Bu materyal Milli Eğitim Bakanlığı tarafından öğretim programlarının güncellenmesi çalışmaları kapsamında kamuoyunun görüş, öneri ve eleştirilerini

Transkript

1

2 Bu materyal Milli Eğitim Bakanlığı tarafından öğretim programlarının güncellenmesi çalışmaları kapsamında kamuoyunun görüş, öneri ve eleştirilerini almak amacıyla hazırlanmıştır. Başka bir amaçla kullanılamaz. Öğretim programlarının nihai hali değildir. 1

3 İÇİNDEKİLER GİRİŞ 3 GENEL AMAÇLAR 4 ÖĞRENME-ÖĞRETME YAKLAŞIMI 5 YETERLİLİK VE BECERİLER 6 DEĞERLER 7 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME YAKLAŞIMI 8 UYGULAMADA DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR 9 ÜNİTE, KAZANIM VE SÜRE TABLOSU 10 PROGRAMIN YAPISI ÜNİTE, KAZANIM VE AÇIKLAMALARI ÜNİTE, KAZANIM VE AÇIKLAMALARI ÜNİTE, KAZANIM VE AÇIKLAMALARI ÜNİTE, KAZANIM VE AÇIKLAMALARI 21 2

4 GİRİŞ Sanat, kişilerin bireysel gelişimlerine, kendilerini ifade edebilmelerine, yardımlaşma ve birlikte çalışma becerilerinin gelişmesine, üretici bireyler olarak yetişmesine katkı sağlamaktadır. Bu özellikleriyle, eğitimin her kademesinde yapılan sanat eğitimi ile yeni eserler üreten, yaratıcı ve kendilerini özgürce ifade edebilen bireylere ulaşmak hedeflenmelidir. Özel yetenek şartı aranmadan her yaşta ve her düzeyde bireyler için sanat eğitimi olanağı sağlanmalıdır. Bu eğitim her yaşta ve her kademedeki öğrenciler için kesintisiz olarak devam etmelidir. Sanat dallarından biri olan müzik, hayatın ayrılmaz bir parçasıdır ve insan yaşantısının her bir döneminde her bir bireyin bilişsel, duyuşsal ve devinişsel gelişimine büyük katkı sağlayan önemli bir olgudur. Müziğin bireysel, toplumsal, kültürel ve ekonomik işlevlerinin insan yaşamındaki yeri ve öneminin yanı sıra hem bir eğitim aracı hem bir eğitim yöntemi hem de bir eğitim alanı hâline geldiği vurgulanmaktadır. Çağdaş bir eğitimin gerçekleşebilmesi için bilim, sanat ve teknik konu alanlarının bir bütün olarak düşünülmesi gerekir. Bu bağlamda, müzik eğitimi alanı da diğer konu alanları arasında sessel ve işitsel nitelikli bir sanat eğitimi içine girdiği için sanat eğitiminin en önemli dallarından birini oluşturur. Öğrencilerin yaparak yaşayarak öğrenme yoluyla müziği sevmesi, müzikten haz almalarının sağlanması, müzik eğitimi yoluyla kendilerini ve çevrelerini tanımalarına yardımcı olması ve estetik bir bakış açısının oluşturulmasında Müzik Dersi Öğretim Programı önemli bir yer tutmaktadır. Müzik Dersi Öğretim Programı ile öğrencilerin milli ve manevi değerlerini benimsemiş, evrensel değerlere saygılı, kendi müzik kültürü ve dünya müzik kültürlerini tanıyan, müzik teknolojisini kullanabilen, estetik bakış açısına sahip, öz güven sahibi bireyler olarak yetişmeleri amaçlanmaktadır. 3

5 GENEL AMAÇLAR Müzik Dersi Öğretim Programı 1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanunu nun 2. maddesinde ifade edilen Türk Milli Eğitiminin genel amaçları ile Türk Milli Eğitimin Temel İlkeleri esas alınarak hazırlanmıştır. Bu programla öğrencilerin; 1. İstiklal Marşımızla beraber millî birlik ve bütünlüğümüzü pekiştiren diğer marşlarımızı doğru ve etkili seslendirmeleri, 2. Müzik alanında yapılan çalışmaları ve gelişmeleri takip etmeleri, 3. Müziğe yönelik olumlu tutum sergileyerek öz güvenini ve yaratıcılığını geliştirmeleri, 4. Araştırma yapma, bilgi üretme ve bilgiyi kullanma gücünü geliştirmeleri, 5. İlgi ve yeteneği doğrultusunda müzik etkinliklerine (şarkı söyleme, çalgı çalma, yaratıcı çalışmalar, araştırma) yönelmeleri, 6. Müziksel bilgi, görgü, ilgi, istek ve yeteneğini geliştirmeleri, 7. Müzik terminolojisini ve dilini doğru kullanmaları, 8. Müziksel algı ve bilgilenme ile müziksel temel okuma ve yazma becerisine sahip olmaları, 9. Müziğin diğer sanat dallarıyla ilişkisini kurarak estetik duygularını geliştirmeleri, 10. Bilinçli bir müzik dinleyicisi olmaları, 11. Müzik dağarcığı oluşturmaları, 12. Ülkemizdeki müzik türlerini ve önemli sanatçıları tanımaları, 13. Evrensel bir müzik kültürüne sahip olmaları amaçlanmaktadır. 4

6 ÖĞRENME-ÖĞRETME YAKLAŞIMI Hayat boyu öğrenen, edindiği bilgi ve beceriyi hayata geçiren fertlerin yetiştirilmesinde öğretim yöntem ve teknikleri de büyük önem taşımaktadır. Çağın gerektirdiği donanımlara uygun hedefler belirlenmiş olsa bile bu hedefleri tamamen geleneksel yöntemlerle gerçekleştirmek mümkün değildir. Öğrenme süreçlerinde öğrencilerin düşünmelerini, araştırmalarını, sorun çözmelerini ve edindikleri bilgi ve beceriyi yeniden yapılandırıp hayata geçirmelerini destekleyen yöntem ve teknikler işe koşulmalıdır. Öğrenci merkezli öğrenme ortamlarında öğretmenin rolünün sınıflardaki geleneksel rolünden farkı; kendi kararlarını uygulamak yerine öğrencilere yol göstermek, önerilerde bulunmak, gerekli durumlarda açıklama yapmak, fikir vermek, rehber olmak ve onların gelişimlerini gözlemektir. Öğrencinin gelişmesinde sorunlarla karşılaşıldığında önlem almak da öğretmenin sorumluluğundadır. Burada söz konusu olan öğretmenin öğrenciye kendi kararlarını kabul ettirmesi, onun öğrenmesi ile ilgili kararları onun yerine almamasıdır. Öğretmen bilgi aktarıcı, karar verici olmak yerine öğrencilerin öğrenme sürecine etkin katılımını sağlayarak, öğrenmeyi kolaylaştırmalıdır. Bilgi ile öğrenci arasında ara buluculuk rolünü üstlenmelidir. Öğretmenin rolü; öğrencinin öğrenmesinin kolaylaştırmak için ona rehberlik etmek, öğrencinin öğrenim sürecine katılımını sağlamak için gerekli önlemleri almak ve öğrenciyi sürekli güdülemek olmalıdır. Müzik Dersi Öğretim Programının uygulanmasında, öğrencilerin enstrüman kontrolünü müzikal performanslarını ve dijital yeterliliklerini geliştirici çalışmalara yer verilmelidir. Öğrenciler kendi seslerini tanımaları ve sevmeleri, seslerini doğru ve etkili şekilde kullanabilmeleri için bireysel veya toplu müzik etkinliklerine katılmaları için teşvik edilmelidirler. Bu öğrencilerin sorumluluk almalarına, özgüvenlerinin gelişmesine, müzikten zevk almalarına yardımcı olacaktır. Ritim ve ezgi oluşturma, ritim-ezgi çalgısı yapma, söze müzik-müziğe söz yazma, öykü canlandırma (dramatizasyon), eksik bırakılan müzikleri tamamlama, müziği diğer sanat dalları ile ilişkilendirme gibi çalışmalara yer verilmesi öğrencilerin yaratıcılıklarının gelişmesine katkı sağlayacaktır. Programın uygulanması sırasında öğrenciyi merkeze alan, üstbilişsel farkındalık geliştirmesine olanak sağlayacak ve öğretmenin rehber görevi gördüğü bir öğrenme-öğretme ortamı oluşturulması uygun olacaktır. Programın uygulanmasında öğretmen tek bir öğrenme-öğretme stratejisi belirlemek zorunda değildir. Kazanımların içeriği ve öğrenciye kazandırılması hedeflenen becerilere bağlı olarak farklı öğrenme-öğretme stratejileri, yöntem ve teknikleri dengeli ve amacına uygun şekilde birlikte kullanılmalıdır. 5

