4.Bölüm Tahvil Değerlemesi. Doç. Dr. Mete Doğanay Prof. Dr. Ramazan Aktaş

Transkript

1 4.Bölüm Tahvil Değerlemesi Doç. Dr. Mee Doğaay Prof. Dr. Ramaza Akaş

2 Amaçlarımız Bu bölümü amamladıka sora aşağıdaki bilgi ve becerilere sahip olabileceksiiz: Tahvillerle ilgili emel kavramları bilmek Faiz oraı ve ahvil fiyaı arasıdaki ilişkiyi bilmek Tahvili cari geirisi ve vadeye kadar geirisii hesaplamak Faiz oraı riskii bilmek Verim eğrisii bilmek Şirke ahvilleri ile emerrü riski arasıdaki ilişkiyi bilmek Aahar Kavramlar Değerleme İskoo oraı Kupo faiz oraı Primli ahvil İskoolu ahvil Tahvili geiri oraı Vadeye kadar geiri Faiz oraı riski Verim eğrisi Şirke ahvili Temerrü riski İçidekiler Tahvil ve Özellikleri 1

3 Faiz Oraı ve Tahvil Değeri Arasıdaki İlişki Tahvili Geiri Oraı ve Vadeye Kadar Geirisi Faiz Oraı Riski Verim Eğrisi Öze Çalışma Soruları Çalışma Soruları Yaı Aaharı Yararlaıla Kayaklar 2

4 BÖLÜM 4 TAHVİL DEĞERLEMESİ 1. Tahvil ve Özellikleri Tahvil, devle ya da özel sekör arafıda ihraç edile borçlama aracıdır. Tahvilleri vadesi e az bir yıl olmak zorudadır. Tahvili ihraççısı (ahvili çıkara şirke veya devle), ahvili elide buluduralara belirli döemlerde (öreği alı ayda bir, üç ayda bir) faiz ödemesi yapar, vade souda ise aaparayı geri öder. Tahvil devle arafıda ihraç edilmiş ise devle ahvili, özel sekör arafıda ihraç edilmiş ise şirke ahvili olarak isimledirilir. Tahvillere ilişki bazı kavramlar aşağıda açıklamışır: Nomial Değer (İibari Değer): Tahvili üzeride yazılı ola değerdir. Tahvili ihraççısı arafıda vade souda ahvili elide buluduralara ödecek uardır. Kupo Faiz Oraı: Tahvil ihraççısı arafıda, ahvili vadesi süresice yapılacak döemsel faiz ödemelerii hesaplamasıa esas eşkil ede oradır. Vade: Tahvili vadesidir (bir yıl, iki yıl, beş yıl vb.). Vadeye Kala Süre: Tahvili vadeye kala süresidir. İhraç fiyaı: Tahvil ilk çıkarıldığıda (biricil piyasada arz edildiğide) yaırımcıları ahvili saı almak içi ödedikleri fiyaır. Piyasa fiyaı: Tahvili ikicil piyasada herhagi bir ada işlem gördüğü fiyaır. Eğer bir yaırımcı ahvili ihraç arihide sora saı almak iserse, ikicil piyasada piyasa fiyaıda saı alır. Ayı şekilde, herhagi bir yaırımcı daha öce saı aldığı ahvili, vadesii beklemede ikicil piyasada, piyasa fiyaıda saarak akde döüşürebilir. Vadeye kadar geiri: Tahvili ikicil piyasada geçerli piyasa fiyaıda saı ala yaırımcıı, bu ahvili vadesi soua kadar elide uması durumuda elde edeceği geiri oraıdır. 2. Faiz Oraı ve Tahvil Değeri Arasıdaki İlişki Tahvilleri ihraç fiyaı omial değerie eşi, omial değerii üzeride veya omial değerii alıda olabilir. Tahvili ihraç fiyaı omial değerii alıda ise bua iskoolu ahvil, omial değerii üzeride ise bua primli ahvil deir. Tahvil iser iskoolu iserse primli olarak ihraç edilsi döemlik faiz ödemeleri omial değer üzeride hesaplaır ve vade souda ahvil sahiplerie omial değer ödeir. Yukarıda da açıkladığı gibi, ahvil geleceke iki çeşi aki akımı suar. Bularda ilki döemlik faiz (kupo) ödemeleridir, ikicisi ise vade souda yapılacak aapara ödemesidir. Daha öceki bölümlerde de açıkladığı gibi, bir varlığı şu adaki değeri, bu varlığı geleceke sağlayacağı aki 3

