Lazer Nedir? Tek renk elde etmek için optik düzenektir. Elektromanyetik dalganın uyarılarak, ışık halinde yayılması

Transkript

1 1

2 Sunum Akışı Lazer nedir? Lazerlerin Sınıflandırılması Uluslararası Lazer Güvenliği Kuruluşları Lazer Güvenliği Lazer Güvenliği Standartları Lazerin Tehlikelerinin Değerlendirilmesi Göze Etkisi Deriye Etkisi Dalga Boylarına Göre Deri ve Göze Etkileri Maksimum İzin Verilen Doz Miktarı Nominal Tehlike Bölge Referanslar 2

3 Lazer Nedir? Tek renk elde etmek için optik düzenektir. Elektromanyetik dalganın uyarılarak, ışık halinde yayılması LASER( Light Amplification Stimulated Emission of Radiation) 3

4 Lazerlerin Sınıflandırılması Eski Standart Yeni Standart Klas 1 Klas 1 Klas 2 Klas 1M Klas 3a Klas 2 Klas 3b Klas 2M Klas 4 Klas 3R - Klas 3B - Klas 4 4

5 Lazerlerin Sınıflandırılması( Eski Standart) Lazer Sınıfı Dalga boyu Çıkış Gücü Kullanım Yerleri Klas nm <1mW CD-ROM Klas nm 1mW Lazer pointerler Klas 3a nm 1-5mW Fiber optik kablo, Teleskop Klas 3b nm 5-500mW Spektrometri Klas nm 500mW> Malzeme kesme işlerinde 5

6 Lazerlerin Sınıflandırılması( Yeni Standart) Lazer Sınıfı Dalga Boyu Çıkış Gücü Kullanım yerleri Klas nm <1mW Teleskop, Mikroskop Klas 1M nm <1mW Dirbün Klas nm 1mW Lazer pointer, ölçüm aletleri Klas 2M nm 1mW Teleskop, Mikroskop Klas 3R nm 1-5mW Fiber optik Kablo Klas 3B nm 5-500mW Fizyoterapi Cihazları Klas nm 500mW> Malzeme kesme işlerinde 6

7 Uluslararası Lazer Güvenliği Kuruluşları American National Standards Institute ( ANSI ) The Center for Devices and Radiological Health ( CDRH ) Occupational Safety and Health Administration (OSHA) The International Electrotechnical Commission (IEC) Laser Safety Officer ( LSO ) 7

8 Lazer Güvenliği Lazer ışınının zararlarının önlenmesi Sanayide kaza riski azaltılması, engellenmesi Lazer ışınından korunma Çalışma alanında standartların belirlenmesi ve geliştirilmesi 8

9 Lazer Güvenliği Standartları ANSI Z = > Güvenli lazer kullanımı ( Safe use of Lasers ) ANSI Z = > Lazer diode ve led kaynağı kullanan fiber optik haberleşme sistemleri güvenli lazer kullanımı ( Safe use of Optical Fiber Communication Utilizing Laser Diode and Led Sources) ANSI Z = > Sağlık alanında güvenli lazer kullanımı ( Safe Use of Lasers in Health Care ) ANSI Z = > Tehlike değerlendirmesi için güvenli lazer sistemlerinde önerilen uygulamalar ( Recommended Practice for Laser Safety Measurement for Hazard evaluation) 9

10 Lazer Güvenliği Standartları ANSI Z136.5 = > Eğitim Ensitüti içinde güvenli lazer kullanımı ( Safe Use of Lasers in Educational Institutions ) ANSI Z136.6 = > Dış ortamda güvenli lazer kullanımı ( Safe use of Laser Outdoors) ANSI Z136.7 = > Korunma ekipmalarıyla lazerle test ve etiketleme yapmak ( Testing and Labelling of Laser Protective Equipment ) ANSI Z136.8 => Araştırma, geliştirme ve test için güzenli lazer kullanımı ( Safe Use of Laser in Reserach, Development or Testing) 10

11 Lazer Güvenliği Standartları ANSI Z136.9 = > Üretim ortamlarında güvenli lazser kullanımı ( Safe Use of Laser in Manufacturing Enviroments ) IEC = > Lazer ürünlerinin güvenliği ( Safety of Laser Products - Part 1: Equipment classification and requirements) IEC = > Lazer ürünlerinin güvenliği (Safety of laser products - Part 12: Safety of free space optical communication systems used for transmission of information) 11

12 Lazer Güvenliği Standartları IEC = > Lazer ürünlerinin güvenliği (Safety of laser products - Part 17 Ed.2: Safety aspects for use of passive optical components and optical cables in high power optical fibre communication systems ) IEC/TR => Lazer ürünlerinin güvenliği kullanıcı kılavuzu ( Safety of laser products - Part 14 : A user's guide ) 12