7 YETERLİLİK VE BECERİLER Müzik Dersi Öğretim Programı ile öğrencilere kazandırılması hedeflenen yeterlilik ve beceriler aşağıda sunulmuştur. 1. Analitik düşünme 2. Eleştirel düşünme 3. Türkçeyi doğru, düzgün ve etkili kullanma 4. Araştırma 5. İletişim 6. Sonuç çıkarma 7. Planlı çalışma 8. İlişkilendirme 9. Akıl yürütme 10. Bilgi ve iletişim teknolojilerini kullanma 11. İşbirliği 12. Problem çözme 13. Deşifre becerisi 14. Sahne ve performans becerisi 15. Tonalite ve modalite (makam) tanıma 16. Müzik terminolojisini doğru ve yerinde kullanma 17. İcra ve yorumlama 18. Estetik algı 19. Sosyo-kültürel farkındalık 6

8 DEĞERLER Eğitim ortamında öğrencilerin, akademik olarak başarılı olmaları yanında, insani ve ahlaki değerlere sahip, bilinçli, saygılı ve kendine güvenen fertler olarak yetiştirilmeleri ön plana çıkmaktadır. Bu bakımdan Müzik Dersi Öğretim Programı sadece bilişsel ve psikomotor becerilerin değil, duyuşsal becerilerin de edinilmesini ve geliştirilmesini hedeflemektedir. Duyuşsal beceriler davranışsal boyutların yanı sıra değer ve inanışlarla da ilişkilidir. Öğrencilerin toplumu bir arada tutan değerlerin farkına varmaları, benimsemeleri ve bunları toplumla etkileşimlerinde tutum ve davranışa dönüştürmeleri önemlidir. Müzik milli, manevi, kültürel ve evrensel değerlerin sanat yoluyla aktarılmasında önemli bir yer tutmaktadır. Bu bakımdan müzik dersleri, saygı, hürmet, merhamet, dürüstlük, hoşgörü, bağlılık, doğruluk, nezaket, iyi niyet, milli bilinç gibi insani değerlere ilişkin farkındalık geliştirilmesinde önemli bir araçtır. Öğrenme-öğretme sürecinde ve ders kitaplarında yer verilen müzik parçaları ve okuma parçaları öğrencilerin milli, manevi ve evrensel değerlere ilişkin farkındalık geliştirmelerine katkı sağlayacak şekilde tasarlanmalıdır. Öğrenme-öğretme sürecinde, şarkılarda geçen değerlere odaklanmayı sağlayan sorular yönlendirilmesi, önemli müzisyenlerin örnek olacak özelliklerinin belirlenmesinin istenmesi değerlerin aktarımını daha eğlenceli ve kalıcı hale getirecektir. Öğretmenin rol model olduğu öğrenme-öğretme sürecinde, rol oynama, drama, tartışma, grup çalışması, değer temalı şarkı besteleme, ahlaki ikilemlerin yer aldığı metinlerin ve durumların tartışılması değerlerin aktarımına ve özümsenmesine katkı sağlayacaktır. 7

9 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME YAKLAŞIMI Değerlendirme; öğretim programında yer alan kazanımlarda belirtilen bilgi, beceri ve tutumlara öğrencilerin ne oranda ulaştıklarının tespit edilmesi ve tespit edilen eksik ya da yanlış öğrenmelerin giderilmesi için önlemler alınmasının sağlanması açısından önemlidir. Çeşitli ve çok sayıda ölçme aracı kullanılarak sistematik olarak yapılan değerlendirme sonuçları, sadece not vermek için değil; öğrencilere performansları hakkında geri bildirim verme, öğrencileri gösterebilecekleri en üst performans seviyesine ulaştırmak için motive etme, öğretim etkinliklerinin ve öğretim programının etkiliğini belirleme amacıyla kullanılabilir. Yapılan değerlendirme çalışmaları; öğretim programında belirtilen kazanım, hedef ve amaçlarla örtüşmelidir. Yapılan değerlendirme çalışmalarının sürekli olması önemlidir. Öğretim öncesinde yapılan değerlendirme, öğrenci hakkında bilgi edinilmesini ve öğrenme hedeflerinin belirlenmesini; öğretim sırasında yapılan değerlendirme, öğrenci ve öğretmene geri bildirim verilmesini; öğretim sonunda yapılan değerlendirme, öğrenme hedeflerinin karşılanıp karşılanmadığı ve belirli alanlarda değişiklik yapılması gerekip gerekmediği hakkında karar vermeyi sağlayacaktır. Değerlendirme çalışmaları, farklı öğrenci yetenek ve beceri düzeylerinin yanı sıra okul ve sınıf ortamı göz önünde bulundurularak hazırlanmalı ve uygulanmalıdır. Kullanılacak ölçme aracı ve değerlendirme yaklaşımı, ölçülmek istenen becerilere ve değerlendirme sonuçlarının hangi amaçla kullanılacağına bağlı olarak belirlenmelidir. Psikomotor ve duyuşsal alanlara ilişkin kazanımların değerlendirilmesinde, dereceli puanlama anahtarı ya da derecelendirme ölçekleri şeklinde tasarlanmış gözlem formlarının yanı sıra öz ve akran değerlendirme formları kullanılabilir. Bu formlarda; notaların doğru yazılması ve okunması, eserin doğru ve bütünlük içinde seslendirilmesi gibi teknik ölçütlerin yanı sıra öğrencilerin sınıf içinde sergilemiş oldukları tutum ve davranışlara (sorumluluklarını yerine getirme, derse katılıma, işbirliği yapma vb.) ilişkin ölçüt kategorilerine yer verilmesi önemlidir. Bilişsel ve psikomotor alanlara ilişkin kazanımların değerlendirilmesinde ise bireysel ya da grup çalışması şeklinde tasarlanmış proje ve performans çalışmaları kullanılabilir. Değerlendirme sonrasında performansları hakkında verilen yapıcı geri bildirimler; öğrencilerin neyin önemli olduğunu, neyin öğretilmeye çalışıldığını ve hangi alanda gelişmek için çaba sarf etmeleri gerektiğini kavramalarını sağlayacaktır. 8