5 akımlarıı bugükü değerie eşiir. Bu emel değerleme presibi ahviller içi de geçerlidir. Bir ahvili şu adaki değeri, döemlik faiz ödemelerii bugükü değeri ile döem souda ödeecek aaparaı bugükü değerii oplamıa eşiir. Bu durum aşağıdaki formülle göserilebilir: Burada da; Tahvili Değeri (TD) = Faiz ödemeleri BD + Aapara BD TD I A i 1 (1 i) (1 ) Formüldeki; TD : Tahvili herhagi bir zamadaki değerii gösermekedir. I : döemideki faiz ödemesii gösermekedir. i : İskoo oraı olarak kullaıla, söz kousu ahvili saı alaları alep eikleri geiri oraıı gösermekedir. Bu ora cari faiz oraları ve işlemei riskliliğie bağlı olarak belirleir. İskoo oraı ile kupo faiz oraı farklı kavramlardır. Kupo faiz oraı döemsel faiz ödemelerii hesaplamasıda kullaıla ve ahvili vadesi boyuca sabi kala (sabi faizli ahvillerde) veya belirleme şekli değişmeye (değişke faizli ahvillerde) faiz oraıdır. Tahvile sabi geirili mekul kıyme demesii sebebi de vadeye kadar değişmeye bu kupo faiz oraıda dolayıdır. Daha sora açıklaacağı gibi, gerçeke ahvili vadede öceki herhagi bir adaki geirisi riske bağlı olarak değişir. İskoo oraı ise, ahvili vadesi boyuca piyasa şarlarıa göre değişebile, yaırımcıları belli bir zamada ahvile yaırımda dolayı alep eikleri geiri oraıdır. Tahvil ilk ihraç edildiğide geellikle gerekli geiri oraı ile kupo faiz oraı eşiir. İlk ihraça, kupo faiz oraı gerekli geiri oraıda fazla ise ahvil primli, az ise ahvil iskoolu olarak saılır. İlk ihraça kupo faiz oraı gerekli geiri oraıa eşi olarak belirlemişse ahvil omial değerde saılır. Görüldüğü gibi, ahvili piyasa değerii değişire husus yaırımcıı risk algılamasıı yasıa piyasa faiz oraıı değişkeliğidir. : vade soua kadar ödeecek faiz sayısıı gösermekedir. A : Aaparayı (omial değeri) gösermekedir. ABC A. Ş., 4 yıl vadeli, alı ayda bir faiz ödemeli, kupo faiz oraı yıllık % 14 ve her birii omial değeri 100 TL ola bir ahvil ihracı gerçekleşirmişir. Yaırımcıları alep eikleri geiri oraı da yıllık % 16 ise bu ahvili ihraç fiyaı (bugükü değeri) edir? TD I A i 1 (1 i) (1 ) formülüde, Faiz ödemeleri alı ayda bir yapıldığıda döemlik (alı aylık) kupo faiz oraı 0,14 /2 = 0,0 dir. Tahvil başıa ödeecek döemlik faiz mikarı 100 * 0,0 = TL şeklide buluur. Vade 4 yıl olduğuda ve kupo faiz ödemeleri alı ayda bir yapıldığıda oplam faiz ödemesi yapılacakır (so faiz ödemesi vade souda aapara geri ödemesiyle birlike 4

