More Enstitü Uzaktan Öğretim Hizmetleri

Transkript

1 UZAKTAN EĞİTİM KAYNAK DOKÜMANI Eğitim Adı: Milli Eğitim Bakanlığı Onaylı İnternet Tabanlı Dış Ticaret Elemanı Yetiştirme Kursu İÇERİK 1.GÜMRÜK İŞLEMLERİ 2.ÖZET BEYAN VE EŞYANIN TÜRKİYE GÜMRÜK BÖLGESİNE GİRMESİ 3.EŞYANIN GÜMRÜĞE SUNULMASI 4.BEYANNAME İŞLEMLERİ 5.MUAYENE İŞLEMLERİ 6.BEYANNAME KAPATMA İŞLEMLERİ Sayfa 1

2 1)GÜMRÜK İŞLEMLERİ Giriş Gümrükte işlem süreci olarak bahsettiğimiz konu genel kapsamlarıyla bu çalışmada anlatılmıştır. Gümrükte işlem süreci 6 ana bölümden oluşmaktadır. Bunlar; Taşıtların Türkiye gümrük bölgesine giriş ve çıkışları Özet beyan ve eşyanın Türkiye ye getirilmesi Eşyanın gümrüğe sunulması Beyanname işlemleri Muayene işlemleri Beyanname kapatma işlemleri Gümrük işlemleri süreci dış ticarette önemli bir konuma sahiptir. Gümrük işlemleri aşamaları kendine özgü bir karaktere sahip ve başlı başına bir uzmanlık alanlarıdır. Taşıtların gümrük bölgesine girmesinden, özet beyanın verilmesi, eşyanın sunulması, beyanname işlemleri, muayene işlemleri, kapatma işlemleri hepsinin yeri ayrıdır ve önemlidir. Ekonomik etkili olsun veya olmasın, tüm rejimlerin işlem süreci gümrük beyannamesinin verilmesi ve eşyanın tabi olması kaydıyla, tahakkuk eden vergilerin ödenmesi veya teminata bağlanmasıyla son bulmaktadır. Yani rejim işlemlerini başlatabilmek için beyanname işlem sürecini çalıştırmakla başlar. Rejimlerin açıklanmasına girmeden önce, gümrük işlem sürecinin açıklanmasında yarar bulunmaktadır. Bu nedenle de bu çalışmada gümrük işlemlerinin önemi anlamaktayız. İlk aşamadan son aşamaya kadar adım adım giderek gümrük işlem süreçlerini anlatmaya çalıştım. Yardımcı olan öğretmenlerime ve arkadaşlarıma teşekkür ederim. Bu çalışmanın eksik ve hatalı yanları olabilir. Şimdiden özür dilerim. Taşıtların Türkiye Gümrük Bölgesine Giriş ve Çıkışı Türkiye Gümrük Bölgesine giriş ve çıkış, gümrük kapılarından yapılır. Türkiye Gümrük Bölgesinin giriş noktalarındaki gümrük kapıları ile içeride bulunan gümrük kapıları arasında belirli yolların takip edilmesi zorunludur. Giriş ve çıkış kapıları ile bunları birbirine bağlayan yollar ve hava taşıtlarının Türkiye Gümrük Bölgesinde inebilecekleri Sayfa 2

3 gümrük işlemi yapılan havalimanları ilgili kamu kuruluşlarının görüşleri alınarak, Müsteşarlıkça tespit edilerek Resmi Gazetede yayımlanır. Genel hizmete açık demiryolları gümrük yolu sayılır. Türkiye Gümrük Bölgesine giren veya çıkan taşıtlar gümrük gözetimine tabidir. Bunlar, yürürlükteki hükümlere uygun olarak, gümrük idareleri tarafından denetlenir. Karayolu ile Türkiye Gümrük Bölgesine gelen taşıtların denetlenmesi bitmeden veya ilgili gümrük idaresinin izni alınmadan söz konusu taşıtlara yük ve yolcu alınıp verilemez ve taşıt yoluna devam edemez; trenlerin vagon değiştirmek veya eklemek suretiyle tertipleri değiştirilemez. Türkiye Gümrük Bölgesi dışından, demiryolundan başka kara taşıtları ile ancak sınırdaki yetkili bir gümrük idaresine eşya getirilebilir. Sınırdaki yetkili olmayan bir gümrük idaresine gelen eşya gümrük gözetimi altında yetkili bir gümrük idaresine götürülmediği takdirde geri çevrilir. Türkiye Gümrük Bölgesine yürütülerek getirilecek hayvanlar, sağlık kontrolü yapılabilen gümrük kapılarından girebilir. Türkiye Gümrük Bölgesi dışındaki limanlardan gelen gemiler, Gümrük Bölgesine girmelerinden itibaren beklenmeyen haller veya mücbir sebep olmadıkça ya da gümrük kontrolü gerektirmedikçe, gidecekleri limana göre mutat olan rotayı değiştiremez, yolda duramaz başka gemilerle temas edemez ve gümrük idaresi bulunmayan yerlere yanaşamazlar. Gümrük memurları gemiyi, yükünü ve bunlara ait gerekli tüm defter, belge ve kayıtları denetlemeye, gerektiğinde ambarları ve eşya bulunan diğer yerleri mühür altına almaya yetkilidir. Yabancı limanlardan gelip Türk limanlarına veya nehirlerine girecek olan gemiler, gümrük denetlemesi yapılmak üzere belirli yerlerde durur veya yol keserler. Yabancı limanlardan gelen veya Türkiye'den yabancı limanlara giden gemilerin geliş ve gidişlerinde yönetmelikle belirlenecek süreler içerisinde donatan veya işleten veya acentası tarafından ilgili gümrük idarelerine bilgi verilir. Gemi adamları ve yolcuları ile gemilere girip çıkacak görevli ve görevsiz kimseler Türkiye'ye ancak yetkili gümrük idarelerinden giriş ve çıkış yapabilirler. Türkiye limanları arasında düzenli sefer yapan ve acentası bulunan gemiler serbest dolaşımda olmayan eşya alırlar veya yolda yabancı limana uğrarlarsa (a) fıkrası hükümlerine tabi tutulurlar. Bu tür gemiler ile bunların yolcu ve yüklerinin denetleme ve gümrük işlemlerinde kolaylık sağlayacak usul ve esaslar koymaya Müsteşarlık yetkilidir. (b) fıkrası dışında kalan gemilerin Türkiye limanları arasındaki sefer ve taşımaları gümrük gözetimine tabi tutulabilir. Bu tür gemiler, Müsteşarlıkça belirlenecek şartlar ve verilecek izin çerçevesinde serbest dolaşımda olmayan eşyayı Türkiye limanları arasında transit suretiyle taşıyabilirler. d) (c) fıkrasında yazılı taşımalar ile Türkiye karasuları ve iç Sayfa 3