13 Lazerin Tehlikelerinin Değerlendirilmesi (Hazard Evaluation ) Işın Riskleri ( Beam Hazards) Göze Etkisi Deriye Etkisi Işına Maruz Kalma ( Intrabeam Exposure) Yansımadan Maruz Kalma ( Specular Exposure) Işının Hızası ve Yükseliği ( Beam Alignment and Elevation ) Yansımanın Dağınıklığı ( Diffuse Reflection) Işın Olmayan Riskleri ( Non-Beam Hazards) Elektronik Risk Patlama Riski Parlayıcı Risk Gaz Sıkışması Gürültü Ultraviole Işıma 13

14 Göze Etkisi 3 farklı durum göze etki etmesi Direk olarak göze gelmesi Yansıtıcı yüzeylerden dolayı göze gelmesi Yansımadan dolayı göze gelmesi 14

15 Deriye Etkisi Dalga boylarına göre deriye olan etkisi 15

16 Dalga Boylarına Göre Deri ve Göze Etkileri Dalga Boyu Göze Etkileri Deriye Etkileri Ultraviyole C ( nm) Ultraviyole B ( nm) Ultraviyole A ( nm ) Görülebilir Işık ( Visible) ( nm) Infrared A ( nm) Infrared B ( nm) Infrared C ( 3000nm 1000 mm) Korneada Photokeratitis Korneada Photokeratitis Lens; Fotokimyasal Katarak Retina; Mavi ışık yaralanması Retina yanıkları, ısı zararları Karatak ve retina yanıkları Kornea ; Yanıklar Lens; Katarak Kornea ; Yanıklar Güneş Yanığı Deri Kanseri Deri Yaşlanması Cildin renk değiştirmesi ( Cilt Lekeleri Oluşması) Deri yanması Pigment Koyulaşması Deri yanması Pigment Koyulaşması Deri yanığı Deri yanığı Deri yanığı 16

17 Maksimum izin verilen doz miktarı ( Maximum Permissible Exposure, MPE) Lazer ışınlarının enerji yoğunluğu ve radyasyon değeri Göz ve derinin zarar görmemesi Dalga boyu ve maruz kalma süresine bağlı Birimi W/cm 2 ve ya J/cm 2 dir. 17

18 Maksimum izin verilen doz miktarı ( Maximum Permissible Exposure, MPE) Lazer tipi biliniyorsa; MPE= 5xC c x10 3 formülü ile hesaplanır. Birimi W/cm 2 C c =Doğrulama değeri Lazer tipi bilinmiyorsa; MPE= 1.8xt 3/4 formülü ile hesaplanır. Birimi mj/cm 2 t = maruz kalma süresi 18

19 Maksimum izin verilen doz miktarı ( Maximum Permissible Exposure, MPE) t = 0.25 ile 0.5 arasında Cc= 1 ile 8 arasında MPE=1.8*t ( 3/4) MPE değeri) Maruz Kalma Süresi(t) 0.4 MPE=5*Cc*10-3 MPE değeri Doğrulama Değeri (Cc) 19

20 Nominal Tehlike Bölgesi ( Nominal Hazard Zone, NHZ) Lazer ışınının yansıma, saçılım ve direk etkisi en az olması MPE değerinin altında kalması sağlanması b= beam genişliği fo = odak uzaklığı 20

21 Nominal Tehlike Bölgesi ( Nominal Hazard Zone, NHZ) NHZ = fo b x 4xp πxmpe formülü ile hesaplanır Lazer Türü Maruz Kalma Süresi Nominal Tehlike Bölgesi (m) Direk (Direct) Lazer ve Lens arası Dağılım (Diffuse) Nd: YAG 8 saat 10 sn CO 2 8 saat 10 sn Argon 8 saat 0.25 sn

22 Nominal Tehlike Bölgesi ( Nominal Hazard Zone, NHZ) 250 Nominal Tehlike bölgeis (NHZ) NHZ Lazerin Gücü 2.6 MPE=1.8*t ( 3/4) 2.5 MPE değeri) Maruz Kalma Süresi(t) 22

23 Referanslar Laser Safety Handbook, Northwestern University Office for Research safety, February 2011 Light Sources and Laser Safety, Fundamentals of Photonics Laser Safety Program, Stanford University Special Operations Report: Laser Safety Laser Safety Manual, Department of Occupational and Enviroment safety, April 2005 Laser Safety Program, York University, november 2012 H.D. Reidenbach,2010, The Laser Safety Officer-Current and Future Regulations in Germany, Medical Laser Applications 23

24 Teşekkür Ederim!!! 24