6 yapılacakır). Gerekli geiri oraı da döemlik (alı aylık) 0,16 / 2 = 0,0 dir. Tahvili bugükü değeri aşağıdaki şekilde buluur: TD 1 (1 0,0) 100 (1 0,0) Dikka edilirse faiz ödemeleri eşi ödemelerdir ve bu eşi ödemeler döem solarıda gerçekleşmekedir (ilk faiz ödemesi ahvili ihracıda alı ay sora, so faiz ödemesi ise vade biimide yapılacakır). Bu edele, ifadesi eşi ödemeleri bugükü değeri 1 (1 0,0) olup daha öceki bölümlerde icelee eşi ödemeleri bugükü değer fakörü ile buluabilir. Eşi ödemeleri bugükü değer fakörü; 1 1 (1 i) BDAF ( i, ) olarak hesaplamakadır. i 1 1 (1 0,0) BDAF (0,0;) 0,0 5,466 Burada döemlik faiz ödemelerii bugükü değeri * 5,466 = 40,22 TL olarak buluur. 100 Aaparaı bugükü değeri = (1 0,0) = 54,03 TL. TD = 40, ,03 = 94,25 TL. Dikka edilirse ahvili kupo faiz oraı gerekli geiri oraı (cari faiz oraı) ı alıdadır. Bu edele ahvil omial değerii alıda (iskoolu) saılmakadır. Bu ahvili saı ala yaırımcılar, 100 TL omial değerli bir ahvil içi ihraç arihide 94,25 TL ödeyecek, her alı ayda bir TL kupo faizi alacak, vade souda da 100 TL aaparayı alacaklardır. Tahvili saı ala yaırımcılar, ahvili saı almayıp paralarıı bezer riskli bir yaırım aracıda değerledirmek iserlerse gerekli geiri oraı (yıllık % 16) kadar bir geiri elde edebileceklerdir. Acak ahvil, gerekli geiri oraı alıda bir geiri (yıllık % 14) sağlamakadır. Böyle bir ahvile sahip olmak içi yaırımcılar 100 TL yerie 94,25 TL ödemekedirler. Hazie 1,5 yıl (1 ay) öce beş yıl vadeli, alı ayda bir % 12 kupo ödemeli, her biri 100 TL omial değerli devle ahvili ihraç emişir. Hâlihazırda cari faiz oraı % 15 dir. Söz kousu 5

7 devle ahvillerii bugü olması gereke fiyaı edir? (Yaırımcı ahvili üçücü faiz ödemeside sora saı almakadır. Bir soraki faiz ödemesi alı ay sora yapılacakır.) Tahvili döemlik faiz oraı 0,06 dır. Tahvil oplam o defa faiz ödemekedir. Acak ahvil 1,5 yıl öce ihraç edildiğide şu aa kadar, üçücüsü bugü olmak üzere oplam üç defa faiz ödemişir. Vadeye kadar yedi faiz ödemesi kalmışır. Bu edele = olarak alıacakır. TD 1 6 (1 0,05) 100 (1 0,05) 1 1 (1 0,05) BDAF (0,05;) 0,05 5,29 Faiz ödemelerii bugükü değeri = 6 * 5,29 = 31,2 TL. 100 Aapara BD = (1 0,05) = 60,25 TL. TD = 31,2 + 60,25 = 92,06 TL. Söz kousu ahvili bugükü saış fiyaıı 92,06 TL olması gerekmekedir. Yukarıdaki öreke ahvili faiz ödemesii yapıldığı gü, yai faiz ödemeside heme sora saı alıdığı kabul edilmekedir. Başka bir ifadeyle, faiz ödemesii ahvili saa kişi almakadır. Tahvili saı ala kişi ilk faiz ödemesii bir döem sora ahsil edecekir. Dolayısıyla bir soraki ödeme am alı ay sora (öreke ahvil alı ayda bir faiz ödediğide) yapılacakır. Acak yaırımcı ahvili iki faiz ödemesi arasıda herhagi bir güde de saı alabilir. Öreği bir özel sekör işlemesi 15 Nisa 2011 arihide 4 yıl vadeli, alı ayda bir faiz ödemeli, kupo faiz oraı % 16 ola, TL omial değerli ahvil ihraç emiş olsu. Şu ada 20 Aralık 2012 dir. Tahvil bugüe kadar üç faiz ödemesi yapmış olup bir soraki faiz ödemesii 15 Nisa 2013 arihide yapılacağıı kabul edelim. 20 Aralık 2012 arihide cari faiz oraı (yaırımcıları alep eikleri geiri) % 14 dür. Söz kousu ahvili 20 Aralık 2012 arihide olması gereke fiyaı edir? Bir öceki öreke üm faiz ödemelerii arasıda alı aylık zama aralığı oluyordu. Acak burada ahvili saı alıdığı arih ile (20 Aralık 2012), ilk faiz ödemesi arasıda (15 Nisa 2013) alı ayda daha kısa bir süre bulumakadır. Acak 15 Nisa 2013 arihide iibare faiz ödemeleri arasıda yie alı aylık zama aralıkları buluacakır. Bu öreke ileride yapılacak üm ödemeleri 20 Aralık 2012 arihideki değerii buluması gerekmekedir. Bu işlem aşağıda açıkladığı şekilde yapılabilir. 6