4 sularında seyreden her türlü taşıtlar üzerinde gümrükçe yapılacak gözetim ve kontrole ilişkin usul ve esaslar yönetmelikle belirlenir. Türkiye'ye gelen ve Türkiye'den gidecek olan hava araçları yetkili gümrük idaresi bulunan havalimanlarına inebilir veya bu havalimanlarından kalkabilirler. Bu hava araçları gümrük gözetimine tabidir. Özel bir izin ile gelen ve giden hava gemilerinin kaptan pilotları verilen talimata uygun olarak hareket ederler. Türk ve yabancı donanmasına mensup harp gemileri ile Türk Hava Kuvvetlerine mensup hava harp gemileri ve Bakanlar Kurulunun izni ile gelen yabancı devletlerin hava harp gemileri, içlerinde eşya bulunmaması halinde gümrük gözetimine tabi değildir. Türkiye Gümrük Bölgesine giriş ve çıkış ile gümrük idarelerindeki her türlü gümrük işlemleri normal çalışma saatleri içinde yapılır. Ancak; a) Demiryolu katarları ve düzenli sefer yapan deniz, nehir, kara ve hava taşıtları gece ve gündüzün her saatinde Gümrük Bölgesine girip çıkabilirler. Düzensiz seferli olan ve yolcu getiren deniz, nehir, kara ve hava taşıtları da aynı şekilde Gümrük Bölgesine girip çıkabilirler. b) İşletme teşkilatı bulunan limanlarda, gemiler gece ve gündüzün her saatinde yük ve yolcu alıp çıkarabilirler. c) Zorlayıcı sebeplerle çalışma saatleri dışında gümrük idaresi olan bir limana girmek veya bu limandan ayrılmak zorunda kalan gemilerin yük alıp verme istekleri de gümrük idarelerince kabul edilir. Yolcu ve turist taşıyan her türlü gemi mesai saatleri dışında gümrük idaresi bulunan bir limana girip çıkabilir. 2) ÖZET BEYAN VE EŞYANIN TÜRKİYE GÜMRÜK BÖLGESİNE GİRMESİ Türkiye Gümrük Bölgesinin kara suları veya hava sahasından gümrük bölgesi içinde durmaksızın geçen taşıt araçları ile taşınan eşya hariç olmak üzere, Türkiye Gümrük Bölgesine getirilen eşya için özet beyan verilir. Özet beyan, giriş gümrük idaresine verilir. Giriş gümrük idaresine gerekli bilgilerin derhal iletilebildiği veya elektronik ortamda erişiminin sağlandığı hallerde, özet beyanın giriş gümrük idaresinden başka bir gümrük idaresine verilmesine izin verilebilir. Yükümlünün bilgisayar sistemindeki özet beyan bilgilerine erişilebilmesi halinde, Müsteşarlık, özet beyan yerine bir bildirimde bulunulmasını kabul edebilir. Özet beyan, eşyanın Türkiye Gümrük Bölgesine getirilmesinden önce verilir. Eşyanın Türkiye Gümrük Bölgesine getirilmesinden önce özet beyanın ibraz edilme süresi, bu süreye getirilebilecek istisnalar ve bu süreye ilişkin değişiklikler, özet Sayfa 4

5 beyandan vazgeçilebilmesine dair şartlar; özel durumlar ile belirli eşya trafiği, taşıma şekli ve yükümlü türleri ile özel güvenlik düzenlemelerinin öngörüldüğü uluslararası anlaşmalar dikkate alınarak yönetmelik ile düzenlenir Özet beyanın şekli ve içeriği; öncelikle güvenlik ve emniyet amacı ile uluslararası standartlar ve ticari uygulamalardan yararlanılarak risk analizi ve gümrük kontrollerinin etkin yapılabilmesi için gerekli bilgileri kapsayacak şekilde yönetmelik ile belirlenir. Özet beyan veri işleme tekniği kullanılarak hazırlanır. Gerekli ayrıntıları içermesi halinde ticari bilgiler ile liman veya taşıma bilgileri kullanılabilir. Müsteşarlık, istisnai durumlarda yazılı olarak düzenlenen özet beyanları, veri işleme tekniği kullanılarak hazırlanan özet beyanlar ile aynı düzeyde risk yönetimi uygulanmasına imkân verilmesi kaydıyla kabul edebilir. Özet beyan eşyayı Türkiye Gümrük Bölgesine getiren veya eşyanın gümrük bölgesine taşıma sorumluluğunu üstlenen kişi tarafından verilir. Dördüncü fıkrada belirtilen kişilerin yükümlülükleri saklı kalmak kaydıyla özet beyan; a) Dördüncü fıkrada belirtilen kişiler adına hareket eden kişi, b) Eşyayı yetkili gümrük idaresine sunabilen veya eşyanın sunulmasını sağlayan kişi, c) Dördüncü fıkra ile (a) ve (b) bentlerinde belirtilen kişilerin temsilcisi, tarafından, yönetmelik ile belirlenen şartlar uyarınca verilebilir. Dördüncü ve beşinci fıkralarda belirtilen kişilerin talep etmeleri halinde, özet beyanın verilmesinden sonra bir veya daha fazla bilginin değiştirilmesine gümrük idarelerince izin verilir. Ancak; Özet beyanı veren kişiye eşyanın muayene edileceğinin bildirilmesinden, Söz konusu bilgilerin yanlış olduğunun tespit edilmesinden, Eşyanın boşaltılmasına izin verilmesinden, sonra özet beyanda değişiklik yapılmasına izin verilmez. Giriş gümrük idaresi, 35/A maddesinin üçüncü ve dördüncü fıkrasına göre belirlenecek süre sona ermeden önce gümrük beyannamesi verilen eşya için özet beyan verilmesinden vazgeçebilir. Bu durumda, gümrük beyannamesi, 35/B maddesinde öngörülen özet beyanda bulunması gerekli asgari bilgileri içerir ve 61 inci madde uyarınca tescil edilinceye kadar özet beyan statüsüne sahiptir. Giriş gümrük idaresine gerekli bilgileri derhal iletebildiği veya elektronik ortamda erişimini sağladığı hallerde, gümrük beyannamesinin giriş gümrük idaresinden başka bir gümrük idaresine verilmesine izin verilebilir. Gümrük idarelerince, bilgisayar veri işleme tekniği kullanılmadan düzenlenen Sayfa 5

6 gümrük beyannameleri için, veri işleme tekniği kullanılarak hazırlanan gümrük beyannameleri ile aynı düzeyde risk yönetimi uygulanır. Türkiye Gümrük Bölgesine getirilen eşya, girişinden itibaren gümrük gözetimine tabidir. Bunlar, yürürlükteki hükümlere uygun olarak gümrük idareleri tarafından denetlenir. Söz konusu eşya gümrük statüleri belirleninceye, serbest dolaşımda olmayan eşya ise 77 nci maddenin 1 inci fıkrası hükmü saklı kalmak üzere, gümrük statüleri değişinceye ya da serbest bölgeye girinceye yahut 163 ve 164 üncü maddeler gereğince yeniden ihraç veya imha edilinceye kadar gümrüğün gözetimi altında kalır. Türkiye Gümrük Bölgesine getirilen eşya, getiren kişi tarafından gecikmeksizin Müsteşarlıkça belirlenen usul ve esaslara uygun olarak; a) Belirlenen bir gümrük idaresine veya gümrükçe uygun görülen herhangi bir yere, b) Deniz veya havayoluyla ya da Türkiye Gümrük Bölgesinden geçmeksizin karayoluyla doğrudan bir serbest bölgeye, Götürülür. Türkiye Gümrük Bölgesine getirildikten sonra eşyanın aktarılması sonucunda nakliyesinden sorumlu olanlar yukarıda belirtilen hükümlere uymak zorundadır. Gümrük idarelerinin gözetim ve kontrolüne ilişkin hükümler saklı kalmak kaydıyla, yolcu, sınır ahalisi ve posta eşyası ile ekonomik açıdan önem arz etmeyen eşya için özel hükümler getirmeye Müsteşarlık yetkilidir. Yukarıdaki fıkralar ile 35/A ila 35/C ve 38 ila 50 nci madde hükümleri, Türkiye Gümrük Bölgesinin dışında durmaksızın, Gümrük Bölgesinin iki noktası arasında düzenli bir hava veya deniz seferiyle doğrudan yapılan taşımacılık nedeniyle Türkiye Gümrük Bölgesini geçici olarak terk eden eşyaya uygulanmaz. Bu maddenin 1 inci fıkrası hükmü, varış yeri bir Türk limanı veya havalimanı olmaksızın, Türkiye karasularını ya da hava sahasını geçen gemilerde veya hava araçlarında yüklü eşyaya uygulanmaz Beklenmeyen haller veya mücbir sebep nedeniyle 33 üncü madde ile 34 üncü maddenin 1 inci ve 3 üncü fıkralarında öngörülen yükümlülüklere uyulmadığı takdirde, söz konusu yükümlülüklere tabi kişi veya onun yerine hareket eden diğer kişiler, en yakın gümrük idaresini gecikmeksizin bu durumdan ve eşyanın bulunduğu hal ve yerden haberdar ederler. Beklenmeyen haller veya mücbir sebep nedeniyle, Türkiye karasuları içinde taşıdığı eşyayı denize atan, karaya çıkaran, başka bir taşıta aktaran veya bu eşyayı toplayan gemi kaptanları yahut diğer kişiler, eşyanın gümrük statüsünün belirlenmesi ve gereken diğer önlemlerin alınması amacıyla en yakın gümrük idaresini bu durumdan ve eşyanın bulunduğu hal ve yerden haberdar ederler.34 üncü maddenin 5 inci fıkrasında belirtilen bir geminin veya hava gemisinin beklenmeyen haller veya mücbir sebep nedeniyle 34 üncü maddenin 1, 3 ve 4 üncü fıkralarında öngörülen yükümlülüklere uymaksızın geçici olarak Türkiye Gümrük Bölgesi içinde demir atmaya veya Sayfa 6

