MANYAS GÖLÜ OLIGOCHAETA (ANNELIDA) FAUNASININ TAKSONOMİK AÇIDAN BELİRLENMESİNE YÖNELİK BİR ÖN ARAŞTIRMA

Transkript

1 ÖZET MANYAS GÖLÜ OLIGOCHAETA (ANNELIDA) FAUNASININ TAKSONOMİK AÇIDAN BELİRLENMESİNE YÖNELİK BİR ÖN ARAŞTIRMA Naime ARSLAN 1, Seyhan AHISKA 2 1-ESKİŞEHİR OSMANGAZİ ÜNİVERSİTESİ, FEN-EDEBİYAT FAKÜLTESİ BİYOLOJİ BÖLÜMÜ 2-ANKARA ÜNİVERSİTESİ, FEN FAKÜLTESİ, BİYOLOJİ BÖLÜMÜ narslan@ogu.edu.tr Türkiye nin batısında yer alan Kuş Cenneti olarak da bilinen Manyas Gölü, yüzölçümü ha olan ötrofik bir göldür. Manyas Gölü nün Oligochaeta faunasının taksonomik açıdan belirlenmesine yönelik olarak yapılan ön çalışmada, Ağustos ve Kasım 2004 ile Mayıs 2005 tarihlerinde, belirlenen 10 istasyondan, yüzey alanı 225 cm 2 alan Ekman grab ile örneklemeler yapılmıştır. Elde edilen bentik örneklerin incelenmesi sonucunda 5 i Tubificid, 7 si Naidin olmak üzere toplam 12 Oligochaeta türü tespit edilmiştir. Tespit edilen türlerden Limnodrilus udekemianus, Nais communis, Nais variabilis, Pristinella jenkinae, Ophidonais serpentina, Nais elinguis ve Stylaria lacustris çalışma alanı için yeni kayıttır. Göl genelinde Tubifid lerden Potamothrix hammoniensis(%45,6) ve Psammoryctides albicola nın (%34,1) dominant türler olduğu, bunu sırayla Tubifex tubifex (%5,5) ve Limnodrilus hoffmeisteri nin (% 5,06) izlediği, tür çeşitliliği açısından kıyı kesimlerin daha zengin olduğu ve burada naidin çeşitliliğinin bariz olarak arttığı belirlenmiştir. En düşük birey sayısı Mayıs 2005 örnekleminde 2. istasyonda tespit edilirken en yüksek birey sayısı Ağustos 2004 örnekleminde 1. istasyonda tespit edilmiş ve Oligochaeta faunası açından Manyas Gölünün Shannon-Wiener çeşitlilik indeksinin 0-1,95 arasında değiştiği ve ortalama olarak da 0,89 olduğu saptanmıştır. Anahtar Kelimeler: Annelide, Manyas Gölü, Oligochaeta, Türkiye A PRELIMINARY TAXONOMICAL INVESTIGATION ON THE OLIGOCHAETA (ANNELIDA) FAUNA OF LAKE MANYAS ABSTRACT Lake Manyas, also known as the Bird Paradise Lake, is located in the western part of Turkey, and is a eutrophic lake with a surface area of ha. In order to determine Oligochaeta fauna of Lake Manyas, samples were collected from 10 stations with an Ekman grab sampler (surface area 225 cm 2 ), in August - November 2004 and May As a result, a total of 12 species were determined, comprising five species from Tubificid and seven species from naidin. Seven species (Limnodrilus udekemianus, Nais communis, Nais variabilis, Pristinella jenkinae, Ophidonais serpentina, Nais elinguis ve Stylaria lacustris) are new records for the study area. It was found that Potamothrix hammoniensis (%45,6) and Psammoryctides albicola nın (%34,1) were the dominant species and followed by Tubifex tubifex (%5,5) and Limnodrilus hoffmeisteri nin (% 5,06) in the lake. In addition, it was found that species richness (especially naidin taxa) was apparently higher at shore. The lowest and highest number of individuals were obtained during May and August at stations 2 and 1, respectively. According to the Shannon-Wiener index, the Oligochaeta species diversity in Manyas Lake was found at between 0 and1,95 with an average of 0,89. Key words: Annelida, Lake Manyas, Oligochaeta, Turkey 278

