Huzursuz Bacak Sendromu ve Parkinson Hastal iliflkisi / Restless Leg Syndrome and Its Relationship with Parkinson s Disease

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Huzursuz Bacak Sendromu ve Parkinson Hastal iliflkisi / Restless Leg Syndrome and Its Relationship with Parkinson s Disease"

Transkript

1 Özgün Araflt rma Yaz s / Original Research Article Türk Nöroloji Dergisi 2006; Cilt:12 Say :2 Sayfa: Huzursuz Bacak Sendromu ve Parkinson Hastal iliflkisi / Restless Leg Syndrome and Its Relationship with Parkinson s Disease Derya Kaynak, Gülçin Benbir stanbul Üniversitesi Cerrahpafla T p Fakültesi Nöroloji Anabilim Dal, STANBUL ABSTRACT Restless Leg Syndrome and Its Relationship with Parkinson s Disease Scientific background: Restless legs syndrome (RLS) and Parkinson s disease (PD) exhibit striking similarities in impairment of central dopaminergic transmission and response to dopamine replacement strategies. The main question is whether RLS and PD are associated disorders sharing the common pathophsiology and genetic vulnerability or RLS resulted from nighttime motor disability related to disease itself or treatment or only a comorbidity. The links and also similarities and differences between RLS and PD in respect to epidemiology, clinical features, pathophysiology, neuropharmacology, neurophysiology, neuroimaging, iron metabolism and genetics were reported below. ÖZET Bilimsel zemin: Huzursuz bacak sendromu (HBS) ve Parkinson hastal (PH), hem santral dopaminerjik nörotransmisyon ile iliflkilendirilmeleri, hem de dopaminerjik tedaviye iyi yan t vermeleri nedeniyle ilgi çekici bir benzerlik tafl maktad rlar. HBS ve PH n n, belirli bir genetik yatk nl k zemininde ortak patofizyolojik mekanizmalar paylaflan birbiri ile iliflkili iki hastal k m, yoksa HBS nun PH semptomlar veya tedavisinden kaynaklanan motor özürlülü e ba l m olufltu u, ya da tamamen ayr iki komorbid durum mu oldu u sorusu henüz yan tlanmay beklemektedir. Bu derlemede, HBS ve PH n n, epidemiyolojik, klinik bulgular, patofizyoloji, nörofarmakoloji, nörofizyoloji, nörogörüntüleme, demir metabolizmas ve genetik özellikler aç s ndan benzer ve farkl yönleri ele al nm flt r. Key words: Restless legs syndrome, Parkinson s disease Anahtar kelimeler: Huzursuz bacak sendromu, Pakinson hastal Yaz flma Adresi/Address for Correspondence: Doç. Dr. Derya Kaynak stanbul Üniversitesi Cerrahpafla T p Fakültesi Nöroloji Anabilim Dal, 34303, stanbul Tel: deryakaynak@uykum.com Dergiye Ulaflma Tarihi/Received: Revizyon stenme Tarihi/Sent for revision: Kesin Kabul Tarihi/Accepted: Türk Nöroloji Dergisi 2006 Cilt:12 Say :2 121

2 G R fi Huzursuz bacak sendromu (HBS) ve Parkinson hastal (PH), hem santral dopaminerjik nörotransmisyon ile iliflkilendirilmeleri, hem de dopaminerjik tedaviye iyi yan t vermeleri nedeniyle ilgi çekici bir benzerlik tafl maktad rlar. Bu iki hastal n belirli bir genetik yatk nl k zemininde ortak patofizyolojik mekanizmalar paylaflan birbiri ile iliflkili hastal klar m yoksa birbirinden ba ms z iki komorbid hastal k m sorular - n n cevab henüz tam olarak bilinmemekle birlikte, bu birlikteli i farkl yönlerden araflt ran birçok çal flma mevcuttur. Bu ba lamda, HBS ve PH, epidemiyolojik, klinik, patofizyolojik, nörofarmakolojik, nörofizyolojik, nörogörüntüleme, demir metabolizmas ve genetik özellikleri aç s ndan ele al nm flt r. Epidemiyoloji HBS ve PH aras ndaki muhtemel epidemiyolojik iliflkiyi irdeleyen az say da çal flma bulunmaktad r. Krishnan ve arkadafllar n n yapt çal flmada HBS, PH hastalar - n n %7.9 unda, kontrol grubunun ise sadece %0.8 inde saptanm flt r. Yafl ve cinsiyet efllefltirilmesi yap lan kontrollerdeki düflük insidans, özellikle Asyal larda az görülen bir hastal k olan HBS nun etnik özelli i ile aç klanm flt r.1 Ondo, tedavi alt nda olan 303 PH hastas - n n %20.8 inde HBS saptam flt r. PH bulgular, hastalar n %68 inde HBS semptomlar ndan önce ortaya ç km flt r. Tüm hastalar n sadece %5 i ise daha önceden HBS tan s alm fllard r. 2 Kontrol grubunun olmamas k - s tlay c bir faktör olsa da, prevalans oranlar, PH ve HBS birlikteli ini gösteren di er Asya serilerinden daha yüksek olarak saptanm flt r. 3 Kumar ve ark., HBS nu tek soru ile irdeledikleri araflt rmalar nda PH hastalar n n %14.1 inde HBS bulundu unu ve bunun hastal k derecesi, BPHDÖ skorlar (Birleflik PH De erlendirme Ölçe i), L-dopa dozu, amantadin kullan m, selejilin kullan m ve dozu ile iliflkili oldu unu göstermifllerdir. Kontrol grubundaki HBS prevalans ise %1 olarak bul u n m u fl t u r. 4 Bununla birlikte, PH hastalar nda HBS prevalans n n daha yüksek olmad n gösteren çal flmalar da bulunmaktad r. HBS prevalans, Asya popülasyonunda sa l kl bireylerde %0.6 ve hastaneye baflvuran hastalar aras nda %0.1 iken, tedavi alan PH hastalar - n n hiçbirisinde saptanmam flt r. Hastalar n %15 inde bulunan ve HBS tan kriterlerini karfl lamayan motor huzursuzluk flikayeti ise akatizi fleklinde de erlendirilmifltir. Bir olgu sunumunda, L-dopa kullan m na ba l ortaya ç kan bacak huzursuzlu u flikayeti bildirilmifltir. 5 Bir di er çal flmada ise, 100 PH hastas n n hiçbirinde HBS saptanmam flt r (Tablo 1). 6 Tablo 1. PH hastalar nda HBS prevelans. Y l Yazar Ülke Metod Hasta say s IHBSSG kriterleri Prevelans HBS; PH; Kontroller 2003 Krishnan ve ark. Hindistan Vaka-kontrol PH 126 PH 128 K Evet % 7.90 % Ondo ve ark. Almanya Kohort PH 303 Evet % 20,8 N/A 2002 Tan Singapur Kohort PH 125 Evet % 0 N/A 2002 Kumar ve ark. Hindistan Vaka-kontrol PH 149 PH 115 K Hay r % % 1987 Lang ve Johnson Kanada Kohort PH 100 Hay r % 0;17 hasta (motor huzursuzluk) N/A 122 Türk Nöroloji Dergisi 2006 Cilt:12 Say :2

3 PH da HBS prevalans n n yan s ra, HBS nda PH prevalans n inceleyen çal flmalar da bulunmaktad r. Popülasyon temelli bir çal flma olmamas na karfl n, Walters ve ark., 50 yafl ve üzerinde 85 HBS hastas n n %4.7 sinde, takipler s ras nda PH geliflti ini bildirmifltir. Bu hastalar n ortalama HBS hastal k süresi 8 y l iken, ortalama PH süresi 3.5 y ld r. Tüm hastalar n aile hikayesinde HBS bildirilmifltir. 7 Banno, toplam 218 HBS hastas nda erkeklerin %17 inde ve kad nlar n %23 ünde ekstrapiramidal fonksiyon bozuklu u tan mlam flt r. Kontrol grubunda eflde er prevalans ise %0.2 olarak bildirilmifltir. 8 Fazzini, 29 HBS hastas n n 19 unda PH semptomlar n n varl n göstermifltir. 9 Di er yandan Ekbom, 175 HBS hastas n n hiçbirinde ekstrapiramidal fonksiyon bozuklu u bildirmemifltir (Tablo 2). 10 Tablo 2. HBS hastalar nda PH prevelans. Düflük serum ferritin düzeyleri, PH da HBS için öngörücü özelli e sahip bir bulgudur. PH daki HBS semptomlar idiyopatik HBS için bildirilen olgulara k yasla daha hafif fliddette olma e ilimindedir. PH/HBS grubu ile saf HBS grubu karfl laflt r ld nda, PH/HBS grubunda HBS semptomlar n n daha geç bafllad, ailede daha az HBS hikayesinin oldu u ve serum ferritin düzeylerinin daha düflük oldu u gösterilmifltir. Düflük ferritin düzeylerinin PH da HBS geliflimi için risk faktörü oldu unun öne sürülmesinin bir di er nedeni de, plazma ferritin seviyelerinin PH ve HBS hastalar nda kontrol grubuna göre daha düflük saptanmas d r. 2 HBS semptomlar asimetrik PH da etkilenen tarafta ortaya ç kabilir 9 veya etkilenen taraf ile HBS semptomlar aras nda iliflki olmayabilir. 1 Demografik faktörler, tedavi, hastal k süresi ve hastal k fliddeti, PH da görülen HBS ile iliflkili olabilir. 2,11 PH hastalar nda görülen HBS nun bir di er klinik özelli i uykuda periyodik hareket bozuklu u (UPHB) ile birliktelik göstermesidir. UPHB, HBS nun destekleyici polisomnografik bulgusudur. HBS na benzer flekilde, kontrol grubu ile karfl laflt r ld nda (%30), PH hastalar nda oldukça s k (%80) görülür. 12,13 Bununla Y l Yazar Ülke Method Hasta say s IHBSSG kriterleri Prevelans HBS; PH; Kontroller 2003 Walters ve ark. ABD Kohort HBS 85 Evet %4.7 N/A 2000 Banno ve ark. Kanada Vaka-kontrol HBS 218 PH 872 K Evet % Fazzini ve ark. ABD Kohort HBS 29 Hay r %65 N/A 1960 Ekbom sveç Kohort HBS 175 Hay r %0 N/A Bir çok epidemiyolojik çal flma HBS ve PH n n birlikteli ini göstermekle birlikte, genel popülasyonda yüksek HBS prevalans bu birliktelik ile çeliflmektedir. HBS hastalar n n PH gelifltirmeye daha yatk n olup olmad klar ise ancak, popülasyon temelli, kontrol grubu olan büyük örneklemli uzun dönem takip çal flmalar ile do rulanabilir. Klinik özellikler birlikte, PH hastalar nda yap lan bir de novo çal flmada UPHB indeksi kontrollere göre anlaml farkl l k göstermemifltir. 14 Baz araflt rmac lar ise, uyan kl k ve uykuda UPHB nun, mutipl sistem atrofi (MSA) hastalar na ve kontrol grubuna k yasla ilaçtan temizlenme dönemindeki PH hastalar nda anlaml flekilde daha s k görüldü ünü bildirmifllerdir. 15 Bu farkl klar dopaminerjik tedavinin etkileri ile aç klanamamaktad r. UPHB nun erken PH na göre ilerlemifl PH da daha s k oldu u da bildirilmifltir. 16 Klinik özellikler aç s ndan bir di er önemli nokta, PH semptomlar ya da tedavisi ile iliflkili komplikasyonlar n, HBS nu taklit edebilir veya tetikleyebilir olmas - d r. Motor tutulumun oldu u tarafta görülen a r, yanma, uyuflukluk gibi duyusal semptomlar PH da Türk Nöroloji Dergisi 2006 Cilt:12 Say :2 123