10 UYGULAMADA DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR 1. Programın uygulanmasında kazanımlar ve bunlara ilişkin açıklamalar bir bütün olarak ele alınmalıdır. Kazanımların açıklamalarında sınırlamalara ve uygulamaya dönük ipuçlarına yer verilmiştir. Açıklamalardaki uygulamaya dönük ipuçlarının ve örneklerin geliştirilerek kullanılması önerilmektedir. 2. Programın uygulanması esnasında işlenecek konuların derinliği ve işlenişinde öğrenciler arasındaki bireysel ve kültürel farklılıklar dikkate alınmalıdır. 3. Müzik manevi, kültürel ve evrensel değerlerin sanat yoluyla aktarılmasında önemli bir yer tutmaktadır. Bu bakımdan öğrenme sürecinde programda yer alan üniteler ve kazanımlarla ilişkilendirilen değerlere ilişkin çalışma ve etkinliklere yer verilmesi önemlidir. 4. Öğrencilerin hazır bulunuşluk ve ön bilgilerini tespit etmek amacıyla İlköğretim Müzik (1-8. Sınıflar) Dersi Öğretim Programı incelenerek derse hazırlayıcı ve motive edici uygulamalara yer verilmelidir. 5. Öğrencilerin etkinlikler çerçevesinde proje, poster ve afiş hazırlayarak, şarkı sözü yazarak, çalgı yaparak, beste yaparak oluşturdukları ürünleri uygun ortamlarda, aileleri ve çevreleriyle paylaşmaları mutlaka desteklenmelidir. 6. Öğretmen derse ilişkin konuları sevdirmeli; öğrencilerin besteci ve yorumcuların biyografilerini incelemelerini, konser etkinliklerine katılmalarını ve görev almalarını teşvik etmelidir. 7. Ders yılı sonunda öğrencilerin öğrendiklerini sergilemek, paylaşmak ve öğrenmeyi zevkli kılmak amacıyla yıl sonu etkinlikleri düzenlenmelidir. 8. Öğretmenler, sadece ders kitaplarına bağlı kalmamalıdırlar. Sınıf düzeyi, öğrencilerin ilgi, hazır bulunuşluk düzeyleri, öğrenme stilleri gibi unsurları göz önünde bulundurarak kazanımlarla tutarlı olacak şekilde öğretim materyalleri (bilgi notu, sunum, etkinlik, çalışma kağıtları, proje, okuma parçaları vb.) yapılandırmalı ve kullanmalıdırlar. Öğretim materyalleri hazırlanırken zümre öğretmenleri ve diğer disiplinlerin öğretmenleriyle işbirliği yapılmalıdır. 9. Derslerde görsel ve işitsel iletişim araçları ile bilişim teknolojilerinin kullanımına önem verilmeli; ses kayıt cihazları, tablet, etkileşimli tahta uygulamaları, EBA içerikleri, projeksiyon makinesi, bilgisayar, televizyon vb. etkin olarak kullanılmalıdır. Teknolojik araç ve gereçler kullanılırken gizlilik, bütünlük ve erişilebilirlik göz önüne alınmalı ve genel ağın güvenli kullanımı, siber güvenlik konusunda gerekli uyarılar yapılmalı ve tedbirler alınmalıdır. Milli Eğitim Bakanlığı tarafından belirlenen dijital kaynakların kullanımı ile ilgili kurallara uyulmalıdır.. 9

11 Sınıf Düzeyine Göre Ünite, Kazanım Sayıları ve Süre Tabloları 9. Sınıf Üniteler Kazanım Sayısı Süre/Ders Saati Oran (%) Dinleme Söyleme - Çalma Müziksel Algı ve Bilgilenme Müziksel Yaratıcılık Müzik Kültürü Toplam Sınıf Üniteler Kazanım Sayısı Süre/Ders Saati Oran (%) Dinleme Söyleme - Çalma Müziksel Algı ve Bilgilenme Müziksel Yaratıcılık Müzik Kültürü Toplam Sınıf Üniteler Kazanım Sayısı Süre/Ders Saati Oran (%) Dinleme Söyleme - Çalma Müziksel Algı ve Bilgilenme Müziksel Yaratıcılık Müzik Kültürü Toplam Sınıf Üniteler Kazanım Sayısı Süre/Ders Saati Oran (%) Dinleme Söyleme - Çalma Müziksel Algı ve Bilgilenme Müziksel Yaratıcılık Müzik Kültürü Toplam

12 PROGRAMIN YAPISI Müzik Dersi Öğretim Programı nda ünite temelli yaklaşım esas alınmıştır. Programda, 9, 10, 11 ve 12. sınıf düzeyinde beşer ünite yer almaktadır. Ünitelerin yapısı şematik olarak sunulmuştur. Sınıf düzeyi Öğrenme Alanı Kodu 9. B. MÜZİKSEL ALGI VE BİLGİLENME Mü.9.B.1. Temel müzik yazı ve ögelerini kullanır. Öğrenme Alanı Kazanım Ders Kodu a) Sol, fa ve do anahtarları tanıtılır. Ancak do anahtarında ayrıntıya girilmez. Kazanım No. Kazanım Açıklaması Öğrenme Alanı Kodu 11

13 9. SINIF ÜNİTE, KAZANIM VE AÇIKLAMALARI 9. A. DİNLEME SÖYLEME - ÇALMA Mü.9.A.1. Sesi tekniğine uygun olarak kullanır. a) Ses alıştırmalarının seçiminde öğrencilerin bireysel yapı özellikleri ve ses gelişim-değişim (mutasyon) özellikleri göz önünde bulundurulur. b) Ses tellerini korumanın gerekliliği hatırlatılır. c) Ses açma çalışmalarında klavyeli veya telli bir çalgıdan yararlanılır. Mü.9.A.2. İstiklal Marşı nı nefes yerlerine dikkat ederek söyler. a) İstiklal Marşı nın eşlikli (piyano veya orkestrasyon) seslendirilmesi sağlanır. b) Ülke ve bayrak sevgisinin önemi vurgulanır. Mü.9.A.3. Düzeyine uygun eserleri notalarına ve süre değerlerine uyarak seslendirir. Mü.9.A.4. Eserleri hız ve gürlük terimlerine uygun olarak seslendirir. Sınıfta mevcut olan çeşitli çalgılar (flüt, bağlama, gitar vb.) kullanılır. Mü.9.A.5. Majör-minör tonalitelerden oluşan eserler seslendirir. Mü.9.A.6. Müzikte deşifre yapar. Öğrencilerin seviyelerine uygun örnek eser üzerinde deşifre çalışması yapmaları sağlanır. Mü.9.A.7. Türk müziğine ait makamsal eserleri seslendirir. a) Rast ve nihavent makam dizilerinin özellikleri verilir. Ancak kuramsal ayrıntıya girilmeden sadece makamlarla ilgili dinleme, söyleme ve makamsal etkiyi hissetme çalışmaları yapılır. b) Rast ve nihavent makamlarında bestelenmiş seçkin eserler dinletilir ve eserlerin seslendirilmesine yönelik çalışmalar yapılması sağlanır. c) Farklı bölgelere ait eserlere (türkü, şarkı) yer verilir. ç) İlgili her makam geleneksel Türk halk ve sanat müziği eserlerinden örneklendirilir. Mü.9.A.8. Türk müziği türlerinden örnek eserler seslendirir. a)geleneksel Türk halk ve sanat müziği, mehter müziği ve dinî müzik örneklerinden oluşan eserler seslendirilir. b) Güncel popüler müzik türlerinden (pop, caz, rock, rap vb.) nitelikli örnekler seslendirilir. Mü.9.A.9. Toplum hayatında önemli yer tutan marşlarımızı doğru söyler. Ses kullanım tekniği, hız ve gürlük terimlerine uygun olarak seslendirir. 9. B. MÜZİKSEL ALGI VE BİLGİLENME Mü.9.B.1. Temel müzik yazı ve ögelerini kullanır. a) Sol, fa ve do anahtarları tanıtılır. Ancak do anahtarında ayrıntıya girilmez. b) Notaların dizekteki yerleri, süre değerleri ve ses değiştirici işaretler (diyez, bemol, naturel) verilmelidir. Mü.9.B.2. Basit ölçüleri tanır. 2/4 lük, 3/4 lük ve 4/4 lük ölçüler verilmelidir. Mü.9.B.3. Temel müzik yazı ve ögelerini kullanır. a) Sesin hız ve gürlük özelliklerini içeren bilgiler üzerinde durulur. 12

