ARAŞTIRMA KAPSAMINA GİREN ÜYE İŞVEREN SENDİKALARI THE AFFILIATED EMPLOYER ASSOCIATIONS COVERED IN THE RESEARCH

Transkript

1

2 1

3 ARAŞTIRMA KAPSAMINA GİREN ÜYE İŞVEREN SENDİKALARI THE AFFILIATED EMPLOYER ASSOCIATIONS COVERED IN THE RESEARCH İSİM NAME İŞKOLU INDUSTRY 1. Türkiye Ağaç ve Kağıt Sanayii İşverenleri Sendikası AĞAÇ Turkish Wood and Paper Industry Employers Association WOOD 2. Türkiye Cam, Çimento ve Toprak Sanayii İşverenleri Sendikası CAM Turkish Glass, Cement and Clay Industry Employers Association 3. Çimento Endüstrisi İşverenleri Sendikası (ÇEİS) ÇİMENTO Cement Industry Employers Association 4. Türkiye Deri Sanayii İşverenleri Sendikası (TÜDİS) DERi Leather Industry Employers Association of Turkey LEATHER 5. Türkiye Gıda Sanayii İşverenleri Sendikası (TÜGİS) GIDA Food Industry Employers Association of Turkey 6. İlaç Endüstrisi İşverenler Sendikası (İEİS) İLAÇ Pharmaceutical Industry Employers Association 7. Türkiye İnşaat Sanayicileri İşveren Sendikası (İNTES) İNŞAAT Turkish Employers Association of Construction Industries 8. Türkiye Selüloz, Kağıt ve Kağıt Mamülleri Sanayii İşverenleri Sendikası KAĞIT Turkish Employers Association of Cellulose, Paper and Paper Products Industries PHARMACEUTICALS CONSTRUCTION 9. Türkiye Kimya, Petrol, Lastik ve Plastik Sanayii İşverenleri Sendikası (KİPLAS) KİMYA Chemicals, Petroleum, Rubber and Plastics Industry Employers Association of Turkey CHEMICALS 10. Türkiye Metal Sanayicileri Sendikası (MESS) METAL Turkish Employers Association of Metal Industries METAL 11. Mahalli İdareler Kamu İşveren Sendikası (MİKSEN) YEREL YÖNETİM Local Administration Public Employers Assocation LOCAL ADMINISTRATION 12. Mahalli İdareler İşverenleri Sendikası (MİS) YEREL YÖNETİM Local Administrations Employers Assocation LOCAL ADMINISTRATION 13. Türkiye Şeker Sanayii İşverenleri Sendikası ŞEKER Sugar Industry Employers Association of Turkey 14. Türkiye Tekstil Sanayii İşverenleri Sendikası (TTSİS) TEKSTİL Turkish Textile Employers Association 15. Türkiye Toprak, Seramik, Çimento ve Cam Sanayii İşverenleri Sendikası TOPRAK Clay, Ceramic, Cement and Glass Industry Employers Association of Turkey 16. Turizm Endüstrisi İşverenleri Sendikası TURİZM Tourism Industry Employers Association TOURISM 2

4 İÇİNDEKİLER ARAŞTIRMANIN KAPSAMI, YÖNTEMİ VE ANA SONUÇLARI TARİHÇE ARAŞTIRMA KAPSAMI İSTİHDAM İstihdamın Cinsiyete Göre Yapısı Çalışanların Kıdemleri SENDİKALAŞMA İŞGÜCÜ MALİYETİ İşgücü Maliyetinin Bölünüşü Çalışılan Saat Başına İşgücü Maliyeti YAN ÖDEMELER SOSYAL ÖDEMELERİN BÖLÜNÜŞÜ İŞÇİLERİN MEDENİ HALİ VE ÇOCUK SAYISI İŞÇİLERİN ÖĞRENİM DURUMU PERSONEL GİRİŞ ÇIKIŞLARI ZORUNLU İSTİHDAM