4 oldukça s kt r ve HBS ile kar flabilir. Efllik eden HBS durumunda, hastalar HBS semptomlar n PH semptom kompleksinin bir parças olarak de erlendirebilir. Bu bulgular sübjektif olarak PH n n di er duyusal ve motor bulgular ndan ay rmak her zaman mümkün olmamaktad r. Dahas, HBS semptomlar PH da L-dopaya ba l bir komplikasyon olan doz-sonu fenomeninin bir bulgusu da olabilir. Bazen a r l kas kas lmalar, ya da ayak kramplar ile ay r c tan da güçlük çekilebilir. 17 PH n n tersine, uzun dönem dopaminerjik tedavi alan HBS hastalar nda hiç motor dalgalanma bildirilmemifltir. HBS ile PH da görülen akatizinin tan sal s n fland r lmas nda da kar fl kl klar bulunmaktad r. Akatizi L-dopa tedavisi alan veya tedavi almayan hastalarda görülebilir. Hem HBS hem de akatizide, primer olarak alt ekstremiteleri etkileyen hareket ettirme güdüsü vard r. Akatizideki tipik motor fenomen stereotipiktir ve tekrarlay c bacak bacak üstüne atma, sakin ve hareketsiz duramama fleklindedir. çsel bir huzursuzluk hissi fleklinde olup belirgin bir sirkadiyen ritm g ö st e rmez. Nör ol e pt i e ba l gel iflen akat izi ve HBS nun karfl laflt r ld bir çal flmada, genifl klinik örtüflmelere karfl n, içsel huzursuzlu un ve diürnal varyasyonun bu iki hastal birbirinden ay rdedebilen özellikler oldu u gösterilmifltir. 18 Bununla birlikte sekonder HBS nda oldu u gibi, akatiziye de düflük demir ve ferritin düzeyleri efllik edebilir, akatizi semptomlar akflamlar ve geceleri daha belirgin olabilir 19 ve sadece bacaklar ve ayaklar etkileyebilir. 20 Patofizyoloji PH da primer patoloji nigrostriatal sistemde dopamin e rjik nör o tr a n sm i sy onun boz u lm as d r. HBS ve UPHB nun PH n n uygun tedavisi ile gerilemesi, bu hastal klarda da PH na benzer flekilde nigrostriatal sistemin etkilendi ini düflündürmüfltür. Ayr ca PH hastalar nda pallidotomi sonras HBS semptomlar - n n kaybolmas, bazal ganglionlardaki duyusal-motor döngülerin HBS nun ortaya ç kmas nda rol oynad n desteklemifl ancak 21 HBS hastalar nda substansiya nigra-pars kompakta n n (SNpc) patolojik incelemesi dopaminerjik hücre kayb n göstermemifltir. 22 Benzer flekilde, HBS hastalar n n beyinlerinin kontrollerle karfl laflt r ld çal flmalarda da, HBS na özgün bir histopatolojik anomali ortaya konulamam flt r. 23 Nörofarmakoloji HBS tedavisinde L-dopa ve dopamin agonistlerinin tedavi edici etkileri çok say da çal flma ile gösterilmifltir. Ek olarak, kan beyin bariyerini geçen bir dopamin antagonisti olan metoklopramid HBS semptomlar n köt ü l e fl t i r m e k t e d i r 2 4 Öte yandan kan beyin bariyerini geçemeyen bir dopamin agonisti olan domperidon HBS nda etkili de ildir. 2 5 Bu bulgular, HBS patofizyolojisinde periferik sistemlerden ziyade santral dopaminerjik sistemlerin etkilendi ini göstermektedir. Literatürde PH hastalar nda dopamin içeren nöronlar n dejenere olmas na ba l olarak beyin-omurilik s v s nda (BOS) dopaminin ana metaboliti olan homovanilik asit (HVA) düzeylerinin azald na dair genel bir görüfl bulunmaktad r. Ancak HBS hastalar ndaki çal flmalar, BOS HVA düzeylerinin normal oldu unu ortaya koym u fl t u r. 2 6, 2 7 PH da L-dopaya ba l geliflen diskineziler, k smen de olsa dopamin reseptör up-regülasyonuna ba l geliflmektedir. HBS unda bu fenomenin olmamas, HBS hastalar nda L-dopan n etkilerinin PH ile ayn yollar ya da reseptörler arac l ile olmad n göstermektedir. Di er yandan, bir çok HBS hastas nda, dopaminerjik tedaviden bir süre sonra, semptomlar n fliddetlenmesi, günün daha erken saatlerinde ortaya ç kmas veya semptomlar n vücudun di er bölgelerine de yay lmas ile flekillenen augmentation görülmektedir. Bu fenomeni aç klamak için öne sürülen teorilerden biri, dopaminin sirkadyen sal n m n n dopaminerjik tedaviye ba l olarak de iflmesi fleklindedir. Yüksek doz L-dopa, dopaminerjik tonusun sirkadyen ritmini bozmaktad r.28 Bu fenomenin ayn ilaç ile ve hatta daha yüksek dozlarla tedavi edilen PH hastalar nda görülmemesi de PH ve HBS patofizyolojileri aras nda farkl l klar oldu unu desteklemektedir. Di er yandan, hem PH hem de HBS hastalar, L-dopa ve dopamin agonistlerine karfl oldukça iyi yan t vermekte, ancak sadece HBS hastalar opiyatlardan fayda görmektedir. Ek olarak, HBS unda ikinci seçenek olarak kullan lan gabapentin, karba- 124 Türk Nöroloji Dergisi 2006 Cilt:12 Say :2

5 mazepin, valproik asit ve benzodiyazepinler gibi di er ilaçlar da PH da tamamen etkisizdir. Bu nedenle HBS, tek bafl na saf dopamin eksiklik sendromu gibi de erl e n d i r i l m e m e l i d i r. Nörofizyoloji Transkraniyal manyetik stimülasyon çal flmalar PH hastalar nda intrakortikal inhibisyonda belirgin azalman n varl n göstermifltir. 29 Ayr ca oral tek doz dopamin agonisti sonras nda intrakortikal inhibisyonda art fl ve intrakortikal fasilitasyonda azalma da gösterilmifltir. Striatal reseptörlerdeki etkilerinden ötürü dopaminin, intrakortikal uyar labilirli i kontrol etti i öne sürülmüfltür. HBS hastalar nda da ayak ve el kaslar için intrakortikal inhibisyonda azalman n gösterilmesi 30, motor sistemlerin uyar labilirli inde görev alan nigrostriatal dopaminerjik sistemin (A8 ve A9 sistemleri), rolünü düfl ü n d ü r m e k t e d i r. Bununla birlikte, HBS nda alt ekstremitelerin daha belirgin flekilde tutulmas ve yüzün korunmas, ponsun ya da spinal kordun kaudalinde yer alan mezokortikolimbik dopaminerjik sistem (A10 sistemi) gibi di er dopaminerjik sistemlerin rölüne iflaret etmektedir. Mezokortikolimbik dopaminerjik nöronlar uyku ve uyan kl n düzenlenmesinde rol al rlar. PH da görülen uyku-uyan kl k ve REM uyku bozukluklar ndan mezokortikolimbik dopamin kayb sorumlu tutulmaktad r. 3 1 M e z o k o r- tikolimbik dopaminerjik nöronlar, HBS de terapötik etki gösteren opiat agonistlerine de duyarl d r. 3 2 S i r k a d- yen ve homeostatik faktörlerden etkilenen bu sistem, ayr ca, dopa-yan tl distoni ve belirgin sirkadiyen özellik gösteren HBS/UPHB gibi dopamine iyi cevap veren hareket bozukluklar nda rol al yor olabilir. 3 3 HBS nin patogenezinde yer alan bir di er dopaminerjik sistem, diensefalik dopaminerjik sistemdir (A11 sistemi). Hipotalamus ve subparafasiküler talamusun dorso-posterior bölümündeki A11 hücre grubu en önemli spinal dopamin kayna d r. A11 nöronlar, sirkadyen ritimleri kontrol eden suprakiazmatik çekirdeklerden genifl girdiler al r ve hücre gövdeleri esas olarak arka boynuzlara ve interomedial traktuslara uzant lar v e r i r. 3 4 Tam rolü bilinmemekle birlikte bu sistemin nosiseptif kontrolde görev ald öne sürülmektedir. D2 reseptör agonistlerinin sistemik uygulanmas antinosiseptif etki gösterir. Kemirgenlerde, dopamin agonisti apomorfinin intratekal uygulanmas analjeziye neden olmufltur. HBS hastalar n n %45 inin a r l semptomlardan yak nd klar düflünülürse, bu durum, normalde duyusal bask lama görevi olan A11 nöronlar n n etkilenmesi ile aç klanabilir. Arka boynuzdaki nosiseptif nöronlar n ayr ca fleksör reflekslerde de rol oynad k a n t l a n m fl t r. 35 L-dopan n fleksör refleks afferentleri üzerinde inhibitör etkiye sahip oldu u bilinmektedir. HBS nda spinal refleks çal flmalar, bu hastalarda refleks efli inin daha düflük oldu unu ve fleksör reflekslerin uykuda daha belirgin olarak genifl bir alana yay ld - n göstermektedir. Bu bulgular HBS da spinal kordun uyar labilirlili inin artt n yans tmakta ve A11 sisteminin rolünü desteklemektedir. 36 Deneysel bir çal flma da, farelerde dopaminerjik diensefalospinal yol lezyonlar - n n HBS/UPHB na yol açt n göstermifltir (HBS rat mod e l i ). 37 Hemen hiçbir SN lifinin bacaklara giden spinal nöronlara girdisinin olmamas nedeniyle, PH da artm fl HBS s kl A11 nöronlar n n etkilenmesi ile aç klanabilir. Yafllanmaya ba l selektif spinal dopaminerjik dejenerasyon da PH dan ba ms z olarak HBS na neden olabilir. HBS nda A11 sistemini rolünü destekleyen bir di- er bulgu da, sirkadyen ritimleri büyük oranda kontrol eden suprakiazmatik çekirdek ile bu bölgenin anatomik ba lant s d r. Hipotalamus ve A11 grubu nöronlar kültürlerde de sirkadyen ritimlerini korurlar. Dopamin sal n m nda sirkadyen ritimler göz önünde bulunduruldu unda, yüksek ba lanma kapasiteli D2-benzeri reseptör fonksiyonunun geceleri bask n hale geldi i ve duyusal cevapl l ve motonöron uyar labilirlili i inhibe etti i öne sürülmektedir. 38 A11 nöronlar n n arka boynuzda ve premotor ve motor nöronlarda sonlanmas, bu sistemin etkilenmesi halinde HBS ve UPHB nda görülen duyusal huzursuzluk ve uykuda periyodik hareket bozuklu unu aç klayabilir. Nörogörüntüleme PH da 18F-dopa tutulumunun ve 123 I-(-CIT SPECT ba lanmas n n belirgin flekilde azald ve IBZM-SPECT Türk Nöroloji Dergisi 2006 Cilt:12 Say :2 125