14 Mü.9.B.4. İkili ve üçlü yatay aralığı tanır. Aralıkların özellikleri (büyük aralık, küçük aralık, artık aralık) üzerinde durulur. Mü.9.B.5. İkili ve üçlü dikey aralığı tanır. Mü.9.B.6. İki diyezli ve iki bemollü majör-minör tonaliteleri tanır. Armonik ve melodik minör dizilerinin özellikleri üzerinde durulur. Mü.9.B.7. Türk müziği ses sistemini tanır. a) Türk müziğinde kullanılan ses değiştirici işaretler gösterilerek komanın tanımı yapılır. b) Türk müziği ses sistemini ve işaret (koma) tablosunu tanımaya yönelik çalışmalar yapılır. c) Türk müziği ses değiştirici işaretleri sadece öğrendiği makamlara ait değiştirici işaretlerle sınırlıdır. Mü.9.B.8. Türk müziği usullerinin vuruşlarını tanır. a) Türk müziğinde kullanılan 2/4 lük nim sofyan, 3/4 lük semai ve 4/4 lük sofyan usullerinin vurulması sağlanır. b) 5/8 lik Türk aksağı, 6/8 lik yürük semai, 7/8 lik devri turan ve devrihindi, 9/8 lik raks aksağı usulleri tanıtılır ve örnekler dinletilir. 9. C. MÜZİKSEL YARATICILIK Mü.9.C.1. Yatay aralıklardan ezgi oluşturur. Öğrencilerin yatay aralıklar ve ritim kalıplarını kullanarak en az dört ölçülük ezgi oluşturmaları sağlanarak bu ezgileri seslendirmeye yönelik etkinlikler düzenlenir. Mü.9.C.2. Dağarcığındaki basit ölçülerde yazılmış eserlere uygun ritim eşliği oluşturur. Ritim kalıpları hatırlatılarak, öğrenilen eserlere uygun ritim eşliği yazma-uygulama etkinlikleri düzenlenir. Mü.9.C.3. Müzikle ilgili araştırma ve çalışmalarında bilişim teknolojilerinden yararlanır. Öğrencilerin kendi müzik çalışmalarını (beste, düzenleme vb.), bilgisayarlı müzik kayıt teknolojilerini kullanarak kayıt altına almaları sağlanır. Örneğin öğrenciler bireysel olarak veya grup oluşturarak, eser ve çalışmalarını, nota yazım programları (musescore, denemo, frescobaldi vb.) ile notaya alma; müzik ve ses düzenleme programları (ardour, audacity vb.) ile de kayıt etme ve düzenleme etkinlikleri yaparlar. Mü.9.C.4. Geleneksel Türk halk müziğinin yaşanmış öykülerini canlandırır. Halk türkülerinin öyküleri hakkında araştırma yapılması ve elde edilen bulguların gruplar hâlinde drama yoluyla canlandırılarak sunulması sağlanır. 9. D. MÜZİK KÜLTÜRÜ Mü.9.D.1. Klasik Batı müziğinde İlk Çağ, Orta Çağ ve Rönesans dönemlerinin genel özelliklerini açıklar. a) Klasik Batı müziğinde İlk Çağ, Orta Çağ ve Rönesans dönemlerindeki müziğin gelişimi, bilim ve sanattaki gelişmelerle ilişkilendirilir. b) Dönemlerin önemli bestecileri tanıtılarak eserlerinden örnekler dinletilir. Mü.9.D yüzyıla kadar Türk müziği tarihinin genel özelliklerini açıklar. a) 17. yy.a kadar Türk müzik tarihi ile ilgili araştırma yapılarak elde edilen bilgilerin sınıfta paylaşılması sağlanır. b) İbni Sina, Farabi, Safiyuddin Urmevi, Hızır bin Abdullah, Ladikli Mehmet Çelebi, Abdulkadir Meragi, 13

15 Gazi Giray Bora Han, Yunus Emre ve Pir Sultan Abdal gibi tarihsel kişiliklerin Türk müzik tarihindeki yeri ve önemi üzerinde durulur. c) 17. yy.a kadar olan dönem bestecilerinin eserlerinden örnekler tanır. Mü.9.D.3. Dünyanın farklı bölgelerindeki müzik eserlerinden örnekler dinler. a) Dünyanın farklı bölgelerindeki (Uzak Doğu, Afrika, Amerika, Akdeniz) müziklerinden örnekler dinletilir. b) Kültürel çeşitliliğin müziğe yansımalarına dikkat çekilerek farklı kültürlere saygı göstermenin gerekliliği hatırlatılır. Mü.9.D.4. Geleneksel Türk halk ve sanat müziğinin genel özelliklerini açıklar. a) Geleneksel Türk halk müziğinin kaynakları, işlediği konular, yapısı (uzun hava, kırık hava) ve çalgıları tanıtılır. b) Geleneksel Türk sanat müziğinin kaynakları, işlediği konular, yapısı, formu (peşrev, saz semai, şarkı, fasıl vb.) ve çalgıları tanıtılır. c) Koşulların uygun olması durumunda mahalli sanatçılar davet edilir. Mü.9.D.5. Ülkemizdeki müzikleri türlerine göre sınıflandırır. a) Geleneksel Türk halk ve sanat müziği, dinî müzik, mehter müziği, Klasik Batı müziği, popüler müzik türleri üzerinde durulur. b) Ülkemizdeki farklı müzik türlerine ilişkin (Geleneksel Türk halk ve sanat müziği, dinî müzik, mehter müziği, Çoksesli Türk müziği, Klasik Batı müziği, popüler müzik) ses kayıtları dinletilir. Mü.9.D.6. Atatürk'ün önderliğinde güzel sanatlar ve müzik alanlarında yapılan çalışmaları açıklar. Atatürk'ün belirlediği müzik ilkeleri doğrultusunda yapılan çalışmalar ve sağlanan gelişmelerle ilgili araştırma yapmaları doğrultusunda öğrenciler yönlendirilir. 14

