Transkript

1

2

3 Ýmtiyaz Sahibi Ýbrahim Köymen Genel Yayýn Yönetmeni Mete Akoðuz Sorumlu Yazý Ýþleri Müdürü Seyfettin Ber Yayýna Hazýrlayan Vizyon Reklam Evi Stratejik Planlama & Kalite Yönetmeni Umut Kaya Satýþ ve Pazarlama Yönetmeni Gaye GÜNEYÝ Grafik Tasarým Vizyon Reklam Evi Yayýn Kurulu Prof. Dr. Ayþe Çakýr Ýlhan Prof. Dr. Alev Önder Doç. Dr. Kemal Ýnal Hünkar Günveren (Uzman Psikolog) Uzm. Derya Sahil (Müzik Danýþmaný) Ünsal Yaþar (Spor Danýþmaný) Film Çýkýþ - Renk Ayrýmý - Baský Özgün Ofset Yeþilce Mah. Aytekin Sk. No: 21 Oto Sanayi 4. Levent - Ýstanbul Tel: Ataþehir Vizyon - Kültür ve Eðitim Dergisinde kullanýlan yazý ve görsel malzemeler, ancak kaynak gösterilerek ve izin alýnarak kullanýlabilir. Yazýlarýn sorumluluðu yazarlarýna aittir. Vizyon Reklam Evi Atatürk Mah. Girne Cad. No:25 Kat:2 Ataþehir - Ýstanbul Tel: Fax: gaye.guneyi@vizyonreklamevi.com Editörün Kaleminden Yeni yýlda yeni bir yüzle karþýnýza çýkýyoruz. Bu sayýmýzda kapak sayfamýzla birlikte iç tasarýmýmýzda da yenilikler yaptýk. Beðeniyle karþýlayacaðýnýzý umuyoruz. Ataþehir in ilçe olmasýyla birlikte, Ataþehir de kalýcý bir þeyler yapmanýn önemi daha da iyi ortaya çýktý. Bizler de eðitim adýna saðlýklý çalýþmalar yapmak için programlarýmýzý oluþturmaya baþladýk. Eðitim adýna ilçemizde yapýlabilecek her konuda katký saðlamaya ve Milli Eðitim Müdürlüðümüz ve okullarla el ele eðitimi ileri götürmeye kararlýyýz. Eðitim dergisi olarak geçen sayýlarýmýza aldýðýmýz olumlu tepkiler, daha güzel çalýþmalar için bizi teþvik etti. Eðitim yaþýnda çocuðu olan her velimizin karþýlaþabileceði sorunlara çözüm olacak yazýlarla karþýnýza çýkmaya çalýþtýk. Ayrýca Vizyon Reklamevi olarak baharda yapmayý planladýðýmýz ikinci eðitim festivalinin çalýþmalarýna þimdiden baþladýk ve organizasyonu daha iyi nasýl yapacaðýmýzýn çabasýný þimdiden harcýyoruz. Dergimizin içeriðinde ise eðitim ve kültür açýsýndan doyurucu olmasý için konu detaylarýnda daha seçici olmaya gayret ettik. Geçen sayýlarýn kargoyla adreslere ulaþtýrýlmýþ olmasý ve Ataþehir içinde çok geniþ bir daðýtýmla elinize geçmesi, artýk tanýnan bir dergi olmamýzý saðladýðý için sorumluluðumuz daha da arttý. Çizgimizi bozmadan ayný kaliteyle çalýþmalarýmýzý sürdürdükçe ve eðitimde bilimsel yazýlarýmýzý sizlere sundukça, beðeninizin yine bize olumlu olarak döneceðini biliyoruz. Bu sayýmýzda ailelerin çocuklarýnda, eksik olarak gördükleri çalýþma davranýþlarýna nasýl yaklaþmak gerektiði konusunda ( Ne yapmalý baþlýðýyla) bilgi aktarmaya çalýþtýk. Eðitim alanýndaki yazýlarýmýz yaný sýra kültür ve sanat alanlarýndaki yazýlarýmýzý da beðeneceðinizi umuyoruz. Bu sayýda; geçenlerde kaybettiðimiz Fazýl Hüsnü Daðlarca yý anmaya ve tanýtmaya çalýþtýk. Dergimizi bu þekliyle beðeneceðinizi umuyor, saðlýklý ve mutlu bir yýl geçirmenizi diliyoruz. 1

4 Gözünün üstünde kaþýn var Baba gel anlaþalým Yapýlandýrmacý öðrenme ve drama Çocuklar açýk ufuklar ister Çocuklarýn yemek keyfi Baba destek programý Bir çýnar daha devrildi 6 CI Ýstanbul 8 Ne yapmalý Bir salon toplantýsý Çocuk ve spor Çocuk oyunlarý Müzik Tarihi 32 Hayalleriniz, hayaellerimizdi Mind Lab Okula Baþladýk Konuk: Veysel Diker Kitap 45

5

6 Kennedynin oyuncaðý Ýstanbul Oyuncak Müzesi'nde. Çocuklar Faber-Castell in renkleriyle Dalí yi eðlenerek keþfediyor. Üniverisiteli gençlere Hollanda da iþ imkaný. Ýstanbul Oyuncak Müzesi, eserleri arasýna oyuncak tarihinin çok önemli bir oyuncaðýný daha kattý! Amarikalý oyuncak üreticisi Pascal Kamar ýn 1962 yýlýnda ürettiði bu oyuncak, dönemin ABD Baþkaný John Kennedy e ait. Kennedy nin sallanan koltuðunda gazete okurken görüldüðü bu oyuncak, üretildiði dönemde Amerikalýlar tarafýndan çok eleþtiri aldý. Bunun nedeni de ABD Baþkaný nýn otururken gösterilmiþ olmasýdýr. Kurulduðunda hem sallanan, hem de happy times are here again þarkýsýnýn çaldýðý oyuncaðýn yapýlýþýndan kýsa bir süre sonra Baþkan Kennedy nin Dallas ta uðradýðý suikastte öldürülmesi üzerine, oyuncaðýn üretimi durduruldu. Oyuncak Müzesinde sergilenen baþka bir oyuncak ise Baþkan Kennedy nin 1963 yýlýnda içinde öldürüldüðü araba. Bu oyuncakta Kennedy nin ölmeden bir kaç dakika önceki son gülümsemesi görülmektedir. Sabancý Üniversitesi Sakýp Sabancý Müzesi nde (SSM), 60. yýlýný kutlayan Akbank ýn sponsorluðunda düzenlenen Ýstanbul da Bir Sürrealist: Salvador Dalí sergisi kapsamýnda çocuk eðitim programlarý gerçekleþtiriliyor. Çocuklarý Dalí nin gizemli resimleriyle tanýþtýran program, oyun oynamayý çok sevenleri, Dalí nin oyunlarýyla sýra dýþý bir eðlenceye davet ediyor. Çocuklar, Faber-Castell in katkýlarýyla gerçekleþtirilen ve Nesnelerden Sürreal Kolajlar, Yumuþak Portreler, Çýlgýn Tasarýmlar, Dalí nin Cadaqués i Üzerinde Çocuklarýn Cadaqués i, Sürreal Fotoðraflar, Bilmece Resimler, Yepyeni Hayvanlar gibi etkinliklerin yer aldýðý programda Dalí yi tanýyor. Faber-Castell in rengarenk guvaþ boyalarý, boya kalemleri ve pastelleriyle sürrealizmi öðreniyor ve kendileri de sürrealist eserler yaratmaya çalýþýyor. 20 Eylül Ocak 2009 tarihleri arasýnda açýk kalacak sergide, sergi öncesi aktiviteler, rehberli sergi turu ve atölye çalýþmasýndan oluþan programlara; 4-5, 6-7, 8-9, 10-11, ve yaþ aralýklarýyla kayýt olunabiliyor. Sanata ve sanatçýya deðer veren Faber-Castell le adým atýlacak bu renkli yolculuk için, her atölye çalýþmasýndan en fazla 20 çocuk faydalanabiliyor, pazartesi hariç her gün gerçekleþtirilecek programlar için önceden randevu alýnmasý gerekiyor. Hollanda nýn Eindhoven Belediye Baþkan Yardýmcýsý Erik Van Merrienboer, yapýlan protokol gereði üniversite mezunu iþsiz Türk gençlerine Hollanda da iþ imkaný saðlayacaklarýný söyledi.erciyes Üniversitesi ile Hollandalýlar arasýnda stratejik iþbirliði protokolü imzalandý. Hollanda nýn Eindhoven Belediye Baþkan Yardýmcýsý Erik Van Merrienboer, yapýlan protokol gereði üniversite mezunu iþsiz Türk gençlerine Hollanda da iþ imkaný saðlayacaklarýný söyledi. Eðitimci, siyasetçi ve iþadamlarýndan oluþan 10 kiþilik Hollandalý heyet Erciyes Üniversitesi Teknopark ý hakkýnda bilgi aldý. Türkiye ye eðitilmiþ öðrencilerin Hollanda da istihdam edilmesi için geldiklerini belirten Eindhoven Belediye Baþkan Yardýmcýsý Erik Van Merrienboer, Hollanda yaþlý nüfusa sahip bir ülkedir. Bizim bulunduðumuz bölge teknolojik bir bölgedir. Bu bölgeyi ayakta tutabilmemiz için eðitimli genç insanlara ihtiyacýmýz var. Genç beyinleri de Kayseri de gördük. Türk asýllý gençler bizim bölgemizde yaþýyorlar ve onlarýn kalitesini gördük. Eðitimli gençlerin ülkemize gelmesinin yanýnda Kayseri nin geliþmiþliðinden de bir þeyler öðreneceðiz. Birlikteliðimiz Avrupa Birliði (AB) nezdinde olacaktýr. Bu proje sayesinde teknoparklar daha ileri gidecektir. Þu anda buradaki delegasyon Hollanda nýn en büyük ticari heyetinin bir bölümünü oluþturuyor. Ýþadamý, siyasetçi ve akademisyenlerden oluþan heyet Türkiye de incelemelerde bulunuyor dedi. 4