7 konaklamaya mecbur kalması halinde, bu gemiyi veya hava gemisini Gümrük Bölgesine getiren veya onun yerine hareket eden diğer kişiler, gümrük idaresini gecikmeksizin durumdan haberdar ederler.1 inci fıkrada belirtilen eşya ile 2 nci fıkrada belirtilen gemi veya hava gemisine yüklü eşyanın gümrük kontrolüne imkan verecek ve gerektiğinde daha sonra belirlenen veya uygun görülen bir gümrük idaresine götürülmelerini sağlayacak önlemler Müsteşarlıkça tespit edilir.çüncü BÖLÜM 3)EŞYANIN GÜMRÜĞE SUNULMASI Türkiye Gümrük Bölgesinin kara suları veya hava sahasından durmaksızın geçen taşıt araçları ile taşınan eşya hariç olmak üzere, Türkiye Gümrük Bölgesine gelen eşya, getiren kişi ya da duruma göre eşyanın gelişinden sonra taşıma sorumluluğunu üstlenen kişi tarafından gümrüğe sunulur. Gümrüğe sunan kişi, eşyayı daha önce ibraz olunan özet beyan ya da gümrük beyannamesi ile ilişkilendirir. Müsteşarlık; a) Yolcu beraberinde getirilecek, b) Gümrüğe sunulmaksızın bir gümrük rejimine tabi tutulabilecek, Eşya hakkında, 39 uncu madde hükümleri dışında özel düzenlemeler yapabilir. Talep üzerine, gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanıma tabi tutulmasından mönce, gümrüğe sunulan eşyanın incelenmesi veya bundan numune alınması yönünden ilgili ve yetkili kişilere izin verilebilir. Sunum işlemi, gümrüklü sahaya eşya getirildiğinin ilgili gümrük idaresine, getiren kişi tarafından sözlü olarak bildirilmesinden başka bir işlem değildir. Sunum sırasında yapılan açıklamalar gümrük idaresi tarafından, elektronik ortamda çalışıp çalışmadığına göre elektronik veya manüel ortamda, kayıt altına alınır. Kayıt aşamasında eşyanın hangi tarihte, saat kaçta ve hangi araçla geldiği gibi bilgiler kayda geçirilmektedir. Sunum işleminin eşyanın ilgili gümrük idaresine getirildiği andan itibaren vakit geçirilmeden yapılması gerekmektedir. Sunum işleminin ertelenmesi diye bir şey söz konusu olamaz. Aksi halde, sunum işlemi yapılmayan eşyanın gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanıma tabi tutulması için gerekli işlemler başlatılamayacaktır. Sunum işlemlerinden ithalatçı veya onun adına hareket eden gümrük müşavirlerinin ve nakliye işini üstlenen firma veya acentelerinin bir sorumluluğu söz konusu değildir. Yukarıda da belirtildiği gibi sunum işlemi eşyayı getiren kişi ve ilgili gümrük idaresi arasında gerçekleşmektedir. Sunum işlemini takip eden ilk iş günü mesai saati bitimine Sayfa 7

8 kadar, gümrük işlemlerinin ikinci aşaması olan ve taşıma firması tarafından takip edilmesi gereken özet beyan işleminin gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Sunum işleminin hukuki önemi bu noktada açığa çıkmaktadır. Sunum işlemi özet beyan yükümlülüğünü doğuran bir olay olup, özet beyanın verilmesi için gereken süreyi başlatan bir unsur olarak karşımıza çıkmaktadır. 4)BEYANNAME İŞLEMLERİ Beyanname Tanımı ve İşlemleri Gümrük beyannamesi, ihracatta gümrük mevzuatı uyarınca doldurularak ilgili ihracatçı birliği tarafından onaylanmasından sonra gümrük idaresine sunulan belgedir. Eşyanın bir tane gümrük rejimine tabi olması gerekmektedir. Bunlar: Serbest dolaşıma giriş rejimi, Transit rejimi, Gümrük antrepo rejimi, Dahilde işleme rejimi, Gümrük kontrolü altında işleme rejimi, Geçici ithalat rejimi, Hariçte işleme rejimi, İhracat rejimi. Bu şekilde dış ticaret yasallaştırılmaktadır. Beyan 4 şekilde yapılır : Gümrük beyanı; Sözlü beyan Bilgisayar veri işleme tekniği yoluyla, Yazılı olarak, Eşya sahibinin bu eşyayı bir gümrük rejimine tabi tutma isteğini ifade ettiği herhangi bir tasarruf yoluyla yapılmaktadır. Sözlü Beyan Yazılı beyan gerektirmeyen gümrük beyanlarında kullanılmaktadır. Ticari ve ticari nitelikte olmayanlar diye ikiye ayrılır. Ticari olmayanlar ; Sayfa 8

9 Türkiye de yapılan ve yapılacak olan milli ve milletlerarası her türlü yarışmalarda mükâfat olarak verilmek üzere bağış yoluyla gönderilen eşya, Resmi daire ve müesseselerle özel müessese ve şahıslara ait işlem görmüş ticari değeri olmayan her türlü defter, evrak, belge, Hariçten gelen yolcu ve turistlerin ve nakil vasıtası hizmetlilerinin beraberlerinde getirdikleri eşyalar Sınır bölgesi halkının elde ve sırtta taşınabilecek miktarda kendi ihtiyaçlarına mahsus eşyası Türkiye de düzenlenecek milletlerarası kongrelere veya spor temas ve gösterilerine katılacak delege ve şahısların isimlerini muhtevi plaketler, bunların milli bayrakları vb. Ticari olanlar; Ticari amaçla Türkiye Gümrük Bölgesinde serbest dolaşıma girecek eşyanın gümrük kıymetinin sevkiyat ve beyan başına 1000 Avro yu geçmemesi ve sevkiyatının düzenli haldeki benzer sevkiyatların bir parçası olmaması ve daha büyük bir nakliyatın bir parçası olup da bağımsız bir taşıyıcı tarafından taşınmaması kaydıyla bu eşya gümrük idaresine sözlü beyan edilir. Yazılı Beyan Yazılı beyan işlenmiş gümrük beyan formlarının kullanılmasıyla çalıştırılan gümrük beyan yöntemidir. Günümüzde bilgi işlem teknolojilerinin kullanımının yaygınlaşmasına bağlı olarak gümrük beyannameleri bilgisayar ortamında düzenlenmektedir. İşte bu noktada yazılı beyan yöntemi ve bilgisayar ortamında veri işleme tekniği ile beyan yöntemi iç içe girmektedir. Esas olarak Bilgisayar Ortamında Veri İşleme Tekniği ile Beyan Yöntemi gümrük beyan formu çıktılarının kullanılmaması mantığına dayalı olarak işletilmesi gerekmektedir. Oysa, Türkiye uygulamasında ilgili yöntemin pür olarak işletilmesi teknolojik ve kültürel altyapı açısından mümkün olmadığı için yazılı beyan uygulaması ile paralel yürümektedir. Bu nedenle, bu yöntemin yazılı beyan uygulamaları altında açıklanmasında bir sakınca görülmektedir. 2 ayrılır. Normal usulde beyan ve Basitleştirilmiş usulde beyan diye ayrılır. Normal Usulde Beyan: Gümrük Birliği ne girildikten sonra mevzuatın ve belgelerin uyumlaştırılması çerçevesinde Tek Tip Gümrük Beyannamesi kullanımına denilmektedir. Sayfa 9