6 ve 11 C-rakloprid PET ba lanmas n n ço unlukla de- iflmedi i oldukça iyi bilinmektedir. HBS nda ise presinaptik terminal fonksiyonu görüntüleme çal flmalar n n sonuçlar çeliflkilidir. 18F-dopa kullan larak yap lan çal flmalar nigrostriatal terminal dopamin depolanmas nda azalma oldu unu göstermekle b i r l i k t e, 39, 40 presinaptik dopamin tafl y c lar (DAT) ölçümü ile yap lan SPECT çal flmalar kontroller ile fark olmad n ortaya koymufltur. 41, 42, 43 Ek olarak, HBS hastalar nda nigrostriatal presinaptik dopamin fonksiyonunu inceleyen PET çal flmalar da hastalar ve kontrol grubu aras nda fark olmad n göstermifltir. 44 Bununla birlikte, sadece bir çal flmada PH ve UPHB hastalar nda striatal DAT ta azalma oldu u bildirilmifltir. 45 Di er yandan, postsinaptik striatal dopamin D2 reseptör ba lanma kapasitelerini inceleyen SPECT çal flmalar, kontrollere göre UPHB ve/veya HBS hastalar nda hafif azalma oldu unu ortaya koymufltur. 46, 47 PH hastalar na k yasla HBS hastalar ndaki SPECT ve PET sonuçlar n n de erlendirilmesi daha güçtür. Çeliflkili sonuçlar, nispeten normal intrasinaptik dopamin düzeylerine, dopamin döngüsündeki aral kl azalmaya veya çal flmalar n hastalar n henüz asemptomatik dönemde olduklar sabah saatlerinde yap lmas na ba l olabilir. HBS hastalar n n MR nde hiçbir yap sal ya da dejeneratif de ifliklik saptanmam flt r. Ancak fonksiyonel MR ile, duyusal semptomlar s ras nda bilateral serebellum ve karfl taraf talamusta aktivasyon, duyusal olaylara hareketin efllik etti i dönemlerde ise pons ve k rm z çekirdekte aktivasyon saptanm flt r. 4 8 Demir metabolizmas PH da, SN da toplam demir ve ferritin düzeyleri artm flt r. Bu anormal demir metabolizmas n n oksidatif stres ve dopaminerjik dejenerasyona katk da bulundu una dair de kan tlar bulunmaktad r. Buna karfl l k, HBS demir eksikli i ile iliflkilidir. HBS fliddeti, normal s n rlar içinde olsa dahi serum ferritin düzeyleri ile negatif korelasyon göstermektedir. Kontrol grubuna k yasla HBS hastalar nda BOS ferritin düzeyleri düflük, BOS transferrin düzeyleri ise yüksek bulunmufltur. 4 9 Demir metabolizmas HBS semptomlar na benzer flekilde sirkadyen ritim gösterir ve gün ortas nda en yüksek, gece yar s nda ise en düflük seviyelerine ulafl r. 5 0 MR çal flmalar nda HBS hastalar nda SN ve putamende kontrol grubuna göre daha düflük demir içeri i sapt a m fl t r. 5 1 MR demir de erleri HBS fliddeti ile anlaml korelasyon göstermifltir. HBS hastalar ndaki nöropatolojik çal flmalar SN da H-ferritin ve demir boyamas nda belirgin azalma oldu unu ortaya koymufltur. Nöromelanin içeren hücrelerde transferrin boyamas artm fl olmas na karfl n, bu hücrelerdeki transferrin reseptör boyamas azalm flt r. Bu nedenle, HBS nun bilinen nörodejeneratif süreçlerde saptanan patolojiler ile birliktelik göstermedi i, ancak nöromelanin hücrelerinde demir tutma bozuklu u sonucu oluflan fonksiyonel bir bozukluk oldu u öne sürülmektedir. Altta yatan mekanizma transferrin reseptör düzenleyici sistemdeki bir bozukluk olabilir. 2 3 Demirin dopamin sentezinde görev almas nedeni ile, demir eksikli i dopaminerjik fonksiyon bozuklu una neden olur. Demir eksikli inin hayvanlardaki deneysel modelleri de dopamin fonksiyon bozuklu u ile sonuçlanm fl t r. 5 2 HBS nda uzun süreli intravenöz demir tedavisi semptomlar n uzun süreli gerilemesini sa lamaktad r. Bunun tersine, azalm fl dopamin aktivitesi de demir konsantrasyonlar nda azalmaya neden olabilir. HBS nda hem demir hem de dopamin fonksiyon bozuklu una neden olan ortak bir faktör bulunmas olas d r. Genetik D1-5 reseptörleri dopamin tafl y c genleri, tirozin hidroksilaz geni ya da dopamin-_- hidroksilaz genlerinin genotipik ve allelik da l mlar n n ve seçilen lokuslar n HBS na yatk nl k üzerinde etkili olmad gösterilmiflt i r. 5 3 Di er yandan, artm fl monoamino oksidaz-a (MA- O-A) aktivitesinin ve MAO-A geninin yüksek aktiviteli allellerinin fazlal n n kad nlarda HBS yatk nl na katk da bulundu u gösterilmifltir. Artm fl MAO-A aktivitesi dopamin katabolizmas n artt racak, ve bunun sonucunda bu nörotransmiterin sinaptik düzeyleri azalacakt r. Nispeten düflük kuvvetli bulunan bu birliktelik MA- O-A lokusunun HBS etiolojisinde az da olsa bir katk s oldu unu düflündürmektedir Türk Nöroloji Dergisi 2006 Cilt:12 Say :2

7 Özetle, hem HBS hem de PH santral dopaminerjik sistemler ile iliflkili hastal klard r. PH beyin dopamin hücre kayb ile giden hastal klar n prototipidir. HBS ise dopamin fonksiyon bozuklu u sonucu oluflan bir hastal kt r. HBS ndaki dopaminerjik sistem de ifliklikleri PH dan nispeten farkl d r ve bu hastal kta nigrostriatal dopaminerjik sistem d fl ndaki di er dopaminerjik sistemler anahtar rol oynuyor görünmektedir. HBS yap sal bir etkilenme olmaks z n, ana nöral sistemlerdeki fonksiyonel aktivitelerin uyku-uyan kl k durumuna ba l bir flekilde etkilenmesi sonucu ortaya ç kar. PH hastalar ndaki HBS semptomlar n n, PH olmayan HBS hastalar na göre farkl bir patofizyolojiye ba l olup olmad bilinmemektedir. HBS patofizyolojisinin PH ile iliflkisi göz önünde bulundurularak aç kl a kavuflmas için daha genifl say da, nörofizyolojik, nörofarmakolojik, nöropatolojik ve genetik çal flmalara ihtiyaç vard r. KAYNAKLAR 1. Krishnan PR, Bhatia M, Behari M. Restless legs syndrome in Parkinson s disease: a case controlled study. Mov. Disord. 2003; 18: Ondo WG, Voung KD, Jankovic J. Exploring the relationship between Parkinson disease and restless legs syndrome: Arch Neurol 2002; 59: Rothdach A. J, Trenkwalder C, Haberstock J, Keil U, Berger K. Prevalance and risk factors of HBS in an elderly population: the MEMO study. Memory and Morbidity in Augsburg Elderly. Neurology 2000; 54: Kumar S, Bhatia M, Behari M. Sleep Disorders in Parkinson s Disease. Mov. Disord. 2002;17;4: Tan EK, Lum SY, Wong MC: Restless legs syndrome in Parkinson s disease. J Neurol Sci 2002;196: Lang AE, Johnson K. Akathisia in idiopathic Parkinson s disease. Neurology 1987; 37: Walters AS. A preliminary look at the percentage of patients with Restless Legs Syndrome who also have Parkinson s disease, essential tremor or Tourette syndrome in a single practice. J Sleep Res 2003;12: Banno K, Delaive K, Walld R, Kryger MH. Restless legs syndrome in 218 patients: associated disorders. Sleep Med.2000;1: Fazzini E, Diaz R, Fahn S. Restless legs syndrome in Parkinson s disease- clinical evidence for underactivity of catecholamine neurotransmission. Ann Neurol 1989;26: 142.Abstract. 10. Ekbom KA. Restless legs syndrome. Neurology 1960; 10: Kaynak D, K z ltan G, Kaynak H, Benbir G, Uysal Ö. Sleep and sleepiness in patients with Parkinson s disease before and after dopaminergic treatment. European Journal of Neurology, 2005;12: Chokroverty S. Sleep and degenerative neurological disorders. Neurologic clinics 1996;14: Aldrich M. Parkinsonism. In Kryger M, Roth T, Dement WC eds. Principles and practice of sleep medicine.3rd ed. Philadelphia:WB Saunders, 2000: Wetter TC, Brunner H, Högl B., Yassouridis A, Trenkwalder C., Friess E. Increased alpha activity in REM sleep in de novo patients with Parkinson s disease: Mov Disord 2001;16: Wetter TC, Collado-Seidel V, Pollmacher T., A, Trenkwalder C. Sleep and periodic leg movement patterns in drug free patients with Parkinson s disease and multiple system atrophy. Sleep 2000; 23: Young A, Home M, Churchward, Freezer N, Holmes P, Ho M. Comparision of sleep disturbance in mild versus severe Parkinson s disease. Sleep 2002; 25: Riley DE, Lang AE. The spectrum of levodopa-related fluctuations in Parkinson s disease Neurology 1993;43: Walters AS, Hening W, Rubinstein M, Chokroverty S. A clinical and polysomnographic comparision of neuroleptic induced akathisia and the idiopathic restless legs syndrome. Sleep 1991; 14: Lang AE, Johnson K Akathisia in idiopathic Parkinson s disease: Neurology 1987; 37: Comella CL, Goetz CG. Akathisia in Parkinson s disease. Mov Disord 1994;9: Rye D, Delong M. Amelioration of sensory limb discomfort of restless legs syndrome by pallidotomy. Ann Neurol.1999; 46(5): Boyer P, Ondo W, Allen R. Neuropathological evaluation of the central nervous system in restless legs syndrome: case report and review of the literature. Soc Neurosci 2000; 2:2060 Abstract. 23. Connor JR, Boyer PJ, Menzies SL, Dellinger B, Allen RP, Ondo WG, Early CJ. Neuropathological examination suggest impaired brain iron acquisition in restless legs syndrome. Neurology 2003;61: Winkelman J, Schadrack J, Wetter TC, Zieglgaensberger W, Trenkwalder C: Opioid and dopamine antogonist drug challenges in untreated restless legs syndrome patients. Sleep Med 2001; 2: Wetter TC, Stiasny K, Winkelmann J, Buhlinger A, Brandenburg U, Penzel T, Medori R, Rubin M, Oertel WH, Trenkwalder C. A randomized controlled study of pergolide in patients with restless legs syndrome: Neurology 1999; 52: Early CJ, Hyland K, Allen RP. CSF dopamine, serotonin,and biopterin metabolites in patients with restless legs syndrome. Mov Disord., 2001; 16: Stiasny-Kolster K, Möller JC, Zschocke J, Bandmann O, Cassel W, Oertel WH, Hoffman GF.. Normal dopaminergic and serotonergic metabolites in cerebrospinal fluid and blood of restless legs syndrome patients. Mov Disord 2004; 19(2): Allen RP, Early CJ. Augmentation of restless legs syndrome with carbidopa/levodopa. Sleep 1996;19: Ridding MC, Inzelberg R,Rothwell JC. Changes in the excitability of motor cortical circuitry in patients with Parkinson s disease.ann Neurol. 1995b; 37: Tergau F, Wischer S, Paulus W. Motor system excitability in patients with restless legs syndrome. Neurology 1999; 52: Lai Y et al. Altered sleep-wake pattern produced by neurotoxic lesions of the ventral portion of the mesopontine reticular formation. Sleep Res. Abstr 1995;24: Rye DB, Bliwise DL. Movement disorders specific to sleep and nocturnal manifestation of waking movement disorder. In: Watts RL, K o ller Wc eds,. Mov ement dis o rders. New York: McGrow- Hill;1997: Khaldy H Leon J, Escames G, Bikjdaouene L, Garcia JJ, Acuna-Castroviejo D. Circadian rhythms of dopamine and dihydroxypphenyl Türk Nöroloji Dergisi 2006 Cilt:12 Say :2 127