16 10. SINIF ÜNİTE, KAZANIM VE AÇIKLAMALARI 10. A. DİNLEME SÖYLEME - ÇALMA Mü.10.A.1. Kullanım tekniğine uygun olarak ses geliştirme çalışmaları yapar. a) İnsan sesinin (vokal) oluşumu sırasında, sesli ve sessiz vokallerin özellikleri açıklanır. b) Vokallerin değişik durumları (dilin önde, geride, dudakların düz ve yayvan oluşu) örneklendirilir. c) Nefes, vücut yumuşaklığı-rahatlığı ve dil-konuşma gibi ana ögeler üzerinde durulur. ç) Sesli ve sessiz vokallerle kromatik sesler, kromatik arpejler, nefes ve sesi belli kuvvetlerde (piyano, mezzoforte, forte) kullanma kriterleri ile sesin kullanım tekniklerini destekleyen çalışmalar yapılır. Mü.10.A.2. İstiklal Marşı nı süre değerlerine uygun söyler. a) İstiklal Marşı nın bona ve solfeji yapılarak, tek ve çift çoğaltma noktası olan süre değerlerine dikkat çekilir. b) Prozodi kuralları hatırlatılır. c) İstiklal Marşı nın sözlü ve sözsüz profesyonel ses kaydı dinletilip doğru teknikle söyleme çalışmaları yapılır. Mü.10.A.3. Çoksesli müzikler seslendirir. Seçilen eserler iki sesli kanon formu ile sınırlıdır. Mü.10.A.4. Millî bilinç kazandıran marşları ve kahramanlık türkülerini seslendirir. Marşların ve türkülerin sesin kullanım tekniğine, hız, gürlük ve anlatım terimlerine uygun olarak söylenmesine yönelik çalışmalar yapılır. Mü.10.A.5. Geleneksel Türk halk müziği eserlerini dinler. a) Türkülerimiz dinletilirken kültürel mirasımızı korumanın gerekliliği vurgulanır. b) Kültürümüzü yansıtan eserler söylenirken toplumsal değerlere saygılı olmanın önemine vurgu yapılır. c) Uzun havalar, kırık havalar, oyun havaları ve zeybekler Geleneksel Türk halk müziği dağarcığından seçilir. Mü.10.A.6. Türk müziğine ait makamsal eserleri seslendirir. a) Kürdi ve hüseyni makam dizilerinin özellikleri verilir. Ancak kuramsal ayrıntıya girilmeden sadece makamlarla ilgili dinleme, söyleme ve makamsal etkiyi hissetme çalışmaları yapılır. b) Kürdi ve hüseyni makamlarında bestelenmiş seçkin eserler dinletilir ve eserlerin seslendirilmesine yönelik çalışmalar yapılması sağlanır. c) Farklı bölgelere ait eserlere (türkü, şarkı) yer verilir. ç) İlgili her makam geleneksel Türk halk ve sanat müziği eserlerinden örneklendirilir. Mü.10.A.7. Türk sanat müziği ve dinî müzik eserlerini dinler. a) Kürdi ve hüseyni makamında bestelenmiş eserlere öncelik verilir. b) Dini müzik eserleri dinletilirken inançlara saygı duyulmasının gerekliliğine değinilir. Mü.10.A.8. Klasik Batı müziği türlerine ait eserleri seslendirir. Barok ve Klasik döneme ait eserlerin seslendirilmesine yönelik çalışmalar yapılması sağlanır. 15

17 10. B. MÜZİKSEL ALGI VE BİLGİLENME Mü.10.B.1. Türk müziği ses sistemini tanır. a) Türk müziğinde kullanılan ses değiştirici işaretler gösterilerek komanın tanımı yapılır. b) Türk müziği ses sistemini ve işaret (koma) tablosunu tanımaya yönelik çalışmalar yapılır. c) Türk müziği ses değiştirici işaretleri sadece öğrendiği makamlara ait değiştirici işaretlerle sınırlıdır. Mü.10.B.2. Yatay ve dikey aralıklardan tam dörtlü ve tam beşli aralıkları tanır. a) Tam dörtlü (T4 lü) ve tam beşli (T5 li) aralıkların yapıları gösterilir ve seslendirilir. b) T4 lü ve T5 li aralıklar farklı sesler üzerine yatay ve dikey olarak yazdırılır. c) T5 li aralığa kadar olan ses sınırlarında dikte çalışması yapılması sağlanır. Mü.10.B.3. Üç diyezli ve üç bemollü majör-minör tonaliteleri tanır. Tonaliteleri içeren örnek eserlerle seslendirme çalışması yapılması sağlanır. Mü.10.B.4. Bileşik ölçüleri tanır. 6/8'lik (3+3) ve 9/8,'lik (3+3+3) ölçülerin ritmik yapıları gösterilir. 10. C. MÜZİKSEL YARATICILIK Mü.10.C.1. Yarım bırakılan ezginin devamını kendi oluşturduğu ezgi ile tamamlar. Soru cümlesi hazır verilen ezginin cevap cümlesinin öğrenciler tarafından tamamlanması sağlanır. Mü.10.C.2. Bileşik ölçülerden ritim eşliği düzenler. Bileşik ölçülere ait ritim kalıpları hatırlatılarak, dağarcığındaki uygun eserlere ritim eşliği yazmauygulama etkinlikleri düzenlenir. Mü.10.C.3. Müzikle ilgili araştırma ve çalışmalarında bilişim teknolojilerinden yararlanır. Öğrencilerin kendi müzik çalışmalarını (beste, düzenleme vb.), bilgisayarlı müzik kayıt teknolojilerini kullanarak kayıt altına almaları sağlanır. Örneğin öğrenciler bireysel olarak veya grup oluşturarak, eser ve çalışmalarını, nota yazım programları (musescore, denemo, frescobaldi vb.) ile notaya alma; müzik ve ses düzenleme programları (ardour, audacity vb.) ile de kayıt etme ve düzenleme etkinlikleri yaparlar. 10. D. MÜZİK KÜLTÜRÜ Mü.10.D.1. Barok dönem müziğinin genel özelliklerini açıklar. a) Barok dönem müziğinin genel özellikleri ve bestecileri ile ilgili araştırma yapılması ve bu bestecilerin eserlerinden oluşan dinleti düzenlenmesi sağlanır. b) Barok dönem bestecilerinin (Johann Sebastian Bach, Antonio Vivaldi, George Frideric Handel vb.) eserlerinden örnekler dinletilerek barok dönem müziğinin özellikleri tanıtılır. Mü.10.D.2. Klasik dönem müziğinin genel özelliklerini açıklar. a) Klasik dönem müziğinin genel özellikleri ve bestecileri ile ilgili araştırma yapılması ve bu bestecilerin eserlerinden oluşan dinleti düzenlenmesi sağlanır. b) Klasik dönem bestecilerinin (Wolfgang Amadeus Mozart, Joseph Haydn, Ludwig van Beethoven vb.) eserlerinden örnekler dinletilerek klasik dönem müziğinin özellikleri tanıtılır. Mü.10.D ve 18. yüzyıl Türk müziğinin genel özelliklerini açıklar. 16

18 a) 17 ve 18. yy.lardaki Türk müziğine ilişkin araştırma yapılarak elde edilen bilgilerin sınıfta paylaşılması sağlanır. Türk müziği tarihi hakkında bilgi edinilmesi, müzik eğitimi alanında yapılan gelişmelerin araştırılması (darül elhan, enderun, mehter, mevlevihaneler) ve sunulması sağlanır. b) Osmanlı padişahlarından IV. Murat, I. Mahmut, III. Selim, II. Mahmut ve dönemin önemli müzik şahsiyetlerinden Ali Ufkî Bey, Kantemiroğlu, Hamparsum gibi kişiliklerin Türk müzik tarihindeki yeri ve önemi vurgulanır. c) 17 ve 18. yy. bestecilerinin eserlerinden örnekler tanır. ç) Fotoğraflar, resimler, ses ve görüntü kayıtlarından yararlanılarak 17 ve 18. yüzyıl Türk müziği tanıtılır. Mü.10.D.4. Derleyicilerin geleneksel Türk halk müziğine sağladıkları katkının önemini açıklar. a) Derlemenin önemine değinilerek geleneksel Türk halk müziğinin önemli derleyicilerinin ve onların yaptıkları bilgilenme, yaratma ve yaşatma çalışmaların önemi vurgulanır. b) Örnek derleyiciler Muzaffer Sarısözen, Nida Tüfekçi, Özay Gönlüm, Ali Ekber Çiçek, Neşet Ertaş, Musa Eroğlu ve eserleri hakkında bilgi verilir. Kültürel değerlerimize sahip çıkmanın gerekliliği vurgulanır. Mü.10.D.5. Türk müziği çalgılarını tanır. Geleneksel Türk halk ve sanat müziği çalgıları tanıtılır. Mü.10.D.6. Atatürk ün güzel sanatlar içinde müziğe verdiği yeri ve önemi kavrar. Atatürk ün müzik ve sanat hakkında söylediği sözlere yer verilir. Mü.10.D.7. Müzik alanına ait ana ve yan meslekleri tanır. a) Müzik alanı ile ilgili ana meslekler (besteci, yorumcu, eğitmen vb.) ve yan meslekler (şarkı sözü yazarlığı, müzik gazeteciliği, müzik yapımcılığı vb.) tanıtılır. b) Müzik alanına ait meslekleri tanımaya yönelik geziler düzenlenir. 17

