der ve sonrasında ders ve icazet aldığı hocalarının isimlerini ve eserlerinin listesini sıralamaktadır.

Transkript

1 Sevgili Ziyaretçi, Bu siteyi açmamdaki amaç Muhyiddin Arabi Hazretlerinin Fusûs el-hikem adlı eserini okuyup anlama çabamda derlediklerimi benim gibi arayış içinde olan kişilerle paylaşmaya yöneliktir. Bilindiği gibi eser yazıldığı zamandan beri çok geniş yelpazeden birçok kişinin ilgisini çeken, hakkında yüzlerce şerh yazılan, ve bilhassa tassavvuf alanındaki en önemli eserlerin başında gelmektedir. Şeyh kaleme aldığı önsözde; 627 de (1230) Şam da bulunduğu sırada kendisine vâki olan mübeşşirât ta Hz. Peygamber (s.a.v) in elinde bir kitapla görünerek, Bu Fusûsü l Hikem dir, bunu al ve faydalanacak kimselere açıkla dediğini nakleder ve eseri en ufak ekleme veya çıkartma yapmadan olduğu gibi kaleme alarak bu nebevî emri yerine getirdiğini belirtir. Diğer eserleri gibi bu eserinin de nefsin yol açtığı garazlardan münezzeh bir mukaddes makamdan geldiğini söyleyen İbnü l- Arabî, kendisinin eserin yazarı değil tercümanı sayılması gerektiğini de özellikle ifade eder. Hakkında detaylı bilgiye ve tarihçeye nette basit bir aramayla erişilmesi mümkün olduğundan burada daha fazla bahsetmeye lüzum hissetmiyorum. Bu işe girişmemdeki sebep, piyasada erişebildiğim kaynakların hiçbirinin beni tam manasıyla tatmin etmemesi ve Şeyhin, İmam Gazali Hz.lerinin havâsu l havâss (seçkinlerin seçkinleri) adını verdiği çevre için yazdığını söylediği bu esere ilim bilmeden yaklaşanın küfre dahi düşebileceğini ikaz etmesine rağmen, ehli için bile anlaşılması çok zor olan bir kısım konu ve kavramların, ehil olmayan ve sadece arapça, osmanlıca veya ingilizce vs. dil bilgisine sahip olmayı yeterli gören kişilerce yapılan tercümeler sonucu nerdeyse tamamen anlamı dışına çıkarılmasıydı.

2 İbnnü l Arabi el-icâze adlı risalesinde; Bismillahirrahmanirrahim, Alemlerin Rabbi olan Allah a hamd ve Peygamberlerin Efendisi ne salât u se-lâm olsun. Ben Muhammed b. Ali b. Arabî et-tâ î el- Hâtemî kendi elyazımla kayde-derim ki: İstihâre ettim ve âdil hükümdar Ebû Bekr b. Eyyûb un [ / ] (Allah rahmet etsin) oğlu Sultan el-muzaffer Bahâüddin Gâzî ye [ / ], oğullarına ve benimle görüşen herkese, kırâat, semâ, münâvele, kitâbet ve icâzet yoluyla şeyhlerimden naklettiğim her şeyi; nazım veya nesir, her tür ilim hakkında tasnif ve telif ettiğim tüm eserlerimi alimler arasında geçerli olan şartlara uyması koşuluyla benden rivayet etmesi-ne icâzet verdim. Bu yazıyı yazarken icâzet kelimesini özellikle telaffuz ettim. Tarih, 632 hicri (1234 miladi) Muharrem ayının başı; yer, Dimaşk tır (Şam). Kendisi benden mümkün olduğu kadar hocalarımın ve yazdığım kitapların isimleri ile, bazı mesmû âtımı zikretmemi talep etmişti. Bende onun bu talebini yerine ge-tirdim. Allah bizi ve onu ilimden faydalandırsın ve ilim ehlinden kılsın. Mu-hakkak ki O, velî ve kerîmdir. der ve sonrasında ders ve icazet aldığı hocalarının isimlerini ve eserlerinin listesini sıralamaktadır. İşte bu icazet geleneği Osmanlılar zamanında da devam ettirilmiş ve Füsus ul Hikem okutmak ancak icazetle mümkün kılınmıştır. Günümüzdeki durumun ne kadar içler acısı olduğu buradan daha da rahat anlaşılabilir. Bu konuda Kara Baba Dergahı nda devam ettiği Ahmed Sadık Efendi nin Füsus sohbetlerini anlatırken Sn. Yetkin İlker Jandar bir gazeteci ile yaptığı söyleşide bakın ne diyor:

3 Merhum Ahmed Sadık Yivlik Efendi, Kara Baba Dergâhı nda 30 yılı aşkın bir süre İbn Arabî nin Füsus ül Hikem ine Ahmed Avni Konuk tarafından yazılan şerhi esas alan sohbet toplantıları tertip etmiştir. Tasavvufî tedrisat geleneğimizde Füsus dersleri, nihai mertebe olarak kabul edilir. Bu yüzden Füsus ül Hikem okutmak, ancak manevi ve ilmî icazetle mümkün olmaktadır. Bu dersleri takip edebilmek için, mürit ve muhiplerin de manevi ve ilmî bir seviyeye sahip olması gerekir. Ancak bazı durumlarda, halis bir niyet ve safiyâne bir kalbin yanında kuşdilini çözme istidadına sahip olan muhipler, ders veren mürşid-i kâmilin teveccüh ve himmetinden feyz almak sureti ile bu derslere iştirak edip hissedar olabilir, manevi ve ilmî terakki sağlayabilirler. Merhum Ahmed Sadık Efendi bu kapıyı açan mürşid-i kâmillerden olup, Füsus derslerini dileyen herkese açık olarak tertip ederler, teveccüh ve himmetlerini muhiplerden esirgemezler idi. Kara Baba Dergâhı nda 30 yılı aşkın bir süre devam eden Füsus sohbetlerinin, Ahmed Sadık Efendi de tevarüs eden iki menşei bulunmakta idi. Bu menşelerden ilki hazretin üstad-ı evveli olan, Tahir Ağa Dergâhı son postnişini Ali Behçet Efendi Hazretleri dir. Ali Behçet Efendi, Mesnevihan Muhammed Esad Dede den Füsus ül Hikem okumuştur. Kendisinin de İbn Arabî Hazretleri nin eserlerini okutma icazeti vardır. Zaten Ahmed Avni Konuk un Füsus ül Hikem şerhi, Ali Behçet Efendi nin de takip ettiği, Esad Dede nin mezkûr Füsus derslerinin neticesinde kaleme alınmıştır. Bununla beraber Ahmed Avni Bey, Fatih türbedarı Ahmed Amiş Efendi nin sohbet halkasında da bulunmuş, aynı halkaya bağlı Yakup Han Kaşgari ye ait Füsus şerhinden de istifade etmiştir. Yakup Han Kaşgari nin Arapça Füsus şerhi yazıldığı dönemde basılmıştır. Ancak Ahmed Avni Bey in tercüme ve şerhinin neşredilmesi, Mustafa Tahralı ve merhum Selçuk Eraydın ın gayretli çalışmalarına kadar mümkün olmamıştır.

4 Ahmed Sadık Efendi nin Füsus sohbetlerini tevarüs ettiği ikinci kaynak, üstad-ı sanisi Dramalı Ahmed Hamdi Efendi nin sohbet meclisidir. Dramalı Ahmed Hamdi Efendi nin Füsus sohbetleri, Dramalı Mustafa Hazım Efendi vasıtasıyla Mürefteli Sarı Abdullah Efendi ye, onun vasıtasıyla da Seyyid Muhammed Nur ül Arabî Hazretleri nin sohbet halkasına bağlanmaktadır. FUSÛSU L-HİKEM İN BAŞLICA ŞERHLERİ Fusûsu l-hikem islam tarihinde en çok şerh edilen eserlerdendir. İlk şârihi olarak kitabın müellifini söyleyebiliriz ki bu kitapta işlediği mevzûları diğer eserlerinde de işlemiştir. Daha sonra sırasıyla: 1-Sadreddin Konevî (671-3/1274): el-fukûk fî Esrâr-ı Müstenidâtı Hikem-i Fusûs (Konevî yi okumadan İbnü l-arabî yi ve onun eserlerini anlamak zordur). 2-Müeyyiddin el-cendî (691/1292) (Teknik anlamdaki ilk şerh). 3- Abdurrezzâk b. Cemâlüddin Ebi l-ganâim el-kâşânî (730/1330) (Kısa olduğu için kullanışlıdır). 4-Dâvûd el-kayserî (751/1350), Matla-ı Husûs-i Kelim fî Maânî Fusûsu l-hikemu l-hikem. 5- Abdullah Bosnavî (1054/1644) (17. Asrın Melâmî sûfîlerindendir, ilk önemli Türkçe şerhin sahibidir, daha sonra bunu Arapça ya çevirmiştir). 6-Bali Efendi Sofyevî (960/1353) 7-Abdulganî en-nablûsî (1143-4/1730). 8-Ahmet Avni Konuk Bey (1938) (Prof. Dr. Mustafa Tahralı ve Yrd. Doç. Dr. Selçuk Eraydın tarafından Osmanlıca dan türkçe ye