10 Gümrük Beyannamesi doğrudan doğruya mal sahipleri ile kanuni mümessilleri veya vekilleri tarafından düzenlenmektedir. Gümrük beyannameleri üzerinde kazıntı ve silinti yapılamaz. Gümrük beyannamelerinin tescili için ibrazından sonra beyan edilen eşyanın cins, nev i, nitelik ve birim fiyatı bakımından herhangi bir düzeltme yapılamaz. Gümrük beyannamelerinin tescili, gümrüklerde tutulan deftere usulü uygun kayıt olunmak, üzerine kayıt sıra numarası, tarih ve resmi mühür konulması ile tamam olur. Tek Tip Gümrük Beyannameleri 8 (sekiz) nüsha düzenlenmektedir. 1. Nüsha: İhracat ve/veya transit işlemlerinde kullanılmaktadır.ihracat veya transit işlemlerinin yapıldığı gümrük idaresinde saklanmaktadır. 2. Nüsha: İstatistiki amaçla kullanılmaktadır. İhracat veya transit işlemlerinin yapıldığı gümrük idaresinde saklanmaktadır. 3. Nüsha: İhracatta gümrük idaresince mükellefe verilir. Kanıtlayıcı nüsha olarak kullanılmaktadır. Talep halinde ihracat beyannamelerinin onaylı fotokopileri ihracatçıya verilmekte veya ilgili kuruluşlara gönderilmektedir. 4. Nüsha: Transit rejiminde kullanılmaktadır. Çıkış gümrük idaresinde kalacak olan nüshadır. 5. Nüsha: Transit rejiminde kullanılmaktadır. Varış gümrük idaresince çıkış gümrük idaresine gönderilecek teyit nüshasıdır. 6.,7.,8., Nüsha: İthalat işlemlerinde kullanılmaktadır. İlk nüsha gümrük idaresi nüshası, ikinci nüshası istatistik nüshası ve üçüncü nüshaları da mükellef nüshası olarak kullanılmaktadır Gümrük Beyannamesine Kaydedilen Bilgiler Gönderen / ihracatçı Yükleme belgeleri Alıcı Mali müşavir / serbest muhasebeci Gideceği ülke Ticaret yapılan ülke Sayfa 10

11 Beyan sahibi/temsilcisi Çıkış / ihracat ülkesi Menşe ülke Gideceği ülke Çıkıştaki aracın kimliği ve kayıtlı olduğu ülke Teslim şekli Sınırı geçecek hareketli taşıt aracının kimliği ve kayıtlı olduğu ülke Döviz ve toplam fatura bedeli Döviz kuru Sözleşme türü Sınırdaki taşıma şekli Dahili taşıma şekli Yükleme yeri Banka bilgisi Çıkış gümrük idaresi Eşyanın bulunduğu yer Kapların ve eşyanın tanımı Türk Gümrük Tarife Cetveli (G.T.İ.P) Numarası Menşe ülke kodu Brüt ağırlık (kg) Net ağırlık Manifesto / özet beyan Ölçü birimi Ek, bilgi, belge ve izinler Vergilerin hesaplanması Antreponun tipi ve kodu Yer ve tarih Basitleştirilmiş Usulde Beyan: Gümrük Kanunu nun 10 ve 71 inci maddeleri, gümrük usul ve formalitelerinin yürürlükteki hükümlere uygun olarak yürütülmesi kaydıyla söz konusu usul ve formalitelerin mümkün olduğunca basitleştirilmesine imkân tanımaktadır. Söz konusu Kanun maddelerinin verdiği yetki doğrultusunda Gümrük Yönetmeliği nde gerekli düzenlemeler yapılmış olup, söz konusu düzenlemeler çerçevesinde oluşturulan basitleştirilmiş usul uygulaması türleri şunlardır; Eksik bilgi ve belgeyle beyan, Beyanname yerine ticari ve idari belgeyle beyan, Kayıt yoluyla rejim beyanı, Sayfa 11

12 Basitleştirilmiş kontrol yöntemi, TOBB a tasdik ve gümrük idarelerine vize işlemi için ibraz zorunluluğu olmadan ATR Dolaşım Belgesi düzenleme, Tam beyanlı yaygın basitleştirilmiş usulden eşyanın özelliğine bakılmaksızın yararlanma, Götürü teminat sistemi, Kısmi teminat sistemi. Gümrük Kanunu ve Gümrük Yönetmeliği uyarınca yukarıda belirtilen basitleştirilmiş usul uygulamalarından yararlanmak isteyen firmaların Gümrük Müsteşarlığı na başvurarak Onaylanmış Kişi Statüsü alması gerekir. Onaylanmış kişi statüsü alabilmek için gümrük mevzuatında belirlenen güvenlik kriterlerini ve dış ticaret performanslarını taşımak gereklidir. Firmaların sahip oldukları dış ticaret performanslarına göre onaylanmış kişi statüsü A, B ve C olmak üzere 3 sınıfa ayrılmıştır. Aşağıdaki tabloda hangi sınıfın hangi basitleştirilmiş usul uygulamalarından yararlanabileceği açıklanmıştır. Basitleştirilmiş Usul Uygulamaları A Sınıfı B Sınıfı C Sınıfı Eksik bilgi ve belgeyle beyan, Kayıt yoluyla rejim beyanı Sayfa 12

13 Basitleştirilmiş kontrol yöntemi TOBB a tasdik ve gümrük idarelerine vize işlemi için ibraz zorunluluğu olmadan ATR Dolaşım Belgesi düzenleme Tam beyanlı yaygın basitleştirilmiş usulden eşyanın özelliğine bakılmaksızın yararlanma Götürü teminat sistemi Kısmi teminat sistemi Sayfa 13

14 Buna göre firmaların basitleştirilmiş usulden yararlanacak firmalara "Gümrükçe Onaylanmış Kişi Unvanı" verilmektedir. Onaylanmış Kişi Statü Belgesi İçin Aranacak Genel Koşullar Yönetim kurulu üyeleri ve sermayesinin %10 undan fazlasına sahip olanlar ile gümrük ve dış ticaret işlemlerinde temsil yetkisini haiz şirket mensupları hakkında; basit ya da nitelikli zimmet, irtikap, rüşvet, emniyeti suiistimal, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, inancı kötüye kullanma, dolanlı iflas, yalan yere şahadet, suç tasnii, iftira gibi yüz kızartıcı suçlar ile vergi kaçakçılığı suçlarından mahkumiyet kararının olmaması gerekmektedir. Bir önceki ve başvuru yılı içinde, takvim yılı itibariyle işlem gören ithalat ve ihracata ilişkin beyanname toplam sayısının %1 ini aşan ve aynı zamanda 5 (beş) den fazla sayıda vergi kaybı görmemiş olması gerekmektedir. Başvuru tarihinde asgari ödenmiş sermaye tutarları; (1) A Sınıfı Onaylanmış Kişi için 1 Trilyon Türk Lirası, (2) B Sınıfı Onaylanmış Kişi için 500 Milyar Türk Lirası, (3) C Sınıfı Onaylanmış Kişi için 100 Milyar Türk Lirası olması, İmalatçı olmayan Dış Ticaret Sermaye şirketleri hariç, başvuru tarihinden geriye dönük bir ay içinde en az; (1) A Sınıfı Onaylanmış Kişi için 250 işçi, (2) B Sınıfı Onaylanmış Kişi için 100 işçi, (3) C Sınıfı Onaylanmış Kişi için 30 işçi istihdam ediliyor olması ve ilgili mevzuat uyarınca kesinleşmiş sosyal güvenlik prim borcu olmaması, Gümrük Mevzuatı uyarınca kesinleşmiş gümrük vergileri ve ceza borcu bulunmaması, İhracatçılar için, bağlı olduğu İhracatçı Birliği kayıtlarına göre, Türkiye İhracatçılar Meclisi nce ilgili mevzuatı çerçevesinde performans ve güvenilirliğinin onaylanmış olması, Başkası adına ve namına hareket edilmemesi. Dış Ticaret Sermaye şirketleri hariç imalatçı olması gerekmektedir. Sayfa 14