5 ARAŞTIRMA KAPSAMI VE YÖNTEMİ Sunulan araştırma 1965 ten beri her yıl yapılmakta olup, aşağıdaki veriler 2013 yılına aittir. Araştırmaya 16 İşveren Sendikasına üye 358 işletme dahil edilmiştir. Ortalama tüm personel sayısı tür. İşletme düzeyinde anket yöntemi uygulanmıştır. THE COVERAGE AND METHOD OF THE RESEARCH This research has been conducted annually since The result of the research for the year of 2013 is presented below. Some 358 enterprises which are the members of 16 Employer Associations were covered. Average number of total employees included is The information is collected through a questionnaire at the enterprise level. ANA SONUÇLAR İstihdamın en yüksek olduğu ay Kasım, en düşük olduğu ay Şubat tır. Çalışanlar arasında kadınların ağırlığı % 12.2 dir. Ortalama kıdem yılı 9.4 tür kişinin 30 gün üzerinden potansiyel kıdem tazminatı yükü 5 milyar 689 milyon TL dir. Sendikalaşma oranı % 74.8 dir. Sendikalı işçilerin % 85.4 ünü TÜRK-İŞ temsil etmektedir. Toplam işgücü maliyetinin % 35.2 si çıplak ücret, % 64.8 i yan ödemelerdir. Yan ödemelerin toplam işgücü maliyeti içindeki dağılımı ise sosyal ödemeler % 34.9; ikramiye, prim v.b. ödemeler % 17.2; tatil ve izin ücretleri % 11.4 ve diğer personel giderleri % 1.3 şeklindedir. Sosyal ödemeler içinde en yüksek harcama SGK işveren primleri için yapılmaktadır (% 40.4). Fiilen çalışılan saat başına ortalama işgücü maliyeti TL dir. Bu, fiilen çalışılan gün başına işçilik maliyetinin TL olduğunu göstermektedir. İşçilerin % 20.3 ü bekâr, % 12.9 u çocuksuz evlidir. İki çocuklu işçilerin oranı % 30.7, bir çocuklu işçilerin ise % 23.6 dır. İşçilerin % 15.9 u ilkokul, % 10.5 i ortaokul, % 60.3 ü lise, % 13.2 si yüksek öğrenim mezunudur. Sadece okur-yazar olanların payı % 0.1 iken, okuma-yazma bilmeyen işçi sayısı ortalamalara yansımayacak düzeydedir. Meslek okullarından mezun işçilerin toplam işçi sayısına oranı % 54 tür. Ağırlıklı aritmetik ortalama olarak, yıllık işe alınma oranı % 18.8, işten ayrılma oranı % 18 dir. Zorunlu istihdam konusunda veri derlenen 252 işyerinde kişi (toplam işçi sayısına oranı % 6.46) zorunlu istihdam yükümlülükleri gereğince çalıştırılmıştır. 4

6 1. TARİHÇE 1963 yazında 274 sayılı Sendikalar Kanunu ve 275 sayılı Toplu İş Sözleşmesi, Grev ve Lokavt Kanunu nun yürürlüğe girmesiyle Çalışma İstatistikleri daha büyük önem kazanmış ve geniş kapsamlı Çalışma İstatistiklerine duyulan ihtiyaç artmıştır yılı ortalarında Merkezini İstanbul dan Ankara ya nakleden Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu (TİSK), öncelikle Üye Sendikalarının ve üyelerinin ihtiyacını gidermek, öte yandan Çalışma İstatistikleri alanındaki bu boşluğu hiç değilse kısmen doldurmak amacıyla, 1966 yılında (kapsamı 1965 yılı) üyelerinden veri derleme, değerlendirme, yayımlama ve üyelerine sunma faaliyetine başlamış (*) ve bu hizmetini, her yıl aralıksız sürdürmüştür. Bir fikir vermek için, son sekiz yıla ait Çalışma İstatistikleri ve İşgücü Maliyeti anketlerimizle kavranan üye işyerleri ve burada çalışan yıllık ortalama tüm personel sayılarının seyri (Şekil 1) de gösterilmiştir. Ortalama Tüm Personel Sayısı (Bin) Average Average Number Number of of Employees Employees (Thousand) (Thousand) 240 İşyeri Sayısı Enterprises Çalışanlar Employees İşyeri Enterprises ŞEKİL DIAGRAM 1. YILLAR İTİBARİYLE ARAŞTIRMA KAPSAMINA GİREN İŞYERİ VE ORTALAMA TÜM PERSONEL SAYILARI 1. NUMBER OF ENTERPRISES AND AVERAGE OF EMPLOYEES COVERED IN THE RESEARCH BY YEARS (*) Bkz. İŞVEREN Dergileri, 1967, Cilt V, Ocak, Şubat, Mart, Nisan sayıları, Sh. 6-8, 8-9, 9-11,

