N. Terzibaşıoğlu. Batıcım, IZMIR

Transkript

1 ndüstriyel Hammaddeler Sempozyumu, öse ve ızıl (eds) İzmir / Türkiye / - Nisan 99 Bir ireçtaşı Sahasının Çimento Hammaddesi Olarak Değerlendirilmesi N. Terzibaşıoğlu Batıcım, IZIR ÖZT: Bu incelemede İzmir ili, Bornova ilçesindeki Batıcım Batı Anadolu Çimento Sanayii A.Ş.'ne ait hektarlık ruhsatlı kireçtaşı sahasının çimento hammaddesi olarak, kalite, rezerv, nakliye ve çevre kriterleri ele almarak değerlendirilmesi yapılmıştır. Bu değerlendirm&jçin saha beş bölgeye ayrılmış ve yukarıda anılan kriterler doğrultusunda değerlendirme yapılarak ocak işletmeciliği için en uygun bölge tespit edilmiştir. İnceleme alanındaki kireçtaşı rezervinin tamamı kalite açısmdan çimento hammaddesi olarak kullamlabilecek nitelikte olduğu tespit edilmiştir. valuation Of A Limestone Area As A Cement Raw aterial ABSTRACT: In this study, hectare limestone property area which belongs to Batıçim Batı Anadolu Çimento Sanayii AŞ. located pt Bornova in İzmir is evaluated as a cement raw material according to quality, reserve, transportation and environmental criteria. The study area is divided into five region for this evaluation. ost convinient region is determined for quarry operation according to above mentioned criteria. It has been determined that, in terms of quality, the study area limestone can be used as raw material in cement production.. GİRİŞ Batıçim Batı Anadolu Çimento Fabrikasının hektarlık kireçtaşı ruhsat alanı içerisinde sürdürülen malzeme araştırmaları sırasında inceleme alanı kendi içerisinde beş bölgeye ayrılmıştır. Arazı çalışmaları, ocaklar başta olmak üzere yüzeyde kireçtaşı görülen tüm alanı içerisine alacak şekilde yürütülmüştür. Araştırma sonuçlarına göre ruhsat alanı içerisinde yer alan kireçtaşının tamamı genellikle istenilen malzeme kalitesi özelliklerine sahiptir. Ancak işletme koşullan ve malzeme kalitesindeki lokal değişimler ve mevcut işletilen ocaklar dikkate alınarak, ruhsat sınırları içinde kalan kireçtaşı yayılım alanı, batıdan ioğuya doğru,,, ve olarak isimlendirilen bölgelere bölünmüş ve amaca uygun olarak incelenmiştir Tanımlanan bu bölgeler Şekil de gösterilmiştir. 9

2 Ierzıbaşıoğht N Şekil. ireçtaşı Sahası İnceleme Bölgeleri ve bölgeleri öncelikli işletilebilir bölgeler olarak düşünülmüş, bu nedenle de bu bölgeler sondaj ve sık aralıklı grid yardmuyla (00 metrelik aralıkla) taranarak mevcut malzemenin kimyasal özellikleri saptanmıştır, îkinci. derecede öncelikli alanlardan, ve bölgelerinden ise daha seyrek örnekler alınmıştır. yapılmıştır. Ayrıca derinliğe bağlı malzeme mteliklerinin değişimini araştırmak amacıyla da karotlu araştırma sondajlarından ve delicilerle açılan düşey deliklerden de, karot ve toz olarak toplam adet örnek analize tabii tutulmuştur. Arazi çalışmaları sırasında kireçtaşının çok seyrek primer silis (çört) nodul ve tabakaları Jeokimyasal prospeksiyon amacıyla 8 i içerdiği saptanmıştır. ireçtaşı sahası içersindeki bölgesinde söz konusu çört mevcut ocak aynalarından olmak üzere toplam 6 örnek almarak kimyasal analizleri tabakalanna rastlanmasma rağmen, bunlarm 0