19 11. SINIF ÜNİTE, KAZANIM VE AÇIKLAMALARI 11. A. DİNLEME SÖYLEME - ÇALMA Mü.11.A.1. İstiklal Marşı nı doğru ve etkili söyler. Bireysel ve toplu söyleme etkinliği düzenlenir. Mü.11.A.2. Temel durumdaki majör-minör akorları seslendirir. Akorların yapısı açıklanarak, öğrenilen tonalitelerdeki akor seslerinin çalgılarla seslendirilmesi sağlanır. Mü.11.A.3. Marş ve şarkı dağarcığını geliştirir. Öğrencilerin vatan sevgisi, kahramanlık ve gençlik konulu marş ve şarkıları dağarcıklarına eklemeleri sağlanır. Mü.11.A.4. Dinlediği Türk halk müziği ozanlarının ve âşıklarının eserlerini tanır. a) Türk halk müziği ozanlarının ve âşıklarının eserleri dinletilir. Bu eserlerin özellikleri (yöresi, usulü, makamı, hikâyesi) vurgulanır. b) Ozanların eserlerinde işlenen sevgi, saygı ve hoşgörü kavramları vurgulanır. Mü.11.A.5. Türk müziğine ait makamsal eserleri seslendirir. a) Hicaz ve karcığar makam dizilerinin özellikleri verilir. Ancak kuramsal ayrıntıya girilmeden sadece makamlarla ilgili dinleme, söyleme ve makamsal etkiyi hissetme çalışmaları yapılır. b) Hicaz ve karcığar makamlarında bestelenmiş seçkin eserler dinletilir ve eserlerin seslendirilmesine yönelik çalışmalar yapılması sağlanır. c) Farklı bölgelere ait eserlere (türkü, şarkı) yer verilir. ç) İlgili her makam geleneksel Türk halk ve sanat müziği eserlerinden örneklendirilir. Mü.11.A.6. Müzik çalışmalarını sergiler. a) Öğrenciler bilgisayarlı müzik kayıt teknolojilerini (nota yazım programları) kullanarak notaya aldıkları müzik çalışmalarını, çalgı topluluğu veya koro üyelerine partisyon olarak dağıtarak eserlerini yönetir ve seslendirirler. b) Öğrencilere konser esnasında (eserlerini yönetirken, çalgılarını ve seslerini kullanırken) beden dilini doğru kullanmanın, öz güven ve liderlik özelliklerine sahip olmanın gerekliliği vurgulanır. 11. B. MÜZİKSEL ALGI VE BİLGİLENME Mü.11.B.1. Aksak ölçüleri tanır. a) 5/8 lik (2+3, 3+2), 7/8 lik (2+2+3, 2+3+2, 3+2+2) ve 9/8 lik ( , , , ) aksak ölçülerin ritmik yapıları açıklanır ve bu ölçülerin vuruşları gösterilir. b) 5/8 lik, 7/8 lik ve 9/8 lik eserleri dinlerken veya seslendirirken vuruşların yapılması sağlanır. Mü.11.B.2. Türk müziği ses sistemini tanır. a) Türk müziğinde kullanılan ses değiştirici işaretler gösterilerek komanın tanımı yapılır. b) Türk müziği ses sistemini ve işaret (koma) tablosunu tanımaya yönelik çalışmalar yapılır. c) Türk müziği ses değiştirici işaretleri sadece öğrendiği makamlara ait değiştirici işaretlerle sınırlıdır. Mü.11.B.3. Yatay ve dikey artık dörtlü-eksik beşli, altılı-yedili aralıkları tanır. a) Artık dörtlü-eksik beşli, altılı-yedili aralıklarının yapıları gösterilir ve seslendirilir. b) Artık dörtlü-eksik beşli, altılı-yedili aralıklar farklı sesler üzerine yatay ve dikey olarak yazdırılır. Mü.11.B.4. Temel durumdaki majör-minör akorları oluşturur. 18

20 Akorların oluşturulmasında kullanılan diziler öğrenilen tonaliteler ile sınırlıdır. Mü.11.B.5. Diyez ve bemol sırasına göre şarkının tonunu belirler. a) Diyez ve bemol sırasına göre tonların nasıl bulunacağı gösterilir. b) Seçilen şarkılar üç diyezli ve üç bemollü majör-minör tonaliteler ile sınırlandırılır. 11. C. MÜZİKSEL YARATICILIK Mü.11.C.1. Var olan ezgiye uygun ritim eşliği düzenler. Öğrenciden ritim cümlesi oluşturması istenir. Mü.11.C.2. Kendi ezgisini oluşturur. Öğrenciden en az sekiz ölçülük ezgi cümlesi oluşturması istenir. Mü.11.C.3. Müzikle ilgili araştırma ve çalışmalarında bilişim teknolojilerinden yararlanır. a) Öğrencilerin kendi müzik çalışmalarını (beste, düzenleme vb.), bilgisayarlı müzik kayıt teknolojilerini kullanarak kayıt altına almaları sağlanır. Örneğin öğrenciler bireysel olarak veya grup oluşturarak, eser ve çalışmalarını, nota yazım programları (musescore, denemo, frescobaldi vb.) ile notaya alma; müzik ve ses düzenleme programları (ardour, audacity vb.) ile de kayıt etme ve düzenleme etkinlikleri yaparlar. b) Öğrenciler müzik çalışmalarında millî birlik ve beraberlik konulu temalardan yararlanmaları konusunda yönelendirilirler. Mü.11.C.4. Müziği diğer sanat dalları içinde kullanır. Öğrencilerden sanat etkinliklerinde (resim sergisi, şiir dinletisi, tiyatro ve dans gösterisi vb.) kullanılmak üzere uygun müzik örnekleri hazırlamaları istenir. 11. D. MÜZİK KÜLTÜRÜ Mü.11.D.1. Romantik dönem müziğinin genel özelliklerini açıklar. a) Romantik dönem müziğinin genel özellikleri ve bestecileri ile ilgili araştırma yapılması ve bu bestecilerin eserlerinden oluşan dinleti düzenlenmesi sağlanır. b) Romantik dönem bestecilerinin (Frederic Chopin, Franz Liszt, Franz Schubert, Pyotr Ilyich Tchaikovsky, Niccolo Paganini vb.) eserlerinden örnekler dinletilerek çağdaş dönem müziğinin özellikleri tanıtılır. Mü.11.D.2. Çağdaş dönem müziğinin genel özelliklerini açıklar. a) Çağdaş dönem müziğinin genel özellikleri ve bestecileri ile ilgili araştırma yapılması ve bu bestecilerin eserlerinden oluşan dinleti düzenlenmesi sağlanır. b) Çağdaş dönem bestecilerinin (Debussy, Ravel, Schönberg, Orff, Stravinsky, Hindemith, Gershwin) eserlerinden örnekler dinletilerek çağdaş dönem müziğinin özellikleri tanıtılır. Mü.11.D.3. Dinlediği değişik türdeki müziklerden hem bireysel hem de ortak sınıf arşivini geliştirir. a) Öğrencilerin müzik alanı ile ilgili edindikleri veya ürettikleri her türlü çalışmayı (eser ses kayıtları, nota yazıları vb.) sınıflandırıp çeşitli bilişim teknolojisi gereçlerinin (bilgisayar, çeşitli bellek birimleri vb.) desteğiyle gerek yazılı gerek sayısal (dijital) veri olarak bir müzik arşivi oluşturmaları sağlanır. b) Öğrencilerin dünyanın farklı bölgelerine ait müzik türlerini araştırmaları, buldukları örneklerden oluşan bir dinleti düzenlemeleri sağlanır. c) Geleneksel Türk halk ve sanat müziği eserlerinden dağarcık oluşturmaları sağlanır. d) Farklı kültürlere saygı duymanın gerekliliği vurgulanır. Mü.11.D.4. Klasik Batı müziği türlerini ayırt eder. 19