2 GİRİŞ Ülkemiz sahip olduğu coğrafik konum ve ekolojik yapısından dolayı yüksek oranda bir biyolojik çeşitliliğe ve tatlısular bakımından yüksek bir potansiyele sahiptir. Yüzey sularındaki yaşam, değişik türlerdeki canlıların varlığına bağlıdır. Günümüzdeki pek çok olumsuz etken (endüstriyel, evsel, kimyasal vb. gibi çeşitli aktiviteler sonucu oluşan atık suların yüzey sularına deşarjı gibi), yoğun kirlenme etkisindeki su ortamlarını içerdiği canlılar için de sınırlı bir yaşam bölgesine dönüştürmektedir. Sucul ortamdaki her türlü kirlenme pek çok canlı türünü olumsuz yönde etkilemekte, özellikle de halen tam olarak bilmediğimiz iç sular biyolojik çeşitliliğimizin kaybolmasına yol açmaktadır. Tatlı sulardaki bentik faunanın önemli bir kısmını sucul Oligochaeta türleri oluşturmaktadır. Su tabanında genelde serbest yaşamakla birlikte bazı Oligochaeta türleri (özellikle de Naidin üyeleri) aktif bir şekilde yüzmekte, vejetasyon içinde, yapraklar arasında, bitkisel atıklar içinde yaşamaktadır. Sucul Oligocheata türlerinin çoğu su tabanından çok miktarda kum-çamuru, aynı zamanda bakteri ve diğer mikroorganizmaları da yiyerek sindirir ve geri ortama verirler. Böylece dip çamurunun temizlenmesini ve havalanmasını sağlarlar (Brinkhurst, ve Jamieson 1971). Ayrıca sucul Oligochaeta türleri göl ve akarsu sedimanlarından organik materyalin tekrar kazanılması ile ilgili en önemli hayvan gruplarından birisidir. Oligocheta türlerinin minerilizasyondaki etkileri, farklı ekolojik tercihlerinden ve toleranslarından dolayı pek çok Oligochaeta türü araştırıcılar tarafından biyoindikatör tür olarak kullanılmaktadır. Oligochaeta üyelerinin hemen hemen her mevsim ve her türlü suda bol miktarda bulunabilmeleri önemlerini bir kat daha arttırmakta, buna ilaveten balıklar için protein değeri yüksek bir besin kaynağı olup akvaryum balıkçılığında canlı yem olarak kullanılmaktadır. Aynı zamanda biyoindikatör canlılar olduklarından, özellikle de diğer omurgasız grupları ile birlikte (Chironomidae, Gastropoda) kullanıldıkları takdirde çalışılan tatlusu ekosistemi hakkında kimyasal metotlardan çok daha ucuza gelen doğru sonuçlar verebilmektedir. Önemlerinin bu denli büyük olmasına karşın Türkiye Oligochaeta limnofaunası belirlenmesine yönelik olarak yapılan çalışmalar, son yıllarda hız kazanmakla birlikte halen yetersizdir. Limnofauna Europa da ise Türkiye ile ilgili herhangi bir kayıta rastlanılmamıştır. Günümüze kadar değişik araştırıcılar tarafından Manyas Gölü nün su kalitesi, kirliliği ve omurgasız faunası ile ilgili olarak değişik çalışmalar yapılmıştır (örneğin; Kırgız ve Soylu,1975; Ongan, 1982; Altınsaçlı ve Grifiths, 2001; Albay ve Akçaalan, 2003; Karafistan ve Arık-Çolakoğlu, 2005). Balık ve ark. tarafından 2005 yılında Manyas Gölü nün makrobentik omurgasız faunası ile ilgili olarak yapılan çalışmada 10 Oligochaeta türü bildirilmiştir. Bu çalışmada, Kuş Cenneti olarak da bilinen Manyas Gölü nün, Oligochaeta faunasının taksonomik olarak belirlenebilmesi için bir adım daha atılmaya ve Oligochaeta tür çeşitliliği-dağılımı belirlenmeye çalışılmış, elde edilen bulguların literatür bilgilerle