15 Onaylanmış Kişi Statü Belgesi Almak İçin Aranacak Özel Koşullar A Sınıfı Onaylanmış Kişi Statüsü Kazanmak İçin Aşağıdaki Özel Koşulları Sağlanması Gerekir: Bir önceki takvim yılı veya başvuru yılı içinde asgari 25 milyonfob/abd Doları kıymetinde eşyanın fiili ihracatının yapılmış olması, Bir önceki takvim yılı veya başvuru yılı içinde gerçekleştirilen ithalat ve ihracat toplamının asgari 100 milyon ABD Doları kıymetinde olması, Dış Ticaret Sermaye şirketi olması B Sınıfı Onaylanmış Kişi Statüsü Kazanmak İçin Aşağıdaki Özel Koşulları Sağlanması Gerekir: Bir önceki takvim yılı veya başvuru yılı içinde asgari 5 milyonfob/abd Doları kıymetinde eşyanın fiili ihracatının yapılmış olması, Bir önceki takvim yılı veya başvuru yılı içinde gerçekleştirilen ithalat ve ihracat toplamının asgari 20 milyon ABD Doları kıymetinde olması. Dış Ticaret Sermaye şirketi aracılığıyla yapılan ve bağlı olduğu İhracatçı Birliği kayıtlarına göre Türkiye İhracatçılar Meclisi nce onaylı belgede kayıtlı ihracat tutarı da imalatçı kişinin B Sınıfı Onaylanmış Kişi Statü Belgesi başvurusunda dikkate alınır. C Sınıfı Onaylanmış Kişi Statüsü Kazanmak İçin Aşağıdaki Özel Koşulları Sağlanması Gerekir: Bir önceki takvim yılı veya başvuru yılı içinde asgari 2 milyonfob/abd Doları kıymetinde eşyanın fiili ihracatının yapılmış olması, Bir önceki takvim yılı veya başvuru yılı içinde gerçekleştirilen ithalat ve ihracat toplamının asgari 8 milyon ABD Doları kıymetinde olması. Dış Ticaret Sermaye şirketi aracılığıyla yapılan ve bağlı olduğu İhracatçı Birliği kayıtlarına göre Türkiye İhracatçılar Meclisi nce onaylı belgede kayıtlı ihracat tutarı da imalatçı kişinin C Sınıfı Onaylanmış Kişi Statü Belgesi başvurusunda dikkate alınır. Kamu kuruluşları için bu maddede belirtilen koşullar aranmaz. Sayfa 15

16 Beyanname Verme İşlemleri Türkiye Gümrük Bölgesine getirilip gümrüğe sunulan eşyanın, bir gümrük rejimine tabi tutulması, bir serbest bölgeye girmesi, Türkiye Gümrük Bölgesi dışına yeniden ihracı, imhası veya gümrüğe terk edilmesine ilişkin işlemlerin Deniz yolu ile gelen eşya için özet beyanın verildiği tarihten itibaren 45gün, Diğer bir yolla gelen eşya için yine özet beyanın verildiği tarihten itibaren 20 gün içerisinde tamamlanması gerekir. Tasfiye İşlemleri İthalatı yasak veya kısıtlamaya tabi eşya Kaçak eşya Sahipsiz eşya Özet beyanı olmayan eşyalar Beyannamesi gelmeyen eşyalar Bu şekilde gelen eşyalar tasfiye edilir. Tasfiyelik hale gelen eşya aşağıda belirtilen usullerle tasfiye edilir: İhale yoluyla satış, Yeniden ihraç amaçlı satış, Perakende satış, Kamu kuruluşları ile özel kanunla kurulmuş vakıf ve derneklere tahsis, Özel yolla, İmha. Gümrük Beyannamesine Eklenmesi Gereken Ekler: Fatura Çeki listesi ATR dolaşım belgesi Vergi makbuzları Taşıma belgesi Kıymet bildirim formu Sayfa 16

17 Navlun belgesi Dolaşım belgeleri Gümrük Beyannamesinin İptali İhraç edilecek mal ile ilgili olarak açılmış olan gümrük beyannamesinin ilgili ihracatçı birliği tarafından onayından sonra ve gümrük idaresine ibrazedilmesinden önce bu beyannamede bir değişiklik yapılmasının gerekli olduğuhallerde, talep edilen değişiklikler ancak aynı beyannamenin ihracatçı birlikleritarafından iptal edilerek yeni beyannamenin hazırlanması şeklinde yapılır. Yanigerekli değişikliğin aynı beyannamede yapılması yerine eskisinin iptal edilerekdeğişikliklerle yeni beyannamenin düzenlenmesi gerekmektedir. 5)MUAYENE İŞLEMLERİ Beyanın Kontrolü Gümrük idareleri, beyanın doğruluğunu araştırmak üzere beyanname ve ekli belgeleri kontrol edebilir, beyannamenin içerdiği bilgilerin doğruluğunu araştırmak amacıyla beyan sahibinden beyanın doğruluğunu kanıtlayan belgeleri isteyebilir, eşyayı muayene edebilir ve ayrıntılı muayene veya tahlil amacıyla numune alabilir. Beyanname kapsamı eşyanın muayene edilmesi halinde muayene sonuçları, muayene edilmemesi halinde ise beyannamede yer alan bilgiler eşyanın tabi olduğu gümrük rejimi hükümlerinin uygulanmasında esas alınır. Beyanın kontrolü amacıyla, beyannamenin kabulü ile birlikte bilgisayar sistemi tarafından risk kriterlerine göre yapılacak kontrol veya muayenenin türü ve kontrolle görevli memur veya muayene memuru otomatik olarak belirlenir. Yapılacak kontrol veya muayenenin türü kırmızı, sarı, yeşil ve mavi hatlara göre belirlenir. Gümrük Muayene Hatları Kırmızı hat; eşyanın fiziki muayenesi ile birlikte belge kontrolünün de yapıldığı hattır. Sayfa 17

18 Sarı hat; fiziki muayeneye gerek görülmeksizin eşyaya ait beyanname ve eklerinin doğruluğunun ve birbiriyle uygunluğunun kontrol edildiği hattır. Mavi hat; eşyanın veya buna ilişkin yazılı beyan ve ilgili belgelerin veya ticari belge ve verilerin sonradan kontrol edildiği hattır. Yeşil hat; eşyanın belge kontrolüne veya fiziki muayeneye tabi tutulmadığı hattır. Bilgisayar sistemine dahil olmayan gümrük idarelerinde, beyanın kontrolünün yapılabilmesi için gümrük idare amirleri veya yetkili kılacakları kişiler tescilden sonra kendilerine gelen beyannameyi inceleyerek yapılacak muayenenin kapsamını, fiziki muayene ya da belge kontrolü şeklinde tespit ederek bu tespiti beyanname üzerinde belirtir. Muayene, kapların cins, nev i, marka, numara ve adetlerini, eşyanın vergiye esas olan ağırlık ve diğer ölçüleri ile cins, nev i, nitelik, menşe ve kıymetinin tespitini kapsar. Gümrükte Muayeneler Fiziki Muayene Fiziki muayene 3 ayrılır. Tam muayene: Eşyanın tüm kaplarının açılarak içindekilerin kontrol edildiği muayenedir. Kısmi muayene: Eşyayı temsil eden bir ya da birkaç kabın açılarak kontrol edildiği muayenedir. Haricen muayene: Eşyanın kaplarının dıştan bakılarak kontrol edildiği muayenedir. Bu yöntemler kullanılarak ve muayene şekli beyanname üzerinde gösterilerek yapılır. Bu yöntemlerden hangisinin kullanılacağı fiziki muayene ile görevli muayene memurunca eşyaya göre belirlenir. Fiziki muayene; Eşyanın cinsinde rejim veya vergi değişikliğini gerektirir bir husus veya bir şüphe hali olması, faturasında ve vergi tahakkukunu veya ticaret politikası önlemlerini etkileyecek diğer belgelerinde kazıntı ve/veya silinti olması; beyanname kapsamı eşya ve beyan sahibi hakkında imzalı ve adresli bir ihbar bulunması halleri dışında işletme memurunun huzurunda haricen veya kısmen yapılır. Haricen veya kısmen yapılan Sayfa 18