7 2. ARAŞTIRMA KAPSAMI 2013 yılı Çalışma İstatistikleri ve İşgücü Maliyeti araştırması, Konfederasyonumuza bağlı İşveren Sendikaları aracılığıyla 358 üye işyerinde uygulanmıştır. Anket kapsamındaki bu işyerleri, 16 İşveren Sendikası itibariyle (Tablo 1) deki gibi bir dağılım göstermiştir. (TABLO: 1) İŞKOLLARI İTİBARİYLE ARAŞTIRMA KAPSAMINDAKİ İŞYERLERİ SAYISI, 2013 THE NUMBER OF ENTERPRISES COVERED IN THE RESEARCH BY INDUSTRIES, 2013 AĞAÇ 5 KİMYA (KİPLAS) 8 WOOD CHEMICALS CAM 10 METAL (MESS) 102 METAL ÇİMENTO (ÇEİS) 48 ŞEKER 32 DERİ (TÜDİS) 4 TEKSTİL (TTSİS) 48 LEATHER GIDA (TÜGİS) 6 TOPRAK 14 İLAÇ (İEİS) 18 TURİZM 3 PHARMACEUTICALS TOURISM İNŞAAT (INTES) 8 YEREL YÖNETİM (MİKSEN) 10 CONSTRUCTION KAĞIT 5 YEREL YÖNETİM (MİS) 37 TOPLAM 358 TOTAL 3. İSTİHDAM Araştırma kapsamına giren 358 işyerinde 2013 yılında ortalama kişi çalışmış ve istihdam açısından, işyeri büyüklüğü 587 kişi olmuştur. İşyeri başına düşen ortalama tüm personel sayısı Yerel Yönetim (MİKSEN) işkolunda kişiyle en yüksek düzeydedir (Tablo 2). Araştırma kapsamındaki işyerlerinde istihdamın 2013 ayları itibariyle gösterdiği seyir (Şekil 2) de belirtilmiştir. (Şekil 2) nin incelenmesinden de anlaşılacağı gibi, 15 işkolunda istihdamın en yüksek olduğu ay Kasım, düşük olduğu ay ise Şubat tır. Şeker işkolundaki, sonbahar aylarına rastlayan pancar işleme kampanyası ile İnşaat ve Turizm işkollarındaki mevsimlik çalışmalar, istihdamı etkilemektedir. Söz konusu üç işkolu hariç tutulduğunda, istihdamın ihmal edilebilir önemdeki iniş ve çıkışlarla yılbaşı seviyesinde seyrettiği anlaşılmaktadır İstihdamın Cinsiyete Göre Yapısı İşkolları ve Aralık ayı itibariyle çalışan işçi ve işçi ile birlikte memur, teknik personel ve yöneticilerden oluşan tüm personel sayıları ve bunların cinsiyetlerine göre ayrımı (Tablo 3) te açıklanmıştır. Nispi olarak, en az kadın personelin çalıştığı işkolu Cam ve en çok kadın personelin çalıştığı işkolu Kimya dır. Öte yandan, Araştırma kapsamındaki işkolları genelinde tüm personel içinde kadınların payı, ortalama olarak % 12.2 dir. 6

8 (TABLO: 2) İŞKOLLARI İTİBARİYLE ORTALAMA İSTİHDAM, 2013 EMPLOYMENT BY INDUSTRIES, 2013 İşkolu Industry AĞAÇ WOOD CAM ÇİMENTO (ÇEİS) DERİ (TÜDİS) LEATHER GIDA (TÜGİS) İLAÇ (İEİS) PHARMACEUTICALS İNŞAAT (INTES) CONSTRUCTION KAĞIT KİMYA (KİPLAS) CHEMICALS METAL (MESS) METAL ŞEKER TEKSTİL (TTSİS) TOPRAK TURİZM TOURISM YEREL YÖNETİM (MİKSEN) YEREL YÖNETİM (MİS) TOPLAM/ TOTAL Ortalama Tüm Personel Average of Employees İşyeri Başına Ortalama Tüm Personel Average of Employees per Enterprise ŞEKİL YILINDA İSTİHDAMIN SEYRİ (OCAK=100) DIAGRAM 2. EMPLOYMENT DEVELOPMENTS IN 2013 (JANUARY=100) 106,0 105,0 Tüm İşkolları Tüm İşkolları Mevsimlik Mevsimlik Çalışmadan çalışmadan etkilenen İnşaat, Etkilenen Şeker ve Turizm İnşaat, hariç Şeker ve Turizm Hariç 104,0 103,0 102,0 101,0 100,0 99,0 98,0 97,0 I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII NOT: MESS e ilişkin bilgiler tamamlanamadığından değerlendirme dışı bırakılmıştır. NOTE: Because of incomplete data MESS is left out of evaluation. 7

9 İşkolu Industry AĞAÇ WOOD CAM ÇİMENTO (ÇEİS) DERİ (TÜDİS) LEATHER GIDA (TÜGİS) İLAÇ (İEİS) PHARMACEUTICALS İNŞAAT (INTES) CONSTRUCTION KAĞIT KİMYA (KİPLAS) CHEMICALS METAL (MESS) METAL ŞEKER TEKSTİL (TTSİS) TOPRAK TURİZM TOURISM YEREL YÖNETİM (MİKSEN) YEREL YÖNETİM (MİS) TOPLAM TOTAL (TABLO: 3) 2013 YILI ARALIK AYI İTİBARİYLE ÇALIŞANLARIN CİNSİYETLERİNE GÖRE BÖLÜNÜŞÜ EMPLOYMENT BY SEX (December, 2013) İŞÇİ WORKERS TÜM PERSONEL EMPLOYEES İşyeri Sayısı Enterprises Kadın Female Erkek Male Toplam Total Kadın (%) Female Erkek (%) Male Kadın Female Erkek Male Toplam Total