8 20 Aralık 2012 arihi ile bir soraki faiz ödemesii yapılacağı 15 Nisa 2013 arasıda 116 gü bulumakadır. İki faiz ödemesi arasıdaki süreyi (alı ayı) 12 gü olarak kabul edersek, 116 / 12 = 0,63 işlemi 116 güü alı ayı e kadarı olduğuu göserir. Burada 116 gü alı ayı 0,63 ie karşılık gelmekedir. Bu durumda söz kousu ahvili bugükü değeri aşağıdaki şekilde hesaplaacakır: Tahvil oplam faiz ödemesi yapmakadır. Bularda üçü daha öcede yapılmışır. Dolayısıyla vade soua kadar beş faiz ödemesi kalmışır. Acak ilk faiz ödemesi (oplam içide dördücü ödeme) bugüde 116 gü sora, başka bir ifade ile alı ayı 0,63 si kadar bir süre sora yapılacakır. Bu ödemei bugükü değerii bulmak içi 15 Nisa 2013 arihideki ödemeyi 0,63 döem geri geirmek gerekmekedir. Buda soraki ödeme 15 Ekim 2013 arihide yapılacakır. Bu ödemei 20 Aralık 2012 arihideki değerii bulmak içi (1 + 0,63) = 1,63 döem geri geirmek gerekmekedir. İşlem bu maıkla devam edecekir. Böylece ahvili 20 Aralık 2012 arihideki değerii hesaplamak içi aşağıdaki ifade elde edilir: 0 TD (1 0,0) 0,63 0 (1 0,0) 1,63 0 (1 0,0) 2,63 0 (1 0,0) 3, (1 0,0) 4,63 = 1.066, TL. Tahvili omial değeri TL dir. Döemlik kupo faiz oraı 0,16/2 = 0,0 dir. Tahvil alı ayda bir (1.000 * 0,0) 0 TL kupo faizi ödemekedir. Döemlik iskoo oraı (yaırımcıları alep eikleri geiri) 0,14/2 = 0,0 dir. Tahvili beş kupo faiz ödemesi kalmışır. So kupo faiz ödemesi ile birlike aapara da geri ödeecekir. Bu edele so ödeme TL aapara, 0 TL kupo faizi olmak üzere oplam 1.00 TL olmakadır. Dikka edilirse ahvili 20 Aralık 2012 arihide olması gereke fiyaı 1.066, TL, omial değerii üzeridedir. Tahvili kupo faiz oraı (0,16), 20 Aralık 2012 arihideki cari faiz oraıı (0,14) üzeridedir. Cari faiz oraıı üzeride kupo ödemesi yapa bu ahvile sahip olmak içi yaırımcıları 66, TL prim ödemesi gerekecekir. 3. Tahvili Geiri Oraı ve Vadeye Kadar Geiri Tahvili geiri oraı ve vadeye kadar geiri kavramları birbiriyle ilişkili ama farklı alamları ola kavramlardır. Tahvili geiri oraı yaırıla döem içi hesaplaa ve o döem içi ahvili sağladığı geiriyi göserirke, vadeye kadar geiri herhagi bir ahvili bugü cari piyasa fiyaı üzeride saı ala bir yaırımcıı bu ahvili vade soua kadar yai ahvili ömrü boyuca elide uması durumuda elde edeceği yıllık oralama geiriyi ifade emekedir. Örek: 5 yıl vadeli % kupo faiz ödemeli omial değeri 100 TL ola ahvili vadesii dolmasıa 3 yıl kalmışır. Cari faiz oraıı % 6 olduğu durumda söz kousu yıl (üçücü yıl) içi ahvili geiri oraı ve vadeye kadar geirisi e olur? TD 3 (1 0,06) (1 0,06) 1