7

8 Bir çýnar daha devrildi Türk edebiyatýnýn emektar þairlerinden Fazýl Hüsnü Daðlarca Ýstanbul'da hayatýný kaybetti. Daðlarca'nýn cenazesi, 20 Ekim'de topraða verildi. Altunizade'deki Baþkent Üniversitesi Ýstanbul Hastanesi Baþhekimi Prof. Dr. Kürþad Tokel, 95 yaþýndaki þair Daðlarca'nýn, kronik böbrek yetmezliði ve kateter enfeksiyon sebebiyle 28 Eylül 2008 tarihinde bir baþka hastaneden hastanelerine getirildiðini belirtti. O tarihten itibaren hastanede tedavi altýnda bulunan Daðlarca'nýn enfeksiyonun antibiyotiklere yanýt vermemesi sebebiyle yoðun bakýma alýndýðýný kaydeden Prof. Dr. Tokel, tüm müdahalelere raðmen durumu giderek kötüleþen Daðlarca'nýn vefat ettiðini söyledi. 20 Ekim'de topraða verildi. Daðlarca için 20 Ekim'de Kadýköy Belediyesi Süreyya Operasý'nda tören düzenlendi ve þairin cenazesi Söðütlüçeþme Camii'nde öðle vakti kýlýnan namazýn ardýndan topraða verildi. Daðlarca'nýn, Ocak ayýnda, yaþadýðý Mühürdar Caddesi'ndeki evi müze yapýlmasý için Kadýköy Belediyesi ne baðýþladýðý ifade edilirken, þairin, kendisini ziyaret eden Belediye Baþkaný Selami Öztürk'e, evinin müzeye dönüþtürülmesi için vasiyette bulunduðu kaydedildi. Daðlarca, evini müzeye dönüþtürme isteðini þöyle açýklamýþtý: "Ben Ýstanbul'un birçok yerinde ikamet ettim. Gezdim, gördüm, yaþadým, ama en çok Kadýköy'ü sevdim. Kadýköy eskiden de deðerliydi, þimdi de. Eskiden daha çok dolaþýrdým, ama þimdi yaþým dolayýsýyla sokaða çýkamýyorum. Yýllardýr içinde yaþadýðým, þiirlerimi yazdýðým evimin, ölümümden sonra yaþamaya devam etmesini istiyorum. Belediye Baþkanýmýza rica ettim, evimi alýp müze olarak düzenlesinler, ama yaþayan bir müze olmasýný istiyorum. Bir bölümünde kitaplarým, eþyalarým sergilensin, bir kýsmý da kafeterya gibi olsun. Gençler buraya gelip otursun, kitap okusun, bir þeyler içsinler." Fazýl Hüsnü Daðlarca Kimdir? Fazýl Hüsnü Daðlarca, 26 Aðustos 1914 Ýstanbul doðumlu. Süvari yarbayý Hasan Hüsnü Bey'in oðludur, ilk öðrenimini Konya, Kayseri, Adana ve Kozan'da, orta öðrenimini Tarsus ve Adana ortaokulundan sonra girdiði Kuleli Askeri Lisesi'nde tamamladý (1933). 1935'te piyade subayý göreviyle Doðu ve Orta Anadolu'nun, Trakya'nýn pek çok yerini dolaþtý. Ordudaki hizmeti on beþ yýlý doldurunca, ön yüzbaþý rütbesiyle askerlikten 1950'de ayrýldý yýllarý arasýnda Çalýþma Bakanlýðý'nda iþ müfettiþi olarak Ýstanbul'da çalýþtý. Buradan ayrýldýktan sonra Ýstanbul Aksaray'da "Kitap" kitapevini açtý ve yayýncýlýða baþladý. Dört yýl Türkçe isimli aylýk çýkardý. (Ocak 1960-Temmuz 1964). Ýlk yazýsý 1927'de Yeni Adana gazetesinde yayýnlanan bir hikayedir, Ýstanbul dergisinde 1933'te çýkan "Yavaþlayan Ömür" adlý þiiriyle adýný duyurmaya baþladý. Varlýk, Kültür Haftasý, Yücel, Aile, Ýnkýlapçý Gençlik, Yeditepe dergilerinde çýktý. Bugüne kadar kendisine bir çok ödül verilen þair 1967'de ABD'deki Milletlerarasý Þiir Forumu tarafýndan "En iyi Türk Þairi" seçilmiþti. Toplumculuðunun temelinde insana ve insan hayatýna saygý yatan Daðlarca, bu yüzden hiç bir edebî akým ve kiþiden etkilenmeden kendi kozasýný örer. Çok yazan ve üreten bir þair kimliðiyle, baðýmsýz kalarak hiçbir þairden etkilenmemiþ, hiçbir akýmýn etkisinde kalmayarak þiirlerini yazmýþtýr. Onun sanat anlayýþýný þu cümlesi özetler. Sanat eseri hem bir saat gibi içinde bulunduðumuz zamaný, hem de bir pusula gibi gidilmesi gereken yönü iþaret etmelidir. 6

9

10 CI Ýstanbul 08 sanat severlerle buluþtu Uluslararasý çaðdaþ sanat camiasý ve Türk sanatseverlerin merakla beklediði CI Ýstanbul 08 Sanat Fuarý Ekim tarihleri arasýnda, Akbank Private Banking sponsorluðunda, Ýstanbul Lütfi Kýrdar Uluslararasý Kongre ve Sergi Sarayý Rumeli Salonlarý nda gerçekleþtirildi. Bu yýl üçüncüsü gerçekleþtirilen CI Ýstanbul 08, Türkiye de bugüne kadar yapýlan kapsamlý çaðdaþ sanat etkinliklerinden biri oldu. Ýstanbul un kültürel ve sanatsal yaþamýný dünyaya açan etkinlikler arasýnda yer alan CI 08 yerli ve yabancý 70 den fazla galeri ile Ekim 2008 tarihleri arasýnda, Lütfi Kýrdar Kongre ve Sergi Sarayý nda, kapýlarýný ziyaretçilerine açtý. CI Ýstanbul un ana sponsorluðunu bu yýl Akbank Private Banking üstlendi. Gerek kendi bünyesindeki Akbank Kültür Sanat Merkezi etkinlikleri, gerekse çok sayýda sanat olayýna verdiði destekle Ýstanbul un sanat yaþamýnda önemli bir yere sahip olan Akbank ile Türkiye deki sanat ortamýný canlandýrmak misyonuyla yola koyulan CI Ýstanbul 08 Çaðdaþ Sanat Fuarý arasýndaki bu ortaklýðýn, Türkiye de güncel sanatýn hem üretimi hem de yayýlmasýný geliþtirmek açýsýndan etkili olmasý bekleniyor. Bu yýl geçen yýla göre daha da etkin bir iletiþim planý geliþtiren CI Ýstanbul un yurt içinde medya sponsorluðunu Doðan Medya Grubu üstlenirken, uluslararasý platformda ise 13 ülkede 28 dergide fuar ile ilgili ilan ve haber yayýnlandý. CI Ýstanbul un sanat dergileri sayesinde ulaþmayý planladýðý yaklaþýk 3.5 milyon dergi okuyucusunun aðýrlýklý olarak CI Ýstanbul un ana hedef kitlesini oluþturan sanat platformu profesyonelleri, sanatçýlar ve koleksiyonerlerden oluþmasý açýsýndan etkisinin, bu sayýnýn ifade ettiðinin çok daha ötesinde olmasý gözlemlendi. Bu yýl yaklaþýk 50 bin kiþinin ziyaret ettiði CI Ýstanbul 08 in bu yýl geçen yýllar gibi renkli geçmesi için, sanatseverlerin ilgisini çekecek pek çok proje gerçekleþtirildi. Her yýl yerli, yabancý bir çok sanatçýnýn resim, heykel, fotoðraf, enstalasyon, video art ve dijital sanat eserine ev sahipliði yapan fuarýn bünyesinde bu yýl özel bir proje olarak, Rus çaðdaþ sanat vakfý Stella Art Foundation ýn koleksiyonunda yer alan Ruin Russia adlý serginin yer almasý planlanýyor. Brezhnev döneminde 1967 yýlýnda yaptýrýlmýþ odalý Hotel Russia binasýnýn yýkýlýþýný belgeleyen fotoðraf sergisi, dünyadaki önemli sanat merkezlerinden sonra Ýstanbul'da da sergilendi. CI Ýstanbul 08 in bu yýlki ses getirecen projelerinden biri de ilki Eylül ayýnda gerçekleþtirilen CI Ýstanbul Konferanslar dizisi oldu. Yurtdýþýndan gelen dünyaca ünlü sanat teorisyenleri ile Türkiye nin önde gelen sanat aktörlerinin katýlýmýyla gerçekleþen konferansta, dünyadaki ve Türkiye deki çaðdaþ sanat ortamý her yönüyle ele alýndý. 8