karşılaştırılması yapılmıştır. MATERYAL VE YÖNTEM 40 o 11 K, 27 o 58 D koordinatlarındaki Manyas Gölü (Kuş Cenneti olarak da bilinmektedir), tektonik orijinli, sığ ve ötrofik bir tatlısu gölü olup Marmara Denizi nin 14 km doğusunda yer almaktadır. Balıkesir il sınırları içinde yer alan gölün denizden yüksekliği 18 m ve yüzölçümü ha dır. Göl yüzölçümünün % 0,4 ünü oluşturan 64 hektarlık Kuş Cenneti Milli Parkı, 1959 da kurulmuştur de gölün tümü Yaban Hayatı Koruma Sahası ilan edilmiş, 1981 de Milli Park ve çevresi SİT Alanı yapılmıştır. Son olarak 1994 yılında, göl Türkiye nin ilk beş Ramsar alanından biri olarak seçilmiştir ( hektarlık bir bölümü). Kuşcenneti Milli Parkı, ilk kez 1976 da Avrupa Konseyi tarafından iyi korunan milli parklara verilen A sınıfı diploma ile ödüllendirilmiş, daha sonra bu diploma (en son 1996 da olmak üzere) dört kez yenilenmiştir (Magnin ve Yarar, 1997). 279

3 Manyas Gölü nün Oligochaeta faunasının taksonomik açıdan belirlenmesine yönelik olarak yapılan çalışmada, Ağustos ve Kasım 2004 ile Mayıs 2005 tarihlerinde, Şekli 1 de gösterilen 10 istasyondan, yüzey alanı 225 cm 2 alan Ekman kepçesi ile, her istasyondan en az iki kez olmak üzere örneklemeler yapılmıştır (tekne bulunmasındaki güçlük ile Kasım ayındaki olumsuz hava koşullarından dolayı, gölün güney kesimi ile gölü besleyen akarsuların döküldüğü yerden örnek temin edilememiştir; bundan dolayı araştırma bir ön çalışma olarak değerlendirilmiştir). Elde edilen çamur örnekleri elenerek % 4 lük formaldehit ile fikse edilmiş, laboratuara getirilen örnekler binoküler altında ayıklanarak, % 70 lik alkol içine alınmıştır. Elde edilen örneklerin teşhislerinde Brınkhurst ve Jamieson,1971, Sperber, 1950, Brinkhurst, 1971, Kathman ve Brinkhurst, 1998, Timm, 1999 ve, Wetzel et al., 2000 den yararlanılmıştır. Şekil 1. Manyas Gölü coğrafik durumu ve örnek alınan istasyonlar. Figure 1. Geographical situation of Lake Manyas and sampling sites. 280

4 BULGULAR Elde edilen bentik örneklerin incelenmesi sonucunda 5 i Tubificid, 7 si Naidin olmak üzere toplam 12 Oligochaeta türü tespit edilmiştir. Tespit edilen türlerden 7 tanesi (Limnodrilus udekemianus Claparede,1862, Nais communis Piguet,1906, Nais variabilis Piguet,1906, Pristinella jenkinae (Stephenson, 1931), Ophidonais serpentina (Müller,1773), Nais elinguis Müller,1773 ve Stylaria lacustris (Linnaeus, 1767)) çalışma alanı için yeni kayıt niteliğinde olup, türlerin istasyonlara göre dağılımları ve Oligochaeta populasyonuna % olarak katkıları Çizelge 1 de verilmiştir. Çizelge 1 de de görüldüğü, tür çeşitliliği açısından en verimli istasyon, bir kıyı örneklemi olan, sucul bitkilerce zengin 10. istasyondur. Bu istasyonda toplam 10 tür tespit edilmiş olup, 7 naidin türünden 5 i (Nais variabilis, N. elinguis, Pristinella jenkinae, Ophidonais serpentina ve Stylaria lacustris) sadece bu istasyonda tespit edilmiştir. Ayrıca kıyı örnekleminde naidin tür çeşitliğinin Tubificid lerden fazla olduğu ancak % yoğunluklarının daha az olduğu açıkça görülmektedir (Çizelge 1). 