9 TD (1 0,06) 1 (1 0,06) 2 (1 0,06) (1 0,06) 3 TD =105,346 Tahvili değeri, kupo faiz oraı cari faiz oraıı üsüde olduğu içi ahvil primli işlem görmekedir. Yai bu ahvili bugü saymaya kalkığıızda değeri 105, 346 TL dir. Diyelim ki siz bu ahvili saı aldığıızda cari faiz oraı kupo faiz oraıı üsüdeydi ve fiyaı 95 TL idi. Ayrıca ahvil saı alıdığıda kupo ödemesii yapılmadığıı ve dolayısıyla TL lik kupo ödemeside de yararlaılacağıı varsayalım. Bu durumda yaırımcıı üçücü yıl içi ahvil yaırımıı geirisi şu şekilde buluacakır: Kupo geirisi: TL Sermaye kazacı: 105,346 TL 95 TL=10,346 TL Toplam kazaç: 1,346 TL Tahvili geiri oraı: 1,346/95=%19,3 olur. Öe yada, vadeye kadar geiri aşağıdaki şekilde hesaplaır: TD I (1 VKG) (1 ) 1 A VKG Yukarıdaki ifade, ahvil fiyaıı hesaplamasıı vere ifade ile heme heme ayıdır. Acak, ahvili olması gereke eorik fiyaıı vere ifadede, i olarak göserile ve yaırımcıları alep eikleri geiriyi emsil ede (bezer riskli yaırım araçlarıı cari faiz oraı) iskoo oraı bilimeke ve burada yola çıkılarak ahvili değeri hesaplamakaydı. Vadeye kadar geiri hesaplamasıda ise, ahvili şu adaki piyasa fiyaı bilimeke, ahvil bu fiyaa saı alııp vade soua kadar elde uulursa yaırımcıı elde edeceği döemlik geiri hesaplamakadır. Yukarıdaki ifadede VKD olarak göserile geiri, vadeye kadarki geiridir. Söz kousu ahvili şu ada işlem gördüğü piyasa fiyaı bellidir. Bu fiyaa ahvili saı ala bir yaırımcı ahvili vadeye kadar elide uarsa döemlik olarak (kupo ödemeleri alı ayda bir yapılıyorsa alı aylık) VKG oraıda bir geiri elde eder. Yukarıdaki formülde vade soua kadar yapılacak faiz ödeme sayısıı gösermekedir. 105,346 (1 VKG) 1 (1 VKG) 2 (1 VKG) (1 VKG) 3 Burada cevap araa soru, VKG e olmalıdır ki fiya 105,346 TL ye eşi olsu? dur. VKG Excel elekroik hesap ablosuda iç verim oraı (İgilizce IRR) foksiyou kullaılarak kolayca hesaplaabilir. Bulua VKG, 105,346 TL de bu ahvili bugü saı ala

10 yaırımcıı, ahvili vade soua kadar elide uması yai ahvili ömrü boyuca uması durumuda elde edeceği döemsel geiriyi göserir. Bu hesaplama yapıldığıda VKG i % 6 olacağı bellidir. (Niçi?) Peki e zama ahvili geiri oraı VKG ye eşi olur? Faiz oraları değişmezse bu iki geiri oraı birbirie eşi olur. Faiz oralarıı değişmesi halide bu iki geiri oraı birbiride farklılaşacakır. Örek Uygulama Bir yaırımcı 2,5 yıl öce ihraç edilmiş, beş yıl vadeli, alı ayda bir % 12 ora üzeride kupo faizi ödeye, 100 TL omial değerli bir devle ahvilii 96 TL piyasa değeri üzeride saı almışır. Bu yaırımcıı ahvili vadesie kadar elide uması durumuda elde edeceği geiri edir? Burada sorula vadeye kadar geiridir (VKG). Tahvil 2,5 yıl öce ihraç edildiğide beş faiz ödemesi yapmışır (Beşici ödemei bugü yapıldığı ve ahvili faiz ödemeside sora saı alıdığı kabul edilmekedir.). Tahvili vadeye kadar kala faiz ödemeleri () beş adeir (1 VKG) 100 (1 VKG) 5 VKG = % olarak hesaplaır. Yukarıdaki öreke ahvili, faiz ödemesii yapıldığı güde saı alıdığı kabul edilmekedir. Tahvil iki faiz ödemesi arasıda herhagi bir güde saı alıabilir. Bu durumda vadeye kadar geiri aşağıdaki öreke göserildiği şekilde hesaplaır: Beş yıl vadeli, 20 Ekim 2009 arihide ihraç edilmiş, alı ayda bir % 14 yıllık faiz oraı üzeride kupo faizi ödeye, 100 TL omial değerli bir devle ahvili, 16 Temmuz 2012 arihide, 103 TL piyasa değeride saı alımışır. Tahvili saı ala yaırımcıı ahvili vadesie kadar elide uması durumuda elde edeceği geiri edir? Tahvil oplam 10 faiz ödemesi yapacakır. Şimdiye kadar 20 Nisa 2010, 20 Ekim 2010, 20 Nisa 2011, 20 Ekim 2011 ve 20 Nisa 2012 arihleride olmak üzere 5 faiz ödemesi yapmışır. Geriye beş faiz ödemesi daha kalmışır. Bu faiz ödemeleride ilki 20 Ekim 2012 arihide yapılacakır. 16 Temmuz 2012 ile 20 Ekim 2012 arasıda 96 gü vardır. Alı ay 12 gü olarak alıırsa, 96 / 12 = 0,53 hesaplamasıda ilk faiz ödemesie alı ayı 0,53 ü kadar bir süre olduğu görülür. Bu durumda formülümüz, daha öce ahvili fiyaıı bulumasıda açıklaa yöeme bezer şekilde, aşağıdaki gibi olacakır: 103 (1 VKG) 0,53 (1 VKG) 1,53 (1 VKG) 2,53 (1 VKG) 3,53 10 (1 VKG) 4,53 9