3 ndüstriyel Hammaddeler Sempozyumu 99 İzmir 'nrkıye malzemenin genel karekterini değiştirebilecek nitelik ve miktarda olmadıkları saptanmıştır. inceleme alamndan toplanan 6 yüzey örneğinin ortalama %,7 CaO, %,09 go ve % 0,66 SİO içerdiği saptanmıştır. Yukarıda açıklandığı üzere, analiz sonuçlan ve arazi gözlemleri birlikte yorumlandığı zaman ruhsat alanı içerisinde kalan kireçtaşlannm istenilen özelliklere sahip olduğu sonucuna ulaşılmaktadır.. ALİT DAĞILII Çalışma alamndan alman örneklerin kimyasal analiz sonuçlarına göre bölgelerin maksimum, minimum ve ortalama CaO, SİO ve go değerleri Çizelge de gösterilmiştir...,, ve Bölgeleri bölgesinde izlenen cm -, m kalınlıktaki nodüler ve tabakalı çörtler dışında malzeme homojenliğini bozan yapı ve diğeı jeolojik etken bulunmamaktadır. Ayrıca araştırmalar sırasında ve bölgelerinden alman 80 örnekten yalnız tanesi % in üzerinde go içeriğine sahiptir. Bu örneklerden tanesinin bölgesinden alınmış olması yine üzerinde durulması gereken bir husustur. arotlu sondajlar ve delici makinayla açılan deliklerden alman örnekten yalnız tanesi % 0 u aşan miktarda SİO içeriğine sahiptir.... CaO Dağılımı lde edilen sonuçlara göre bölge ortalama CaO miktarlan bölgesinde %,97, bölgesinde %,7 ve bölgesinde %,78 dir. Buna göre CaO içeriği en yüksek olan bölge bölgesidir. Yukandaki değerler birlikte yorumlandığında CaO içeriğinin bütün bölgeler için %,78 inin üzerinde bir değere ulaştığı görülmektedir. Çizelge. Bölgelerin aksimum, inimum ve Ortalama CaO, SİO ve go Değerleri CaO % Sİ0 % go % Bölge in. ax. Ort. in. ax. Ort. in. ax. Ort

4 Terzıbaşıoğlu, N... go Dağılımı.. ve Bölgeleri, ve bölgelerinden alınan tüm örneklerden yalnız % inin go içeriği % in üzerindedir Bu örneklerden tanesi bölgesinden alınmıştır. n yüksek go içeren örnek (% 7,) bölgesinden alınmıştır. Fakat belirtilen bölge için bile go oranı ortalama olarak %,6 tür. go açısından arazi oldukça ayrıntılı olarak incenlemesine rağmen, ve bölgelerinde kimyasal açıdan olumsuz go içeren kesimlerin mevcut olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. go in en düşük değerler aldığı bölge, CaO açısından en zengin olan bölgesidir. imyasal analiz sonuçlarma göre bölge ortalama go miktarları bölgesinde % 0,9, bölgesinde % 0,9 ve bölgesinde %,6 dür. Buradan tüm bölgeler için ortalama go değerinin % i aşamayacağı sonucuna ulaşılmaktadır.... SİO Dağılımı bölgesinde yapılan ayrıntılı çalışmalan sonucu bölgenin jeolojik oluşumu ve kireçtaşı çökelme ortamının karakterine bağlı olarak çok seyrek lokal çört tabakaları içerdiği saptanmıştır. Ancak söz konusu çört tabakaları arazide çok seyrek ve düzensiz dağılımlar göstermektedir. Bu nedenle belirtilen silis yığışımlarının tüvenan malzeme karakteristikleri üzerinde etkili olamayacağı saptanmıştır. imyasal analiz sonuçlarma göre bölge ortalama SİO içeriği, bölgesinde % 0,8, bölgesinde % 0,9 ve bölgesinde % 0, olarak saptanmıştır. Düşey ve yanal doğrultularda kimyasal bileşimde olabilecek farklılıkları saptamak amacıyla kimyasal analiz için sistematik örnekler alınmıştır. bölgesindeki ocakdan ve bölgesinde de örnek alınmış ve bunlara ait kimyasal analiz sonuçlan değerlendirilmiştir.... CaO Dağılımı imyasal analiz sonuçlanna göre ezilme ve fay zonlannın büyük bir çoğunluğu dahil tüm bölgenin CaO açısından hemen hemen homojen olduğu sonucuna ulaşılmıştır. bölgesindeki ocak aynalarından alman örneklerin minimum %, maksimum % ve ortalama %,8 CaO içerdiği saptanmıştır. bölgesinden alman örnek ortalama olarak %,8 CaO içermektedir.... go Dağılımı bölgesindeki ocak aynalarından alınan örnekler % 0,6 - % 0,9, bölgesinden alınlanlar ise % 0,78 - % 0,97 arasında go içermektedir. Ortalama go miktan bölgesi için % 0,78, bölgesi için ise % 0,80 dir. lde edilen sonuçlara göre kireçtaşının go yönünden istenilen özelliğe sahip olduğu belirlenmiştir. Alman tüm örneklerin ortalama go oram % in altındadır. bölgesindeki ocak aynalarından alman örnekler ortalama % 0,6 ve bölgesinden alınlalar ise % 0,7 oranında SİO içermektedir.