10. istasyonun tür çeşitliliğinin diğer istasyonlardan göre yüksek olmasının doğal bir sonucu olarak burada en yüksek Shannon-Wiener Index değeri tespit edilmiştir (Çizelge 1). İstasyonlar tür çeşitliliği açısından 10>1>6=7>4=5>2=3=9>5 şeklinde sıralanmaktadır. Burada en tür çeşitliliği 3 tür ile (Potamothrix hammoniensis (Michaelsen, 1901), Psammoryctides albicola (Michaelsen,1901), Limnodrilus hoffmeisteri Claparéde, 1862) 5. istasyonda kaydedilmiştir. Çizelge 2 den de görüleceği gibi bu istasyondan elde edilen birey sayısı da diğer istasyonlarla karşılaştırıldığında oldukça düşüktür. Çizelge 1. Manyas Gölünde, çalışma periyodu içinde tespit edilen Oligochaeta tür listesi ve ortalama % yoğunlukları. Table 1. Taxonomical list of Oligochaeta species which were determined in Lake Manyas during the study and their average number (%). Tubificidae Naidinae İstasyonlar No Oligochaeta P. hammoniensis 45,6 66, , , P. albicola 11,3 24, , , ,5 3 L. hoffmeisteri 12 7,4-2,3 3, ,9 4 L. udekemianus 4, T. tubifex 20,7 2,3-12,3-6,0 10,0 3,7 4-6 D. digitata 3,8-5 1,4-2,0 5,0 4,6 5 3,2 7 N. communis 1, ,0 7,0 2,0-5,2 8 N. variabilis ,5 9 P. jenkinae ,4 10 O. serpentina ,8 11 N. elinguis ,5 12 S. lacustris ,1 En düşük birey sayısı Mayıs 2005 örnekleminde 2. istasyonda (14 birey) tespit edilirken en yüksek birey sayısı Ağustos 2004 örnekleminde 1. istasyonda (149 birey) tespit edilmiştir. Oligochaeta faunası açından, Manyas Gölünün Shannon-Wiener çeşitlilik indeksinin 0-1,95 arasında değiştiği, ortalama olarak 0,89 olduğu saptanmıştır. Çalışma alanından elde edilen Oligochaeta birey sayıları, istasyonlara ve örnekleme tarihlerine göre dağılımları ve ortalama değerleri Çizelge 2 de verilmiştir. Göl genelinde Tubifid lerden Potamothrix hammoniensis (% 45,6) ve Psammoryctides albicola nın (% 34,1) dominant türler olduğu, bunu sırayla Tubifex tubifex (Müller,1774) (% 5,9) ve Limnodrilus hoffmeisteri nin (% 5,06) izlediği (Şekil 2), tür çeşitliliği açısından kıyı kesimin daha zengin olduğu ve burada naidin çeşitliliğinin bariz olarak arttığı belirlenmiştir. 281

5 Çizelge 2. Ağustos 2004-Mayıs 2005 tarihleri arasında Manyas Gölünden elde edilen Oligochaeta birey sayıları ve Shannon-Wiener Index değerleri (Ort: Ortalama; Bs: Birey sayısı; H : Shannon-Wiener Index değeri). Table 2. The total number of individuals of Oligochaeta and diversity index (Shannon-Wiener Index) of the species determined in Lake Manyas during the study (Ort.: Average; Bs: Individual number; H : Shannon-Wiener Index). Ağustos 2004 Kasım 2004 Mayıs 2005 Ort. Taxa İstasyonlar Bs H Bs H Bs H Bs H Tüm Çalışma Alanı , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,5 32 0, , , , , , ,4 50 0, , , , , ,83 10 OBs Taxa H (Ort.) 0,93 0,931 0,813 0,891 N. communis %3 T. tubifex % 5,9 N. variabilis %0,3 D. digitata % 3 L. udekemianus % 0,5 P. jenkinae% 1 O. serpentina % 0,4 N. elinguis % 1 S. lacustris % 1 L. hoffmeisteri %5 P. albicola % 34,1 P. hammoniensis %45,6 Şekil 2. Manyas Gölünde tespit edilen Oligochaeta türlerinin, göl genelindeki % yoğunlukları. Figure 2. The percentage contribution of Oligochaeta species to the total number Oligochaeta collected in the Lake. 282