11 7

12 Ne yapmalý? Her anne baba için çocuðunun eðitim baþarýsý öncelikli yer tutar. Çünkü eðitim baþarýsý yaþam baþarýsýna giden yolda en önemli adýmdýr. Eðitimde baþarý belirli alýþkanlýklarýn kazanýlmasý ve motivasyonla birlikte gelmektedir. OKUL ÖNCESÝ DÖNEM Alýþkanlýklar ve motivasyon (isteklendirme) aile yapýsýna baðlý olarak geliþtirilebilir. Ailenin yapýsýnda belirli kurallar olmasý, kendi iþini kendi gören bakýþ açýsý olmasý, belirli zamanlarda belirli iþlerin yapýlacaðýnýn empoze edilmesi ve örnek olunmasý çocuðun alýþkanlýklar geliþtirmeye eðilimini artýrabilir. Eðer anne ve baba televizyonu kapatabilip, çocukla birlikte kitap okuma örnekliðini gösterebilirse, çocukta onlarý örnek alacaktýr. Her þeyin boþ verildiði ve çocuða ilgi göstermeyip, onun geliþimine katký saðlamayýp, zamaný boþa geçirecek etkinlikler yapýlýyor, zaman televizyon karþýsýnda dizi izlemekle geçiriliyorsa, çocukta yapýlmasý gerekenin televizyon seyretmek olduðu yanýlgýsýna kapýlacaktýr. Böyle bir ailede yetiþen çocuk, eðitim kurumlarýyla karþýlaþýp sorumluluk yüklenmesi gerektiði söylendiðinde, bu sorumluluklarý almak istemeyecek dolayýsýyla da eðitim baþarýsý düþecektir. Ýlgili anne babalar çocuðunun okul çaðýndan önce sorumluluk almasýnýn önemini ve kendi baþýna bir þeyleri becermesinin alýþkanlýklarýný kazandýrmaya çalýþmakta, sadece kendi istekleri doðrultusunda hareket etmekten çok, çocuðun geliþimine katký saðlayacak çalýþmalara yönelmektedir. Çocuða ilgi; küçük yaþtan itibaren onun için kitap okumak, televizyon seyretmeyi sýnýrlamak, onunla birlikte çalýþmalar yapmak ve paylaþmayý gerektirir. Çocuða ilgi okul çaðýna gelindiðinde derslerine ve okuluna ilgiye dönüþmekte, velinin düzenli ödev kontrolü, öðretmenle sürekli iletiþim ve bilgi paylaþýmý, bilgisayar ve televizyon izlemenin azaltýlmasý ve programlama gibi belirli davranýþlarla sürmektedir. Çocuða gösterilecek bu tür ilgiler baþarýyý da birlikte getirecektir. Çocuk düzenli ders çalýþmaya baþlayacak, baþardýðý için kendine güveni artacaktýr. Okul çaðýndan önce çocuða düzenli kitap okunduysa, bu okuma yazma öðrendikten sonra kitap okuma alýþkanlýðý olarak yansýmasýný bulacaktýr. Belirli saatlerde okumalar yapma, belirli 10

13 saatlerde yemek yeme, belirlenen saatlerde uyuma alýþkanlýklarý kazandýrýlmýþ çocuklar öðrenim hayatýna baþladýktan sonra da bu alýþkanlýðý sürdüreceklerdir. Bu þekilde yetiþen çocuk derslerini de belirli saatlerde yapmaya alýþacaðý için üzerine düþen sorumluluðu zamanýnda yerine getirecektir. Sorumluluk bilinci geliþmiþ olan çocuk baþladýðý iþi yarým býrakmadan sonuna kadar götüreceði için eðitim baþarýsý da yüksek olacaktýr. ANAOKULU Anaokulu döneminde sorumluluk alma ve kendinin yapmasý gerekenleri zamanýnda yapmasýný saðlamak için önemli adýmlar atýlabilir. Çünkü çocuk ilk defa ev dýþýnda bir ortamda yeni insanlar tanýmakta ve düzenli olarak baþka bir yere gidip gelmektedir. Gidilen anaokulunda belirli iþlemleri yapmasý, anaokuluna belirli saatlerde gitmesi ve gelmesi, belirlenen saatte yemek yemesi çocuðu ilköðretime hazýrlamakta, kurallarýn öðrenilmesini saðlamaktadýr. Anne baba da bu aþamada çocuðun düzenli uyumasý, düzenli beslenmesi eðlence ve oyun zamanlarýný ayarlamasý, eþyalarýnýn düzenini saðlamasý, oyuncaklarýný daðýnýk býrakmamasý konusunda çocuðu teþvik etmelidir. Belirli saatlerde onunla birlikte okuma yapmalý, belirli saatlerde oyun oynamalý ve çizgi film seyredeceði saatlerin sýnýrýný belirlemelidir. ÝLKÖÐRETÝM Çocuk ilköðretime baþladýðýnda sorumluluk bilinci ve olumlu alýþkanlýklar edinmiþse, anne ve babanýn ilgisiyle saðlýklý bir eðitim baþlangýcý yapacaktýr. Özellikle birinci sýnýfýn ilk aylarýnda her çocuk bir anda karþýlaþtýðý ödevler ve yazý yazma sorumluluðu karþýsýnda bocalar. Anne ve babayla iliþkisi paralelinde bu zorluklardan kaçýþ yolu aramaya baþlar ve belirli rollere bürünerek sorumluluklarýný yerine getirmemeye çalýþýr. Bu dönemde anne ve baba birlikte hareket etmez ve çocuðun kaçýþlarýný desteklerse çocuðun gelecek eðitim baþarýsýnýn düþmesine neden olurlar. Bu kaçýþlar yorgunluk, uyku uyumayý isteme, baþ aðrýsý vb. sonuçlarla ortaya çýkabilir. Bazý çocuklarda da yüksek ateþe dönüþebilmektedir Anne ve babanýn bu durumlarda çocuðu motive etmek için onunla biraz ilgilenmesi önemlidir. Her gün okulda olanlarla ilgili kýsa bir konuþma mutlaka yapýlmalý ve anlattýðý olumlu olaylarý desteklemeli, teþvik etmelidir. Birçok anne baba çocuðun okul hayatýný hiç önemsememekte ve yapýlan ödevleri kontrol etme gereði bile duymamaktadýr. Eðer öðretmenle paylaþým da yoksa, o çocuðun eðitim baþarýsý düþük olacaktýr. Bazý anne babalar da; çocukla ilgilenmeyi onun ödev ve projelerini kendilerinin yapmasý gerektiði þeklinde algýlamakta, çocuða yapacak bir þey býrakmamaktadýr. Böyle bir yanlýþ çocuðun geliþimini engellemekte onun kendi iþini kendisinin görmesi gerektiði bilincini yok etmektedir. Küçük yaþtan itibaren verilen görevleri yerine getirme ve sorumluluk bilinci verilmiþ çocuklar anne ve babadan sadece anlamadýklarý yerde yardým istemesini bilirler. Çocukluktan itibaren yemek yedirmesine yardým edilen, daðýttýðý oyuncaklar anne ve babasý tarafýndan toplanan, giysileri anne ve babasý 11