10 İşkolu Industry AĞAÇ WOOD CAM ÇİMENTO (ÇEİS) DERİ (TÜDİS) LEATHER GIDA (TÜGİS) İLAÇ (İEİS) PHARMACEUTICALS İNŞAAT (INTES) CONSTRUCTION KAĞIT KİMYA (KİPLAS) CHEMICALS METAL (MESS) METAL ŞEKER TEKSTİL (TTSİS) TOPRAK TURİZM TOURISM YEREL YÖNETİM (MİKSEN) YEREL YÖNETİM (MİS) TOPLAM TOTAL (TABLO: 4) 2013 YILI SONUNDA ÇALIŞANLARIN KIDEM YILLARI İTİBARİYLE BÖLÜNÜŞÜ (%) DISTRIBUTION OF SENIORITIES BY END OF Çalışanlar Toplamı Employees

11 3.2. Çalışanların Kıdemleri Araştırma kapsamındaki işyerlerinde çalışan, işçi dahil, tüm personelin yıllar itibariyle kıdemleri incelendiğinde, 16 işkolunun oluşturduğu genel toplam içinde, 6-10 yıl kıdemli personelin % 27.7 ile en yüksek, 26 ve daha fazla kıdemli olanların ise % 2.1 ile en düşük düzeyde bulunduğu anlaşılmaktadır. (Tablo 4) te de gözlendiği üzere, çalışanların % 40.8 inin 5 ve daha az yıl kıdeme sahip oldukları ortaya çıkmaktadır. Bir yıldan az kıdemli personeli dikkate almamak suretiyle yapılan hesaplamalarda, 2013 yılı sonunda çalışan kişinin toplam kıdemlerinin 1 milyon yıl olduğu belirlenmiştir. Bu durumda, kişi başına ortalama kıdem süresi, yaklaşık 9.4 yıldır. Araştırma kapsamındaki işyerlerinde kıdem tazminatı bazı, yılda 30 günlük ücret tutarı olarak alınmış, 16 işkolunda çalışan kişinin kıdem yılı toplamı rakamına dayanarak yapılan hesaplamalar sonucu, araştırma kapsamındaki işverenlerin yükümlü oldukları potansiyel kıdem tazminatı tutarının, 2013 yılında yaklaşık 5 milyar 689 milyon TL yi bulduğu saptanmıştır. Buna göre 2013 yılında, çalışan başına ortalama kıdem tazminatı yükü, yaklaşık 30 bin 4 TL olmaktadır. (TABLO: 5) 2013 ARALIK AYI İTİBARİYLE ÇALIŞANLARIN SENDİKALAŞMASI (*) PERCENTAGE OF UNIONISED EMPLOYEES (December, 2013) İşkolu Industry Tüm Personel Employees Sendikalı Personel (%) Union Members AĞAÇ WOOD CAM ÇİMENTO (ÇEİS) DERİ (TÜDİS) LEATHER GIDA (TÜGİS) KAĞIT KİMYA (KİPLAS) CHEMICALS METAL (MESS) METAL ŞEKER TEKSTİL (TTSİS) TOPRAK YEREL YÖNETİM (MİKSEN) YEREL YÖNETİM (MİS) TOPLAM TOTAL (*) TURİZM, İNŞAAT ve İLAÇ a ilişkin bilgiler tamamlanamadığından değerlendirme dışı bırakılmıştır. Because of incomplete data the TOURISM, CONSTRUCTION and PHARMACEUTICALS are left out of evaluation. 10