6 TARTIŞMA VE SONUÇ Araştırma sonucunda Manyas Gölünde 12 Oligochaeta türü tespit edilmiştir. Daha önce yapılan çalışmalarda tespit edilen Oligochaeta türleri Çizelge 3 de verilmiştir. Bugüne kadar yapılan çalışmalarda Manyas Gölü nden 3 naidin ve 13 tubificid olmak üzere toplam 16 taxa bildirilmiştir. Bu çalışmada ise daha önceki çalışmalardan farklı olarak Limnodrilus udekemianus, N. communis, N. variabilis, P. jenkinae, O. serpentina, N. elinguis ve S. lacustris türleri tespit edilmiştir, böylelikle Manyas Gölü nden bildirilen Oligochaeta sayısı 23 e yükselmiştir. Literatür bilgilerde ise mevcut çalışmanın sonuçlarından farklı olarak Kırgız ve Soylu (1975) tarafından Naidium sp., Ongan (1982) tarafından Peloscolex sp., Potamotrix sp., Limnodrilus sp., Tubifex sp., Pristina sp., tarihleri arasında gölden elde edilen örneklerin incelenmesi sonucunda Balık ve ark. tarafından (2005), Tubifex ignotus (Stolc,1886), Tubifex nerthus (Michaelsen, 1908), Limnodrilus profundicola (Verrill,1871), Potamothrix bedoti (Piguet, 1913), Psammoryctides deserticola (Grimm,1877) türlerinin varlığı bildirilmiştir (Çizelge 3). Çizelge 3. Literatür bilgi ve mevcut çalışmaya göre Manyas Gölü nden tespit edilen Oligochaeta tür listesi. Table 3. A comparision of the results obtaines from the study and with the previous studies. Literatür bilgi Bu çalışmada Oligochaeta Kırgız ve Soylu (1975) Ongan (1982) Balık ve ark. (2005) Potamothrix hammoniensis + + Potamothrix bedoti + Potamotrix sp. + Psammoryctides deserticola + Psammoryctides albicola + + Limnodrilus hoffmeisteri + + Limnodrilus udekemianus + Limnodrilus profundicola + Limnodrilus sp. + Tubifex tubifex + + Tubifex ignotus + Tubifex nerthus + Tubifex sp. + Peloscolex sp. + Dero digitata + + Naidium sp. + Nais communis + Nais variabilis + Pristina sp. + Pristinella jenkinae + Ophidonais serpentina + Nais elinguis + Stylaria lacustris + Tubificidae Naidinae Manyas Gölü nden tespit edilen türlerin istasyonlara göre dağılımına bakıldığında, kıyı örneklemi olan 10. istasyon hariç olmak üzere, gölde tür çeşitliliğinin çok yüksek olmadığı gözlenmektedir (Çizelge 1). En yüksek tür çeşitliliği 10. istasyonda tespit edilmiştir (3 Tubificid, 7 Naidin olmak üzere toplam 10 tür). Bu istasyonu diğer istasyonlardan ayıran en önemli fark, bitkiler bakımından zengin bir kıyı bölgesi ve substratın kum+çamur şeklinde olmasıdır. Oligochaeta türlerinin dağılımında birkaç Tubificid türü için de geçerli olmakla birlikte genellikle naidin dağılımını belirleyen en önemli etkenlerden birinin substrat tipi olduğu bildirilmiştir (Martìnez-Ansemil ve Collado, 1996). Naidin çeşitliliğinin bu istasyonda artması, bu bilgilerle paraleldir. Çalışma alanında tespit edilen 7 naidin türünde 5 tanesi (Nais variabilis, N. elinguis, Pristinella jenkinae, Ophidonais serpentina ve Stylaria lacustris) sadece bu istasyonda bulunmuştur. Bu bulgu, naidin türlerinin dağılımında substratın dışında vejetasyonun da 283