14 tarafýndan giydirilen çocuklar, doðal olarak ödevlerinin de anne ve babasý tarafýndan yapýlmasýný bekleyeceklerdir. Çocuðun kendi geleceðinin olduðunun farkýna varmasý ve kendi iþini baþkalarýnýn yapamayacaðý bilincini vermek her anne babanýn temel görevi olmalý ve onu küçük yaþtan itibaren buna hazýrlamalýdýr. Ödevlerini yaparken onun yanýnda durmak ve her adýmýnda onu motive edecek güzel sözler söylemek onun geliþimde ve eðitim sorumluluðunu almasýnda önemli sonuçlar doðuracaktýr. Çocuk ilköðretimin ilk 3 yýlýnda olumlu eðitim alýþkanlýklarýyla donandýðýnda bu alýþkanlýklarý yaþamý boyunca koruyacak ve sürdürecektir. Birinci sýnýfta belirlenen plan çerçevesinde eðitimle ilgili görevleri yerine getirmeye teþvik edilen öðrenci 2. ve 3. sýnýfta bu planlýlýðý sürdürmeye devam edecek artýk plansýzlýk onu rahatsýz edecektir. Basit anlamda okulda yapýlanlarýn ufak bir tekrarý, verilen ödevlerin tamamlanmasý ve bir sonraki günün konularýna göz kestirme þeklinde yapýlan bir plan öðrencinin düzenli tekrar yapmasýný ve okula hazýrlanmýþ olarak gitmesini saðlayacaktýr. Bu öðrenci planý sayesinde okulda baþarýnýn verdiði mutluluðu da yaþayacaðý için artýk planlý çalýþma alýþkanlýðýný kazanacaktýr. Ýlköðretimin ilk 3 yýlýnda bu alýþkanlýðý kazanan öðrenci ileriki eðitim yaþamý süresince bu alýþkanlýðý devam ettirecektir. Bu planlama içinde ailenin sorumluluðu da Belirli Saatler de Yemeye oturmak televizyon seyretme ve bilgisayar kullanma zamanlarýna sýnýrlýlýk getirmek, onun okuma saatlerinde ailece okumalar gerçekleþtirmek gibi onu destekleyecek tarzda olmaktýr. Böyle ortamlar yaratýlan çocuk öncelikle ailesinden aldýðý desteði hissedecektir. Ýlköðretim 4,5 sýnýftan itibaren genellikle ailenin çocukla ilgilenme oranýnýn azaldýðý okulda yapýlan veli toplantýlarýna gelen veli sayýsýndan anlaþýlmaktadýr. Sýnýf büyüdükçe okula gelinen veli sayýsýndaki azalma çocuklarda ilgilenme oranýnýn azaldýðý hissini uyandýrmakta deðerlerinde ve alýþkanlýklarýnda saðlam temeller atýlmamýþ çocuklarda daðýlmalara neden olmaktadýr. Çocuklar her ne kadar ben büyüdüm sizleri okulda görmek istemiyorum deseler de bunlar genellikle eðitim baþarýsý düþmeye baþlamýþ öðrencinin kendisine oluþturduðu barajlar olarak algýlanmaktadýr. Her seferinde daha iyi olacaðýna dair verilen sözler ve hiçbir þeyin deðiþmediði günü kurtarma sözcükleriyle geçiþtirilen bu iletiþim çocuðun rolünü iyi oynamasýyla ailenin okula uðramamasýný birlikte getirmektedir. Kontrolleri azalmýþ ve öðretmeniyle ailesinin iletiþimi kopmuþ olan çocuk daha rahat hareket edecek ve çalýþma alýþkanlýklarýný da bir kenara býrakacaktýr. Olmasý gereken okulda bir sorun olduðunda ya da veli toplantýlarýnda öðretmenlerin karþýsýna çýkmak deðil, sýk sýk çocuðun durumunu öðrenmektir. Velinin zaman zaman okulda görünmesi, öðrencinin kontrol edildiðinin farkýnda olmasýný saðlayacak ve eðitim baþarýsýný da olumlu olarak etkileyecektir. Bu ziyaretler öðrenciye eve geldiðinde baský uygulayacak sözlere dönüþmemeli, okuldan alýnan olumlu geri bildirimlerden kaynaklý olarak onu motive edici sözlerle donatýlmalýdýr. Ancak olumsuzluklarla ilgili ufak uyarýlar ve önlemlerle birlikte o alanlarda kontroller artýrýlmalýdýr. Çocuðun okuldaki çalýþmalarda ne kadar yer aldýðýný kontrol ederek onun etkinliklere katýlmasýný teþvik edin, bu etkinlikler öðrencinin kendine güvenini artýracak, sorumluluk alma bilincini geliþtirecektir. Yetenekleri yönünde geliþen çocuk, çevresiyle uyumunu artýracak ve kendini daha rahat ifade edecektir. Ergenlik dönemine girildiðinde ortaya çýkan kendini gösterme ve belirli özellikleriyle arkadaþ gruplarý içinde ön plana çýkma davranýþý önemli hale gelmektedir. Bu dönemdeki kendini gösterme davranýþý, olumlu olabileceði gibi olumsuz olumsuz davranýþlara da dönüþebilir. Her açýdan geliþmenin ve karmaþanýn yaþandýðý bu döneme rastlayan sýnavlar zinciri öðrencinin alt yapýsýnda zayýf noktalar varsa, kolayca daðýlmasýna neden olmaktadýr. Geleceðini önemli ölçüde etkileyecek SBS sýnavlarýnda baþarý ve okulda alýnmasý gereken iyi notlar alýnmasý gerektiðinin yarattýðý baskýyý birçok öðrenci kaldýramamaktadýr. Küçük yaþtan itibaren sorumluluk bilinci yüksek olarak 12

15 yetiþtirilmiþ ve her zaman ailesi tarafýndan desteklenmiþ olan öðrenciler bu dönemi daha kolay geçirmekte, zorluklarla karþýlaþtýðýnda yýlmadan üstüne ve baþaracaðýna inanan çocuklarýn aileleri bu dönemde de ilgilerini eksiltmemekte, ýlýmlý yaklaþýmlarýyla çocuklarýný motive etmekte ve bu zorlu dönemi kolayca atlatmalarýný saðlamaktadýr. Ailesiyle saðlýklý diyalog içinde olan çocuðun eðitim baþarýsý da bu paralelde olmaktadýr. Uygun zamanlarda motive edilen ve desteklenen çocuðun ortaöðretime adým attýðýnda da ayný eðitim baþarýsýný devam ettireceðinden kuþku duymamak gerekir. Belirli sorumluluklarýn farkýnda olan ve bu tarzda yetiþmiþ olan öðrencinin attýðý her adýmda geleceðe daha saðlýklý yürüdüðü gözlenecektir. Çoðunlukla 10. ve 11. sýnýfta yaþanan kýsa dönemli bocalamalarda ailenin vereceði destek ve moralde önemlidir. Geleceðe emin adýmlarla ilerleyen gencin çizgiden çýkma davranýþlarý gösterdiði bu dönemlerde ihtiyacý olan motivasyon onun yeniden belirlediði rotaya girmesini saðlayacak ve önündeki ÖSS sýnavýna hazýrlanýrken daha emin adýmlarla yürümesine neden olacaktýr. Çocuðun eðitim sürecinde bocalayacaðý dönemleri ailelerin bilmesi ve bu dönemlere hazýrlýklý olmasý, çocuðun geleceði açýsýndan önemlidir. Bu bilinçte olan aileler her zamanki ilgili davranýþlarýný belirtilen dönemlerde daha dikkatli olmaya dönüþtüreceði için saðlýklý bir eðitim süreci gerçekleþecektir. Bu dönemlerle ilgili bilgi alma kaynaklarý öncelikle okullarýn rehberlik servisleridir. Ýlgili aileler her öðretmenle olduðu kadar rehberlik servisiyle de iletiþim içinde, çocuklarýnýn geliþimlerine olumlu katkýlar saðlamaktadýr. Çalýþma alýþkanlýklarýnýn nasýl kazanýlacaðý, sorunlu geçecek bazý dönemlerde neler yapýlacaðý ve nasýl iletiþim kurulacaðý konusunda yapýlacak kýsa sohbetlerin sonuçlarý öðrenciye olumlu yönde yansýyacaktýr. 13