11 Burada, VKG paydadaki üslü ifadede kesir olduğuda Excel elekroik hesap ablosudaki IRR foksiyou kullaılarak hesaplaamaz. Bu amaçla Excel hesap ablosu esas alıarak basi bir program yazılması gerekir. 4. Faiz Oraı Riski Faiz oralarıdaki değişiklikler edeiyle işlemei, fiasma giderleride arış ve elide bulua DİBS porföyüde kayaklaa zararla karşılaşması ve bu gelişmelere bağlı olarak öz kayak değer kaybıa uğraması riskidir. Ayrıca faiz oraıda beklemedik arışlar soucuda işlemei aki akımlarıda oraya çıkabilecek aksaklıklar ve plalaa aki giriş değerleride düşüşler gibi souçlar da bu risk kapsamıda değerledirilmelidir. Faiz oraı riski, fiasal varlıkları geirileri ve yükümlülükleri maliyelerii faiz oraı değişimleride ekilemesiyle, e faiz geliride meydaa gelecek değişimdir. Piyasadaki faiz oraları çeşili edelerle değişkelik göserir. Öreği eflasyou arması, piyasada risk algısıı yükselmesi, sıcak para deile porföy yaırımlarıı ülke dışıa çıkması hazie faiz oralarıı yükselmesie yol açar. Firma bazıda ise özellikle firmaı emerrüe düşme ihimalii yükselmesi (sürekli zarar eme gibi) şirke ahvilii daha yüksek bir iskoo oraı ile değerii hesaplamasıa ede olur. Tahvili piyasa faiz haddideki değişime ola duyarlılığı duraio ya da süre kavramıyla ifade edilir. Tahvili süresii yai riskii belirleye emeler kupo faiz oraı, iskoo oraı ve ahvili vadesidir. Tahvili kupo faiz oraı ve iskoo oraı azaldıkça, bua mukabil vadesi uzadıkça faiz oraıdaki değişime ola duyarlılığı arar. 5. Verim Eğrisi Verim eğrisi, belli bir ada ahvili çeşili vadeleri ile bu vadelerdeki geirileri arasıdaki ilişkii grafiksel ifadesie verile isimdir. Dikey eksede verim, yaay eksede ise vadeler yer alır. Verim eğrileri; poziif eğimli verim eğrisi, egaif eğimli verim eğrisi, düz verim eğrisi ve ora vadelerde yüksek verimi ifade ede verim eğrileri olarak sııfladırılırlar. Geelde daha fazla gözlee bir durum ola verim eğrisii eğimii arması durumu, uzu vadede faizleri (eflasyou) yükseleceği bekleisii yasıır. Eğimi azalması, diğer bir deyişle poziif eğimli bir verim eğrisii düzleşmesi (orijie yakı arafı yükselip, uzak arafı düşmesi) ise, yaırımcıları, ileride faizleri düşeceği bekleisi ile mevcu faiz oralarıda daha uzu süre faydalamak içi, uzu vadeye yöelmelerii ifade eder. 10

12 Öze Bir ahvili olması gereke değeri, ahvili ileride yapacağı kupo ödemelerii bugükü değeri ile vade souda ödeecek aaparaı (omial değeri) bugükü değerie eşiir. Tahvillerde vadeye kadar geiri, ahvili herhagi bir arihe ala yaırımcıı ahvili vadesii soua kadar elde uması durumuda oluşacak geiridir. Tahvili değeri aşağıdaki şekilde hesaplaır: TD I i A TD I A i 1 (1 i) (1 ) : Tahvili herhagi bir zamadaki değerii gösermekedir. : döemideki faiz ödemesii gösermekedir. : İskoo oraı olarak kullaıla, söz kousu ahvili saı alaları alep eikleri geiri oraıı gösermekedir. : Vade soua kadar ödeecek faiz sayısıı gösermekedir. : Aaparayı (omial değeri) gösermekedir. Tahvil geiri oraı yaırıla döem içi hesaplaa ve o döem içi ahvili sağladığı geiridir. Vadeye kadar geiri herhagi bir ahvili bugü cari piyasa fiyaı üzeride saı ala bir yaırımcıı bu ahvili vade soua kadar yai ahvili ömrü boyuca elide uması durumuda elde edeceği yıllık oralama geiriyi ifade eder. Faiz oraı riski, faiz oralarıdaki değişiklikler edeiyle işlemei fiasma giderleride arış ve elide bulua DİBS porföyüde kayaklaa zararla karşılaşması ve bu gelişmelere bağlı olarak öz kayak değer kaybıa uğraması riskidir. Verim eğrisi, belli bir ada ahvili çeşili vadeleri ile bu vadelerdeki geirileri arasıdaki ilişkii grafiksel ifadesie verile isimdir. 11