12 4. SENDİKALAŞMA Araştırma kapsamındaki işyerlerinde çalışan tüm personelin % 74.8 i bir işçi sendikasına üye bulunmaktadır (Tablo 5) Aralık ayında çalışanların üye oldukları işçi sendikalarının hangi işçi konfederasyonlarına bağlı bulundukları (Tablo 6) da belirtilmiştir. (Tablo 6) dan, araştırma kapsamındaki işyerlerinde çalışan sendikalı personel toplamının % 85.4 ünün TÜRK-İŞ e, % 9.3 ünün HAK-İŞ e, % 5.3 ünün DİSK e bağlı sendikalara üye olduğu anlaşılmaktadır. 5. İŞGÜCÜ MALİYETİ 5.1. İşgücü Maliyetinin Bölünüşü 2013 yılında anket kapsamındaki 358 işletmede, işçiler kapsamında (diğer personel hariç) toplam işgücü maliyeti -fazla çalışma ödemeleri hariç-yaklaşık 7 milyar 471 milyon TL dir. Toplam işgücü maliyetinin %35.2 sini çıplak ücret ; % 8.3 ünü hafta tatili ve genel tatil ücretleri ; % 3.1 ini izin ücretleri ; % 17.2 sini ikramiye, prim v.b. ; % 34.9 unu sosyal ödemeler ve % 1.3 ünü diğer personel giderleri oluşturmaktadır (Tablo 7). ŞEKİL Çalışılan Saat Başına İşgücü Maliyeti DIAGRAM YILINDA İŞGÜCÜ MALİYETİNİN YÜZDELİ BÖLÜNÜŞÜ DISTRIBUTION OF LABOUR COST BY PERCENTAGE, 2013 Bilindiği gibi, bir yılda fiili çalışma süresi çeşitli nedenlerle, 365 takvim gününün çok altındadır. Fiilen çalışılan saat başına işçilik maliyetini bulmak için çalışma karşılığı olmaksızın ücret ödenen 52 gün hafta tatili, ortalama 22 gün yıllık izin, 12 gün ulusal bayram ve genel tatil (bu tatil günlerinden bazılarının hafta tatiline rastladıkları gözönüne alınmaktadır) ve 4 gün hastalık veya diğer mazeret izinlerini düşmek gerekmektedir. Diğer deyimle, toplam 90 gün tutan çalışılmayan ancak ücret ödemesi yapılan günler, 365 günden düşülmek suretiyle fiilen çalışılan saat başına ortalama işgücü maliyeti yılda (275 gün x 7.5 saat = saat) esası üzerinden hesaplanmaktadır (2) Bu şekilde hesaplanan çalışılan saat başına ortalama işgücü maliyeti; en az TL ile en çok TL arasında değişmekte, 16 işkolunda ise ortalama TL olmaktadır. Buna göre, fiilen çalışılan gün başına işçilik maliyeti TL dir (Tablo 8) (1) Çıplak Ücret: Fiilen çalışılan normal süreler karşılığında hakedilen ücrettir. Buna, çalışma karşılığı olmaksızın ödenen hafta tatili, genel tatil, yıllık izin ve diğer izin ücretleri dahil değildir. Basic wage is the pay for normal time actually worked. Payments for time not worked (weekends, public holidays, annual holidays and other paid leaves) are excluded. (2) MESS te Saat/Yıl dır Hour/Year in MESS. 11

13 İşkolu Industry AĞAÇ WOOD CAM ÇİMENTO (ÇEİS) DERİ (TÜDİS) LEATHER GIDA (TÜGİS) KAĞIT KİMYA (KİPLAS) CHEMICALS METAL (MESS) METAL ŞEKER TEKSTİL (TTSİS) TOPRAK YEREL YÖNETİM (MİKSEN) YEREL YÖNETİM (MİS) TOPLAM TOTAL (TABLO: 6) 2013 ARALIK AYI İTİBARİYLE SENDİKALI PERSONEL VE İŞÇİ KONFEDERASYONLARI (1) UNION MEMBERS AND LABOUR CONFEDERATIONS (December, 2013) Sendikalı Toplam Personel Total Union Members TÜRK-İŞ HAK-İŞ DİSK Sendikalı Personel Union Members Sayısı Number % Sendikalı Personel Union Members Sayısı Number % Sendikalı Personel Union Members Sayısı Number % KAMU-SEN, KESK ve MEMURSEN (2) Sendikalı Personel Union Members Sayısı Number % BAĞIMSIZ Independent Sendikalı Personel Union Members Sayısı Number % (1) TURİZM, İNŞAAT ve İLAÇ a ilişkin bilgiler tamamlanamadığından değerlendirme dışı bırakılmıştır. Because of incomplete data the TOURISM, CONSTRUCTION and PHARMACEUTICALS are left out of evaluation. (2) Araştırma kapsamındaki ŞEKER ve YEREL YÖNETİM işkollarında çalışan devlet memurlarının 4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları Kanunu na göre üyelik durumu. Membership of government officials in and industries in the framework of this research according to the Public Officials Unions Law No

14 İşkolu Industry AĞAÇ WOOD CAM ÇİMENTO (ÇEİS) DERİ (TÜDİS) LEATHER GIDA (TÜGİS) İLAÇ (İEİS) PHARMACEUTICALS İNŞAAT (INTES) CONSTRUCTION KAĞIT KİMYA (KİPLAS) CHEMICALS METAL (MESS) METAL ŞEKER TEKSTİL (TTSİS) TOPRAK TURİZM TOURISM YEREL YÖNETİM (MİKSEN) YEREL YÖNETİM (MİS) (TABLO: 7) 2013 YILINDA İŞGÜCÜ MALİYETİNİN BÖLÜNÜŞÜ (%) DISTRIBUTION OF LABOUR COST, 2013 İşçi Sayısı (Yıllık Ortalama) Workers (Annual Average) Çıplak Ücret Basic Wage Hafta Tatili ve Genel Tatil Ücretleri Payments for Weekends and Public Holidays İzin Ücretleri Payments for Leaves İkramiye, Prim vb. Bonuses, Premiums. etc. Sosyal Ödemeler Social Payments Diğer Giderler Other Costs Toplam İşgücü Maliyeti Total Labour Cost