5 çevrilerek Fusûsu l-hikem Tercüme ve Şerhi şeklinde 4 cilt halinde hazırlanmıştır.) Bunlara ilaveten Hocazade Muhammed Rasim Efendi, Malkaralı Nev i Yahyâ, Ahmet Bican gibi zatların yaptığı kısa şerhler de ulaşabildiğim kaynaklar oldu. Görüleceği üzere kaynak bol ancak herbiri ya eski yazıyla ya da bugün kullandığımız türkçeyle anlaşılması çok zor olan Osmanlı türkeçesi ile yazılmış eserler durumunda bulunuyor. Zaten bu yüzden günümüz füsus tercümanları nın çoğu bunlara başvurmak yerine, mevcut ingilizce çevirilerinden türkçeleştirmeyi daha kolay yol olarak görmekteler. Allah-Âlem, Âlem-İnsan, Allah-İnsan ilişkileri ekseni üzerine yazılmış bir tasavvuf eserinin İngilizceye ordan da türkçeye çevrilirken ne kadar anlam yitirdiğini tahmin ederbilirsiniz. Hâl böyle olunca madem şikayet ediyorum oturup kendim yapmayı denemeliyim diyerek işe başladım. Önce bulabildiğim bu konuda yazılmış erişebildiğim tüm şerh, kitap, makale, tez. vs. gibi kaynakları toparladım. Daha sonrasın da hep övgüyle bahsedilen, kendinden önceki şerhleri de kapsaması ve yukarıda bahsedildiği üzere "icazet" sahibi biri tarafından yapılması bakımından türkçedeki en mükemmel eser kabul edilen ancak dilinin ağırlığı nedeniyle bir türlü okumaya cesaret edemediğim, Marmara Ünv. İlahiyat Fakültesi Vakfı tarafından yayınlanan ve Prof.Dr. Mustafa Tahralı ve merhum Dr. Selçuk Eraydın tarafından zamanın türkçesine çevrilen Ahmed Avni Konuk Beyin Fusûsu l-hikem Tercüme ve Şerhi adlı 4 ciltlik eserini baz alarak diğer şerh ve kaynaklarda yer alan ve orjinal füsus metninde farklı yazıldığını gördüm kısımları da farklı renklerde dahil ederek yer verdiğim yeni bir derlemenin yazımına giriştim. Eserin dilinin ağır ve günümüz

6 türkçesiyle anlaşılmasının zor olması sebebiyle açıklamalar ve türkçe karşılıkları sayfa dibinde veya başka bir bölümde göstermek yerine hemen kelimeden sonra parantez açılarak kırmızı renkte yazdım ve bu şekilde kesinti olmadan orjinal metni de beraberinde göstererek olası anlam kaymalarını ve akış kesintilerini önlenmeye çalıştım. Yine metinde yer almayan, herhangi bir şeyin tercümesi de olmayan, ancak konunun anlaşılması için bilinmesinin gerekli olduğunu düşündüğüm açıklamaları da daha silik renkte ve parantez içerisinde gerekli yerlere ilave ettim. Paylaştığım metin bahsettiğim gibi temelinde rahmetli Ahmet Avni Konuk Beyin şerh eserinin baz alınması ve bunun üzerine diğer şerhlerde yer alan ve Avni Konuk Beyin nüshasında bulunmayan kısımların ilave edilmesi ve sonrasında da hepsinin günümüz türkçe karşılıklarının bulunup yazılması ile oluştu. Bunu yaparken geçmişten veya günümüzden, burada adlarını sayamayacağım bir çok kişinin düşüncelerinden fikirlerinden, eserlerinden ve emeklerinden yararlandım, alıntılar yaptım. Allah hepsinden razı olsun. Haklarını helâl etsinler. Bütün bunlardan sonra ortaya biraz bişeyler çıkmaya, şekillenmeye başlayınca da beni bu yaşımda bu tecellilere mazhar kılan yüce Râbbime şükrümün bir edası ve bilginin de zekâtı veya sadakası olur diyerek bu siteyi açtım ve tamamlanan kısımları peyderpey buraya koyarak sizlerle de paylaşmak istedim. Gördüğünüz eksik veya yanlışlık olan kısımları yoluyla bana bildirebilirseniz çok makbule geçecektir. Son olarak burada yazılmış olan herşeyi, herhangi bir ticari kazanca konu edilmemesi koşuluyla, kaynak belirterek istediğiniz

7 gibi dağıtabilir ve paylaşabilirsiniz. Tamamlandıkça biten kısımları ilave edeceğim. Allah razı olur İnşallah.. O. Naci Koçer 12 Nisan 2015, Kaş