21 Klasik Batı müziği türleri (süit, opera, sonat, rondo, konçerto, senfoni) sınıflandırılarak bu türlere ait örnek dinletilerle Klasik Batı müziği türlerinin ayırt edilmesi sağlanır. Mü.11.D yüzyıl Türk müziğinin genel özelliklerini açıklar. a) 19. yy. Türk müziğine ilişkin araştırma yapılarak elde edilen bilgilerin sınıfta paylaşılması sağlanır. b) Osmalı padişahlarından Sultan Abdülmecit ve dönemin önemli müzik şahsiyetlerinden Dede Efendi, Giuseppe Donizetti, Hacı Arif Bey, Şevki Bey gibi kişiliklerin Türk müzik tarihindeki yeri ve önemi vurgulanır. c) 19. yy. bestecilerinin eserlerinden örnekler tanır. ç) Fotoğraflar, resimler, ses ve görüntü kayıtlarından yararlanılarak 19. yy. Türk müziği tanıtılır. Mü.11.D.6. Ozanların ve âşıkların geleneksel Türk Halk müziğine katkılarını açıklar. a) Ozanlık, âşıklık geleneğinin kültürümüzde ve sanatımızdaki yeri ve önemi üzerinde durulur. b)oğuzlar döneminden, Dede Korkut; 16. yy.da Âşık Kerem, Köroğlu; 17. yy.da Karacaoğlan, Gevheri, Âşık Ömer; 19. yy.da Âşık Dertli, Erzurumlu Emrah, Seyrani, Âşık Zülali, Dadaloğlu, Sümmani; yakın tarihimiz ve günümüzde Âşık Veysel Daimi, Dursun Ceylani, Âşık Şeref Taşlıova, Çukurovalı Âşık Kara Mehmet; saz şairi olmadığı hâlde şiirleri halk müziğine konu olan Yunus Emre, Pir Sultan Abdal ve eserleri hakkında kısa bilgi verilir. Mü.11.D.7. Atatürk'ün müzik eğitimi için yurt dışına gönderdiği sanatçıları ve onların eserlerini tanır. a) A. Adnan Saygun, C. Reşit Rey, U. Cemal Erkin, H. Ferit Alnar, N. Kazım Akses ve eserleri hakkında bilgi verilir. b) Sanatçıların eserlerinden oluşan dinleti etkinliklerinin düzenlenmesi sağlanır. Mü.11.D.8. Çalgı türlerini tanır. a) Geleneksel Türk müziği çalgıları üflemeli, telli, yaylı ve vurmalı çalgılar şeklinde sınıflandırılır. b) Batı müziği çalgıları üflemeli, telli, yaylı, vurmalı ve klavyeli çalgılar şeklinde sınıflandırılır. 20

22 12. SINIF ÜNİTE, KAZANIM VE AÇIKLAMALARI 12. A. DİNLEME SÖYLEME - ÇALMA Mü.12.A.1. İstiklal Marşı nı yönetir. stiklal Marşı nı yönetme çalışmalarında ses kayıtlarından yararlanılır. Mü.12.A.2. Marşlarımızı anlamlarına uygun seslendirir. a) Millî birliğimizin ve beraberliğimizin önemini vurgulayan marşlarımızdan (19 Mayıs Marşı, Karadeniz Marşı, İzmir Marşı, Cumhuriyet marşları, Atatürk marşları) oluşan bir dağarcık hazırlanır. b) Marşlarımızın sözlerine ve ezgilerine dikkat edilerek seslendirilmeleri sağlanır. Mü.12.A.3. Dinlediği müzikleri türlerine göre ayırt eder. a) Geleneksel Türk halk ve sanat müziği eserlerinden oluşan ses kayıtları dinletilerek bu müziklerin hangi türe ait olabileceği hakkında öğrencilerin fikir yürütmeleri sağlanır. b) İlerleyen üniteler (ör. çağdaş çoksesli Türk müziği vb.) ile ilgili olarak müzik arşivi güncellenir. c) İnternet ortamında müzik dinlerken siber güvenliğe ve etik kurallara dikkat edilmesi gerekliliği hatırlatılır. d) Öğrencilerin müzik alanı ile ilgili edindikleri veya ürettikleri her türlü çalışmayı (eser ses kayıtları, nota yazıları vb.) sınıflandırıp çeşitli bilişim teknolojisi gereçlerinin (bilgisayar, çeşitli bellek birimleri vb.) desteğiyle gerek yazılı gerek sayısal (dijital) veri olarak müzik arşivlerini geliştirmeleri sağlanır. Mü.12.A.4. Müzik çalışmalarını sergiler. a) Öğrenciler bilgisayarlı müzik kayıt teknolojilerini (nota yazım programları) kullanarak notaya aldıkları müzik çalışmalarını, çalgı topluluğu veya koro üyelerine partisyon olarak dağıtarak eserlerini yönetir ve seslendirirler. b) Öğrencilere konser esnasında (eserlerini yönetirken, çalgılarını ve seslerini kullanırken) beden dilini doğru kullanmanın, öz güven ve liderlik özelliklerine sahip olmanın gerekliliği vurgulanır. c) Öğrencilerin dağarcıklarındaki şarkı, türkü ve marş gibi formlardan oluşan çalışmalarını, sınıf/okul içinde arkadaşlarıyla paylaşmalarına yönelik etkinlikler düzenlemeleri sağlanır. Mü.12.A.5. Türk müziğine ait makamsal eserleri seslendirir. a) Segâh ve saba makam dizilerinin özellikleri verilir. Ancak kuramsal ayrıntıya girilmeden sadece makamlarla ilgili dinleme, söyleme ve makamsal etkiyi hissetme çalışmaları yapılır. b) Segâh ve saba makamlarında bestelenmiş seçkin eserler dinletilir ve eserlerin seslendirilmesine yönelik çalışmalar yapılması sağlanır. c) Farklı bölgelere ait eserlere (türkü, şarkı) yer verilir. ç) İlgili her makam geleneksel Türk halk ve sanat müziği eserlerinden örneklendirilir. d) Ezanların vakitlere göre Türk müziği makamlarında (saba, rast, hicaz, segâh, uşşak) okunduğu vurgulanır. 12. B. MÜZİKSEL ALGI VE BİLGİLENME Mü.12.B.1. Türk müziği ses sistemini tanır. a) Türk müziğinde kullanılan ses değiştirici işaretler gösterilerek komanın tanımı yapılır. b) Türk müziği ses sistemini ve işaret (koma) tablosunu tanımaya yönelik çalışmalar yapılır. c) Türk müziği ses değiştirici işaretleri sadece öğrendiği makamlara ait değiştirici işaretlerle sınırlıdır. Mü.12.B.2. Yatay ve dikey sekizli aralığı tanır. a) Oktav (8 li) aralığının yapısı gösterilir ve seslendirilir. b) Oktav (8 li) aralığı farklı sesler üzerine yatay ve dikey olarak yazdırılır. 21