8 acetic acid in the mouse striatum: effects of pnealectomy and of melatonin treatment. Neuroendocrinology; 2002:75 (3): Skagerberg G, Lindwall O. Organization of diencephalic neurons projecting to spinal cord in the rat. Brain Res. 1985;342: Ellrich J, Treede RD. Convergence of nociceptive and non-nociceptive inputs onto spinal reflex pathways to the tibialisanterior muscle in humans. Acta Physiol Scand 1998; 163: Bara-Jimenez W, Aksu M, Graham B, Sato S, Hallett M. Periodic limb movementsin sleep :state-dependent excitability of the spinal flexor reflex. Neurology 2000; 54: Ondo WG, He Y, Rajasekaran S, Le WD. Clinical correlates of 6- hydroxydopamine injections into A11 dopaminergic neurons in rats: a poss i ble mod e lfor restless legs syndrome.mov Dis o r d. 2000;15(1): Abe M, et al. Circadian rhythms in isolated brain regions. J Neurosci 2002;22(1): Turjanski N, Lees AJ, Brooks DJ. Striatal dopaminergic function in restless legs syndrome. 18F-Dopa and 11 C -racloprid PET studies. Neurology 1999;52: Ruottinen HM, Partinen M, Hublin C, Bergman J, Haaparanta M, Solin O, Rinne JO. A FDOPA PET studyin patients with periodic limb m ov ement dis o rder and restless legs syndrome. Neu r ol o g y 2000;59: Eisensehr I, Wetter TC, Linke R, Noachtar S, Lindeiner H, Gildehaus FJ, Trenkwalder C, Tatsch K. Normal IPT and IBZM SPECT in drugnaive and levodopa-treated idiopathic restless legs syndrome. Neurology 2001;57: Michaud M, Soucy JP, Chabli A, Lavigne G, Montplaisir J. SPECT imaging of pre- and postsynaptic dopaminergic status in restless legs syndrome w,th periodic leg movements in sleep. J Neurol 2002;249: Linke R, Eisensehr I, Wetter TC, Gildehaus FJ, Pöpperl G, Trenkwalder C, Noachtar S, Tatsch K. Presynaptic dopaminergic function in patients with restless legs syndrome: Are there common features with early Parkinson s disease. Mov. Disord 2004;19(10): Trenkwalder C, Walters AS, Hening WA, Chokroverty S, Antonini A, Dhawan V, Eidelberg D. Positron emmission tomographic studies in restless legs syndrome. Mov Disord. 1999; 14: Happe S, Pirker W, Klösch G, Sauter C, Zeitlhofer J. Periodic leg movements in patients with Parkinson s disease are associated with red uced striatal dop am ine transp o rter binding. J Neur o l. 2003;250: Staedt J, Stoppe G, Kögler A, Munz D, Riemann H, Emrich D, Rüther E. Dopamine (D2) receptor alteration in patients with periodic m ov ements in sleep (noct u rnal myocl onus). J Neurol Transm 1993;93: Staedt J, Stoppe G, Kögler A, Riemann H,Hajak G, Munz D, Emrich D, Rüther E. Single photon emmission tomography (SPET) imaging of dopamine D2-receptors in the course of dopamine replacement therapy in patients with nocturnal myoclonus syndrome (NMS). J Neurol Transm 1995;99: Bucher SF, Seelos KC, Oertel WH, Reiser M, Trenkwalder C. Cerebral generators involved in the pathogenesis of the restless legs syndrome. Ann Neurol 1997;41: Sun Er, Chen CA, Ho G, Early CJ, Allen RP. Iron and restless legs syndrome. Sleep 1998;21: Scales WE, Vander Aj, Brown MB, Kluger MJ. Human circadian rhythms in temparature, trace metals, and blood variables. J Appl Physiol. 1988; 65: Allen RP, Early CJ. Restless legssyndrome: a review of clinical and pathophysiological features. J Clin Neurophysiol. 2001; 18: Yodium M, Ben-Shacher D, Ashkenazi R et al. Brain iron and dopamine receptor function. In: Mandel P, De Feudis F, eds. CNS receptors-from molecular pharmacology to behaviour. New York:Raven Press,1983; Desautels A, Turecki G, Montplaisir J, Ftouhi-Paquin N, Michaud M, Chouinard V.A, Rouleau G.A. Dopaminergic transmission and restless legs syndrome: A gen etic ass oc ia t ion analys i s. N eu r ol o g y 2001;57: Desautels A, Turecki G, Montplaisir J, Brisebois K, Sequeira A, Adam B, Rou l e au G.A. Dop am in e rgic transm i ss ion and restless legs syndrome: A genetic association analysis. Evidence for a genetic association between monoamin oxidase A and restless legs syndrome. Neurology 2002;59: Türk Nöroloji Dergisi 2006 Cilt:12 Say :2

fiekil 2 Menapoz sonras dönemde kistik, unilateral adneksiyel kitleye yaklafl m algoritmas (6)

fiekil 2 Menapoz sonras dönemde kistik, unilateral adneksiyel kitleye yaklafl m algoritmas (6) over kanseri taramas ndaki yetersizli ini göstermektedir. (1) Transvaginal ultrasonografinin sensitivitesinin iyi olmas na ra men spesifitesinin yeterli olmamas kullan m n k s tlamaktad r. Son yay nlarda

Detaylı

Nörolojik Hastalıklarda Depresyon ve Sitokinler

Nörolojik Hastalıklarda Depresyon ve Sitokinler 46.ULUSAL PSİKİYATRİ KONGRESİ, 2010 Nörolojik Hastalıklarda Depresyon ve Sitokinler Dr.Canan Yücesan Ankara Tıp Fakültesi Nöroloji Anabilim Dalı Akış Sitokinler ve depresyon Duygudurum bozukluklarının

Detaylı

YAYGIN ANKSİYETE BOZUKLUĞU OLAN HASTALARDA NÖROTİSİZM VE OLUMSUZ OTOMATİK DÜŞÜNCELER UZM. DR. GÜLNİHAL GÖKÇE ŞİMŞEK

YAYGIN ANKSİYETE BOZUKLUĞU OLAN HASTALARDA NÖROTİSİZM VE OLUMSUZ OTOMATİK DÜŞÜNCELER UZM. DR. GÜLNİHAL GÖKÇE ŞİMŞEK YAYGIN ANKSİYETE BOZUKLUĞU OLAN HASTALARDA NÖROTİSİZM VE OLUMSUZ OTOMATİK DÜŞÜNCELER UZM. DR. GÜLNİHAL GÖKÇE ŞİMŞEK GİRİŞ Yaygın anksiyete bozukluğu ( YAB ) birçok konuyla, örneğin parasal, güvenlik, sağlık,

Detaylı

Huzursuz Bacak Sendromu ve Uykuda Periyodik Hareket Bozuklu u: Olgu Sunumu

Huzursuz Bacak Sendromu ve Uykuda Periyodik Hareket Bozuklu u: Olgu Sunumu Nöropsikiyatri Arflivi, 2005; 42(1-2-3-4): 29-33 Huzursuz Bacak Sendromu ve Uykuda Periyodik Hareket Bozuklu u: Olgu Sunumu Fazilet H z, H. Ali Erdo an, Ayfle Öztürk, Meral Ç nar 31 yafl ndaki erkek hastam

Detaylı

Journal of Neurological Sciences [Turkish] 26:(3)# 20; , Araştırma Yazısı

Journal of Neurological Sciences [Turkish] 26:(3)# 20; , Araştırma Yazısı Journal of Neurological Sciences [Turkish] 26:# 20; 305-310, 2009 http://www.jns.dergisi.org/text.php3?id=305 Araştırma Yazısı Özet Gerilim Tipi Baş Ağrısı Olan Anemili Hastalar ile Huzursuz Bacak Sendromu

Detaylı

İdiyopatik Parkinson Hastalığında Huzursuz Bacak Sendromunun Görülme Sıklığı ve Klinik Özellikleri

İdiyopatik Parkinson Hastalığında Huzursuz Bacak Sendromunun Görülme Sıklığı ve Klinik Özellikleri İdiyopatik Parkinson Hastalığında Huzursuz Bacak Sendromunun Görülme Sıklığı ve Klinik Özellikleri 33 Klinik Çalışma İdiyopatik Parkinson Hastalığında Huzursuz Bacak Sendromunun Görülme Sıklığı ve Klinik

Detaylı

T bbi Makale Yaz m Kurallar

T bbi Makale Yaz m Kurallar .Ü. Cerrahpafla T p Fakültesi Sürekli T p E itimi Etkinlikleri Araflt rmalar ve Etik Sempozyum Dizisi No: 50 May s 2006; s. 7-11 T bbi Makale Yaz m Kurallar Dr. Sebahattin Yurdakul ÖZGÜN ARAfiTIRMA USULE

Detaylı

nsomni Yak nmas Ard nda Yatan Uyku Bozukluklar ; Huzursuz Bacak Sendromu ve Uykuda Periyodik Hareket Bozuklu u

nsomni Yak nmas Ard nda Yatan Uyku Bozukluklar ; Huzursuz Bacak Sendromu ve Uykuda Periyodik Hareket Bozuklu u Derleme / Review 95 nsomni Yak nmas Ard nda Yatan Uyku Bozukluklar ; Huzursuz Bacak Sendromu ve Uykuda Periyodik Hareket Bozuklu u Sleep Disorders Behind the Complaint of Insomnia; Restless Legs Syndrome

Detaylı

Dr.Özlem Parlak, Dr.İbrahim Öztura, Dr.Barış Baklan

Dr.Özlem Parlak, Dr.İbrahim Öztura, Dr.Barış Baklan Dr.Özlem Parlak, Dr.İbrahim Öztura, Dr.Barış Baklan Tanı; Dört tanı kriteri Destekleyici tanı kriterleri Eşlik eden özellikler Bu skala; 10 sorudan oluşmaktadır en fazla 40 puan verilmektedir skor sendromun

Detaylı

Parkinson hastalığında Uyku yapısı Eşlik eden uyku bozuklukları Gündüz uykululuk Bektaş Korkmaz, Gülçin Benbir, Derya Karadeniz

Parkinson hastalığında Uyku yapısı Eşlik eden uyku bozuklukları Gündüz uykululuk Bektaş Korkmaz, Gülçin Benbir, Derya Karadeniz Parkinson hastalığında Uyku yapısı Eşlik eden uyku bozuklukları Gündüz uykululuk Bektaş Korkmaz, Gülçin Benbir, Derya Karadeniz İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Nöroloji Anabilim Dalı Klinik

Detaylı

08.11.2008 VİTAMİN D VE İMMÜN SİSTEM VİTAMİN D

08.11.2008 VİTAMİN D VE İMMÜN SİSTEM VİTAMİN D VİTAMİN D VE İMMÜN SİSTEM VİTAMİN D Vitamin D ve İmmün Sistem İnsülin Sekresyonuna Etkisi Besinlerde D Vitamini Makaleler Vitamin D, normal bir kemik gelişimi ve kalsiyum-fosfor homeostazisi için elzem

Detaylı

UYKU ĠLE ĠLĠġKĠLĠ HAREKET BOZUKLUKLARI

UYKU ĠLE ĠLĠġKĠLĠ HAREKET BOZUKLUKLARI UYKU ĠLE ĠLĠġKĠLĠ HAREKET BOZUKLUKLARI Dr. Derya KARADENĠZ deryak6609@yahoo.com.tr Ġstanbul Üniversitesi CerrahpaĢa Tıp Fakültesi Nöroloji Anabilim Dalı Uyku Bozuklukları Merkezi UYKU BOZUKLUKLARI SINIFLAMASI,

Detaylı

Dünyada ve Türkiye de Güncel Verilerle HIV/AIDS. Hacettepe Üniversitesi AIDS Tedavi ve Araflt rma Merkezi (HATAM)

Dünyada ve Türkiye de Güncel Verilerle HIV/AIDS. Hacettepe Üniversitesi AIDS Tedavi ve Araflt rma Merkezi (HATAM) Dünyada ve Türkiye de Güncel Verilerle /AIDS Dr. Aygen Tümer Hacettepe Üniversitesi AIDS Tedavi ve Araflt rma Merkezi (HATAM) Dünyada /AIDS Dünya Sa l k Örgütü (DSÖ)/UNAIDS taraf ndan Aral k 2010 tarihinde

Detaylı

Huzursuz Bacaklar Sendromu/ Wıllıs-ekbom Hastalığı; Tedavi Ve Komplikasyonları İle Başa Çıkma

Huzursuz Bacaklar Sendromu/ Wıllıs-ekbom Hastalığı; Tedavi Ve Komplikasyonları İle Başa Çıkma Huzursuz Bacaklar Sendromu/ Wıllıs-ekbom Hastalığı; Tedavi Ve Komplikasyonları İle Başa Çıkma Prof. Dr. Derya KARADENİZ İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Nöroloji Anabilim Dalı Uyku Bozuklukları

Detaylı

CO RAFYA GRAF KLER. Y llar Bu grafikteki bilgilere dayanarak afla daki sonuçlardan hangisine ulafl lamaz?

CO RAFYA GRAF KLER. Y llar Bu grafikteki bilgilere dayanarak afla daki sonuçlardan hangisine ulafl lamaz? CO RAFYA GRAF KLER ÖRNEK 1 : Afla daki grafikte, y llara göre, Türkiye'nin yafl üzerindeki toplam nufusu ile bu nüfus içindeki okuryazar kad n ve erkek say lar gösterilmifltir. Bin kifli 5. 5.. 35. 3.