15 İşkolu Industry AĞAÇ WOOD CAM ÇİMENTO (ÇEİS) DERİ (TÜDİS) LEATHER GIDA (TÜGİS) İLAÇ (İEİS) PHARMACEUTICALS İNŞAAT (INTES) CONSTRUCTION KAĞIT KİMYA (KİPLAS) CHEMICALS METAL (MESS) METAL ŞEKER TEKSTİL (TTSİS) TOPRAK TURİZM TOURISM YEREL YÖNETİM (MİKSEN) YEREL YÖNETİM (MİS) (%) (TABLO: 8) 2013 YILINDA FİİLEN ÇALIŞILAN SAAT BAŞINA İŞGÜCÜ MALİYETİ (TL/Saat) LABOUR COST PER HOUR WORKED, 2013 (TL/Hour) İşçi Sayısı (Yıllık Ortalama) Workers (Annual Average) Çıplak Ücret Basic Wage Hafta Tatili ve Genel Tatil Ücretleri Payments for Weekends and Public Holidays İzin Ücretleri Payments for Leaves İkramiye, Prim vb. Bonuses, Premiums. etc. Sosyal Ödemeler Social Payments Diğer Giderler Other Costs Toplam İşgücü Maliyeti Total Labour Cost (35.2) (8.3) (3.1) (17.2) (34.9) (1.3) (100) 14

16 6. YAN ÖDEMELER Araştırma kapsamındaki 16 işkolunda, toplam işgücü maliyeti içinde ortalama olarak Çıplak Ücret in % 35.2 ve Yan Ödemeler in % 64.8 olduğu gözlenmektedir (Tablo 9). Bu itibarla, 2013 yılında anılan işkollarında yan ödemelerin tutarı çıplak ücretten fazladır. (Tablo 9) un incelenmesinden de anlaşılacağı gibi, toplam işçilik giderleri içinde yan ödemelerin payı Kimya işkolunda en fazladır (% 67.8). Bunu Gıda (% 67.7)işkolu izlemektedir. (TABLO : 9) 2013 YILI ÇIPLAK ÜCRET VE YAN ÖDEMELERİN KARŞILAŞTIRILMASI (%) COMPARISON OF BASIC WAGE AND FRINGE COST, 2013 İşkolu Industry AĞAÇ WOOD CAM ÇİMENTO (ÇEİS) DERİ (TÜDİS) LEATHER GIDA (TÜGİS) İLAÇ (İEİS) PHARMACEUTICALS İNŞAAT (İNTES) CONSTRUCTION KAĞIT KİMYA (KİPLAS) CHEMICALS METAL (MESS) METAL ŞEKER TEKSTİL (TTSİS) TOPRAK TURİZM TOURISM YEREL YÖNETİM (MİKSEN) YEREL YÖNETİM (MİS) ORTALAMA AVERAGE Çıplak Ücret Basic Wage Yan Ödemeler Fringe Cost

17 7. SOSYAL ÖDEMELERİN BÖLÜNÜŞÜ Çalışanlara doğrudan ödenen sosyal yardımlardan ve çalışanlar hesabına yapılan kanunî ödemelerden oluşan sosyal ödemeler in 2013 yılındaki bölünüşü (Tablo 10) da belirtilmektedir. (Tablo 10) un incelenmesinden en yüksek harcamanın SGK işveren primleri (% 40.4) için yapıldığı, bunu kıdem tazminatı (% 12.1), yemek (% 12), ulaştırma (% 10.4) giderlerinin izlediği anlaşılmaktadır. (TABLO : 10) 2013 YILINDA SOSYAL ÖDEMELERİN BÖLÜNÜŞÜ DISTRIBUTION OF SOCIAL PAYMENTS, 2013 Sosyal Ödemeler Social Payments % SGK İşveren Primleri Statutory Social Security Premiums Kıdem Tazminatı Severance Pay Yemek Meals Ulaştırma Transportation Yakacak Fuel Pay İşsizlik Sigortası İşveren Primleri Unemployment Insurance Premiums İş Elbisesi, Korunma Malzemeleri, vb. Work Outfit, Protective Material, etc. İzin ve Bayram Harçlıkları Holiday and Additional Holiday Pay İhbar Tazminatı Notification Indemnity Aile, Çocuk ve Öğrenim Yardımları Family, Children and Education Allowances Diğer Yasal Tazminatlar Other Statutory Indemnities Özel Sigorta Kuruluşlarına Yapılan Ödemeler Payments to Private Insurance Schemes Sağlık Hizmetleri, Kreş ve Spor Giderleri Health Services, Day Nurseries and Sports Doğum, Ölüm, Evlenme Yardımları Birth, Death, Marriage Allowances Diğer Other TOPLAM TOTAL