13 Çalışma Soruları 1. Aşağıdaki ifadelerde hagisi doğrudur? a. Nomial Değer, ahvili üzeride yazılı ola değerdir. b. İskoo oraı ahvil ihraççısı arafıda, ahvili vadesi süresice yapılacak döemsel faiz ödemelerii hesaplamasıa esas eşkil ede oradır. c. Piyasa fiyaı, ahvil ilk çıkarıldığıda (biricil piyasada arz edildiğide) yaırımcıları ahvili saı almak içi ödedikleri fiyaır. d. İhraç fiyaı, ahvili ikicil piyasada herhagi bir ada işlem gördüğü fiyaır. e. Tahvili cari geirisi, ahvili ikicil piyasada geçerli piyasa fiyaıda saı ala yaırımcıı, bu ahvili vadesi soua kadar elide uması durumuda elde edeceği geiri oraıdır. 2. Aşağıdaki ifadelerde hagisi doğrudur? a. Tahvilleri ihraç fiyaı omial değerie eşi, omial değerii üzeride veya omial değerii alıda olabilir. b. Tahvili ihraç fiyaı omial değerii alıda ise bua primli ahvil deir. c. Tahvili ihraç fiyaı omial değerii üsüde ise bua iskoolu ahvil deir. d. Tahvil iser iskoolu iserse primli olarak ihraç edilsi döemlik faiz ödemeleri piyasa değeri üzeride hesaplaır. e. Hiçbiri 3. Faiz oraı riski ile ilgili olarak aşağıdaki ifadelerde hagisi yalışır? a. Faiz oralarıdaki değişiklikler edeiyle işlemei fiasma giderleride arış ve elide bulua DİBS porföyüde kayaklaa zararla karşılaşması ve bu gelişmelere bağlı olarak öz kayak değer kaybıa uğraması riskidir. b. Faiz oraıda beklemedik arışlar soucuda işlemei aki akımlarıda oraya çıkabilecek aksaklıklar ve plalaa aki giriş değerleride düşüşler gibi souçlar da bu risk kapsamıda değerledirilmelidir. c. Piyasa faiz oraıdaki değişimi ek edei eflasyodaki değişimdir. d. Tahvili piyasa faiz haddideki değişime ola duyarlılığı duraio ya da süre kavramıyla ifade edilir. 12

14 e. Tahvili süresii yai riskii belirleye emeler kupo faiz oraı, iskoo oraı ve ahvili vadesidir. 4. Verim eğrisi ile ilgili olarak hagisi yalışır? a. Verim eğrisi, belli bir ada ahvili çeşili vadeleri ile bu vadelerdeki geirileri arasıdaki ilişkii grafiksel ifadesie verile isimdir. b. Yaay eksede verim, dikey eksede ise vadeler yer alır. c. Dikey eksede verim, yaay eksede ise vadeler yer alır. d. Geelde daha fazla gözlee durum, verim eğrisii eğimii arması durumudur. e. Geelde daha fazla gözlee bir durum ola verim eğrisii eğimii arması durumu, uzu vadede faizleri (eflasyou) yükseleceği bekleisii yasıır. 5. Aşağıdaki ifadelerde hagisi yalışır? a. Tahvil, devle ya da özel sekör arafıda ihraç edile borçlama aracıdır. b. Tahvilleri vadesi e az bir yıl olmak zorudadır. c. Tahvili ihraççısı, ahvili elide buluduralara belirli döemlerde faiz ödemesi yapar, vade souda ise aaparayı geri öder. d. Tahvili ihraççısı, ahvili elide buluduralara belirli döemlerde faiz ödemesi yapar, vade başıda ise aaparayı geri öder. e. Tahvil devle arafıda ihraç edilmiş ise devle ahvili, özel sekör arafıda ihraç edilmiş ise şirke ahvili olarak isimledirilir. 6. Tahvillerde kupo faiz mikarı hagi değer üzeride hesaplaır? a. İhraç değeri b. Piyasa değeri c. Lise değeri d. Nomial değer e. Defer değeri 13