19 muayenenin tam muayeneye dönüştürülmesi halinde beyan sahibi de bu muayenede bulunabilir. Bilgisayar sistemi tarafından belirlenen haller saklı kalmak üzere fiziki muayene; eşyanın cinsinde rejim veya vergi değişikliğini gerektirir bir husus veya bir şüphe hali olması, faturasında ve vergi tahakkukunu veya ticaret politikası önlemlerini etkileyecek diğer belgelerinde kazıntı ve/veya silinti olması; beyanname kapsamı eşya ve beyan sahibi hakkında imzalı ve adresli bir ihbar bulunması halleri dışında işletme memurunun huzurunda haricen veya kısmen yapılır. Bilgisayar sistemi tarafından haricen veya kısmi muayene olarak belirlenen haller dahil, haricen veya kısmen yapılan muayenenin tam muayeneye dönüştürülmesi halinde beyan sahibi de bu muayenede bulunabilir Bir beyanname kapsamı eşyanın tek kalemden oluşması ve kısmen muayene edilmesi halinde, muayene sonuçları söz konusu beyanname kapsamı eşyanın tümüne uygulanır. Beyan sahibi kısmi muayene sonuçlarının beyan edilen eşyanın kalan kısmı için geçerli olmadığı düşüncesinde ise, eşyanın tamamının muayenesini talep edebilir. Bu durumda muayene eşyanın tümü için yapılır. Muayene sonucunda beyana uygun sonuç alınırsa, beyannameye muayene memuru tarafından uygundur şerhi verilerek imzalanır ve bilgisayar sisteminde onay verilir. Fiziki muayene sırasında, eşyanın veya kaplarının bozuk, kırık veya noksan olduğunun anlaşılması halinde, durumdan işletme memuru haberdar edilir ve ortak bir tutanak düzenlenir. İhracat eşyasının fiziki muayenesinin yapılmasına karar verilen hallerde eşyanın gümrüğe sunulması esastır. Ancak, farklı yerlerden ve kısım kısım gelmekte olduğu kanıtlanan eşya ile dökme haldeki eşyanın ve standardizasyon kontrolü yapılan maddeler ve çabuk bozulacak kan, insan dokusu, ilaç ve balık, sebze ve meyve gibi eşyanın gümrüğe sunulmadan deniz ve kara taşıtlarına yükletilirken muayenesi yapılabilir. Belge Kontrolü Belge kontrolünde, kontrol ile görevlendirilen memur, beyannamedeki bilgileri ve eklerini inceler; tarife, kıymet, miktar, yasaklayıcı ve kısıtlayıcı önlemler ve duruma göre telafi edici vergi söz konusu ise, buna ilişkin belge kontrollerini de yaptıktan sonra uygun bulursa, bu hususu beyanname üzerinde gösterir ve bilgisayar sisteminde onay verir. Beyanın kontrolü ile görevlendirilen memur, yaptığı inceleme sırasında beyanname ve ekli belgeler arasında ciddi bir farklılık tespit eder ve fiziki muayenenin yapılmasını Sayfa 19

20 gerekli görür ise beyannamenin arkasına bu hususu belirtir şerh düşerek idare amirine bildirir. Fiziki muayenenin idare amirince uygun görülmesi halinde, ilgili amir beyannameyi fiziki muayene ile görevli muayene memuruna havale eder ve işlemler bu memur tarafından sonuçlandırılır. Fiziki muayenenin idare amirince uygun görülmemesi halinde ise, ilgili amir, beyannameyi beyanın kontrolü için önceden görevlendirilen memura iade eder ve işlemlere kaldığı yerden devam edilir Muayene Edilmeyecek Eşyalar Cumhurbaşkanının zat ve ikametgahı için gelen eşya, Milli Savunma Bakanlığı ve Jandarma Genel Komutanlığı ihtiyaçları için Gümrük Kanununun 167 nci maddesinin 3 üncü fıkrasının (a) bendine giren eşyadan, Milli Savunma Bakanlığınca gizliliği önceden Müsteşarlığa bildirilen eşya, Yabancı devlet başkanları ve aileleri efradı ile refakatlerinde memur olanların getirdikleri veya Türkiye deki ikametleri sırasında getirtecekleri eşya ve taşıtları, Türkiye deki yabancı diplomatik temsilciliklerin, yabancı devletlerin Türkiye deki konsolosluklarının resmi bir görevin yapılması ile ilgili olarak herhangi bir zamanda getirecekleri her türlü basılmış ve basılmamış belgelerle, taşıtları ve diğer her türlü eşya ve resmi binalar için inşaat malzemesi, İçinde gizli evrak bulunan mühürlü kurye çantaları. İkinci Muayene Kontrol amacıyla gümrük müfettişleri, müfettiş yardımcıları, gümrük kontrolörleri, stajyer gümrük kontrolörleri ve gümrük idare amirleri, muayenesi yapılmış ve işlemleri tamamlanmış eşyanın açılmayan kaplar da dahil olmak üzere ikinci muayenesini her zaman yapabilirler. Muayenede mal sahibinin veya temsilcisinin bulunması kendilerinden istenebilir. Muayene sonuçları beyanname üzerine yazılır ve altları muayenede bulunanlar tarafından imzalanır. Görevlilerin Sorumluluğu Muayene memurları, gümrük vergileri ile gümrük idaresince tahakkuku gereken diğer vergileri tahakkuk ettirmek veya muaflık hükümlerini uygulamak, Gümrük, Dış Ticaret, Sayfa 20

21 Türk Parasının Kıymetini Koruma Mevzuatı ile diğer mevzuat hükümleri bakımından yapılacak işlemleri yürütmekle görevlidir. Beyanın kontrolü ile görevlendirilen memurlar da Gümrük, Dış Ticaret, Türk Parasının Kıymetini Koruma Mevzuatı ile diğer mevzuat hükümleri bakımından yapılacak işlemleri yürütmekle görevlidir. Beyannameyi kontrol edenler ile ikinci muayeneyi yapanlar yaptıkları kontrol ve muayeneden, BİLGE sistemi tarafından hesaplanan gümrük vergileri hariç gümrük vergilerinin hesaplanmasından veya doğruluğunun kontrolünden ya da muafiyet hükümlerinin uygulanmasından sorumludur. Muayene Yeri Eşyanın muayenesi, bunların gümrük idarelerince konulmasına izin verilen yerlerde veya antrepolarda yapılır. Ancak, gümrük idare amirleri beyan sahibinin talebi üzerine eşyanın bu yerler dışında herhangi bir yerde muayene edilmesine izin verebilir. Muayenede Bulunacaklar Beyan sahibi eşyanın muayenesi ve numune alınması sırasında hazır bulunabilir. Görevli muayene memurunun gerek görmesi halinde, muayene ve numune alma işlemini kolaylaştırmak için gerekli yardımı sağlamak üzere beyan sahibinin veya temsilcisinin de muayenede bulunması istenir. Beyan ile muayene arasında farklılık bulunması halinde beyan sahibi veya temsilcisinin muayenede bulunması zorunludur. Muayenede bulunanlar, eşyanın kaplarından çıkarılması, yerleştirilmesi veya eşyadan numune alınmasında görevli muayene memurunun çalışmalarını kolaylaştırmak için gerekli her türlü yardımı sağlamakla yükümlüdür. Muayene Masrafları Gümrük idaresince muayenesine lüzum görülen eşyanın muayene yerlerine taşınması, buralardan tekrar kaldırılması, kapların açılıp kapatılması, eşyanın kaplardan çıkarılıp tekrar yerleştirilmesi, tartılması, numune alınması, numune kaplarının sağlanması, orijinal kapların laboratuarlara ve diğer kontrol mercilerine gönderilmesi ve getirilmesi gibi muayenenin gerektirdiği tüm elleçleme giderleri beyan sahipleri tarafından karşılanır. Sayfa 21