18 8. İŞÇİLERİN MEDENİ HALİ VE ÇOCUK SAYISI Araştırma kapsamına giren 16 işkolunda, 2013 yılı sonunda çalışan işçinin % 20.3 ü bekâr, % 12.9 u çocuksuz evlidir (Tablo 11). İşçi ailelerinin geçimini sağladıkları çocuk sayısına bakıldığında, iki çocuklu işçilerin en yüksek düzeyde bulunduğu (% 30.7), bunu bir (% 23.6), üç (% 9.5) ve dört ve daha fazla çocuklu (% 3.0) işçi ailelerinin izlediği anlaşılmaktadır. 3 Çocuklu Children 4+ Çocuklu Children 1 Çocuklu Child Bekar Unmarried Çocuksuz Evli Married with no children 2 Çocuklu Children Bekar Unmarried Çocuksuz Evli Marr 2 Çocuklu Children 1 Çocuklu Child 3 Çocuklu Children ŞEKİL YILI SONUNDA İŞÇİLERİN MEDENİ HALİ VE ÇOCUK SAYISI DIAGRAM 5. MARITAL STATUS AND NUMBER OF CHILDREN BY END OF İŞÇİLERİN ÖĞRENİM DURUMU (Tablo 12)nin incelenmesinden de anlaşılacağı gibi, okuma-yazma bilmeyen işçi sayısı ortalamalara yansımayacak düzeydeyken, sadece okur-yazar işçiler de mevcuttur (% 0.1). Diploma itibariyle en büyük grubu % 60.3 ile lise (genel ve mesleki) mezunları oluşturmakta, bunu % 15.9 ile ilkokul mezunları izlemektedir. Yüksek (akademik ve mesleki) öğrenim mezunları % 13.2; ortaokul (genel ve mesleki) mezunu işçiler %10.5 oranındadır. Meslek okullarından mezun işçi sayısının toplam işçi sayısına oranı % 54 tür. 10. PERSONEL GİRİŞ-ÇIKIŞLARI 2013 yılı içinde işe alınanlar ile çeşitli nedenlerle işten ayrılanlar ve 2013 yılında istihdam edilenlerin ortalama sayıları, işkolları itibariyle (Tablo 13) de gösterilmektedir. İşe alınanların, ortalama tüm personele oranlanması ve sonucun yüzde olarak ifadesi işe alınma oranı nı, işten ayrılanların, yine ortalama tüm personele bölünmesi ise işten ayrılma oranı nı belirtmektedir. (Tablo 13) ün incelenmesinden de anlaşılacağı gibi, işe alınma ve işten ayrılma oranları mevsimlik çalışmadan etkilenen İnşaat ve Şeker işkollarında en yüksek düzeylerdedir (Şekil 2 ye de bakınız). Öte yandan, söz konusu oranlar Yerel Yönetim işkolunda (MİS ve MİKSEN) en düşük seviyelerdedir. Araştırma kapsamındaki işkollarının tümünde ise, diğer deyimle ağırlıklı ortalamalar olarak, işe alınma oranı % 18.8 ve işten ayrılma oranı % 18 dir. 17

19 (TABLO: 11) 2013 YILI SONUNDA İŞÇİLERİN MEDENİ HAL VE ÇOCUK SAYISI İTİBARİYLE BÖLÜNÜŞÜ (%) DISPERSION OF WORKERS MARITIAL STATUS AND NUMBER OF CHILDREN BY END OF 2013 (%) İşkolu Industry İşçi Sayısı Workers Bekar Unmarried Çocuksuz Evli Married with no Children 1 Çocuklu Child 2 Çocuklu Children 3 Çocuklu Children 4+ Çocuklu Children Toplam Total AĞAÇ WOOD CAM ÇİMENTO (ÇEİS) DERİ (TÜDİS) LEATHER GIDA (TÜGİS) İLAÇ (İEİS) PHARMACEUTICALS İNŞAAT (İNTES) CONSTRUCTION KAĞIT KİMYA (KİPLAS) CHEMICALS METAL (MESS) METAL ŞEKER TEKSTİL (TTSİS) TOPRAK TURİZM TOURISM YEREL YÖNETİM (MİKSEN) YEREL YÖNETİM (MİS) TOPLAM TOTAL

20 İşkolu Industry AĞAÇ WOOD CAM ÇİMENTO (ÇEİS) DERİ (TÜDİS) LEATHER GIDA (TÜGİS) İLAÇ (İEİS) PHARMACEUTICALS İNŞAAT (İNTES) CONSTRUCTION KAĞIT KİMYA (KİPLAS) CHEMICALS METAL (MESS) METAL ŞEKER TEKSTİL (TTSİS) TOPRAK TURİZM TOURISM YEREL YÖNETİM (MİKSEN) YEREL YÖNETİM (MİS) TOPLAM TOTAL (TABLO: 12) 2013 YILI SONUNDA İŞÇİLERİN ÖĞRENİM DURUMU İTİBARİYLE BÖLÜNÜŞÜ (%) DISTRIBUTION OF EDUCATIONAL LEVELS BY END OF 2013 (%) İşçi Sayısı Okuma- Yazma Bilmeyen Sadece Okur- Yazar Workers Illeteracy Literacy İlkokul Mezunu Elementary School Genel General Ortaokul M. Secondary Sc. Mesleki Vocational Genel General Lise M. High Sc. Mesleki Vocational Yüksek Öğrenim M. Higher E. Toplam MYO ve Mes. Eğ. Fak. Vocational Diğer Other Total