15 . Bir devle ahvili beş yıl vadeli olup alı ayda bir % 10 faiz oraı (yıllık) üzeride kupo ödemesi yapmakadır. Tahvil şimdiye kadar 6 kupo ödemesi yapmışır. So kupo ödemesi bugü yapılmışır. Piyasa faiz oraı % 15 ise ahvili bugükü fiyaı edir (Nomial değer 100 TL)? a. 101,2 TL b. 91,63 TL c. 95,2 TL d. 2,65 TL e. 105,63 TL. Bir devle ahvili 10 yıl vadeli olup alı ayda bir % 16 faiz oraı (yıllık) üzeride kupo ödemesi yapmakadır. Tahvil şimdiye kadar 12 kupo ödemesi yapmışır. So kupo ödemesi bugü yapılmışır. Piyasa faiz oraı % 14 ise ahvili bugükü fiyaı edir (Nomial değer 100 TL)? a. 103,5 TL b. 110,65 TL c. 96,45 TL d. 105,9 TL e.,45 TL 9. Bir şirke ahvili 5 yıl vadeli olup 6 ayda bir % 14 faiz oraı (yıllık) üzeride kupo ödemesi yapmakadır. Tahvili omial değeri TL dir. Tahvil şimdiye kadar 5 kupo ödemesi yapmışır. Bir soraki kupo ödemesi (6cı kupo ödemesi) 120 gü sora yapılacakır. Piyasa faiz oraı % 12 ise ahvili bugükü değeri edir (6 ay = 12 gü)? a. 1040,62 TL b. 932,5 TL c. 1063,04 TL d. 1090,65 TL e. 95,5 TL 14

16 10. Bugü bir ahvili saı ala yaırımcıı vadesie kadar beklemesi durumuda elde edeceği geiri e olarak adladırılır? a. Gerçek geiri b. Döemsel geiri c. Yıllık geiri d. Gerçek geiri e. Vadeye kadar geiri 15

17 Çalışma Soruları Yaı Aaharı 1. a Cevabıız yalış ise Tahvil ve Özellikleri kousuu yeide gözde geçiriiz. 2. a Cevabıız yalış ise Faiz Oraı ve Tahvil Değeri Arasıdaki İlişki kousuu yeide gözde geçiriiz. 3. c Cevabıız yalış ise Faiz Oraı Riski kousuu yeide gözde geçiriiz. 4. b Cevabıız yalış ise Verim Eğrisi kousuu yeide gözde geçiriiz. 5. d Cevabıız yalış ise Tahvil ve Özellikleri kousuu yeide gözde geçiriiz. 6. d Cevabıız yalış ise Tahvil Değerlemei Geel Esasları kousuu yeide gözde geçiriiz.. b Cevabıız yalış ise Tahvil Değerlemei Geel Esasları kousuu yeide gözde geçiriiz.. d Cevabıız yalış ise Tahvil Değerlemei Geel Esasları kousuu yeide gözde geçiriiz. 9. c Cevabıız yalış ise Tahvil Değerlemei Geel Esasları kousuu yeide gözde geçiriiz. 10. e Cevabıız yalış ise Vadeye Kadar Geiri kousuu yeide gözde geçiriiz. 16

18 Yararlaıla Kayaklar AKTAŞ, Ramaza vd. (2009), Fias Maemaiği (2. Baskı), Gazi Kiabevi, Akara BENNINGA, Simo (2001), Fiacial Modelig, MIT Press. BREALEY, Richard A., MYERS, Sewar C. Ve MARCUS, Ala J. (200), Fudemeals of Corporae Fiace, McGraw-Hill Ieraioal. BRIGHAM, Eugee ve GAPENSKI, Louis C. (1991), Fiacial Maageme: Theory ad Pracice, Dryde Press. BRIGHAM, Eugee ve HOUSTON, Joel F. (199), Fudameals of Fiacial Maageme, Dryde Press, ABD. KEOWN, Arhur J. Vd. (2002), Fiacial Maageme: Pricipals ad Applicaios, Pearso Educaio ic. KORKMAZ, Tura ve PEKKAYA, Mehme (2005), Excel Uygulamalı Fias Maemaiği, Eki Kiabevi. STICKY, C.P, WEIL, R.L. ve DAVIDSON, S. (1991), Fiacial Accouig, Academic Press. 1