Detaylı

Gebelikte huzursuz bacak sendromu

Gebelikte huzursuz bacak sendromu Klinik Araflt rma Perinatoloji Dergisi 2014;22(1):1-5 Perinatal Journal 2014;22(1):1-5 künyeli yaz n n Türkçe sürümüdür. Gebelikte huzursuz bacak sendromu Bülent Çakmak 1, Zeynep Fulya Metin 1, Ahmet Karatafl

Detaylı

Uykuyla İlişkili Hareket Bozuklukları. Dr. Kemal HAMAMCIOĞLU

Uykuyla İlişkili Hareket Bozuklukları. Dr. Kemal HAMAMCIOĞLU Uykuyla İlişkili Hareket Bozuklukları Dr. Kemal HAMAMCIOĞLU ICSD-2 (International Classification of Sleep Disorders-version 2) 2005 Huzursuz bacaklar sendromu Uykuda periyodik hareket bozukluğu Uykuyla

Detaylı

ANEMİK HASTALARDA HUZURSUZ BACAK SENDROMU PREVALANSI VE ANEMİ DERECESİ İLE SEMPTOMLARIN ŞİDDETİ ARASINDAKİ İLİŞKİ

ANEMİK HASTALARDA HUZURSUZ BACAK SENDROMU PREVALANSI VE ANEMİ DERECESİ İLE SEMPTOMLARIN ŞİDDETİ ARASINDAKİ İLİŞKİ T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI BEZM-İ ÂLEM VALİDE SULTAN VAKIF GUREBA EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ NÖROLOJİ KLİNİĞİ ŞEF: DOÇ.DR. ARİF ÇELEBİ ANEMİK HASTALARDA HUZURSUZ BACAK SENDROMU PREVALANSI VE ANEMİ DERECESİ

Detaylı

Parkinson Hastalığında Uyku Bozuklukları

Parkinson Hastalığında Uyku Bozuklukları Parkinson Hastalığı ve Hareket Bozuklukları Dergisi 2011;14(2):59-72 59 Derleme / Review Parkinson Hastalığında Uyku Bozuklukları Sleep disturbances in Parkinson s disease Gülçin BENBİR, Derya KARADENİZ

Detaylı

Hipofiz adenomu; Prolaktin salgılayan hipofiz adenomu;

Hipofiz adenomu; Prolaktin salgılayan hipofiz adenomu; PROLAKTİNOMA Hipofiz adenomu; Prolaktin salgılayan hipofiz adenomu; Prolaktinoma beyinde yer alan hipofiz bezinin prolaktin salgılayan tümörüdür. Kanserleşmez ancak hormonal dengeyi bozar. Prolaktin hormonu

Detaylı

YENİ ÇALIŞMALAR IŞIĞINDA PROFİLAKSİ

YENİ ÇALIŞMALAR IŞIĞINDA PROFİLAKSİ YENİ ÇALIŞMALAR IŞIĞINDA PROFİLAKSİ Dr Nur Kır İstanbul Tıp Fakültesi 1. RETİNA GÜNLERİ İSTANBUL 2013 AREDS I Çalışması (2001) Amaç: Farklı evrelerdeki YBMD hastalarında yüksek doz antioksidan ve minerallerin

Detaylı

Nigrostriatal sistem, Hareketin Kontrolü: Parkinson Hastalığı

Nigrostriatal sistem, Hareketin Kontrolü: Parkinson Hastalığı Nigrostriatal sistem, Hareketin Kontrolü: Parkinson Hastalığı Doç. Dr. Esen Saka Topçuoğlu Hacettepe Üniversitesi Nöroloji Anabilim Dalı Parkinson Hastalığı Alzheimer Hastalığından sonra en sık görülen

Detaylı

Karbamazepin ve Valproik Asit Monoterapisi Alan Epilepsi Hastalarında Huzursuz Bacak Sendromu

Karbamazepin ve Valproik Asit Monoterapisi Alan Epilepsi Hastalarında Huzursuz Bacak Sendromu DOI: 10.5505/epilepsi.2013.39205 KLİNİK ÇALIŞMA / ORIGINAL ARTICLE Karbamazepin ve Valproik Asit Monoterapisi Alan Epilepsi Hastalarında Huzursuz Bacak Sendromu Restless Legs Syndrome Among the Epilepsy

Detaylı

Ders 3: SORUN ANAL Z. Sorun analizi nedir? Sorun analizinin yöntemi. Sorun analizinin ana ad mlar. Sorun A ac

Ders 3: SORUN ANAL Z. Sorun analizi nedir? Sorun analizinin yöntemi. Sorun analizinin ana ad mlar. Sorun A ac Ders 3: SORUN ANAL Z Sorun analizi nedir? Sorun analizi, toplumda varolan bir sorunu temel sorun olarak ele al r ve bu sorun çevresinde yer alan tüm olumsuzluklar ortaya ç karmaya çal fl r. Temel sorunun

Detaylı

Tarifname PARKĠNSON HASTALIĞININ SEMPTOMATĠK TEDAVĠSĠNE YÖNELĠK BĠR FORMÜLASYON

Tarifname PARKĠNSON HASTALIĞININ SEMPTOMATĠK TEDAVĠSĠNE YÖNELĠK BĠR FORMÜLASYON 1 Tarifname PARKĠNSON HASTALIĞININ SEMPTOMATĠK TEDAVĠSĠNE YÖNELĠK BĠR FORMÜLASYON Teknik Alan Buluş, parkinson hastalığının semptomatik tedavisine yönelik oluşturulmuş bir formülasyon ile ilgilidir. Tekniğin

Detaylı

Derleme / Review Huzursuz Bacak Sendromu ve Periyodik Ekstremite Hareketi Hastalığı

Derleme / Review Huzursuz Bacak Sendromu ve Periyodik Ekstremite Hareketi Hastalığı ISSN 1300-2961 Tüm hakları saklıdır, tamamen ve kısmen tıpkıbasımı yasaktır Derleme / Review Huzursuz Bacak Sendromu ve Periyodik Ekstremite Hareketi Hastalığı Restless Leg s Syndrome and Periodic Limb

Detaylı

TÜBERKÜLOZ EP DEM YOLOJ S

TÜBERKÜLOZ EP DEM YOLOJ S .Ü. Cerrahpafla T p Fakültesi Sürekli T p E itimi Etkinlikleri Eriflkin ve Çocukta Tüberküloz Sempozyumu 30 Nisan 1999, stanbul, s. 9-13 Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli

Detaylı

Huzursuz Bacak Sendromlu Bir Âile: Olgu Sunumu

Huzursuz Bacak Sendromlu Bir Âile: Olgu Sunumu Huzursuz Bacak Sendromlu Bir Âile: Olgu Sunumu Zülküf Perdeci*, Fuat Özgen**, K. Nahit Özmenler** * Uzman Dr., Merzifon Asker Hastânesi Psikiyatri Uzman, Merzifon, Amasya ** Prof Dr, Gülhane Askeri T p

Detaylı

Diabetik Nöropatide Kök Hücre Tedavisi Doç.Dr.Mehmet Bozkurt Dr.Lütfi Kırdar Kartal Eğitim ve Araştırma Hastanesi; Plastik,Rekonstrüktif ve Estetik

Diabetik Nöropatide Kök Hücre Tedavisi Doç.Dr.Mehmet Bozkurt Dr.Lütfi Kırdar Kartal Eğitim ve Araştırma Hastanesi; Plastik,Rekonstrüktif ve Estetik Diabetik Nöropatide Kök Hücre Tedavisi Doç.Dr.Mehmet Bozkurt Dr.Lütfi Kırdar Kartal Eğitim ve Araştırma Hastanesi; Plastik,Rekonstrüktif ve Estetik Cerrahi Kliniği,Yara Bakım Merkezi İstanbul Tanım Diabetik

Detaylı

LENFOMA NEDİR? Lenfoma lenf dokusunun kötü huylu tümörüne verilen genel bir isimdir.

LENFOMA NEDİR? Lenfoma lenf dokusunun kötü huylu tümörüne verilen genel bir isimdir. LENFOMA LENFOMA NEDİR? Lenfoma lenf dokusunun kötü huylu tümörüne verilen genel bir isimdir. LENF SİSTEMİ NEDİR? Lenf sistemi vücuttaki akkan dolaşım sistemidir. Lenf yolu damarlarındaki bağışıklık hücreleri,

Detaylı

SB Sakarya E itim ve Araflt rma Hastanesi Asinetobakterli Hastalarda DAS Uygulamalar ve yilefltirme Çabalar

SB Sakarya E itim ve Araflt rma Hastanesi Asinetobakterli Hastalarda DAS Uygulamalar ve yilefltirme Çabalar SB Sakarya E itim ve Araflt rma Hastanesi Asinetobakterli Hastalarda DAS Uygulamalar ve yilefltirme Çabalar Hmfl. Özlem SANDIKCI SB Sakarya E itim ve Araflt rma Hastanesi, nfeksiyon Kontrol Hemfliresi,

Detaylı

Huzursuz Bacaklar Sendromu Restless Legs Syndrome

Huzursuz Bacaklar Sendromu Restless Legs Syndrome Restless Legs Syndrome Uzm. Dr. Elif ALTUNBAŞ ATEŞ Ankara Güven hastanesi Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Bölümü, Çankaya 100. Yıl Aile Sağlığı Merkezi Özet (HBS) sık görülen bir hastalık olup toplumun

Detaylı

Tarifname SARKOPENİ NİN TEDAVİSİNE YÖNELİK BİR KOMPOZİSYON

Tarifname SARKOPENİ NİN TEDAVİSİNE YÖNELİK BİR KOMPOZİSYON 1 Tarifname SARKOPENİ NİN TEDAVİSİNE YÖNELİK BİR KOMPOZİSYON Teknik Alan Buluş, sarkopeni nin tedavisine yönelik oluşturulmuş bir kompozisyon ile ilgilidir. Tekniğin Bilinen Durumu Günümüzde sarkopeni,

Detaylı

Tarifname BÖBREKÜSTÜ BEZĠ YETMEZLĠĞĠNĠN TEDAVĠSĠNE YÖNELĠK BĠR FORMÜLASYON

Tarifname BÖBREKÜSTÜ BEZĠ YETMEZLĠĞĠNĠN TEDAVĠSĠNE YÖNELĠK BĠR FORMÜLASYON 1 Tarifname Teknik Alan BÖBREKÜSTÜ BEZĠ YETMEZLĠĞĠNĠN TEDAVĠSĠNE YÖNELĠK BĠR FORMÜLASYON Buluş, böbreküstü bezi yetmezliğinin tedavisine yönelik oluşturulmuş bir formülasyon ile ilgilidir. Tekniğin Bilinen

Detaylı

Ayşe YÜCE Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi İnfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji AD.

Ayşe YÜCE Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi İnfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji AD. TÜRKİYE DE TÜBERKÜLOZUN DURUMU Ayşe YÜCE Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi İnfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji AD. DSÖ Küresel Tüberküloz Kontrolü 2010 Raporu Dünya için 3 büyük tehlikeden

Detaylı

Tablo 2.1. Denetim Türleri. 2.1.Denetçilerin Statülerine Göre Denetim Türleri

Tablo 2.1. Denetim Türleri. 2.1.Denetçilerin Statülerine Göre Denetim Türleri 2 DENET M TÜRLER 2.DENET M TÜRLER Denetim türleri de iflik ölçütler alt nda s n fland r labilmektedir. En yayg n s n fland rma, denetimi kimin yapt na ve denetim sonunda elde edilmek istenen faydaya (denetim

Detaylı

KISA ÜRÜN BİLGİSİ. 1. BEŞERİ TIBBİ ÜRÜNÜN ADI MEDOTİLİN 1000 mg/4ml İ.M./İ.V. enjeksiyonluk çözelti içeren ampul

KISA ÜRÜN BİLGİSİ. 1. BEŞERİ TIBBİ ÜRÜNÜN ADI MEDOTİLİN 1000 mg/4ml İ.M./İ.V. enjeksiyonluk çözelti içeren ampul KISA ÜRÜN BİLGİSİ 1. BEŞERİ TIBBİ ÜRÜNÜN ADI MEDOTİLİN 1000 mg/4ml İ.M./İ.V. enjeksiyonluk çözelti içeren ampul 2. KALİTATİF VE KANTİTATİF BİLEŞİM Etkin Madde: Her bir ampul 1000 mg Kolin alfoskerat a

Detaylı

Hart Walker, gövde deste i ve dengeli tekerlek sistemi sayesinde, geliflim düzeyi uygun olan çocuklar n, eller serbest flekilde yürümesini sa lar.