7 etkili olduğunu göstermektedir. Yukarıda anılan bu 5 türden, Ophidonais serpentina ve Stylaria lacustris, tabandan alınan çamur örneğinden daha çok bitkiler arasından toplanmıştır. Oligochaeta türlerinin genelde serbest olarak su tabanında yaşadığı, bazı türlerin ise (özellikle de naidin üyelerinin) aktif bir şekilde yüzdüğü, yaşam alanı olarak da, vejatasyonun çok olduğu bölgeleri, yaprakların, bitkisel atıkların arasını tercih ettikleri bilinmektedir (Brinkhurst ve Jamieson, 1971). Bu bilgi, çalışma sonucunu destekler niteliktedir. Tespit edilen türlerin çoğu, özellikle de Tubificidae üyeleri ötrof gölü karakterize eden türlerdir. Özellikle de bu türlerden Potamothrix hammoniensis ile birlikte Psammoryctides albicola, Tubifex tubifex ve Limnodrilus hoffmeisteri nin, göl genelinde yüksek yoğunluğa sahip olması (Şekil 2), gölün ötrof yapısını açıkça göstermektedir. Buna ilaveten, tespit edilen naidin türlerinin geniş tolerans aralığına sahip olan türler olduğu ve tespit edilen naidin türlerinden özellikle Dero digitata (Müller,1773) nın organik kirliliğin bir göstergesi olduğu bilinmektedir (Särkä, 1994). Çalışma sonucunda D. digitata nın, 10 istasyondan 8 inde tespit edilmiş ve göl genelinde ortalama olarak % 3 lük bir yoğunluğa sahip olduğunun tespit edilmesi bu bilgileri desteklemektedir. Çalışma alanında, en düşük birey sayısı Mayıs 2005 örnekleminde 2. istasyonda (14 birey) tespit edilirken en yüksek birey sayısı Ağustos 2004 örnekleminde 1. istasyonda (149 birey) tespit edilmiştir. Genel olarak, birey sayısı açından Mayıs ayı örneklemlerinden elde edilen örnek sayıları daha düşüktür (10. istasyon hariç). Olumsuz antropojenik faktörlerin sucul sistemlerdeki biyolojik çeşitlilik ve birey sayısını azalttığı bilinmektedir (Särkä, 1994). Her ne kadar çalışmada su kalitesi ve kirletici etmenlerle ilgili bir ölçüm yapılmamış olsa da, yakın tarihli olarak yapılmış olan çalışmalarda, göl suyunun kirli olduğu, mikrobiyolojik açıdan III. ve IV. kalite su sınıfına girdiği ve Sığırcı Çayı ndan göle yüksek miktarda Fekal koliform ve bacteri girdiği belirtilmiş, NH 3, Fe, Ni, SO 4, B, Cu ve Zn konsantrasyonlarının yüksek olduğu ve bu elementlerin pik yapmasının sebebinin ise gölün çevresinde ve gölü besleyen akarsular üzerinde bulunan fabrikaların atıksularını iyileştirmeden sisteme vermeleri olabileceği vurgulanmış, buna ilaveten bazı kirlilik parametrelerinin özellikle de İlkbahar mevsiminde yükseldiği saptanmıştır (Karafistan ve Arık-Çolakoğlu, 2005). Bu kadar yüksek bir kirlilik baskısı altında olan gölden elde edilen birey sayılarının az olması şaşırtıcı bir sonuç değildir. Çalışma alanındaki 5. istasyonda her örneklem döneminde, diğer istasyonlardan bariz olarak çok düşük sayıda (en fazla 27 birey) örnek elde edilmesi ise, substrat yapısının tamamıyla balçık şeklinde olması ile ilgili düşünceleri güçlendirmektedir. Tür çeşitliliğinin az olmasına paralel olarak, Oligochaeta faunası açından, Manyas Gölünün Shannon-Wiener çeşitlilik indeksinin 0 (5. istasyon)-1,95 (10. istasyon) arasında değiştiği, ortalama olarak 0,89 olduğu saptanmıştır. En düşük çeşitlilik değerinin 0 olarak kaydedilmesinin sebebi 5. istasyonda (Mayıs ayı 2005 örneklemi) tek bir türün (Psammoryctides albicola) tespit edilmiş olmasından kaynaklanmaktadır. Manyas Gölü Oligochaeta faunasının taksonomik olarak belirlenmesine yönelik olan bu ön çalışmadan elde edilen bulgular, göl faunasını oluşturan türlerin, genelde kozmopolit türler olduğu ya da en