23 Mü.12.B.3. Aksak ölçüleri tanır. a) 9/8 lik ( , , , ) aksak ölçünün ritmik yapısı açıklanır ve bu ölçünün vuruşları gösterilir. b) Türk müziğinde kullanılan 10/8 lik ve 12/8 lik usuller tanıtılır ve ilgili örnekler dinletilir. 12. C. MÜZİKSEL YARATICILIK Mü.12.C.1. Kendi ritim kalıbını oluşturur. Öğrenciden ritim kalıbı oluşturması istenir. Mü.12.C.2. Kendi ezgisini oluşturur. Öğrenciden en az sekiz ölçülük ezgi cümlesi oluşturması istenir. Mü.12.C.3. Müzikle ilgili araştırma ve çalışmalarında bilişim teknolojilerinden yararlanır. a) Öğrencilerin kendi müzik çalışmalarını (beste, düzenleme vb.), bilgisayarlı müzik kayıt teknolojilerini kullanarak kayıt altına almaları sağlanır. Örneğin öğrenciler bireysel olarak veya grup oluşturarak, eser ve çalışmalarını, nota yazım programları (musescore, denemo, frescobaldi vb.) ile notaya alma; müzik ve ses düzenleme programları (ardour, audacity vb.) ile de kayıt etme ve düzenleme etkinlikleri yaparlar. 12. D. MÜZİK KÜLTÜRÜ Mü.12.D ve 21. yüzyıl popüler müzik türlerinin gelişim sürecini açıklar. a) 19. yüzyılın sonlarında doğup günümüze kadar gelen güncel, popüler müzik türlerinin (blues, caz, rock&roll, rock, metal, rap vb.) araştırılarak poster, fotoğraf, resim, afiş, dergi, ses ve görüntü kayıtlarıyla sunum yapılması sağlanır. b) Bing Crosby, Elvis Presley, The Beatles, Joan Baez, Rolling Stones, Bob Dylan, Pink Floyd, Eric Clapton, Madonna, Michael Jackson gibi müzisyenler ve eserleri tanıtılır. Mü.12.D.2. Türk müziği eserlerini içeren dağarcık oluşturur. a) Öğrencilerin yurdumuzun farklı bölgelerine ait müzikleri araştırmaları ve buldukları örneklerden oluşan bir dinleti düzenlemeleri sağlanır. b) Farklı kültürlere saygı duymanın gerekliliği vurgulanır. c) Öğrencilerin müzik alanı ile ilgili edindikleri veya ürettikleri her türlü çalışmayı (eser ses kayıtları, nota yazıları vb.) sınıflandırıp çeşitli bilişim teknolojisi gereçlerinin (bilgisayar, çeşitli bellek birimleri vb.) desteğiyle gerek yazılı gerek sayısal (dijital) veri olarak bir müzik arşivi oluşturmaları sağlanır. Mü.12.D.3. Ülkemizdeki güncel, popüler müziğin gelişim sürecini tanır. a) Kanto, Anadolu rock, aranjman, tango, hafif müzik, Türk pop müziği, arabesk vb. müzik türlerinden eserler dinler. b) Barış Manço, Moğollar, Erkin Koray ve Sezen Aksu gibi sanatçılardan özgün eserler dinler. Mü.12.D.4. Cumhuriyetin ilanından sonra açılan müzik kurumlarını tanır. Atatürk tarafından açılan Musiki Muallim Mektebi, Ankara Devlet Konservatuvarı, orkestralar, opera ve bale kurumlarının araştırılması; fotoğraf, resim, afiş, dergi, ses ve görüntü kayıtlarından yararlanılarak sunulması sağlanır. Mü.12.D.5. Çağdaş Türk müziği ve Klasik Batı müziğinden çoksesli seçkin eserler dinler. a) Farklı müzik biçimlerinden (konçerto, senfoni, opera, oratoryo, bale, süit, lied) seçkin örnekler dinletilir. b) A. Vivaldi nin Mevsimler Konçertosu, W. A. Mozart ın 40. Senfoni, G. Bizet nin Carmen 22

24 Operası, U. C. Erkin in Köçekçeler Süiti, A. A. Saygun un Yunus Emre Oratoryosu, Selman Ada'nın "Ali Baba ve Kırk Haramiler Operası" vb. eserler örnek verilir. c) Klasik Batı müziğinin tür ve biçimleri hatırlatılır. Mü.12.D.6. Cumhuriyet Dönemi bestecilerinin eserleriyle Türk müziğine katkılarını yorumlar. Türk Beşleri, Ekrem Zeki Ün, Osman Zeki Üngör, Halil Bedii Yönetken, Ferit Tüzün, Muammer Sun, Saip Egüz hakkında bilgi verilir. Mü.12.D.7. Ülkemizdeki Klasik Batı müziği yorumcularına örnekler verir. a) Ülkemizdeki Klasik Batı müziği yorumcularından İdil Biret, Suna Kan, Cihat Aşkın, Leyla Gencer, Ayhan Baran, Suna Korat gibi önemli sanatçıların konserleri, posterleri, fotoğrafları ses ve görüntü kayıtlarına ait kaynaklardan yararlanılarak tanıtılır. b) Cumhuriyet döneminde "Harika Çocuk Yasası" ile yurt dışına eğitime gönderilen müzisyenler hakkında bilgi verilir. Mü.12.D yüzyıldan günümüze Türk müziğinin genel özelliklerini açıklar. a) 20. yüzyıldan günümüze Türk müziğine ilişkin araştırma yapılarak elde edilen bilgilerin sınıfta paylaşılması sağlanır. b)20. yüzyıldan günümüze önemli müzik şahsiyetlerinden, Tamburi Cemil Bey, Hüseyin Sadettin Arel, Sadettin Kaynak, Münir Nurettin Selçuk gibi kişiliklerin Türk müzik tarihindeki yeri ve önemi vurgulanır. c) 20. yüzyıldan günümüze bestecilerinin eserlerinden örnekler tanır. ç) Fotoğraflar, resimler, ses ve görüntü kayıtlarından yararlanılarak 20. yüzyıldan günümüze Türk müziği tanıtılır. Mü.12.D.9. Geleneksel Türk sanat müziği besteci ve yorumcularını tanır. Ülkemizdeki Türk sanat müziği besteci ve yorumcularından Bekir Sıtkı Sezgin, Selahattin İçli, Alaeddin Yavaşça, Nevzat Atlığ, Niyazi Sayın, Erol Sayan, Ziya Taşkent, Sadun Aksüt gibi önemli sanatçıların eserleri, konserleri, posterleri, fotoğrafları, ses ve görüntü kayıtlarına ait dokümanlardan yararlanılarak tanıtılır. Mü.12.D.10. Dünyaca ünlü orkestra şefleri ve çalışmaları ile ilgili örnekler sergiler. Dünyaca tanınmış Türk ve yabancı orkestra şeflerinden Gürer Aykal, Hikmet Şimşek, Rengim Gökmen, Cem Mansur, Herbert von Karajan, Leonard Bernstein, Zubin Mehta, Emre Aracı, İnci Özdil ve diğer belli başlı şeflerimizin yönettikleri orkestraların görüntü ve ses kayıtlarından yararlanılarak tanıtılır. Mü.12.D.11. Dünyanın değişik bölgelerindeki halk müziği çalgılarını Türk müziği çalgılarıyla ilişkilendirir. Tulum-gayda, ut-lavta, kanun-santur vb. çalgıların benzerlikleri vurgulanır. Mü.12.D.12. Sanat ve sanatçı kavramlarını açıklar. Öğrencinin, sanat, sanatçı ve sanat eserlerini nitelikleri açısından değerlendirmesi ve karşılaştırması hedeflenmelidir. 23

25 Bu materyal Milli Eğitim Bakanlığı tarafından öğretim programlarının güncellenmesi çalışmaları kapsamında kamuoyunun görüş, öneri ve eleştirilerini almak amacıyla hazırlanmıştır. Başka bir amaçla kullanılamaz. Öğretim programlarının nihai hali değildir. 24

26 25