Hart Walker, gövde deste i ve dengeli tekerlek sistemi sayesinde, geliflim düzeyi uygun olan çocuklar n, eller serbest flekilde yürümesini sa lar. Cerebral palsi gibi hareket ve postüral kontrol bozukluklar na yol açan hastal klar olan çocuklar, hastal klar n n derecesine ba l olarak yürüme güçlü ü çekmekte veya hiç yürüyememektedir. Hart Walker,

Detaylı

Hepatit C. olgu sunumu. Uz. Dr. Hüseyin ÜÇKARDEŞ Bilecik Devlet Hastanesi

Hepatit C. olgu sunumu. Uz. Dr. Hüseyin ÜÇKARDEŞ Bilecik Devlet Hastanesi Hepatit C olgu sunumu Uz. Dr. Hüseyin ÜÇKARDEŞ Bilecik Devlet Hastanesi BİLECİK DEVLET HASTANESİ 1957 2015 N.E. 36 yaşında, kadın hasta Kadın Doğum polikliniği 16.07.2013 Anti-HCV: pozitif ve lökositoz

Detaylı

Romatizmal Ateş ve Streptokok Enfeksiyonu Sonrası Gelişen Reaktif Artrit

Romatizmal Ateş ve Streptokok Enfeksiyonu Sonrası Gelişen Reaktif Artrit www.printo.it/pediatric-rheumatology/tr/intro Romatizmal Ateş ve Streptokok Enfeksiyonu Sonrası Gelişen Reaktif Artrit 2016 un türevi 1. ROMATİZMAL ATEŞ NEDİR? 1.1 Nedir? Romatizmal ateş, streptokok adı

Detaylı

BEZMİÂLEM. Horlama ve Uyku. Apne Sendromu VAKIF ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ HASTANESİ. Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı.

BEZMİÂLEM. Horlama ve Uyku. Apne Sendromu VAKIF ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ HASTANESİ. Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı. Horlama ve Uyku Apne Sendromu BEZMİÂLEM VAKIF ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ HASTANESİ Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı Uyku Polikliniği rtibat : 0212 453 17 00 GH-02 V;01/2010 Horlama ve Uyku Apne Sendromu

Detaylı

Oytun Erbaş, Hüseyin Sedar Akseki, Dilek Taşkıran

Oytun Erbaş, Hüseyin Sedar Akseki, Dilek Taşkıran Yağlı Karaciğer (Metabolik Sendrom) Modeli Geliştirilen Sıçanlarda Psikoz Yatkınlığındaki Artışın Gösterilmesi ve Bu Bulgunun İnflamatuar Sitokinlerle Bağlantısının Açıklanması Oytun Erbaş, Hüseyin Sedar

Detaylı

Postmenopozal Kadınlarda Huzursuz Bacak Sendromu ile Kemik Mineral Yoğunluğu Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi

Postmenopozal Kadınlarda Huzursuz Bacak Sendromu ile Kemik Mineral Yoğunluğu Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi ORİJİNAL ARAŞTIRMA Postmenopozal Kadınlarda Huzursuz Bacak Sendromu ile Kemik Mineral Yoğunluğu Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi İlknur ALBAYRAK, a Funda LEVENDOĞLU, a Önder Murat ÖZERBİL a a Fiziksel

Detaylı

2007 YILI VE ÖNCES TAR H BASKILI HAYVANCILIK B LG S DERS K TABINA L fik N DO RU YANLIfi CETVEL

2007 YILI VE ÖNCES TAR H BASKILI HAYVANCILIK B LG S DERS K TABINA L fik N DO RU YANLIfi CETVEL 2007 YILI VE ÖNCES TAR H BASKILI HAYVANCILIK B LG S DERS K TABINA L fik N DO RU YANLIfi CETVEL NOT: Düzeltmeler bold (koyu renk) olarak yaz lm flt r. YANLIfi DO RU 1. Ünite 1, Sayfa 3 3. DÜNYA HAYVAN POPULASYONU

Detaylı

GÖRÜfiLER. Uzm. Dr. Özlem Erman

GÖRÜfiLER. Uzm. Dr. Özlem Erman GÖRÜfiLER Uzm. Dr. Özlem Erman Son y llarda dünyadaki h zl teknolojik geliflmeye paralel olarak t p alan nda da h zl bir de iflim yaflanmakta, neredeyse her gün yeni tan, tedavi yöntemleri, yeni ilaçlar

Detaylı

MALAT SANAY N N TEMEL GÖSTERGELER AÇISINDAN YAPISAL ANAL Z

MALAT SANAY N N TEMEL GÖSTERGELER AÇISINDAN YAPISAL ANAL Z MALAT SANAY N N TEMEL GÖSTERGELER AÇISINDAN YAPISAL ANAL Z Nisan 2010 ISBN 978-9944-60-631-8 1. Bask, 1000 Adet Nisan 2010 stanbul stanbul Sanayi Odas Yay nlar No: 2010/5 Araflt rma fiubesi Meflrutiyet

Detaylı

ANKARA ÜNİVERSİTESİ PSİKİYATRİK KRİZ UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ

ANKARA ÜNİVERSİTESİ PSİKİYATRİK KRİZ UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ ANKARA ÜNİVERSİTESİ PSİKİYATRİK KRİZ UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Kuruluş : 27 Ekim 1989 Adres : Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Cebeci Kampüsü Dikimevi - Ankara Tel : 363 03 26-363 03 27 ANKARA ÜNİVERSİTESİ

Detaylı

Uyku Nörofizyolojisi. Dr.İbrahim Öztura DEÜTF Nöroloji AD & DEÜH Uyku bozuklukları ve Epilepsi İzlem Merkezi

Uyku Nörofizyolojisi. Dr.İbrahim Öztura DEÜTF Nöroloji AD & DEÜH Uyku bozuklukları ve Epilepsi İzlem Merkezi Uyku Nörofizyolojisi Dr.İbrahim Öztura DEÜTF Nöroloji AD & DEÜH Uyku bozuklukları ve Epilepsi İzlem Merkezi uyku Kompleks davranışsal bir durum Modern nörolojik bilimlerin en önemli gizemlerinden biri

Detaylı

Parkinson Hastalığı ile α-sinüklein Geni Polimorfizmlerinin İlişkisinin Araştırılması

Parkinson Hastalığı ile α-sinüklein Geni Polimorfizmlerinin İlişkisinin Araştırılması İ.Ü. CERRAHPAŞA TIP FAKÜLTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ TIBBİ BİYOLOJİ ANABİLİM DALI Parkinson Hastalığı ile α-sinüklein Geni Polimorfizmlerinin İlişkisinin Araştırılması Araş.Gör. Yener KURMAN İSTANBUL

Detaylı

hükümet tabibi olarak görev yaptıktan sonra, 1988 yılında Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi nde başladığım

hükümet tabibi olarak görev yaptıktan sonra, 1988 yılında Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi nde başladığım 1961 yılında Malatya da doğdum. İlk-orta ve lise öğrenimimi Malatya da tamamladım.1978 yılında girdiğim Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi'ni 1984 yılında bitirdim. 1984-1987 yılları arasında Çanakkale ve

Detaylı

pecya Huzursuz Bacaklar Sendromu Patogenezinde Santral Sinir Sisteminin Rolü GİRİŞ Suat ACAR *, İsmail APAK **, Yusuf TAMAM **, Ahmet Murat GENCER ***

pecya Huzursuz Bacaklar Sendromu Patogenezinde Santral Sinir Sisteminin Rolü GİRİŞ Suat ACAR *, İsmail APAK **, Yusuf TAMAM **, Ahmet Murat GENCER *** Huzursuz Bacaklar Sendromu Patogenezinde Santral Sinir Suat ACAR *, İsmail APAK **, Yusuf TAMAM **, Ahmet Murat GENCER *** ÖZET Huzursuz Bacaklar Sendromu (HBS), dinlenmekle veya uykuyla ortaya ç ıkan

Detaylı

Huzursuz Bacak Sendromunda Genetik

Huzursuz Bacak Sendromunda Genetik 156 E itim / Education Huzursuz Bacak Sendromunda Genetik Genetics in Restless Legs Syndrome Suat ACAR*, Ahmet Murat GENCER** *Rize Devlet Hastanesi Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Klini i, Rize **Dokuz

Detaylı

MURAT YÜKSEL. FEM N ST HUKUK KURAMI VE FEM N ST DÜfiÜNCE TEOR LER

MURAT YÜKSEL. FEM N ST HUKUK KURAMI VE FEM N ST DÜfiÜNCE TEOR LER I MURAT YÜKSEL FEM N ST HUKUK KURAMI VE FEM N ST DÜfiÜNCE TEOR LER III DR. MURAT YÜKSEL Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ö retim Görevlisi FEM N ST HUKUK KURAMI VE FEM N ST DÜfiÜNCE TEOR LER IV Yay

Detaylı

PARKİNSON HASTALIĞINDA NON-MOTOR TEDAVİ KOMPLİKASYONLARI. Doç Dr. Dilek İnce Günal Marmara Üniversitesi Nöroloji ABD.

PARKİNSON HASTALIĞINDA NON-MOTOR TEDAVİ KOMPLİKASYONLARI. Doç Dr. Dilek İnce Günal Marmara Üniversitesi Nöroloji ABD. PARKİNSON HASTALIĞINDA NON-MOTOR TEDAVİ KOMPLİKASYONLARI Doç Dr. Dilek İnce Günal Marmara Üniversitesi Nöroloji ABD. Non-motor dalgalanmalar Diğer tedavi komplikasyonları: Patolojik kumar oynama Homosistein

Detaylı

Parkinson Hastal nda Halüsinasyon Geliflimindeki Risk Faktörleri / Risk

Parkinson Hastal nda Halüsinasyon Geliflimindeki Risk Faktörleri / Risk Özgün Araflt rma Yaz s / Original Research Article Türk Nöroloji Dergisi 2006; Cilt:12 Say :1 Sayfa:14-20 Parkinson Hastal nda Halüsinasyon Geliflimindeki Risk Faktörleri / Risk Factors in Developing Hallucinations

Detaylı

Erişkinlerde Huzursuz Bacaklar Sendromu Tedavisi: Amerikan Nöroloji Akademisi nin Pratik Kılavuz Özeti

Erişkinlerde Huzursuz Bacaklar Sendromu Tedavisi: Amerikan Nöroloji Akademisi nin Pratik Kılavuz Özeti Derleme / Review DO I: 10.4274/jtsm.09709 Journal of Turkish Sleep Medicine 2017;4:59-64 Erişkinlerde Tedavisi: Amerikan Nöroloji Akademisi nin Pratik Kılavuz Özeti Restless Legs Syndrome Treatments in

Detaylı

İKİNCİ BÖLÜM EKONOMİYE GÜVEN VE BEKLENTİLER ANKETİ

İKİNCİ BÖLÜM EKONOMİYE GÜVEN VE BEKLENTİLER ANKETİ İKİNCİ BÖLÜM EKONOMİYE GÜVEN VE BEKLENTİLER ANKETİ 120 kinci Bölüm - Ekonomiye Güven ve Beklentiler Anketi 1. ARAfiTIRMANIN AMACI ve YÖNTEM Ekonomiye Güven ve Beklentiler Anketi, tüketici enflasyonu, iflsizlik