azından Palearktik bölgede geniş dağılım gösteren türler olduğunu göstermektedir (Timm, 1980). Elde edilen sonuçlar gölün Oligochaeta faunası açısından yüksek bir çeşitliliğe sahip olmadığını göstermektedir. Çalışma, gölü besleyen akarsuların göle döküldüğü yerden ve gölün güney kesiminden örnek içermemesi, kıyı örneklem sayısının az olmasından ve kısıtlı bir zamanda gerçekleştirilmesinden dolayı, gölün Oligochaeta faunasını tam olarak ortaya koyması mümkün değildir ve bir ön çalışma olarak değerlendirilmiştir. Ancak, bu çalışma ile ileride aynı konuda yapılacak olan araştırmalara ışık tutabilmesi açısından, Manyas Gölünün Oligochaeta faunasının taksonomik açıdan belirlenmesine yönelik bir adım atılmıştır. 284

8 KAYNAKLAR Albay, M., Akçaalan R., Comparative study of periphyton colonisation on common reed (Phragmites australis) and artificial substrate in a shallow lake, Manyas, Turkey. Hydrobiologia, : Altınsaçlı, S., Griffiths, H., I., Ostracoda (Crustacea) from the Turkish Ramsar site of Lake Kus (Manyas Gölü ). Aquatic Conservation: Marine and Freshw.ater Ecosystems, 11: Balık, S., Ustaoglu, M. R., Taşdemir, A. Yıldız, S., Özbek, M., Kuş Gölü (Bandırma) Makrobentik Omurgasız Faunasý Hakkında Bir Ön Araştırma. E.U. Journal of Fisheries and Aquatic Sciences, Cilt/Volume 22(3-4): Brinkhurst, R., O., A Guide for the Identification of British Aquatic Oligochaeta, Freshwater Biological Association Scientific Publication 22: Brinkhurst, R. O., Jamieson, B.G.M., 1971, Aquatic Oligochaeta of The World, Univ. of Toronto, Karafistan, A., Arık-Colakoglu, F., Physıcal, Chemıcal And Mıcrobiological water Qualıty of the Manyas Lake, Turkey. Mitigation and Adaptation Strategies For Global Change, 10: Kathman, R.D., Brinkhurst, R.O., Guide to The Freshwater Oligochaetes of North America, Aquatic Resources Center, Tennessee, USA, Kırgız, T., E. Soylu, Annual Appearance and Distribution of Bottom Fauna Elements Effecting Fisheries Production in Apolyont and Manyas Lakes. T.B.T.A.K. V. Bilim Kongresi: Klemm, D., J., A quide of the Frehwater Annelida. Magnin, G., Yarar, M Important Bird Areas in Turkey. Doğal Hayatı Koruma Derneği, İstanbul, Martìnez-Ansemil, E., Collado, R., Distribution patterns of aquatic Oligochaetes inhabiring water cources in the Northwestern Iberian Peninsula. Hydrobiologia, 334: Ongan, T., A Project on Improving Inlandwater Fisheries of Southern Marmara Region and Inventory of Water Resources, Sapanca, 178 pp. Särkkä, J., Lacustrine, profundal meiobenthic oligochaetes as indicators of trophy and organic loading. Hydrobiologia 278: Sperber, C., A Guide for the Determination of European Naididae, Zool. Bidrag, Uppsala Bd, 29: Timm, T., A Guide to the Estonian Annelida. Naturalist s Handbooks 1, Estonian Academy Publishers, Tartu- Tallinn, Timm, T., Distribution of Aquatic Oligochaetes. (Eds. Brinkhurst, R.,O; Cook, D.,G.) Aquatic oligochaeta Biology, New York, Wetzel, M.J., Kathman, R.,D., Fend, S., Coates, K.A., Taxonomy, Systematic and Ecology of Freshwater Oligochaeta. Workbook Prepared for North American Benthological Society Technical Information Workshop, 48th Annual Meeting, Keystone Resort,