22 Muayenesi Yapılan Eşyanın Tekrar Muayenesi Muayene memurları henüz gümrük gözetimi altında bulunan muayenesini yaptıkları eşyayı, bir hatanın düzeltilmesi veya muayenede eksik bırakılan hususların tamamlanması gibi geçerli sebeplerle yeniden muayene edebilir. Bu takdirde durum, muayene memurlarınca beyanname üzerinde gösterilir ve altı imzalanır. Muayene memurlarınca kendilerine havale edilmiş beyanname kapsamı eşyanın muayenesi herhangi bir nedenle tamamlanamadığı takdirde, durum nedenleri ile beyanname üzerinde belirtilmek suretiyle idare amirinin oluru alındıktan sonra muayene diğer bir muayene memuru tarafından tamamlanır. Beyan ile Muayene Arasında Cins, Nev i veya Nitelik Farkı Muayene neticesinde eşyanın cins, nev i veya niteliğinde beyana göre aykırılık görüldüğü takdirde, aşağıda belirtilen şekilde işlem yapılır. Muayene sonucunda eşyanın cins, nev i veya niteliği itibarıyla beyana aykırılık bulunmakla birlikte, uygulanması gereken tarife pozisyonu ile vergi oranı, beyan edilen cins, nev i ve niteliğe ait tarife pozisyonunun vergi oranıyla aynı olur ve bu suretle vergi tahakkukunda bir değişiklik olmazsa 192 nci maddeye göre işlem yapılarak beyanname onaylanır. Eşyanın muayenesinde cins, nev i veya nitelik itibarıyla beyana göre daha yüksek tarife uygulanmasını gerektirecek derecede aykırılık görüldüğü ve uygulamadan doğan vergi farkı %5 i geçmediği taktirde, yükümlünün bütün kapları açtırmak hakkı saklı kalmak şartıyla, diğer kaplar açılmaz ve bütün eşyanın vergi tahakkuku kısmi muayenede bulunan sonuca göre yapılır. Vergi farkı %5 i geçtiği takdirde muayene eşyanın geri kalan kısmına da teşmil edilir ve vergi tahakkuku muayene sonucuna göre yapılır. Eşyanın muayenesinde tespit edilen cins, nev i veya niteliği, beyana göre daha düşük bir tarife uygulanmasını gerektirdiği takdirde, açılmayan diğer kaplara ait vergi tahakkukları, açılan kapların muayene neticesine göre yapılır. Ancak, yapılan kısmi muayene, bütün eşyanın vergilerinin tahakkuku için yetersiz bulunursa, yukarıda belirtildiği gibi, muayene bütün kaplara teşmil olunarak sonuca göre vergi tahakkukları yapılır. Sayfa 22

23 Yukarıdaki fıkralara göre muayene neticesinde eşyanın cins, nev i veya niteliğinde bulunacak beyana göre aykırılıklar, 1918 sayılı Kanunun ihlali niteliğinde olması halinde, anılan Kanuna göre kovuşturma yapılır. Beyan ile Muayene Arasında Miktar Farkı Beyana konu vergiye tabi eşyanın, yapılan muayenesinde miktar bakımından bulunan farklar hakkında aşağıda belirtilen hükümlere göre işlem yapılır. Eşyanın faturasındaki satış birimi, kilogram, libre ve ton gibi ağırlık ölçü birimlerinden biri ile gösterilmiş ise, açılan kaplarda muayene sonucuna göre bulunan fazlalıklar %5 i geçmediği taktirde, yükümlünün bütün kapların açılıp tartılmasını istemek hakkı saklı kalmak kaydıyla, miktar fazlalıkları, açılmayan kaplara da sirayet ettirilerek bu suretle bütün kaplar için tespit olunan miktar fazlalıklarının kıymeti, 192 nci maddeye göre işlem yapılarak, vergi matrahına katılır. Muayenede bulunan fazlalık %5 i geçtiği taktirde, bütün kaplar açılıp tartılır ve bulunacak miktar tahakkuka esas tutulur. Durum müzekkere ile idare amirine bildirilir. Eşyanın faturasında satış birimi adet, baş, top, düzine, sayı veya metre gibi uzunluk veya sair ölçüler üzerinden gösterilmiş bulunan eşyanın, muayene edilen kaplarında, bu ölçülere göre fazlalık görüldüğü takdirde, kapların tümü açılıp muayene edilir ve durum bir tutanak ile tespit olunarak idare amirine bildirilir. Muayene neticesinde beyannamede yazılı olmayan eşyaya rastlandığı takdirde, durum bir tutanakla tespit olunarak idare amirine bildirilir. Kıymetleri üzerinden vergiye tabi eşyanın açılan kaplarında, faturasında yazılı satış birimine göre noksanlık görülürse, gerek bu kapların gerek aynı cins ve nev iden olup muayene edilmeyen kapların muhteviyatını teşkil eden eşyanın beyan edilen ve faturasına uygun olan kıymeti tahakkuka esas tutulur. Ancak, açılan kaplarda bulunan noksanlığın, eşyanın telef veya kaybından veya noksan gönderildiğinin sabit olmasından veya çalınmasından ileri geldiğinin anlaşıldığı hallerde, bütün kaplar açılarak muayene ve asıl noksanlık tespit edilir. Bu noksanlığı karşılayan kıymet, beyan edilen esas kıymetten düşülerek kalan kıymet vergi matrahına esas tutulur. Muayene sonucunda bulunan eksiklik veya fazlalığın eşyanın tabiatı icabı 14 no.lu ekte bulunan oranlarda olduğunun anlaşılması halinde, işlemler gümrük idaresince tespit edilen miktar üzerinden yapılır ve ceza uygulanmaz. Sayfa 23

24 Birinci fıkranın (a), (b) ve (c) bentlerinde sayılan durumların idare amirince incelenerek, Gümrük Kanununun 234 üncü maddesindeki cezai hükümlerin uygulanması veya soruşturma konusu olarak ele alınıp alınmayacağı hususu kararlaştırılır. Bu maddenin uygulanmasında tespit edilen miktar fazlalık veya noksanlıkları dolayısıyla yapılacak tahakkuklarda ve idare tarafından alınacak kararlarda, yürürlükteki Dış Ticaret Rejimi, Türk Parasının Kıymetini Koruma Kararları ile yasaklama veya kısıtlamalara ait hükümlerin de göz önünde bulundurulması gerekir. Beyan ile Muayene Arasında Kıymet Farkı Kıymetleri üzerinden vergiye tabi eşyanın, yapılan muayenesinde kıymet bakımından bulunan farklar hakkında aşağıda belirtilen hükümlere göre işlem yapılır: Vergi matrahına girmesi gerektiği halde beyan ve kıymete dahil edilmediği veya noksan beyan edildiği tespit olunan kıymet ve masraflar işlem yapılarak eşyanın kıymetine eklenir. Yapılacak muayenede, Eşyanın Gümrük Kıymeti bölümü hükümleri göz önüne alınarak tespit olunacak kıymeti ile beyan olunan kıymetinde veya vergi matrahına giren diğer matrah unsurları arasında şüpheli bir durum görüldüğü takdirde, bu durum müzekkere ile idare amirine bildirilir. İdare amirince gerekli inceleme yapılarak olayın soruşturma konusu olarak ele alınıp alınmaması hususu karara bağlanır. Bu maddenin uygulanmasında tespit edilen kıymet eksiklik ve fazlalıkları dolayısıyla yapılacak tahakkuklarda ve idare tarafından alınacak kararlarda, yürürlükteki Dış Ticaret Rejimi, Türk Parasının Kıymetini Koruma Kararları ile yasaklama veya kısıtlamalara ait hükümlerin de göz önünde bulundurulması gerekir. Beyan ile yapılan kontrol ya da muayene arasında fark bulunması halinde, kontrol ya da muayeneyi yapanlarca bir müzekkere düzenlenerek idare amirinin onayına sunulur. İdare amirinin onayından sonra yapılacak değişiklikler beyan sahibine tebliğ edilir. Beyan ile yapılan kontrol ya da muayene arasında fark bulunması halinde, ilgililere tebligat yapılarak işlemler sonuçlandırılır. Tespit edilen farklara itiraz edilmemesi halinde, bu farklara ilişkin bilgiler kontrol ya da muayeneyi yapanlarca bilgisayar sistemine girilir ve düzeltme nüshasının dökümü alınır. Asıl beyanname ile düzeltme nüshası birleştirilir. Bu durum beyannamenin asıl nüshası Sayfa 24