Detaylı

EOZİNOFİLİK ÖZOFAJİT ANTALYA 2016 DR YÜKSEL ATEŞ BAYINDIR HASTANESİ ANKARA

EOZİNOFİLİK ÖZOFAJİT ANTALYA 2016 DR YÜKSEL ATEŞ BAYINDIR HASTANESİ ANKARA EOZİNOFİLİK ÖZOFAJİT ANTALYA 2016 DR YÜKSEL ATEŞ BAYINDIR HASTANESİ ANKARA 1. vaka S.P ERKEK 1982 DOĞUMLU YUTMA GÜÇLÜĞÜ ŞİKAYETİ MEVCUT DIŞ MERKEZDE YAPILAN ÖGD SONUCU SQUAMOZ HÜCRELİ CA TANISI ALMIŞ TEKRARLANAN

Detaylı

Obstrüktif Uyku Apne Sendromu Hastalarında Sürekli Pozitif Havayolu Basıncı Tedavisi Sonrası Kaybolan veya Yeni Ortaya Çıkan Uykuda Periyodik Bacak

Obstrüktif Uyku Apne Sendromu Hastalarında Sürekli Pozitif Havayolu Basıncı Tedavisi Sonrası Kaybolan veya Yeni Ortaya Çıkan Uykuda Periyodik Bacak Obstrüktif Uyku Apne Sendromu Hastalarında Sürekli Pozitif Havayolu Basıncı Tedavisi Sonrası Kaybolan veya Yeni Ortaya Çıkan Uykuda Periyodik Bacak Hareketlerinde Siklik Alternan Patern Analizi Eser Buluş,Gökçen

Detaylı

Huzursuz Bacaklar Sendromlu Hastaların Mizaç ve Karakter Özellikleri

Huzursuz Bacaklar Sendromlu Hastaların Mizaç ve Karakter Özellikleri Huzursuz Bacaklar Sendromlu Hastaların Mizaç ve Karakter Özellikleri Vildan Altunayoğlu Çakmak, Sibel Gazioğlu, Evrim Özkorumak, Nuray Can Usta, Murat Topbas, Cavit Boz 14. Ulusal Uyku Tıbbı Kongresi 2013

Detaylı

Sağlık Bakanlığından Muaf Hekimin Ünvanı - Adı Soyadı. Bildiriyi Sunacak Kişi Ünvanı - Adı Soyadı. Bildiriyi Sunacak Kişi Kurumu

Sağlık Bakanlığından Muaf Hekimin Ünvanı - Adı Soyadı. Bildiriyi Sunacak Kişi Ünvanı - Adı Soyadı. Bildiriyi Sunacak Kişi Kurumu Sağlık Bakanlığından Muaf Hekimin Ünvanı - Adı Soyadı Dr. Asım Armağan Aydın Bildiriyi Sunacak Kişi Ünvanı - Adı Soyadı Dr. Asım Armağan Aydın Bildiriyi Sunacak Kişi Kurumu antalya EAH Çalışmaya Katılan

Detaylı

GENÇ YET fik NLERDE BÜYÜME HORMONU EKS KL

GENÇ YET fik NLERDE BÜYÜME HORMONU EKS KL Hasta Rehberi Say 7 GENÇ YET fik NLERDE BÜYÜME HORMONU EKS KL Orta kolayl kta okunabilir rehber Genç Yetiflkinlerde Büyüme Hormonu Eksikli i - Say 7 (A ustos 2006 da güncellenmifltir) Bu rehber Reading

Detaylı

PARKİNSON HASTALIĞI. Dr Efdal AKKAYA Nöroloji ABD Ufuk Üniversitesi Tıp Fakültesi

PARKİNSON HASTALIĞI. Dr Efdal AKKAYA Nöroloji ABD Ufuk Üniversitesi Tıp Fakültesi PARKİNSON HASTALIĞI Dr Efdal AKKAYA Nöroloji ABD Ufuk Üniversitesi Tıp Fakültesi Bazal Ganglionlar Serebral hemisferlerin derininde yer alan gri cevher kitleleridir. Nucleus caudatus Striatum Putamen Globus

Detaylı

OYUNCU SAYISI Oyun bir çocuk taraf ndan oynanabilece i gibi, farkl yafl gruplar nda 2-6 çocuk ile de oynanabilir.

OYUNCU SAYISI Oyun bir çocuk taraf ndan oynanabilece i gibi, farkl yafl gruplar nda 2-6 çocuk ile de oynanabilir. OYUNCA IN ADI Akl nda Tut YAfi GRUBU 4-6 yafl OYUNCU SAYISI Oyun bir çocuk taraf ndan oynanabilece i gibi, farkl yafl gruplar nda 2-6 çocuk ile de oynanabilir. GENEL KURALLAR Çocuklar n görsel belle inin

Detaylı

Conflict of interest: The authors reported no conflict of interest related to this article.

Conflict of interest: The authors reported no conflict of interest related to this article. Araştırma Makalesi / Research Article 175 Doi: 10.4274/npa.y6550 Ordu Üniversitesi Öğrencileri Arasında Huzursuz Bacak Sendromu Sıklığı, Özellikleri ve Farkındalığı The Prevalence and Awareness of Restless

Detaylı

ÇOCUK ve ERGENL KTE GUATR

ÇOCUK ve ERGENL KTE GUATR ÇOCUK ve ERGENL KTE GUATR GUATR NED R? Bu kitapç n içeri i Çocuk Endokrinolojisi ve Diyabet Derne i nin web sitesinden faydalan larak haz rlanm flt r. www.cocukendokrindiyabet.org Tiroid bezi Guatr Tiroid

Detaylı

Huzursuz Bacak Sendromu Tedavisinde Kanıta Dayalı Tıp Uygulamaları

Huzursuz Bacak Sendromu Tedavisinde Kanıta Dayalı Tıp Uygulamaları Parkinson Hastalığı ve Hareket Bozuklukları Dergisi 2017;20(1-2):16-27 16 Derleme / Review doi: 10.5606/phhb.dergisi.2017.05 Huzursuz Bacak Sendromu Tedavisinde Kanıta Dayalı Tıp Uygulamaları Evidence-Based

Detaylı

Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı Değerlendirme Notu Sayfa1

Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı Değerlendirme Notu Sayfa1 Sağlık Reformunun Sonuçları İtibariyle Değerlendirilmesi 26-03 - 2009 Tuncay TEKSÖZ Dr. Yalçın KAYA Kerem HELVACIOĞLU Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı Türkiye 2004 yılından itibaren sağlık

Detaylı

Uluslararas De erleme K lavuz Notu, No.11 De erlemelerin Gözden Geçirilmesi

Uluslararas De erleme K lavuz Notu, No.11 De erlemelerin Gözden Geçirilmesi K lavuz Notlar Uluslararas De erleme K lavuz Notu, No.11 De erlemelerin Gözden Geçirilmesi 1.0 Girifl 1.1 Bir de erlemenin gözden geçirilmesi, tarafs z bir hüküm ile bir De erleme Uzman n n çal flmas n

Detaylı

Araştırma Notu 15/177

Araştırma Notu 15/177 Araştırma Notu 15/177 02 Mart 2015 YOKSUL İLE ZENGİN ARASINDAKİ ENFLASYON FARKI REKOR SEVİYEDE Seyfettin Gürsel *, Ayşenur Acar ** Yönetici özeti Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından yapılan enflasyon

Detaylı

İnvaziv olmayan mekanik ventilasyon tedavisinde klinik ve polisomnografik izlem: Basınç ayarı kontrolü rutin olarak yapılmalı mı?

İnvaziv olmayan mekanik ventilasyon tedavisinde klinik ve polisomnografik izlem: Basınç ayarı kontrolü rutin olarak yapılmalı mı? İnvaziv olmayan mekanik ventilasyon tedavisinde klinik ve polisomnografik izlem: Basınç ayarı kontrolü rutin olarak yapılmalı mı? Burcu Zeydan, Gülçin Benbir, Derya Karadeniz İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi

Detaylı

Konjenital adrenal hiperplazi (KAH) Dr. İhsan ESEN Fırat Üniversitesi Hastanesi Çocuk Endokrinolojisi Bilim Dalı

Konjenital adrenal hiperplazi (KAH) Dr. İhsan ESEN Fırat Üniversitesi Hastanesi Çocuk Endokrinolojisi Bilim Dalı Konjenital adrenal hiperplazi (KAH) Dr. İhsan ESEN Fırat Üniversitesi Hastanesi Çocuk Endokrinolojisi Bilim Dalı Dersin Amacı KAH patogenezinin öğrenilmesi KAH lı hastaların klinik ve laboratuar bulgularının

Detaylı

Zihin ve Hareket Engelli Çocuklar çin E itim Araflt rma ve Uygulama Merkezi nde zlenen Olgular n Demografik Özellikleri

Zihin ve Hareket Engelli Çocuklar çin E itim Araflt rma ve Uygulama Merkezi nde zlenen Olgular n Demografik Özellikleri TRAKYA ÜN V TIP FAK DERG 2005;22(2):88-92 KL N K ARAfiTIRMA Zihin ve Hareket Engelli Çocuklar çin E itim Araflt rma ve Uygulama Merkezi nde zlenen Olgular n Demografik Özellikleri Demographic Characteristics

Detaylı

Girifl Marmara Üniversitesi Eczac l k Fakültesi Farmakoepidemiyoloji Araflt rma Birimi (MEFEB) Ecz. Neslihan Güleno lu

Girifl Marmara Üniversitesi Eczac l k Fakültesi Farmakoepidemiyoloji Araflt rma Birimi (MEFEB) Ecz. Neslihan Güleno lu G R fi Girifl Bu kitapç k Marmara Üniversitesi Eczac l k Fakültesi Farmakoepidemiyoloji Araflt rma Birimi (MEFEB) taraf ndan, befleri t bbi ürünlerin güvenlili inin izlenmesi ve de erlendirilmesi hakk

Detaylı

6. Tabloya bakt m za canl lardan K s 1 CEVAP B. 7. Titreflim hareketi yapan herfley bir ses kayna d r ve. II. ve III. yarg lar do rudur.

6. Tabloya bakt m za canl lardan K s 1 CEVAP B. 7. Titreflim hareketi yapan herfley bir ses kayna d r ve. II. ve III. yarg lar do rudur. SES DALGALARI 1. Kesik koni biçiminde k vr lm fl bir mukavvan n dar k sm kula a tutuldu unda sesin daha iyi duyulmas sesin mukavvan n yüzeyinde çarp p yans mas n n bir sonucudur. Di erleri sesin iletimi

Detaylı

TRAVMATİK SPİNAL KORD LEZYONLARINDA MEDİKAL TEDAVİ

TRAVMATİK SPİNAL KORD LEZYONLARINDA MEDİKAL TEDAVİ TRAVMATİK SPİNAL KORD LEZYONLARINDA MEDİKAL TEDAVİ Dr.Hakan BOZKUŞ VKV Amerikan Hastanesi, Nöroşirurji Bölümü Omurilik Hasarı Birincil hasar İkincil hasar Sistemik değişiklikler (bradikardi, hipotansiyon,

Detaylı

Giriș. Mithat Bedir 1, Ayșe Jini Güneș 2, Havva Cilan 2, Özlem Doğan 3, Emel Oğuz Akarsu 4, Serkan Özben 5

Giriș. Mithat Bedir 1, Ayșe Jini Güneș 2, Havva Cilan 2, Özlem Doğan 3, Emel Oğuz Akarsu 4, Serkan Özben 5 ARAȘTIRMA YAZISI / ORIGINAL ARTICLE Kafkas J Med Sci 2013; 3(2):62 67 doi: 10.5505/kjms.2013.05025 Hemodializ Tedavisi Alan Son Dönem Kronik Böbrek Yetmezliği Hastalarında Huzursuz Bacaklar Sendromu Restless

Detaylı

Çölyak Hastalığı Serolojik Tanısı DR. BURÇİN ŞENER

Çölyak Hastalığı Serolojik Tanısı DR. BURÇİN ŞENER Çölyak Hastalığı Serolojik Tanısı DR. BURÇİN ŞENER HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ TIBBİ MİKROBİYOLOJİ AD 1 Glutene duyarlı enteropati Çölyak hastalığı Gluten-intoleransı 2 Çölyak hastalığı nedir?