16 Okula baþladýk Hünkar GÜLVEREN / Psikolojik Danýþman Hayatýmýzda yaþadýðýmýz ilkler bilinmezliðin verdiði korku ile karýþýk bir heyecan verir. Ýlk çocuk, ilk ev, ilk araba, ilk iþ ve çocuðumuzun okula ilk kez gidiþi gibi. Ne yapacaðýmýzý, ne olacaðýný merak ederiz. Yaklaþýk 6 7 yýldýr her an gözünüzün önünde olan çocuðunuzun ilk kez sizden ayrýlmasý, biraz da özgürlüðünü ilan etmesidir. Ebeveyn olarak bu zamana kadar çocuðunuzun kiþiliðini þekillendirme çabasý gösterdiniz. Bu çabalarýnýz çok önemli ve takdire deðerdir. Kiþiliðin oluþu bir kurabiye hamuru gibidir; anne baba olarak elinizdeki bilgi ve becerileri kullanýrsýnýz. Hamura ana þeklini verirsiniz. Okulda ise sizin verdiðiniz þekil üzerinde çalýþmaya devam edilir. Ama bu çalýþmanýn sadece okuldaki öðretmenlerle olmasý mümkün deðildir. Siz ebeveynlere hala çok büyük görevler düþmektedir. Unutulmamasý gereken, ilkokulun ilk yýlarýndan sonra çocukta çok büyük deðiþikler yapmak mümkün olmayacaktýr; hamur kurumaya baþlamýþtýr. Büyük deðiþiklik yapmaya çalýþmak kýrýlmalara sebep olabilir. Baþlanýlan bu eðitim, yolu uzun; çocuk, öðretmen ve ebeveynler ile birlikte yapýlan bir yolculuktur. Çocuðun ve bütün aile üyelerinin yaþamlarýnda deðiþiklik olacaktýr. Bu deðiþliklere tüm bireylerin uyum saðlayabilmesi için ebeveynler hedeflerini iyi belirlemelidirler. Hedeflere ulaþýlmasýný saðlayacak davranýþlar da tutarlý olunmalýdýr.çocuklarýnýzýn baþarýlý bireyler olabilmesi için bazý dikkat edilmesi gereken hususlar vardýr. Çocuðun yeni yaþamýna uyabilmesi için, uykusu, beslenmesi, ders çalýþma ve oyun oynama zamanlarý ile ilgili kurallarý belirleyiniz. Belirlediðiniz kurallar konusunda muhakkak tutarlý olmalýsýnýz. Sizin o günkü koþullarýnýza göre kurallarda deðiþiklik yapmayýnýz. Kurallarýn bozulacaðýný gören çocuðunuz kurallara uymamak için çaba gösterecek ve sizi zorlayacaktýr. Ayrýca kurallara uyulmayabilir düþüncesine sahip bir çocuk okulda da kurallara uymama davranýþý sergileyebilir. Okulda kurallara uymamak ise çocuðun arkadaþlarý ve öðretmeni ile iliþkisinde olumsuzluklara sebep olduðu gibi okula uyumunu da zorlaþtýrýr. Kurallarý koyun ve tutarlý olun Çocuðunuz belli bir düzene alýþmasýnda ilk adýmlardan biri de uykudur. Belirli saatte yatýp kalkmayý öðrenmesi gerekir. Çocuklar ihtiyaç duyduklarýndan daha az uyuduklarý zaman dersteki performanslarý olumsuz etkilenir. Uykusuz olan çocuðun ilgisi ve motivasyonu düþük olacaðýndan derslerini anlamakta zorlanacaktýr. Çocuðunuzun akþam saat

17 yatmasýný saðlayýn. Çocuðun sizden erken yatmasýný, yan odada ki açýk televizyon ile saðlamak mümkün deðildir. Bu düzene uyum saðlayana kadar anne babalar ev de sesiz bir ortam oluþturmalý, varsa diðer çocuklarýnda ayný zamanda yatmasýný saðlamalýdýrlar. Ebeveynlerin olaðanüstü durumlar dýþýnda, kendi iþleri, kendi zevkleri (sevdiði bir diziyi kaçýrmamak, sýk sýk hafta içi misafir davet etmek veya gitmek gibi) için uyku saatlerinde deðiþiklik yapmamalarý gerekir. Çocuðun en geç 21:00 de yatmasýný saðlayýn Çocuðun öðrenmesini etkilen en önemli faktörlerden biri de onun beslenmesidir. Çocuklar geliþimleri için saðlýklý beslenmelidirler. Saðlýða zararlý yiyeceklerden uzak tutulmalarý gerekir. Aç olan çocuk sýnýfta dikkatini toplamakta zorlanacaktýr. Ayrýca bazý vitaminlerin eksikliði öðrenme ve hatýrlama problemi yaratmaktadýr. Çocuklar öðün atlamamalýdýrlar. Çocuða sabah kahvaltýsý yaptýrýlmalý, beslenme saatleri ve öðle yemekleri için yanýna uygun yiyecekler verilmelidir. Yiyecek almalarý için onlara para verilmemelidir. Özellikle 3. sýnýfa kadar kantinden yiyecek almalarý beslenmeleri açýsýndan sakýncalý olduðu kadar, paralarýný almaya çalýþan daha büyük çocuklarla karþý karþýya gelmelerine neden olabilir. Doðru beslenmenin çok yemek yeme anlamýna gelmediðini unutmayalým. Büyüklerin yediði miktarda yemek yemeleri gerekmez. Çocuðun dengelibeslenmesini saðlayýn Çocuðunuzun da artýk sorumluklarý var. Ev ödevlerini düzenli yapabilmesi için bir çalýþma programý oluþturulmalýdýr. Çocuðun öðretmeni ile görüþülerek evde çalýþmasý gereken toplam saat belirlenmelidir. Çocuk sürekli ders çalýþmak yerine ders ve dinlenme saati olan bir programý uygulamalýdýr. Her ne kadar okula baþlamýþ olsa bile o hala oyun çaðýnda bir çocuktur. Oyuncaklarýna ve oyuna ihtiyacý vardýr. Baþarýlý olabilmesi için oyun ve ders arasýndaki dengenin düzgün kurulabilmesi gerekir. Çocuk ders çalýþma saatinde sorumluluðunu yerine getirmediðinde oyun oynayamayacaðýný öðrenmelidir. Ayrýca çocuða baþka konularda sorumluluklar vermek gerekir. Çocuklarýn sorumluluk duygusu sorumluluklar alarak geliþecektir. Odasýný toplamak, kýyafetlerini katlamak veya masadan tabaðýný kaldýrmak gibi baþarabileceði görevler verilmelidir. Çocuða sorumluluk verin Ebeveynler çocuklarýnýn diðer çocuklardan daha baþarýlý olmasýný içten içe isterler. Bu isteðin sonucu olarak da baþka çocuklarýn neler yaptýklarýný izler ve kendi çocuklarýnýn durumu ile kýyaslarlar. Bu kýyaslamayý kendi içlerinde yapmalarý yetmez ve çocuða da aktarýrlar. Bak, Ayþe e harfini ne güzel yapýyor, Sen Ali kadar iyi yazamýyorsun ya da Veli, okumaya geçti, ya sen... gibi cümlelerle çocuklarýný rahatsýz ederler. Siz nasýl baþkalarý ile kýyaslanmaktan hoþlanmazsanýz, çocuðunuzda hoþlanmayacaktýr. Unutmayýn ki her kiþinin kendine has yetenekleri, öðrenme kapasitesi ve hýzý vardýr. Çocuklardan biri güzel resim yaparken diðeri matematiðe ilgili olabilir. Çocuðunuzu baþkalarý ile kýyaslamayýn Baþarýnýn bir diðer anahtarý da kendine inanmaktýr. Kiþi kendine güvendiði zaman elinden geleni yapacak ve baþarýlý olacaktýr. Kendine güvenli çocuklar kendisine inanan ebeveynlerin eserleridir. Her þeyden önce siz kendi çocuðunuza güveneceksiniz ve bunu ifade edeceksiniz. Onun olumsuz ve baþarýsýz yönlerini sürekli ifade etmek yerine, baþardýðý ve iyi olduðu yönleri ön plana çýkarmanýz gerekir. Onu eleþtirirken bile önce iyi yaptýðý þeyi göstermek, sonra iyi yapmadýðýný ve nasýl yapacaðýný göstermek gerekir. Ýyi yaptýðý bir davranýþ, ödevden sonra aferin, güzel, gibi kelimeler kullanýlmalýdýr. Çocuða güvenildiði sözcüklerle de ifade edilmelidir. Çocuðunuza güvenin ve bunu ona söyleyin Çocuklar okuldan geldiklerinde yaptýklarýný anlatacak, derslerinde yardým edecek ve gerektiðinde oyun arkadaþý olacak anne babalara ihtiyaç duyarlar. Çocuklarýnýza ayýrdýðýnýz vaktin kaliteli olmasýna dikkat edin. Baþka iþ yaparken onlarý dinliyormuþ gibi davranýlmayýn. Ben yemeði yaparken, televizyonda haber dinlerken sen anlat dinliyorum tarzý davranýþlar sergilemeyin. Çocuklarýnýz sizinle 15