5 . RZRV DURUU Ruhsat alanındaki işletilebilir kireçtaşı rezervi yaklaşık ton'dur. Bu rezervin tanımlanan bölgelere göre dağılımı Çizelge de gösterilmiştir. Çizelge. ireçtaşı Sahası Rezervinin Bölgelere Göre Dağılımı Bölge Toplam. NALİY Rezerv (Ton) ndüstriyel Hammaddeler Sempozyumu 99, İzmir / Türkiye nedeniyle ruhsat alanı içindeki bölgeler işletmecilik açısından önem kazanmaktadır. Çizelge. Bölgelerin Fabrikaya Olan esafeleri Bölge esafe (m) Çevreye verilebilecek olumsuz etkiler nedeniyle işletme yapılacak bölgenin mümkün olduğunca yerleşim birimlerinden uzakta olmasında büyük fayda vardır. Bu nedenle ruhsat alanı içindeki bölgesi çevre açısından en uygun bölgedir. Ocaklara ulaşım ve taşımanın olabildiğince kısa mesafeler içinde yapılmasının ekonomikliği bilinmektedir. Ayrıca, ocağın fabrikaya olan uzaklığı, nakliye türüntf ve organizasyonunu da belirleyen faktörler arasındadır ğimlerin uygun olması durumunda, kamyon taşımacılığı yerine yakın mesafeler için bantlı taşıma daha ekonomik olabilecektir Tanımlanan bölgelerin fabrikaya olan mesafeleri Çizelge de gösterilmiştir Fabrikaya en yakın bölge 900 metre mesafedeki bölgesidir.. ÇVR atlayıcı madde kullanımı ile birlikte ortaya çıkabilecek tehlikeli yer sarsıntıları, çevreye blok taş savrulması, tozlanma, hava şoku ve gürültü gibi çevreye olan olumsuz etkiler 6. SONUÇLAR bölgesinde çimento hammaddesi olabilecek nitelikte kireçtaşı bulunduğu görülmüştür. bölgesinin fabrikaya olan mesafesinin çok yakın olması ulaşım ve taşıma açısından ekonomik bir durum ortaya koymaktadır bölgesinin yerleşim birimlerine yakın olması ve rezervinmde az olması ocak işletmeciliği açısından sakıncalı bir durum yaratmaktadıı bölgesi fabrikaya yakınlığı nedeniyle ayrıntılı inceleme yapılan bölgediı bölgesinde yeterli kalitede ve mıktaıda çimento hammaddesine uygun kireçtaşının bulunduğu tespit edilmiştir Nakliye kolaylığı ve fabrikaya yakınlığı çok büyük avantajdıı Ayrıca yerleşim birimlerine nisbeten daha uzak oluşu çevre açısından da avantajdır.

6 bölgesi rezerv bakımından en zengin bölgedir. alzeme kalitesi ve arazi koşullan bölgesindeki ocağa büyük ölçüde benzemektedir. Yerleşim birimlerine uzak olması çevre açısından avantaj ise de nakliye mesafesinin uzaklığı en büyük sakıncasıdır. bölgesi kalite ve rezerv açısından çok uygun olmakla beraber fabrikaya olan uzaklığı ve kara yoluna olan yakınlığı ekonomiklik ve çevre açısından sakıncalıdır. Terzıbaşıoğlu, N alite, rezerv, nakliye ve çevre kriterleri her bölge için ayrı ayrı incelenerek, beş puan üzerinden değerlendirilmesi yapılmış ve toplam puanlamaya göre bölgelerin işletmecilik açısından öncelik sıralaması oluşturulmuştur. Bölgelerin işletmecilik açısından öncelik sıralaması Çizelge de gösterilmiştir. Değerlendirme kriterlerine göre bölgelerin işletme öncelik sıralaması,,, ve şeklinde olup, işletme önceliği açısından en uygun bölge bölgesidir. Çizelge. Değerlendirme riterlere Göre Bölgelerin İşletme Önceliği Bölgeler alite Rezerv Nakliye Çevre Toplam uan Öncelik Sırası 0 9