25 üzerine belirtilir ve imzalanır. Kontrol ya da muayeneyi yapanlarca, düz beyaz kağıt üzerine dökümü alınan düzeltme nüshasına kişisel mühür basılır. Ayrıca idare mührü aranmaz. İtiraz edilmesi halinde işlem yapılır. Eşyanın cins, nev i, niteliği, miktar ve kıymeti dışında kalan farklar ile cins, nev i ve niteliğine ilişkin farklılıktan dolayı vergi tahakkukunda ortaya çıkan %5 i geçmeyen fazlalık için işlem yapılır. Bilgisayar sistemine dahil olmayan gümrük idarelerinde re sen yapılacak düzeltmeler asıl beyanname üzerinde usulü dairesinde yapılır. Ayniyet Tespiti Gümrük idareleri zorunlu olan hallerde, gümrüğe sunulan ve gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanım talep edilen eşyanın bu işlem veya kullanım şartlarına uyulmasını sağlamak amacıyla, başka kurumlarda ekspertizini yaptırmak da dahil olmak üzere ayniyetinin tespitine yönelik önlemleri alabilirler. Muayeneden sonra değiştirilmemeleri için mühür, kurşun mühür, etiket gibi belirleyici araçları eşyanın ve kapların veya taşıtların üzerine tespit edebilirler. Eşyaya ve taşıtlara ayniyet tespitine yönelik olarak tatbik edilen etiket, mühür ve benzeri araçlar, beklenmeyen hal ve mücbir sebepler nedeniyle eşyanın veya taşıtların korunmasını sağlamak için sökülmeleri veya imhaları zorunlu olmadıkça, yalnız gümrük idareleri tarafından veya bu idarelerin izni ile sökülebilir ya da imha edilebilir. Bu tür bir zorunluluğun ilgili kurum veya kuruluşlardan alınacak mücbir sebep belgesi ile gümrük idaresine ayrıca tevsiki gerekir. 6)BEYANNAME KAPATMA İŞLEMLERİ Beyannamelerde Kapanma Süreci İhracata ilişkin gümrük beyannameleri fiili ihracatın gerçekleşmesini müteakip kapatılmakta; kapanan beyannamenin 1 ve 2 no.lu nüshaları ihracat işlemlerinin tamamlandığı gümrük idaresinde saklanmakta; 3 no.lu nüshası üzerine beyannamenin kapatıldığına ilişkin bir meşruhat düşülmesini takiben ihracatçıya verilmektedir. Söz Sayfa 25

26 konusu kapanma meşruhatına intaç tarihi veya kapanma tarihi veya fiili ihracat tarihi olarak beyannamenin kapandığı tarih kaydedilmektedir. Otomasyona geçişten sonra ihracat beyannamesinin iç gümrüklerde tescil edildiği ve eşyanın karayoluyla yurt dışı edildiği hallerde ihracat beyannamesine bağlı olarak düzenlenen TIR Karneleri/transit beyannameleri/özet beyanlar bilgisayar sistemi tarafından otomatik olarak teyit edilmeye başlanmış, böylece iç gümrüklerde açılan ihracat beyannamelerinin kapatılması için sınır gümrük idarelerinden ayrıca teyit alınması ihtiyacı ortadan kalkmıştır. TIR Karneleri/transit beyannameleri/özet beyanların sistem üzerinde uzaktan teyit yöntemi ile veya ilgili memur tarafından kapanmasının ardından ihracat beyannamesi kapanmaktadır. Ayrıca dawww.gumruk.gov.tr adlı internet sitesinin E-gümrük bölümündeki Uygulamalar kısmından erişilebilen Gümrük Otomasyonu Projesi WEB Uygulamaları sayfasında bulunan VEDOP Sorgulama seçeneği alanında, tescil numarası ile sorgulanan ihracat beyannamesinin kapanma tarihi ile beyanname bilgilerinin Maliye Bakanlığı nın VEDOP Sistemi ne aktarıldığı tarihin kullanıcılar tarafından görüntülenmesine de imkan sağlanmıştır. Beyanname Kapatma İşlemleri Eşyanın ilgili rejimine tabi tutulma şartlarının yerine getirilmesi ve eşyanın yasaklayıcı veya kısıtlayıcı işlemlere tabi olmaması şartıyla, beyannamenin kabulü ve muayene işlemlerinin olumlu tamamlanmasından sonra eşya beyan sahibine teslim edilir. Ancak, gümrük mali yükümlülüğünün doğması halinde, gümrük vergileri ödenmedikçe veya teminata bağlanmadıkça eşya teslim edilmez. Eşya bir biçimde teslim edilmiş bile olsa, eşyanın teslim alınması beyannamenin kapatılması için yeter koşul değildir. Beyannamenin kapatılmasının hukuki sonucu beyanname kapsamı eşyaya ve ilgili rejime ilişkin tüm haklardan yararlanmak ve yükümlülüklere tabi olmaktadır. Bu hukuki sonucun doğması iki koşulun bir arada gerçekleşmesine bağlıdır. Bunlar; İlgili rejimin gerektirdiği şartların sonuna kadar tamamlanması, Bedel transfer işlemlerinin tamamlanmasıdır. Sayfa 26

27 Serbest dolaşıma giriş rejimi dışındaki eşyalar için malın teslim edilmiş olması gümrük beyannamesinin kapanması anlamına gelmemektedir. Rejim hükümlerinin sonuna kadar tamamlanması ve ilgili tüm yükümlülüklerin ifa edilmesi halinde beyanname kapatılır. Bir başka ifadeyle, eşya Gümrük Gözetim Statüsünden çıkıp Serbest Dolaşımda Bulunan Eşya Statüsü kazanıncaya veya eşyanın fiili ihracı gerçekleşinceye, yani eşya yurtdışı edilinceye kadar beyanname kapatılmaz. Beyanname kapatmanın ikinci koşulu ise kambiyo mevzuatından kaynaklanan bir yükümlülükten doğmaktadır. Kambiyo mevzuatı ithalatta bedellerin ödenmesini ihracatta ise tahsilini şart koşmaktadır. Dolayısıyla ithalatta ve ihracatta bedel transferlerinin döviz alım ve satım belgesine bağlanması gerekmektedir. Bu belgelerin ibraz süresi kambiyo mevzuatının öngördüğü çerçevede belirlenen ve ödeme işlemlerinde kullanılan vade yapısına göre değişebilmektedir. Bu belgelerin ilgili gümrük idaresine ibrazı ve ilgili rejim hükümlerinin yerine getirilmiş olması kaydıyla beyanname kapatma işlemleri gerçekleştirilebilir. Örneğin; Dahilde İşleme Rejiminde eşyalar gerekli teminatların alınması koşuluyla teslim edilmesine rağmen, yüklenilen ihraç taahhüdü gerçekleştirilmeden DİR beyannamesi kapatılmayacaktır. Dahilde İşleme Rejimi beyanının kapatılabilmesi için ithalat esnasında yüklenilen ihraç yükümlülüğünün yerine getirilmesi yanında, ithal bedellerinin de ödenerek döviz alım belgesine (DSB) bağlanması da gerekmektedir. SONUÇ Gümrükte işlem süreçleri dış ticaret açısından önemli bir role sahiptir. Gümrükte işlem süreçlerinin dış ticaretin olmazsa olmaz bir parçası olduğunu bu çalışmada anlamış bulunmaktayız. Taşıtların Türkiye Cumhuriyeti Gümrük bölgesine girişinden, gümrük işlemlerinin kapatılmasına kadar devam eden bir süreçtir. İlk olarak taşıtların gümrük bölgesine girişini ele almaktayız. Burada taşıtlar yetkili sınır gümrük kapılarından giriş yapmaktadır. Farklı yerlerden giriş yaparlarsa en yakın gümrük idaresine başvurmalıdır. Araçlar TGB ne giriş yaptıkları andan itibaren gümrük gözetimi altına girmiş bulunmaktadırlar. Taşıtlar girdikten sonraki işlem ise özet beyan işlemidir. Özet beyanda taşınan eşyanın niteliği, kap sayısı, cinsi ve taşıma işlemi hakkında bilgilendirmektedir. Özet beyan formu doldurularak gümrük idaresine verilmektedir. Özet beyan formu yerine geçen Sayfa 27