18 konuþurken onlarýn yüzüne bakýn, sorular sorarak ilgilendiðinizi gösterin. Derslerini onun yerine yapmayýn, yardým edin. Ayrýca günün belli bir zamanýný anne baba olarak sadece onunla oynamak için ayýrýn. Çocuðunuzla geçireceðiniz zamanýn çok uzun olmasý gerekmez, kaliteli olmalýdýr. Ayýrdýðýnýz zamanýn sadece ve sadece ikinize ait bir zaman olmasýný saðlamanýz gerekir. Bu zaman diliminde yere oturup, onunla istediði oyunu oynamalýsýnýz. Babalar da iþten geldiklerinde yorgun olsalar bile çocuklarý ile zaman geçirmeli, onlara sevgi ve ilgilerini göstermelidirler. Çocuðunuza kaliteli zaman ayýrýn Çocuklar büyürken nasýl davranacaklarýný anne babalarýn davranýþlarýndan öðrenirler. Ebeveynler çocuklarýna kandýrýlacak bireyler olarak bakarsa, onlara tutamayacaðý sözler verirse, çocuklar da insanlara yalan söyleyebileceklerini öðrenirler. Onlarda anne babalarýna ders çalýþacaklarýna söz verip, ama sözlerini tutmayýp çalýþmama hakkýna sahip olacaklarýný düþüneceklerdir. Onlarý kandýrmaya çalýþmak yerine, tutabilecek sözler verilmelidir. Verilen herhangi bir söz yerine getirilememiþse nedenleri anlatýlmalýdýr. Çocuðunuza verdiðiniz sözleri tutun Ýnsanlar hangi yaþta olurlarsa olsunlar hata yapabilirler. Kimse mükemmel deðildir ve olmak zorunda da deðildir. Önemli olan hatayý fark edebilmek, özür dileyebilmek ve bir daha yapmamaktýr. Ebeveynler büyük olduklarý için hatayý kabul etmeme eðilimde olabilirler. Bu durumda çocuklarýna olumsuz örnek olurlar. Çocuk hata yaptýðýnda, saklamayý veya özür dilememeyi anne babasýndan öðrenmiþ olur. Hata karþýsýnda özür dileyebilen örnek ebeveynler, çocuklarýný hatalarýný söyleme konusunda cesaretlendirirler. Çocuðun hatalarýný ebeveynlerine söylemesi özellikle ergenlik döneminde çok önemlidir. Anne babalar çocuklarýn hatalarýndan haberdar olunca, çocuklarýnýn daha büyük hata yapmalarýný önlemle þansýna sahip olacaklardýr. Çocuðunuzdan gerektiðinde özür dileyin Çocuklarýn istendik davranýþlarý kazanmalarýnda ödül ve ceza kullanýlýr. Ödül ve ceza dengeli kullanýlmalýdýr. Çocuðun yaptýðý her olumlu davranýþ ödüllendirilirse, sürekli yaptýklarýnýn karþýlýðýný bekleyen birey haline gelirler. Verilen ödüllerin her zaman maddi olmamasýna dikkat edilmelidir. Aferin demek, kucaklamak da ödül olarak kullanýlabilir. Cezanýn yoðun kullanýlmasýnda ise caydýrýcýlýðý yok olur. Cezalarýn þiddet kullanýmý olarak düþülmemesi gerekir. Ceza sevdiði oyunu oynamamak, televizyon seyrettirmemek, odasýný toplatmak gibi olmalýdýr. Ayrýca çok önemli bir nokta da çocuða sevgi ile ödül-ceza arasýnda baðlantý kurdurulmamasýdýr. Ödül aldýðýnda sevildiði, almadýðý zaman sevilmediði gibi bir düþünce geliþtiren çocuk, belli bir süre sonra sadece sevgi görmek için olumlu davranýþ gösterir. Bu durum olumlu davranýþý öðrenme deðildir, kimse olmadýðýnda çocuk istendik davranýþý göstermeyecektir. Eðer bir ebeveyn ceza veriyorsa, çocuða bunun sevilmediði için deðil, olumsuz bir davranýþ gösterdiðinden dolayý olduðu anlatýlmalý, hissettirilmelidir. Çocuðunuza ödül ve cezayý dengeli kullanýn Ebeveynlerin çocuklarýna hangi þartlar altýnda olursa olsun sözel ve fiziksel þiddet uygulama hakkýna sahip deðildirler. Çocuklara þiddet uygulamak onlarýn kendilerine olan güvenlerini azaltýr. Öfkeli bir anne baba çocuðuna olumlu davranýþ kazandýrmak konusunda baþarýlý olamaz. Onlarý sözleri ile aþaðýlamak, dayak atmak gibi davranýþlar ileride toplumda þiddet uygulayan kiþiler yetiþtirmek demektir. Asla unutmayýn ki, bu çocuklar bir gün size onlara davrandýðýnýz gibi davranacaktýr. Çocuðunuza þiddet uygulamayýn Çocuk okula baþladýðý zaman ebeveynlerin öðretmeni ile sürekli iletiþim içinde olmalarý gerekir. Çocuðun geliþimi ve ihtiyaçlarý hakkýndaki bilgiyi öðretmeninden almak gerekir. Öðretmenin dinlenme saati olan teneffüslerde görüþmeye çalýþmak verimli olmayacaktýr. Veliler öðretmenle görüþmelerini belirlenen günlerde veya randevu alarak yapmalýdýrlar. Randevu ile görüþme yapmak, ebeveynlerin çocuklarý hakkýnda daha ayrýntý bilgi almasýný saðlayacaktýr. Anne babalarýn zaman zaman çocuklarýnýn öðretmeni ile anlaþamadýklarý konularý olabilir. Böyle durumlarda çocuðun yanýnda öðretmenini eleþtirmek, çocuðun öðretmenine olan güvenini, saygýsýný ve sevgisini kaybettirir. Çocuðun saygý ve güven duymadýðý bir kiþiden bilgi öðrenmesi ve de okulda baþarýlý olmasý mümkün deðildir. Çocuðunuzun öðretmeni ile iletiþim halinde olun Çocuklarýn doðru seçimler yapan, mutlu, baþarýlý ve faydalý bireyler olarak yetiþmeleri için tüm toplumuna büyük görevler düþmektedir. En çok da ebeveynlere görev düþmektedir. Anne baba olarak çocuk yetiþtirirken, çocuklarýnýzdan sevgiyi esirgememeniz gerekir. Çocuklarýnýza sevginizi göstermekten korkmayýnýz. 16

19

20 Gözünün üstünde kaþýn var BUMERANG ETKÝSÝ Yüksel Gemici / Psikolojik Danýþman Çocukluk, okul yýllarýnýn ilk beþ yýlý dahil, öðrenme, tutum, davranýþ gibi kiþiliði oluþturan bir çok özelliðin þekillendiði ve anlamlý bir örgütsel davranýþ biçimini aldýðý süreci ifade eder. Baþka bir deyiþle bu dönem özgüven ve giriþimci olma gibi çocuðun ileriki yýllarda hem ebeveynleri hem de kendisi için önemli olan birçok karakteristik özelliðin geliþtiði süreçtir. Eðitim sistemi,okul ortamý ve çocuðun yakýn çevresi ile etkisi yýllar geçtikçe artan medya süreci etkileyen temel faktörlerdir. Bu yazýda çocuðunun eðitiminin içeriðinin nasýl olmasý gerektiði konusunda söz sahibi olamayan aile ve ailenin çocuðun üzerindeki etkileri ele alýnacaktýr; ki aile sosyal çevrenin telkinleri ve dayatmalarý karþýsýnda çoðunlukla herhangi bir öznel deðerlendirme yapamamakta; neyin doðru neyin yanlýþ olduðu konusunda saðlýklý bir deðerlendirme yapamamakta ve herkes için doðru olanýn kendisi için de doðru olduðunu kabul etmektedir. Çocuk eðitiminde (akademik eðitim dahil) hemen her eðitimcinin üzerinde anlaþtýðý ve çocuðun bireysel farklýlýklarýný pedogojik açýdan temel alan bir çok kuramsal yapý taþý vardýr; öðrenme hýzý, yaþý, oyun ve akranlarýyla birlikte olma ihtiyacý gibi geliþim psikolojisinden beslenen taþlar. Kiþisel görüþüme göre domino etkisi özelliði göstermeyen bu taþlar, çevresel ve giderek artan kültürel baskýlar nedeniyle aileler ve hatta eðitimciler tarafýndan göz ardý edilmektedir. Her çocuðun kendine özgü ve biricik olmasý ve hemen her koþul ve þartta içinde bulunduðu þartlardan sýyrýlma gücünün olduðu görmezden gelinmektedir. Diðer bir deyiþle bir çocuk bile içinde bulunduðu ortamýn mutlak edilgeni deðildir. Bu anlamda çocuðun geliþimi için tek bir kriter, tek bir ölçüt yoktur. Bunu anlamak için yýlarýn geçmesine gerek yoktur. Aþaðýda burada bahsettiklerimi sembolik düzeyde anlamlandýrdýðýný düþündüðüm bir alýntý yapýyorum. kaldýrým üzerine vuran topuklarýnýz bana, bir aðacýn dallarý gibi dallanýp budaklanarak yayýlan, henüz üzerinde yürümediðim yollarý düþündürüyor. Ben de, ilk gençliðimde yaþadýðým bir saplantýyý uyandýrdýnýz: önümüzdeki yaþamý bir aðaç gibi düþünüyordum. Ona olasýlýklar aðacý adýný vermiþtim. Ýnsan, yaþamý ancak kýsa bir süre bu biçimiyle görebilir. Yaþam, sonra insana deðiþmez biçimde dayatýlmýþ bir yol gibi, içinden çýkýlmayacak bir tünel gibi görünür. Bununla birlikte, o eski aðacýn görüntüsü içimizde silinmez bir özlem olarak kalýr. Siz bana o aðacý anýmsattýnýz, ben de buna karþýlýk size onun imgesini anlatacak, onun büyüleyici mýrýltýsýný duyuracaðým.* Aile, çocuðun kiþilik özelliklerinin ve sýnýrlýlýklarýn aslýnda farkýnda olmasýna raðmen, yukarýda bahsettiðim nedenlerden ötürü, akademik baþarýyý ( ders baþarýsý ) çocuk için tek ölçüt 18