Detaylı

Endokrin Testler Cep K lavuzu

Endokrin Testler Cep K lavuzu Deomed Medikal Yay nc l k Endokrin Testler Cep K lavuzu Prof. Dr. fiazi mamo lu Prof. Dr. Canan Özyard mc Ersoy Uzm. Dr. Sinem K y c Uzm. Dr. Metin Güçlü Uzm. Dr. Özen Öz Gül Uzm. Dr. Soner Cander Uzm.

Detaylı

Tarifname KRONİK YORGUNLUK SENDROMUNUN TEDAVİSİNE YÖNELİK BİR KOMPOZİSYON

Tarifname KRONİK YORGUNLUK SENDROMUNUN TEDAVİSİNE YÖNELİK BİR KOMPOZİSYON 1 Tarifname Teknik Alan KRONİK YORGUNLUK SENDROMUNUN TEDAVİSİNE YÖNELİK BİR KOMPOZİSYON Buluş, kronik yorgunluk sendromunun tedavisine yönelik oluşturulmuş bir kompozisyon ile ilgilidir. Tekniğin Bilinen

Detaylı

Yeni Anket Verisi Girişi

Yeni Anket Verisi Girişi Yeni Anket Verisi Girişi lara ait kimlik verileri kesinlikle başka bir alanda paylaşılmayacaktır. ya ait özel veriler, sadece bilimsel çalışma merkezinin kendisi tarafından görüntülenebilecektir. proje

Detaylı

4/B L S GORTALILARIN 1479 VE 5510 SAYILI KANUNLARA GÖRE YAfiLILIK, MALULLUK VE ÖLÜM AYLI INA HAK KAZANMA fiartlari

4/B L S GORTALILARIN 1479 VE 5510 SAYILI KANUNLARA GÖRE YAfiLILIK, MALULLUK VE ÖLÜM AYLI INA HAK KAZANMA fiartlari 4/B L S GORTALILARIN 1479 VE 5510 SAYILI KANUNLARA GÖRE YAfiLILIK, MALULLUK VE ÖLÜM AYLI INA HAK KAZANMA fiartlari Mustafa CER T* I. G R fi Bu yaz da 1479 say l yasaya göre yafll l l k, malullük ve ölüm

Detaylı

B anka ve sigorta flirketlerinin yapm fl olduklar ifllemlerin özelli i itibariyle

B anka ve sigorta flirketlerinin yapm fl olduklar ifllemlerin özelli i itibariyle B anka ve sigorta flirketlerinin yapm fl olduklar ifllemlerin özelli i itibariyle bu ifllemlerin üzerinden al nan dolayl vergiler farkl l k arz etmektedir. 13.07.1956 tarih 6802 say l Gider Vergileri Kanunu

Detaylı

MESLEK MENSUPLARI AÇISINDAN TÜRK YE DENET M STANDARTLARININ DE ERLEND R LMES

MESLEK MENSUPLARI AÇISINDAN TÜRK YE DENET M STANDARTLARININ DE ERLEND R LMES MESLEK MENSUPLARI AÇISINDAN TÜRK YE DENET M STANDARTLARININ DE ERLEND R LMES Ahmet AKIN / TÜRMOB Yönetim Kurulu Üyesi 387 388 Genel Oturum III - Meslek Mensuplar Aç s ndan Türkiye Denetim Standartlar n

Detaylı

Uyku Fizyolojisi Uyku Hijyeni Obstrüktif Uyku-Apne Sendromu

Uyku Fizyolojisi Uyku Hijyeni Obstrüktif Uyku-Apne Sendromu Uyku Fizyolojisi Uyku Hijyeni Obstrüktif Uyku-Apne Sendromu Prof. Dr. Hakan Kaynak Uykum Uyku Bozuklukları Merkezi Normal Uyku Uykunun Dönemleri Nasıl Uyuyoruz? Richardson GS: The human circadian system

Detaylı

Kadın İdrar İnkontinansı. Dr. M.NURİ BODAKÇİ

Kadın İdrar İnkontinansı. Dr. M.NURİ BODAKÇİ Kadın İdrar İnkontinansı Dr. M.NURİ BODAKÇİ Genel populasyonun çoğunda özellikle kadınlarda ve yaşlılarda mesane disfonksiyonu vardır. ICS üriner inkontinansı; objektif olarak gösterilebilen ve sosyal

Detaylı

C. Gökhan Orcan, Ömer F. Nas,. Gökhan Çavuflo lu, Oktay Alan, Hakan K l ç, A. Ulca Uyguç, S. Burkay Öztürk, Emin Ulutafl, Hakan Cebeci

C. Gökhan Orcan, Ömer F. Nas,. Gökhan Çavuflo lu, Oktay Alan, Hakan K l ç, A. Ulca Uyguç, S. Burkay Öztürk, Emin Ulutafl, Hakan Cebeci Araflt rmalar / Researches Kraniyal bilgisayarl tomografide saptanan fizyolojik pineal gland, koroid pleksus ve habenular komissür kalsifikasyonlar n n görülme oranlar ve birliktelikleri C. Gökhan Orcan,

Detaylı

Açıklama 2008 2009. Araştırmacı: YOK. Danışman: YOK. Konuşmacı: YOK

Açıklama 2008 2009. Araştırmacı: YOK. Danışman: YOK. Konuşmacı: YOK Açıklama 2008 2009 Araştırmacı: YOK Danışman: YOK Konuşmacı: YOK SİLAHLI ÇATIŞMA İLE İLİŞKİLİ TRAVMA SONRASI STRES BOZUKLUĞUNDA DİĞER BİYOLOJİK TEDAVİ SEÇENEKLERİ Dr. Cemil ÇELİK Sunumun hedefleri Silahlı

Detaylı

B05.11 Faaliyet Alanı

B05.11 Faaliyet Alanı 82 Yrd. Doç. Dr. Yakup EMÜL, Bilgisayar Programlama Ders Notları (B05. C de Fonksiyonlar) Bir tanıtıcının faaliyet alanı, tanıtıcının kod içinde kullanılabileceği program kısmıdır. Örneğin, bir blok içinde

Detaylı

TÜRK YE DE A LE Ç fi DDET Ülke Çap nda Kriminolojik-Viktimolojik Alan Araflt rmas ve De erlendirmeler

TÜRK YE DE A LE Ç fi DDET Ülke Çap nda Kriminolojik-Viktimolojik Alan Araflt rmas ve De erlendirmeler 1 TÜRK YE DE A LE Ç fi DDET Ülke Çap nda Kriminolojik-Viktimolojik Alan Araflt rmas ve De erlendirmeler stanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ceza Hukuku ve Kriminoloji Araflt rma ve Uygulama Merkezi 2003

Detaylı

VAKIFLARA VERG MUAF YET TANINMASI HAKKINDA KANUNDA YAPILAN DE fi KL K VAKIFLARA VERGİ MUAFİYETİ

VAKIFLARA VERG MUAF YET TANINMASI HAKKINDA KANUNDA YAPILAN DE fi KL K VAKIFLARA VERGİ MUAFİYETİ VAKIFLARA VERG MUAF YET TANINMASI HAKKINDA KANUNDA YAPILAN DE fi KL K 243 VAKIFLARA VERGİ MUAFİYETİ 244 VAKIFLARA VERG MUAF YET TANINMASI MADDE 20. - Gelirlerinin en az üçte ikisini nev i itibar yla genel,

Detaylı

Bu bulgulara göre, hastaya obstrüktif uyku apne sendromu (OSAS), santral uyku apne sendromu ve REM uykusu davranış bozukluğu (RBD) teşhisi konuldu.

Bu bulgulara göre, hastaya obstrüktif uyku apne sendromu (OSAS), santral uyku apne sendromu ve REM uykusu davranış bozukluğu (RBD) teşhisi konuldu. GİRİ WH prevalansı 40.000 de 1 olarak tahmin edilen otozomal resesif geçişli bir dejeneratif hastalıktır. Etiyolojisi, bakır taşıyıcı bir gende mutasyon sonucunda santal sinir sistemi (SSS) de dahil birçok

Detaylı

Araflt rma modelinin oluflturulmas. Veri toplama

Araflt rma modelinin oluflturulmas. Veri toplama 21 G R fi Araflt rman n amac na ba l olarak araflt rmac ayr ayr nicel veya nitel yöntemi kullanabilece i gibi her iki yöntemi bir arada kullanarak da araflt rmas n planlar. Her iki yöntemin planlama aflamas

Detaylı

Yakıt Özelliklerinin Doğrulanması. Teknik Rapor. No.: 942/7193278-00

Yakıt Özelliklerinin Doğrulanması. Teknik Rapor. No.: 942/7193278-00 Müşteri : Kozyatağı Mahallesi Sarı Kanarya Sok. No: 14 K2 Plaza Kat: 11 Kadıköy 34742 İstanbul Türkiye Konu : Seçilen Yakıt Özelliklerin Belirlenmesi için Dizel Yakıtlara İlişkin Testlerin, Doğrulanması

Detaylı

PARK NSON HASTALI INDA UYKU BOZUKLU U-KL N K FAKTÖRLERLE L fik

PARK NSON HASTALI INDA UYKU BOZUKLU U-KL N K FAKTÖRLERLE L fik Turkish Journal of Geriatrics 27; 1 (4): 173-178 ARAfiTIRMA PARK NSON HASTALI INDA UYKU BOZUKLU U-KL N K FAKTÖRLERLE L fik ÖZ Onur AKAN fierefnur ÖZTÜRK fienay ÖZBAKIR Girifl: Parkinson Hastal nda uyku

Detaylı

Dr. Mustafa Melih Çulha

Dr. Mustafa Melih Çulha Dr. Mustafa Melih Çulha ED li hastanın değerlendirilmesinde hem organik hem de psikojenik etkenlerin ayrıntılı olarak değerlendirilmesi gerekmektedir. Hastanın etyolojisini hızlı ve etkin bir şekilde ortaya

Detaylı

KONJEN TAL ADRENAL H PERPLAZ

KONJEN TAL ADRENAL H PERPLAZ Hasta Rehberi Say 6 KONJEN TAL ADRENAL H PERPLAZ Orta kolayl kta okunabilir rehber Konjenital Adrenal Hiperplazi - Say 6 (A ustos 2006 da güncellenmifltir) Bu rehber Reading Üniversitesi, Sa l k Bilimleri

Detaylı

2008 YILI MERKEZİ YÖNETİM BÜTÇESİ ÖN DEĞERLENDİRME NOTU

2008 YILI MERKEZİ YÖNETİM BÜTÇESİ ÖN DEĞERLENDİRME NOTU 2008 YILI MERKEZİ YÖNETİM BÜTÇESİ ÖN DEĞERLENDİRME NOTU I- 2008 Mali Yılı Bütçe Sonuçları: Mali Disiplin Sağlandı mı? Maliye Bakanlığı tarafından açıklanan 2008 mali yılı geçici bütçe uygulama sonuçlarına

Detaylı

YAZILI YEREL BASININ ÇEVRE KİRLİLİĞİNE TEPKİSİ

YAZILI YEREL BASININ ÇEVRE KİRLİLİĞİNE TEPKİSİ YAZILI YEREL BASININ ÇEVRE KİRLİLİĞİNE TEPKİSİ Savaş AYBERK, Bilge ALYÜZ*, Şenay ÇETİN Kocaeli Üniversitesi Çevre Mühendisliği Bölümü, Kocaeli *İletişim kurulacak yazar bilge.alyuz@kou.edu.tr, Tel: 262

Detaylı

Dr. M. Fatih Önsüz 1, Doç. Dr. Ahmet Topuzo lu 2

Dr. M. Fatih Önsüz 1, Doç. Dr. Ahmet Topuzo lu 2 Dr. M. Fatih Önsüz 1, Doç. Dr. Ahmet Topuzo lu 2 1 Sakarya l Sa l k Müdürlü ü 2 Marmara Üniversitesi T p Fakültesi Halk Sa l AD. ÖZET Amaç: Diyabetin tedavi ve kontrolünde en önemli hedef glisemik kontroldür.

Detaylı