÇOTU STANDARTI Бакы шящяри 2006-cы ил 18 aprel 2006il təstiq olunub 1 MÜNDƏRİCAT ÜMUMİ MÜDDƏALAR... 3 ƏSAS

Detaylı

AZƏRBAYCAN RESPUBLIKASI TƏHSIL NAZIRLIYI AZƏRBAYCAN DÖVLƏT İQTİSAD UNİVERSİTETİ. Maliyyə və maliyyə institutları kafedrası Bank işi fənnindən

AZƏRBAYCAN RESPUBLIKASI TƏHSIL NAZIRLIYI AZƏRBAYCAN DÖVLƏT İQTİSAD UNİVERSİTETİ. Maliyyə və maliyyə institutları kafedrası Bank işi fənnindən AZƏRBAYCAN RESPUBLIKASI TƏHSIL NAZIRLIYI AZƏRBAYCAN DÖVLƏT İQTİSAD UNİVERSİTETİ Maliyyə və maliyyə institutları kafedrası Bank işi fənnindən Kurs işi Bankların vasitəçilik əməliyyatlarının bank fəaliyyətində

Detaylı

Ümumi təhsil müəssisələri üzrə rəsmi hesabatların formalaşdırılması, təqdim və qəbul edilməsi Q A Y D A L A R I. I.

Ümumi təhsil müəssisələri üzrə rəsmi hesabatların formalaşdırılması, təqdim və qəbul edilməsi Q A Y D A L A R I. I. Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin 2 sentyabr 2013-cü il tarixli 791 saylı əmri ilə təsdiq edilmişdir. Ümumi təhsil müəssisələri üzrə rəsmi hesabatların formalaşdırılması, təqdim və qəbul edilməsi

Detaylı

Kredit bürosu borcalanlar üçün əla imkanlar

Kredit bürosu borcalanlar üçün əla imkanlar Kredit bürosu borcalanlar üçün əla imkanlar Bu məqalə Kredit Bürolarının yaradılması vasitəsilə kredit məlumatının mübadiləsinin əsas prinsiplərini təsvir edir. 15 dekabr 2009-cu il tarixdə Bakı şəhərində

Detaylı

Fərdi ev və kottec qəsəbələri üçün IP həllər

Fərdi ev və kottec qəsəbələri üçün IP həllər Fərdi ev və kottec qəsəbələri üçün IP həllər sayta keçid www.grandstream.az Rəsmi nümayəndə Pronet şirkəti Fərdi ev və kottec qəsəbələri üçün IP həllər Grandstream avadanlığının bazası əsasında fərdi ev

Detaylı

''Elektron ticarət haqqında'' Azərbaycan Respublikasının qanunu

''Elektron ticarət haqqında'' Azərbaycan Respublikasının qanunu ''Elektron ticarət haqqında'' Azərbaycan Respublikasının qanunu Bu Qanun Azərbaycan Respublikasında elektron ticarətin təşkili və həyata keçirilməsinin hüquqi əsaslarını, onun iştirakçılarının hüquq və

Detaylı

Biznesin təşkilati-hüquqi formaları

Biznesin təşkilati-hüquqi formaları Biznesin təşkilati-hüquqi formaları (Harri Potter Menecment 512 ASEU) Biznesin təşkilati-hüquqi formaları bir sıra əlamətlərə görə fərqlənirlər ki, bunlara aşağıdakıları aid etmək olar: - kapital sahibinin

Detaylı

Q A N U N U. Azərbaycan Respublikasının 2005-ci il dövlət büdcəsi haqqında

Q A N U N U. Azərbaycan Respublikasının 2005-ci il dövlət büdcəsi haqqında A Z Ə R B A Y C A N R E S P U B L İ K A S I N I N Q A N U N U Azərbaycan Respublikasının 2005-ci il dövlət büdcəsi haqqında Maddə 1. Azərbaycan Respublikasının 2005-ci il dövlət büdcəsinin gəlirləri 10222000,0

Detaylı

MobilBank. Mobil telefon vasitəsilə kart hesabının idarə olunması

MobilBank. Mobil telefon vasitəsilə kart hesabının idarə olunması MobilBank Mobil telefon vasitəsilə kart hesabının idarə olunması Xidmət siyahısı Kommunal xidmətlərin ödənişi Mobil operator xidmətlərinin ödənişi İnternet provayderlər xidmətlərinin ödənişi Card-to-card

Detaylı

Xaricdə Visa kartı ilə ödə və bizimlə parlaq emosiyaları yadda saxlamaq şansı əldə et AKSİYASINDA İŞTİRAK ŞƏRTLƏRİ

Xaricdə Visa kartı ilə ödə və bizimlə parlaq emosiyaları yadda saxlamaq şansı əldə et AKSİYASINDA İŞTİRAK ŞƏRTLƏRİ Xaricdə Visa kartı ilə ödə və bizimlə parlaq emosiyaları yadda saxlamaq şansı əldə et AKSİYASINDA İŞTİRAK ŞƏRTLƏRİ 1. Tirajlı Stimullaşdırıcı Lotereyanın təşkilatçısı: OMG Azerbaijan Məhdud Məsuliyyətli

Detaylı