21 haline dönüþtürmüþtür. Buna birde ebeveynlerin kendi kiþisel ve sosyal ihtiyaçlarýný çocuklarý üzerinden giderme ve gerçekleþtirme eklenmektedir. Temelde bu ölçüt, çoðu aile için kýsa yýllar içinde bumerang etkisi yaratacaktýr, burasý kesin. Çocuk, aile için farklý dönemlerde farklý anlamlar taþýr ve aile davranýþýný bu dönemler ve anlamlara göre þekillendirir.doðumu takip eden yýllar içinde çocuk bir sevgi öznesidir; ona dokunulur, anlaþýlmaya çalýþýlýr ve daha da önemlisi birliktelik saðlanýr. Temelde bir yetiþkinin özgüvenini etkileyen bu temel unsurlarýn beslenmesi yaklaþýk 4-5 yýl sürer. Okul öncesi dönemin baþlamasý ve bunu takip eden yýllar içinde çocuðun aile için anlamý deðiþir. Aile için birlikte olma (sembiyotik bir iliþkiden bahsetmiyorum) farklý bir anlam içerir. Anlam çevresel koþullarýn belirleyiciliði etkisinde baþarý, akademik baþarý kavramýna dönüþür. Ebeveynler bu anlam etrafýnda yaþamlarýný sürdürür, iletiþim bu anlama kayar. Artýk hemen her þey çocuðun akademik baþarýsý içindir; özel dersler, dershaneler, yardýmcý kitaplar. Tatil ve komþu ziyaretleri, arkadaþlarla buluþmalar ötelenir. Çocuk etrafýnda döner hemen her þey. Çocuk alýþýr buna, içselleþtirir merkezde olmayý. Gözünün üstünde kaþýn var diyemezsin. Söylediklerin ya da yaptýklarýn,uðruna çabaladýðýn ne varsa bu ölçüte çoðunlukla uymaz artýk. Kýsa yýllar sona erer. Birçok çocuk yüzleþir, çocukça söylersek kucaklaþýr gerçekle. Bu ölçüt çoðuna dar gelir, boþluk yaratýr. Anlamýný yitirir. Geriye kalan baþarýlý olan nedir? Kim dir? Biraz dramatize etmiþ olmakla beraber herhangi bir insani özelliðin tek bir koþul ya da kriter doðrultusunda deðerlendirilmesinin ve yaþamýn buna göre þekillendirilmesinin yanlýþlýðýna inanýyorum. Elbette sonradan bir yetiþkin olacak çocuðun deneyimlerimize ve yol göstericiliðimize ihtiyacý olduðunu düþünüyorum. Ama neyi ne için yaptýðýmýzýn farkýna varabilirsek. *Kundera,Milan ( Kimlik,s.80 )

22 Çocuklar açýk ufuklar ve destek ister Doç. Dr. Serdar M. Deðirmencioðlu- P s i k o l o g - serdardegirmencioglu@gmail.com Çocuklarýn nelere gereksinimi olduðunu ve okullarýn bu gereksinimlere nasýl yanýt verebileceðini düþünmek gerek. Bunu kendi deneyimlerimizden yola çýkarak yapmak mümkün. Yaklaþýk 30 sene önce, doðal olarak büyük bir heyecanla çýktýðým ilk voleybol maçýnda, daha karþýlaþma baþlamadan yerine dibine girmiþtim. Voleybola olan tutkum nedeniyle kaptanlýk görevi bana verilmiþti. Ama bir kaptan ne yapar, ne iþe yarar söyleyen olmamýþtý. Sonradan öðrendim ki, sahaya çýkan takýma, ne anlam taþýdýðýný hâlâ çözemediðim militarizm kokan bir þeyi yaptýrmam, saðol çektirmem gerekiyormuþ. Herkesin neden bana baktýðýný anlamasam da, takýmýmýzýn çalýþtýrýcýsý olan beden eðitimi öðretmenimizin köpürmesinden bir þeylerin ters gittiðini çýkarmýþtým ve çok utanmýþtým. Karþýlaþmanýn ardýndan, yenilgiyle iyice köpüren öðretmenimiz beni teselli edeceðine, sanki yerin dibine girmem için titizlikle seçilmiþ sözleri bana yaðdýrmýþtý. Bu tatsýz ortaokul deneyimime dönüp baktýðýmda, çýktýðým ilk karþýlaþmada yaþadýklarýmýn okullarda süren uygulamalara çok benzediðini görüyorum. Okullardaki uygulamalar, öðrencilere yetkinin baþkalarýnda (çalýþtýrýcý gibi) olduðunu, yetkinin keyfi ve oldukça sýnýrsýz (çalýþtýrýcýnýn davranýþlarý ve sözleri gibi) olduðunu ve öðrencilerin haklarýnýn (sesimi çýkaramamam gibi) pek olmadýðýný gösteriyor. Okullarda öðrencilerin anlamsýz yarýþlara girmesi ve bu yarýþlarda (kazanýlmasý gereken voleybol maçý gibi) baþarýlý olmasý bekleniyor. Daha önemlisi, okullarda öðrencilere ne destek, ne teþvik veriliyor; ne de doðru düzgün rehberlik yapýlýyor. Öðrenciler okul bittiðinde, karþýlaþmaya 20

23 hazýrlýksýz çýkarýlan sporcular gibi, þaþkýn ve kafalarý karýþýk bir þekilde oldukça acýmasýz bir dünyaya adým atýyorlar. Çocuklarýn beklentileri Bu þekilde incelendiðinde, okullarýn kýsýtlayýcý ve engelleyici olduðunu saptamamak mümkün deðil. Oysa çocuklarýn okullardan bekledikleri, týpký öðrencilerinin çalýþmasý var. Ýstanbul da gerçekleþen bu Kamusal Baþarý çalýþmasý hem çok ilginç, hem de çok öðretici; çünkü çalýþmaya katýlan öðrencilerin yapmak istedikleri birçok yetiþkine hiç mi hiç gerçekçi, hatta ciddiye alýnabilir gelmeyen bir þeydi. Öðrencilerin cesaretle açýldýklarý sular, ve eylemsiz kalmamalarýydý. Önemli olan, böylesine karmaþýk ve zor görünen bir konuda bile heveslerinin kýrýlmamasý; onlara teþvik, destek verilmesiydi. Onlar bu çalýþmayý sürdürürken, bu çalýþmadan tümüyle baðýmsýz bir süreç baþladý. Kamusal Baþarý çalýþmalarýnda yer alan bir anne babalarýndan bekledikleri gibi, oldukça basit. Çocuklarýn gereksinim duyduklarý öncelikle sýcak ve sevecen bir okul. Bunaltmayan ve ortaklaþa kurulan bir düzen. Giderek daha karmaþýk hale gelen dünyayý anlamaya ve deðiþtirmeye iliþkin beceriler. Hazýr ve yutulmasý beklenen bilgi paketleri deðil; ufuk açýcý sorulara dayalý bir yaklaþým. Her zaman ve hiç tükenmezcesine verilen teþvik ve destek. Mutlaka destek! Çocuklar için çocuklar ile bölümünde, yine dünyayý ciddiye alan ve ciddiye alýnmayý talep eden ilköðretim onlarý çok þaþýrtýcý, sevindirici ve cesaretlendirici deneyimlerle buluþturdu. Japonya dan konuklar! Birkaç yýl önce Türkiye nin teknolojik açýdan geri olmasýný kendilerine dert eden bir öbek ilköðretim öðrencisi, Türkiye nin teknolojik açýdan Japonya kadar ileri olmasýný hedefleyen bir takým kurdular ve çalýþmaya baþladýlar. Kurduklarý takýma bir öðretmen yol gösterdi. Ne öðrenciler, ne de onlarla çalýþan öðretmenleri bu konuda nasýl bir çözüm üretilebileceðini bilmiyorlardý. Ama önemli olan, bilmedikleri veya kestiremedikleri için geri durmamalarý öðretim üyesine Japonya dan ilginç bir e-posta geldi. Japonya dan bir grup genç ile Ýskandinavya ya gidecek olan, Filipinler kökenli Morse Flores, ekip olarak Ýstanbul da iki gün geçirmeyi planladýklarýný ve uygun olursa, öðretim üyesini ve okullarý ziyaret edebileceklerini iletiyordu. Japonya dan gelen talebe olumlu yanýt verildi. Ziyaretin tarihi belirlendi. Konuklara kalacak yurt bulundu. Japonca bilen bir üniversite öðrencisi konuklara rehberlik edebileceðini söyledi. Her þey yolunda gider gibi görünse de, hiç hesaba katýlmayan soðuk ve yaðýþlý 21