21 (TABLO: 13) 2013 YILINDA PERSONEL GİRİŞ-ÇIKIŞLARI VE İLGİLİ ORANLAR LABOUR TURNOVER 2013 İşkolu Ortalama Tüm Personel Sayısı Average of Employees Yıl İçinde İşe Alınanlar Sayısı Recruitments During 2008 Yıl İçinde İşten Ayrılanlar Sayısı Leavings During 2008 İşe Alınma Oranı Recruitment Ratio İşten Ayrılma Oranı Leaving Ratio Industry (1) (2) (3) (2)/(1)*100 (3)/(1)*100 AĞAÇ WOOD CAM ÇİMENTO (ÇEİS) DERİ (TÜDİS) LEATHER GIDA (TÜGİS) İLAÇ (İEİS) PHARMACEUTICALS İNŞAAT (İNTES) CONSTRUCTION KAĞIT KİMYA (KİPLAS) CHEMICALS METAL (MESS) METAL ŞEKER TEKSTİL (TTSİS) TOPRAK TURİZM TOURISM YEREL YÖNETİM (MİKSEN) YEREL YÖNETİM (MİS) TOPLAM TOTAL

22 21

23 (TABLO - 14) 2013 YILI SONUNDA ZORUNLU İSTİHDAM (1) COMPULSORY EMPLOYMENT BY END OF 2013 (1) Zorunlu İstihdam Compulsory Employment İşçi Sayısına Oranı Ratio to the Number of Workers İşkolu Industry AĞAÇ WOOD CAM ÇİMENTO (ÇEİS) GIDA (TÜGİS) İLAÇ (İEİS) PHARMACEUTICALS İNŞAAT (İNTES) CONSTRUCTION KAĞIT KİMYA (KİPLAS) CHEMICALS ŞEKER TEKSTİL (TTSİS) TOPRAK TURİZM TOURISM YEREL YÖNETİM (MİKSEN) YEREL YÖNETİM (MİS) TOPLAM TOTAL İşçi Sayısı Workers Engelli Disabled Eski Hükümlü Ex-Convicts Diğer (2) Other (2) Toplam Total Engelli (%) Disabled Eski Hükümlü (%) Ex-Convicts Diğer (%) Other Toplam (%) Total (1) MESS e ve TÜDİS e ilişkin veriler tamamlanamadığından değerlendirme dışı bırakılmıştır. Because of incomplete data MESS and TÜDİS are left out of evaluation. (2) Terör mağdurları, işyeri hekimi ile diğer sağlık personeli, iş güvenliği uzmanı, çevre görevlisi, ilkyardımcı, avukat, eğitici personel çalıştırma yükümlülüğü nedeniyle Because of the obligation to employ terror victims, workplace doctor and other medical personnel, occupational safety expert, environment personnel, first aid expert, lawyer and trainer 22

24 11. ZORUNLU İSTİHDAM 14 işkolunda 2013 Aralık sonu itibariyle işçi çalıştıran ve Araştırma kapsamında zorunlu istihdam konusunda veri derlenen 252 işyerinde i engelli, 736 sı eski hükümlü, si diğer (terör mağduru, işyeri hekimi ile diğer sağlık personeli, iş güvenliği uzmanı, çevre görevlisi, ilkyardımcı, avukat ve eğitici personel) olmak üzere toplam kişi çeşitli kanunlarla getirilen zorunlu istihdam yükümlülüğü çerçevesinde istihdam edilmektedir (5763 sayılı Kanun ile tarihinden itibaren 4857 sayılı Kanun un 30. maddesi kapsamında özel sektör kuruluşlarının eski hükümlü ve terör mağduru çalıştırma zorunluluğu kaldırılmış ve işyeri hekimi ve iş güvenliği mühendisi veya uzmanı çalıştırmak yerine dışarıdan hizmet alma imkanı getirilmiştir). Bu toplamın işçi sayısına oranı % 6.46 dır. (Tablo 14) ün incelenmesinden de anlaşılacağı gibi, zorunlu istihdam yükümlülüğü gereğince istihdam edilen gruplar arasında 14 işkolunda genel ortalama olarak en yüksek oranı % 3.80 ile engelli istihdamı temsil etmektedir. 23

25 24

26