24 hava tüm planlarý alt üst etti. Ýstanbul da pek görülmeyen þiddette kar yaðýþý nedeniyle yollar kapandý; okullar bir hafta tatil edildi. Japonya dan gelen konuklarýn uçaðýnýn önce geri döndüðü, daha sonra Ankara ya indiði haberi geldi. Bu haberden bir saat sonra konuklarýn Ýstanbul a vardýðý ortaya çýktý. Onlarý karþýlamasý gereken kiþiler konuklarýn gelmeyeceði haberi üzerine evlerinden çýkmamýþtý. Konuklar anlayýþlý bir otobüs sürücünün yardýmýyla kalacaklarý yere eriþebildiler. Ertesi gün konuklar, onlara rehberlik edecek üniversite öðrencisi eþliðinde Japonya ve teknolojik ilerleme çalýþmasý yapan takýmýn okuluna gittiler. Yatýlý olduklarý için öðrencilerin hepsi okuldaydý. Ziyarette teknolojik ilerlemeden pek söz edilmedi ama sýcacýk temas ve bol öðrenme gerçekleþti. Dýþarýdaki soðuk unutuldu, konuklarýn danslarý izlendi. Sýcacýk çay eþliðinde sýcak sohbetler edildi. Bol bol da fotoðraf çekildi. Bu arada takým üyeleri Japonca bilen üniversite öðrencisine Japonca öðrenmek istediklerini çýtlattýlar. Aldýklarý yanýt onlarý çok þaþýrttý ve mutlu etti. Üniversite öðrencisi abi, onlara Japonca dersleri vermeye istekliydi. Kýsa süre sonra Japonca dersleri baþladý. Bu okulda ve belki de Türkiye de ilk kez öðrencilerin isteði üzerine Japonca dersi baþladý. Takýmýn yaptýðý çalýþma, hedefinden çok farklý bir noktaya varmýþ olsa da, öðrenciler kimsenin daha ö n c e d e n kestiremeyeceði olanaklar bulmuþ oldular. Çok az tanýdýklarý bir kültürle ve o kültürden insanlarla temas ettiler; yepyeni ufuklar keþfettiler. Geniþ ufuklar ve d e s t e k Bu güzel öyküden çýkarýlabilecek birkaç ders var. Bunlardan ilki, açýk ufuklarýn öðrencilerin yaratýcý olabilmelerine ve geliþmelerine olanak verdiði. Bir diðeri, uzun uzun düþünülerek hazýrlanan müfredatlarýn ne kadar iyi düþünülmüþ olsalar bile öðrencilerin önlerindeki engellerin kaldýrýlmasý kadar etkili olamayacaðý. Bir diðer deyiþle, okullar yalnýzca müfredata dayalý çalýþmalar yapýlan kurumlar olduðu sürece çocuklar ve gençler için ufuk açýcý iþlev göremezler. Çýkarýlabilecek bir diðer ders, öðrencilerin hiç de gerçekçi görünmeyen düþlerinin hiç beklenmedik sonuçlar ve kazanýmlar saðlayabileceðidir. Okulun asýl iþlevinin öðrenmeyi kolaylaþtýrma, her bireye sürekli teþvik ve destek verme; daha önemlisi, bireylerin hep birlikte özgürleþmesi olduðu hiç unutulmamalýdýr. 22

25

26 Bir salon toplantýsý Tiyatro oyuncusu Öner Erkan Ataþehir Dershanesi çok amaçlý salonunda öðrenciler ve velileriyle buluþtu. Öðrencilerin merak ettikleri konularda bilgiler aktaran Öner Erkan; öðrencilerin kendisini bu kadar iyi tanýmalarýna þaþýrdýðýný belirtti. Organize iþler filmi, iki aile dizisi ve babalar ve çocuklarýnýn katýldýðý yarýþma ile ilgili ayrýntýlý sorularýndan öðrencilerin gündemi ne kadar iyi takip ettiði anlaþýlýyordu. Öðrencilere hayatta hiçbir þeyin rastlantýyla olmadýðýný, bu seviyeye gelene kadar ne tür eðitimlerden geçtiðini ve fazladan ne kadar büyük çalýþmalar yaptýðýný anlatan Öner Erkan, onlarýn da hedeflerini önceden belirleyerek, bu hedefe ulaþmak için her tür çabayý 24

27 göstermeleri gerektiðini belitti. Kendisinin ortaöðretim yýllarýnda oyuncu olmaya karar verdiðini, bunun için özel çalýþmalarýnýn yaný sýra ders baþarýsýný da üst seviyede tuttuðunu, konservatuara girene kadar çok çaba harcamasýnýn yaný sýra, tiyatro eðitimi aldýðý dönemde de çok çalýþtýðýný, sadece derslerde verilenlerle yetinmediðini, çok okuduðunu ve iyi bir araþtýrmacý olduðu için biriktirdiði bilginin her dönemde iþe yaradýðýný belirtti. Lise yýllarýndan baþlayarak basketbol oynadýðýný ve bir ara Ýzmir de 2. ligde bir takýmda profesyonel olarak basketbol oynadýðýný anlatan Öner Erkan ý öðrencilerden bazýlarý gözüne kestirmiþ olacaklar ki, basketbol oynama teklifinde bulundular. Hem boy olarak hem de tecrübe olarak onlardan daha iyi seviyede olduðunu belirten Erkan, þimdilik karþýlaþmalarýnýn mümkün olamayacaðýný, ileriki zamanlarda belki karþýlaþabileceklerini belirtti. Öðrencilerin hem hedeflerinin olmasý hem de bu hedefe ulaþmalarý için neler yapmalarý gerektiði konusunda bilgi aktaran Öner Erkan bu sýralar Kadýköy Anadolu Lisesi içinde bulunan Duru Tiyatro salonunda Þah Mat adlý gösteride yer aldýðýný, bu gösteride doðaçlama olarak gerçekleþen oyunlara seyircilerin de katýlabildiðini, onlardan gelen verilerden yararlanarak oyunlarýn gerçekleþtiðini aktardý ve mutlaka oyunu izlemeye beklediðini belirtti. Katýlýmýndan ve verdiði bilgiler için Öner Erkan a teþekkür ediyoruz. 25

28 Çocuk, spor, ders ve aile Ünsal Yaþar / Beden Eðitimi Öðretmeni Spor, özellikle de takým sporlarý çocuðun kendi yeteneklerinden haberdar olmasýna yeteneklerini baþkalarýnýn yetenekleriyle karþýlaþtýrabilmelerine fýrsat tanýr. Spor çocuðun bedensel, zihinsel ve sosyal geliþimine olumlu katkýda bulunur. Spor saðlýðýn korunmasý ve hastalýklara karþý güçlendirilmesine katký saðladýðý gibi, bedensel enerjinin ve duygusal gerilimin boþaltýlmasýna yardýmcý olduðu için tedavi iþlevi de üstlenmektedir. Altý yedi yaþlarýndan itibaren çocuk kendi yeteneðini akranlarýnýn yetenekleriyle kýyaslamaya baþlar. Bu dönemlerde anne, baba ve öðretmen performans baþarýsý yerine, gösterilen çabanýn ve bedenin geliþiminin önemini vurgulamalýdýr. Bu uygulama çocuðun gözünde, kazanma ve kaybetmenin daha az öneme sahip olduðunu hissettirecektir. Bu baðlamda anne ve baba önemli olan performans baþarýsý deðil, gösterilen çabadýr düþüncesinden hareketle, çocuðu bedensel geliþimine katkýsý nedeniyle spor yapmaya özendirmeli, kaybettiði maç skorunu önemsemeden, onu çabasýndan dolayý takdir etmelidirler. Diðer çocuklarýn yetenekleriyle kýyaslanmasý, olumsuz performans sonrasý anne babanýn memnuniyetsizliði, çocuðu olumsuz etkileyecektir. Bu son derece yanlýþ bir yaklaþýmdýr. Özgüvenin Saðlanmasýnda Sporun Önemi Özgüven, yeteneklerini ve potansiyelini kullanarak baþarýlý davranýþý sergileme konusunda bireyin inancýdýr. Spor ortamýnda çocuk gerçekçi bir þekilde yeteneklerini bilir, kendini iyi tanýr. Sorumluluklarýný bilmektedir ve duygularýný kontrol altýna almayý baþarabilmiþtir. Spor takýmýnýn bir üyesi olarak çocuk hata bulmak yerine paylaþmayý, yardýmlaþmayý ve birlikte hareket etmeyi öðrenir. Özgüveni olan bir sporcu, baþarma konusunda yüksek bir güdüye ve yüksek bir beklentiye sahiptir. 26